UCHWAŁA NR XXI/148/08 RADY GMINY SOSNOWICA z dnia 19 listopada 2008 oku w sprawie zatwierdzenia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt.15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorz ądzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z pó źn. zm), art. 17 ust. 1 pkt.1 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 roku Nr 64 poz. 593 z pó źn. zm.), – RADA GMINY uchwala, co nast ępuje:
§ 1 Zatwierdza si ę Gminn ą Strategi ę Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Sosnowica stanowi ąca zał ącznik do niniejszej uchwały.
§ 2 Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy Sosnowica.
§ 3 Traci moc Uchwała Nr XXXVI/229/06 Rady Gminy Sosnowica z dnia 28 lutego 2006 roku w sprawie uchwalenia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych.
§ 4 Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podj ęcia.
Zał ącznik do Uchwały Nr XXI/148/08 Rady Gminy Sosnowica z dnia 19 listopada 2008 r.
GMINA SOSNOWICA
GMINNA STRATEGIA ROZWI ĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
Sosnowica, pa ździernik 2008 SPIS TRE ŚCI
SPIS TRE ŚCI ...... 1 1. WST ĘP ...... 1 2. CHARAKTERYSTYKA GMINY SOSNOWICA...... 8 2.1. Podstawowe informacje o gminie...... 8 2.1.1 PołoŜenie ...... 8 2.1.2 Demografia ...... 9 2.1.3 Aktywność mieszkańców ...... 13 2.1.4 Edukacja...... 21 2.1.5 Ochrona zdrowia...... 26 2.1.6 Baza rekreacyjno – kulturalna...... 35 2.1.7 Bezpieczeństwo ...... 38 2.1.8 Bezrobocie...... 43 2.2 Strategiczne kierunki rozwoju gminy...... 46 2.3 System pomocy społecznej w gminie...... 61 2.4 Identyfikacja podstawowych problemów społecznych ...... 79 2.5 Kapitał społeczny gminy...... 91 3. KIERUNKI ROZWOJU GMINY ...... 98 3.1 Wizja ...... 98 3.2 Cele ...... 100 3.3 Hierarcha celów rozwoju ...... 106 4. ZARZ ĄDZANIE REALIZACJ Ą STRATEGII ...... 107 5. ZAŁ ĄCZNIKI ...... 113 Załącznik 1 – Uczestnicy warsztatów...... 114 Załącznik 2 – Lista zapraszanych osób...... 117 Załącznik 3 – Zespół WdraŜający...... 119 Załącznik 4 – Wzór ankiety ...... 120 Załącznik 5 Wyniki ankiety ...... 124 Załącznik 6 – Plan Działania 2008 ...... 138 Załącznik 7 – Projekty...... 142 Załącznik 8 – Wskaźniki strategii ...... 149 Załącznik 9 – Harmonogram...... 150
1 1. WST ĘP
Prace nad opracowaniem Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych rozpocz ęto w lutym w 2006 roku. Aktualizacj ę Strategii rozpocz ęto w lutym 2008 roku. Zgodnie z art.17 ust.1 pkt1. Ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 kwietnia 2004 roku (Dz. U. z 2008 roku Nr 115, poz. 728 j.t.) „Do zada ń własnych gminy o charakterze obowi ązkowym nale Ŝy opracowanie i realizacji strategii rozwi ązywania problemów społecznych, profilaktyki i rozwi ązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka” 1 Jej uaktualnienie jest wymogiem wydatkowania środków w ramach Programu Integracji Społecznej jednego z komponentów Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich finansowanego na podstawie umowy po Ŝyczki Nr 7358 POL zawartej pomi ędzy Mi ędzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju, zwanym dalej Bankiem Światowym, a Rz ądem Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 7 kwietnia 2006 roku. Niniejsza strategia jest tak Ŝe potrzeb ą i wymogiem nowej sytuacji społeczno – gospodarczej Gminy Sosnowica zwi ązanej głownie z wst ąpieniem w maju 2004 roku Polski do Unii Europejskiej oraz zupełnie nowymi mo Ŝliwo ściami zwi ązanymi z pozyskiwaniem funduszy strukturalnych oraz rozwój lokalny, w tym polityk ę społeczn ą. Oparcie funkcjonowania polityki społecznej w gminie na długofalowym planowaniu, na przejrzystych celach o ró Ŝnym horyzoncie czasowym, pomaga zarz ądza ć sfer ą polityki społecznej i ułatwia pozyskiwanie funduszy zewn ętrznych na realizacj ę zada ń tej Ŝe polityki. Jednym z istotnych powodów opracowania i uaktualnienia strategii jest pogł ębiaj ące si ę ubóstwo rodzin, problemy egzystencji osób samotnych, starszych i niepełnosprawnych, niedostatek materialny rodzin, uzale Ŝnienie i przemoc w rodzinie, jak równie Ŝ słaba aktywizacja / integracja społeczna, „euro-sieroctwo” dzieci i młodzie Ŝy to trudne problemy społeczne, które stoj ą do rozwi ązania zarówno przed władzami samorz ądowymi oraz instytucjami pomocy społecznej na poziomie lokalnej jak i przed stowarzyszeniami, organizacjami nieformalnymi. Od skuteczno ści ich rozwi ązania wi ąŜę si ę w du Ŝej mierze z funkcjonowaniem wspólnoty samorz ądowej, jak ą stanowi Gmina. Rozwi ązanie istotnych problemów społecznych jest działaniem trudnym i długofalowym, dlatego te Ŝ celowe jest strategiczne podej ście do zada ń sfery polityki społecznej, równie Ŝ, a przede wszystkim na poziomie lokalnym. Realizacja tego procesu została zawarta w niniejszym dokumencie b ędącym wskazówk ą działania władz
1 Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12.04.2004 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 j.t.)
1 samorz ądowych, instytucji lokalnych i stowarzyszeń / organizacji na terenie gminy. Zintegrowane i skoordynowane podej ście do problemów lokalnej społeczno ści w sferze polityki społecznej zaprezentowane w tym dokumencie pozwoli na przyj ęcie i podj ęcie nowych rozwi ąza ń celu rozwoju miejscowej społeczno ści i integracji społecznej. Strategia powinna by ć wyrazem „głosu” mieszka ńców, a jej formułowanie i wdra Ŝanie powinno by ć procesem społecznym. Rol ą samorz ądu gminnego jest współpraca i stwarzanie warunków do wspólnego realizowania projektów. Dokument powinien by ć otwarty i poddawany okresowej weryfikacji i niezb ędnej modyfikacjom.
Działania okre ślone w strategii s ą powi ązane z zadaniami okre ślonymi w Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego zaktualizowanej przez Sejmik Województwa Lubelskiego w dniu 4 lipca 2005 roku Uchwał ą Nr XXXVI/530/05, który jest obowi ązuj ącym dokumentem w obszarze działa ń regionalnej polityki społecznej. Zawiera ona kierunki przemian oraz tezy do programów w sferze polityki społecznej. Strategia rozwoju województwa jest narz ędziem polityki wewn ątrzregionalnej o du Ŝym znaczeniu, formułuje cele i sposoby ich realizowania na terenie województwa w okresie długofalowym, nie okre ślaj ąc wyra źnego horyzontu czasowego. Okres realizacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych przyj ęto okres 2008 – 2015, co ułatwi formułowanie zada ń do realizacji w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Strategia te Ŝ posiada ścisł ą współzale Ŝno ść z kluczowymi dokumentami strategicznymi gminy, w tym Strategi ą Rozwoju Gminy Sosnowica na lata 2008 – 2020 Uchwalon ą Uchwał ą nr XIV/85/08 Rady Gminy Sosnowica z dnia 29 lutego 2008 roku. Strategia posiada równie Ŝ ścisł ą korelacj ę z dokumentami operacyjnymi sformułowanymi przez polski rz ąd pod k ątem wykorzystania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych zewn ętrznych źródeł finansowania: - Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007 – 2013 - Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2013 - Program Współpracy Transgranicznej na lata 2007 – 2013 - Program Operacyjny Rozwoju Polski Wschodniej na lata 2007 – 2013 - Program Innowacyjna Gospodarka na lata 2007 - 2013 Strategia zakłada realizację działa ń,, które wpisuj ą si ę w zakres Programów Operacyjnych na lata 2007 – 2013 oraz w ramach Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich.
2 W 2006 roku powołano zespół roboczy maj ący na celu opracowanie projektu Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Sosnowica na lata 2006 – 2013 Zarz ądzeniem nr 148/06 Wójta Gminy Sosnowica z dnia 10 lutego 2006 roku, w skład którego weszły nast ępuj ące osoby:
Lp. Imi ę i nazwisko Instytucja / funkcja
1 Piotr Sawicki – koordynator Sekretarz Gminy Sosnowica 2 Bronisława Chomiuk Wiceprzewodnicz ąca Rady Gminy Sosnowica Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej – Centrum Kultury 3 Anna Czarnomska w Sosnowicy Skarbnik Społecznego Towarzystwa Ko ściuszkowskiego w 4 Bronisława Grzywaczewska Sosnowicy Wiceprezes Parczewskiego Stowarzyszenia Osób 5 Krystyna Ja śkiewicz Niepełnosprawnych, ich Rodzin i Przyjaciół „Stokrotka” w Parczewie Piel ęgniarka / Samodzielny Publiczny Zakład Podstaw 6 Mariola Muzyka Opieki Medycznej Poradnia w Sosnowicy
7 Gra Ŝyna Romaszewska Kierownik O środka Pomocy Społecznej w Sosnowicy
8 Krzysztof Siwik Przewodnicz ący Rady Gminy Sosnowica 9 Władysława Szczerba Prezes Klubu Abstynenta „Rodzina II” w Sosnowicy Przewodnicz ąca Rady Rodziców w Zespole Szkół 10 Iwona Szelest Publicznych w Sosnowicy 11 Dorota Świ ć Podinspektor / Urz ąd Gminy w Sosnowicy 12 Henryk Wyszy ński Dyrektor Zespołu Szkół Publicznych w Sosnowicy 13 Mieczysław śółkowski Prezes Ludowego Klubu Sportowego „Polesie” w Zienkach
Tabela1.1 Lista osób zespołu roboczego w celu opracowania projektu Strategii
W trakcie opracowania strategii w spotkaniach uczestniczyły równie Ŝ inne osoby Pani Renata Nastaj oraz Pan Robert Br ągiel pracownicy Powiatowej Poradni Pedagogiczno – Psychologicznej w Parczewie. Proces wypracowania Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w gminie Sosnowica jest procesem uspołecznionym, czyli takim, który polega na ankietyzacji społeczno ści oraz organizowaniu warsztatów dla du Ŝej grupy mieszka ńców, w tym przedstawicieli lokalnych instytucji i organizacji. Zastosowana metoda umo Ŝliwiła udział
3 wielu osób w procesie decyzyjnym, z uwzgl ędnieniem ich opinii, uzdalniaj ące do twórczej pracy w du Ŝej grupie i umo Ŝliwiaj ące wdra Ŝanie wspólnie zidentyfikowanych priorytetów. W trakcie prac w 2008 roku nad uaktualnieniem strategii został równie Ŝ powołany Zespół Roboczy do aktualizacji / budowania Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Zarz ądzeniem nr 9/08 Wójta Gminy Sosnowica z dnia 10 marca 2008 roku w skład, którego weszli:
Lp. Imi ę i nazwisko Instytucja / funkcja
1 Dorota Świ ć (Wojno) – koordynator Podinspektor w Urz ędzie Gminy w Sosnowicy
2 Bronisława Chomiuk Radna Gminy Sosnowica
Prezes Społecznego Stowarzyszenia Przyjaciół 3 Teresa Ciesielska Sosnowicy i Okolic „Go ściniec” w Sosnowicy
4 Iwona Czeczko Dyrektor Gminnego O środka Kultury w Sosnowicy
5 Teresa Gackowska Lokalna artystka, rze źbiarka 6 Bronisława Grzywaczewska Przewodnicz ąca Rady Gminy Sosnowica Członek Zarz ądu Stowarzyszenia Kulturalno 7 Katarzyna Grzywaczewska Regionalnego „Nał ęcz” w Sosnowicy z siedzib ą w Pieszowoli
8 Edward Marczuk Naczelnik Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej w Pieszowoli
9 Bo Ŝena Niezabitowska Sołtys wsi Pieszowola Kierownik O środka Pomocy Społecznej 10 Gra Ŝyna Romaszewska w Sosnowicy
11 Jadwiga Słownik Pracownik Gminnego O środka Kultury w Sosnowicy
Przewodnicz ąca Koła Gospody ń Wiejskich 12 Agnieszka Sta ńczuk w Sosnowicy
Przewodnicz ąca Koła Gospody ń Wiejskich 13 Małgorzata Sytyk w Starym Orzechowie
14 Władysława Szczerba Prezes Klubu Abstynenta „Rodzina II” w Sosnowicy
Członek Koła Gospody ń Wiejskich w Nowym 15 Agnieszka Szelepajło Orzechowie
Tabela 1.2 Lista osób zespołu roboczego w celu opracowania projektu Strategii
Uaktualniona Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych powstała w wyniku pracy i dyskusji środowisk lokalnych, z uwzgl ędnieniem liderów lokalnych społeczno ści i zwykłych mieszka ńców.
4 W trakcie spotka ń nad uaktualnieniem strategii uczestniczyli równie Ŝ: 1. Ewa Buczek – Pracownik O środka Pomocy Społecznej w Sosnowicy 2. Danuta Chmiel – Sołtys wsi Stary Orzechów 3. Mirosław Dawidek – Radny Gminy Sosnowica 4. Zdzisław Filipiak – Sołtys wsi Lejno 5. Bronisław Gackowski – mieszkaniec Nowego Orzechowa 6. Teresa Gajos – Sołtys wsi Górki 7. Iwona Grzywaczewska – mieszkaniec Sosnowicy 8. Ryszard Grzywaczewski – Kierownik Gminnego Zakładu Komunalnego w Sosnowicy 9. Gra Ŝyna Gruba – Jankowska – Regionalny Konsultant PPWOW 10. Andrzej Iwan – mieszkaniec Sosnowicy 11. Mirosława Iwan – Stowarzyszenie Kulturalno Regionalne „Nał ęcz” w Sosnowicy z siedzib ą w Pieszowoli 12. Ewa Ignatowicz – Rada Sołecka Sosnowica 13. Krystyna Ja śkiewicz – Wójt Gminy Sosnowica 14. Anna Kasperczyk – Koło Gospody ń Wiejskich w Starym Orzechowie 15. Jarosław Kostecki – Radny Gminy Sosnowica 16. Klara Kłokosi ńska – Koło Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy 17. Edyta Kowaluk – Koło Gospody ń Wiejskich w Nowym Orzechowie 18. Zofia Łasocha – Prezes Klubu Sportowego „Grom” w Sosnowicy 19. Maria Majewska – Radna Gminy Sosnowica 20. Kazimiera Mojsa – Sołtys wsi Sosnowica 21. Antoni Niezabitowski – Wiceprzewodnicz ący Rady Gminy Sosnowica 22. Anna Piwnicka – Pracownik O środka Pomocy Społecznej w Sosnowicy 23. Krzysztof Siwik – Radny Gminy Sosnowica 24. Marzena Szyma ńczuk – Radna Gminy Sosnowica 25. Agnieszka Uli ńska – Koło Gospody ń Wiejskich w Nowym Orzechowie 26. Waldemar Włodarczyk – mieszkaniec Górek 27. Mirosław Wodnicki – Sołtys wsi Olchówka 28. Andrzej Zarczuk – sołtys wsi Kropiwki 29. Monika Zarczuk – mieszkanka Kropiwek Warsztaty prowadziła Pani Gra Ŝyna Gruba – Jankowska Konsultant Regionalny Programu Integracji Społecznej w ramach Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich.
5 W zał ączeniu Tabela uczestników warsztatów uaktualnienia / uspołecznienia / Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Sosnowica oraz spotka ń Zespołu Zadaniowego Roboczego powołanego Zarz ądzeniem nr 9/08 Wójta Gminy Sosnowica z dnia 10 marca 2008 roku – zał ącznik nr 1. Liczba uczestników warsztatów stanowiła 60% ogółu zapraszanych osób. Zał ącznik nr 2 – lista osób zapraszanych na warsztaty dotycz ące uaktualnienia / uspołecznienia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych. Warto tutaj nadmieni ć, i Ŝ ze wzgl ędu na fakt uczestniczenia innych osób poprzez zast ępstwo oraz zainteresowanie mieszka ńców lista zapraszanych osób powi ększała si ę. Odbyło si ę 7 spotka ń warsztatowych, które miały miejsce w sali narad Urz ędu Gminy w Sosnowicy: • 7 lutego 2008 roku, w którym uczestniczyło 8 osób dyskutowano o organizowaniu i prowadzeniu warsztatów, okre ślono sposób dalszej pracy dotycz ącej uaktualnienia strategii. • 6 marca 2008 roku, w którym uczestniczyło 30 osób miała miejsce identyfikacja problemów społecznych mieszka ńców gminy w sferach: - pomoc społeczna i bezpiecze ństwo mieszka ńców - rynek pracy i inicjatywy gospodarcze - edukacja, kultura, rekreacja i wst ępne propozycje ich rozwi ązania. • 9 kwietnia 2008 roku z 15 uczestnikami, w trakcie którego przeprowadzono analiz ę SWOT w pi ęciu zagadnieniach - zabezpieczenie materialne, wy Ŝywienie, schronienie, opieka, - bezpiecze ństwo, zdrowie, Ŝycie, - rozwój ludzi i poczucie u Ŝyteczno ści, akceptacja i gratyfikacja, kontakty społeczne, wi ęź grupowa, - rekreacja i wypoczynek, przyjemno ści, to Ŝsamo ść z gmin ą, ład przestrzenny, swoboda i łatwo ść kontaktów przestrzennych, - kultura, poznanie i kreacja otoczenia – aktywno ść , warto ści moralne i potrzeby religijne. • 4 czerwca 2008 roku w składzie 11 uczestników, w trakcie spotkania okre ślono problemy społeczne gminy Sosnowica i czynniki, które na nie wpływaj ą w zakresie: - rynek pracy i inicjatywy gospodarcze - edukacja, kultura i rekreacja
6 - problemy społeczne, i bezpiecze ństwo mieszka ńców, zdrowie • 9 wrze śnia 2008 roku uczestniczyło 16 osób w trakcie którego zostały przedstawione wyniki przeprowadzonej ankiety – konsultacji w zakresie problemów społecznych, oczekiwa ń i sposobów ich rozwi ązywania (zał ącznik nr 3) oraz opracowano misj ę i wizj ę gminy oraz wst ępnie cele i działania. • 9 pa ździernika 2008 z 20 uczestnikami opracowane zostały cele strategiczne i operacyjne w zakresie: - edukacja i rynek pracy - aktywno ść społeczna, integracja - pomoc społeczna, zdrowie, bezpiecze ństwo. • 3 listopada 2008 roku, w którym uczestniczyło 13 osób budowano zarysy projektów społecznych okre ślaj ących sposoby działania.. Średnio w warsztatach uczestniczyło 16 osób. Lokalna strategia rozwi ązywania problemów społecznych powinna powsta ć w wyniku dyskusji środowisk lokalnych, z uwzgl ędnieniem liderów lokalnych społeczno ści. W trakcie warsztatów brakowało osób reprezentuj ących ko ściół, Ludowy Zespół Sportowy „Polesie” w Zienkach, Uczniowski Klub Sportowy w Sosnowicy, Poradni Rodzinnej w Sosnowicy oraz mała liczba (jednostki) reprezentowały Ochotnicz ą Stra Ŝ Po Ŝarn ą oraz Zespół Szkół Publicznych w Sosnowicy. Pozostałe organizacje i stowarzyszenia były reprezentowane. Oprócz warsztatów została równie Ŝ przeprowadzona ankieta w śród lokalnej społeczno ści w dniach od 9 kwietnia 2008 roku do 30 sierpnia 2008 roku zgodnie z zał ącznikiem nr 4 . Zebranych ankiet było 114 sztuk stanowi ących około 33% rozdanych ankiet. Wyniki ankiety stanowi zał ącznik nr 5 . Wszystkim aktywnie uczestnicz ącym osobom serdecznie dzi ękujemy za czynny udział w pracy przy aktualizacji Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych. Wielkie podzi ękowania równie Ŝ składamy na r ęce Konsultanta Regionalnego Pani Gra Ŝyna Gruba – Jankowska, która pełniła funkcj ę animatora oraz moderatora prowadz ącego warsztaty dla społeczno ści lokalnej w celu uaktualnienia strategii. Warto tutaj podkre śli ć, i Ŝ Pani Krystyna Ja śkiewicz Wójt Gminy Sosnowica równie Ŝ w miar ę dost ępnego wolnego czasu, bardzo ch ętnie uczestniczyła w warsztatach, pracuj ąc wspólnie z uczestnikami warsztatów. Społeczno ść lokalna reprezentowana przez Zespół Koordynuj ący pragnie podzi ękowa ć za aktywny udział i wsparcie we wspólnie dokonanej ze społeczno ści ą diagnozy stanu zaspokojenia potrzeb społecznych, formułowaniu problemów oraz celów rozwoju społecznego.
7 2. CHARAKTERYSTYKA GMINY SOSNOWICA
2.1. Podstawowe informacje o gminie
2.1.1 Poło Ŝenie
Gmina Sosnowica poło Ŝona jest w odległo ści 55km od stolicy województwa (Lublin) oraz 18km od miasta powiatowego (Parczew). Przez obszar gminy przebiega droga wojewódzka. Nr 819 Parczew – Kołacze – Łowcza – Wola Uhruska oraz droga nr 820 Sosnowica Dwór – Ł ęczna. Jednak gmina znajduje si ę na uboczu głównych tras ł ącz ących ośrodki miejskie, z tego teŜ powodu komunikacja pa ństwowa jest minimalna, a prywatna nie wyst ępuje. Utworzono 14 sołectw stanowi ących jednostki pomocnicze zgodnie z art. 5 ustawy o samorz ądzie gminnym, w skład których wchodzi 21 miejscowo ści Gmina Sosnowicy graniczy od zachodu z gmin ą D ębowa Kłoda (powiat Parczewski), od południa z gmin ą Ludwin (powiat Ł ęczy ński), od wschodu z gmin ą Urszulin (powiat Włodawski), a od północnego - wschodu z gmin ą Stary Brus (powiat Włodawski).
Ryc. 2.1.1.1 Podział administracyjny powiatu parczewskiego 2
2 Analiza potencjałów rozwojowych gminy Sosnowica – analiza zbiorcza potencjałów i uwarunkowa ń rozwoju
8 2.1.2 Demografia
Na koniec 2007 roku gmin ę zamieszkiwało 2.751 osób, w tym 1.371 kobiet. Faktycznie za ś zamieszkiwało 2.638 osób. W 2007 roku urodziło si ę 21 dzieci. Przyrost naturalny od kilku lat jest ujemny i obecnie wynosi -8. G ęsto ść zaludnienia od kilku lat si ę nie zmienia i wynosi 15 osób na 1km 2. W strukturze mieszka ńców gminy notuje si ę stał ą dysproporcje mi ędzy liczb ą kobiet i męŜ czyzn. Średni wska źnik feminizacji w gminie wynosi 102 kobiety na 100 m ęŜ czyzn.
Ogółem Faktycznie Rok Ró Ŝnica zameldowanych zamieszkałych
1998 3.009 2.892 117 1999 2.956 2.855 101 2000 2.929 2.801 128 2001 2.892 2.746 146 2002 2.883 2.771 112 2003 2.832 2.762 70 2004 2.808 2.717 91 2005 2.782 2.646 136 2006 2.764 2.619 145 2007 2.751 2.638 113 Tabela 2.1.2. 1 Liczba mieszka ńców zameldowanych i faktycznie zamieszkałych 3 W badanym okresie 10 lat średnia ró Ŝnica pomi ędzy ogólnie zameldowanymi, a faktycznie zamieszkałych wynosi 115,9 osób. W okresie ostatnich dziesi ęciu lat ubyło
258 osób. W latach 1998 – 2007 średnio rocznie ubywało około 29 osób.
2950
2900 2850 2800
2750 2700 2650 2600
2550 2500 2450 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Stałe miejsce zameldowani Faktyczne miejsce zamieszkania
Wykres 2.1.2.1 Liczba ludno ści według zamieszkania i zameldowania.
3http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0& p_kate=3&p_wyjscie=1
9 Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć liczba mieszka ńców z roku na rok spada, liczba faktycznie zamieszkałych jest ni Ŝsza ni Ŝ zameldowanych i równie Ŝ spada. W 2007 roku nast ąpił wzrost faktycznie zamieszkałych, jest to zwi ązane przede wszystkim z powrotem osób z miast i z zagranicy, którzy udali si ę tam w poszukiwaniu pracy. Liczba osób faktycznie zamieszkałych na dzie ń 31 grudnia 2007 roku wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej) wynosi 487 osób, w tym wi ększo ść m ęŜ czyzn – 249. W wieku produkcyjnym, czyli osoby w wieku zdolno ści do pracy dla m ęŜ czyzn przyj ęto wiek 18 – 64 lata, a dla kobiet 18 – 59 lat, ogółem wynosi 1.638 osób i wi ększo ść stanowi ą męŜ czy źni w ilo ści 897 osób. Stanowi ą oni 18,46% osób faktycznie zamieszkałych. W wieku poprodukcyjnym wynosi ogółem 353 osoby – tj. 13,38% ogólnie zamieszkałych osób, z czego du Ŝą wi ększo ść stanowi ą kobiety – 353 osoby. Do tego okresu zaliczaj ą si ę m ęŜ czy źni w wieku 65 lat i wi ęcej i kobiety – 60 lat i wi ęcej.
Ludno ść wg wieku 2002 2003 2004 2005 2006 2007
przedprodukcyjnym 698 660 604 560 526 487
produkcyjnym 1582 1578 1571 1608 1605 1638
poprodukcyjnym 491 488 483 478 488 513
Tabela 2.1.2.2 Ludno ść w wieku przedprodukcyjnym. Produkcyjnym i poprodukcyjnym 4
1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Przedprodukcyjny Produkcyjny Poprodukcyjny
Wykres 2.1.2.2 Ludno ść według grup wiekowych Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć na wykresie ludno ść w wieku poprodukcyjnym utrzymuje si ę na jednym poziomie, w wieku przedprodukcyjnym spada, a w wieku produkcyjnym lekko ro śnie. Bardzo
4http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0& p_kate=3&p_wyjscie=1#FORMULARZ
10 negatywnym zauwa Ŝalnym zjawiskiem jest starzenie si ę mieszka ńców, gdzie liczba osób w wieku przedprodukcyjnym maleje i w 2007 roku była ni Ŝsza, ni Ŝ w wieku poprodukcyjnym. Wska źnik obci ąŜ enia demograficznego ludno ści nieprodukcyjnej na 100 osób w wieku produkcyjnym 61,1 osoba, w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym – 105,3 osoby oraz w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 31,3 osoby. Udział ludno ści wg ekonomicznych grup wieku w wieku przedprodukcyjnym 18,5%, w wieku produkcyjnym 62,1%, a w wieku poprodukcyjnym 19,4%.
Migracja ludno ści 2002 2003 2004 2005 200 2007
Zameldowania ogółem 44 19 26 29 35 27 z miast 18 16 9 15 7 24 ze wsi 25 13 17 14 28 0 z zagranicy 1 0 0 0 0 0 Wymeldowania ogółem 42 54 47 49 54 56 do miast 27 24 12 28 24 19 na wie ś 15 30 35 21 30 37
Tabela 2.1.2.3 Migracje na pobyt stały gminne wg typu i kierunku 5 Migracja ludno ści na pobyt stały na terenie gminy wyniosła w 2007 roku 51 osób, w tym wi ększo ść kobiet – 28. Wymeldowało si ę 56 osób, w tym równie Ŝ wi ększo ść kobiet - 33, i bardzo ciekawym zjawiskiem jest fakt, i Ŝ wi ększo ść wymeldowała si ę na wie ś 37 osoby. Saldo migracji jest ujemne i wynosi -5 w tym same kobiety. Zameldowało si ę 51 osób, z tego wi ększo ść z miasta – 27 osób. Liczba zawartych mał Ŝeństw wyniosła 16 par, jednak dane s ą według miejsca zameldowania m ęŜ a przed ślubem i na 1000 osób wynosi 5,8 par 6 Ujemne saldo migracji oraz niska liczba ludno ści zamieszkuj ącej Gmin ę Sosnowica s ą efektem upadku Pa ństwowych Gospodarstw Rolniczych, które odgrywały duŜe znaczenie na omawianym terenie. Do chwili upadku gospodarstw pa ństwowych obserwowano napływ ludno ści z s ąsiednich gmin w celu zarobkowym. Ogromne zadłu Ŝenie PGR-ów na pocz ątku
5http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0& p_kate=3&p_wyjscie=1#FORMULARZ 6 http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.nowe_okno?p_zest_id=207129&p_typ=HTML
11 lat 90-tych doprowadziło do ich bankructwa i upadku, co z kolei spowodowało fale migracji ludno ści w poszukiwaniu pracy.
Ruch naturalny 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Urodzenia Ŝywe 25 27 27 28 26 21 Zgony ogółem 36 43 30 34 25 29 Przyrost naturalny - 11 - 16 - 3 - 6 1 - 8
Tabela 2.1.2.3 Ruch naturalny w gminie Sosnowica w latach 2002 - 2007 Wska źnik przyrostu naturalnego od kilku lat utrzymuje warto ść ujemn ą, w 2005 roku osi ągn ął warto ść – 2,16 , a w 2007 roku – 2,9 na 1.000 osób. Tendencja ta jest charakterystyczna dla obszarów wiejskich całej „ ściany wschodniej”, gdzie niemal reguł ą jest ujemny wska źnik przyrostu naturalnego. Zjawisko to obserwowane jest tutaj od kilku lat i mo Ŝna zauwa Ŝyć jego utrwalenie, a nawet nasilenie. 7 Potwierdzaj ą to dane dotycz ące liczby mieszka ńców gminy na koniec roku w kolejnych latach (badano okres 1998 – 2007). Jest to bardzo negatywne zjawisko, które przyczynia si ę do wymierania małych wsi, których w ostatnim 10 lat kilka znikn ęło z terenu gminy.
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Urodzenia Zgony
Wykres 2.1.2.3 Ruch naturalny na terenie gminy
7 Strategia Rozwoju Gminy Sosnowica na lata 2008 – 2020
12 2.1.3 Aktywno ść mieszka ńców
Gmina Sosnowica ma przede wszystkim charakter rolniczy. Wg informacji pochodz ących z Powszechnego Spisu Rolniczego 2002 na terenie gminy funkcjonowało 580 gospodarstw rolnych w tym 579 z nich zaliczono do gospodarstw indywidualnych. Dominuj ą gospodarstwa małe o powierzchni 5ha i stanowi prawie 58% wszystkich gospodarstw na terenie gminy. S ą one mało opłacalne, wi ęc mieszka ńcy uprawiaj ą ro śliny i hoduj ą zwierz ęta tylko na własny u Ŝytek. W kategorii gospodarstw najwi ększych (powy Ŝej 20ha) Gmina prezentuje si ę nie najlepiej i liczba ta wynosiła około 4,5% ogólnej liczby gospodarstw.8 Około 65% powierzchni gminy posiada słabe gleby zaliczane do najni Ŝszych V i VI klasy bonitacyjnej, wpływa to na słabe plony i zbiory upraw. Struktura u Ŝytków rolnych wykazuje proporcje charakterystyczne dla gmin wiejskich, gdzie głównym zaj ęciem jest rolnictwo.
Grunty (ha) 2002 2003 2004 2005 UŜytki rolne 6954 6954 6966 6906 Grunty rolne 3651 3637 3509 3582 Sady 7 8 7 18 Łąki 2568 2568 2633 2534 Pastwiska 741 817 772 772 Lasy i grunty le śne 7701 7701 7701 7776 Pozostałe grunty i nieu Ŝytki 2580 2580 2568 2552 Tabela 2.1.3.1 Grunty na terenie gminy 9
11% UŜytki rolne 29% Grunty rolne Sady Łąki 32% Pastwiska 15% Lasy i grunty le śne 3% 10% 0% Pozostałe grunty i nieu Ŝytki
Wykres 2.1.3.1 Grunty rolne na terenie gminy w 2005 roku
8 Strategia Rozwoju Gminy Sosnowica na lata 2008 - 2020 9http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0& p_kate=5&p_wyjscie=1
13 W 2004 roku Polska weszła w skład pa ństw członkowskich Unii Europejskiej, co umo Ŝliwiło rolnikom ubiega ć si ę o dopłaty do upraw i gruntów. Mo Ŝna zauwa Ŝyć zmniejszanie si ę pozostałych gruntów i nieu Ŝytków na rzecz lasów i gruntów le śnych, gruntów ornych, zwi ększyła si ę równie Ŝ powierzchnia sadów. Jednak mieszka ńcy s ą sceptycznie nastawieni na pozyskiwanie finansów na działalno ść pozarolnicz ą, mikroprzedsi ębiorstwa itp.
2002 2003 2004 2005 2006 2007 Polska Klasyfikacja Działalno ści PKD Sektor Sektor Sektor Sektor Sektor Sektor Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem Ogółem prywatny prywatny prywatny prywatny prywatny prywatny
Rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo 19 18 21 20 19 18 19 18 16 15 15 14 Rybactwo 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Przetwórstwo przemysłowe 7 7 6 6 11 11 11 11 9 9 9 9 Wytwarzanie i zaopatrzenie w energi ę 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 elektryczn ą, gaz i wod ę Budownictwo 7 7 8 8 5 5 5 5 5 5 6 6 Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz 48 48 47 47 46 46 48 48 43 43 44 44 artykułów u Ŝytku osobistego i domowego Hotele i restauracje 7 7 8 8 6 6 6 6 4 4 4 4 Transport, gospodarka magazynowa i 6 6 5 5 3 3 3 3 4 4 5 5 łączno ść Po średnictwo finansowe 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 2 2 Obsługa nieruchomo ści, wynajem i usługi zwi ązane z prowadzeniem działalno ści 9 9 9 8 10 9 8 8 14 14 13 13 gospodarczej Administracja publiczna i obrona narodowa, obowi ązkowe ubezpieczenia społeczne i 7 5 7 5 7 5 7 5 7 5 7 5 powszechne ubezpieczenie zdrowotne Edukacja 2 0 2 0 2 0 3 0 3 0 3 0 Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 6 5 6 5 3 2 3 2 3 2 3 2 Działalno ść usługowa, komunalna, społeczna 6 6 8 6 10 8 10 8 10 8 12 9 i indywidualna, pozostała Ogółem zarejestrowanych PKD 129 123 132 123 125 116 126 117 121 112 124 114
Tabela 2.1.3.1 Podmioty Gospodarki Narodowej Zarejestrowane w Rejestrze REGON wg sekcji PKD 10 Baz ę ekonomiczn ą gminy Sosnowica pod koniec 2007 roku tworzyły 124 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze Regon, z czego zdecydowana wi ększo ść zaliczana była do sektora prywatnego 91,93%.
10 http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0&p_kate=25 &p_wyjscie=1
14 Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć struktura działowa w 2007 roku podmiotów gospodarki narodowej wykazuje, Ŝe najwi ęcej podmiotów działało w handlu hurtowym i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów u Ŝytku osobistego i domowego – 35,48% wszystkich przedsi ębiorstw na terenie gminy. Du Ŝą rol ę odgrywaj ą te Ŝ nast ępuj ące sekcje • rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo – 12,1 % • obsługa nieruchomo ści, wynajem i usługi zwi ązane z prowadzeniem działalno ści gospodarczej – 10,48 % • działalno ść usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała – 9,68 % Na przestrzeni ostatnich 6 lat ogółem zarejestrowanych utrzymuje si ę na podobnym poziomie, średnia wynosi 126 podmiotów gospodarki narodowej. Najwi ęcej zarejestrowanych było w 2003 roku – 132 podmioty, a najmniej w 2006 – 121 podmiotów. Je śli chodzi o sekcje klasyfikacji działalno ści nie zmienia si ę ona znacz ąco na lokalnym rynku, średnio wynosiła około: • 36% handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów u Ŝytku osobistego i domowego • 14% rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo • 8% obsługa nieruchomo ści, wynajem i usługi zwi ązane z prowadzeniem działalno ści gospodarczej • 7% działalno ść usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała. Du Ŝą cz ęść mieszka ńców gminy Sosnowica zwłaszcza zamieszkałych w miejscowo ściach dawnych PGR-ów, stanowi ą byli pracownicy Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Górkach, Zakładów Rolniczych Zienki, Turno i Pasieka oraz członków ich rodzin. Ponadto wi ększa cz ęść mieszka ńców gminy opierała swój byt na prowadzeniu indywidualnych gospodarstw rolnych ( średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie wynosi 8ha). Społeczno ść ta w wi ększym stopniu nie posiada tradycji prywatnej inicjatywy rozwoju poza rolnictwem, nie dysponuje funduszami na rozwój działalno ści gospodarczej, czy stworzenia gospodarstwa spełniaj ącego wymogi Unii Europejskiej i przynosz ące dochody. W konsekwencji tych warunków oraz w zwi ązku z wysokim bezrobociem i jego struktur ą nastaj ą bariery rozwoju gospodarczego gminy. 11
11 Analiza potencjałów Rozwojowych Gminy Sosnowica – Potencjały i uwarunkowania rozwoju funkcji turystycznych i rekreacyjnych w Gminie SosnowicA
15 Turystyka nale Ŝy do jednej z najszybciej rozwijaj ących si ę dziedzin gospodarki, odzwierciedlaj ąc dynamik ę i zakres skoordynowanego rozwoju społecznego oraz zrównowa Ŝonego rozwoju cywilizacyjnego. Obecnie rozwój turystyki nast ępuj głównie na obszarach charakteryzuj ących si ę du Ŝymi walorami przyrodniczymi i kulturowymi, jakie posiada gmina. Gmina Sosnowica jest bardzo atrakcyjna pod wzgl ędem turystycznym i jej rozwój powinien by ć skierowany w tym kierunku. Mieszka ńcy powoli zauwa Ŝaj ą swoj ą szans ę w turystyce, która mogłaby im przynosi ć dochody. Obecnie jest 6 gospodarstw agroturystycznych, w tym 2 zostały otworzone w bie Ŝą cym 2008 roku.
Sektory gospodarki 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Sektor publiczny Podmioty gospodarki narodowej ogółem 6 9 9 9 9 10 Pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa 4 6 6 6 6 6 bud Ŝetowego ogółem Sektor prywatny Podmioty gospodarki narodowej ogółem 123 123 116 117 112 114 Osoby fizyczne prowadzone działalno ść 97 97 86 87 82 83 Spółki handlowe 2 2 2 2 2 3 Spółki handlowe z udziałem kapitału 1 1 1 1 1 1 zagranicznego Spółdzielnie 6 6 6 6 6 6 Stowarzyszenia i organizacje społeczne 9 9 11 11 11 11 Tabela 2.1.3.2 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sektorów wła ściwych 12 Osoby fizyczne prowadzone działalno ść w sektorze prywatnym w ostatnich 6 latach utrzymuj ą si ę na podobnym poziomie około 117 jednostek gospodarczych. Spółdzielnie i spółki handlowe pozostaj ą przez ten okres w tej samej liczbie, w 2007 roku zwi ększyła si ę o jedn ą jednostk ę. Stowarzyszenia i organizacje utrzymuj ą si ę równie Ŝ na podobnym poziomie, ale w 2003 roku zwi ększyła si ę o trzy organizacje, a bie Ŝą cym roku 2008 o dwie. Firmy i instytucje znajduj ące si ę na terenie gminy Sosnowica zatrudniaj ące najwi ększ ą liczb ę osób: 1. Nadle śnictwo Parczew z siedzib ą w Sosnowicy , obejmuje swoimi granicami 5 le śnictwa. Zatrudnia 52 osoby , które zajmuj ą si ę zarz ądzaniem maj ątkiem Skarbu Pa ństwa - lasem m.in. z zakresu odnawiania, piel ęgnowania, ochrony lasu, a tak Ŝe jego u Ŝytkowania oraz
12 http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0 &p_kate=25&p_wyjscie=1
16 nadzoruje gospodark ę łowieck ą obejmuj ącą 13 obwodów łowieckich dzier Ŝawionych przez 9 kół łowieckich. 2. Zespół Szkół Publicznych w Sosnowicy obejmuj ący Szkoł ę Podstawow ą oraz gimnazjum, zatrudniaj ąca zajmuj ący si ę szkolnictwem na terenie gminy, równie Ŝ organizuj ąc zaj ęcia poza lekcyjne dla młodzie Ŝy z tutejszej gminy. Zatrudnione s ą 42 osoby. 3. Zakład Usług Transportowo-Le śnych Zbigniew i Halina Szaruga w Sosnowicy , Zajmuje si ę transportem samochodowy, spedycj ą drewna, usługami szkółkarskimi, handlem drewna (zakup i sprzeda Ŝ) oraz transportem mi ędzynarodowym. Posiada na stanie 6 samochodów transportowych ekologicznych. Zatrudnia około 23 osoby . 4. Urz ąd Gminny w Sosnowicy zajmuj ący si ę sprawami publicznymi o zasi ęgu lokalnym całej gminy jako podstawowej jednostki samorz ądu terytorialnego zatrudnia 21 osób. 5. Gospodarstwo Rybackie „Polesie” Sp. z o.o . Sosnowica Dwór - firma gospodaruje dzi ś na 1.000 ha stawów w miejscowo ściach Sosnowica, Libiszów oraz Białka i zatrudnia 23 osoby. Zajmuje si ę głównie produkcj ą karpia, suma, szczupaka, amura i tołpygi. Rocznie dostarcza około 400 ton Ŝywych ryb. Prowadzi baz ę noclegow ą dla około 20 osób oraz łowisko specjalne Jezioro Białe Sosnowickie (Libiszowskie). 6. IR-BUD Tartak w Sosnowicy zajmuje si ę impregacj ą ci śnieniow ą drewna, sprzeda Ŝą oraz transportem wyrobów drzewnych i zatrudnia 14 osób . Firmy i instytucje znajduj ące si ę na terenie gminy Sosnowica zatrudniaj ące poni Ŝej 10 osób: 1. Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Parczewie Poradnia Lekarza Rodzinnego w Sosnowicy, który zapewnia porady lekarskie dla dorosłych i dzieci, wizyty domowe, szczepienia, opiek ę piel ęgniarki środowiskowej oraz leczenie stomatologiczne. Obj ęty jest Narodowym Funduszem Zdrowia. 2. Gminny Zakład Komunalny w Sosnowicy jest jednostk ą organizacyjn ą Urz ędu Gminy w Sosnowicy. Zajmuje si ę obsług ą terenu gminy w dostarczaniu wody i odprowadzania ścieków komunalnych wraz z obsług ą i naprawami urz ądze ń. 3. Rejonowy zakład Energetyczny we Włodawie Posterunek Energetyczny Sosnowica . Obsługuje odbiorców energii na terenie gminy i eksploatacją urz ądzeni elektrycznych. 4. Bank Spółdzielczy w Parczewie Oddział w Sosnowicy, obsługuj ący miejscow ą ludno ść oraz instytucje na terenie gminy. 5. Zarz ąd Dróg Powiatowych w Parczewie Obwód Drogowy Nr 2 w Sosnowicy zajmuje si ę pracami drogowymi, naprawczymi drogi powiatowe na terenie gminy i w powiecie. 6. Ośrodek Pomocy Społecznej w Sosnowicy zajmuj ący si ę pomoc ą społeczn ą, wypłacanie zasiłków i opiek ą.
17 7. Rejonowy Urz ąd Pocztowy Biała Podlaska dysponuje siedzib ą Urz ędu Pocztowego w Sosnowicy zajmuje si ę przyjmowaniem i dostarczaniem paczek, listów. 8. Gminny O środek Kultury w Sosnowicy jest jednostk ą organizacyjn ą Urz ędu Gminy w Sosnowicy. Zajmuje si ę przede wszystkim organizacj ą Ŝycia kulturalnego na terenie gminy, organizuj ąc ciekawe zaj ęcia dla dzieci i młodzie Ŝy. 9. Gminna Biblioteka Publiczna w Sosnowicy to jednostka organizacyjna Urz ędu Gminy w Sosnowicy, której zadaniem jest rozpowszechnianie czytelnictwa, literatury w śród mieszka ńców gminy m.in. organizuj ąc wieczorki poetyckie, spotkania z ksi ąŜ ką. 10. Komenda Wojewódzka Policji w Lublinie Rewir Dzielnicowy w Sosnowicy zajmuj ący si ę interwencj ą na terenie gminy. 11. Spółdzielnia Gminnych Spółdzielni „SCh” w Lublinie , która posiada tereny z ośrodkiem wypoczynkowym znajduj ącym si ę przy jeziorze Zagł ębocze w Gminie Sosnowica . 12. DODO Spółka z o.o. w Lublinie dzier Ŝawi Jezioro Skomielno w Starym Orzechowie z przeznaczeniem na łowisko specjalne do w ędkowania spławikowego spinningowego oraz organizuje zawody w ędkarskie. 13. Wojewódzki Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Lublinie. Dział eksploatacji kanału Wieprz – Krzna w Sosnowicy zajmuj ących si ę pracami wodnymi oraz melioracyjnymi. . 14. Spółdzielnia Usług Rolniczych w Sosnowicy zajmuje si ę usługami rolniczymi w zakresie transportu, orki i przy Ŝniwach. 15. Piekarnia w Sosnowicy, zajmuj ąca si ę wyrobem pieczywa tradycyjnym sposobem przede wszystkim chleba i bułek. Smak chleba nie zmienia si ę od kilkunastu lat. 16. Firma handlowa Ilczuk Andrzej w Sosnowicy zajmuje si ę sprzeda Ŝą artykułów spo Ŝywczych, Ŝywno ściowych, artykułów przemysłowych. 17. Łojewski Krzysztof. PPHU. Sklep spo Ŝywczy w Sosnowicy 18. Prywatne Gospodarstwo Rolne Jacenty Arasimowicz z siedzib ą w Cycowie, który prowadzi działalno ść gospodarcz ą w miejscowo ści Górki 19. Gospodarstwo Ogrodniczo – Szkółkarskie „AGRONOM – PLANT’ Marta i Paweł Dąbrowscy z Jasionki prowadz ą gospodarstwo w miejscowo ści Zienki i jest producentem owoców i sadzonek ro ślin jagodowych. 20. „Usługi Melioracyjno – Konserwacyjne” Mariusz Jemielniak z Górek 21. P.P.H.U. „SŁAWEX” Sławomir Szczuchniak z Pieszowoli, który zajmuje się koszeniem i odchwaszczaniem pasów drogowych..
18 Nale Ŝy równie Ŝ pami ęta ć, i Ŝ poszczególne firmy, przedsi ębiorstwa i instytucje zatrudniaj ą równie Ŝ osoby niezamieszkałe na terenie gminy Sosnowica, jednak stanowi ą one mniejszo ść . Aktywno ść społeczna mieszkańców przejawiła si ę podczas ostatnich wyborów kiedy to wi ększo ść brała udział w głosowaniu. Liczba wyborców wyniosła 2.238 osób co stanowi 78,83% liczby mieszka ńców (2.839 osób). Frekwencja była do ść wysoka w dniu wyborów 12.11.2006r wyniosła - 69,9 %, a w drugiej turze wyborów w dniu 26.11.2007r frekwencja wyniosła - 67,48 %. W 2007 roku Gmina Sosnowica w ramach realizowanego Projektu „Opracowanie innowacyjnego planu rozwoju gminy Sosnowica opartego na posiadanym potencjale i czynnym wykorzystaniu transferu wiedzy” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego zorganizowano cykl szkole ń warsztatowych po świ ęconych teoretycznym i praktycznym aspektom zwi ązanym z agroturystyk ą, agroekologi ą - rolnictwo ekologiczne oraz aeroenergetyk ą - odnawialnymi źródłami energii oraz cykl konsultacji indywidualnych oraz grupowych profesjonalnych doradców dotycz ących agroturystyki i zasobów rolnictwa ekologicznego. Z powy Ŝszych szkole ń skorzystało 38 osób, w tym 8 osób skorzystało ze wszystkich trzech modułów, a 11 osób z dwóch. Najwi ększym zainteresowaniem cieszył si ę kurs agroturystyczny 27 uczestników. Mieszka ńcy bardzo ch ętnie uczestniczyli w takich szkoleniach, w trakcie których oprócz fachowej wiedzy, miała miejsce integracja społeczna. Z konsultacji skorzystało 12 osób, w tym 9 osób w zakresie agroturystyki. Odbyły si ę dwa dwudniowe wyjazdy studyjne dotycz ące powy Ŝszych zagadnie ń, skorzystało z nich 29 osób, w tym jedna była na dwóch. Do pa ździernika 2008 roku spo śród uczestników szkolenia, jedna osoba otworzyła gospodarstwo agroturystyczne oraz zarejestrowane zostało Społeczne Stowarzyszenie Przyjaciół Sosnowicy i Okolic „Go ściniec” w Sosnowicy, w skład którego wchodz ą osoby, które korzystały z działa ń projektu. Stowarzyszenie realizuje mi ędzy innymi cele dotycz ące propagowania i rozwoju ró Ŝnorodnych form agroturystyki i turystyki oraz wspieranie członków w pozyskiwaniu i wykorzystywaniu funduszy. Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć takie inicjatywy s ą potrzebne mieszka ńcom gminy. Oprócz fachowej wiedzy, mog ą równie Ŝ zawrze ć nowe przyja źnie, jak równie Ŝ konstruktywnie sp ędzi ć wolny czas. Potrzebne s ą równie Ŝ szkolenia dotycz ące pozyskiwania środków unijnych na działalno ść własn ą, szkolenia w otwieraniu i prowadzeniu firmy. Szkolenia, które b ędą odbywały si ę na terenie gminy.
19 Na terenie gminy równie Ŝ odbyły si ę szkolenia z obsługi komputera, podstawowych programów biurowych oraz Internetu. Mieszka ńcy ch ętnie korzystaj ą z takiego rodzaju szkole ń. Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć szkolenia, kursy i warsztaty s ą niezb ędne i wci ąŜ jest ich za mała ilo ść . W trakcie przeprowadzonych anonimowych ankiet najwi ęcej zgłosze ń dotyczyło: - kursów informatycznych, komputerowych, obsługi komputera - pozyskiwania, korzystania środków zewn ętrznych, w tym strukturalnych / unijnych. Według ankieterów szkolenia powinny by ć zgodne z zapotrzebowaniem środowiska, adekwatne do potrzeb gminy i potrzebne. W takim przypadku najlepiej byłoby przeprowadzi ć dogł ębn ą analiz ę / ankiet ę w śród mieszka ńców, z jakich szkole ń ch ętnie by korzystali. Wa Ŝne byłoby tutaj rozpoznanie rynku według grup wiekowych, tak by dopasowa ć do odpowiednich programów. Inne zgłoszenia to: - przygotowuj ące do zawodu, zawodowe, - języków obcych, - gastronomia, kucharz, do Ŝywianie dzieci - agroturystyki, - ułatwiaj ące znalezienie pracy - sterowanie własnym rozwojem - kreowanie własnego wizerunku - zarz ądzanie - florystyczne, - projektowania wn ętrz - prace chałupnicze - plastyczne, hafty, dzierganie - fryzjerstwo - rękodzielnictwo; - przedsi ębiorstwo własne - ekologia, poszanowanie środowiska - organizacja Ŝycia kulturalnego w swojej miejscowo ści - ekonomiczne - rolnictwo - problemy w rodzinie Rozbie Ŝno ść jest spora, dotycz ąca ró Ŝnych sfer z naciskiem na rozwój własny i swoich umiej ętno ści.
20 2.1.4 Edukacja
Na terenie gminy funkcjonuje ł ącznie z filiami 3 placówki o światowe, które prowadz ą działalno ść w zakresie edukacji na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum. Sie ć szkół tworz ą nast ępuj ące szkoły: • Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Ko ściuszki w Sosnowicy • Szkoła Filialna w Zienkach • Gimnazjum w Sosnowicy. Dodatkowo funkcjonuj ą dwa o środki przedszkolne w Sosnowicy oraz w Zienkach. Zespół Szkół Publicznych w Sosnowicy posiada 17 pracowni szkolnych, w tym jedn ą komputerow ą z dost ępem do Internetu (22 stanowiska) oraz nowoczesn ą hal ę sportow ą, która umo Ŝliwia dzieciom i młodzie Ŝy uprawianie sportów wyczynowych tak Ŝe w okresie zimowym. W pobli Ŝu szkoły zlokalizowane s ą boiska szkolne oraz pełnowymiarowy stadion umo Ŝliwiaj ący uprawianie ró Ŝnych dyscyplin sportowych na świe Ŝym powietrzu. Uczniowie maj ą do dyspozycji zmodernizowany w 2005 roku blok Ŝywieniowy obejmuj ący kuchnie oraz jadalni ę.
Dane podstawowe 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Liczba szkół 4 4 3 3 2 2
Liczba pomieszcze ń 20 16 14 11 10 17
Liczba oddziałów 15 13 9 9 8 9
Liczba uczniów 242 208 177 160 147 153
Liczba absolwentów 54 63 52 47 29 20
Tabela 2.1.4.1 Szkolnictwo podstawowe w gminie Sosnowica 13
Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć zmniejsza si ę liczba szkół na terenie gminy. Przyczyn ą jest zmniejszaj ąca si ę liczba uczniów, spowodowana ujemnym, przyrostem naturalnym. W 2004 roku zlikwidowano Szkoł ę Filialn ą w Pieszowoli, a w 2006 roku Szkoł ę Filialn ą w Nowym Orzechowie. Dzieci z tych miejscowo ści ucz ęszczaj ą do Szkoły Podstawowej w Sosnowicy. Dzieci i młodzie Ŝ ma zapewniony transport autobusami szkolnymi na podstawie zakupionych przez gmin ę biletów miesi ęcznych. Według stanu z 30 wrze śnia
13 http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0 &p_kate=20&p_wyjscie=1
21 2006 roku z transportu korzystało ł ącznie 148 uczniów z terenu gminy, w tym 75 gimnazjalistów. W budynku po szkole w Nowym Orzechowie działa świetlica wiejska dla dzieci i młodzie Ŝy, w Pieszowoli za ś budynek jest w złym stanie, a pomieszczenia s ą przekazane na u Ŝytek lokalnej społeczno ści. Działa tam Stowarzyszenie Kulturalno Regionalne „Nał ęcz” w Sosnowicy z siedzib ą w Pieszowoli.
Wykres 2.1.4.1 Liczba uczniów i absolwentów szkół podstawowych Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć liczba uczniów spada, w ci ągu ostatnich 6 lat zmalała ona o około 90 uczniów, czyli jest o 1/3 mniej uczniów . W 2007 roku w porównaniu do roku 2006 liczba uczniów zwi ększyła si ę o 6, jednak nie jest to bardzo du Ŝa ró Ŝnica. Liczba absolwentów w tym okresie równie Ŝ si ę zmniejszyła o około 1/3 uczniów.
2002 2003 2004 2005 2006 2007
Liczba szkół 1 1 1 1 1 1
Liczba oddziałów 6 7 7 7 5 4
Liczba uczniów 157 168 172 170 136 98
Liczba absolwentów 45 53 46 55 62 56
Tabela 2.1.4.2 Szkolnictwo gimnazjalne w gminie Sosnowica 14
W przypadku gimnazjum równie Ŝ mo Ŝna zauwa Ŝyć zmniejszaj ącą si ę liczb ę uczniów, tym samym zmniejsza si ę liczba oddziałów i pozostaj ą pojedyncze klasy. Zmniejszanie si ę
14 http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0 &p_kate=20&p_wyjscie=1
22 uczniów jest najwi ększe w ostatnich dwóch latach. Coraz wi ęcej uczniów opuszcza szkoł ę gimnazjaln ą, jednak liczba nowych uczniów tj. 6-latków z roku na rok si ę zmniejsza.
Wykres 2.1.4.2 Liczba uczniów i absolwentów gimnazjum.
W 2007 roku zatrudnionych nauczycieli ze stopniem doktora lub doktora habilitowanego b ądź dyplomem uko ńczenia studiów magisterskich i przygotowanie pedagogicznie było 26 w pełnym wymiarze zaj ęć i 1 w niepełnym. W śród nich 1 nauczyciel kontraktowany, 21 mianowanych oraz 5 dyplomowanych. Nauczyciele z dyplomem uko ńczenia studiów magisterskich bez przygotowania pedagogicznego, dyplomem uko ńczenia wy Ŝszych studiów zawodowych i przygotowanie pedagogiczne 3 nauczycieli, w tym 2 zatrudnionych w pełnym wymiarze zaj ęć . 1 nauczyciel kontraktowy i 2 sta Ŝystów. Kadra nauczycielska jest bardzo wykwalifikowana, co zapewnia w miar ę wysoki poziom wykształcenia. Od 2000 roku funkcjonowało liceum ogólnokształc ące ponadpodstawowe dla dorosłych podporz ądkowane organizacjom społecznym i stowarzyszeniom, do którego zapisało si ę 20 osób. Przez 3 lata kształciło si ę 20 osób, spo śród których 17 zostało absolwentami. Bardzo istotnym elementem kształcenia s ą przedszkola, które maj ą za zadanie zapewni ć wła ściwe warunki rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego i społecznego wyrównaniem ewentualnych braków i opó źnie ń w tym zakresie, przygotowaniem dziecka do nauki w szkole oraz pomoc pracuj ącym rodzicom w zapewnieniu dzieciom opieki wychowawczej. Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci w wieku 3 – 6 lat. Oddział „0” obejmuj ącej obowi ązkowym kształceniem 6-latki funkcjonuje przy Zespole Szkół Publicznych w Sosnowicy oraz przy Fili Szkoły w Zienkach.
23
Wykres 2.1.4.3 Liczba dzieci ucz ęszczaj ących do oddziału „0”. 15 Na terenie gminy funkcjonuj ą 2 o środki przedszkolne trzy razy w tygodniu po 3 godziny w Sosnowicy oraz w Zienkach, skupiaj ące dzieci z danych miejscowo ści w ilo ści do 15 dzieci w wieku 3 – 5 lat. Powstały one w 2005 roku jako „O środki przedszkolne – szansa na dobry start” współfinansowane przez Uni ę Europejsk ą z Europejskiego Funduszu Społecznego. Fundacja Rozwoju Dzieci im. Kome ńskiego realizowała Projekt, którego celem było wykorzystanie rozwi ąza ń organizacyjnych i programowych, pozwalaj ących na upowszechnienie alternatywnych form edukacji przedszkolnej dla dzieci w wieku 3 - 5 lat we wsiach, w których nie ma przedszkoli. Program działał w obszarze wyrównywania szans edukacyjnych mi ędzy miastem, a wsi ą i przeciwdziałał wykluczeniu społecznemu. W 2007 roku o środki przedszkolne nadal funkcjonuj ą pod nadzorem gminy. Jednak jak zgłaszaj ą rodzice jest zapotrzebowanie na przedszkola, gdzie dzieci b ędą nabywały nowych umiej ętno ści pod fachow ą opiek ą. Zespół Szkół Publicznych w Sosnowicy realizuje od 1 pa ździernika 2008 roku przez okres dwóch lat Projekt dla swoich uczniów „Lepszy start” współfinansowany przez Uni ę Europejsk ą w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, którego celem jest wyrównywanie szans edukacyjnych i zmniejszenie dysproporcji w poziomach edukacyjnych miasta i wsi. Dzi ęki temu cz ęść potrzeb dzieci i młodzie Ŝy, jest zapewniona, w tym: - wsparcie psychologiczno - pedagogiczne uczniów maj ących trudno ści edukacyjne i wychowawcze; - rozwijanie zdolno ści i umiej ętno ści z zakresu nauk matematyczno - przyrodniczych, a tym samym zwi ększenie udziału i wyników w konkursach przedmiotowych; - wsparcie w postaci dodatkowych zaj ęć j ęzykowych;
15 http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0 &p_kate=19&p_wyjscie=1
24 - wsparcie w wyborze szkoły i zawodu; - zwi ększenie świadomo ści warto ści uczenia si ę przez całe Ŝycie. Uczniowie maj ą szans ę skorzysta ć z: - dodatkowych zaj ęć dydaktyczno - wyrównawczych i specjalistycznych; - dodatkowych zaj ęć pozalekcyjnych z uczniami zdolnymi ukierunkowane na rozwój kompetencji kluczowych z zakresu ICT, j ęzyków obcych i nauk matematyczno - przyrodniczych; - poradnictwa i doradztwa edukacyjno- zawodowego; - doradztwa i opieki pedagogiczno - psychologicznej. W celu uatrakcyjnienia zaj ęć przewidziane s ą zaj ęcia terenowe, na ście Ŝkach dydaktycznych, zaj ęcia plenerowe oraz wyjazdy dydaktyczne. We wcze śniejszym okresie od wrze śnia 2005 roku szkoła uczestniczyła w mi ędzynarodowym programie Comenius finansowanym z Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji – Narodowej Agencji Programu, którego celem było wzajemne poznawanie tradycji i kultury Austrii, Francji, Polski oraz wzbogacanie do świadcze ń w zakresie edukacji, doskonalenie umiej ętno ści posługiwania si ę j ęzykiem angielskim. Młodzie Ŝ miała mo Ŝliwo ść skorzystania z wyjazdu studyjnego do Austrii, jak i kół zainteresowa ń. W 2007 roku szkoła realizowała projekt „Otwarta szkoła – wyrównywanie szans” w ramach Rz ądowego Programu wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzie Ŝy „Aktywizacja jednostek samorz ądu terytorialnego i organizacji pozarz ądowych” poprzez zaj ęcia pozalekcyjne, wyjazdy uczniów na basen, wyjazdy na spektakle teatralne, sesje popularno-naukowe, konkursy plastyczne i muzyczne, wyjazdy na mecze piłkarskie i turnieje sportowe oraz wycieczki dydaktyczne po Lubelszczy źnie. Dzieci niepełnosprawne wyje ŜdŜały na zaj ęcia terapeutyczne. Poza tym zakupiono w ramach dotacji niezb ędny sprz ęt nagła śniaj ący, kamer ę, pomoce dydaktyczne i programy komputerowe, sprz ęt sportowy, materiały dekoratorskie, plastyczne, kostiumy teatralne i instrumenty muzyczne. W poprzednim roku szkolnym 2007 / 2008 prowadzone były przynajmniej raz w tygodniu koła zainteresowa ń, w tym: polonistyczne, muzyczne, matematyczne, teatralne, historyczne, sportowe, plastyczne, artystyczne, informacyjne oraz Zuchy i Zwi ązek Harcerstwa Poleskiego, zaj ęcia dydaktyczno – wyrównawcze, plastyczne. Ponadto funkcjonuje Szkolny Teatr „Lustro” i Uczniowski Klub Sportowy „Zodiak”. Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć sfera edukacyjna uczniów jest zaspokojona, jednak wolny czas dzieci i młodzie Ŝy poza zaj ęciami lekcyjnymi jest ju Ŝ w du Ŝo mniejszym stopniu zapewniony.
25 2.1.5 Ochrona zdrowia
Opiek ą zdrowotn ą na terenie gminy zajmuje si ę Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Parczewie Poradnia Rodzinna w Sosnowicy. Zapewnia on usługi w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej dla dzieci i dorosłych, opieka piel ęgniarki środowiskowej oraz leczenie stomatologiczne. Do 2005 roku jeszcze dodatkowo funkcjonował Niepubliczny O środek Zdrowia, powoduj ąc konkurencj ę w zakresie usług medycznych. Dzi ęki temu, była zapewniona lepsza opieka zdrowotna, jak równie Ŝ dost ępno ść do specjalistów. Obecnie jak mo Ŝna zauwa Ŝyć po zebranych ankietach w śród społeczno ści lokalnej, najwi ększym problemem jest dost ępno ść do specjalistów, w tym ginekolog, kardiolog, laryngolog. Najbli Ŝsze gabinety specjalistyczne i szpital powiatowy znajduj ą si ę w poło Ŝonym niedaleko Parczewie. Funkcjonuj ą tam nast ępuj ące placówki: - Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Parczewie, - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Parczewie. Na terenie gminy funkcjonuj ą równie Ŝ dwie apteki, które maj ą swoj ą siedzib ę w Sosnowicy. Zapewniona jest konkurencyjno ść , tym samym leki s ą w cenach dost ępnych i ni Ŝszych. Inaczej miała si ę sytuacja jeszcze w 2007 roku, kiedy to funkcjonowała tylko jedna apteka. Nale Ŝy jeszcze uzupełni ć, i Ŝ specjalistyczn ą opiek ę szpitaln ą o zasi ęgu ponadregionalnym i wojewódzkim realizuj ą szpitale kliniczne w Lublinie oraz szpitale w Białej Podlaskiej, Chełmie i Zamo ściu oraz szpitale psychiatryczne w Lublinie, Suchowoli (powiat Radzy ń Podlaski), Radecznicy (pow. Zamo ść ) i zakład opieku ńczo leczniczy w Celejowie (powiat Puławy). W ramach lecznictwa uzdrowiskowego funkcjonuj ą: szpitale uzdrowiskowe, sanatoria i zakłady przyrodolecznicze w Nał ęczowie, Poniatowej, Adampolu i Krasnobrodzie. Wiele osób przede wszystkim w wieku starszym ma problem z dost ępem do specjalistów znajduj ących si ę poza terenem gminy. Spowodowane jest faktem braku własnego transportu, a komunikacja pa ństwowa jest bardzo słaba, prywatnej nie ma wcale. Niektóre osoby mog ą liczy ć tylko na s ąsiadów Dlatego te Ŝ organizowane s ą tzw. Białe Niedziele, w trakcie których mieszka ńcy gminy mog ą skorzysta ć bezpłatnie z usług ró Ŝnych specjalistów, mi ędzy innymi: dermatologa, okulisty, neurologa, ginekologa, kardiologa. Mo Ŝna równie Ŝ było skorzysta ć z bada ń EKG, cytologia, poziomu cukru i cholesterolu.
26 Z ostatniej takiej inicjatywy zorganizowanej pod koniec sierpnia bie Ŝą cego roku skorzystało z porady: - u kardiologa 49 pacjentów, - u okulisty 41 pacjentów, - u neurologa 37 pacjentów, - u reumatologa 34 pacjentów, - u ginekologa 33 pacjentów, - u dermatologa 28 pacjentów, - u ortopedy i chirurgologa 21 pacjentów, Ponadto 20 pacjentek wykonało cytologi ę szyjki macicy, z konsultacji laryngologicznych i pulmonologicznych skorzystało 29 pacjentów. Mieszka ńcy skorzystali równie Ŝ z bada ń EKG – 29 pacjentów, spirometrii (badania pojemno ści Ŝyciowej płuc) – 72 pacjentów, z komputerowego badania wzroku – 53 pacjentów, poziom cukru we krwi zmierzyło 140 pacjentów. Lekarze po przeprowadzeniu bada ń skierowali na leczenie szpitalne 27 osób. Razem udzielono 322 konsultacje, co stanowi 0,12 konsultacji przypadaj ących na jednego mieszka ńca. Jest to kropla w morzu potrzeb. Wraz z rosn ącym poziomem cywilizacji, zwi ększeniu ulega liczba ludzi, którzy nie s ą w pełni sprawni i nie potrafi ą samodzielnie rozwi ązywa ć swoich problemów Ŝyciowych i ju Ŝ ten argument jest wystarczaj ącym do szerokiej i dogł ębnej analizy problemu. Niepełnosprawno ści, oprócz uszkodzenia ciała czy choroby, wci ąŜ cz ęsto towarzysz ą liczne bariery – ekonomiczno – architektoniczne i środowiskowe, brak tolerancji dla odmienno ści w swoich społeczno ściach, ograniczony dost ęp do wszystkich społecznych zasobów, dyskryminacja w wielu dziedzinach Ŝycia społecznego. Ka Ŝda osoba postawiona w obliczu takiej sytuacji dokonuje zwykle izolacji samego siebie od złego świata, dokonującego surowej segregacji na zdrowych i niepełnosprawnych. Z uwagi na ogromn ą zło Ŝono ść problemu opracowane działania musz ą by ć wielo - obszarowe nakierowane na społecze ństwo, rodziny osoby niepełnosprawnej oraz jednostk ę. Niepełnosprawno ść w Gminie Sosnowica dotyka blisko 19,5% społecze ństwa, co oznacza równocze śnie, i Ŝ na 1000 mieszka ńców naszej Gminy około 195 dotyka niepełnosprawno ść okre ślona prawnie, b ądź biologicznie. Maj ąc na uwadze fakt, i Ŝ liczby te maj ą tendencje wzrostowe, niezwykle wa Ŝnym jest dokładna analiza problemu i podejmowanie wła ściwych kierunków działa ń w tej kwestii.
27 Gimnazjum Szkoła podstawowa Oddział „0”
ogółem dzieci w szkole 168 208 20 2003 niepełnosprawni 8 14 0 indywidualnie nauczanych 3 7 0 ogółem dzieci w szkole 172 177 24 2004 niepełnosprawni 8 11 0 indywidualnie nauczanych 5 7 0 ogółem dzieci w szkole 170 160 19 2005 niepełnosprawni 8 14 0 Indywidualnie nauczanych 3 7 0
Tabela 2.1.5.1. Liczba dzieci niepełnosprawnych uczęszczaj ących do szkół w latach 2003 - 2005 16
Uczniowie obj ęciem kształceniem specjalnym (wymagaj ący stosowania specjalnej organizacji nauki pracy) to osoby słabosłysz ące, słabowidz ące, z rozpoznanym autyzmem. Je śli chodzi o upo śledzenie umysłowe, to wyst ępuje ono w wi ększo ści w stopniu lekkim, chocia Ŝ s ą równie Ŝ przypadki upo śledzenia w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz gł ębokim. Wśród chorób wyst ępuje równie Ŝ autyzm i Zespół Downa.
Szkoła podstawowa Szkoła gimnazjalna Rodzaj niepełnosprawno ści 2006 2007 2006 2007
Upo śledzenie umysłowe w stopniu 4 4 6 3 lekkim Upo śledzenie umysłowe w stopniu 3 2 1 2 umiarkowanym lub znacznym Upo śledzenie umysłowe w stopniu 0 0 1 1 gł ębokim Uczniowie słabowidz ący, 1 1 0 0 niedowidz ący Uczniowie z niepełnosprawno ści ą 1 1 0 0 ruchow ą
Autyzm 1 0 0 1
Tabela 2.1.5.2 Uczniowie niepełnosprawni w latach 2006 – 2007. 17
16 Dane uzyskane ze sprawozda ń Zespołu Szkół Publicznych w Sosnowicy 17 Dane uzyskane z Zespołu Szkół Publicznych w Sosnowicy
28 16 14 12 10 8 6 4 2 0 1 2 3 4 5
Szkoła Podstawowa Gimnazjum
Wykres 2.1.5.1 Liczba uczniów niepełnosprawnych uczęszczaj ących do Zespołu Szkół Publicznych w Sosnowicy
Pa ństwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przyznał ze środków finansowych na realizacj ę obszaru A program „Ucze ń na wsi – pomoc w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne zamieszkuj ące gminy wiejskie oraz gminy miejsko – wiejskie” w okresie od 1 wrze śnia 2007 roku do 30 czerwca 2008 roku kwot ę 34.850,00 zł na pomoc: - przeznaczon ą dla uczniów szkół podstawowych, - przeznaczon ą dla uczniów gimnazjów, - przeznaczon ą dla uczniów ponadgimnazjalnych, które nie uiszczają opłat za nauk ę, - obsług ę zada ń realizowanych w ramach obszaru A programu. Z dofinansowania skorzystało 13 uczniów niepełnosprawnych w tym 5 uczniów szkół podstawowych, 5 uczniów gimnazjum oraz 3 uczniów ponadgimnazjalnych. Z jeszcze jednym wnioskodawc ą podpisano umow ę, ale nie przedstawił dokumentów potwierdzaj ących wysoko ść poniesionych kosztów nauki, w zwi ązku z czym nie skorzystał z dofinansowania. Na terenie gminy w 2007 roku zameldowanych na stałe było 23 uczniów niepełnosprawnych (9 uczniów szkół podstawowych, 6 gimnazjalistów i 8 uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Z tej grupy program realizowało 14 uczniów co stanowi 60,87%. Po roku realizacji programu „Ucze ń na wsi” spotkał si ę z przychyln ą opini ą uczestników programu. Na podstawie systematycznej analizy posiadanych dokumentów, obserwacji oraz rozmów z Wnioskodawcami stwierdza si ę, Ŝe program przyczynił si ę do poprawy warunków kształcenia uczniów niepełnosprawnych. Z tego te Ŝ powodu program jest w bie Ŝą cym roku kontynuowany.
29 W ramach obszaru „B” programu „Ucze ń na wsi – pomoc w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne zamieszkuj ące gminy wiejskie oraz gminy miejsko – wiejskie” Pa ństwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w bie Ŝą cym 2008 roku Gmina Sosnowica zakupiła Mikrobus przystosowany do przewozu osób niepełnosprawnych. Jest on przede wszystkim wykorzystywany do dowozu dzieci do szkoły. Uwarunkowania społeczno – gospodarcze wi ększo ści mieszka ńców to przede wszystkim wysoki poziom bezrobocia, brak przemysłu, działalno ść handlowo – usługowa i drobno – rolnicza traktowana jako główne źródło utrzymania. Podstawowe potrzeby wi ększo ści mieszka ńców realizowane s ą na niskiej stopie Ŝyciowej. Pojawienie si ę w takiej sytuacji dodatkowo problemu niepełnosprawno ści pot ęguje ju Ŝ zwykle trudn ą sytuacje Ŝyciow ą rodziny, spychaj ąc osobisty problem niepełnosprawnego członka rodziny na dalszy plan. Instytucjonalne formy wsparcia dla rodzin oraz samych niepełnosprawnych realizuje na przestrzeni ostatnich lat coraz wi ęcej placówek, jednak Ŝe, nakierowane s ą na ograniczon ą ilo ść osób oraz na tylko niektóre z koniecznych sfer pomocy czy wspierania. Najcz ęś ciej pojawiaj ącymi si ę problemami jest wci ąŜ niski poziom świadomo ści całego społecze ństwa (w tym bardzo cz ęsto samych niepełnosprawnych i ich rodzin) w zakresie mo Ŝliwo ści osób niepełnosprawnych w drodze do niezale Ŝno ści i samodzielno ści. Wci ąŜ bardzo wa Ŝnym problemem jest funkcjonowanie niewła ściwych form zachowania wśród osób niepełnosprawnych – bierno ść , brak akceptacji samego siebie, swojej niepełnosprawno ści, brak samostanowienia i działania - a co za tym idzie – ich izolacja. Ograniczanie mo Ŝliwo ści tych osób pot ęgowane jest przez otoczenie – bariery mentalne oraz architektoniczne, brak spójnego okre ślonego ustawowo systemu wsparcia osób niepełnosprawnych oraz ich rodzin, ograniczony dostęp do edukacji, rehabilitacji (równie Ŝ wczesno niemowl ęcej), sk ąpa oferta usług oferowanych przez Powiatowy Urz ąd Pracy, brak miejsc pracy dla niepełnosprawnych, znikoma wiedza pracodawców na temat zatrudniania niepełnosprawnych, niewła ściwe ich postrzeganie jako osób nieprzydatnych zawodowo.
Województwo Powiat Gmina lubelskie Parczewski Sosnowica N % N % N % Osoby niepełnosprawne 405 670 18,6 7 610 20,5 554 19,5 Osoby pełnosprawne 1 775 330 81,4 29 512 79,5 2 285 80,5 Ogółem 2 181 000 100,0 37 122 100,0 2 839 100,0 Tabela 2.1.532.Dane statystyczne dotycz ące osób niepełnosprawnych zamieszkałych w gminie, powiecie i województwie.
30 Z danych zamieszczonych w powy Ŝszej tabeli wynika, Ŝe pomi ędzy liczb ą osób niepełnosprawnych w stosunku do ogólnej liczby mieszka ńców zarówno w Województwie Lubelskim, jak i powiecie Parczewskim i Gminie Sosnowica nie ma znacznych ró Ŝnic. Osoby niepełnosprawne w Województwie Lubelskim stanowi ą 18,6%, w Powiecie Parczewskim 20,5%, natomiast w Gminie Sosnowica 19,5%.
90,00 80,00 70,00 60,00 81,4 79,5 80,5 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 19,5 0,00 18,6 20,5 w oj.lubelskie pow .parczew ski gmina Sosnow ica
osoby pełnospraw ne
osoby niepełnosprawne
Wykres 2.1.5.2.Procentowy udział osób niepełnosprawnych w śród ludno ści Lubelszczyzny, powiatu parczewskiego i Gminy Sosnowica.
Jedn ą z wa Ŝniejszych przesłanek udzielania pomocy przez OPS jest długotrwała choroba. Mianem choroby okre śla si ę dynamiczn ą reakcj ę na działanie czynnika chorobotwórczego, wyra Ŝaj ącego si ę zaburzeniem naturalnego współdziałania narz ądów i tkanek, co zwykle prowadzi do zmian czynno ściowych i organicznych ustroju. Mo Ŝna przyj ąć , Ŝe długotrwała choroba musi trwa ć, co najmniej 6 miesi ęcy. Istnienie długotrwałej lub ci ęŜ kiej choroby stwierdza lekarz, wydaj ąc za świadczenie. Długotrwała lub ci ęŜ ka choroba to przesłanka uprawniaj ąca miedzy innymi do zasiłku okresowego, usług opieku ńczych, zasiłku piel ęgnacyjnego czy świadczenia piel ęgnacyjnego”. Usługi opieku ńcze świadczone s ą na rzecz osób samotnych, starych, cz ęsto z długotrwał ą chorob ą, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób, lub je śli rodzina nie mo Ŝe im takiej opieki zapewni ć. Usługi opieku ńcze obejmuj ą pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb Ŝyciowych, opiek ę higieniczn ą, zalecon ą przez lekarza piel ęgnacj ę oraz w miar ę mo Ŝliwo ści zapewnienie kontaktu z otoczeniem. Usługi świadczone są w miejscu zamieszkania klientów potrzebuj ących pomocy przez opiekunki zatrudnione w tutejszym O środku Pomocy Społecznej, i tak: - w 2003 roku świadczono usługi dla 8 osób - w 2004 i 2005 roku świadczono usługi dla 6 osób - w 2006 i 2007 roku świadczono usługi dla 5 osób.
31 70 60 50 40 30 65 58 20 55 65 liczba rodzin liczba 10 29 59 0 2003r. 2004r. 2005r.
niepełnosprawno ść długotrwała choroba
Wykres 2.1.5.3 Liczba rodzin korzystaj ących z pomocy OPS z powodu niepełnosprawno ści i długotrwałej choroby Według danych uzyskanych od Samodzielnego Publicznego Zakładu Podstawowej Opieki Zdrowotnej w 2005 roku najcz ęś ciej wyst ępuj ącymi schorzeniami w śród mieszka ńców gminy jest choroba układu kr ąŜ enia, a choroba psychiczna dotyczy 10 osób.
Rodzaj schorzenia 18 – 60 rok Ŝycia Powy Ŝej 60 roku Ŝycia Choroby układu kr ąŜ enia (w tym nadci śnienie) 173 104 Choroba niedokrwienna serca 50 73 Cukrzyca 30 32 Przewlekły nie Ŝyt oskrzela i astma 12 26 Choroby układu kostno - stawowego 65 98 Tabela 2.1.5.4 Najcz ęś ciej wyst ępuj ące schorzenia na terenie gminy Sosnowica.
Je śli chodzi o problem staro ści to na terenie gminy zamieszkuje 513 osób w wieku poprodukcyjnym. Stanowi ą one 18,65% ogółu mieszka ńców. Problemy dotycz ące ludzi starszych zwi ązane s ą z takimi czynnikami jak: pogorszenie stanu zdrowia, opieka zdrowotna, zanik tradycji mi ędzypokoleniowej, przemiany kulturowe, niekorzystne warunki Ŝycia i pogorszenie sytuacji materialnej. Towarzyszy temu brak aktywno ści społecznej, osamotnienie, izolacja, nieporadno ść Ŝyciowa, mniejsza zdolno ść przystosowania do nowych sytuacji, osłabienie pami ęci. Proces przyspieszonego si ę starzenia społecze ństwa to zjawisko wyst ępuj ące zarówno w Polsce jaki i w naszej gminie. Przeci ętna Ŝycia istotnie si ę wydłu Ŝyła w okresie ostatnich dziesi ęcioleci. Sprzyjały temu zapewne zarówno malej ące wska źniki przyrostu naturalnego, jak i post ęp medycyny w zakresie ratowania Ŝycia, któremu nie zawsze towarzyszy jako ść Ŝycia. Ludzie Ŝyj ą dłu Ŝej, przez co zwi ększa si ę zapotrzebowanie na świadczenia opieku ńczo – usługowe w sektorze usług środowiskowych oraz opiece instytucjonalnej.
32 Chorob ą cywilizacji jest uzale Ŝnienie, w tym uzale Ŝnienie od alkoholu, czyli alkoholizm, czy te Ŝ nadmierne i cz ęste spo Ŝywanie alkoholu. Choroba ta zaczyna si ę i rozwija podst ępnie, bez świadomo ści zainteresowanej osoby. Polega na nie kontrolowanym piciu napojów alkoholowych i mo Ŝe doprowadzi ć do przedwczesnej śmierci. Przyczyny alkoholizmu nie s ą znane, na ogół przyjmuje si ę współdziałanie wielu czynników genetycznych, biologicznych i środowiskowych. Szacuje si ę, Ŝe w Polsce w rodzinach z problemem alkoholowym Ŝyje około 3 - 4 mln. osób, w tym około 1,5 – 2 mln. dzieci wychowuje si ę w rodzinach z problemem alkoholowym, z czego 500 tys. znajduje si ę w dramatycznej sytuacji zagra Ŝaj ącej ich zdrowiu i Ŝyciu. Według danych statystycznych Pa ństwowej Agencji Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych (PARPA) w mie ście (gminie) licz ącym 10 tysi ęcy mieszka ńców, czyli takiej jak gmina Sosnowica: - liczba osób uzale Ŝnionych od alkoholu około 2% populacji – około 200 osób - doro śli Ŝyj ący w otoczeniu alkoholika (współmał Ŝonkowie, rodzice) około 4% populacji – około 400 osób - dzieci wychowuj ące si ę w rodzinach alkoholików około 4% populacji – około 400 osób - osoby pij ące szkodliwie 5 – 7 % populacji około 500 – 700 osób - ofiary przemocy domowej w rodzinach z problemem alkoholowym 2/3 osób dorosłych oraz 2/3 dzieci z tych rodzin – około 530 osób dorosłych i dzieci. 18 Wśród rodzin korzystaj ących z pomocy społecznej w latach 2003 – 2005 średnio 20 rodzin stanowiły rodziny z problemem alkoholowym, przy czym dane te dotycz ą alkoholizmu rodziców. W wi ększo ści przypadków s ą to rodziny, w których liczba dzieci wynosi przeci ętnie trzy. B ędą to wi ęc rodziny przeci ętnie pi ęcioosobowe. Nawet w przypadku alkoholizmu tylko jednego z rodziców nale Ŝy przyj ąć , Ŝe problem alkoholowy dotyczy całej rodziny. Nale Ŝy wi ęc przyj ąć , Ŝe problemem alkoholowym dotkni ętych jest w Gminie przynajmniej 100 osób, to jest ok. 3,5 % mieszka ńców gminy. Na terenie Gminy Sosnowica z potrzeby utrwalenia efektów leczenia na oddziale odwykowym i zaanga Ŝowania w proces leczenia wszystkich członków rodzin 2 grudnia 1990 roku powstał klub Abstynenta „Rodzina II” w Sosnowicy. Liczba członków Klubu liczy 18 członków zwyczajnych, 4 członków honorowych i 21 członków rodzin Spotkania Grupy Anonimowych Alkoholików odbywały si ę raz w tygodniu, realizowały one program terapeutyczno – rozwojowy oraz prowadzony był punkt konsultacyjno – informacyjny.
18 http://www.parpa.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=155&Itemid=16
33 Obecnie ze wzgl ędów na problemy finansowe, jak i zmniejszaj ąca si ę liczba członków czynnie zaanga Ŝowanych stowarzyszenie zawiesiło swoj ą działalno ść . Z ochron ą zdrowia zwi ązany jest problem uzale Ŝnienie od narkotyków. Narkomania to ogólno światowy problem cywilizacyjny, który dotyka zarówno kraje biedne jak i bogate. Stanowi ogromne zagro Ŝenie dla zdrowia publicznego, szczególnie w kontek ście chorób infekcyjnych takich jak HIV, Ŝółtaczka, choroby weneryczne czy gru źlica. Narkomania ści śle zwi ązana jest z wieloma problemami społecznymi takimi jak: ubóstwo, bezrobocie, prostytucja, przest ępczo ść czy bezdomno ść . W naszej gminne problem narkomanii jest problemem marginalnym w sensie statystyk, jednak Ŝe bardzo wa Ŝnym w aspekcie szeroko rozumianej profilaktyki, ograniczania poda Ŝy jak równie Ŝ ci ągło ści bada ń i monitoringu problemu szczególnie w śród dzieci i młodzie Ŝy. Trudno mówi ć o zjawisku narkomani na terenie Gminy Sosnowica, gdy Ŝ aby szerzej o tym si ę wypowiada ć na pocz ątku wskazane było by przeprowadzenie diagnozy środowiska na ten temat. Jednak w 2004 roku odnotowano z Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii 4 przest ępstwa, a w 2005 roku.
34 2.1.6 Baza rekreacyjno – kulturalna.
śycie kulturalne staje si ę elementem wyboru oferty turystycznej, zorganizowania czasu wolnego. Regionalny kontekst oferty turystycznej, jej zakorzenienie w tradycji regionu, nawi ązanie do obyczajów i obrz ędów sprzyja Ŝyciu kulturalnego, zarówno w aspekcie funkcjonuj ących instytucji kultury, jak i organizowanych imprez. Centralnym miejscem Ŝycia kulturalnego jest Sosnowica, gdzie znajduj ą si ę najwa Ŝniejsze instytucje kultury. Centrum Ŝycia kulturalnego jest Gminny O środek Kultury w Sosnowicy. Jego działalno ść ma na celu rozwijanie zainteresowa ń dzieci i młodzie Ŝy szkół podstawowych, gimnazjalnych, średnich, a tak Ŝe studentów poprzez organizowanie zaj ęć plastycznych, muzycznych, tanecznych i teatralnych. Realizuje równie Ŝ zadania zwi ązane z organizacj ą uroczysto ści gminnych i imprez. GOK współpracuje ze szkołami podstawowymi, o środkami zdrowia, Ochotnicz ą Stra Ŝą Po Ŝarn ą i parafi ą. Prowadzi działania w świetlicach wiejskich w Nowym Orzechowie oraz Zienkach, a w okresie wakacji i ferii równie Ŝ w Turnie i Górkach. Organizował aerobik w Sosnowicy, w Zienkach i w Nowym Orzechowie. Na terenie gminy działa równie Ŝ Gminna Biblioteka Publiczna im. Krystyny Krahelskiej z siedzib ą w Sosnowicy (Biblioteka Dla Czytelnika Dorosłego oraz Oddział Dla Dzieci), która posiada dwie filie terenowe w Zienkach i w Nowym Orzechowie.
2002 2003 2004 2005 2006 2007
Ksi ęgozbiór /woluminy/ 13.989 11.847 11.841 12.189 12.623 12.569 Czytelnicy w ci ągu roku 663 647 647 670 662 667 Wypo Ŝyczenie na zewn ątrz 7.687 9.005 9.807 10.110 9.753 8.307
Tabela 2.1.6.1 Funkcjonowanie placówek bibliotecznych 19 W okresie ostatnich sze ściu lat średnio 659 osób wypo Ŝyczyło ksi ęgozbioru na zewn ątrz w ilo ści około 9.111 woluminów. Na jedn ą placówk ę biblioteczn ą przypada 879,33 osoby, 4.764,59 woluminów ksi ęgozbioru bibliotek na 1.000 osób, 255,07 czytelników bibliotek publicznych na 1.000 ludno ści oraz 12,45 woluminów wypo Ŝyczenia ksi ęgozbioru na jednego czytelnika. Gminna Biblioteka Publiczna rozwija i zaspakaja potrzeby kulturalne, czytelniczych i informacyjnych mieszka ńców gminy, przyczynia si ę do upowszechnianiu wiedzy i nauki, rozwijaniu kultury. Prowadzi działania Kulturalno – oświatowe, w tym spotkania z okazji świ ęta Babci i Dziadka, wieczory poezji i piosenki,
19 http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0 &p_kate=23&p_wyjscie=1
35 spotkania czytelnicze promuj ące regionalne, Dyskusyjne Kluby Ksi ąŜ ki, organizuje równie Ŝ ró Ŝnego rodzaju konkursy W 2007r. Gminna Biblioteka Publiczna – Centrum Kultury w Sosnowicy została podzielona na dwie odr ębne ze sob ą współpracuj ące instytucje: Gminna Biblioteka Publiczna oraz Gminny O środek Kultur, które przyczyniaj ą si ę do szerzenia na terenie gminy dziedzictwo kulturowe. Zajmuj ą si ę popularyzacj ą tradycji wielkanocnej wsi podlaskie, tradycje ludowe nocy andrzejkowej, a tak Ŝe propagowanie Ŝywego słowa. Od kilka lat s ą próby odtworzenia umieraj ącego zawodu, jakim jest wyplatanie koszyków z rogo Ŝyny. Kiedy ś było na tym terenie zagł ębie rogo Ŝyny, prawie w ka Ŝdym domu wieczorami wyplatało si ę koszyki. Z biegiem lat coraz mniej osób zajmowało si ę tym fachem. Starsi umierali, młodzie Ŝ nie chciała si ę uczy ć wyplatania. Odtworzenie dawnego zwyczaju wyplatania koszy i ozdób z rogo Ŝyny maj ą równie Ŝ na celu integracj ę społeczno ści lokalnej i anga Ŝowanie ró Ŝnych pokole ń, dopóki jeszcze Ŝyj ą mieszka ńcy gminy posiadaj ące umiej ętno ści wyplatania koszy, jest ich na terenie nie wielu. W ostatnich latach wyst ępuje zapotrzebowanie i ch ęć kultywowania tradycji, gin ących zawodów, r ękodzielnictwa. Problemem jest odpowiednia integracji i aktywno ść mieszka ńców w tym kierunku. Na terenie gminy zostało w 2007 roku zostało zorganizowanych 48 imprez, w których uczestniczyło 4.500 osób. Na terenie funkcjonowało 2 zespoły artystyczne, do których nale Ŝało 30 osób. Działało 4 koła / kluby z 38 członkami. Na terenie gminy istnieje tak Ŝe mo Ŝliwo ść skorzystania bezpłatnie z komputera i Internetu dzi ęki ufundowanym w 2004 roku przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji z programu Ikonk@ komputerom, które mieszcz ą si ę w Gminnej Bibliotece Publicznej w Sosnowicy, obecnie mo Ŝna równie Ŝ bezpłatnie z Internetu skorzysta ć w Gminnym O środku Kultury w Sosnowicy oraz w Klubie Wiejskim w Zienkach. Od połowy lutego 2008 roku zostało otwarte w Świetlicy Klubu Wiejskiego w Zienkach Centrum Kształcenia na Odległo ść na Wsiach w ramach, którego mo Ŝna uko ńczy ć około 50 ró Ŝnych kursów. Gmina Sosnowica uczestniczyła w Projekcie „Centra kształcenia na odległo ść na wsiach” dofinansowanego z funduszy Unii Europejskiej ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, który miał na celu wyposa Ŝenie w sprz ęt komputerowy i kontent merytoryczny o środki o światowo – edukacyjne zlokalizowane na obszarach wiejskich. O środki te maj ą wspiera ć wszystkich, którzy zainteresowani s ą podniesieniem kwalifikacji, aktywno ści ą w środowisku lokalnym, wykorzystaniem nowoczesnych technik w rozwoju osobistym oraz przekwalifikowaniem zawodowym. W ramach projektu o środki o światowo - edukacyjne zostały bezpłatnie wyposa Ŝone w: sprz ęt
36 komputerowy wraz z oprogramowaniem oraz niezb ędnym sprz ętem biurowym, 10 komputerów z dost ępem do Internetu ( w tym 9 stanowisk stacjonarnych i 1 notebook z mo Ŝliwo ści ą wypo Ŝyczenia osobom niepełnosprawnym), drukark ę, telefax, meble biurowe. Mo Ŝna skorzysta ć z bezpłatnego dost ępu do wysokiej jako ści szkole ń e - learningowych, do Internetu Problemem jest dost ęp do Stałego Internetu w innych miejscowo ściach. Mo Ŝliwo ść podł ączenia si ę do stałego Internetu przez modem nie jest mo Ŝliwe w świetlicach, gdy Ŝ nie ma wyj ścia telefonicznego, a współpraca z telekomunikacj ą w tym zakresie jest bardzo zła. Świetlice wymagaj ą przede wszystkim nakładów remontowych i wyposa Ŝenia, oraz odpowiedniej kadry prowadz ącej i organizuj ącej czas wolny młodzie Ŝy i dzieciom, ale równie Ŝ i osobom starszym. W 2006 roku oddano do u Ŝytku stadion sportowy w Sosnowicy, w skład którego wchodzi boisko piłki no Ŝnej, siatkowej oraz do kosza, bie Ŝnia. Jest to miejsce gdzie organizowane s ą festyny gminne i imprezy sportowe. Ponadto w miejscowo ściach Zienki, Stary Orzechów, Lejno, Nowy Orzechów oraz Górki s ą małe boiska sportowe, z których młodzie Ŝ mo Ŝe korzysta ć. W bie Ŝą cym roku przeprowadzono
37 2.1.7 Bezpiecze ństwo
Na terenie gminy funkcjonuje Punkt Przyj ęć Dzielnicowego w Sosnowicy, ul Wyzwolenia 3 – tel. 082 59 12 107. Sier Ŝant Jacek Maleszyk jest dzielnicowym pozamiejskiej gminy Sosnowica Komendy Powiatowej Policji w Sosnowicy. Zjawisko przest ępczo ści nasila si ę w Polsce z roku na rok. Szczególnego znaczenia przybiera, je śli wyst ępuje w śród nieletnich. Co jaki ś czas wstrz ąś ni ęci jeste śmy zachowaniem młodych ludzi, przepełnionych agresja, bestialstwem oraz sadyzmem. Przest ępczo ść młodzie Ŝy jest od wielu lat przedmiotem szczególnego zainteresowania kryminologów. W Polsce udział młodzie Ŝy w ogólnej liczbie sprawców przest ępstw stanowi 25 – 28%.
Rodzaje przest ępstwa 2003 2004 2005 2006 2007
Kradzie Ŝe z włamaniem 13 15 21 9 3 Kradzie Ŝ 9 14 17 15 18 Bójka i pobicie 5 - 1 2 1 Przest ępstwa gospodarcze 8 5 1 6 3 Wypadki drogowe 3 5 1 2 1 Nietrze źwi kieruj ący pojazdami 36 37 38 29 21 Inne przest ępstwa - 4 2 29 22 – w tym przest ępstwa narkotykowe Tabela 4.12.1 Rodzaje przest ępczo ści na terenie gminy Sosnowica 20
W 2005 roku na terenie gminy Sosnowica stwierdzono 106 przest ępstw, o 11 wi ęcej ni Ŝ w 2004 roku (95) oraz o 15 wi ęcej ni Ŝ w roku 2003 (91). Na 106 stwierdzonych przest ępstw, 38 to przest ępstwa z art. 178a § 1 i 2 k.k (kierowanie pojazdem w stanie nietrze źwo ści), co stanowi 35% ogółu przest ępstw stwierdzonych na terenie gminy Sosnowica. Na terenie gminy nie wyst ępuj ą rozboje, czy te Ŝ wymuszenia rozbójnicze. W kategorii przest ępstw przeciwko Ŝyciu i zdrowiu w 2003 roku wyst ąpiło 5 przest ępstw uszkodzenia ciała (sprawcy zostali ustaleni), a w 2005 roku 1 przest ępstwo, w 2004 roku nie wyst ąpiło. W 2007 roku zaistniało 76 przest ępstw. Jest to o 4 przest ępstwa mniej ni Ŝ w roku ubiegłym. 21 przest ępstw z art. 178a § 1 i 2 k.k. tj. kierowanie pojazdem w stanie nietrze źwo ści, co stanowi 27,6 % ogółu przest ępstw stwierdzonych na terenie gminy. W roku 2006 przest ępstw tej kategorii było 24, co stanowiło 30% ogółu stwierdzonych przest ępstw.
20 Dane uzyskane od Komendanta Powiatowej Policji w Parczewie
38 Celem zapobiegni ęcia niekorzystnej tendencji w roku 2007 w ramach pracy Prewencyjnej dzielnicowych b ędą organizowane ze społecze ństwem jak równie Ŝ z wła ścicielami obiektów zagro Ŝonych tymi przest ępstwami spotkaniami z zakresu szeroko poj ętej prewencji kryminalnej. Działania takie miałyby na celu u świadomienie społecze ństwu i poszczególnym osobom jak zabezpieczy ć własne mienie aby nie sta ć si ę ofiar ą przest ępstw. Na terenie gminy Sosnowica przest ępczo ść w śród nieletnich nie jest w chwili obecnej problemem, chocia Ŝ zjawisko to sporadycznie wyst ępuje. W 2003 roku nieletni popełnili 2 czyny karalne z art. 178a § 2 (kierowanie pojazdem w stanie nietrze źwo ści), w 2004 roku został odnotowany 1 czyn karalny z art. 278 (kradzie Ŝ cudzej rzeczy), natomiast w 2005 roku nie odnotowano popełnienia czynu karalnego przez nieletnich. Nieletni w 2007 roku popełnili 5 czynów karalnych w porównaniu do roku ubiegłego nast ąpił spadek o 1 czyn karalny. W rozbiciu na kategorie nieletni popełnili 2 przestępstwa przeciwko mieniu z art. 278 § 1 k.k. – kradzie Ŝ cudzej rzeczy oraz 3 przest ępstwa przeciwko mieniu w komunikacji z art. 178a § 2 k.k. – nietrze źwi kieruj ący innymi pojazdami ni Ŝ mechaniczne. W 2003 roku nie odnotowano równie Ŝ przest ępstw z Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, lecz w 2004 roku takich przest ępstw było 4, a w 2005 roku 2. W latach 2006 – 2007 policja nie odnotowała popełnionych przest ępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomani. Ponadto nie zanotowanych du Ŝych subkultur młodzie Ŝowych, które miały swoje charakterystyczne miejsca za Ŝywania środków odurzaj ących. Bezpiecze ństwo jest równie Ŝ zwi ązane z ochron ą przeciw kl ęskow ą. Gmina Sosnowica poło Ŝona jest na terenie subregionów Pojezierza Ł ęczy ńsko – Włodawskiego i Polesia Lubelskiego. Obszar gminy ciągnie si ę w granicach zlewni rzeki Piwonii Parczewskiej (dopływ Ty śmienicy) wraz z dopływami oraz Piwonii Górnej. Wzdłu Ŝ zachodniej i północno – zachodniej granicy gminy płynie ciek wodny Kanał Wieprz – Krzna. W re Ŝimie hydrologicznym notuje si ę dwukrotne okresy wezbrania w ci ągu roku: roztopowe (w okresie marzec – kwiecie ń) i opadowe (w czerwcu, lipcu lub sierpniu). Na terenie gminy znajduje si ę w sumie siedem jezior oraz jedno jezioro graniczy z terenem gminy. Ponadto znajduj ą si ę stawy – w ilo ści 30 sztuk, zgrupowanych w trzech kompleksach: Sosnowicy, Pieszowoli i Libiszowie. Liczne stawy rybne i jeziora zajmuj ą około 5% powierzchni gminy. Zagro Ŝenie powodziowe na terenie gminy Sosnowica mo Ŝe wyst ąpi ć na skutek długotrwałych opadów deszczu, nagłych roztopów śniegu oraz lokalnych ulewnych deszczy, jednak nie jest to problem i wyst ępuje bardzo rzadko. Do zagro Ŝeń losowych wyst ępuj ących na terenie gminy nale Ŝy zaliczy ć mi ędzy innymi lokalne po Ŝary oraz katastrofy (wypadki) drogowe. Katastrofy są zdarzeniami
39 nieoczekiwanymi maj ącymi gwałtowny przebieg. Jednak nie trzeba liczy ć si ę z tym, Ŝe na terenie gminy zdarzenia takie mog ą wyst ąpi ć. Katastrofy drogowe mog ą wyst ąpi ć w zwi ązku z przebiegaj ącymi przez teren gminy drogami wojewódzkimi o du Ŝym nat ęŜ eniu ruchu Nr 819 Parczew – Kołacze – Łowcza – Wola Uhruska oraz droga Nr 820 Sosnowica Dwór – Ł ęczna. Ponadto w okresie letnim nast ępuje wzmo Ŝony ruch, gdy Ŝ s ą to tereny atrakcyjne turystycznie (mi ędzy innymi wyst ępowanie licznych jezior). Przemoc w rodzinie jest zamierzonym i wykorzystuj ącym przewag ę sił działaniem skierowanym przeciw członkowi rodziny, które narusza jego prawa i dobra osobiste, powoduje cierpienie i szkody. Przemoc w rodzinie charakteryzuje si ę tym, Ŝe: - jest intencjonalna to znaczy, Ŝe jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie podporz ądkowania ofiary, - siły s ą nierówne, co oznacza, Ŝe jedna ze stron ma przewag ę nad druga (ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy), - narusza prawa i dobra osobiste, co oznacza, Ŝe sprawca wykorzystuj ąc przewag ę siły narusza podstawowe prawa ofiary (np. prawo do nietykalno ści fizycznej, godno ści, szacunku itd.), - powoduje cierpienia i ból, to znaczy, Ŝe sprawca nara Ŝa zdrowie i Ŝycie ofiary na powa Ŝne szkody. Ponadto, do świadczenie bólu i cierpienia sprawia, Ŝe ofiara ma mniejsz ą zdolno ść do samoobrony. Formy przemocy: - fizyczna – popychanie, szarpanie, bicie, kopanie, duszenie itd. - psychiczna – izolacja, gro źby, ignorowanie, o śmieszanie, upokorzenie, wyzywanie itd. - seksualna – zmuszanie do okre ślonych zachowa ń i kontaktów seksualnych, gwałt - zaniedbanie – niezaspokojenie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych, głód, niedo Ŝywienie, brak opieki medycznej, chłód emocjonalny, oboj ętno ść - ekonomiczna – ograniczenie dost ępu do wspólnych zasobów, odbieranie zarobionych, zaoszcz ędzonych pieni ędzy, okradanie, uniemo Ŝliwianie podj ęcia pracy itp. Przemoc w rodzinie nierozerwalnie wi ąŜ e si ę z uzale Ŝnieniem od alkoholu. Badania socjologiczne na temat przemocy domowej wykazuj ą, Ŝe: - co czwarty pacjent lecznictwa odwykowego przyznaje si ę do stosowania przemocy wobec dzieci w czasie trwania choroby alkoholowej (Instytut Psychologii Zdrowia 2000 roku), - w co pi ątej polskiej rodzinie dochodzi do konfliktów z naduŜywania alkoholu (CBOS – 2002 roku),
40 - 14% respondentów CBOS-u przyznaje, i Ŝ co najmniej raz była ofiar ą przemocy fizycznej ze strony współmał Ŝonka z tego 7% kobiet i 5% m ęŜ czyzn do świadczyło tego wielokrotnie. (co najmniej kilka razy). Przemoc w rodzinie, to wci ąŜ temat tabu, dlatego jej ofiarom tak trudno jest otrzyma ć fachowa pomoc. Równie Ŝ, dlatego powszechne jest przekonanie, Ŝe dane statystyczne daleko odbiegaj ą od rzeczywistej liczby i skali przemocy. Bardzo często media podaj ą o przypadkach stosowania brutalnej przemocy wobec członków rodziny, a szczególnie wobec małoletnich dzieci. Zadajemy sobie pytanie; Jak im pomóc?, Co robi ć, je śli sami znajdziemy si ę w takiej sytuacji. Pomóc mo Ŝe Niebieska Linia. Niebieska linia to organizacja, która pomaga osobom b ędącym ofiarami przemocy domowej. Niebieska linia to te Ŝ numer telefonu 0-801-1200-02 pod który mo Ŝna dzwoni ć, je śli kto ś padnie ofiara przemocy. Pod numerem telefonu czeka kompetentna osoba, która mo Ŝe pomóc, co nale Ŝy zrobi ć w danej sytuacji, poda adres najbli Ŝszego o środka, do którego mo Ŝna si ę zgłosi ć, czy sprawa powinna trafi ć do prokuratury. Niebieska linia mo Ŝe zgłosi ć spraw ę za osoby poszkodowane, gdy Ŝ przemoc jest przest ępstwem ściganym z urz ędu. O sprawie powinno si ę poinformowa ć policje. Policja zgodnie z zarz ądzeniem Komendanta Głównego Policji nr 28/98 i nr 21/2002 podejmuje interwencje w sprawach przemocy w rodzinie w ramach procedury „Niebieskie Karty”, które dokumentuj ą to, co si ę wydarzyło. Instytucj ą, która na terenie gminy pomaga osobom do świadczaj ącej przemocy rodzinnej jest Ośrodek Pomocy Społecznej poprzez: - dokumentacj ę zdarze ń, - krótko i długofalowy plan pomocy wszystkim członkom rodziny, - współprac ę z przedstawicielami innych instytucji i organizacji powołanych do udzielenia - pomocy ofiarom przemocy, - interwencj ę wobec sprawcy, - monitorowanie sytuacji rodziny. Obecnie mo Ŝna zauwa Ŝyć nasilenie przemocy w rodzinie, ale równie Ŝ przemocy mi ędzy dzie ćmi i młodzieŜą , gdzie wyst ępuje podział lepszych i gorszych, biednych, bogatych, czy nawet na miejsce zamieszkania. Jest to zjawisko niepokoj ące i trudne do zwalczania, bo wynoszone jest ono i z domu rodzinnego i podczas wspólnych zabaw i wpływu grupy / rówie śników.
41 W 2007 roku Gmina Sosnowica otrzymała dotacj ę na realizacj ę Rz ądowego programu wspierania w latach 2007 – 2009 organów prowadz ących w zapewnieniu warunków nauki, wychowania i opieki w publicznych szkołach i placówkach „Monitoring wizyjny w szkołach i placówkach”. Dotacja została przeznaczona na zakup i instalacj ę 1 zestawu standardowego do monitorowania (dwie kamery, urz ądzenie rejestruj ące, kolorowy monitor i urz ądzenia dodatkowe niezb ędne do zainstalowania zestawu) oraz jego instalacja. Zapewnia to bezpiecze ństwo uczniów na terenie szkoły i nie wyst ępuj ę przemoc w śród klas. Jednak poza szkoł ą nie ma mo Ŝliwo ści kontroli takiego rodzaju przemocy. Jest to zauwaŜalne podczas rozmowy rodziców, zwłaszcza tych doje ŜdŜaj ących.
42 2.1.8 Bezrobocie
Bezrobotna osoba to taka, która poszukuje, jest gotowa podj ąć i podejmuj ąca zatrudnienie lub inn ą prac ę zarobkow ą, natomiast poszukuj ący pracy to osoba niezatrudniona poszukuj ąca zatrudnienia oraz osoba zatrudniona zgłaszaj ąca zamiar i gotowo ść podj ęcia zatrudnienia w wy Ŝszym wymiarze czasu pracy, albo dodatkowego lub innego zatrudnienia, zarejestrowana w powiatowym urz ędzie pracy. Stopa bezrobocia to ukazywana w procentach relacja pomi ędzy liczb ą zarejestrowanych osób bezrobotnych, a liczb ą osób czynnych zawodowo (to jest zdolnych w prawnie okre ślonych warunkach do podj ęcia pracy). Bezrobocie, szczególnie długotrwałe, sprzyja wyst ępowaniu wyuczonej bezradno ści, a w konsekwencji skrajnego ubóstwa. Jest ono wyznacznikiem trudnej sytuacji bytowej mieszka ńców gminy. Niepokojącym zjawiskiem jest bezrobocie wi ęcej ni Ŝ jednego członka rodziny, jak równie Ŝ udział w śród bezrobotnych dorosłej młodzie Ŝy zwłaszcza absolwentów szkół, którzy nie mog ą znale źć pracy. Problem bezrobocia jest jednym z najistotniejszych, szczególnie w przypadku długiego okresu pozostawania bez pracy dla korzystaj ących z pomocy społecznej gminy. Bezrobocie jest głównym powodem korzystania z pomocy społecznej w Gminie Sosnowica.
Wykres 2.1.8.1 Liczba pracuj ących kobiet i m ęŜ czyzn 21 Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć zatrudnione kobiety w ostatnich 6 latach utrzymuje si ę na poziomie około 100 kobiet.
21 http://www.stat.gov.pl/bdr_n/app/dane_cechter.wymiary?p_nts=3&p_szuk=Radom&p_tery=1100&p_dane=0 &p_kate=4&p_wyjscie=1
43 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Liczba bezrobotnych 305 275 299 279 244 200 Bezrobotni zwolnieni z przyczyn 6 2 0 0 0 0 dot. zakładu pracy Uprawnienie do zasiłku 25 12 23 20 18 8 Długotrwale bezrobotni 140 115 131 120 116 87
Tabela 2.1.8.2. Zarejestrowani bezrobotni w gminie w latach 2001 – 2005 (na koniec roku)22:
Wykres 4.2.8.2 Liczba bezrobotnych kobiet i m ęŜ czyzn.
Jak mo Ŝna zauwa Ŝyć liczba bezrobotnych w ostatnich latach spada. Jednak s ą to bezrobotni zarejestrowani. Bezrobocie ukryte jest du Ŝo wi ększe. W okresie letnim spora liczba mieszka ńców pracuje na czarno. Liczni mieszka ńcy podobnie jak w całej Polsce poszukiwało pracy zagranic ą, pozostawiaj ąc tutaj pozostałych członków rodziny, lub tylko dzieci. Osoby pracuj ące na czarno do ść cz ęsto chciałyby zosta ć zatrudnione, jednak pracodawcy tego nie zapewniaj ą, bo jest to dla nich ta ńsza usługa. Pracownicy nie zawsze zdaj ą sobie spraw ę z istoty podpisania umowy i przysługuj ących im praw i świadcze ń: - ubezpieczenia społecznego, a wi ęc uprawnie ń do korzystania ze świadcze ń społecznych, - okres wykonywanych usług nie jest zaliczany przez Zakład Ubezpiecze ń Społecznych jako okres składkowy, Panuje tzw. wyzysk, na który jest przyzwolenie lokalnej społeczno ści.
22 http://www.wup.lublin.pl/wup/index.php?kat=177
44 Wyst ępuj ącym problemem jest równie Ŝ bezrobocie ukryte w rolnictwie. Obecnie rolnicy gospodaruj ą w małych i nieefektywnych gospodarstwach rolnych zazwyczaj tylko na własny uŜytek. Rolnicy i ich rodziny ubezpieczone w instytucji pa ństwowej zwanej Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego nie s ą rejestrowani w Powiatowym Urz ędzie Pracy, tym samym nie maj ą mo Ŝliwo ść korzystania z oferowanych usług, szkole ń dotycz ących zatrudnienia. Rolnik, który zostaje zatrudniony musi odprowadza ć składki do Zakładu Ubezpiecze ń Społecznych, a ubiegaj ąc si ę o dofinansowanie jako rolnik musi wtedy opłaca ć równie Ŝ składki w KRUS-ie. S ą to niewykorzystane zasoby pracy w rodzinach rolniczych, którym jest coraz trudniej utrzymywa ć z gospodarstwa, a jest to do ść cz ęsto niemo Ŝliwe, w przypadku ucz ęszczania dzieci do szkół ponad-gimnazjalnych. Gmina Sosnowica organizuje sta Ŝe dla absolwentów, studentów i uczniów finansowane przez Powiatowy Urz ąd Pracy, podobnie jak prace interwencyjne i roboty publiczne. W 2007 roku w ramach robót publicznych zatrudniono 17 osób (bezrobotnych): - na okres 9 miesi ęcy 5 osób, - na okres 6 miesi ęcy 1 osób, - na okres 3 miesi ące 10 osób, - na okres 9 miesi ęcy 1 osob ę, - 1 osob ę w ramach prac interwencyjnych na okres 6 miesi ęcy (przedłuŜono umow ę o prac ę na 6 miesi ęcy). Ponadto zatrudniono w ramach prac społeczno – u Ŝytecznych w okresie od czerwca do grudnia 2007 roku – 12 osób. Sta Ŝ odbyło 12 bezrobotnych w okresie od lutego do listopada 2007 roku, z jedn ą osob ą zawarto umow ę o prac ę na okres 3 miesi ęcy. 5 bezrobotnych kobiet z gminy Sosnowica obecnie korzysta ze szkolenia „Sprzedawca – handlowiec z umiej ętno ści ą obsługi kasy fiskalnej i komputera” w ramach realizowane przez O środek Pomocy Społecznej w Sosnowicy Projekt systemowy „Aktywizacja osób zagro Ŝonych wykluczeniem korzystaj ących z pomocy społecznej – chc ę by ć aktywny zawodowo” współfinansowany przez Uni ę Europejsk ą z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Celem Projektu jest zapewnienie równego dost ępu do zatrudnienia osobom zagro Ŝonym wykluczeniem społecznym oraz podwy Ŝszenie statusu zawodowego i społecznego poprzez przygotowanie tych osób do wej ścia na rynek pracy.
45 2.2 Strategiczne kierunki rozwoju gminy
Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych wpisuje si ę w dokumenty europejskie, ogólnokrajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Działania zawarte w strategii są zgodne z krajowymi aktami prawnymi oraz z ni Ŝej przedstawionymi Strategiami i programami.
Powi ązanie z krajowymi aktami prawnymi Działania zawarte w Strategii s ą spójne z postanowieniami innych aktów prawnych, a w szczególno ści: 1) ustawy z dnia 12 kwietnia 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 jednolity tekst) 2) ustawy z dnia 29 maja 2003 roku o działalno ści po Ŝytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 i Nr 96, poz. 874); 3) ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2004 r. Nr 69, poz. 624); 4) ustawy z dnia 26 pa ździernika 1982 roku o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2004 r. Nr 29, poz. 257); 5) ustawy z 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 75, poz. 468 z pó źniejszymi zmianami); 6) ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 1997 r. Nr 25, poz. 128 z pó źniejszymi zmianami); 7) ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z pó źniejszymi zmianami); 8) ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493).
Zgodno ść z dokumentami europejskimi Prawo wspólnotowe (acquis communautaire ) składaj ący si ę na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej nie ingeruje w systemowe rozwi ązania zakresie pomocy społecznej obowi ązuj ące w pa ństwach członkowskich Unii Europejskiej. Funkcjonuje jednak polityka społeczna Unii koordynuj ąca narodowe polityki społeczne w zakresie koniecznym z punktu widzenia funkcjonowania wspólnoty.
46 Europejska Agenda Społeczna została przyj ęta przez Komisj ę Europejsk ą druga faza Agendy Społecznej, obejmuj ącej okres do 2010 roku. Jej motto stało si ę sformułowanie „ Społeczna Europa w gospodarce światowej: zatrudnienie i szansa dla wszystkich.” Unia Europejska, której Polska jest członkiem od 1 maja 2004 roku, jest rzecznikiem aktywnej polityki społecznej. Ma ona pozwala ć na skuteczne radzenie sobie pa ństw członkowskich z najpowa Ŝniejszymi bol ączkami społecznymi, jak wykluczenie społeczne. Zasadniczym celem przewidzianym w Agendzie jest „ bardziej spójne społecze ństwo: równe szanse dla wszystkich” . Natomiast podstawowym narz ędziem realizacji tego celu jest zastosowanie otwartej metody koordynacji. Ma ona prowadzi ć do opracowania jednej listy wspólnych celów dla integracji społecznej, emerytur i rent oraz opieki zdrowotnej, wł ączaj ąc w to cele horyzontalne takie jak równo ść szans i dost ęp do rynku pracy. Otwarta metoda koordynacji to sposób na podejmowanie i realizowanie wspólnych działa ń w obszarze polityki społecznej. Zało Ŝenia podstawowe tej metody polegaj ą na wyznaczaniu wspólnych celów na podstawie uzgodnionego metodologicznie opisu zjawisk społecznych.
Europejski Model Społeczny opiera si ę na przekonaniu, Ŝe mo Ŝliwe jest pogodzenie wymogów szybkiego rozwoju ekonomicznego z realizacją celów społecznych (bezpiecze ństwo zatrudnionych, dost ęp do sfery publicznej itp.). Agenda Społeczna przewiduje modernizacje modelu społecznego w Europie w oparciu o realizacj ę zało Ŝeń Agendy Lizbo ńskiej. Nowa Agenda mówi o konieczno ści gwarancji zatrudnienia i zwi ększenia szans na jego osi ągni ęcie. Wszystko to w oparciu o dynamiczny wzrost gospodarczy Unii, osi ągni ęty dzi ęki modernizacji rynku pracy poprzez innowacje i nowe technologie oraz zwi ększenie ochrony socjalnej. Europejski model społeczny wyró Ŝnia tworzenie innowacyjnych rozwi ąza ń godz ących efektywno ść ekonomiczn ą z równowag ą społeczn ą.
Europejska Polityka Zatrudnienia okre śla skal ę zada ń i działa ń pa ństw członkowskich na rzecz ograniczenia bezrobocia, redukcji ubóstwa i marginalizacji społecznej. Opiera si ę ona na czterech filarach, w które wpisuje si ę Strategia: - Zatrudnialno ść , która oznacza staranie si ę o to, aby bezrobotni mieli mo Ŝliwo ść powrotu do pracy, a tak Ŝe promocj ę rynku pracy otwartego dla wszystkich. Zadaniem tego filaru jest przeciwdziałanie długoterminowemu bezrobociu, a sposobem na to jest wzmacnianie kształcenia ustawicznego, wspieranie programów szkoleniowych i przekwalifikowa ń, opracowanie programów doradczych, pomoc w dostosowaniu programów edukacyjnych do zmieniaj ących si ę potrzeb rynku pracy.
47 - Przedsi ębiorczo ść , która oznacza d ąŜ enie do ułatwiania obywatelom Unii Europejskiej zakładania firm, prowadzenia ich oraz zatrudniania innych osób. Jest to traktowane jako wzmaganie szans na tworzenie nowych miejsc pracy. W tym filarze podkre ślana jest tak Ŝe kwestia tworzenia motywacji do samo-zatrudnienia - Zdolno ść adaptacyjna pracowników i pracodawców , który proponuje modernizacj ę organizacji pracy, uelastycznienie czasu pracy, przyjmowanie ró Ŝnorodnych form zatrudnienia, unowocze śnianie kontraktów o prac ę, utrzymywanie zdolno ści dostosowawczych przedsi ębiorstw poprzez szkolenia pracowników przeprowadzane w firmach. - Równo ść szans, który poszukuje dróg pogodzenia Ŝycia zawodowego z Ŝyciem rodzinnym. Próbuje rozwi ąza ć problem przepa ści mi ędzy zatrudnianiem kobiet i m ęŜ czyzn. Chodzi o ułatwianie powrotu na rynek pracy po dłu Ŝszej przerwie, tworzenie warunków pracy dla osób niepełnosprawnych. W 2003 roku Rada Europejska przyj ęła Wytyczne Polityki Zatrudnienia dla pa ństw członkowskich. Decyzj ą Rady w trakcie, której przyj ęto trzy nowe główne cele : - pełne zatrudnienie, - poprawa jako ści i produktywno ści pracy, - wzmocnienie spójno ści społecznej i integracji.
Agenda Lizbo ńska , okre śla cel uczynienia z Unii Europejskiej najbardziej konkurencyjnej ekonomicznie strefy gospodarczej. Strategia zatrudnienia ma zatem silny zwi ązek z zadaniami polityki gospodarczej. Konkretyzacja Strategii Lizbo ńskiej w obszarze integracji społecznej – Cele Nicejskie – obejmuje cztery podstawowe działania, w które wpisuje si ę strategia: - Zapewnienie dost ępu do pracy, zasobów, praw, dóbr i usług dla wszystkich . - Zapobieganie ryzyku wykluczenia . - Pomoc najbardziej nara Ŝonym (wspieranie najsłabszych). - Mobilizacja wszystkich aktorów/organizacji ze sfery polityki, gospodarki oraz Ŝycia społecznego .
Wspólny Raport o Zatrudnieniu , gdzie przedstawiane s ą wytyczne w sprawie zatrudnienia (Employment Guidelines). Na podstawie tych wytycznych ka Ŝdy kraj członkowski jest zobowi ązany opracowa ć Narodowy Plan Działa ń na Rzecz Zatrudnienia (National Action Plan for Employment—NAP). Ka Ŝdego roku kraj członkowski winien zło Ŝyć raport z realizacji polityki zatrudnienia, co jest podstawą przygotowania przez Komisj ę Europejsk ą
48 kolejnego Wspólnego Raportu o Zatrudnieniu. Rada uzyskała uprawnienia do kierowania do krajów członkowskich zalece ń dotycz ących realizowanej przez nie polityki. Koordynacja narodowych polityk zatrudnienia na poziomie UE wynika z zobowi ązania si ę pa ństw członkowskich do określenia zestawu celów ogólnych i szczegółowych w zakresie polityki zatrudnienia i jest realizowana w oparciu o nast ępuj ące elementy: Wytyczne Polityki Zatrudnienia, Narodowe Plany Działania, Wspólny Raport w sprawie Zatrudnienia oraz zalecenia adresowane do poszczególnych krajów. W ka Ŝdym krajowym programie reform pa ństwa członkowskie uwzgl ędni ć pakiet wytycznych. Zintegrowany Pakiet Wytycznych na rzecz wzrostu i zatrudnienia jest dokumentem ł ącz ącym dotychczasowe Ogólne Wytyczne Polityki Gospodarczej ( Broad Economic Policy Guidelines ) oraz Wytyczne dotycz ące Zatrudnienia ( Employment Guidelines ). Pakiet wytycznych podzielony jest na trzy bloki: makroekonomiczny, mikroekonomiczny i zatrudnienia. Wyodr ębnienie polityki zatrudnienia z obszarów zagadnie ń ekonomicznych podkre śla wag ę, jak ą uzyskała ta problematyka.
Krajowy Raport Reform był okre ślony na lata 2005 – 2008. Obecnie Ministerstwo Gospodarki przeprowadza konsultacje społeczne projektu Krajowego Programu Reform na lata 2008 – 2011. Celem programu jest stworzenie w Polsce najlepszych w Europie warunków do prowadzenia działalno ści gospodarczej, przy jednoczesnym zapewnieniu mo Ŝliwo ści rozwoju wysokiego standardu Ŝycia mieszka ńców .
Jednym z wiod ących celów Unii Europejskiej jest wyrównywanie poziomu rozwoju krajów i regionów. Polska wyraziła wol ę pełnego uczestnictwa w polityce społeczno – gospodarczej Unii Europejskiej. Oznacza to mi ędzy innymi korzystanie z funduszy unijnych. Są to mi ędzy innymi Europejski Fundusz Społeczny (Rozporz ądzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1784/1999/WE), jest głównym instrumentem wspieraj ącym działania podejmowane w ramach: • Europejskiej Strategii Zatrudnienia ; zawarte w filarze Równo ść Szans: aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu, wykluczeniu społecznemu, promowanie równych szans kobiet i m ęŜ czyzn na rynku pracy, aktywizacja zawodowa kobiet oraz rozwój powszechnego kształcenia. • Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL; zawarte zwłaszcza w działaniach: - Promowanie rynku pracy otwartego dla wszystkich poprzez ułatwianie wchodzenia i powrotu na rynek pracy osobom, które do świadczaj ą dyskryminacji, - Wzmocnienie krajowej strategii gospodarki społecznej poprzez podnoszenie jako ści zatrudnienia w sektorze usług oraz rozwój zatrudnienia socjalnego,
49 - Godzenie śycia rodzinnego i zawodowego oraz ponowna integracja zawodowa kobiet i m ęŜ czyzn poprzez rozwój i promocj ę elastycznych form zatrudnienia i organizacji pracy oraz działa ń towarzysz ących .
Zgodno ść z dokumentami rz ądowymi / ogólnokrajowymi
Narodowym Program Zdrowia na lata 2007 - 2015 , której działania przedstawione w Strategii s ą zgodne z zawartymi w Programie, głównie z: - celem strategicznym nr 2 celów dotycz ących ryzyka i działania w zakresie promocji zdrowia: Zmniejszenie i zmiana struktury spo Ŝycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem; - celem strategicznym nr 4: Zwi ększenie aktywno ści fizycznej ludno ści; - celem strategicznym nr 8 dotycz ącym celów zdrowotnych: Zmniejszenie ró Ŝnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji; - celem strategicznym nr 8 dotycz ącym wybranych populacji: Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego i psychospołecznego oraz zapobieganie najcz ęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzie Ŝy; - celem nr 9: Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego Ŝycia osób starszych; - celem nr 10: Tworzenie warunków dla aktywnego Ŝycia osób niepełnosprawnych .
Narodowy Program Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych na lata 2006 - 2010 Ministerstwa Zdrowia opracowany na podstawie art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy o wychowaniu w trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przez Pa ństwow ą Agencj ę Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych (tekst jednolity Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231); szczególnie za ś z art. art. 1, 2, 4¹, w który wpisuje si ę strategia zgodnie z obszarami: - szkody zdrowotne i rozwojowe wyst ępuj ące u młodych Polaków spowodowane piciem alkoholu; - szkody zdrowotne i rozwojowe spowodowane piciem alkoholu przez dorosłych; - uszkodzenia zdrowia zwi ązane z uzale Ŝnieniem od alkoholu.; - szkody zdrowotne i psychospołeczne osób Ŝyj ących w rodzinach z problemem alkoholowym w tym przemoc domowa; - zaburzenia zdrowotne i rozwojowe dzieci z rodzin alkoholowych; - przest ępstwa i wykroczenia spowodowane przez osoby nietrzeźwe, w szczególno ści przez nietrze źwych kierowców; - szkody ekonomiczne zwi ązane z nadu Ŝywaniem alkoholu;
50 - niewystarczaj ąca wiedza i szkodliwe postawy społeczne wobec problemów alkoholowych i metod ich rozwi ązywania; - nadmierna dost ępno ść i promocja napojów alkoholowych; - ryzykowne wzory picia i wysoki poziom spo Ŝycia alkoholu.
Strategia Polityki Społecznej na lata 2007 – 2013 przyj ęta przez Rad ę Ministrów w 2005 roku. Odpowiednio zaprojektowana i wdro Ŝona polityka społeczna stanowi inwestycj ę, która procentuje dla wszystkich obywateli. Działania zmierzaj ące do integracji społecznej zwi ększaj ą potencjał rozwoju, a tak Ŝe sprzyjaj ą zwi ększaniu aktywno ści społecznej, tak Ŝe w obszarze rynku pracy. Od 2007 roku wdra Ŝany jest system emerytur pomostowych, a od 2009 roku b ędą wypłacane pierwsze emerytury w ramach nowego systemu – w tym tak Ŝe emerytury z systemu kapitałowego. Oznacza to du Ŝe wyzwania dla istniej ących i nowych instytucji w ramach tego systemu. Celami strategii jest zbudowanie zintegrowanego systemu polityki pa ństwa prowadz ącej do ułatwienia wszystkim obywatelom równego dost ępu do praw społecznych, poprawy warunków powstawania i funkcjonowania rodzin oraz wsparcia grup i osób zagro Ŝonych wykluczeniem społecznym przy zapewnieniu demokratycznego współuczestnictwa obywateli. Cel jest realizowany poprzez poszczególne priorytet, w które wpisuje si ę strategia: - poprawa warunków dla powstawania i funkcjonowania rodzin. - wsparcie rodzin w wychowaniu i edukacji dzieci; - wdro Ŝenie aktywnej polityki społecznej - kompleksowa rehabilitacja i aktywizacja osób niepełnosprawnych - budowa systemu wsparcia dla osób w wieku poprodukcyjnym - aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych - partnerstwo publiczno – prywatne jako podstawa rozwoju usług społecznych - integracja społeczna i zawodowa imigrantów.
Narodowa Strategia Integracji Społecznej przyj ęta na lata 2005 – 2010 ma pomóc w procesie wł ączania si ę Polski w realizacj ę drugiego z celów Strategii Lizbo ńskiej Unii Europejskiej stawiaj ącego na modernizację europejskiego modelu socjalnego, inwestowanie w ludzi oraz zwalczanie wykluczenia społecznego. Konkretne działania, w które wpisuje si ę strategia i maj ą przyczyni ć si ę do: - dostosowania edukacji i szkolenia do wymogów Ŝycia i pracy w społecze ństwie opartym na wiedzy,
51 - rozwijania aktywnej polityki zatrudnienia przyczyniaj ącej si ę do tworzenia wi ększej liczby lepszych miejsc pracy, - modernizacji systemu ochrony socjalnej, w tym systemów emerytalnych i ochrony zdrowia, m.in. w celu zapewnienia ich finansowej stabilno ści oraz odpowiedniej koordynacji z celami polityki edukacyjnej i polityki zatrudnienia, - wspierania integracji społecznej, aby unikn ąć pojawienia si ę trwale zmarginalizowanej klasy ludzi niezdolnych do funkcjonowania w społecze ństwie opartym na wiedzy.
Zało Ŝenia Polityki Ludno ściowej w Polsce opracowanie przyj ęte przez Rz ądow ą Rad ę Ludno ściow ą okre ślaj ą cele ogólne, w które wpisuje si ę strategia: - poprawa warunków powstawania i funkcjonowania rodzin oraz sprzyjaj ących rodzeniu dzieci i zwi ększeniu liczby urodze ń, - tworzenie warunków sprzyjaj ących integracji w starzej ącym si ę społecze ństwie, - poprawa stanu zdrowia ludno ści i ograniczanie umieralno ści zało Ŝenia, - okre ślenie kierunków i zasad polityki migracyjnej pa ństwa polskiego w dobie integracji europejskiej. Krajowy Program „Zabezpieczenie Społeczne” Integracja Społeczna na lata 2008 – 2010” opracowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w 2008 roku. Na szczycie UE w Lizbonie ustalono, i Ŝ działania prowadzone w sferze polityki społecznej zostan ą podporz ądkowane metodzie otwartej koordynacji. W ramach tego mechanizmu podstawowe cele dla wszystkich krajów s ą uzgadniane wspólnie a nast ępnie przekładane na strategie poszczególnych pa ństw. Zgodnie z zało Ŝeniami Strategii Lizbo ńskiej zadania zmierzaj ące do rozwi ąza ń systemowych przeciwdziałaj ących wykluczeniu społecznemu powinny by ć opracowane i realizowane wspólnie z partnerami społecznymi: organizacjami pozarz ądowymi i samorz ądami terytorialnymi. Przyj ęta w Nicei Europejska Agenda Społeczna wyznacza główne cele w odniesieniu do zwalczania wykluczenia społecznego i ubóstwa; zakłada znaczne ograniczenie tych zjawisk do roku 2010. Niniejsza Strategia zawiera podej ście systemowe do problemu wykluczenia społecznego. Strategia jest spójna z celami strategicznymi oraz sposobami ich osi ągni ęcia zawartymi w Krajowym Programie Zabezpieczenie Społeczne i Integracja Społeczna na lata 2008-2010 – Priorytet 3 – dost ęp do wysokiej jako ści usług społecznych. Celem polityki społecznej prowadzonej przez rz ąd we współpracy z jednostkami samorz ądu terytorialnego i organizacjami pozarz ądowymi jest przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu jest podstawowym , który powinien osi ągni ęty poprzez okre ślone priorytety, w które wpisuje si ę strategia:
52 - przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu dzieci, - integracja przez aktywizacj ę społeczn ą i zawodow ą osób zagro Ŝonych wykluczeniem społecznym. - rozwój wysokiej jako ści usług społecznych.
Strategia Wspierania Rozwoju Społecze ństwa Obywatelskiego w latach 2007 – 2013 Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 2007 roku okre śla misj ę podj ęcia działa ń słu Ŝą cych wzmocnieniu podmiotowo ści obywateli i ich wspólnot oraz stworzenie warunków dla rozwoju instytucji społecze ństwa obywatelskiego, któr ą osi ągniemy przez realizacj ę nast ępuj ących celów strategicznych: - osi ągni ęcie optymalnego poziomu uczestnictwa obywateli w Ŝyciu publicznym – jako warunek konieczny stworzenia trwałych podstaw dla podmiotowej aktywno ści obywateli i ich wspólnot w kształtowaniu rozwoju społecznego, wzrostu gospodarczego i kultury politycznej; - ilo ściowy i jako ściowy rozwój instytucji społecze ństwa obywatelskiego – jako wyraz obiektywnej konieczno ści wzmocnienia organizacji pozarz ądowych, integracji społecznej i podmiotów ekonomii społecznej oraz form i sposobów ich funkcjonowania; - stworzenie podstaw funkcjonowania dobrego pa ństwa – jako zwie ńczaj ący konstrukcj ę społecze ństwa obywatelskiego rezultat działania zasad pomocniczo ści, partycypacji, partnerstwa oraz dialogu obywatelskiego w relacji - sprawna administracja publiczna – obywatele.
Strategia Rozwoju Edukacji na lata 2007 – 2013 Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu z 2005 roku, której celem głównym jest podniesienie poziomu wykształcenia społecze ństwa, tak by wykształcenie co najmniej średnie stało si ę bardziej powszechne - (70%) w grupie wiekowej 25 – 45 lat w 2013 roku, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiej jako ści kształcenia. Równocze śnie konieczne jest stałe podnoszenie poziomu kwalifikacji osób dorosłych, przede wszystkim kwalifikacji zawodowych oraz ogólnych kompetencji niezb ędnych do funkcjonowania we współczesnym społecze ństwie. Zakłada ona edukacj ę w Polsce jako integralny system kształcenia (umo Ŝliwianie zdobycia wiedzy i umiej ętno ści) oraz wychowania (kształtowanie i promowanie postaw) b ędzie: - - ułatwia ć ka Ŝdemu realizacj ę aspiracji oraz rozwój własny i wykorzystanie mo Ŝliwo ści, - - przygotowywa ć do aktywnego i odpowiedzialnego uczestniczenia w Ŝyciu społecznym, kulturalnym i gospodarczym - w wymiarze lokalnym, narodowym i globalnym, - - skutecznie przeciwdziała ć wykluczeniu i marginalizacji osób oraz grup społecznych,
53 - - reagowa ć na zmiany zwi ązane z rozwojem nauki, nowoczesnych technologii i globalizacji, - - szybko i elastycznie dostosowywa ć si ę do zmian zachodz ących na rynku pracy.
Strategia Pa ństwa dla Młodzie Ŝy na lata 2003 – 2012 Ministerstwa Edukacji i Sportu ma przyczyni ć si ę do maksymalnego wykorzystania młodzie Ŝy i okre śla cele strategiczne pa ństwa dla młodzie Ŝy: - tworzenie i wyrównanie szans rozwoju, samorealizacja młodego pokolenia; - stwarzanie szans dla rozwoju własnej aktywno ści młodego pokolenia; - rozwijanie mi ędzynarodowej współpracy młodzie Ŝy, - zbudowanie systemu informacji młodzie Ŝowej, - kształcenie i doskonalenie zawodowe dorosłych pracuj ących z młodzie Ŝą .
Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2013 Ministerstwa Kultury, która okre śla cel strategiczny jako zrównowa Ŝenie rozwoju kultury w regionach i osi ągany przez cele cz ąstkowe: - wzrost efektywno ści zarz ądzania sfer ą kultury. - wprowadzenie innowacyjnych rozwi ąza ń w systemie organizacji działalno ści kulturalnej i w systemie upowszechniania kultury. - zmniejszenie dysproporcji regionalnych w rozwoju kultury. - wzrost uczestnictwa i wyrównanie szans w dost ępie do szkolnictwa artystycznego, dóbr i usług kultury. - poprawa warunków działalno ści artystycznej. - efektywna promocja twórczo ści. - zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytków. - zmniejszenie luki cywilizacyjnej poprzez modernizacj ę i rozbudow ę infrastruktury kultury.
Rz ądowy Program „ Świetlica, Praca i Sta Ŝ- Socjoterapia w Środowisku Wiejskim” zatwierdzony przez Rad ę Ministrów, strategia wpisuje si ę w celem programu: - mobilizacja samorz ądów gminnych do tworzenia partnerstwa na rzecz pokonywania lokalnych barier wykluczenia społecznego, szczególnie przez budowanie sieci placówek dla dzieci i młodzie Ŝy wspomagaj ących ich edukacj ę oraz bezpiecze ństwo w rodzinie, tj. świetlic socjoterapeutycznych lub klubów dla dzieci i młodzie Ŝy z rodzin z problemami alkoholowymi,
54 - popularyzacj ę idei funkcjonowania świetlic i klubów w lokalnym środowisku (gminnym), jako placówek mog ących przyczynia ć si ę do rozwijania w przyszło ści ró Ŝnych form wsparcia dla rodzin zagro Ŝonych patologi ą, - rozwój na obszarze powiatów partnerstwa na rzecz tworzenia nowych miejsc pracy przy współpracy publicznych słu Ŝb zatrudnienia oraz samorz ądu gminnego.
Strategia Zrównowa Ŝonego Rozwoju Polski do roku 2025 Ministerstwa Środowiska zawiera w śród rekomendowanych działa ń na rzecz zrównowa Ŝonego rozwoju wymiar społeczny w które wpisuje si ę strategia musi zapewnia ć: - gwarancje zaspokojenia podstawowych potrzeb społecze ństwa, w szczególno ści do bezpiecznego schronienia, zapewnienie odpowiedniego minimum biologicznego, w tym wody do picia i potrzeb sanitarnych we wła ściwej ilo ści i o wła ściwej jako ści i zdrowej Ŝywno ści w ilo ści zapewniaj ącej pokrycie zapotrzebowania organizmu, - gwarancje dost ępno ści edukacji, przynajmniej w zakresie podstawowym, oraz pomocy w zakresie zdobywania wiedzy dla jednostek najzdolniejszych na wy Ŝszych poziomach kształcenia, - gwarancje czynnej ochrony zdrowia poprzez profilaktyk ę, wła ściwe warunki leczenia oraz przeciwdziałanie chorobom uznanym za społeczne, - gwarancje opieki społecznej dla osób starych, niedoł ęŜ nych i niepełnosprawnych, zapewniaj ącej okre ślone minimum socjalne oraz mo Ŝliwo ść Ŝycia w społecze ństwie, - gwarancje sprawiedliwej dystrybucji dochodów i zabezpiecze ń socjalnych, sprzyjaj ących niwelowaniu ró Ŝnic społecznych, zapobiegaj ących tworzeniu si ę znacz ących obszarów ubóstwa oraz marginalizacji jednostek i grup społecznych, - gwarancje dost ępu do zatrudnienia, przede wszystkim poprzez generowanie nowych stanowisk pracy, wspieranie małej i średniej przedsi ębiorczo ści, dost ęp do szkole ń i kursów podnosz ących kwalifikacje i zmiany kwalifikacji, dost ęp do tanich kredytów, - sprawiedliwy dost ęp do środowiska i jego zasobów, do rekreacji w zdrowym i nieska Ŝonym środowisku, - nietykalno ść i ochron ę własno ści prywatnej, własno ści pa ństwowej i dóbr ogólnospołecznych.
Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Polski Wschodniej do 2020 roku, której celem strategicznym polityki pa ństwa w latach 2007 - 2020 jest wzrost poziomu spójno ści gospodarczej, społecznej i terytorialnej całej Polski Wschodniej i ka Ŝdego z jej województw w rozszerzonej Unii Europejskiej realizowane przez priorytety, w które wpisuje si ę Strategia:
55 oddziaływanie na popraw ę jako ści kapitału ludzkiego oraz budowanie społecze ństwa informacyjnego opartego na wiedzy;
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007 – 2013, w którym strategia jest spójna z celami strategicznymi oraz sposobami ich osi ągni ęcia zawartymi w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2007-2013: podniesienie jako ści Ŝycia obywateli w Polsce .
Dokumenty regionalne / wojewódzkie Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006 – 2020 Sejmiku Województwa Lubelskiego jest podstawowym narz ędziem prowadzonej przez samorz ąd województwa polityki regionalnej. Misj ą strategii jest uruchomienie wielokierunkowych procesów rozwojowych w regionie umo Ŝliwiaj ących trwały i zrównowa Ŝony rozwój województwa, przyczyniaj ących si ę do poprawy jako ści Ŝycia i wzrostu dobrobytu mieszka ńców Lubelszczyzny. Celem nadrz ędnym jest osi ąganie trwałego i zrównowa Ŝonego rozwoju społeczno-gospodarczego Lubelszczyzny poprzez zwi ększenie konkurencyjno ści województwa oraz optymalne wykorzystanie jego wewn ętrznych potencjałów rozwojowych osi ągni ętego przez nast ępuj ące priorytety: - wzrost konkurencyjno ści regionalnej gospodarki oraz jej zdolno ści do tworzenia miejsc pracy; - rozwój nowoczesnego społecze ństwa i zasobów ludzkich dostosowanych do wymogów gospodarki opartej na wiedzy; - poprawa atrakcyjno ści i spójno ści terytorialnej województwa lubelskiego; - rozwój współpracy mi ędzyregionalnej oraz poprawa skuteczno ści wdra Ŝania polityki rozwoju regionu. Zało Ŝenia i cele niniejszej Strategii wpisuj ą si ę w priorytety zawarte w Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006 – 2020; opracowanej na zlecenie Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego oraz Ministerstwa Nauki i Informatyzacji.
Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubelskiego na lata 2005 – 2013 Sejmiku Województwa Lubelskiego, której misj ą jest wspieranie osi ągania post ępu i rozwoju społecznego oraz wzrostu jako ści i warunków Ŝycia mieszka ńców regionu, a celem generalnym jest lubelszczyzna regionem pełnej integracji społecznej i wysokiego poziomu Ŝycia, stwarzaj ącym mo Ŝliwo ści zaspokajania potrzeb wszystkich mieszka ńców oraz skutecznego rozwi ązywania problemów z wykorzystaniem potencjału kapitału ludzkiego,
56 aktywno ści organizacji pozarz ądowych i społeczno ści lokalnych, osi ągni ętym poprzez cele szczegółowe, w które wpisuje si ę strategia: - poprawa warunków i jako ści Ŝycia mieszka ńców województwa - rozwój kapitału ludzkiego i społecznego, - efektywna pomoc społeczna, - zapewnienie osobom niepełnosprawnym pełnego uczestnictwa w Ŝyciu społecznym w ramach zintegrowanych kompleksowych działa ń, - profilaktyka oraz ograniczanie problemów wynikaj ących z uzale Ŝnienia od narkotyków i alkoholu’ - rozwój infrastruktury społecznej.
Programy Operacyjne na lata 2007 – 2013, z których to strategia zakłada realizacje działa ń.
Dokumenty powiatowe Strategia Rozwoju Powiatu Parczewskiego 2008 – 2015 Rady Powiatu w Parczewie z 2008 roku, która okre śla misj ę jako podniesienie poziomu jako ści Ŝycia mieszka ńców poprzez zrównowa Ŝony rozwój oraz popraw ę konkurencyjno ści powiatu. B ędzie mo Ŝliwa do spełnienia dzi ęki realizacji nast ępuj ących priorytetów / celów strategicznych w które wpisuje si ę strategia: - poprawa warunków do inwestowania i rozwoju turystyki; - zwi ększenie efektywno ści lokalnej gospodarki; - poprawa jako ści kapitału ludzkiego i społecznego w powiecie; - zwi ększenie poziomu integracji i bezpiecze ństwa publicznego w powiecie.
Program Działa ń na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Powiecie Parczewskiego Rady Powiatu w Parczewie z 2004 roku, który ma na celu zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym jako członkom społeczno ści lokalnej, mo Ŝliwo ści korzystania z tych samych praw i obowi ązków, które przysługuj ą wszystkim obywatelom, oraz podejmowanie odpowiednich działa ń w celu przeciwdziałania ich dyskryminacji oraz stworzenia mechanizmów wyrównywania szans i warunków korzystania z przysługuj ących im praw. Strategia jest zgodna z programem.
57 Dokumenty lokalne - gminne
Strategia Rozwoju Gminy Sosnowica na lata 2008 – 2020 Rady Gminy Sosnowica z 2007 roku zatwierdzona w lutym w 2008 roku, której celem generalnym jest osi ąganie trwałego i zrównowa Ŝonego rozwoju społeczno – gospodarczego poprzez wykorzystanie zasobów własnych gminy. Cel generalny opiera si ę na trzech wybranych priorytetach rozwoju (nazywanych inaczej celami strategicznymi) wynikających ze wskazania najbardziej znacz ących słabych i mocnych stron oraz aspiracji rozwojowych gminy, uwzgl ędniaj ących wyzwania przyszło ści. S ą to nast ępuj ące priorytety, w które wpisuje si ę strategia: - wszechstronny rozwój społeczno ści gminnej oraz jej aktywizacja; - aktywizacja gospodarcza gminy oraz poprawa jej konkurencyjno ści; - ochrona środowiska naturalnego oraz walorów krajobrazowych i kulturowych.
Gminny Program Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych na rok 2008 uchwalony Uchwał ą XIII/73/07 Rady Gminy Sosnowica z dnia 13 grudnia 2007 roku okre śla cele strategiczne, które wpisuj ą si ę w strategia: - zapobieganie powstawania nowych problemów alkoholowych na terenie Gminy Sosnowica, - zmniejszenie rozmiarów problemów uzale Ŝnie ń obecnie wyst ępuj ących, - zwi ększenie zasobów niezb ędnych do radzenia sobie z ju Ŝ istniej ącymi problemami poprzez tworzenie bazy materialnej, organizacyjnej i merytorycznej dla realizacji zada ń programu - prowadzenie działalno ści edukacyjnej i wychowawczej w zakresie profilaktyki pierwszorz ędowej adresowanej do ogółu dzieci i młodzie Ŝy przed inicjacj ą alkoholow ą i drugorz ędowej adresowanej do grup podwy Ŝszonego ryzyka, a wi ęc osób, które przeszły ju Ŝ inicjacj ę i u których wyst ępuj ą liczne powa Ŝne problemy osobiste, rodzinne i szkolne, - zwi ększenie dost ępno ści i skuteczno ści pomocy terapeutycznej dla osób uzale Ŝnionych od alkoholu oraz członków ich rodzin, - pomoc w realizacji profesjonalnych programów profilaktyki wobec dzieci i młodzie Ŝy szkolnej. W 2008 roku okre ślała zadania: - zwi ększenie dost ępno ści pomocy terapeutycznej dla osób uzale Ŝnionych od alkoholu, - pomoc osobom uzale Ŝnionym oraz rodzinom w zmniejszeniu rozmiarów problemów wynikaj ących z nadu Ŝywania alkoholu, - prowadzenie profilaktycznej działalno ści informacyjnej i edukacyjnej,
58 - kontrola podmiotów prowadz ących sprzeda Ŝ i podawanie napojów alkoholowych.
Program Współpracy Gminy Sosnowica z Organizacjami Pozarz ądowymi oraz Innymi Podmiotami Prowadz ącymi Działalno ść Po Ŝytku Publicznego 2008 uchwalony Uchwał ą XIV/88/08 Rady Gminy Sosnowica z dnia 29 lutego 2008 roku, którego zadaniem jest: - budowanie społecze ństwa obywatelskiego, poprzez aktywizacj ę społeczno ści lokalnej, - umacnianie w świadomo ści społecznej poczucia odpowiedzialno ści za wspólnot ę lokalna, - wprowadzenie nowatorskich i bardziej efektywnych metod działania, przy realizacji niektórych zada ń publicznych.
Gminny System Profilaktyki i Opieki nad Dzieckiem i Rodzin ą zatwierdzonego Uchwał ą Nr XV/107/08 Rady Gminy Sosnowica z dnia 28 kwietnia 2008 roku, okre śla pomoc, która powinna słu Ŝyć odbudowie i podtrzymaniu umiej ętno ści uczestniczenia w Ŝyciu społeczno ści lokalnej i pełnieniu ról społecznych. Zadanie to winno by ć realizowane przede wszystkim przez: - wzmocnienie i wyzwalanie zasobów tkwi ących w rodzinach. - wspieranie rodziców w ich funkcjach opieku ńczo – wychowawczych. - popraw ę bezpiecze ństwa socjalnego rodzin. - popraw ę jako ści Ŝycia rodzin zagro Ŝonych ubóstwem i innymi problemami społecznymi. - zapewnienie równego i sprawiedliwego dost ępu do socjalnej, o światowej i kulturalnej infrastruktury Gminy. Cele operacyjne zawarte w programie, w które wpisuje si ę strategia: - wzmacnianie potencjału rozwojowego gminy - wspieranie rodziców w ich funkcjach opieku ńczo – wychowawczych, - poprawa standardu i jako ści Ŝycia rodzin umo Ŝliwiaj ących realizowanie funkcji i zada ń słu Ŝą cych rozwojowi oraz osi ąganiu samodzielno ści, zaradno ści, niezale Ŝno ści i odpowiedzialno ści jej członków, - wspieranie rodzin zagro Ŝonych ubóstwem, - wzbogacenie standardowej oferty dydaktycznej, - promocja i wspieranie uczniów uzdolnionych, - wsparcie systemu norm i warto ści społecznych gwarantuj ących prawidłowy przebieg procesu wychowania, - kompensacja deficytów wychowawczych, - ochrona dzieci i młodzie Ŝy przed nieprzystosowaniem społecznym, marginalizacj ą i społecznym wykluczeniem,
59 - rozbudowa warunków słu Ŝą cych aktywno ści sportowej i rekreacyjnej młodego pokolenia oraz uczestnictwo dzieci i młodzie Ŝy w zaj ęciach sportowo- rekreacyjnych, - promocja form sp ędzania czasu wolnego przez młodzie Ŝ, sprzyjaj ących rozwojowi zainteresowa ń i przeciwdziałaniu nudzie, - uzupełnienie opieki zdrowotnej nad dzieckiem niepełnosprawnym, - zwi ększenie poczucia bezpiecze ństwa i społecznej pewno ści siebie dzieci i młodzie Ŝy, - profilaktyka i zmniejszenie rozmiarów uzale Ŝnie ń, - przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci i młodzie Ŝy, - profilaktyka przest ępczo ści dzieci ęcej i młodzie Ŝowej.
Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii zatwierdzony Uchwał ą Nr XIII/74/07 Rady Gminy Sosnowica z dnia 13 grudnia 2007 roku okre śla zasady przeciwdziałania narkomanii realizowane przez: - działalno ść wychowawcz ą, edukacyjn ą, informacyjn ą i zapobiegawcz ą; - leczenie, rehabilitacj ę i reintegracje osób uzale Ŝnionych; - ograniczenie szkód zdrowotnych i społecznych. W szczególno ści zadania, które wpisuj ą si ę w startegia te obejmuj ą: - Zwi ększenie dost ępno ści pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzale Ŝnionych i osób zagro Ŝonych uzale Ŝnieniem; - Udzielanie rodzicom, w którym wyst ępuj ą problemy narkomanii pomocy psychospołecznej i prawnej; - Prowadzenie profilaktycznej działalno ści informacyjnej i edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwi ązywania problemów narkomanii, w szczególno ści dla dzieci i młodzie Ŝy, w tym prowadzenie zaj ęć sportowo-rekreacyjnych dla uczniów, a tak Ŝe działa ń na rzecz do Ŝywiania dzieci uczestnicz ących w pozalekcyjnych programach opieku ńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych; - Wspomaganie działalno ści instytucji, organizacji pozarz ądowych i osób fizycznych, słu Ŝą cych rozwi ązywaniu problemów narkomanii.
Uwarunkowania rozwi ązania problemów społecznych i rozwoju zasobów ludzkich wynikaj ące z dokumentów strategicznych poczynaj ąc z dokumentów europejskich, krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych, w które wpisuje si ę równie Ŝ Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych.
60 2.3 System pomocy społecznej w gminie
Ośrodek Pomocy Społecznej w Sosnowicy został utworzony na podstawie ustawy o Pomocy Społecznej z dnia 12 kwietnia 2004 roku (Dz. U. z 2008 roku Nr 115, poz. 728 j.t.), jako instytucja polityki społecznej pa ństwa, maj ącą na celu umo Ŝliwienie osobom i rodzinom przezwyci ęŜ enie trudnych sytuacji Ŝyciowych, których nie s ą w stanie pokona ć wykorzystuj ąc własne środki, mo Ŝliwo ści i uprawnienia.
Wyszczególnienie 2003* 2004* 2005* 2006* 2007*
Ogółem środki na zadania pomocy w złotych społecznej 650 691 307 769 333 048 579 019 493 397 w tym wtym zadania zlecone 397 017 178 392 34 386 147 112 25 091
zadania własne 253 674 129 377 298 468 431 907 468 306 w tym wtym dotacja z bud Ŝetu województwa 22 700 10 800 199 578 269 000 256 360
dofinansowane z ANR O/Lublin 20 338 6 270 0 0 0 do do Ŝywiania uczniów * bez środków na realizacj ę świadcze ń rodzinnych i dodatków mieszkaniowych Tabela 2.3.1. Wysoko ść środków na pomoc społeczn ą w gminie Sosnowica. Z przedstawionych danych wynika, Ŝe środki na realizacj ę zada ń w zakresie pomocy społecznej od 2003 roku malej ą. Zmniejszanie środków na realizacje zada ń zleconych od 2003 roku spowodowane jest faktem zmiany ustawy o pomocy społecznej i przej ściem zada ń zwi ązanych z przyznawaniem i wypłat ą rent socjalnych od miesi ąca pa ździernika 2003 roku do ZUS; w 2004 roku zmniejszenie środków o ponad 50% jest efektem reformy świadcze ń spowodowanej zmian ą ustawy o pomocy społecznej. W 2006 roku zwi ększyły si ę środku na zadania zlecone, było to spowodowane susz ą (kl ęsk ą Ŝywiołow ą) i dopłatami dla rolników.
61 2003 2004 2005 2006 2007 Rodzaj zasiłku Lp (świadczenie, pomoc) L. L. L. L. L. Kwota Kwota Kwota Kwota Kwota osób osób osób osób osób
1. Renty socjalne 28 94 904 0 0 0 0 0 0 0 0 Zasiłki stałe 2. 11 38 832 11 31 287 0 0 0 0 0 0 wyrównawcze 3. Zasiłki stałe 13 51 414 10 15 411 12 33 288 7 21 171 7 23 375 Zasiłki okresowe 4. 5 19 728 4 4 625 0 0 0 0 0 0 gwarantowane 5. Zasiłki okresowe 88 32 615 83 57 771 73 61 929 78 82 166 67 74 079 Zasiłki z tytułu ochrony 18 17 171 7 5 968 0 0 0 0 0 0 macierz. 6. W tym jednorazowe 14 2 814 4 804 0 0 0 0 0 0 zasiłki macierzy ńskie 7. Zasiłki rodzinne 4 1 190 1 170 0 0 0 0 0 0 8. Zasiłki piel ęgnacyjne 21 2 5314 1 572 0 0 0 0 0 0 Pomoc dla 9. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 kombatantów
Składki ZUS od 10. 16 20 632 12 5 775 0 0 0 0 0 0 zasiłków stałych Składki na 11. ubezpieczenia 31 8 756 7 3 089 6 1 699 6 1 628 7 1 619 zdrowotne 12. Zasiłki celowe 45 12 999 20 3 889 28 13 747 46 25 690 64 34 788 Zasiłki celowe na pokrycie wydatków w 13. wyniku kl ęski 0 0 0 0 0 0 102 119 912 3 5 392 Ŝywiołowej lub zdarzenia losowego Do Ŝywianie 325 57 580 271 38 117 254 74 978 278 118 401 279 116 129 14. z tego ze środków 325 10 293 271 16 488 254 29 530 278 23 680 279 23 226 własnych gminy
Inne formy pomocy
15. Dodatki mieszkaniowe 90 110 170 78 83 215 83 65 308 1 042 81 744 752 73 362 16. Świadczenia rodzinne 0 0 162 317 609 316 548 069 524 768 447 460 816 007 Składki ZUS od 17 niektórych świadcze ń 0 0 7 6 966 5 7 375 3 4 917 4 5 434 rodzinnych
Tabela 2.3.2 Świadczenia z pomocy społecznej i innej formy pomocy dla mieszka ńców 23 .
23 Dane z O środka Pomocy Społecznej w Sosnowicy
62 Dokonuj ąc analizy danych zawartych w tabeli nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe generalnie kwota środków finansowych na pomoc społeczn ą i realizacj ę dodatków mieszkaniowych maleje. Natomiast analizuj ąc wysoko ść środków na realizacj ę świadcze ń rodzinnych stwierdza si ę wzrost zapotrzebowania na środki finansowe. Podyktowane jest to faktem zmiany ustawy o świadczeniach rodzinnych (od wrze śnia 2005r. organ wła ściwy przej ął świadczeniobiorców KRUS-u (rolnicy) i ZUS-u oraz zakładów pracy zatrudniaj ących do 20 pracowników. Bior ąc pod uwag ę liczb ę osób korzystaj ących z poszczególnych rodzajów pomocy stwierdza si ę, Ŝe najwi ęcej osób korzysta z zasiłków okresowych oraz z do Ŝywiania. Wa Ŝnym świadczeniem były zasiłki z tytułu ochrony macierzy ństwa. Funkcjonowały one do 30 kwietnia 2004 roku tj. do momentu zmiany ustawy o pomocy społecznej (1 maja 2004 roku), kiedy to zostały wł ączone do ustawy o świadczeniach rodzinnych. Analizuj ąc charakter udzielanych świadcze ń, w ramach zada ń zleconych, nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe w zwi ązku ze zmian ą ustawy o pomocy społecznej cz ęść świadcze ń o charakterze obligatoryjnym takich jak: zasiłki stałe z tytułu opieki nad dzieckiem specjalnej troski, okresowe zasiłki gwarantowane, zasiłki z tytułu ochrony macierzy ństwa, zasiłki rodzinne i piel ęgnacyjne zostały zawarte w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Natomiast przyznawanie i wypłat ę rent socjalnych pocz ąwszy od pa ździernika 2003 roku przej ął ZUS. Spowodowało to zmniejszenie liczby świadczeniobiorców w pomocy społecznej. Pomoc dla kombatantów była udzielana do roku 2001 ze środków Pa ństwowego Funduszu Kombatantów. Od 2002 roku, ze wzgl ędu na brak środków z tego funduszu, pomocy finansowej kombatantom – inwalidom wojennym udziela Zwi ązek Inwalidów Rzeczypospolitej Polskiej i Zwi ązek Ociemniałych śołnierzy Rzeczypospolitej Polskiej. Pozostali kombatanci i inne osoby uprawnione, znajduj ące si ę w trudnej sytuacji, mog ą zwróci ć si ę o pomoc bezpo średnio do Urz ędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie. Wa Ŝną form ą pomocy jest do Ŝywianie dzieci i młodzie Ŝy szkolnej. Z danych zawartych w tabeli wynika, Ŝe co prawda zmalała liczba osób obj ętych do Ŝywianiem, ale wzrosła kwota wydatkowana na ten cel. Zwi ązane jest to z faktem utworzenia w roku 2005 stołówki szkolnej przy Zespole Szkół Publicznych w Sosnowicy, która przygotowuje pełne obiady. W poprzednich latach dzieci i młodzieŜ korzystały tylko z kanapek b ądź jednego gor ącego dania (zup). Świadczenia rodzinne zgodnie z ustaw ą z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych, która weszła w Ŝycie od 1 maja 2004 roku (wielokrotnie nowelizowana) obejmuj ą:
63 • zasiłki rodzinne oraz dodatki do zasiłków rodzinnych z tytułu: - urodzenia dziecka; - opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego; - samotnego wychowywania dziecka; - jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka; - rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego; - samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania; - rozpocz ęcia roku szkolnego; - podj ęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania; - dodatek z tytułu wielodzietno ści (3 i wi ęcej dzieci w rodzinie); • świadczenia opieku ńcze tj. zasiłek piel ęgnacyjny i świadczenia piel ęgnacyjne. Świadczenia rodzinne przyznawane s ą przez O środek Pomocy Społecznej, ale nie s ą zaliczane do form pomocy społecznej.
Procent świadczeniobiorców Liczba świadczeniobiorców pobieraj ących świadczenia pobieraj ących świadczenia w gminie dom ogólnej liczby Lp. Rodzaj świadczenia rodzinne w gminie mieszka ńców 2005 2007 2005 2007
1. Zasiłek rodzinny 500 480 17,6 17,1 Dodatek z tytułu samotnego 2. 51 21 1,8 0,7 wychowania dziecka Dodatek z tytułu samotnie 3. wychowuj ącego dziecka i utraty prawa 0 0 0 0 do zasiłku dla bezrobotnych Dodatek z tyt. opieki nad dzieckiem w 4. 5 4 0,2 0,1 czasie urlopu wychowawczego 5. Urodzenie dziecka 15 14 0,5 0,5 6. Kształcenie i rehabilitacja dziecka 25 24 0,9 0,9 7. Rozpocz ęcie roku szkolnego 366 354 12,9 12,6 Dojazd do szkół i zamieszkanie w 8. 129 127 4,5 4,5 internacie 9. Dodatek z tyt. wielodzietno ści 94 79 3,3 2,8 10. Zasiłki piel ęgnacyjne 36 60 1,3 2,1 11. Świadczenia piel ęgnacyjne 8 7 0,3 0,2 Jednorazowa zapomoga z tytułu 12. - 21 - 0,7 urodzenia dziecka
Tabela 2.3.3. Świadczenia rodzinne w liczbach wg stanu na dzie ń 31.12.2005r. i 31.12.2007.
64 Liczba świadczeniobiorców pobieraj ących świadczenia rodzinne w Gminie Sosnowica (bez ZUS, KRUS i zakładów pracy zatrudniaj ących powy Ŝej 20 pracowników) w roku 2005 wynosi 316 rodzin o ł ącznej liczbie osób w rodzinie 1224, co stanowi 43,1 % ogólnej liczby mieszka ńców Gminy Sosnowica.
Z dniem 1 maja 2004 roku wszedł w Ŝycie nowy system świadcze ń rodzinnych normowany przez ustaw ę z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych, który scalił wypłat ę ró Ŝnych zasiłków i form wsparcia realizowanych dotychczas na podstawie przepisów ustawy o zasiłkach rodzinnych, piel ęgnacyjnych i wychowawczych, ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o funduszu alimentacyjnym. Świadczenia rodzinne udzielane s ą na okresy zasiłkowe. Okres zasiłkowy zawiera si ę w czasie od 1 wrze śnia danego roku do 31 sierpnia roku nast ępnego. Obecnie wypłacane s ą świadczenia rodzinne wszystkim osobom: - bezrobotnym; - pobieraj ącym świadczenia przedemerytalne; - podlegaj ącym ubezpieczeniu społecznemu rolników; - otrzymuj ącym z ZUS-u emerytury, renty, renty rodzinne, renty socjalne; - pracownikom zakładów pracy; - innym nie wymienionym wy Ŝej. Głównym kryterium do otrzymania świadcze ń rodzinnych na okres zasiłkowy jest wysoko ść dochodu netto (tj. po odliczeniu podatku dochodowego i składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne) osi ągni ętego w roku poprzedzaj ącym zło Ŝenie wniosku. W przeliczeniu na osob ę nie mo Ŝe on przekracza ć 504 zł lub 583 zł, je Ŝeli członek rodziny, na którego przysługuj ą świadczenia rodzinne legitymuje si ę orzeczeniem o niepełnosprawno ści lub umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawno ści. Prawo do dodatków do zasiłku rodzinnego uzale Ŝnione jest, oprócz konieczno ści spełnienia kryterium dochodowego przewidzianego do uzyskania zasiłku rodzinnego, równie Ŝ od spełnienia szczegółowych kryteriów obowi ązuj ących dla poszczególnych dodatków. Dla przykładu, Ŝeby uzyska ć prawo do dodatku z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, dziecko musi legitymowa ć si ę orzeczeniem o zaliczeniu do osób niepełnosprawnych lub orzeczeniem o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawno ści. Świadczenia rodzinne, koszty ich obsługi, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego s ą finansowane w formie dotacji celowej z bud Ŝetu pa ństwa.
65 Z dniem 1 wrze śnia 2005 roku zlecono organom wła ściwym (wójtom, burmistrzom, prezydentom miast) realizacj ę nowego zadania tj. zaliczki alimentacyjne. Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 roku o post ępowaniu wobec dłu Ŝników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 z pó źn. zm.) okre ślała zasady: - post ępowania wobec osób zobowi ązanych do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, je Ŝeli egzekucja prowadzona przez komornika s ądowego jest bezskuteczna; - przyznawania zaliczek alimentacyjnych dla osób samotnie wychowuj ących dzieci, uprawnionych do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, którego egzekucja jest bezskuteczna. Pomoc państwa w postaci zaliczki alimentacyjnej adresowana była do dzieci uprawnionych do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, którego egzekucja jest bezskuteczna, je Ŝeli dziecko: jest wychowywane przez osobę samotnie wychowuj ącą dziecko (dziecko tj. pann ę, kawalera, osob ę rozwiedzion ą, osob ę separowan ą); - jest osob ą ucz ącą si ę, w rozumieniu przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych; Dziecko uprawnione do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, którego egzekucja jest bezskuteczna, wychowywane przez osob ę pozostaj ącą w zwi ązku mał Ŝeńskim, nabywało prawo do zaliczki, przez okres jednego roku, je Ŝeli osoba pozostaj ąca w zwi ązku mał Ŝeńskim zło Ŝyła do s ądu pozew o separacj ę albo rozwód i spełnione były pozostałe warunki okre ślone w ustawie. Zaliczka alimentacyjna przysługiwała: - do uko ńczenia 18 roku Ŝycia, - do uko ńczenia 24 roku Ŝycia, w przypadku, gdy dziecko uczy si ę w szkole lub szkole wy Ŝszej. Zaliczka przysługiwała, je Ŝeli dochód rodziny w przeliczeniu na osob ę w rodzinie nie przekraczał kwoty 583,00 zł (przy ustalaniu prawa do zaliczki do dochodu rodziny nie wliczało si ę otrzymywanej zaliczki). Zaliczka nie przysługiwała, je Ŝeli osoba uprawniona (dziecko): − przebywała w instytucji zapewniaj ącej całodobowe utrzymanie (dom pomocy społecznej, placówka opieku ńczo - wychowawcza, młodzie Ŝowy o środek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, zakład opieku ńczo – leczniczy, zakład piel ęgnacyjno – opieku ńczy, a tak Ŝe szkoła wojskowa lub inna szkoła zapewniaj ąca nieodpłatne pełne utrzymanie, w tym wy Ŝywienie, zakwaterowanie i umundurowanie),
66 − przebywała w rodzinie zast ępczej, − zawarła zwi ązek mał Ŝeński, − była uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko. Dłu Ŝnik alimentacyjny jest zobowi ązany do zwrotu organowi wła ściwemu wierzyciela nale Ŝno ści w wysoko ści zaliczek wypłaconych osobie uprawnionej, powi ększonej o 5%. Osoba, która pobrała nienale Ŝnie zaliczk ę, jest zobowi ązana do jej zwrotu. Organ wła ściwy wierzyciela mo Ŝe umorzy ć nale Ŝności dłu Ŝnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych zaliczek, a tak Ŝe wierzyciela z tytułu nienale Ŝnie pobranej zaliczki, uwzgl ędniaj ąc sytuacj ę dochodow ą i rodzinn ą tych osób.
2005 2006 2007 RODZAJ I KWOTY Ilo ść Ilo ść Ilo ść ŚWIADCZE Ń Kwota Kwota Kwota świadcze ń świadcze ń świadcze ń 1 2 3 4 5 6 7 Zaliczki alimentacyjne 128 31 960 415 104 550 377 98 504 Koszty obsługi x 959 x 3 136 x 2 955 (3% x w.1 kol. 3,5,7) OGÓŁEM 128 32 919 415 107 686 377 101 459 Tabela 2.3.4 Struktura wydatków na zaliczki alimentacyjne w latach 2005 - 2007 Pocz ąwszy od 1 pa ździernika 2008r. zaliczki alimentacyjne zast ąpiono funduszem alimentacyjnym - ustawa z dnia 7 wrze śnia 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 192, poz. 1378 z pó źn. zmianami). Osob ą uprawnion ą do świadcze ń z funduszu alimentacyjnego (w skrócie: świadczenie z FA) jest dziecko, które ma zas ądzone od rodzica alimenty (mog ą to by ć równie Ŝ alimenty na podstawie ugody zawartej przed sądem), je Ŝeli egzekucja alimentów jest bezskuteczna. Świadczenia z FA przysługuj ą na dziecko do uko ńczenia przez nie 18 lat. Na dziecko starsze świadczenia przysługuj ą do uko ńczenia 25 lat pod warunkiem, Ŝe uczy si ę ono w szkole lub szkole wy Ŝszej. Na dziecko posiadaj ące orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawno ści, którego rodzic nie płaci zas ądzonych alimentów, świadczenia z FA przysługuj ą bez wzgl ędu na wiek dziecka. Egzekucja jest bezskuteczna , je Ŝeli w okresie dwóch miesi ęcy przed zło Ŝeniem wniosku o świadczenie z FA komornik nie wyegzekwował pełnej nale Ŝno ści z tytułu zaległych i bie Ŝą cych zobowi ąza ń alimentacyjnych. Bezskuteczno ść egzekucji potwierdza komornik s ądowy odpowiednim za świadczeniem. Aby naby ć prawo do świadczenia z FA dziecko, które ma zas ądzone alimenty nie musi by ć wychowywane przez rodzica, który zawarł kolejny zwi ązek mał Ŝeński, Ŝyje w nieformalnym zwi ązku lub m ąŜ /Ŝona nie płaci
67 zas ądzonych alimentów. W takich przypadkach rodzic zobowi ązany do alimentacji nie jest wliczany do składu rodziny, wi ęc jego dochód nie jest brany pod uwag ę przy ustalaniu czy rodzina ma prawo do świadczenia z FA. Prawo do świadczenia z FA przysługuje, je Ŝeli przeci ętny miesi ęczny dochód netto na osob ę w rodzinie w roku poprzedzaj ącym okres świadczeniowy nie przekracza 725 zł. Świadczenia z FA przysługuj ą w kwocie bie Ŝą co zas ądzonych alimentów, ale nie mog ą wynie ść wi ęcej ni Ŝ po 500 zł na ka Ŝde z uprawnionych do alimentów dzieci.
Ośrodek Pomocy Społecznej w Sosnowicy działaniem swym obejmuje osoby i rodziny znajduj ące si ę w trudnej sytuacji finansowej, zdrowotnej i rodzinnej. ;
Liczba rodzin Powód przyznania pomocy 2003 % ** 2004 % ** 2005 % ** 2006 % ** 2007 % **
Ubóstwo 242 87,4 173 86,9 186 86,5 181 84,6 183 82,4 Sieroctwo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Bezdomno ść 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Potrzeba ochrony macierzy ństwa 18 6,5 7 3,5 8 3,7 15 7 15 6,8 Bezrobocie 73 26,4 122 61,3 118 54,9 114 53,3 128 57,6 Niepełnosprawno ść 65 23,5 55 27,6 58 27,0 66 30,8 83 37,4 Długotrwała choroba 29 10,5 59 29,6 65 30,2 40 18,7 58 26,1 Bezradno ść w sprawach opieku ńczo – wychowawczych i prowadzeniu 103 37,2 43 21,6 39 18,1 40 18,7 58 26,1 gospodarstwa domowego w rodziny niepełne 22 7,9 21 10,6 24 11,2 21 9,8 34 15,3 tym rodziny wielodzietne 50 18,0 21 10,6 15 7,0 21 9,8 28 12,6 Alkoholizm 23 8,3 24 12,1 13 6,0 8 3,7 9 4,1 Narkomania 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Trudno ść przystosowania do Ŝycia 1 0,4 2 1,0 3 1,4 4 1,9 3 1,4 po opuszczeniu zakładu karnego Kl ęska Ŝywiołowa lub ekologiczna 0 0 0 0 0 0 102 47,7 3 1,4 Ogółem liczba rodzin korzystaj ących 277 199 215 214 222 z pomocy społecznej*
* jest to rzeczywista liczba rodzin korzystaj ących z pomocy społecznej. ** w stosunku do ogólnej liczby korzystaj ących z pomocy, którzy mog ą by ć obj ęci ró Ŝnymi dysfunkcjami, dlatego te Ŝ suma nie równa si ę 100%. Tabela 2.3.5. Powody przyznania pomocy mieszka ńcom gminy w latach 2003 - 2007 24
24 Sprawozdania MIPS-03 O środka Pomocy Społecznej w Sosnowicy za IV kwartał ka Ŝdego roku
68 Powstaj ące i pogł ębiaj ące si ę kwestie społeczne powoduj ą marginalizacj ę i wykluczenie okre ślonych kategorii jednostek i grup społecznych. Z przytoczonych danych wynika równie Ŝ, Ŝe grupy społeczne wymagaj ące najwi ększego wsparcia to osoby bezrobotne, niepełnosprawne i długotrwale chore, jak równie Ŝ rolnicy z małych niewydolnych gospodarstw. Z analizy danych wynika, Ŝe w latach 2003 – 2007 z pomocy korzystało średnio 35,8% mieszka ńców gminy, czyli co trzeci mieszkaniec gminy.
Przyczyn ą kwalifikuj ącą do pomocy było przede wszystkim ubóstwo , które stanowiło średnio 86,9% ogółu korzystaj ących z pomocy społecznej. Ubóstwo jest okre ślane jako zjawisko społeczne polegaj ące na braku dostatecznych środków materialnych do zaspokojenia potrzeb Ŝyciowych jednostki lub rodziny. Kwestia ubóstwa okre ślana jest w kategoriach absolutnych lub wzgl ędnych. Przy podej ściu absolutnym jako kryterium ubóstwa przyjmuje si ę warunki materialne, nie zapewniaj ące zaspokojenia minimalnych potrzeb człowieka. Przy poj ęciu wzgl ędnym ubóstwo uto Ŝsamia si ę z nadmiernymi ró Ŝnicami w poziomie Ŝycia. Je śli w społecze ństwie wyst ępuj ą du Ŝe nierówno ści, to najgorzej sytuowani jego członkowie, nawet, gdy maj ą środki pozwalaj ące na wi ęcej ni Ŝ elementarne potrzeby, określaj ą si ę ubogimi. Ubóstwo jest zło Ŝonym zjawiskiem społecznym, powodowanym przez czynniki społeczno - ekonomiczne i demograficzne, a w szczególno ści przez problem bezrobocia, liczb ę rodzin wielodzietnych i niepełnych, wska źnik rodzin Ŝyj ących z osob ą niepełnosprawn ą lub długotrwale chor ą, a tak Ŝe alkoholizm. Ubóstwo dotyka praktycznie wszystkich kategorii podmiotów korzystaj ących z pomocy społecznej. Je Ŝeli jako wska źnik Ŝycia w ubóstwie okre ślonej populacji potraktujemy uprawnienia do korzystania z pomocy społecznej okre ślone w ustawie o pomocy społecznej, to mo Ŝna przyj ąć i Ŝ w ubóstwie w 2005 roku pozostawało około 28,53 % populacji gminy. Do czynników zwi ększaj ących zagro Ŝenie ubóstwem zaliczy ć nale Ŝy obecno ść w rodzinie osób niepełnosprawnych. W najtrudniejszej sytuacji s ą rodziny z niepełnosprawnymi dzie ćmi i te, w których głow ą rodziny jest osoba niepełnosprawna. Wysokie koszty leczenia czy rehabilitacji s ą du Ŝym obci ąŜ eniem i tak ju Ŝ niskich dochodów rodzin. Bud Ŝet rodzin najubo Ŝszych obci ąŜ ony jest wydatkami na zaspokojenie podstawowych potrzeb, czyli wydatkami na Ŝywno ść oraz stałe opłaty. Wydatki te stanowi ą 100 % wszystkich wydatków rodziny. Pogł ębiaj ące si ę trudno ści oraz utrzymuj ąca si ę od wielu lat niekorzystna sytuacja finansowa gospodarstw domowych powoduje wzrost ich zadłu Ŝenia. W tym procesie istotn ą
69 rol ę odgrywa fakt, Ŝe w rejonie Lubelszczyzny płace s ą relatywnie ni Ŝsze ni Ŝ w innych rejonach kraju. W Gminie Sosnowica ponadto jest bardzo mało miejsc pracy. Ubóstwo to jeden z podstawowych powodów udzielania pomocy finansowej z pomocy społecznej, który skorelowany jest najcz ęś ciej z pozostałymi powodami powstawania sytuacji problemowych. Po śród nich wymieni ć nale Ŝy przede wszystkim: bezradno ść w sprawach opieku ńczo - wychowawczych, bezrobocie, staro ść , niepełnosprawno ść , długotrwał ą chorob ę. Ubóstwo jest traktowane jako główna przyczyna sytuacji wymagaj ących pomocy społecznej, dlatego ustawa o pomocy społecznej precyzuje je w art. 8 kryterium dochodowego. Na gruncie pozostałych postanowie ń ustawy o pomocy społecznej mo Ŝna przyj ąć , Ŝe „ubóstwo” odnosi si ę do sytuacji, w której osoby lub rodziny nie posiadaj ą dochodów lub te Ŝ ich dochody s ą ni Ŝsze od kryteriów dochodowych uprawniaj ących do świadcze ń pieni ęŜ nych z pomocy społecznej. Dodatkowo uwzgl ędni ć tu nale Ŝy zł ą sytuacje maj ątkow ą osoby lub rodziny.
Wykres 2.3.1. Liczba rodzin korzystaj ących z pomocy O środka Pomocy Społecznej z powodu ubóstwa.
Potrzeba ochrony macierzy ństwa , czyli zespołu cech wła ściwych matce, czy po prostu bycia matk ą, oznacza obj ęcie pomoc ą społeczn ą kobiet w ci ąŜ y i wychowuj ących dzieci, przede wszystkim poprzez prac ę socjaln ą i wypłacanie świadcze ń.
70
Wykres 2.3.2. Liczba rodzin korzystaj ących z pomocy OPS z powodu ochrony macierzy ństwa 25
Wśród klientów O środka Pomocy Społecznej w latach 2003 – 2007 były kobiety korzystaj ące z zasiłków z tytułu ci ąŜ y i wychowania dziecka, b ędące w trudnej sytuacji materialnej, co przedstawia powy Ŝszy wykres. W wyniku zmiany ustawy o pomocy społecznej z dniem 1 maja 2004 roku, zasiłki z tytułu ochrony macierzy ństwa zostały wył ączone z pomocy społecznej i umieszczone w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Jednorazowy dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka przysługuje matce lub ojcu uprawnionym do zasiłku rodzinnego w wysoko ści 500 zł, a od 1 stycznia 2006 roku – 1.000 zł. W 2004 roku świadczenie to wypłacono 14 osobom na kwot ę 7 000 zł, za ś w roku 2005 – 15 osobom na kwot ę 7 500 zł.
Wśród klientów O środka Pomocy Społecznej stosunkowo niewielk ą cz ęść stanowi ą rodziny z trudno ściami opieku ńczo - wychowawczymi i prowadzenia gospodarstwa domowego . Najcz ęś ciej bezradno ść rodziny w opiece i wychowaniu dzieci przejawia si ę trudno ściami we wła ściwym wypełnianiu ról społecznych poszczególnych członków rodziny. Niezaradno ść w opiece i wychowaniu własnych dzieci łączy si ę z innymi dysfunkcjami, takimi jak: alkoholizm, przemoc domowa, niedojrzało ść emocjonalna, problemy we współ Ŝyciu z lud źmi, agresywno ść . Problemy wychowania ujawniaj ą si ę w środowisku rodzinnym, szkolnym w postaci zachowa ń konfliktowych, buntowniczych, łamania przez dzieci obyczajów, norm i warto ści. Dlatego te Ŝ O środek Pomocy Społecznej w Sosnowicy współpracuje z Zespołem Szkół Publicznych w Sosnowicy oraz Powiatowej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Parczewie
25 Sprawozdania MPiPS-03 O środka Pomocy Społecznej w Sosnowicy za IV kwartał roku
71
Wykres 2.3.3. Liczba rodzin korzystaj ących z pomocy OPS z powodu bezradno ści opieku ńczo - wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. W latach 2003 – 2005 z terenu Gminy Sosnowica na badania psychologiczno – pedagogiczne do Powiatowej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Parczewie zgłosiło si ę 196 uczniów, w tym od 6 lat do 13 lat – 118 uczniów, od 14 lat do 16 – 71 uczniów oraz od 17 lat i powy Ŝej – 7 uczniów. Poradnia obj ęła 24 uczniów terapi ą logopedyczną. W klasach III Gimnazjum przeprowadzone zostały warsztaty pomagaj ące młodzie Ŝy w trafnym wyborze dalszej drogi kształcenia. Przeprowadzono 2 spotkania z Rad ą Pedagogiczn ą Szkoły Podstawowej maj ące na celu pomoc w doborze metod i form realizacji zalece ń postdiagnostycznych dzieci badanych w Poradni. Ponadto do poradni zgłosiło si ę 184 rodziców szukaj ących pomocy w rozwi ązywaniu trudno ści dydaktycznych i wychowawczych swoich dzieci. Na terenie Poradni udzielono 51 konsultacji nauczycielom Gminy Sosnowica. Konsultacje dotyczyły realizacji programów przeznaczonych dla dzieci z orzeczeniem kwalifikacyjnymi do nauczania specjalnego. Przeprowadzono zaj ęcia warsztatowe dotycz ące interpretacji bada ń psychologiczno – pedagogicznych przeznaczonych dla nauczycieli klas I – III. W Gimnazjum odbyła si ę prelekcja oraz warsztaty dotycz ące profilaktyki uzale Ŝnie ń – narkomania. Przeprowadzono równie Ŝ spotkanie z rodzicami i nauczycielami „Jak rozpozna ć czy dziecko si ęga po narkotyki”. 3 uczniów korzystało w Poradni z terapii (problemy wychowawcze). 26
Bezdomno ść to wzgl ędnie trwała sytuacja człowieka pozbawionego dachu na głow ą albo nie posiadaj ącego własnego mieszkania. Wyró Ŝnia si ę bezdomno ść z wyboru, która jest nast ępstwem opcji powzi ętej zgodnie z indywidualnymi preferencjami albo bezdomno ść
26 Informacje i dane uzyskane od Powiatowej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Parczewie, ul. Mickiewicza 4, 21 – 200 Parczew
72 z konieczno ści, która dotyka wbrew jego woli, potrzebom i inspiracjom. Ponadto wyró Ŝnia si ę bezdomno ść sensu stricte, czyli rzeczywist ą lub jawn ą. Oznacza ona brak własnego mieszkania i jednocze śnie jakiegokolwiek innego lokalu, przystosowanego do zamieszkani. Inny rodzaj bezdomno ści to sensu lago, czyli utajona bieda społeczna. Opiera si ę ona na ocenie posiadanego lokum jako nie spełniaj ącego kryteriów mieszkania ze wzgl ędu na odst ępstwo od minimalnych standardów mieszkaniowych, albo ze wzgl ędu na kulturowe aspiracje. W j ęzyku prawnym bezdomna jest osoba nie zamieszkuj ąca w lokalu mieszkalnym i nie zameldowana na pobyt stały, a tak Ŝe zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma mo Ŝliwo ści zamieszkania. Zjawisko bezdomno ści w Gminie Sosnowica nie wyst ępuje. Najbli Ŝsze schronisko znajduje si ę w Domu Samotnej Matki Caritas Diecezji Siedleckiej ul. Ko ścielna 53, 21-200 Parczew, tel. (083) 354 16 15
Pocz ąwszy od roku 2005 O środek Pomocy Społecznej w Sosnowicy prowadzi dystrybucj ę artykułów Ŝywno ściowych w ramach Programu „Dostarczanie Ŝywno ści dla najubo Ŝszej ludno ści Unii Europejskiej”. śywno ść otrzymuj ą rodziny, które spełniaj ą kryteria z ustawy o pomocy społecznej, co jest warunkiem przyznania pomocy.
2005 2006 2007 Nazwa artykułu Ŝywno ściowego Liczba Ilo ść osób Ilo ść wydana Liczba Ilo ść osób w Ilo ść wydana Liczba Ilo ść osób Ilo ść wydana rodzin w rodzinie (kg, l) rodzin rodzinie (kg, l) rodzin w rodzinie (kg, l)
Mleko w proszku 1037,60 0 0 Makaron 461 1010 960 Ry Ŝ 600 2950 0
Mleko w płynie 768 2160 2160
Kasza j ęczmienna 129 531 0 136 558 1540 140 560 1440
Mąka 0 3520 2640 Cukier 0 700 960
Płatki 0 0 560 kukurydziane
Tabela 2.3.6 Artykuły Ŝywno ściowe wydane przez OPS Sosnowica w latach 2005-2007
73 Na koniec 2006 roku na terenie gminy liczba mieszka ń zamieszkałych wynosiła 998. Z liczby tej 15 to mieszkania w budynkach komunalnych, a 39 stanowi zasoby zakładów pracy. Na przestrzeni lat 2003 – 2005 liczba mieszka ń minimalnie rośnie - około 1% w skali roku, jednak dotyczy to wył ącznie mieszka ń w budynkach prywatnych. Obecnie Gmina posiada dwa mieszkania socjalne w miejscowo ści Pieszowola przeznaczone dla osób najbardziej potrzebuj ących. Mieszkania posiadaj ą minimalne standardy o obni Ŝonej warto ści uŜytkowej. Lokale socjalne s ą to nowo - wyremontowane mieszkania z kuchni ą, pokojem oraz łazienk ą. Ponadto gmina posiada jeden lokal socjalny w miejscowo ści Zienki, równie Ŝ o minimalnych standardach, w bie Ŝą cym roku został wyremontowany dach i wymiana okien
Liczba mieszka ń sprzedanych / Rok Ogółem mieszka ń Mieszkania socjalne przekazanych
2003 8 0 1
2004 7 1 1
2005 15 1 2
2006 11 4 1
2007 10 1 3 Tabela 2.3.7. Zasoby mieszkaniowe stanowi ące własno ść gminy . 27 Na dzie ń 31 grudnia 2005 roku było 6 wolnych lokali. Przydział ich odbywa si ę wył ącznie na bazie pomieszcze ń otrzymanych z odzysku. W zwi ązku ze wzrastaj ącą liczb ą osób zalegaj ących z zapłat ą czynszu i zło Ŝonymi wnioskami do s ądu rejonowego o nakaz i eksmisj ę zachodzi potrzeba budowy obiektu mieszkalnego o niskim standardzie celem zabezpieczenia tzw. lokali socjalnych. Od 1 stycznia 2005 roku zacz ęła obowi ązywa ć nowelizacja ustawy o ochronie praw lokatorów. Zmianie uległy przepisy o podwy Ŝkach czynszów, zasady kwestionowania, wzajemne prawa i obowi ązki najemców i wła ścicieli mieszka ń. W bie Ŝą cym roku oddano dwa nowe mieszkania socjalne. Najubo Ŝsi lokatorzy mieszka ń komunalnych i spółdzielczych, których nie sta ć na miesi ęczne opłaty czynszu maj ą prawo do dodatków mieszkaniowych. Osoby ubiegaj ące si ę o dodatek mieszkaniowy musz ą posiada ć tytuł prawny do zajmowanego lokalu i spełnia ć kryterium dochodowe, a mianowicie: średni miesi ęczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego w okresie trzech miesi ęcy poprzedzaj ących dat ę zło Ŝenia wniosku o przyznanie dodatku nie mo Ŝe przekroczy ć 150% najni Ŝszej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym i 100% w gospodarstwie wieloosobowym
27 Statystyka gminy – gospodarka mieszkaniowa i komunalna
74
Wspólnot Kwota wypłaconych Rok Ogółem Gminnych Spółdzielczych Prywatnych Innych mieszkaniowych dodatków [zł]
2004 846 31 149 300 271 0 82 427 2005 721 13 323 0 295 0 64 158
2006 1 042 0 386 0 588 68 81 744 2007 752 0 371 0 325 56 73 362
Tabela 2.3.8. Liczba wypłaconych dodatków mieszkaniowych.
Sieroctwo wyst ępuje, gdy dziecko pozbawione jest rodziców, przy czym, gdy oboje rodzice nie Ŝyj ą - dziecko jest sierot ą, gdy jedno - półsierot ą. Rozró Ŝnia si ę sieroctwo biologiczne (naturalne) jako skutek śmierci rodziców i sieroctwo społeczne, polegaj ące na pozbawieniu dziecka normalnego środowiska rodzinnego na skutek rozbicia rodziny lub jego marginalizacji. Z poj ęciem sieroctwa społecznego ł ączy si ę tak Ŝe poj ęcie sieroctwa duchowego, odnosz ące si ę do sytuacji osamotnienia dziecka w rodzinie własnej, a wi ęc do braku opieki i wsparcia ze strony rodziców biologicznych. Dziecku pozbawionemu całkowicie lub cz ęś ciowo opieki rodzicielskiej, zapewnia si ę opiek ę i wychowanie w rodzinie zast ępczej. Na terenie Gminy Sosnowica oraz powiatu parczewskiego nie ma pogotowia rodzinnego, natomiast s ą utworzone rodziny zast ępcze. W śród rodzin zast ępczych przewa Ŝaj ą rodziny spokrewnione, gdzie funkcje takiej rodziny pełni ą dziadkowie, rodze ństwo rodziny lub rodze ństwo dziecka. Rodziny zast ępcze zostały utworzone na mocy postanowie ń S ądu opieku ńczego, w przypadku, kiedy rodzice z ró Ŝnych przyczyn maj ą zawieszon ą lub ograniczon ą władz ę rodzicielsk ą nad dzieckiem lub s ą jej pozbawieni. Obraz rodzin zast ępczych na przełomie lat 2003 – 2005 przedstawia poni Ŝsza tabela:
Lata Liczba rodzin zast ępczych Liczba dzieci w rodzinach zast ępczych
2003 4 8 2004 3 6 2005 4 6 2006 3 4 2007 3 4 Tabela 2.3.9. Rodziny zast ępcze w latach 2003-2005 w Gminie Sosnowica
75 Pełnienie funkcji rodziny zast ępczej z mocy prawa ustaje z dniem osi ągni ęcia przez dziecko pełnoletno ści. Po uzyskaniu pełnoletno ści przez wychowanka tworzony jest dla niego plan usamodzielnienia, rozpocz ęcia samodzielnego Ŝycia. Pełnoletni wychowankowie opuszczaj ący rodziny zast ępcze otrzymuj ą pomoc na kontynuowanie nauki. Ogromny problem stanowi dla nich znalezienie pracy przy braku własnego mieszkania. Rodzinie maj ącej trudno ści w wypełnieniu swoich zada ń oraz dziecku z tej rodziny udziela si ę pomocy w formie: • poradnictwa rodzinnego • terapii rodzinnej rozumianej jako działanie psychologiczne, pedagogiczne, socjologiczne, maj ące na celu przywrócenie rodzinie zdolno ści do wypełniania jej zada ń • pracy socjalnej w nast ępuj ących instytucjach, z którymi współpracuje O środek Pomocy Społecznej w Sosnowicy: - Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Parczewie - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Parczewie - Poradnia Zdrowia Psychicznego w Parczewie Z pomocy O środka Pomocy Społecznej w Sosnowicy z powodu wyst ępuj ącego sieroctwa, korzystaj ą pojedyncze osoby czy rodziny i nie stanowi to wi ększego problemu społecznego. Natomiast coraz bardziej zauwa Ŝalny staje si ę problem „sieroctwa” wynikaj ącego z pozostawienia dzieci przez jednego z rodziców, którzy wyje ŜdŜaj ą w celach zarobkowych za granic ę, głównie do Włoch, Francji, Niemiec, Anglii, tzw. „euro-sieroctwo”. Wielu brakuje obojga rodziców. Dzieci najcz ęś ciej pozostaj ą w czasie nieobecno ści rodziców pod opiek ą dziadków, wujków, a nierzadko nawet s ąsiadów. Zdarzaj ą si ę te Ŝ takie przypadki, kiedy zaledwie 18 letni młody człowiek zajmuje si ę sam wychowaniem reszty rodze ństwa - nierzadko licznego. Dzieci pozbawione wła ściwej opieki cz ęsto maj ą problemy z nauk ą, sprawiaj ą problemy wychowawcze, wagaruj ą, opuszczaj ą si ę w nauce, porzucaj ą szkoły, cz ęś ciej ul ęgaj ą zagro Ŝeniom współczesnego świata (alkohol, narkotyki, uzale Ŝnienie od komputera). „Euro-sieroctwo” równie Ŝ wyst ępuje na terenie gminy, jednak nie jest to problem zbadany. Najbardziej jest to zauwa Ŝane przez nauczycieli, dlatego te Ŝ Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Sosnowicy współpracuje z Zespołem Szkół Publicznych w Sosnowicy, jednak nie jest to łatwe zadanie. Tym dzieciom brakuje przede wszystkim miło ści rodzicielskiej, której nie da si ę zast ąpi ć. Jest to problem, który powinien zosta ć zdiagnozowany przy współpracy z Zespołem Szkół Publicznych w Sosnowicy.
76 Trudno ści w przystosowaniu do Ŝycia po opuszczeniu zakładu karnego spowodowane s ą przede wszystkim zerwaniem wi ęzi społecznych oraz wykluczeniem społecznym przez społecze ństwo. Pomoc materialna oraz praca socjalna to najczęstsze formy pomocy udzielane tej grupie potrzebuj ących Niewielki odsetek klientów pomocy społecznej stanowi ą osoby opuszczaj ące zakład karny, a tym samym maj ące. Pomoc przyznana tym osobom kształtowała si ę nast ępuj ąco:
4
3,5
3
2,5
2 4
1,5 3 3
1 2
0,5 1
0 2003 2004 2005 2006 2007
Wykres 2.3.3 Liczba osób opuszczaj ących zakład karny, którzy otrzymali pomoc. Gmina Sosnowica współpracuje z organizacjami pozarz ądowymi i podmiotami wymienionymi w art.3 ust.3 oraz art.11 ust. 3 z dnia 24 kwietnia 2004 roku o działalno ści po Ŝytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z pó źn. zm.) na podstawie wymienionej ustawy, ogłaszaj ąc otwarty konkurs ofert na realizacj ę zada ń publicznych Gminy. Co roku jest uchwalany i zatwierdzamy Uchwał ą Rady Gminy Sosnowiaca Program Współpracy Gminy Sosnowica z organizacjami oraz innymi podmiotami prowadz ącymi działalno ść po Ŝytku publicznego. Jest on opracowany podczas wymiany informacji. Oznacza to, Ŝe gmina przekazuje informacje organizacjom pozarz ądowym, jak i w drug ą stron ę. Co roku jest równie Ŝ opracowany i zatwierdzany Uchwał ą Rady Gminy Sosnowica Gminny Program Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych na podstawie art. 4 ust.1 i 2 ustawy z dnia 26 pa ździernika 1982 roku o wychowaniu trze źwo ści i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 roku Nr 147, poz. 1231 z pó źn. zm.). Jednostki samorz ądu terytorialnego s ą zobowi ązane do podejmowania działa ń zmierzaj ących do ograniczania spo Ŝycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spo Ŝywania, inicjowania i wspierania przedsi ęwzi ęć maj ących na celu zmian ę obyczajów w zakresie sposobu spo Ŝywania tych napojów, działania na rzecz trze źwo ści w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwania nast ępstw nadu Ŝywania alkoholu, a tak Ŝe
77 wspierania działalno ści w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy. W tym celu powołana jest komisja, w skład której wchodz ą pracownicy Urz ędu Gminy, O środka Pomocy Społecznej oraz członkowie Klubu Abstynenta „Rodzina II” w Sosnowicy. Wspierane s ą tak Ŝe tworzenie i rozwój organizacji społecznych, których celem jest krzewienie trze źwo ści i abstynencji, oddziaływanie na osoby nadu Ŝywaj ące alkoholu oraz udzielanie pomocy ich rodzinom, jak równie Ŝ zapewniaj ą warunki sprzyjaj ące działaniom tych organizacji. Trzecim opracowanym i uchwalonym przez Rad ę Gminy jest Gminny Program Przeciwdziałania Narkomanii na podstawie art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485), który jest realizowany przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Sosnowicy, a współfinansowany z bud Ŝetu gminy. Przeciwdziałania narkomani realizowane s ą przez działalno ść wychowawcz ą, edukacyjn ą, informacyjną i zapobiegawcz ą oraz leczenie, rehabilitacj ę i reintegracje osób uzale Ŝnionych, jak i ograniczenie szkód zdrowotnych i społecznych.
78 2.4 Identyfikacja podstawowych problemów społecznych
Identyfikacja problemów społecznych mieszka ńców gminy Sosnowica została okre ślona w poszczególnych sferach: 1. pomoc społeczna i bezpiecze ństwo mieszka ńców 2. rynek pracy i inicjatywy gospodarcze 3. edukacja, kultura, rekreacja W trakcie analizy problemów wykorzystano zagadnienia: - jakie dostrzegamy problemy mieszka ńców naszej społeczno ści lokalnej? - jak si ę te problemy przejawiaj ą, z czego wynikaj ą? - jak mo Ŝna je rozwi ąza ć? - które problemy społeczne s ą najbardziej nasilone? - czy na terenie gminy wyst ępuj ą grupy społeczne / osoby zagro Ŝone wykluczeniem społecznym? - czy sytuacja w zakresie problemów społecznych jest stała na terenie gminy czy te Ŝ ulega zmianom (nat ęŜ enie i rodzaj problemów społecznych na terenie gminy? - jakie działania powinny by ć podj ęte, aby rozwi ązanie problemów społecznych była skuteczniejsze? - jakich informacji potrzebnych lub cho ćby przydatnych w rozwi ązywaniu problemów społecznych brakuje osobom odpowiedzialnym za rozwiązywanie tych problemów? - czy s ą problemy społeczne nie podejmowane przez nikogo?
Problemy pomocy społecznej i bezpiecze ństwa mieszka ńców 1. Niskie dochody, starzenie si ę społecze ństwa zwi ązane z wyjazdami młodych za prac ą zarówno do wi ększych miast, jak i za granic ę oraz samotno ść ludzi starszych; 2. Likwidacja Pa ństwowych Gospodarstw Rolniczych i innych zakładów pracy (około 300 rodzin miało prac ę PGR, a około 1000 pracowało w firmach współdziałających; którzy zostali odci ęci od źródła utrzymania); 3. Problemy psychologiczne (sieroctwo społeczne / „euro-sieroctwo”); rodziny bez rodziców, gdzie dziadkowie zajmuj ą si ę wychowaniem dzieci (około 80%) 4. Alkoholizm dotycz ący wszystkich grup społecznych; 5. Wysokie bezrobocie przede wszystkim te ukryte, na które jest przyzwolenie społecze ństwa; 6. Nieopłacalno ść gospodarstw rolnych, a tym samym zwi ększaj ące si ę ubóstwo i emigracja;
79 7. Problemy komunikacyjne, utrudniaj ące poszukiwanie pracy, jak i mo Ŝliwo ść dostania si ę do specjalistów; 8. Utrudnienia prawne i finansowe zwi ązane z tworzeniem nowych miejsc pracy; 9. Brak „Opiekunów społecznych”, którzy organizuj ą i prowadz ą ró Ŝne formy pomocy społecznej; 10. Niewła ściwy podział zasiłków, nawyki pokoleniowe (dziedzictwo stylu „mi si ę nale Ŝy”); 11. Na terenie gminy pojawiaj ą si ę pojedyncze przypadki wykluczenia społecznego; 12. Płaca na lokalnym rynku pracy jest zani Ŝana i ma tendencj ę wzrostow ą, wyzysk pracowników; 13. Optymalizacja wypłat z O środka Pomocy Społecznej (wypłaty s ą coraz wi ększe) ; 14. „Szara sfera”, która wynika równie Ŝ z działa ń odgórnych systemowych na szczeblu rz ądowym, jak i z braku odpowiednich narz ędzi policji; 15. Współpraca i pomoc s ąsiedzka obecnie jest bardzo mała i znikoma, oboj ętno ść s ąsiedzka, osoby nie zwracaj ą uwag ę na to co si ę dzieje u s ąsiada, negatywne s ąsiedztwo; 16. Problemy społeczne nie podejmowane przez prawie nikogo, w tym samotno ść osób starszych. Propozycje rozwi ązania: - wyeliminowanie „szarej sfery”, równie Ŝ poprzez działania odgórne systemowe na szczeblu rz ądowym, wzmocnienie policji; - w rozwi ązywaniu problemów społecznych przydatne s ą aktualne wiadomo ści s ąsiedzkie, wzmocnienie pozytywnego s ąsiedztwa; - podejmowanie działa ń w kierunku przeciwdziałania pracy na czarno, wyzyskowi przez pracodawców.
Problemy rynku pracy i inicjatyw gospodarczych 1. Bezrobocie, a co za tym idzie równie Ŝ prace sezonowe / na czarno; 2. Problemy z legalnym zatrudnieniem pracowników, ukryte bezrobocie; 3. Du Ŝe odległo ści od miast (problemy z dojazdem, komunikacj ą), brak spółki / firmy, która by mogła si ę tym zajmowa ć; 4. Emigracja i migracja młodzie Ŝy z terenu gminy, osób w wieku produkcyjnym, migracje okresowe zarobkowe; 5. Niskie kwalifikacje mieszka ńców zamieszkałych na obszarze gminy i kwalifikacje niedostosowane do lokalnego rynku pracy; 6. Starzenie si ę społeczno ści lokalnej;
80 7. Dezintegracja społecze ństwa / marazm, rezygnacja i brak wiary we własne siły; 8. Du Ŝa liczba świadczeniobiorców korzystaj ących ze świadcze ń pomocy społecznej, postawa roszczeniowa i nie zawsze słuszna; 9. Lęk przed podejmowaniem inicjatyw gospodarczych (nieznajomo ść prawa, niedoinformowanie, trudno ści prawne i finansowe); 10. Brak zaanga Ŝowania społecznego w zakresie inicjatyw społecznych i gospodarczych; 11. Gmina poło Ŝona w obszarach rolniczych o niskiej klasie ziemi; 12. Problemy społeczne zwi ązane z rynkiem pracy nasilaj ące si ę w sezonie jesienno – zimowym. Propozycje rozwi ązania: - sprzeciw pracy na czarno; - umo Ŝliwienie dost ępu do informacji poprzez ró Ŝne szkolenia, kursy (najlepiej na terenie gminy); - wykluczenie z pomocy osoby nadu Ŝywaj ącej alkoholu i nie przejawiaj ącej ch ęci pracy; - zwi ększenie nakładów na propagowanie gospodarstw agroturystycznych na terenie gminy.
Edukacja, kultura i rekreacja 1. Brak dost ępu do ró Ŝnych form edukacji, szkole ń; 2. Brak szkolnictwa specjalnego wraz z zapleczem rehabilitacyjnym; 3. Niewystarczaj ące środki finansowe przeznaczone na edukacj ę dzieci i młodzie Ŝy, jak i osób dorosłych; 4. Brak działa ń innowacyjnych; 5. Powszechny dost ęp do alkoholu; 6. Brak inicjatyw społecznych; 7. Brak bazy w postaci dobrze wyposa Ŝonych świetlic i wyspecjalizowanej zatrudnionej na stałe kadry; 8. Brak naturalnych liderów społecznych; 9. Brak zwyczaju bycia razem i przekazywania tradycji; 10. Brak atrakcyjnych form sp ędzania wolnego czasu przede wszystkim dla osób starszych; 11. Brak animatorów kultury; 12. Uboga baza noclegowa, brak bazy Ŝywieniowej; 13. Brak wła ściwie zorganizowanego punktu informacji turystycznej; 14. Powinna by ć szeroka promocja gminy i jej okolic zarówno poza terenem gminy, jak i we wszystkich miejscowo ściach gminy, nieznajomo ść lokalnych walorów;
81 15. Brak miejsc integracji społeczno ści lokalnej; 16. Brak o środków o charakterze regionalnym; 17. Brak inicjatyw w poszukiwaniu prywatnych dodatkowych zaj ęć ; 18. Wzrost niedostosowania społecznego; 19. Niski poziom kultury; 20. Brak umiej ętno ści bycia w społeczno ści; 21. Brak aktywno ści i motywacji do rozwoju własnego, jak i całej gminy; 22. Nieumiej ętno ść promowania swojego regionu i korzystania z jego walorów; 23. Mała liczba turystów; 24. Ni Ŝ demograficzny; 25. Starzenie si ę społecze ństwa; 26. Problemy bezrobocia; 27. Środowiska po zakładach rolniczych; 28. Emigracja zarobkowa; 29. Małe o środki / miejscowo ści oddalone od o środków kultury; 30. Dzieci i młodzie Ŝ niepełnosprawna; 31. Młodzie Ŝ uzale Ŝniona od alkoholu i narkotyków; 32. Wzrost młodzie Ŝy pozostaj ącej bez opieki; 33. Wzrost osób korzystaj ących z O środka Pomocy Społecznej. Propozycje rozwi ązania: - Zwi ększenie oferty edukacyjnej; - Zwi ększenie nakładów finansowych; - Poszukiwanie prywatnych dodatkowych zaj ęć ; - Powinna by ć szeroka promocja gminy i jej okolic we wszystkich miejscowo ściach gminy; - Kształcenie liderów; - Pobudzanie inicjatyw społecznych; - Podnoszenie atrakcyjno ści podejmowanych działa ń zgodnie z oczekiwaniami społecznymi; - Zawi ązanie lokalnych grup działania.
Za najwa Ŝniejsze uznano problemy 1. Likwidacja Pa ństwowych Gospodarstw Rolnych i innych zakładów pracy;
82 2. Niskie dochody, starzenie si ę społecze ństwa zwi ązane z wyjazdami młodych za prac ą zarówno do wi ększych miast, jak i za granic ę oraz samotno ść ludzi starszych; 3. Niskie dochody, starzenie si ę społecze ństwa zwi ązane z wyjazdami młodych za prac ą zarówno do wi ększych miast, jak i za granic ę oraz samotno ść ludzi starszych; 4. Brak zaanga Ŝowania społecznego mieszka ńców; 5. Problemy z legalnym zatrudnieniem pracowników; 6. Alkoholizm dotycz ący wszystkich grup społecznych; 7. Wysokie bezrobocie przede wszystkim te ukryte, na które jest przyzwolenie społecze ństwa; 8. Nieopłacalno ść gospodarstw rolnych, emigracja, problemy komunikacyjne; 9. Umo Ŝliwienie dost ępu do informacji poprzez szkolenia i kursy na terenie gminy; 10. „Szara sfera”, i brak działa ń systemowych na szczeblu rz ądowym, jak i narz ędzi policji w jej zwalczaniu; 17. Utrudnienia prawne i finansowe zwi ązane z tworzeniem nowych miejsc pracy; 11. Brak „Opiekunów społecznych”, którzy organizuj ą i prowadz ą ró Ŝne formy pomocy społecznej; 12. Brak szkolnictwa specjalnego i zaplecza rehabilitacyjnego; 13. Brak naturalnych liderów; 14. Niewła ściwy podział zasiłków, nawyki pokoleniowe, postawa roszczeniowa „mi si ę nale Ŝy”; 15. Dezintegracja społecze ństwa / marazm, rezygnacja i brak wiary we własne siły; 16. Nie wystarczaj ące środki finansowe przeznaczone na edukacj ę ( III ) – 7 głosów 17. Brak inicjatyw społecznych; 18. Brak animatorów kultury; 19. Uboga baza noclegowa;
Problemy społeczne równie Ŝ uznane za istotne, jednak ich wa Ŝno ść była uznana przez mniej ni Ŝ 6 osób: 1. Emigracja i migracja młodzie Ŝy z terenów gminy; 2. Gmina poło Ŝona w obszarach rolniczych o niskiej klasie ziemi; 3. Brak bazy w postaci dobrze wyposa Ŝonych świetlic; 4. Lęk przed podejmowaniem inicjatyw gospodarczych; 5. Braki w wyposa Ŝeniu placówek i wyspecjalizowanej kadry; 6. Brak działa ń innowacyjnych;
83 7. Brak miejsc integracji społeczno ści lokalnej; 8. Du Ŝa odległo ść od miast i zwi ązany z tym równie Ŝ problemy komunikacyjne; 9. Niezaradno ść w gospodarowaniu zasobami i walorami jakie Gmina posiada; 10. Brak dost ępu do ró Ŝnych form edukacji, szkole ń zwłaszcza na terenie gminy; 11. Praca za zani Ŝon ą płac ę, wyzysk pracowników; 12. Powszechny dost ęp do alkoholu; 13. Brak zwyczaju bycia razem i przekazywania tradycji; 14. Szeroka promocja gminy i jej okolic poza terenem gminy, jak i we wszystkich miejscowo ściach gminy.
Identyfikacja problemów zwi ązana jest równie Ŝ z czynnikami, które na to wpływaj ą:
Rynek pracy i inicjatywy gospodarcze
Brak miejsc stałej pracy - mała liczba zakładów - brak inicjatyw gospodarczych - brak środków inwestycyjnych - zmniejszenie roli rolnictwa - zlikwidowanie pa ństwowego rolnictwa - obszar chronionej przyrody ograniczaj ący rozwój przedsi ębiorczo ści, du Ŝych firm - brak wiedzy i świadomo ści w zakresie przedsi ębiorczo ści - ograniczona dost ępno ść kredytu, brak zdolno ści kredytowej - emigracja młodych, wykształconych, odwa Ŝnych i przedsi ębiorczych - utrudniony / ograniczony rynek zbytu - brak mechanizmu ulg podatkowych, wsparcia - ograniczone środki finansowe gminy - brak doradztwa - brak organizacji, podmiotów na terenie gminy zajmujące si ę doradztwem, szkoleniami, kursami - brak inicjatyw społecznych wspieraj ących przedsi ębiorców (np. gminne centrum informacji) - niedostateczne my ślenie o przedsi ębiorczo ści przez mieszka ńców - hamowanie inicjatyw przez zazdro ść s ąsiedzk ą (mentalno ść )
84 - nie dzielenie si ę do świadczeniem - nie dostosowywanie kwalifikacji do lokalnego rynku pracy
Bezrobocie - zbyt du Ŝe koszty pracy - wybór wy Ŝszej wypłaty, wybór wy Ŝszych zarobków bez świadcze ń (szara sfera) - brak nale Ŝytej kontroli - brak woli samorz ądu do uporz ądkowania tych problemów - brak woli politycznej, brak odpowiedzialno ści - lęk przed rozwi ązaniem problemu, brak wzajemnego wsparcia - brak powszechnej wiedzy - brak społecznej aktywno ści przeciwdziałaniu nadu Ŝyciom - powszechna akceptacja, przyzwolenie na cwaniactwo - ucieczka od problemów - brak powszechnej świadomo ści obywatelskiej
Wykorzystanie potencjału pracy rolnika - brak specjalizacji rolnictwa - brak wiedzy, umiej ętno ści pozyskiwania wsparcia zewn ętrznego (nie korzystaj ą z doradztwa, nie uczestnicz ą w darmowych szkoleniach) - brak woli wykorzystania wiedzy, dost ępu do niej, brak świadomo ści wsparcia - nie dzielimy si ę wiedz ą, nie wspieramy - gospodarstwa si ę starzej ą, brak nast ępców - niskie wykształcenie rolników - brak rynku zbytu - nieopłacalno ść drobnotowarowej produkcji - niedostosowanie upraw do kwalifikacji do potrzeb rynku - niech ęć do przekwalifikowania gospodarstw - słabe gleby - niewystarczaj ące działania w zakresie dodatkowych źródeł dochodu - lenistwo - stereotyp zwi ązany z prac ą u s ąsiada (nie pójd ę na słu Ŝbę, parobek) - rolnictwo ci ęŜ ki i gorszy kawałek chleba, Problem z podj ęciem i utrzymaniem pracy: - rolnictwo i turystyka ma krótki sezon zatrudnienia
85 - du Ŝa odległo ść od wi ększych miast, gdzie jest rynek pracy - problem z komunikacj ą, dojazdem - wysoki koszt dojazdu - brak wyspecjalizowanych szkole ń - niskie kwalifikacje dostosowanych do potrzep pracodawców - brak wiary we własne siły, brak umiej ętno ści zaprezentowania siebie i swojej wiedzy - wiek, starzej ące si ę społecze ństwo - brak otwarto ści na zmiany - niedostosowanie umiej ętno ści interpersonalnych do rynku - postawa roszczeniowa, nie rozwijanie si ę, brak świadomo ści rozwojowego
Edukacja, kultura i rekreacja
Brak dost ępu do ró Ŝnych form edukacji - niewystarczaj ące środki finansowe przeznaczone na edukacj ę - ni Ŝ demograficzny - brak pomieszcze ń (baza lokalowa) - brak zaplecza dydaktycznego (pracownie) - brak wyspecjalizowanej kadry - niewystarczaj ąca ilo ść działa ń innowacyjnych - sytuacja materialna rodzin - odległo ść od du Ŝych aglomeracji miejskich
Trudna sytuacja dzieci i młodzie Ŝy niepełnosprawnej - brak szkolnictwa specjalnego - niewystarczaj ąca ilo ść godzin na zaj ęcia indywidualne i wyrównawcze - brak zaplecza rehabilitacyjnego - brak specjalistów: psychologa, logopedy - słaba baza lokalowa i dydaktyczna - brak miejsc pracy dla nauczycieli indywidualnych - mała świadomo ść społeczna zwi ązana z niepełnosprawno ści ą (brak zainteresowania)
Patologie społeczne - brak opieki nad dzie ćmi i młodzie Ŝą
86 - emigracja zarobkowa rodziców („euro-sieroctwo”) - brak miejsc pracy - niewystarczaj ąca edukacja w kierunku uzale Ŝnie ń i ich skutków - powszechna dost ępno ść do u Ŝywek - brak egzekwowania przepisów prawa - brak właściwej organizacji czasu wolnego dzieci i młodzie Ŝy - niewystarczaj ące środki finansowe na akcje edukacyjne - brak promocji zdrowego stylu Ŝycia - brak inicjatyw społecznych - brak edukacyjnych form sp ędzania wolnego czasu - brak wystarczaj ącego nadzoru organów porządkowych - brak działa ń skutecznych ze strony samorz ądu - brak zainteresowania organizacji społecznych problemem uzale Ŝnienia
Słaba organizacja Ŝycia kulturalnego - brak animatorów kultury - brak wyposa Ŝenia Gminnego O środka Kultury w Sosnowicy i świetlic wiejskich - brak środków finansowych na działania kulturalne - nieciekawa oferta kulturalna - brak aktywno ści społecznej - brak wyspecjalizowanej kary - niewykorzystanie potencjału społecznego (regionalność , twórców ludowych) - brak ch ęci i umiej ętno ści bycia razem - brak miejsc integracji społecznej - brak lokalnych liderów - zrobi ę co ś jak zapłac ą, nie społecznie - niski poziom kultury - brak środków o charakterze regionalnym - brak kultu pami ęci o ludziach zasłu Ŝonych - słabe zaanga Ŝowanie ludzi młodych w organizowaniu Ŝycia społecznego (zawi ązywanie stowarzysze ń, kółek gospody ń wiejskich przez te same osoby) - współdziałania i zaanga Ŝowanie lokalnych władz (brak środków w bud Ŝecie gminy na realizacje inicjatyw społecznych) - brak lokali w małych miejscowo ściach, które wymagaj ą gruntownych remontów
87 - brak zaanga Ŝowania społecznego w organizowaniu spotka ń i miejsc spotka ń - niech ęć do nowych rzeczy, do uczestnictwa w spotkaniach, imprezach, festynach - brak umiej ętno ści bycia w społecze ństwa, - brak aktywno ści i motywacji do rozwoju - stereotyp (co s ąsiad powie) - niech ęć do anga Ŝowania si ę w działania społeczne, krytykowanie innych inicjatyw
Niedostateczne wykorzystanie walorów turystycznych, rekreacyjnych gminy - brak wła ściwie zorganizowanego punktu informacji turystycznej - niewykorzystanie walorów regionu - mała ilo ść wydawnictw ogólnodost ępnych (foldery, biuletyn informacyjny, strona internetowa) - uboga baza noclegowo – gastronomiczna - brak ludzi, którzy organizowaliby zwiedzanie gminy, miejsc historycznych (przewodnik) - mała ilo ść imprez promuj ących w okresie letnim - słaba promocja istniej ących gospodarstw agroturystycznych
Mała liczba ludzi wykształconych (emigracja) - brak miejsc pracy, małe wynagrodzenia - praca na czarno, bez świadcze ń - młodzi wykształceni ludzie uciekaj ą i nie ma zwrotu kosztów wykształcenia - nie ma kogo uczy ć, bo młodzi wyje ŜdŜaj ą za prac ą razem z dzie ćmi - puste budynki, których nie mo Ŝna wykorzysta ć na ró Ŝne potrzebne cele - społecze ństwo si ę starzeje, gdy Ŝ młodzi emigruj ą - degradacja ekonomiczna - pogł ębia si ę nierówno ść szans (wyrównywanie szans) - „euro-sieroctwo” emigracja za granice ludzi, a dzieci pozostaj ą same z dziadkami - brak inicjatyw gospodarczych, społecznych - młodzie Ŝ udziela w u Ŝywki, uzale Ŝnienie od alkoholu i narkotyków - brak dost ępu do ró Ŝnych form edukacji - nie wystarczaj ące środki finansowe przeznaczone na edukacj ę, równie Ŝ osób w wieku dojrzałym Problemy społeczne i bezpiecze ństwo mieszka ńców, zdrowie
Ubóstwo – bezrobocie - brak miejsc pracy na terenie gminy
88 - małe wynagrodzenie (bardzie opłaca si ę by ć na zasiłku) - ludzie nie staraj ą si ę szuka ć pracy, zmienia ć kwalifikacji - trudny dost ęp do szkole ń i kursów podnosz ących kwalifikacje - problemy komunikacyjne (mało autobusów) - kwalifikacje niedostosowane do rynku pracy - mała liczba osób wykształconych - mieszka ńcy boj ą si ę tworzy ć własne miejsca pracy - tereny popegerowskie (ludzie przyzwyczajeni, Ŝe im si ę daje, Ŝe im si ę nale Ŝy) - brak ulg podatkowych dla nowopowstałych firm - brak miejsc, terenów pod inwestycje - słaba gleba, nieopłacalno ść produkcji rolnictwa - praca na czarno , nie świadomo ść ludzi, bardziej opłacalne
Alkoholizm, narkomania – u Ŝywki - nie przestrzeganie sprzeda Ŝy alkoholu dla nieletnich - brak świadomo ści o skutkach nadu Ŝywania alkoholu i narkomani zarówno u dzieci, jak i u dorosłych - brak wsparcia i pomocy dla rodzin dotkni ętych problemem alkoholizmu - brak miejsc spotka ń młodzie Ŝy i dzieci, słabo zorganizowany czas wolny - wykluczenie społeczne - przemoc w rodzinie, akceptacja s ąsiedzka na to co si ę dzieje w rodzinie
Starzenie si ę społecze ństwa - wykluczenie społeczne - brak „opiekunów społecznych” - samotność osób starszych (problem przez nikogo nie podejmowany) - emigracja ludzi młodych - brak dost ępu do wykwalifikowanych specjalistów - alkoholizm - problemy z komunikacja. Problemy społeczne oraz oczekiwania, proponowane sposoby ich rozwi ązania w odniesieniu na poszczególne grupy społeczne tj. osoby starsze, dzieci i młodzie Ŝ oraz rodzin zostały przedstawione na podstawie zebranych ankiet i wyniki przedstawione w zał ączniku nr 5. Poni Ŝej zostały przedstawione najwa Ŝniejsze, w hierarchii wa Ŝno ści. Problemy społeczne osób starszych:
89 − problemy z dojazdem do lekarzy; − niskie świadczenia; − samotno ść – izolacja; − problemy zdrowotne; − brak zaj ęć , kontaktów z lud źmi w tym samym wieku; − brak zagospodarowania wolnego czasu w wieku poprodukcyjnym; − niewystarczaj ący zakres usług opieku ńczych; − niepełnosprawno ść ; − brak pomieszczania dla tej grupy; − brak organizacji imprez kulturalnych. Problemy społeczne dzieci i młodzie Ŝy: − brak miejsca spotka ń np. w poszczególnych wioskach; − brak odpowiedniego miejsca na spotkania dla młodzieŜy; − ograniczony dost ęp do Internetu; − alkohol; − ograniczony dost ęp do placówek kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych; − brak opieki nad dzie ćmi w wieku przedszkolnym; − papierosy; − brak mo Ŝliwo ści dokształcania si ę. Problemy społeczne rodzin: − bezrobocie; − alkoholizm; − rozbicia rodzin – wyjazdy zagraniczne; − niewydolno ść materialna Rodziny; − brak dost ępu do pomocy specjalistycznej; − bezradno ść Ŝyciowa; − ubóstwo; − bezradno ść w sprawach opieku ńczo – wychowawczych; − przemoc w rodzinie.
90 2.5 Kapitał społeczny gminy
Kapitał społeczny jest dobrem wspólnym członków środowiska lokalnego i jego dysponentami s ą osoby, rodziny, grupy społeczne i instytucje. Odnosi si ę on równie Ŝ do charakteru i zasi ęgu zaanga Ŝowania osoby w nieformalne sieci i formalne organizacje, co jest zauwa Ŝalne na terenie gminy. Zwi ązany jest z interakcjami (w społeczno ści lokalnej) i mo Ŝe słu Ŝyć rozwi ązywaniu problemów społecznych, czego zacz ątkiem i pomoc ą jest opracowana strategia. Składnikami kapitału społecznego, które wyró Ŝniane s ą ze wzgl ędu na funkcje współdziałania i rozwi ązywania: • wi ęzi społeczne / sieci społeczne/ struktury społeczne; • warto ści / normy społeczne / solidarno ść / zwyczaj współpracy • zaufanie społeczne. Kapitał społeczny przynosi zyski • ekonomiczne - rozwój gospodarczy - substytuowanie innych postaci kapitału - zabezpieczenie społeczne - ograniczanie problemu „ free riding” • polityczne - sprawne funkcjonowanie lokalnych instytucji - rozwój demokracji lokalnej • rozwi ązywanie problemów społecznych - w sferze edukacji, zdrowia, bezpiecze ństwa publicznego i innych. Źródła lokalnego kapitału społecznego jest • tradycja obywatelskiego zaanga Ŝowania • pozytywne do świadczenia współpracy mieszka ńców • lokalni liderzy społeczni • lokalne organizacje społeczne • edukacja Potencjalne problemy zwi ązane z lokalnym kapitałem społecznym • znaczne dysproporcje mi ędzy osobami / grupami w dost ępie do kapitału społecznego, • koncentrowanie si ę kapitału społecznego w rodzinie i małych grupach, • koncentrowanie si ę kapitału społecznego w grupach ekskluzywnych lub przest ępczych.
91 Inwentaryzacji mocnych stron gminy w zakresie spraw społecznych na podstawie opracowanej w trakcie warsztatów analizy SWOT • Gminny O środek Pomocy Społecznej instytucja udzielaj ąca pomocy w gminie, organizuj ąca wyjazdy dzieci w okresie wakacyjnym; • działalno ść Klubu Abstynenta „Rodzina II”; • programy profilaktyczne dotycz ące stosunków mi ędzy-uczniowskich; • programy edukacyjne, integracyjne; • istnieje rozpoznanie sytuacji opieku ńczo – wychowawczej w śród dzieci i młodzie Ŝy; • budowa odpowiedniego programu opieku ńczo – wychowawczego i naprawczego; • bezpłatne do Ŝywianie dzieci dost ępne dla wszystkich potrzebuj ących; • pomoc w zakupie podr ęczników i przyborów szkolnych; • zapewniona 3 – dniowa opieka przedszkolna (o środki przedszkolne) dla grupy 3 - 5 lat; • powstawanie instytucji rodziny zast ępczej; • wspieranie działalno ści lokalnych inicjatyw społecznych; • szkoła podstawowa i gimnazjum na terenie gminy; • zaj ęcia pozalekcyjne w szkole i w Gminnym O środku Kultury w Sosnowicy; • Gminna Biblioteka Publiczna w Sosnowicy i punkty filialne; • funkcjonowanie świetlic wiejskich, w tym świetlicy socjoterapeutycznej w Pieszowoli i Wiejskiego Klubu w Zienkach z Centrum Kształcenia na odległo ść ; • posterunek policji – rewir dzielnicowy; • Jednostki Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej; • Poradnia Lekarza Rodzinnego w Sosnowicy i dwie apteki; • zawi ązywanie si ę Kół Gospody ń Wiejskich; • zawi ązywanie si ę nowych stowarzysze ń na terenie gminy; • funkcjonowanie zespołów śpiewacze, który aktywnie wyst ępuje; • integracja społeczna; • wyj ście stowarzysze ń na zewn ątrz; • obecno ść trzech kultur (katolicka, prawosławna, judaizm); • podtrzymywanie tradycji; • boiska sportowe; • koło łowieckie; • organizowanie imprez i festynów gminnych (w tym plener / warsztaty malarskie); • organizowanie wycieczek, dyskotek, kół pozalekcyjnych.
92 W 1960 roku powstało Koło Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy. Koło liczy około 15 członki ń Na terenie gminy działa od 50 lat Koło Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy. Ich głównym zadaniem jest organizowanie kursów miedzy innymi kulinarnych. Aktywnie uczestnicz ą w Ŝyciu kulturalnym gminy np. Dni Sosnowicy, festyny kulturalno – rekreacyjne, do Ŝynki oraz inne imprezy okoliczno ściowe przygotowuj ąc wypieki oraz wie ńce do Ŝynkowe. W 2006 roku powołano Koło Gospody ń Wiejskich w Górkach. W 2006 roku zalegalizowano Koło Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy i w Górkach wł ączaj ąc do Regionalnego Zwi ązku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Chełmie (ul. Cisowa 9, 22 – 100 Chełm). W kolejnych latach Panie reaktywowały i tworzyły Koła Gospody ń Wiejskich w Nowym Orzechowie oraz w Pieszowoli, w bie Ŝą cym roku za ś powstało Koło Gospody ń Wiejskich w Starym Orzechowie. Panie z poszczególnych Kół Gospody ń Wiejskich bardzo aktywnie uczestnicz ą w organizowanych gminnych imprezach, festynach wypiekaj ąc przepyszne ciasta i przygotowuj ąc lokalne potrawy. Bior ą udział w do Ŝynkach, a wykonane wie ńce zdobywaj ą ró Ŝnego rodzaju nagrody w konkursach na najpi ękniejsze wie ńce do Ŝynkowe. W bie Ŝą cym roku podczas V Do Ŝynek Powiatu Parczewskiego wieniec Koła Gospody ń Wiejskich w Pieszowoli był na drugim miejscu. W trakcie IV targów turystycznych LUBTOUR 2008 zorganizowanych w marcu bie Ŝą cego roku w Lublinie Panie z Koła Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy otrzymały nagrod ę za potraw ę regionaln ą – goł ąbki z kapusty. Równie Ŝ podczas targów przy współpracy Gminny O środek Kultury w Sosnowicy wraz z Stowarzyszeniem Przyjaciół Sosnowicy i Okolic „Go ściniec” w Sosnowicy, Kołem Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy, Kołem Gospody ń Wiejskich w Górkach i Kołem Gospody ń Wiejskich w Starym Orzechowie zdobył nagrod ę publiczno ści, spodobał si ę zarówno wystrój stołu jak i smak potraw przygotowanych przez nasze Kola Gospody ń. W 2002 roku przy Gminnym O środku Kultury zawi ązał si ę Ludowy Zespół Śpiewaczy „Hetmanki”, utworzony przez mieszkanki Sosnowicy, Górek, Turna i Zacisza. Panie wyst ępuj ą na scenach całego powiatu np. podczas przegl ądów teatrów wiejskich w Paszenkach, w trakcie lokalnych imprez i festynów. Podobnie jak powstały w 2007 roku Ludowy Zespół Śpiewaczy „Sosna” składaj ący si ę z pa ń z Koła Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy prezentuj ąc si ę mi ędzy innymi na Wojewódzkim Przegl ądzie Kapel i Śpiewaków Ludowych eliminacjach powiatowych w Wiejskim Domu Kultury w Paszenkach, reprezentowali powiat Parczewski podczas wizyty w Zhoranach koło Lubomla na Ukrainie. Ludowy Zespół Śpiewaczy „Sosna” jest podpiek ą nowopowstałego Społeczne Stowarzyszenie Przyjaciół Sosnowicy i Okolic „Go ściniec” w Sosnowicy, który został zarejestrowany w bie Ŝą cym roku. Celem stowarzyszenia jest promowanie i popularyzacja
93 Sosnowicy i jej okolic, aktywizacja ludno ści, rozwój oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Obecnie realizuje w ramach zadania „ Świetlica w środowisku wiejskim” powierzony przez Regionalny O środek Polityki Społecznej w Lublinie zrealizowanie Projektu „Utworzenie świetlicy socjoterapeutycznej „Stokrotka” w Pieszowoli w Gminie Sosnowica”. Projekt jest równie Ŝ współfinansowany przez Urz ąd Gminy w Sosnowicy Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych. W świetlicy uczestniczy minimalnie 15 dzieci, które znajduj ą si ę pod fachow ą opiek ą oraz maj ą zapewnione posiłki. W bie Ŝą cym roku zostało zarejestrowane drugie nowe Stowarzyszenie Kulturalno Regionalne „Nał ęcz” w Sosnowicy z siedzib ą w Pieszowoli, którego celem jest: - wspieranie rozwoju lokalnego i regionalnego, - wspieranie rozwoju wsi i obszarów wiejskich, - propagowanie i szerzenie kultury regionalnej w ró Ŝnych jej formach i kierunkach ze szczególnym uwzgl ędnieniem dziedzictwa kulturowego, - tworzenie wi ęzi lokalnych integruj ących społecze ństwo, działalno ść o charakterze prospołecznym i charytatywnym, - popieranie wszechstronnego rozwoju społeczno ści lokalnej, a zwłaszcza działalno ści kulturalne, informacyjnej, naukowej i o światowej, - promocja talentów miejscowej społeczno ści, - wspieranie osób niepełnosprawnych i starszych, - promocja organizacja wolontariatu, - promocja walorów przyrodniczych, turystycznych i historycznych gminy. Obecnie stowarzyszenie brało udział w mi ędzy innymi w Kiermaszu Wielkanocnym w Urz ędzie Marszałkowskim Województwa Lubelskiego, II Seminarium „A to Polska wła śnie – ró Ŝne barwy pogranicza”, organizator mi ędzy innymi spotkania okoliczno ściowe Dzie ń Babci, Dzie ń Matki. Obecnie realizuje pierwsze zadanie „Na prowadzenie zadania publicznego w zakresie kultury i ochrony dziedzictwa narodowego” powierzone na podstawie wygranego konkursu ofert na realizacj ę zadania publicznego Gminy Sosnowicy ogłoszonego na podstawie ustawy z dnia 24 kwietnia 2004 roku o po Ŝytku publicznym i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z pó źn. zm.). Projekt „Ocali ć” od zapomnienia ma na celu zebra ć i utrwali ć dla potomnych dawne obrz ędy Tradycji i przy śpiewek ludowych. Znacz ącą rol ę w Ŝyciu kulturalnym gminy odgrywało Społeczne Towarzystwo Ko ściuszkowskie w Sosnowicy, które powstało w wyniku przekształcenia powołanego w 1994 roku Społecznego Komitetu Obchodów dwusetnej rocznicy Insurekcji
94 Ko ściuszkowskiej. Pierwszym dokonaniem Towarzystwa był 2-dniowy festyn pn. „Dni Sosnowicy”. Obecnie Stowarzyszenie organizuje „Plener malarski”, współorganizuje Wojewódzkie Biegi Ko ściuszkowskie, podejmuje inicjatywy lokalne na rzecz społeczno ści Sosnowicy. Od dwóch lat stowarzyszenie przestało bra ć czynny udział w Ŝyciu lokalnej społeczno ści. Organizacj ą Pleneru Malarskiego corocznej imprezy gminnej zaj ęła si ę Gmina Sosnowica przy współpracy z Gminnym O środkiem Kultury w Sosnowicy. W dziedzinie sportu centralne miejsce zajmuje Ludowy Klub Sportowy „Grom” w Sosnowicy, który powstał w latach osiemdziesi ątych jako dru Ŝyna LZS-owska. Funkcjonował w latach 1984 – 1988. W 1996 roku reaktywowano działalno ść klubu, zgłaszaj ą do rozgrywek klasy „A” w Chełmskim Okr ęgowym Zwi ązku Piłki No Ŝnej w sezonie 1997/98. Posiada on w swoim dorobku wiele pucharów i dyplomów. Od 2000 roku jest zarejestrowany jako Stowarzyszenie. Dru Ŝyna Ludowego klubu Sportowego „GROM” skupia około 60 członków, w tym młodzie Ŝ szkoln ą, pracuj ącą i bezrobotn ą, dla której sport jest cz ęsto jedyn ą form ą sp ędzania wolnego czasu. Klub organizuje przy współpracy z Urz ędem Gminy, Zespołem Szkół Publicznych w Sosnowicy, Gminn ą Komisj ą Rozwi ązywania Problemów Alkoholowych, Gminnym O środkiem Kultury w Sosnowicy imprezy sportowe i zawody mi ędzy innymi: świ ąteczny, gminny turniej piłki siatkowej, turniej piłki halowej. Organizuje mecze piłki no Ŝnej LKS „GROM” z ró Ŝnymi dru Ŝynami np.: ksi ęŜ y, Olboy „Górnik Ł ęczna”, czy z dru Ŝyn ą seniorów WRD Brze ść z Ukrainy, jak równie Ŝ uczestnicz ą w turniejach piłki no Ŝnej (Piszczac, Parczew, Sławatycze). Ponadto funkcjonuje Ludowy Klub Sportowy „Polesie” w Zienkach, oraz Uczniowski Klub Sportowy „Zodiak” działaj ący przy Zespole Szkół Publicznych w Sosnowicy. Wa Ŝną rol ę w Ŝyciu społecznym odgrywał Klub Abstynenta „Rodzina II”, który powstał w 1990 roku z inicjatywy grupy osób chc ących Ŝyć w trze źwo ści i pomaga ć innym w wyj ściu z nałogu. Spotkania Grupy Anonimowych Alkoholików odbywały si ę raz w tygodniu, realizowały one program terapeutyczno – rozwojowy oraz prowadzony był punkt konsultacyjno – informacyjny. Promował ruch abstynencki w śród społeczno ści lokalnej, trze źwy styl Ŝycia oraz walory turystyczno – regionalne regionu Klub współpracował z O środkiem Pomocy Społecznej w Sosnowicy np. organizując obozy dla dzieci. Obecnie ze wzgl ędów na problemy finansowe, ale przede wszystkim zmniejszaj ąca si ę liczb ę członków czynnie zaanga Ŝowanych stowarzyszenie zawiesiło swoj ą działalno ść . Warto równie Ŝ wymieni ć Koło Łowieckie Nr 70 „Sokół” z siedzib ą w Sosnowicy, które funkcjonuje ju Ŝ ponad 50 lat. Zrzesza około 60 członków. My śliwi poluj ą, troszcz ą si ę o zwierzyn ę, zwłaszcza w okresie zimowym, naprawiaj ą szkody poczynione przez zwierz ęta.
95 W swoich działaniach członkowie koła ści śle współpracuj ą z Nadle śnictwem Parczew z siedzib ą w Sosnowicy. Podczas organizowanych gminnych festynów, wystawiaj ą swoje trofea. Wśród pozostałych organizacji społecznych na uwag ę zasługuj ę Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna, która mie ści si ę w remizie wybudowanej w latach 80 – tych, gdzie ulokowano Gminny O środek Kultury i Gminn ą Bibliotek ę Publiczn ą. Zebranie organizacyjne Stra Ŝy Ogniowej w Sosnowicy odbyło si ę w 1924 roku. W okresie II wojny światowej prowadziła bardzo aktywn ą działalno ść kulturaln ą. Orkiestra d ęta powstała w 1927 roku zarabiała na weselach i zabawach wiejskich, obsługiwała uroczysto ści pa ństwowe i ko ścielne. Orkiestra przetrwała do 1982 roku, kiedy zawieszono jej działalno ść , gdy starsi członkowie albo zmarli, albo nie mieli ju Ŝ zdrowia do gry na instrumentach d ętych, a młodzie Ŝ nie wykazywała Ŝadnego zainteresowania muzyk ą. Obecnie Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Sosnowicy posiada 21 członków, 2 samochody po Ŝarnicze, 2 lekkie i 1 średni oraz 3 motopompy. Od 1992 roku posiada swój sztandar ufundowany przez mieszka ńców Sosnowicy. Pozostałe oddziały stra Ŝy po Ŝarnej zorganizowano: - w Lejnie w 1941 roku i skupia 19 członków, - w Pieszowoli powstała w 1950 roku i ma 23 członków, - w Nowym Orzechowie utworzona w 1956 roku i liczy 25 członków - w Starym Orzechowie zało Ŝona w 1959 roku i skupia 23 członków. Warto równie Ŝ wymieni ć Koło Łowieckie Nr 70 „Sokół” z siedzib ą w Sosnowicy, które funkcjonuje ju Ŝ ponad 50 lat. My śliwi poluj ą, troszcz ą si ę o zwierzyn ę, naprawiaj ą szkody poczynione przez zwierz ęta.
Lp. Nazwa jednostki Adres Prezes
ul. Sportowa 2, 1. Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Sosnowicy Tadeusz Czosnecki Sosnowica 2. Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Pieszowoli Pieszowola Marek Chibowski 3 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Starym Orzechowie Stary Orzechów Dariusz Branica 4 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Nowym Orzechowie Nowy Orzechów Dariusz Dro Ŝyński 5 Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Lejnie Lejno Kazimierz Wo źniak Tabela 2.1.3.2 Jednostki Stra Ŝy Po Ŝarnej
96 Prezes / Forma Lp. Nazwa organizacji Adres siedziby przewodnicz ący prawna Społeczne Stowarzyszenie ul. Mły ńska 4, 1. Jerzy Ma śluch stowarzyszenie Ko ściuszkowskie w Sosnowicy Sosnowica Społeczne Stowarzyszenie ul. Sportowa 2 2. Przyjaciół Sosnowicy i Okolic Teresa Ciesielska stowarzyszenie 21 – 230 „Go ściniec” Stowarzyszenie Kulturalno Regionalne „Nał ęcz” w 3. Pieszowola Wiesława Bielecka stowarzyszenie Sosnowicy z siedzib ą w Pieszowoli
Klub Abstynenta „Rodzina II” ul. Spokojna 10 4. Władysława Szczerba Stowarzyszenie w Sosnowicy Sosnowica
Ludowy Klub Sportowy ul. Spokojna 10 5. Zofia Łasocha Stowarzyszenie „Grom” w Sosnowicy Sosnowica
Ludowy Klub Sportowy 6. Zienki Mieczysław śólkowski Stowarzyszenie „Polesie”
Szkolny Klub Sportowy ul. Wojska Polskiego 7. Małgorzata Maryjewska stowarzyszenie „Zodiak” 27 Sosnowica
Tabela 2.1.3.3 Organizacje kulturalno – o światowe i sportowe
Lp. Organizacja Adres Przewodnicz ący
ul. Sportowa 2, 1 Koło Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy Agnieszka Sta ńczuk Sosnowica 2 Koło Gospody ń Wiejskich w Pieszowoli Pieszowola Ewa Szczuchniak Sylwia 3 Koło Gospody ń Wiejskich w Górkach Górki Grzywaczewska Koło Gospody ń Wiejskich w Starym 4 Stary Orzechów Małgorzata Sytyk Orzechowie Koło Gospody ń Wiejskich w Nowym 5 Nowy Orzechów Marta Matejuk Orzechowie ul. Sportowa 2, 6. Ludowy Zespół Śpiewaczy „Sosna” Agnieszka Sta ńczuk Sosnowica ul. Wyzwolenia 5 7. Ludowy Zespół Śpiewaczy „Hetmanki” Anna Czarnomska Sosnowica Tabela 2.1.3.4. Organizacje nieformalne
97 3. KIERUNKI ROZWOJU GMINY
3.1 Wizja
Misja wskazuje cel polityki społecznej w Gminie Sosnowica, wokół której powinny koncentrowa ć si ę działania lokalnych instytucji publicznych, środowisk i organizacji społecznych. Misja powinna w pełni oddawa ć aspiracje mieszka ńców i stanowi ć czynnik integracji lokalnej społeczno ści wokół zasadniczych spraw słu Ŝących długofalowemu rozwojowi społecznemu gminy. Misja to przesłanie b ędące podstaw ą podtrzymywania istniej ących i tworzenie nowych, silnych wi ęzi społecznych pomi ędzy mieszka ńcami gminy oraz ich ró Ŝnymi reprezentacjami .
Wspólne działanie osób, liderów lokalnych, instytucji i organizacji w celu podniesienia poziomu Ŝycia społeczno ści lokalnej, wzmocnienia aktywno ści mieszka ńców i poprawy integracji społecznej .
Naczelnym zadaniem Strategii jest formułowanie wizji gminy , której urzeczywistnienie stanowi o realizacji misji. Wizja w teorii, jak i w praktyce definiowana jest jako „pozytywne wyobra Ŝenie przyszło ści organizacji lub osoby, wyprowadzone na podstawie uznawanych warto ści i idei, z którego wywodz ą si ę cele i plany działania.” Kreowanie wizji, czyli przewidywanie przyszło ści jest skomplikowanym procesem, który wymaga nie tylko twórczej wyobra źni i zdolno ści do syntezy lecz tak Ŝe du Ŝej wiedzy, która ma wpływ na obraz przyszło ści naszej gminy. Urzeczywistnieniu wizji słu Ŝy planowanie wieloletnie/ perspektywiczne. Wizja gminy b ędzie bardziej realna, je śli b ędzie to wspólna wizja jak najliczniejszej reprezentacji gminy i przez jej adresatów akceptowana. Wizja okre ślona jako sprawne funkcjonowanie systemu pomocy społecznej umo Ŝliwiaj ący osobom i rodzinom przezwyci ęŜ enie trudnych sytuacji Ŝyciowych, którzy nie są one w stanie pokona ć wykorzystuj ąc własne środki, mo Ŝliwo ści i uprawnienia. Jest ona zaw ęŜ ona do pomocy społecznej, wi ęc nie zaspokaja potrzeb lokalnej społeczno ści. Wizja gminy Gmina Sosnowca powinna okre śla gmin ę jako miejsce: - atrakcyjne turystycznie, gdzie podtrzymuje si ę obyczaje, tradycjonalno ść kulinarn ą i obrz ędow ą, - z nieska Ŝonym środowiskiem i promuj ącym ekologi ę
98 - z rozwijaj ącą si ę infrastruktur ą techniczn ą, słu Ŝbą zdrowia, baz ą o światow ą i komunikacyjn ą, - dbaj ącą o rozwój kultury i sportu, - gdzie funkcjonuje sprawny system pomocy społecznej umo Ŝliwiaj ący osobom i rodzinom przezwyci ęŜ enie trudnych sytuacji Ŝyciowych. - wykorzystuj ąca własne zasoby społeczne i środowiskowe celem wzmocnienia pozycji rodziny przez organizowanie alternatywnych źródeł dochodu wynikaj ących z rozwoju ekologicznego rolnictwa, agroturystyki i turystyki oraz kultury i przedsi ębiorczo ści.
Gmina Sosnowica atrakcyjna turystycznie, przyjazna do zamieszkania z aktywn ą społeczno ści ą kultywuj ącą lokaln ą tradycje.
Społeczno ść gminy ju Ŝ realizuje taka wizj ę poprzez aktywne wł ączenie si ę we
wspólne budowanie strategii rozwoju społecznego
99 3.2 Cele
Kierunki rozwoju to sfery, które powinny odzwierciedla ć zasadnicze pola działa ń w zakresie polityki społecznej w Gminie w perspektywie lat 2008 – 2020 dla dalszego rozwoju społecznego gminy. W wyniku prac warsztatowych i analiz strategicznych wyodr ębniono trzy obszary priorytetowe polityki społecznej w Gminie Sosnowica: 1. Pomoc społeczna, zdrowie i bezpiecze ństwo mieszka ńców 2. Edukacja i rynek pracy, kultura i rekreacja 3. Aktywno ść społeczna i integracja.
Pomoc społeczna, zdrowie i bezpiecze ństwo Wszelkie działania zawarte w obszarze priorytetowym „Pomoc społeczna, zdrowie i bezpiecze ństwo” s ą powi ązane ze sob ą bo zarówno zdrowie, jak i bezpiecze ństwo uczniów, rodzin obejmuje sfer ę pomocy społecznej. Te sfery s ą ze sob ą bezpo średnio powi ązane.
Cel strategiczny : Zmniejszenie poziomu bezradno ści i izolacji społecznej Cel operacyjny : Zmniejszenie poziomu bezradno ści i izolacji społecznej osób starszych, niepełnosprawnych, rodzin z trudno ściami; Zmniejszanie problemu „euro- sieroctwa” Działania: Zapewnienie pomocy psychologicznej. Stworzenie systemu „Opiekunów społecznych”. Organizowanie wieczorków, klubów seniora i innych spotka ń. Zorganizowanie na terenie gminy Domu Dziennego Pobytu. Zorganizowanie miejsca rehabilitacji Organizacja usług opieku ńczych Organizacja wolontariatu Organizacja świetlicy środowiskowej / socjoterapeutycznej Zorganizowanie aktywnie działaj ącego Klubu Integracji Społecznej dla osób zagro Ŝonych wykluczeniem społecznym Dziadkowie aktywni Zdiagnozowanie problemu „euro-sieroctwa”
100 Cel strategiczny : Zwi ększenie aktywno ści zawodowej i społecznej Cel operacyjny: Zwi ększenie aktywno ści zawodowej i społecznej w kierunku samodzielno ści; Zwi ększenie aktywno ści zawodowej i społecznej w kierunku poprawy własnej sytuacji materialne; Działania: Organizowanie prac społeczno – u Ŝytecznych i innych form wsparcia Organizowanie kursów ze wsparciem psychologicznym
Cel strategiczny : Pozytywne s ąsiedztwo Cel operacyjny : Promocja pomocy s ąsiedzkiej Działania: Prowadzenie działa ń przyczyniaj ących si ę do rozpowszechniania pomocy społecznej Stolarzenie rocznego „biura wymiany bezpłatnych usług”
Cel strategiczny: Ochrona zdrowia Cel operacyjny : Promocja i edukacja prozdrowotna, Wzmocnienie systemu medycznego; Działania: Rozszerzenie działalno ści specjalistycznej na terenie gminy. Prowadzenie akcji profilaktycznych dla pacjentów np. „Białych Niedziel” Zorganizowanie systemu piel ęgniarek środowiskowych
Cel strategiczny : Poprawa bezpiecze ństwa Cel operacyjny : Poprawa bezpiecze ństwa w rolnictwie, na drogach, w miejscu pracy i rekreacji, w rodzinach Edukacja i promocja zachowa ń bez przemocy, wsparcie tych osób, Działania: Szkolenie dla dzieci szkół podstawowych na temat zasad bezpiecze ństwa w ruchu pieszym (bezpieczna droga do szkoły) Organizowanie turniejów wiedzy o ruchu drogowym Akcja informacyjna w zakresie bezpiecze ństwa w rolnictwie Organizowaniu zaj ęć w okresie wakacyjnym
101 Organizowanie półkolonii
Cel strategiczny : Profilaktyka i rozwi ązywanie problemów z nałogiem Cel operacyjny : Profilaktyka i rozwi ązywanie problemów uzale Ŝnienia od nałogów (alkoholu, nikotyny, Internetu, narkotyków; Aktywizowanie lokalnej społeczno ści poprzez sport i aktywny sposób sp ędzania wolnego czasu; Działania: Prowadzenie Punktu konsultacyjnego dla osób uzale Ŝnionych i współuzale Ŝnionych od alkoholu. Akcje informacyjne z zakresu dzieci działania uzaleŜnieniom i patologiom w śród dzieci i młodzie Ŝy Stworzenie poradnictwa i edukacji dla rodziców słu Ŝą cych rozpoznawaniu zagro Ŝeń i uzale Ŝnie ń dzieci i młodzie Ŝy Cel strategiczny : Przełamanie zmowy milczenia i bezradno ści Cel operacyjny : Przełamanie zmowy milczenia, bezradno ści wobec zagro Ŝenia Przełamanie zmowy milczenia i bezradno ści wobec wyzysku przez pracodawc ę Zmniejszenie problemu tzw. „szarej sfery” Działania: Prowadzenie działa ń u świadamiaj ących problem „zmowy milczenia” Akcje informacyjne dotycz ących przełamanie zmowy milczenia i bezradno ści
Edukacja i rynek pracy, kultura i rekreacja Wszelkie działania zawarte w obszarze priorytetowym „Edukacja i rynek pracy, kultura i rekreacja” s ą powi ązane ze sob ą. Edukacja mieszka ńców przyczynia si ę do zwi ększania ich szansy na rynku pracy, podejmowania samozatrudnienia i zakładania własnej przedsi ębiorczo ści. Jako, i Ŝ jeste śmy gmin ą atrakcyjn ą turystycznie, w której nie ma mo Ŝliwo ści inwestowania w przemysł, otwieranie własnej działalno ści w zakresie rozwoju gminy w zakresie rekreacji i kultury, tak by gmina stała si ę atrakcyjna zarówno dla turystów, jak i mieszka ńców.
102 Cel strategiczny : Zwi ększenie aktywno ści zawodowej i społecznej Cel operacyjny : Zwi ększenie poziomu wykształcenia, kwalifikacji, aktywno ści zawodowej Podnoszenie standardów Ŝycia społecznego. Edukacja w kierunku wykorzystania zasobów naturalnych, rolnych i ekonomicznych w celu uzyskania dodatkowych źródeł dochodów. Zapewnienie opieki na poziomie przedszkolnym Działania: Organizowanie szkole ń, kursów i warsztatów podnoszonych kwalifikacje i poszukiwania pracy Organizowanie przedszkoli, punktów i zespołów przedszkolnych Organizowanie kursów rozwijaj ących umiej ętno ści praktyczne dostosowane do potrzeb rynku pracy Organizowanie grup producenckich Promowanie produkcji ekologicznej i agroturystyki Centrum aktywno ści zawodowej i gospodarczej Centrum aktywno ści zawodowej Badania i monitoring lokalnego rynku pracy
Cel strategiczny : Kształtowanie przedsi ębiorczo ści Zapewnienie doradztwa specjalistycznego: psycholog, doradztwo zawodowe, przedsi ębiorczo ść ; Cel operacyjny : Kształtowanie przedsi ębiorczo ści poprzez wykorzystanie potencjału lokalnego, kulturowego; Działania: Organizowanie kursów, szkole ń i warsztatów zwi ązanych z prowadzeniem działalno ści gospodarczej; Utworzenie punktu z doradztwem prawno – finansowym przedsi ębiorstwa Pomoc w pozyskiwaniu środków zewn ętrznych
103 Cel strategiczny : Wzmocnienie potencjału kulturowego Cel operacyjny : Wzmocnienie potencjału kulturowego, Podtrzymywanie tradycji Wspieranie i rozwój talentów Działania: Utworzenie centrum, edukacyjne – kształcenia r ękodzielnictwa, gin ących zawodów
Cel strategiczny : Wymiana do świadcze ń i wiedzy Cel operacyjny : Wymiana do świadcze ń i wiedzy mi ędzypokoleniowej; Działania: Organizowanie wieczorków Organizowanie kursów „dziadkowie wnukom – wnuki dziadkom” Organizowanie spotka ń, szkole ń i prezentacji w zakresie wymiany do świadcze ń
Cel strategiczny : Promowanie dobrych wzorców Cel operacyjny : Promowanie dobry wzorców; Działania Kreowanie wiosek tematycznych Organizowanie wyjazdów studyjnych
Aktywno ść społeczna i integracja
Cel strategiczny : Aktywizacja i integracja społeczna Cel operacyjny : Pobudzanie do działania, aktywizacja i integracja lokalnej społeczno ści; Wł ączenie niepełnosprawnych, osoby starsze, samotne w Ŝycie społeczne; Aktywizacja i integracja lokalnej społeczno ści. Motywacja osób do pracy twórczej, r ękodzielnictwa ludowego oraz prezentowania własnego dorobku i przekazywania umiej ętno ści; Motywacja osób do pracy własnej Działania: Tworzenie miejsc spotka ń dla poprawy integracji społecznej poprzez remonty i wyposa Ŝenia świetlic
104 Organizowanie warsztatów wszystkich Organizacja imprez / festyn integracyjnych dla mieszka ńców. Organizowanie aktywnie działaj ących świetlic wiejskich / środowiskowych z fachow ą kadr ą Pobudzanie inicjatyw oddolnych Wigilia Sosnowicka
Cel strategiczny : Organizowanie czasu wolnego mieszka ńcom Cel operacyjny : Organizowanie czasu wolnego poszczególnym grupom społecznym w sposób aktywny i integruj ący organizuj ąc kluby dyskusyjne, seniora, młodzie Ŝy itp. Organizowanie otwartych imprez integracyjnych wł ączaj ąc do prac organizacyjnych ró Ŝne grupy społeczne i wiekowe. Organizacja działa ń kulturalno – sportowych Zorganizowanie „Kina objazdowego”
Cel strategiczny : Kultowanie tradycji i obyczajów Cel operacyjny : Kultowanie tradycji, odtwarzanie historii, pie śni, przy śpiewek i obyczajów zbieraj ąc informacje od osób starszych i przekazywanie pokoleniom. Działania: OŜywianie lokalnych tradycji i obrz ędów ludowych Organizowanie warsztatów regionalizmu Wspieranie i promowanie twórców ludowych poprzez organizowanie imprez Organizowanie pokazów i kursów (szydełkowania, haftowania, malarstwa itp.) Stworzenie cyklicznych imprez propaguj ących gin ące zawody Opracowanie wydawnictw, folderów, monografii Utrwalenia, udokumentowanie, zinwentaryzowanie lokalnej tradycji i obrz ędów Nawi ązanie współpracy z instytucjami mi ędzy innymi: Izba Rzemiosła, Muzeum Wsi Lubelskiej Romans Sosnowicki „Tadeusz i Ludwika” w tym zorganizowa ć wystaw ę zdj ęć ślubnych
105 3.3 Hierarcha celów rozwoju
Przedstawiona hierarchia celów okre śliła cele operacyjny danych celów strategicznych w kolejno ści od najbardziej istotnych na terenie gminy. S ą one wynikiem wspólnych prac członków warsztatów, którzy analizowali strategicznie polityk ę społeczn ą. Niniejsza strategia posiada struktur ą (układ celów i działa ń) ułatwiaj ących jej wdra Ŝanie i cykliczn ą aktualizacj ę.
Gmina Sosnowica atrakcyjna turystycznie, przyjazna do zamieszkania z aktywn ą społeczno ści ą kultywuj ącą lokaln ą tradycje.
Pomoc społeczn ą, zdrowie Edukacja i rynek pracy, Aktywno ść społeczna i bezpiecze ństwo mieszka ńców kultura i rekreacja i integracja
Zmniejszenie poziomu Zwi ększenie aktywno ści Aktywizacja i integracja bezradno ści i izolacji społecznej zawodowej i społecznej społeczna
Zwi ększenie aktywno ści Kształtowanie Organizowanie czasu zawodowej i społecznej przedsi ębiorczo ści wolnego mieszka ńcom
Wzmocnienie potencjału Kultowanie tradycji Pozytywne s ąsiedztwo kulturowego i obyczajów
Wymiana do świadcze ń Motywacja osób do pracy Ochrona zdrowia i wiedzy własnej
Promowanie dobrych Poprawa bezpiecze ństwa wzorców
Profilaktyka i rozwi ązywanie
problemów z nałogiem
Przełamanie zmowy milczenia
i bezradno ści
106 4. ZARZ ĄDZANIE REALIZACJ Ą STRATEGII
System zarz ądzania realizacj ą strategii okre śla organizacj ę, zasady i sposoby wdra Ŝania strategii i jej monitorowania. System ten jest bardzo wa Ŝnym i cz ęsto niedocenianym elementem planowania strategicznego i operacyjnego, który decyduje o dynamice procesu realizacji strategii. Nie stworzenie tego systemu powoduje, Ŝe strategia staje si ę bardzo szybko dokumentem „martwym”. Z takiego te Ŝ powodu, a tak Ŝe w celu prawidłowego monitorowania wykonanie strategii został opracowany system zarz ądzania realizacj ą Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych.
System zarz ądzania realizacj ą Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych tworz ą powi ązane ze sob ą podmioty zarz ądzaj ące realizacj ą strategii: Wójt Gminy – odpowiedzialny za wdra Ŝanie strategii oraz funkcjonowanie wszystkich zespołów wdra Ŝaj ących, monitoruj ących, aktualizuj ących. Rada Gminy - pełni bie Ŝą cy nadzór nad realizacj ą strategii, czuwa aby przy tworzeniu bud Ŝetu powiatu uwzgl ędniany był roczny plan realizacji strategii, prowadzi akcj ę informacyjn ą i promocyjn ą, uchwala zmiany w strategii. Komitet Steruj ący Strategii, którego zadaniem jest koordynacja wdra Ŝania poszczególnych celów oraz podawanie wska źników ich realizacji i jako organ o charakterze operacyjnym; w jego skład wchodz ą : - Koordynator wdra Ŝania strategii jako przewodniczący Komitetu - koordynatorzy poszczególnych głównych celów. Koordynator wdra Ŝania strategii - Podinspektor ds. Promocji Gminy i Rozwoju Lokalnego, ds. Środków Pomocowych przy ścisłej współpracy z Kierownikiem O środka Pomocy Społecznej - zapewnia, aby ka Ŝdy z koordynatorów celów (lub zada ń) posiadał aktualn ą wersj ę strategii oraz roczny plan realizacji strategii, - gromadzi dokumentacj ę zwi ązan ą ze strategi ą, zbiera informacje okre ślaj ące post ępy w realizacji strategii, - prowadzi monitoring realizacji strategii z wykorzystaniem systemu wska źników zrównowa Ŝonego rozwoju społecznego - współorganizuje spotkania Gminy ds. Społecznych (społeczny zespół liderów uczestnicz ący w pracach nad przygotowaniem strategii), po ka Ŝdym z zebra ń opracowuje
107 raport z realizacji strategii, który nast ępnie szeroko upowszechnia, prowadzi akcj ę informacyjną i promocyjn ą. - opracowuje i pó źniej aktualizuje plany operacyjne, - przedkłada plany operacyjne do zatwierdzenia przez Wójta, - przygotowuje kompletne informacje dotycz ące koordynowanego zakresu oraz uzupełnia na bie Ŝą co dane Gminy Sosnowica, - podejmuje działania w celu upowszechnienia informacji dotycz ącej koordynowanego zakresu, - opracowuje okresowe (roczne) sprawozdania z realizacji zada ń w obr ębie wła ściwego celu operacyjnego, w terminie do 2 miesi ęcy po zako ńczeniu roku bud Ŝetowego. Zespół Wdra Ŝaj ący - nieformalna grupa społeczna funkcjonuj ąca przy Urz ędzie Gminy, będąca ciałem doradczym i opiniotwórczym Rady, która poprzez wspóln ą prac ę na warsztatach tworzyła strategi ę i b ędzie twórczo i aktywnie uczestniczy ć w dalszej perspektywie w budowaniu rozwoju społecznego poprzez realizacj ę celów wspólnie wypracowanych w procesie partycypacji. B ędzie kontynuatorem partycypacji społecznej.
W procesie realizacji strategii b ędą wykorzystywane nast ępuj ące trzy grupy instrumentów: - prawno-administracyjne, ekonomiczne i rynkowe, w tym finansowe oraz z zakresu organizacji, zarz ądzania i marketingu - informacyjno-edukacyjne, w tym monitoringu realizacji - system aktualizacji strategii.
Instrumenty prawno-organizacyjne, ekonomiczne - realizacja strategii obejmuje lata członkostwa Polski w Unii Europejskiej. W okresie tym obowi ązuje Narodowa Strategia Społeczna, Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego. Instrumenty z zakresu organizacji, zarz ądzania i marketingu stanowi ą bardzo obszern ą i ci ągle rozbudowywan ą grup ę narz ędzi realizacyjnych. W realizacji Strategii będzie pomocne przede wszystkim: - ścisłe powi ązanie w okresie najbli Ŝszych lat programów strategii z bud Ŝetem Gminy Sosnowica - zadania do finansowania z bud Ŝetu gminy zostan ą okre ślone w planie operacyjnym
108 - element marketingu lokalnego, zwłaszcza promocji strategii b ędzie umieszczana na stronie Internetowej Gminy tak aby informacja o strategii i jej realizacji była znana i powszechnie dost ępna, - roczne programy wdra Ŝania s ą korzystnym i efektywnym dla gminy instrumentem zarz ądzania realizacji strategii. - Instrumenty informacyjno-edukacyjne: - monitoring społeczny (z udziałem społeczno ści lokalnej – Zespół Wdra Ŝaj ący); przeprowadzane b ędą badania opinii społecznej (ankiety, sonda Ŝe) dla lepszej oceny realizacji wybranych zada ń; w śród mieszka ńców upowszechniane b ędą wszystkimi dost ępnymi kanałami komunikacji społecznej (ogłoszenia, artykuły w prasie, spotkania radnych z wyborcami) informacje o post ępach i efektach w realizacji strategii oraz dokonywanych w niej zmianach; - dla oceny wymiernej stopnia realizacji celów strategii powinien zosta ć wykorzystany system wska źnikowego monitorowania strategii (SWMS). - System wska źnikowego monitorowania strategii specyficzny dla Gminy Sosnowica wykorzystuje dotychczasowe do świadczenia konstrukcji wska źników monitorowania realizacji strategii i nawi ązuje do poziomu celów szczegółowych, a nawet programów realizacyjnych.
Zapewnienie spójno ści strategii z innymi dokumentami strategicznymi Podmioty zarz ądzaj ące Strategi ą powinny sprawowa ć opiek ę nad tym, aby zapisy Strategii były uwzgl ędniane w innych dokumentach strategicznych gminy przede wszystkim ze Strategi ą Rozwoju Gminy.
Monitoring strategii Jeden raz w roku powinien by ć dokonywany w ramach monitoringu strategii, przegl ąd celów i zada ń strategicznych oraz post ępów i trudno ści w realizacji strategii przez grupę społeczn ą – Zespół Wdra Ŝaj ący na podstawie danych od Komitetu Steruj ącego.
System aktualizacji strategii Zakłada wprowadzanie zmian w dokumencie strategicznym. Zmiany b ędą proponowane przez Koordynatora, opiniowane przez grup ę społeczn ą, Zespół Wdra Ŝaj ący i zatwierdzane przez Rad ę Gminy. System aktualizacji strategii
109 - Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych b ędzie co roku poddawana przegl ądowi oraz aktualizacji. System ten jest odmienny dla cz ęś ci dokumentu okre ślaj ącej wizj ę rozwoju i cele strategii (główne i szczegółowe) oraz dla cz ęś ci programowej (programy realizacyjne oraz zadania), - cz ęść „strategiczna” (wizje, cele strategiczne i szczegółowe rozwoju) b ędzie poddawana przegl ądowi oraz aktualizacji w cyklu kadencji władz samorz ądowych (tzw. aktualizacja taktyczna) z przesuni ęciem okresu obj ętego planowaniem o kolejne 4 lata (planowanie krocz ące), - cz ęść „programowa” (działania/zadania i harmonogram) b ędzie poddawana przegl ądowi i aktualizacji co roku (je śli b ędzie taka potrzeba); - bardzo wa Ŝnym narz ędziem wprowadzania strategii w Ŝycie b ędzie zatwierdzony przez Wójta Gminy Sosnowica. Roczny plan realizacji strategii po zaopiniowaniu przez Zespół Wdra Ŝaj ący - aktualizacji dokonuje w formie planowania partnerskiego Zespół Wdra Ŝaj ący, a zatwierdza Rada Gminy, - po wprowadzeniu zmian w strategii Koordynator wdra Ŝania strategii zobowi ązany jest dostarczy ć wszystkim zainteresowanym stronom (zwłaszcza koordynatorom poszczególnych programów realizacyjnych) informacj ę o dokonanej aktualizacji strategii. System okresowej aktualizacji b ędzie odbywał si ę we współpracy z lokalnymi partnerami społeczno – gospodarczymi.
Audyt zewn ętrzny System zarz ądzania realizacj ą strategii mo Ŝna wspomóc poprzez audyt zewn ętrzny, co daje wi ększ ą skuteczno ść realizacji celów i zada ń oraz pozwala na profesjonalne uaktualnienie i zmiany, głównie w cz ęś ci realizacyjnej strategii, pozwala na lepsz ą identyfikacj ę źródeł finansowania pod k ątem projektów i wi ększ ą skuteczno ść pozyskiwania środków zewn ętrznych. Audytor mo Ŝe pomóc organom samorz ądu gminy w obiektywnej aktualizacji strategii mi ędzy innymi poprzez: zalecenia do zarz ądzania strategi ą, rekomendacje do bud Ŝetu, motywowanie społecznego zespołu zarz ądzaj ącego strategi ą, analiz ę stanu pozyskiwania środków, sugestie w zakresie programów realizacyjnych, projektów. Pomoc audytora, mo Ŝe dotyczy ć tak Ŝe identyfikacji źródeł finansowania projektów, opracowania wniosków o dofinansowanie oraz ich rekomendowania do sponsorów, przygotowania i przeprowadzenia specjalistycznych szkole ń.
110
Etapy Etap I Rada Gminy przyjmuje w formie uchwały: 1. Strategi ę Rozwi ązywania Problemów Społecznych jako wyznacznik kierunków rozwoju społecznego Gminy na lata 2008 – 2013. 2. Na podstawie Strategii opracowuje si ę Plan Działania zawieraj ący projekty i zadania realizacyjne na lata 2008 – 2010 i 2011 - 2013. Plan Działania okre śla równie Ŝ wielko ść i źródło nakładów na poszczególne projekty z okre śleniem harmonogramu ich realizacji. Etap II Rada Gminy przyjmuje oddzieln ą uchwał ą Plan Działania , który jest programem realizacyjnym Strategii.
Etap III Wójt Gminy wskazuje Koordynatora ds. wdra Ŝania GSRPS – Kierownika OPS i/lub wyznacza pracowników kieruj ących pojedynczymi projektami (wzgl ędnie działaniami realizacyjnymi). Nast ępnie zleca szczegółowe opracowanie realizacyjne przez pracowników Urz ędu Gminy lub specjalistów zewn ętrznych. Wójt powołuje Komitet Steruj ący, który mo Ŝe zosta ć przekształcony z Zespołu Roboczego ds. opracowania/aktualizacji strategii. Wójt zwołuje Zespół Wra Ŝaj ący i przekazuje zadania
Etap IV Nast ępuje realizacja poszczególnych, ustalonych w Planie Wdra Ŝania projektów i zada ń realizacyjnych.
Etap V Koordynator dokonuje bie Ŝą cej kontroli realizacji projektów i zada ń realizacyjnych w zakresie: - dotrzymania terminów realizacji - zgodno ści z bud Ŝetem - stopnia osi ągania rezultatów
Etap VI Korekty w zakresie sposobu realizacji okre ślonych przez Rad ę Miasta projektów i działa ń realizacyjnych prowadzone b ędą na bie Ŝąco w drodze decyzji Wójta.
Etap VII Na bazie przyj ętych wska źników monitorowania Urz ąd Gminy przygotowuje corocznie raport o stanie realizacji Strategii wraz z ocen ą ogólnego rozwoju gminy. Raport zawiera równie Ŝ wnioski dotycz ące korekty docelowych wielko ści wska źników osi ągania celów strategicznych.
Etap VIII Opracowany raport podlega zaopiniowaniu przez Zespół Wdra Ŝaj ący. Proponuje si ę spotkania Zespołu Wdra Ŝaj ącego przynajmniej raz w roku . Zespół Wdra Ŝaj ący dokonuje przegl ądu celów strategicznych zgłaszaj ąc ewentualne korekty tych celów oraz proponuje ewentualne zmiany w Planie Działania.
Etap IX Ostateczn ą korekt ę w zakresie celów oraz ustale ń w Planie Działania dokonuje Rada Gminy na podstawie zaopiniowanego przez Zespół Wra Ŝaj ący raportu.
111
• Niniejszy dokument, po uchwaleniu przez Rad ę Gminy powinien by ć opublikowany na stronie internetowej, a ponadto przekazany uczestnikom procesu planowania strategicznego oraz wszystkim jednostkom i instytucjom których działalno ść mo Ŝe przyczyni ć si ę do realizacji strategii i promocji rozwoju społecznego w gminie. • Odpowiedzialny za wdra Ŝanie strategii oraz dostosowanie wszystkich planów i programów do jej ustale ń jest Wójt Gminy.
Sprawozdanie z realizacji planu strategicznego wraz z wnioskami i propozycjami działa ń koryguj ących Wójt przedkłada Radzie Gminy w terminie 12 tygodni od zako ńczenia roku bud Ŝetowego.
Przyjmuje si ę nast ępuj ące formy instytucjonalne zapewniaj ące odpowiedni program wdra Ŝania i monitoringu Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych: - nadzór nad sprawn ą realizacj ą Strategii b ędzie sprawował Wójt Gminy Sosnowica - społeczny nadzór nad wdra Ŝaniem strategii b ędzie sprawowa ć Rada Gminy oraz Zespół Wdra Ŝaj ący (jako nieformalna grupa liderów lokalnych, funkcjonuj ąca w oparciu o regulamin pracy), - Wójt Gminy przynajmniej raz w roku w zale Ŝno ści od potrzeb zdawał b ędzie Radzie Gminy sprawozdanie z post ępów w realizacji Strategii, - Koordynacj ą działa ń na rzecz realizacji Strategii zajmował si ę b ędzie Podinspektor ds. Rozwoju Lokalnego i Promocji Gminy, ds. Środków Pomocowych przy ścisłej współpracy z Kierownikiem O środka Pomocy Społecznej.
Przed opracowaniem bud Ŝetu na rok nast ępny odb ędzie si ę spotkanie Komitetu Steruj ącego oraz Zespołu Wra Ŝaj ącego w celu przeanalizowania post ępów w jej realizacji i dokonania niezb ędnych poprawek (o ile b ędą konieczne) wynikaj ących ze zmian nast ępuj ących w otoczeniu społeczno - gospodarczym.
112 5. ZAŁ ĄCZNIKI
SPIS ZAŁACZNIKÓW 1. Uczestnicy warsztatów - t abela uczestników warsztatów uaktualnienia / uspołecznienia / Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Sosnowica oraz spotka ń Zespołu Zadaniowego Roboczego powołanego Zarz ądzeniem nr 9/08 Wójta Gminy Sosnowica z dnia 10 marca 2008 roku 2. Lista zapraszanych osób - lista osób zapraszanych na warsztaty dotycz ące uaktualnienia / uspołecznienia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych 3. Zespół Wdra Ŝaj ący - Skład Zespołu Wdra Ŝaj ącego Gminna Strategi ę Rozwi ązywania Problemów Społecznych powołanych w 2008 roku 4. Wzór ankiety - Wzór ankiety przeprowadzonej na terenie gminy w dniach 9 kwietnia 2008 roku do 30 sierpnia 2008 roku. 5. Wyniki ankiety - Formularz wyników konsultacji społecznych w zakresie problemów społecznych, oczekiwa ń i sposobów ich rozwi ązywania, przeprowadzonych w dniach 9 kwietnia 2008 roku do 30 sierpnia 2008 roku, w Gminie Sosnowica, dotycz ących trzech grup społecznych : osób starszych, rodzin oraz dzieci i młodzie Ŝy. 6. Plan Działania 2008 - Zaakceptowany Plan Działania na 2008 rok do 1/3 alokowanej kwoty Programu Integracji Społecznej Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich. 7. Projekty – Propozycje projektów opracowane podczas ostatnich warsztatów uaktualnienie Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych. 8. Wska źniki Strategii – Poziom wska źników monitoringu strategii w poszczególnych latach realizacji strategii 9. Harmonogram Wzór harmonogramu wdra Ŝania strategii w okresie 2008 - 2020
113 Zał ącznik 1 – Uczestnicy warsztatów
Tabela uczestników warsztatów uaktualnienia / uspołecznienia / Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Sosnowica oraz spotka ń Zespołu Zadaniowego Roboczego powołanego Zarz ądzeniem nr 9/08 Wójta Gminy Sosnowica z dnia 10 marca 2008 roku
Obecno ść Obecno ść na warsztatach zespołu Sektor Obszar do świadcze ń partycypacyjnych zadaniowego na spotkaniach
ń Miejsce pracy/ Imi ę nazwisko prowadzonych działa ń dowa dowa dowych dowych cych dzieci dzieci cych ą y szkolnej y szkolnej ą ą Ŝ rodków rodków Inna Inna d terytorialny terytorialny d ś nia 2008 roku roku 2008 nia Biznes Biznes rodzin rodzin ą ś Sytuacja Sytuacja Sołectwo Sołectwo ich rodzin rodzin ich rodzin ich od Organizacja Organizacja narkotyków) narkotyków) pozarz Sytuacja osób osób Sytuacja osób samotnie samotnie osób wielodzietnych wielodzietnych dziernika 2008 roku 2008 roku dziernika trwale chorych chorych trwale Sytuacja osób z z osób Sytuacja Sytuacja rodzin rodzin Sytuacja Sytuacja dzieci i dzieci Sytuacja poza-rz ź Sytuacja rodzin z rodzin Sytuacja 3 listopada 2008 r. 2008 r. 3 listopada 7 lutego 2008 roku 2008 7 lutego 6 marca 2008 roku 2008 roku 6 marca młodzie Grupa nieformalna Grupa nieformalna 11 marca 2008 roku roku 2008 11 marca Sytuacja materialna materialna Sytuacja 4 czerwca 2008 roku 2008 roku 4 czerwca Sytuacja organizacji organizacji Sytuacja Sytuacja osób długo- osób Sytuacja 9 kwietnia 2008 roku 2008 roku 9 kwietnia 9 wrze wychowuj Samorz Sytuacja mieszk-niowa mieszk-niowa Sytuacja problemem przemocy i przemocy problemem niepełnospra-wnych i ich i ich niepełnospra-wnych Sytuacja osób starszych i starszych osób Sytuacja Problematyka uzaleznie Problematyka psychoaktywnych (w tym tym (w psychoaktywnych problemem alkoholowym alkoholowym problemem 9 pa 11 marca 2008 roku roku 2008 11 marca roku` 2008 26 marca
Dorota Świ ć * UG Sosnowica X X X X X X X X X X X X X X X X (Dorota Wojno) Bronisława Górki X X X X X X X X X Chomiuk *
Teresa Ciesielska * Sosnowica X X X X X X X X X X X X
Iwona Czeczko * GOK Sosnowica X X X X X X X X X Teresa Gackowska Nowy Orzechów X X X X X * Bronisława Rada Gminy X X X X X X X X X X X X X X Grzywaczewska * Sosnowica Katarzyna Pieszowola X X X X X X X X X X Grzywaczewska *
Edward Marczuk * Pieszowola X X X X Bo Ŝena ZSP w Sosnowicy X X X X X X X X X X X X X X Niezabitowska * Gra Ŝyna OPS Sosnowica X X X X X X X x X X X X X X X X X X X Romaszewska *
114 Jadwiga Słowik * Nowy Orzechów X X X X X X X X Agnieszka Sosnowica X X X X X Sta ńczuk *
Małgorzata Sytyk * Stary Orzechów X X X X X X X X X X X Władysława Sosnowica X X X X X X X X X X X Szczerba * Agnieszka Nowy Orzechów X X X X X X Szelepajło * Bronisław Nowy Orzechów X X X Gackowski
Zdzisław Filipiak Lejno X X X X
Edyta Kowaluk Nowy Orzechów X X
Agnieszka Uli ńska Nowy Orzechów X X Antoni Pieszowola X X X X X Niezabitowski
Jarosław Kostecki Zienki X X
Krzysztof Siwik Sosnowica X X X
Ewa Buczek Pieszowola X X X X X X X X X X X X X
Kazimiera Mojsa Sosnowica X X X X X
Danuta Chmiel Stary Orzechów X X X X X X X X X X
Klara Kłokosi ńska Sosnowica X X X
Zofia Łasocha UG Sosnowica X X X X X
Mirosław Wodnicki Olchówka X X X Krystyna UG Sosnowica X X X X X X X X X X X X Ja śkiewicz
115 Anna Kasperczyk Stary Orzechów X X
Beata Kulczycka Stary Orzechów X X X X
Maria Majewska Bohutyn X X X X X X X
Mirosław Dawidek Sosnowica X X
Teresa Gajos Górki X X X X X
Mirosława Iwan GOK Sosnowica X X X X X Gminny Zakład Ryszard Komunalny w X X X Grzywaczewski Sosnowicy Iwona Sosnowica X X Grzywaczewska
Andrzej Iwan Sosnowica X X
Andrzej Zarczuk Kropiwki X X X
Monika Zarczuk Kropiwki X X Rada Sołecka Ewa Ignatowicz X X Sosnowica
Anna Piwnicka OPS Sosnowica X Waldemar Górki X X Włodarczyk Marzena Rada Gminy X X Szyma ńczuk Sosnowica Gra Ŝyna Gruba – ROPS w Lublinie X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X Jankowska
* osoby nale Ŝą ce do Zespołu Roboczego do aktualizacji / budowania Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych
116 Zał ącznik 2 – Lista zapraszanych osób
Lista osób zapraszanych na warsztaty dotycz ące uaktualnienia / uspołecznienia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych
Lp. Imi ę i nazwisko Instytucja / stowarzyszenie / miejscowo ść Marek Chibowski Radny Gminy Sosnowica z Pieszowoli Bronisława Chomiuk Radna Gminy Sosnowica z Górek Mirosław Dawidek Radny Gminy Sosnowica z Sosnowicy Bronisława Grzywaczewska Przewodnicz ąca Rady Gminy Sosnowica Urszula Hołowi ńska Radna Gminy Sosnowica z Nowego Orzechowa Jarosław Kostecki Radny Gminy Sosnowica z Zienek Bo Ŝena L ędźwa Radna Gminy Sosnowica z Turna Maria Majewska Radna Gminy Sosnowica z Bohutyna Robert Matejuk Radny Gminy Sosnowica z Nowego Orzechowa Antoni Niezabitowski Wiceprzewodnicz ący Rady Gminy Sosnowica z Pieszowoli Krzysztof Siwik Radny Gminy Sosnowica z Sosnowicy Krzysztof Szeliga Radny Gminy Sosnowica z Sosnowicy Marian Szuptarski Radny Gminy Sosnowica ze Starego Orzechowa Marzena Szyma ńczuk Radna Gminy Sosnowica z Lejna Krzysztof Tyszczuk Radny Gminy Sosnowica z Sosnowicy Teresa Gajos Sołtys sołectwa Górki Agnieszka Lipko Sołtys sołectwa Komarówka Andrzej Zarczuk Sołtys sołectwa Kropiwki Zdzisław Filipiak Sołtys sołectwa Lejno Marian Koncewicz Sołtys sołectwa Lipniak Marta Matejuk Sołtys sołectwa Nowy Orzechów Mirosław Wodnicki Sołtys sołectwa Olchówka Bo Ŝena Niezabitowska Sołtys sołectwa Pieszowoli Kazimiera Mojsa Sołtys sołectwa Sosnowicy Renata Pa śnik Sołtys sołectwa Sosnowica Dwór Danuta Chmiel Sołtys sołectwa Stary Orzechów Henryk Grzegorczyk Sołtys sołectwa Turno Jerzy Stodulski Sołtys sołectwa Zbójno Barbara Wojda Sołtys sołectwa Zienek Gra Ŝyna Romaszewska Dyrektor O środka Pomocy Społecznej w Sosnowicy Teresa Paluch – Kasprzyk Dyrektor Zespołu Szkół Publicznych w Sosnowicy Ryszard Grzywaczewski Kierownik Gminnego Zakładu Komunalnego w Sosnowicy Anna Czarnomska Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Sosnowicy Iwona Czeczko Dyrektor Gminnego O środka Kultury w Sosnowicy Mieczysław Mikulski Ks. Proboszcz Parafii Trójcy Świ ętej w Sosnowicy
117 Marcin D ąbrowski Ks. Wikariusz Parafii Trójcy Świ ętej w Sosnowicy Jacek Maleszyk Dzielnicowy Rewiru Dzielnicowej Policji w Sosnowicy Jadwiga Słowik Gminny O środek Kultury w Sosnowicy Małgorzata Kolasi ńska - Bzoma Kierownik Poradni Lekarza Rodzinnego w Sosnowicy Zofia Łasocha Prezes Ludowego Klubu Sportowego „GROM” w Sosnowicy Władysława Szczerba Prezes Klubu Abstynenta „Rodzina II” w Sosnowicy Jerzy Ma śluch Prezes Społecznego Towarzystwa Ko ściuszkowskiego w Sosnowicy Alina Zawadzka Zast ępca Prezesa Społecznego Towarzystwa Ko ściuszkowskiego Mieczysław śółkowski Prezes Ludowego Zespołu Sportowego „Polesie” w Zienkach Agnieszka Sta ńczuk Przewodnicz ąca Koła Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy Klara Kłokosi ńska Koło Gospody ń Wiejskich w Sosnowicy Ewa Szczuchniak Koło Gospody ń Wiejskich w Pieszowoli Katarzyna Grzywaczewska Koło Gospody ń Wiejskich w Pieszowoli Agnieszka Szelepajło Koło Gospody ń Wiejskich w Nowym Orzechowie Agnieszka Uli ńska Koło Gospody ń Wiejskich w Nowym Orzechowie Edyta Kowaluk Koło Gospody ń Wiejskich w Nowym Orzechowie Małgorzata Sytyk Koło Gospody ń Wiejskich w Starym Orzechowie Anna Kasperczyk Koło Gospody ń Wiejskich w Starym Orzechowie Beata Kulczycka Koło Gospody ń Wiejskich w Starym Orzechowie Sylwia Grzywaczewska Koło Gospody ń Wiejskich w Górkach Małgorzata Maryjewska Uczniowski Klub Sportowy „Zodiak” w Sosnowicy Anna Zalewska Stowarzyszenie Przyjaciół Sosnowicy i Okolic „Go ściniec” Teresa Ciesielska Stowarzyszenie Przyjaciół Sosnowicy i Okolic „Go ściniec Waldemar Włodarczyk Stowarzyszenie Przyjaciół Sosnowicy i Okolic „Go ściniec Halina Kowalczuk Stowarzyszenie Kulturalno – Regionalne „Nał ęcz” Wiesława Bielecka Stowarzyszenie Kulturalno – Regionalne „Nał ęcz” Iwan Mirosława Stowarzyszenie Kulturalno – Regionalne „Nał ęcz” Tadeusz Czosnecki Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Sosnowicy Adam Filipczuk Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Sosnowicy Edward Marczuk Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Pieszowoli Dariusz Branica Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Starym Orzechowie Jan Szypłowski Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Starym Orzechowie Józef Matejuk Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Nowym Orzechowie Dariusz Doro Ŝyński Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Nowym Orzechowie Kazimierz Wo źniak Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Lejnie Teresa Gackowska Nowy Orzechów Bronisław Gackowski Nowy Orzechów Iwona Grzywaczewska Sosnowica Andrzej Iwan Sosnowica
118 Zał ącznik 3 – Zespół Wdra Ŝaj ący
Skład Zespołu Wdra Ŝaj ącego Gminna Strategi ę Rozwi ązywania Problemów Społecznych powołanych w 2008 roku
Lp. Imi ę i nazwisko Instytucja / funkcja
1 Dorota Wojno Podinspektor w Urz ędzie Gminy w Sosnowicy
Prezes Społecznego Stowarzyszenia Przyjaciół 2 Teresa Ciesielska Sosnowicy i Okolic „Go ściniec” w Sosnowicy
Dyrektor Gminnego O środka Kultury 3 Iwona Czeczko w Sosnowicy 4 Bronisława Grzywaczewska Przewodnicz ąca Rady Gminy Sosnowica
5 Katarzyna Grzywaczewska Koło Gospody ń Wiejskich w Pieszowoli
6 Bo Ŝena Niezabitowska Sołtys wsi Pieszowola
Kierownik O środka Pomocy Społecznej 7 Gra Ŝyna Romaszewska w Sosnowicy
Pracownik Gminnego O środka Kultury 8 Jadwiga Słownik w Sosnowicy Przewodnicz ąca Koła Gospody ń Wiejskich 9 Małgorzata Sytyk w Starym Orzechowie Prezes Klubu Abstynenta „Rodzina II” 10 Władysława Szczerba w Sosnowicy Skarbnik Stowarzyszenia Kulturalno 11 Mirosława Iwan Regionalnego „Nał ęcz” w Sosnowicy z siedzib ą w Pieszowoli
12 Kazimiera Mojsa Sołtys wsi Sosnowica
13 Danuta Chmiel Sołtys wsi Stary Orzechów
Społeczne Stowarzyszenia Przyjaciół Sosnowicy 14 Waldemar Włodarczyk i Okolic „Go ściniec” w Sosnowicy
119 Zał ącznik 4 – Wzór ankiety
Wzór ankiety przeprowadzonej na terenie gminy w dniach 9 kwietnia 2008 roku do 30 sierpnia 2008 roku.
A N K I E T A Wprowadzane s ą zmiany do strategii rozwi ązywania problemów społecznych na terenie gminy Sosnowica Prosimy pa ństwa o udzielenie odpowiedzi na poni Ŝsze pytania. Ankieta jest anonimowa.
- Płe ć − Kobieta − MęŜ czyzna - Wiek − 12-17 lat − 18-24 lat − 25-30 lat − 30-40 lat − Powy Ŝej 40 - Wykształcenie − Podstawowe − Zawodowe − Średnie − Policealne − Wy Ŝsze - Instytucja / organizacja − Urz ąd Gminy, w tym jednostki organizacyjnej tj. GOPS, GOK, GCI, szkoły − Radny − Sołtys − Organizacja pozarz ądowa, w tym OSP − KGW − Ko ściół − Inne. Jakie?...... - Źródło utrzymania Pana / Pani gospodarstwa domowego − Praca na rachunek własny − Praca najemna w sektorze prywatnym − Praca najemna w sektorze publicznym − Praca we własnym gospodarstwie rolnym − emerytura/renta − Zasiłek dla bezrobotnych − Świadczenie z OPS − Pozostaje na utrzymaniu członka rodziny − Praca dorywcza - Jak ocenia Pan/ Pani sytuacj ę materialn ą swojego gospodarstwa domowego, jako − bardzo dobr ą − raczej dobr ą − przeci ętna
120 − raczej zł ą − zł ą - Miejscowo ść zamieszkania …………………………………………………….. - Czy zna Pan / Pani zało Ŝenia Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy ……………………? − Tak − Nie - Jakie problemy społeczne uwa Ŝa Pan/Pani za najwa Ŝniejsze na terenie naszej gminy wobec dzieci i młodzie Ŝy (wła ściwe zakre śli ć) − Brak miejsca spotka ń np. w poszczególnych wioskach − Brak opieki nad dzie ćmi w wieku przedszkolnym − Brak odpowiedniego miejsca na spotkania dla młodzieŜy − Ograniczony dost ęp do Internetu − Ograniczony dost ęp do placówek kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych − Narkotyki, − Alkohol, − Papierosy − Brak mo Ŝliwo ści dokształce ń si ę, − Inne. Jakie?...... - Jakie problemy społeczne uwa Ŝa Pan/Pani za najwa Ŝniejsze na terenie naszej gminy wobec osób starszych (wła ściwe zakre śli ć) − Brak zaj ęć , kontaktów z lud źmi w tym samym wieku − Problem z dojazdem do lekarzy − Problemy zdrowotne − Niepełnosprawno ść − Samotno ść – izolacja − Ograniczona zdolno ść do samoobsługi − Niewystarczaj ący zakres usług opieku ńczych − Brak zagospodarowania wolnego czasu w wieku poprodukcyjnym − Brak pomieszczenia dla tej grupy − Brak organizacji imprez kulturalnych − Niskie świadczenia − Inne. Jakie?...... - Jakie problemy społeczne uwa Ŝa Pan/Pani za najwa Ŝniejsze na terenie naszej gminy wobec rodzin (wła ściwe zakre śli ć) − Bezrobocie − Alkoholizm − Ubóstwo − bezradno ść Ŝyciowa − bezradno ść w sprawach opieku ńczo - wychowawczych − przemoc w rodzinie − niepełnosprawno ść − rozbicia rodzin-wyjazdy zagraniczne − Niewydolno ść materialna rodziny − Brak dost ępu do pomocy specjalistycznej − Inne. Jakie?......
121 - Czy jeste ś za utworzeniem na terenie gminy świetlic środowiskowych − Tak − Nie − Nie mam zdania - je śli tak to gdzie? ………………………………….. - Czy na terenie gminy jest zapotrzebowanie na świadczenia usług opieku ńczych dla osób starszych? − Tak − Nie − Nie mam zdania
- je śli tak, to kto takie usługi powinien świadczy ć ………………………………….. - Jakie rozwi ązania mog ą by ć odpowiedzi ą na problemy dzieci i młodzie Ŝy? Prosz ę o wpisanie pomysłów, które mogłyby zaistnie ć w Twojej gminie? - Jakie rozwi ązania mog ą by ć odpowiedzi ą na problemy osób starszych? Prosz ę o wpisanie pomysłów, które mogłyby zaistnie ć w Twojej gminie? - Jakie rozwi ązania mog ą by ć odpowiedzi ą na problemy rodzin? Prosz ę o wpisanie pomysłów, które mogłyby zaistnie ć w Twojej gminie? - Jakie działania Gminy mog ą pozytywnie wpłyn ąć na rozwi ązanie problemów społecznych? − Pozyskiwanie środków unijnych na kwestie społeczne − Wykorzystanie budynków gminy na nowe inwestycje społeczne − Organizowanie kurów i szkole ń dla osób poszukuj ących pracy − Zwi ększenie ilo ści imprez sportowych i kulturalnych − Ści ślejsza współpraca z s ąsiaduj ącymi gminami w zakresie polityki społecznej − Działania na rzecz aktywizacji społeczno ści gminy / wsi − Profilaktyka − Inne – jakie?...... - Co Pana / Pani zdaniem Gmina powinna osi ągn ąć w zakresie ładu społecznego? Jaki cel sobie w tym zakresie postawi ć? − Integracja społeczno ści lokalnej − Poprawa warunków Ŝycia i funkcjonowania mieszka ńców − Tworzenie warunków ku temu, by „ka Ŝdy brał swoje Ŝycie w swoje r ęce” − Wzmocnienie oraz podniesienie sprawno ści działalno ści ró Ŝnych instytucji w gminie − Wielofunkcyjny i zrównowa Ŝony rozwój gospodarczy i społeczny − Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu − Inne – jakie?......
122 Ochrona zdrowia 1. Czy dost ępno ść do poradni specjalistycznych jest zadowalaj ąca − Tak − Nie − Nie mam zdania 2. Jakie widzisz potrzeby w zakresie poprawy ochrony zdrowia (wymie ń) ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… Edukacja, o świata, kultura 1. Czy jeste ś za prowadzeniem kursów i szkole ń dla dorosłych − Tak − Nie − Nie mam zdania 2. Je Ŝeli tak, to o jakiej tematyce……………………………………………………………………………. 3. Czy jeste ś za prowadzeniem działa ń anga Ŝuj ących społeczno ść lokaln ą do wspólnego rozwi ązywania problemów − Tak − Nie − Nie mam zdania 4. Je Ŝeli tak, to jakie widzisz formy działa ń ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 5. Jakie twoim zdaniem nale Ŝałoby podj ąć działania w celu poprawy Ŝycia mieszka ńców gminy (zaznaczy ć)
− przeciwdziałanie społecznej bierno ści, kierowanie działa ń na aktywizacj ę zawodow ą podopiecznych − podejmowanie działa ń maj ących na celu zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób starszych, niepełnosprawnych, bezdomnych oraz uzale Ŝnionych − wzmocnienie pomocy niematerialnej (doradztwo, pomoc psychologiczna i prawna) − rozszerzenie współpracy z instytucjami i organizacjami pozarz ądowymi Rozwi ązywanie problemów alkoholowych, narkomanii i przemocy w rodzinie
1. Jakie twoim zdaniem rozwi ązania w tym temacie s ą najbardziej skuteczne: − współpraca z policj ą, organizacjami i instytucjami pomagaj ącymi osobom uzale Ŝnionym, − szerzenie o światy w tym zakresie (kształtowanie świadomo ści) w śród dzieci, młodzie Ŝy i dorosłych, − udzielanie pomocy, (w tym równie Ŝ prawnej) − organizowanie grup wsparcia dla osób uzale Ŝnionych, − organizowanie wolnego czasu dla dzieci i młodzie Ŝy − zapewnienie w ka Ŝdej szkole pomocy psychologa i pedagoga,
123 Zał ącznik 5 - Wyniki ankiety
Formularz wyników konsultacji społecznych w zakresie problemów społecznych, oczekiwa ń i sposobów ich rozwi ązywania, przeprowadzonych w dniach 9 kwietnia 2008 roku do 30 sierpnia 2008 roku, w Gminie Sosnowica, dotycz ących trzech grup społecznych : osób starszych, rodzin oraz dzieci i młodzie Ŝy. Liczba rozdanych ankiet : -350 Adresaci ankiet w Gminie : Sołtysi, Radni, interesanci gminy, liderzy, przedstawicieli organizacji pozarz ądowych, ochotniczych stra Ŝy po Ŝarnych, pracownicy jednostek, mieszka ńcy poszczególnych sołectw. Liczba zebranych ankiet: - 114 Sposób przeprowadzenia konsultacji - Ankiety zostały rozesłane do wszystkich osób zaproszonych na warsztaty, były równie Ŝ rozdawane interesantom koordynatora gminnego i Ośrodka Pomocy Społecznej, rozdane sołtysom i radnym by przeprowadzili ankiety w swoich sołectwach, rozdane pracownikom by równie Ŝ przeprowadzili w swoich miejscach / miejscowo ściach zamieszkania. Cechy charakterystyczne wypełnionych ankiet, w tym sposoby wypełniania ankiet przez mieszka ńców: Ankiety były wypełniane zazwyczaj indywidualnie, gromadzone anonimowo. Zgłaszane w ankietach problemy społeczne oraz potrzeby/oczekiwania oraz sposoby ich rozwi ązywania. Prosz ę wypełni ć tabel ę:
Problemy Społeczne/Oczekiwania/Proponowane Sposoby rozwi ązywania problemów – w odniesieniu do OSÓB STARSZYCH
Liczba Zgłoszone oczekiwania oraz sposoby rozwi ązania Nazwa Problemu zgłosze ń danego problemu 1 Brak zaj ęć , kontaktów z lud źmi w tym samym 1 Wi ększe zainteresowanie problemami osób starszych i 35 wieku środowiskiem 2 Problemy z dojazdem do lekarzy 62 2 Zagospodarowanie czasu wolnego osób starszych 3 Problemy zdrowotne 38 3 Szkolenia dla osób starszych 4 Niepełnosprawno ść 25 4 Opiekunki, wi ęcej opiekunek społecznych 5 Samotno ść – izolacja 45 5 Piel ęgniarki środowiskowe 6 Ograniczona zdolno ść do samoobsługi 9 6 Uniwersytet trzeciego wieku 7 Brak zagospodarowania wolnego czasu w wieku 7 Organizowanie spotka ń osób starszych pod okiem 32 poprodukcyjnym specjalistów 8 Niewystarczaj ący zakres usług opieku ńczych 32 8 Klub seniora – spotkania, rozmowy, wieczorki przy muzyce 9 Brak pomieszczania dla tej grupy 24 9 Dom opieki 10 Brak organizacji imprez kulturalnych 23 10 Powstanie nowych miejsc pracy 11 Niskie świadczenia 52 11 Dojazd do lekarza 12 Inne 12 Poprawa warunków bytowych 13 Brak współpracy pokoleniowej, wzajemna 13 Osoby z opieki społecznej zadaj ą pytania „mo Ŝe czego ś 1 przekazywanie sobie umiej ętno ści potrzebuje?” – pomoc w razie potrzeby i na miar ę mo Ŝliwo ści 14 Mała renta (niska) 1 14 Pomoc psychologa
124 15 Brak dost ępu do specjalistów lekarzy 1 15 Organizowanie „białych niedzieli” 16 Pomoc samotnym – odwiedziny przynajmniej raz na kwartał 17 Wł ącza ć dzieci i młodzie Ŝ do opieki nad starszymi,
odwiedzanie, zakupy itp. 18 Organizowanie spotka ń opłatkowych, wielkanocnych,
wielkanocnych dla osób samotnych itp 19 Stworzenie mo Ŝliwo ści integracji w tej grupie społecznej 20 Opieka lekarska i piel ęgniarska w miejscu zamieszkania 21 Imprezy o charakterze kulturalnym – „Dzie ń Babci i
Dziadka”, rocznicowe spotkania – kombatanci, historia 22 Kawiarnia 23 Koła zainteresowa ń 24 Umo Ŝliwianie dotarcia takich osób na ró Ŝnego rodzaju
imprezy organizowane przez gmin ę 25 Łatwiejszy dost ęp do ró Ŝnego rodzaju specjalistów od chorób 26 Organizowanie działa ń młodzie Ŝy, które b ędą spotyka ć si ę z
osobami starszymi i zbiera ć od nich histori ę, pami ątki 27 Rozmowy na temat problemów osób starszych 28 Przynajmniej dwa razy w miesi ącu odwiedzanie osób
starszych przez lekarza, piel ęgniark ę, rozmowa z osob ą chor ą 29 Świetlice 30 Zorganizowanie o środków opieku ńczych 31 Świadczenia (emerytury) powinny zapewni ć godne Ŝycie bez
dylematów kupi ć Ŝywno ść , czy leki 32 Zach ęcanie seniorów do tworzenia zespołów śpiewanych,
stowarzysze ń i innych zgrupowa ń 33 Ośrodek zdrowia z szersz ą opiek ą medyczn ą 34 Rozwini ęcie i organizowanie wolontariatu młodzie Ŝy 35 Zniesienie barier architektonicznych UG 36 Współpraca instytucji – O śródek Pomocy ze Szkoł ą –
tworzenie frontu opieku ńczo – wychowawczego 37 Lepszy dost ęp do świadcze ń lekarskich 38 Polepszy ć dost ęp do słu Ŝby zdrowia, wi ęcej specjalistów 39 Piel ęgniarki powinny by ć w terenie 40 Ośrodek zdrowia czynny w sobot ę – dy Ŝur 41 Bli Ŝszy kontakt ze starszymi (opieka) 42 Zorganizowanie miejsc spotka ń 43 Utworzenie na przykład klubów seniora 44 Zabieganie w utrzymaniu dotychczasowych poł ącze ń
komunikacji i w tworzeniu nowych 45 Warsztaty dla osób mog ących jeszcze pracowa ć (haftowanie układanie kwiatów, wyplatanie koszyków, w trakcie spotka ń mo Ŝna podj ąć inne wyzwania) 46 Zapewnienie odpowiedniej opieki 47 Organizacja czasu dla osób starszych i niepełnosprawnych
125 48 Wolontariat, sekcje klubów seniora, stowarzyszenia społeczne 49 Opieka nad osobami starszymi, pomoc opieku ńcza
Problemy Społeczne/Oczekiwania/Proponowane Sposoby rozwi ązywania problemów – w odniesieniu do DZIECI i MŁODZIER śY
Nazwa Problemu Liczba Zgłoszone oczekiwania oraz sposoby rozwi ązania danego zgłosze ń problemu 1 Brak miejsca spotka ń np. w poszczególnych 1 Organizowanie spotka ń – organizacji, Towarzystw Przyjaciół 57 wioskach Dzieci 2 Brak opieki nad dzie ćmi w wieku 2 Uaktywnienie świetlic wiejskich poprzez ich doposa Ŝenie i 38 przedszkolnym fachow ą obsług ę 3 Brak odpowiedniego miejsca na spotkania dla 3 Mądre wykorzystanie pieni ędzy przez szkoł ę – psycholog, 54 młodzie Ŝy pedagog szkolny z autorytetem 4 Ograniczony dost ęp do Internetu 50 4 Zorganizowanie młodzie Ŝy czasu wolnego 5 Ograniczony dost ęp do placówek kulturalnych, 5 Zorganizowanie zaj ęć pozalekcyjnych umo Ŝliwiaj ących rozwój 45 sportowych i rekreacyjnych w kierunku ich zainteresowa ń 6 Narkotyki 6 6 Miejsce spotka ń towarzyskich 7 Alkohol 46 7 Spotkania z ciekawymi lud źmi 8 Papierosy 32 8 Logopedia 9 Brak mo Ŝliwo ści dokształce ń si ę 29 9 Zaj ęcia rytmiczne 10 Inne - 10 Zaj ęcia sportowe Bezrobocie 1 11 Normalny dyrektor szkoły Patologia w rodzinie 1 12 Wyjazdy autokarowe Brak aktywno ści społecznej młodzie Ŝy w swojej 13 Lepszy dost ęp do Internetu pod opiek ą osoby 1 gminie, wykwalifikowanej brak uczestnictwa w kultywowaniu tradycji, 14 Ogródek Jordanowski (2 karuzele, 3 – 5 hu śtawek, 1 kultury regionalnej piaskownica, drabinki, zje ŜdŜalnia) Brak zainteresowania si ę młodymi lud źmi 15 Działalno ść profilaktyczna, edukacyjna w zakresie zjawiska 1 wieczorami alkoholizmu, palenia papierosów, narkomani Brak placu zabaw dla dzieci młodszych 2 16 Do Ŝywianie Słabe zainteresowanie rodziców nad 17 w dni wolne od lekcji udost ępnienie dzieciom i młodzie Ŝy poczynaniami ich dzieci, w szczególno ści poza 1 lokali wyposa Ŝonych w sprz ęt do ćwicze ń, zabaw i odpowiedni domem personel, który prowadzi tych ludzi rozs ądnie i z rozwag ą 18 Kluby sportowe i pomoc w zaj ęciach sportowych (finanse) 19 Zatrudnienie specjalistów w GOK-u, którzy potrafi ą uaktywni ć
i zorganizowa ć młodzie Ŝ i dzieci 20 Kontrola i rehabilitacja 21 Pomoc psychologa 22 Stworzy ć boiska do `gry w piłk ę 23 Plac zabaw dla dzieci 24 Basen 25 Spływy kajakowe 26 Salon gier 27 Dyrektor szkoły ingeruj ący w środowisko
126 28 Opieka psychologiczno – pedagogiczna 29 Zaj ęcia z logoped ą – du Ŝo dzieci je ździ do Parczewa 30 Organizowanie spotka ń, warsztatów w świetlicach wiejskich 31 Stworzenie miejsc do rekreacji dla młodzie Ŝy i dzieci 32 Organizacja świetlic socjoterapeutycznych 33 Wspólne rozmowy o rodzinnych problemach 34 Zorganizowanie miejsc pracy przynajmniej na czas wakacji 35 Ośrodki przedszkolne 36 Kursy (angielski, informatyka itp.) 37 Utworzenie świetlic 38 Szkolenie młodzie Ŝy co do przyszło ści zawodowej 39 Wolontariat jako nauka uspołeczniania, człowiecze ństwa 40 Spotkania z dzie ćmi osób z wykształceniem pedagogicznym przynajmniej dwa razy w tygodniu (wspólne śpiewanie, nauka wierszy, zabawy) 41 Tworzenie ró Ŝnych kółek zainteresowa ń 42 Dost ęp do Internetu we wszystkich sołectwach 43 Lepszy dost ęp do świetlic wiejskich 44 Budowa boisk w wi ększych sołectwach 45 Tworzenie miejsc kulturalno – rozrywkowych 46 dost ęp do Internetu w świetlicach wiejskich 47 Kółka zainteresowa ń – organizowanie w szkole i GOK-u 48 Mo Ŝliwo ść nauki j ęzyków obcych na terenie swojej
miejscowo ści 49 Szerszy dost ęp do Internetu 50 Zatrudnienie pedagoga w szkole
Problemy Społeczne/Oczekiwania/Proponowane Sposoby rozwi ązywania problemów – w odniesieniu do RODZIN
Nazwa Problemu Liczba Zgłoszone oczekiwania oraz sposoby rozwi ązania danego zgłosze ń problemu 1 Bezrobocie 75 1 Wi ęcej miejsc pracy na terenie gminy 2 Alkoholizm 56 2 Dobre zarobki 3 Ubóstwo 36 3 Wi ększa kontrola zasiłków pieni ęŜ nych 4 Bezradno ść Ŝyciowa 38 4 Psycholog rodzinny Bezradno ść w sprawach opieku ńczo – Zapewnienie pomocy w sprawach opieku ńczo – wychowawczych 5 28 5 wychowawczych poprzez utworzenie swego rodzaju punktu pomocy 6 Przemoc w rodzinie 16 6 Pedagog szkolny z prawdziwego zdarzenia 7 Niepełnosprawno ść 9 7 Pomoc opieki zdrowotnej 8 Rozbicia rodzin – wyjazdy zagraniczne 48 8 Porady fachowe 9 Niewydolno ść materialna Rodziny 47 9 Rodziny patologiczne – obj ąć opiek ą psychologiczn ą
127 10 Brak dost ępu do pomocy specjalistycznej 42 10 Basen Brak specjalistycznej opieki medycznej Stworzenie miejsc pracy np. chałupnictwo, skup ziół, powstanie 1 11 (ginekolog) firm świadcz ącej usługi opieku ńcze Traktowanie pomocy GOPS-u jako Spotkania na temat – poprawa warunków materialnych, 1 12 najwa Ŝniejszego źródła utrzymania zdobywania pracy 13 Kursy przygotowuj ące do zawodu, kursy dla bezrobotnych Walka z alkoholizmem, sprzeda Ŝ alkoholu nieletnim i 14 bezrobotnym Likwidacja picia pod sklepami i w sklepie oraz zakaz 15 sprzedawania alkoholu na zeszyt Wstrzymanie świadcze ń GOPS-u dla rodzin z problemami 16 alkoholowymi Nadzór nad wydatkowanie środków otrzymywanych przez 17 podopiecznych GOPS-u 18 Szkolenia w zakresie aktywnych form poszukiwania pracy Szkolenie w zakresie wła ściwych form pracy opieku ńczej i 19 wychowawczej w rodzinach 20 Pikniki, festyny 21 Praca dla potrzebuj ących 22 Organizowanie wycieczek rodzinnych 23 Wspólne zebrania Organizowanie spotkania, warsztaty dla dzieci, gdzie b ędą 24 równie Ŝ aktywnie współpracowa ć dzieci Rozmowy, dotarcie do rodzin, ludzi którzy chc ą pomóc i mog ą, 25 którzy s ą postawieni na stanowiskach odpowiednich, wyj ścia naprzeciw Ukazanie rodzinom sposobów radzenia sobie z bied ą i ` 26 patologiami społecznymi Prace interwencyjne, społeczno – u Ŝyteczne jako środek zaradczy 27 przeciwko bezrobociu 28 Pomoc finansowa 29 Pomoc osobom starszym i niepełnosprawnym Współpraca ścisła szkoły ze środowiskiem – organizacjami 30 środowiskowymi i urz ędami Wspólne uczestnictwo w ró Ŝnych imprezach kulturalnych – 31 zaanga Ŝowanie i udział Edukacja w kierunku poznawania rynku pracy i sposobu jej 32 poszukiwania Zagazowanie w problemy rodzin organizacji społecznych i 33 instytucji 34 Powstanie nowych miejsc pracy – nowe zakłady pracy 35 Zlikwidowanie nielegalnego zatrudnienia Zlikwidowanie picia alkoholu w sklepach i obok oraz sprzeda Ŝy 36 na zeszyt Tworzenie warunków do powstawania nowych miejsc pracy w 37 gminie poprzez wspieranie lokalnej przedsi ębiorczo ści 38 Szeroko poj ęta działalno ść profilaktyczna i edukacyjna w
128 zakresie zjawiska alkoholizmu Zapewnienie procesu resocjalizacji osób powracaj ących z 39 zakładów karnych 40 Wi ększa integracja mi ędzys ąsiedzka Dokształcanie rodziców w zakresie wychowania dzieci, świadome 41 macierzy ństwo 42 Zmniejszenie bezrobocia 43 Tworzenie grup wsparcia wychowawczo – opieku ńczych 44 Wła ściwe rozpoznawanie problemów 45 Rozmowa z członkami rodzin (pro śby, oczekiwania,) Uruchomienie działa ń w ramach istniej ących organizacji (Grupa 46 AA, GOPS, szkoła, policja) 47 Pomoc w znalezieniu pracy 48 Pomoc ze strony ró Ŝnych organizacji i instytucji 49 Pomoc materialna 50 Zlikwidowanie nielegalnego zatrudnienia
INNE Problemy Społeczne/Oczekiwania/Proponowane Sposoby rozwi ązywania problemów zgłaszane w ankietach
Nazwa Problemu Liczba Zgłoszone oczekiwania oraz sposoby rozwi ązania danego zgłosze ń problemu Nie zadawalaj ąca dost ępno ść do poradni Dost ępno ść do specjalistów medycyny i do bada ń 1 85 1 specjalistycznych profilaktycznych 2 Brak dost ępu do lekarzy specjalistów (mały) 2 2 Profilaktyka dla ludzi, ochrona starszych i niepełnosprawnych 3 Brak lekarzy specjalistów (za mało) 5 3 Organizowanie „Białych niedzieli” 4 Brak ginekologa 2 4 Przedłu Ŝenie pracy lekarza 5 Brak kardiologa 2 5 Dofinansowanie do zakupu lekarstw Brak opieki lekarskiej w sobot ę (szczególnie Skrócenie oczekiwania do lekarzy specjalistów i na badania 6 1 6 opieka piel ęgniarki) specjalistyczne 7 Wi ęcej specjalistów i lepszy do nich dost ęp 8 Lekarz ze specjalizacj ą Zatrudnienie w o środku zdrowia specjalistów (kardiologa, 9 ginekologa, reumatologa, urologa) 10 Zwi ększy ć poradnie specjalistyczne 11 Specjali ści, ró Ŝnych specjalno ści 12 Całodobowa opieka medyczna (telefoniczna) 13 Karetka pogotowia 14 Cz ęstsze porady specjalistyczne w tutejszej poradni Konkurencja w zakresie ochrony zdrowia (tworzenie, drugi 15 ośrodek zdrowia) Cz ęstsze kierowanie pacjentów przez lekarzy rodzinnych do 16 specjalistów 17 Ośrodek rehabilitacji
129 18 Organizacja profilaktycznych bada ń w ró Ŝnych zakresach Działania anga Ŝuj ące społeczno ść lokaln ą do wspólnego 20 rozwi ązywania problemów - Kultura, promowanie regionu, czysto ść - Organizowanie spotka ń dyskusyjnych Dotarcie do tych ludzi i umiej ętne wci ągni ęcie ich do otwarcia - si ę na ujawnienie i rozwi ązywanie tych problemów wspólnie Współpraca z lud źmi, robi ć zebrania, kontakty powinny by ć - ci ągłe - Spotkania - Informacja i współpraca przy planach dotycz ących danej wsi - Bardziej docenia ć działalno ść lokalnej ludno ści Organizowanie spotka ń z udziałem osób wykwalifikowanych, - potrafi ących zach ęci ć, zainteresowa ć społeczno ść do takich działa ń Spotkania z osobami posiadaj ącymi kwalifikacje i potrafi ącymi - zach ęci ć lokaln ą społeczno ść do działania Spotkania poruszaj ące na forum problemy społeczno ści, - prowadzone przez zaufane i odpowiedzialne osoby z gminy Organizowanie spotka ń, dzielenie si ę własnymi - do świadczeniami Zwi ększenie roli rodziców w Ŝyciu szkoły – ocena pracy - dyrekcji i nauczycieli - Wi ększe zainteresowanie gminy - Organizowanie festynów w ró Ŝnych miejscowo ściach w gminie Kulkowanie miejscowych tradycji, regionalizmu, miejsc - pami ęci - Ró Ŝne formy spotka ń - Cz ęstszy kontakt ze społeczno ści ą (zebrania)
Tematy szkole ń i kursów zaproponowanych przez mieszka ńców Gminy Liczba zgłosze ń
1 Informatyczne, informatyk, kursy komputerowe, obsługa komputera 8 2 Ró Ŝnej, ró Ŝnych szkole ń 7 3 Jak korzysta ć z funduszy, pozyskiwanie środków z poza bud Ŝetu gminy, pozyskiwanie środków unijnych 6 4 Zgodnie z zapotrzebowaniem środowiska, zwi ązane ze środowiskiem, adekwatne do potrzeb gminy, przydatne 5 w gminie 5 Przygotowuj ące do zawodu, zawodowej 3 6 Kursy j ęzykowe, j ęzyków obcych 3 7 Kucharz, gastronomia, do Ŝywianie dzieci, 3 8 Agroturystyka 2 9 śeby po nich znale źć prac ę, ułatwiaj ące znalezienie po nich pracy 2 10 W zale Ŝno ści od pracy, któr ą dana osoba chciałaby lub ma mo Ŝliwo ść podj ąć 1
130 11 Zarz ądzanie 1 12 Sterowanie własnym rozwojem zawodowym 1 13 Kurs florystyczny 1 14 Kurs projektowania wn ętrz 1 15 Prace chałupnicze 1 16 Plastycznej, hafty, dziergania 1 17 Fryzjerstwo 1 18 Ułatwiaj ących zatrudnienie 1 19 Zdobywanie pracy, realia rynku pracy, kreowanie własnego wizerunku 1 20 Jak zało Ŝyć własne przedsi ębiorstwo 1 21 Ekologia, poszanowanie środowiska 1 22 Organizacja Ŝycia kulturalnego w swojej miejscowo ści 1 23 Ekonomicznej 1 24 Rolnictwo 1 25 Problemy w rodzinie 1 26 Rękodzielnictwo 1
Wnioski – wyniki konsultacji społecznych , przeprowadzone w Gminie w odniesieniu do Dzieci i Młodzie Ŝy, Osób Starszych, Rodzin, a tak Ŝe pozostałe wyniki: a. zgłaszane problemy społeczne w poszczególnych grupach: od największej liczby zgłosze ń
• dzieci i młodzie Ŝ: 1. brak miejsca spotka ń np. w poszczególnych wioskach 2. brak odpowiedniego miejsca na spotkania dla młodzie Ŝy 3. ograniczony dost ęp do Internetu 4. alkohol 5. ograniczony dost ęp do placówek kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych 6. Brak opieki nad dzie ćmi w wieku przedszkolnym 7. papierosy 8. brak mo Ŝliwo ści dokształce ń • osoby starsze: 1. problemy z dojazdem do lekarza 2. niskie świadczenia 3. Samotno ść - izolacja 4. problemy zdrowotne 5. brak zaj ęć , kontaktów z lud źmi w tym samym wieku 6. niewystarczaj ący zakres usług opieku ńczych 7. brak zagospodarowania wolnego czasu w wieku poprodukcyjnym 8. niepełnosprawno ść 9. brak pomieszczenia dla tej grupy 10. brak organizacji imprez kulturalnych • rodziny: 1. bezrobocie 2. alkoholizm 3. rozbicia rodzin – wyjazdy zagraniczne 4. niewydolno ść materialna rodziny 5. brak dost ępu do pomocy specjalistycznej 6. bezradno ść Ŝyciowa
131 7. ubóstwo 8. bezradno ść w sprawach opieku ńczo – wychowawczych 9. przemoc w rodzinie • inne: 1. niezadowalaj ący dost ęp do poradni specjalistycznych 2. za mało / brak lekarzy specjalistów 3. brak ginekologa 4. brak kardiologa 5. brak dost ępu / mały do lekarzy specjalistów 6. brak opieki lekarskiej w sobot ę (szczególnie opieka piel ęgniarki) b. Zgłaszane oczekiwania i potrzeby w poszczególnych grupach: • dzieci i młodzie Ŝ: 1. zorganizowanie miejsc pracy przynajmniej na czas wakacji 2. zorganizowanie młodzie Ŝy czasu wolnego 3. miejsce spotka ń towarzyskich 4. spotkania z ciekawymi lud źmi 5. logopeda 6. zaj ęcia rytmiczne, sportowe 7. wyjazdy autokarowe 8. lepszy dost ęp do Internetu pod opiek ą osoby wykwalifikowanej 9. stworzenie miejsc do rekreacji dla młodzie Ŝy i dzieci 10. dost ęp do Internetu we wszystkich sołectwach 11. do Ŝywianie 12. mądre wykorzystanie pieni ędzy przez szkoł ę – psycholog, pedagog z autorytetem 13. kontrola i rehabilitacja 14. pomoc psychologa 15. plac zabaw, 16. basen 17. spływy kajakowe 18. salon gier 19. opieka psychologiczno – pedagogiczna 20. zaj ęcia z logoped ą 21. ośrodki przedszkolne 22. kursy (j ęzykowe, informatyka) 23. szkolenie młodzie Ŝy co do przyszło ści zawodowej 24. dost ęp do Internetu we wszystkich sołectwach 25. lepszy dost ęp do świetlic wiejskich 26. tworzenie miejsc kulturalno – rozrywkowych 27. działalno ść profilaktyczna, edukacyjna w zakresie zjawiska alkoholizmu, palenia papierosów, narkotyków 28. mo Ŝliwo ść nauki j ęzyków obcych na terenie swojej miejscowo ści\ 29. szerszy dost ęp do Internetu • osoby starsze: 1. świadczenie usług opieku ńczych dla osób starszych 2. wi ększe zainteresowanie problemami osób starszych i środowiskiem 3. zagospodarowanie czasu wolnego osób starszych 4. wi ęcej opiekunek społecznych 5. piel ęgniarki środowiskowe 6. powstanie nowych miejsc pracy 7. dojazd do lekarza 8. pomoc samotnym – odwiedziny przynajmniej raz na kwartał 9. poprawa warunków bytowych 10. stworzenie mo Ŝliwo ści integracji w tej grupie społecznej
132 11. pomoc psychologa, 12. umo Ŝliwianie dotarcia osób na ró Ŝnego rodzaju imprezy organizowane przez gmin ę 13. łatwiejszy dostęp do ró Ŝnego rodzaju specjalistów od chorób 14. świadczenia (emerytury) powinny zapewni ć godne Ŝycie bez dylematów kupi ć Ŝywno ść , czy leki 15. rozmowy na temat problemów osób starszych 16. zniesienie barier architektonicznych UG 17. świadczenia (emerytury) powinny zapewni ć godne Ŝycie bez dylematów kupi ć Ŝywno ść , czy leki 18. zach ęcanie seniorów do tworzenia zespołów śpiewaczy, stowarzysze ń, i innych zgrupowa ń 19. lepszy dost ęp do świadcze ń lekarskich 20. polepszy ć dost ęp do słu Ŝby zdrowia, wi ęcej specjalistów 21. piel ęgniarki powinny by ć w terenie 22. bli Ŝszy kontakt ze starszymi (opieka) 23. zabieganie w utrzymaniu dotychczasowych poł ącze ń komunikacji i w tworzeniu nowych 24. zapewnienie odpowiedniej opieki 25. organizowanie czasu dla osób starszych i niepełnosprawnych • rodziny: 1. wi ęcej miejsc pracy na terenie gminy 2. dobre zarobki 3. wi ększa kontrola zasiłków pieni ęŜ nych 4. psycholog rodzinny 5. pedagog szkolny z prawdziwego zdarzenia 6. pomoc opieki zdrowotnej 7. porady fachowe 8. basen 9. walka z alkoholizmem, sprzeda Ŝ alkoholu nieletnim i bezrobotnym 10. nadzór na wydatkowaniem środków otrzymywanych prze podopiecznych GOPSu 11. praca dla potrzebuj ących 12. ukazanie rodzinom sposobów radzenia sobie z bied ą i patologiami społecznymi 13. pomoc finansowa 14. pomoc osobom starszym i niepełnosprawnym 15. zlikwidowanie nielegalnego zatrudnienia 16. tworzenie warunków do powstawania nowych miejsc pracy w gminie poprzez wspieranie lokalnej przedsi ębiorczo ści 17. szeroko poj ęta działalno ść profilaktyczna i edukacyjna w zakresie zjawiska alkoholizmu 18. zapewnienie procesu resocjalizacji osób powracaj ących z zakładów pracy 19. wi ększa integracja mi ędzys ąsiedzka 20. dokształcanie rodziców w zakresie wychowania dzieci, świadome macierzy ństwo 21. zmniejszenie bezrobocia 22. wła ściwe rozpoznawanie problemów 23. rozmowa z członkami rodzin (pro śby, oczekiwania) 24. pomoc w znalezieniu pracy 25. pomoc ze strony ró Ŝnych organizacji i instytucji 26. pomoc materialna • inne: 1. profilaktyka dla ludzi, ochrona starszych i niepełnosprawnych 2. karetka pogotowia 3. wi ęcej specjalistów i lepszy do nich dost ęp 4. skrócenie oczekiwania do lekarzy specjalistów i na badania specjalistyczne 5. zwi ększy ć poradnie specjalistyczne 6. specjali ści ró Ŝnych specjalno ści 7. całodobowa opieka medyczna (telefon) 8. dost ępno ść do specjalistów medycyny i bada ń profilaktycznych 9. cz ęstsze kierowanie przez lekarzy rodzinnych do specjalistów 10. ośrodek rehabilitacji
133 c. Proponowane sposoby rozwi ązywania problemów w poszczególnych grupach: • dzieci i młodzie Ŝ: 1. uaktywnienie świetlic wiejskich poprzez doposa Ŝenie i fachow ą obsług ę 2. kluby sportowe i pomoc w zaj ęciach sportowych (finanse) 3. zorganizowanie zaj ęć pozalekcyjnych umo Ŝliwiaj ących rozwój w kierunku ich zainteresowa ń 4. kółka zainteresowa ń organizowane w szkole i GOK-u 5. zatrudnienie specjalistów w GOK-u, którzy potrafi ą uaktywni ć i zorganizowa ć młodzie Ŝ i dzieci 6. w dni wolne od lekcji udost ępnienie dzieciom i młodzie Ŝy lokali wyposa Ŝonych w sprz ęt do ćwicze ń, zabaw i odpowiedni personel, który prowadzi tych ludzi rozs ądnie i z rozwag ą 7. utworzy ć boska do gry w piłk ę 8. ogród Jordanowski (2 karuzele, 3 – 5 hu śtawek, piaskownica, drabinki, zje ŜdŜalnia) 9. organizowanie świetlic socjoterapeutycznych 10. wspólne rozmowy o rodzinnych problemach 11. organizowanie spotka ń – organizacji, Towarzystw przyjaciół dzieci 12. utworzy ć świetlice 13. wolontariat jako nauka uspołeczniania 14. spotkania dzieci z osobami z wykształceniem pedagogicznym przynajmniej raz w tygodniu (wspólne śpiewanie, nauka wierszy, zabawy) 15. budowa boisk w wi ększych sołectwach 16. tworzenie ró Ŝnych kółek zainteresowa ń 17. dost ęp do Internetu w świetlicach wiejskich 18. zatrudnienie pedagoga w szkole • osoby starsze: 1. uniwersytet trzeciego wieku 2. szkolenia dla osób starszych 3. organizowanie spotka ń osób starszych pod okiem specjalistów 4. klub seniora – spotkania, rozmowy, wieczorki przy muzyce 5. dom opieki, zorganizowanie o środków opieku ńczych 6. pomoc samotnym – odwiedziny przynajmniej raz na kwartał 7. organizowanie białych niedzieli 8. osoby z opieki społecznej zadaj ą pytania „czego ś potrzebujesz” – pomoc w razie potrzeby i na miar ę mo Ŝliwo ści 9. wł ącznie dzieci i młodzie Ŝ do opieki nad starszymi, odwiedzanie, zakupy 10. organizowanie spotka ń opłatkowych, wielkanocnych, dla osób samotnych 11. koła zainteresowa ń 12. imprezy o charakterze kulturalnym „Dzie ń Babci i Dziadka”, rocznicowe spotkania – kombatanci, historia 13. organizowanie działa ń młodzie Ŝy, które b ędą spotyka ć si ę z osobami starszymi i zbiera ć od nich histori ę 14. świetlice, zorganizowa ć miejsca spotka ń 15. środek zdrowia z szersz ą opiek ą medyczn ą 16. rozwini ęcie i organizowanie wolontariatu młodzie Ŝy 17. współpraca instytucji – O środek Pomocy ze szkoł ą (tworzenie frontów opieku ńczo – wychowawczych) 18. ośrodek zdrowia czynny w soboty – dy Ŝur 19. warsztaty dla osób mog ących jeszcze pracowa ć (haftowanie, układanie kwiatów, wyplatanie koszyków) 20. wolontariat, sekcje klubów, stowarzyszenia społeczne • rodziny: 1. kursy przygotowuj ące do zawodu, kursy dla bezrobotnych 2. rodziny patologiczne – obj ąć opiek ą psychologiczn ą 3. stworzenie miejsc pracy np. chałupnictwo, skup ziół, powstanie firm świadcz ącej usługi opieku ńcze
134 4. spotkania na temat – poprawa warunków materialnych, zdobywania pracy 5. zapewnienie pomocy w sprawach opieku ńczo – wychowawczych poprzez utworzenie swego rodzaju punktu pomocy 6. likwidacja picia pod sklepami i w sklepie oraz zakaz sprzedawania alkoholu na zeszyt 7. wstrzymanie świadcze ń GOPS-u dla rodzin z problemami alkoholowymi 8. szkolenie w zakresie aktywnych form poszukiwania pracy 9. szkolenie w zakresie wła ściwych form pracy opieku ńczej i wychowawczej w rodzinach 10. pikniki, festyny 11. prace interwencyjne, społeczno – u Ŝyteczne jako środek zaradczy przeciwko bezrobociu 12. współpraca ścisła szkoły ze środowiskiem, organizacjami środowiskowymi i urz ędami 13. wspólne uczestnictwo w ró Ŝnych imprezach kulturalnych – zaanga Ŝowanie udział 14. edukacja w kierunku poznawania rynku pracy i sposobu jej poszukiwania 15. anga Ŝowanie si ę w problemy rodzin organizacji społecznych i instytucji 16. powstanie nowych miejsc pracy – nowe zakłady pracy 17. zlikwidowanie picia alkoholu w sklepach i obok oraz sprzeda Ŝy alkoholu na zeszyt 18. tworzenie grup wsparcia wychowawczo – opieku ńczych 19. uruchomienie działa ń w ramach istniej ących organizacji (Grupa AA, GOPS, szkoła, policja) • inne: 1. Organizowanie „Białych niedzieli” 2. przedłu Ŝenie pracy lekarza 3. dofinansowanie zakupu lekarstw 4. zatrudnienie w o środku zdrowia specjalistów (kardiologa, ginekologa, reumatologa, urologa) 5. cz ęstsze porady specjalistyczne w tutejszej poradni 6. konkurencja w zakresie ochrony zdrowia (tworzenie, drugi o środek) 7. organizowanie profilaktycznych bada ń w ró Ŝnym zakresie
Grupy społeczne, które wypełniły ankiet ę:
Ankiet ę wypełniło 75% kobiet, tylko 25% m ęŜ czyzn. Najwi ększ ą liczb ę (62%) stanowiły osoby powy Ŝej 40 roku Ŝycia, pozostałe grupy 30 – 40 lat to około 16% badanych, 25 – 30 lat około 11%, a 18 – 24 lata 8% zdanych ankiet. Najmniej stanowi ą nastolatki w wieku 12 – 17 lat 3%.
Najwi ększy procent osób (31%) stanowi ą osoby z wykształceniem średnim, 24% badanych z wykształceniem wy Ŝszym, 19% zawodowe, 12% z podstawowym. Najmniej stanowi ą osoby z wykształceniem policealnym – 9%
Wśród przebadanych osób, które zaznaczyły instytucje / organizacje, w której pracuj ą lub działaj ą społecznie 19% jest zwi ązanych z urz ędem gminy (w tym równie Ŝ jednostkami organizacyjnymi: Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminny O środek Kultury, szkoła). 16% nale Ŝy do Kół Gospody ń Wiejskich, 10% to Radni, 8% osób zwi ązanych z Ko ściołem, 7% członkowie organizacji pozarz ądowych w tym OPS, a tylko 4% sołtysi. Najwi ększa liczba osób 23% to inne (np. stowarzyszenia, studenci, ucze ń, emeryt)
Dla 27% źródłem utrzymania gospodarstwa rolnego jest renta / emerytura, 23% praca najemna w sektorze publicznym, 18% praca we własnym gospodarstwie rolnym, 15% pozostaje na utrzymaniu członka rodziny, 11% praca najemna w sektorze prywatnym, 6% praca na rachunek własny, jak i praca dorywcza, 2% zasiłek dla bezrobotnych i !% świadczenia z O środka Pomocy Społecznej.
Je śli chodzi o sytuacje materialn ą swojego gospodarstwa 56% osób twierdzi Ŝe jest przeci ętna, 25% raczej dobra, 12% raczej zł ą, a 4% zł ą i 3% bardzo dobr ą.
Najwi ęcej ankiet jest od osób zamieszkałych w najwi ększej miejscowo ści z siedzib ą gminy tj. w Sosnowicy 45%, 8% w Starym Orzechowie i Pieszowoli, 7% w Zienkach, 6% w Bohutynie, Lejnie, 3% w Nowym Orzechowie, Turnie, 2% w Lejnie i 1% Górki i Kropiwki. Wniosek z tego taki, i Ŝ 50%
135 wsi zło Ŝyły ankiety, z pozostałych albo nie wróciły ankiety, b ądź sołtysi, czy radni nie dotarli do tych mieszka ńców, lub nie wpisali w ogóle miejsca zamieszkania (2% nie napisało miejsca zamieszkania)
Inne spostrze Ŝenia i uwagi co do przeprowadzonych konsultacji :
W śród badanych osób, które zło Ŝyły ankiety 58% nie zna zało Ŝeń Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy, a 36% zapoznało si ę.
77% przebadanych jest za utworzeniem na terenie gminy świetlic środowiskowych, a 3% jest przeciwna. 19% osób nie ma zdania. Zaproponowano utworzenie świetlic środowiskach w ka Ŝdej wi ększej miejscowo ści – 5 i sołectwach – 4, jak równie Ŝ w ka Ŝdej miejscowo ści – 4, w miejscowo ściach dawnych PGR-ów i spółdzielniach produkcji. Wymieniane miejsca utworzenia to GOK, remizy Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej i siedziby Kół Gospody ń Wiejskich oraz w nieczynnych szkołach. Wymieniane miejscowo ści to Sosnowica – 8, Pieszowola – 4, Nowy Orzechów – 4, Zienki – 3, oraz Stary Orzechów i Górki.
73% uwa Ŝa, Ŝe na terenie gminy jest zapotrzebowanie na świadczenie usług opieku ńczych, a tylko 5%twierdzi, Ŝe nie ma potrzeby. 21% w tej kwestii nie ma zdania. Według ankieterów proponowano, by takie usługi świadczył O środek Pomocy Społecznej jako organizator, Zakład Opieki Zdrowotnej, piel ęgniarka środowiskowa - 3 , opiekunka społeczna, sąsiedzi, Gmina, wyspecjalizowana jednostka organizacyjna,
Działania Gminy, które mog ą pozytywnie wpłyn ąć na rozwi ązanie problemów społecznych: • pozyskiwanie środków unijnych na kwestie społeczne – 78 zgłosze ń • organizowanie kursów, szkole ń dla osób poszukuj ących pracy – 52 zgłoszenia • działania na rzecz aktywizacji społeczno ści gminy / wsi – 46 zgłosze ń • wykorzystywanie budynków Gminy na nowe inwestycje społeczne – 43 zgłoszenia • zwi ększenie ilo ści imprez sportowych kulturalnych – 27 zgłosze ń • profilaktyka – 22 zgłoszenia • ści ślejsza współpraca z s ąsiednimi gminami w zakresie polityki społecznej – 19 zgłosze ń
Gmina osi ągnie w zakresie ładu społecznego, jak równie Ŝ powinna w tym zakresie postawi ć sobie cel: • poprawa warunków Ŝycia i funkcjonowania mieszka ńców – 74 zgłoszeni • integracja społeczno ści lokalnych – 45 zgłosze ń • wzmocnienie oraz podniesienie sprawno ści działalno ści ró Ŝnych instytucji w gminie – 33 zgłoszenia • przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu – 30 zgłosze ń • tworzenie warunków ku temu, by „ka Ŝdy brał swoje Ŝycie w swoje r ęce” – 28 zgłosze ń • wielofunkcyjny i zrównowa Ŝony rozwój gospodarczy i społeczny – 27 zgłosze ń
75% uwa Ŝa, Ŝe dost ępno ść do poradni specjalistycznej jest zadowalaj ąca, tylko 10% twierdzi, Ŝe jest zadowalaj ąca, a 14% nie ma zdania.
67% bada ń jest za prowadzeniem kursów i szkole ń dla dorosłych, 6% nie jest za prowadzeniem, a 21% nie ma zdania.
46% jest za prowadzeniem działa ń anga Ŝuj ących społeczno ść lokaln ą do wspólnego rozwi ązywania problemów, a tylko 8% ma przeciwne zdanie, 33% nie ma zdania
Działania jakie mo Ŝna podj ąć w celu poprawy Ŝycia mieszka ńców: • podejmowanie działa ń maj ących na celu zapobieganie wykluczeniu społecznemu osób starszych, niepełnosprawnych, bezdomnych oraz uzale Ŝnionych – 56 zgłosze ń • przeciwdziałanie społecznej bierno ści, kierowanie działa ń na aktywizacj ę zawodow ą podopiecznych – 53 zgłoszenia
136 • wzmocnienie pomocy materialnej (doradztwo, pomoc społeczna i prawna) – 42 zgłoszenia • rozszerzenie współpracy z instytucjami i organizacjami pozarz ądowymi
Skuteczne rozwi ązywanie problemów alkoholowych, narkomanii i przemocy w rodzinie: • zapewnienie w ka Ŝdej szkole pomocy psychologa i pedagoga – 62 zgłoszenia • szerzenie o światy w tym zakresie (kształtowanie świadomo ści) w śród dzieci, młodzie Ŝy i dorosłych – 54 zgłoszenia • organizowanie wolnego czasu dla dzieci i młodzie Ŝy – 50 zgłosze ń • współpraca z policj ą, organizacjami i instytucjami pomagaj ącymi osobom uzale Ŝnionym – 45 zgłosze ń • udzielanie pomocy (w tym równie Ŝ prawnej) – 30 zgłosze ń • organizowanie grup wsparcia dla osób uzale Ŝnionych – 28 zgłosze ń
137 Zał ącznik 6 – Plan Działania 2008
Zaakceptowany Plan Działania na 2008 rok do 1/3 alokowanej kwoty Programu Integracji Społecznej Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich.
PLAN DZIAŁANIA
1. Adres gminy Województwo Lubelskie Miejscowo ść Sosnowica Ulica Spokojna Nr domu 10 Nr lokalu - Kod pocztowy 21 – 230 Sosnowica
2. Osoba do kontaktów roboczych z Regionalnym O środkiem Polityki Społecznej Imi ę Dorota Nazwisko Świ ć Podinspektor ds. Rozwoju Lokalnego i Promocji Gminy, ds. Środków Stanowisko Pomocowych Nr telefonu 082 59 12 152 Nr faksu 082 59 12 152 Adres poczty e-mail [email protected]
3. Ogólny opis zaplanowanych usług społecznych (ok. 500 znaków) Zgodnie z potrzebami społecznymi, ustalonymi podczas spotka ń roboczych z zespołem roboczym reprezentuj ącym społeczno ść lokaln ą planujemy w 2008 roku skupi ć si ę na aktywizacji i integracji jak najszerszej lokalnej grupy społecznej wokół świetlic wiejskich. Wszelkie inicjatywy ogólnospołeczne (do Ŝynki), jak i wyjazd studyjny dla kobiet maj ą wpływa ć na integracj ę całej społeczno ści, wymian ę wzajemnych do świadcze ń i spostrze Ŝeń. Przewidziane s ą działania: I. Usługi ł ączone poprzez 1.Rozwijanie i wspomaganie istniej ących świetlic wiejskich w tym mi ędzy innymi: - warsztaty animacyjne (działania ukierunkowane na pomoc dzieciom i młodzie Ŝy) - warsztaty artystyczne (skierowane do całej społeczno ści). - usługi edukacyjne - wyjazdy studyjne - organizacja spotkania opłatkowego z jasełkami i kol ędowaniem wraz z wystaw ą r ękodzielnictwa miejscowej ludno ści 2. Zagospodarowanie czasu wolnego całej społeczno ści gminy (dominuj ącym adresatem b ędzie
138 rodzina) przyczyniaj ące si ę do integracji poprzez zorganizowanie do Ŝynek wiejskich z zabaw ą taneczn ą, wyst ępem lokalnych zespołów, a tak Ŝe regionalnymi posiłkami wykonanymi przez tutejsze Koła Gospody ń Wiejskich i wystawami r ękodzielnictwa lokalnego z mo Ŝliwo ści ą sprzeda Ŝy. 3. Aktywizacja społeczna kobiet poprzez integruj ący kilkudniowy wyjazd studyjny, w celu zapoznania si ę z dobrymi praktykami.
4. Czy planowane usługi s ą zgodne z zapisami w planach strategicznych gminy (w tym w strategii rozwi ązywania problemów społecznych, je śli istnieje)? TAK Prosz ę zacytowa ć odpowiednie zapisy: Gminna Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych Rozdział VI. Punkt 2. Podstawowe cele strategiczne (priorytety) i kierunki działa ń Cel główny strategiczny: 1. Redukcja zjawiska ubóstwa (…Bardzo wa Ŝnym elementem b ędzie równie Ŝ tworzenie świetlic środowiskowych…. Nauczenie umiej ętno ści wykorzystywania własnych zasobów… ) str.39-40 2. Przeciwdziałanie bezrobociu (…Tworzenie przyjaznych warunków do powstawania nowych miejsc pracy w gminie poprzez wspieranie przedsi ębiorczo ści / turystyki…) str.40 3. Wyrównanie szans osób niepełnosprawnych poprzez integracje w środowisku lokalnym oraz likwidowanie wszelkich barier psychologicznych, społecznych i fizycznych dyskryminuj ących te osoby (.... zapobieganie osamotnieniu i izolacji poprzez umo Ŝliwienie udziału w Ŝyciu kulturalno – społecznym…) str.41 4. Zahamowanie zjawiska alkoholizmu oraz pomoc osobom i rodzinom dotkni ętych problemem alkoholowym (…promowanie zdrowego stylu Ŝycia, szczególnie w śród dzieci i młodzie Ŝy (edukacja w szkołach, świetlicach, środowisku…) str.43 5. Przeciwdziałanie wzrostowi i u Ŝywania i poda Ŝy narkotyków (…zwi ększenie zaanga Ŝowania społeczno ści lokalnej w zapobieganiu szerzenia si ę narkomanii poprzez wspieranie szkół w rozwijaniu działa ń profilaktycznych w zakresie organizacji czasu wolnego dzieci i młodzie Ŝy, programów stanowi ących alternatyw ę wobec u Ŝywania narkotyków...) str.43 6. Zahamowanie zjawiska przemocy w rodzinie złagodzenia jego skutków (…tworzenie świetlic, które będą dost ępne po zaj ęciach lekcyjnych…) str.45 7. Pomoc na rzecz rodzin z problemami opieku ńczo – wychowawczymi (…Opieka i pomoc powinna by ć organizowana w środowisku bliskim dziecku w rodzinie, szkole, świetlicy, tak aby umo Ŝliwiały mu wzrastanie i rozwój w naturalnych warunkach rodzinnych, kulturowych i społecznych…) Warto tutaj nadmieni ć, i Ŝ strategia jest w trakcie uaktualniana. Obecna strategia opracowane przez Urz ąd Gminy w Sosnowicy przy współpracy Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Sosnowicy ukierunkowany głównie jest na pomoc społeczn ą. Integracja i aktywizacja społeczna oraz pozostałe działania z zakresu polityki społecznej zostan ą uj ęte w nowej strategii, która b ędzie aktualizowana do ko ńca 2008 roku.
NIE
139 Je śli NIE, prosz ę o wyja śnienie rozbie Ŝno ści: Nie dotyczy
4. Prognozowany harmonogram realizacji Planu Działania Główne etapy realizacji Planu Działania ROK 2008 ROK 2009 Kwartały I II III IV I II III IV
Przygotowanie planu działania X Upowszechnienie i promocja działa ń X X
Ogłoszenie konkursu X X X
Podpisywanie umów z wykonawcami X X
Wdra Ŝanie planu działania X X
Promocja realizowanych projektów i planu działania X X Monitoring i ewaluacja realizowanych projektów i planu X X Działania Opracowanie raportu i sprawozda ń z realizacji Planu X Działania
5. Plan zapotrzebowania na środki finansowe Rodzaje usług zgodnie z Kwota (w złotych) % kwoty obj ętej Planem podziałem w punkcie 3, np.: Działania
Usługi dla osób starszych - - Usługi dla dzieci i młodzie Ŝy - - Usługi dla rodzin - - Usługi ł ączone dla dzieci i młodzie Ŝy, osób starszych, 46.656,72 100 kobiet, rodzin i całej społeczno ści Wsparcie szkoleniowe (szkolenia, warsztaty, wizyty - - studyjne, itp) – do 10% alokacji Razem: 100% kwoty obj ętej Planem 46.656,72 Działania
Podział kwot Kwota zł % Kwota obj ęta Planem Działania 46.656,72 33.33 Kwota pozostaj ąca nadal w 93.313,44 66,67 dyspozycji gminy RAZEM 100% kwoty alokowanej na 139.970,16 gminę
Kwota w rozbiciu na ROK 2008 ROK 2009 kwartały*
140
Kwartały I II III IV I II III IV
Kwota 0,00 0,00 24.000,00 22.656,72 0,00 0,00 0,00 0,00 46.656,72 (w złotych) * - szczegółowe dane dotycz ące planowanych wydatków w rozbiciu na poszczególne miesi ące b ędą przekazywane zgodnie z rozdziałem 3 Podr ęcznika Realizacji PIS 6. O świadczam, Ŝe informacje zawarte w niniejszym opisie usług społecznych s ą zgodne z prawd ą. Wyra Ŝam zgod ę na udost ępnienie niniejszego planu innym instytucjom oraz ekspertom dokonuj ącym ewaluacji i oceny. Imi ę i nazwisko osoby uprawnionej Krystyna Ja śkiewicz Stanowisko Wójt Gminy Sosnowica Miejsce i data Sosnowica, 31 marca 2008r.
Podpis i piecz ęć osoby uprawnionej
7. Weryfikacja planu (WYPEŁNIA ROPS / KONSULTANT REGIONALNY): Czy wszystkie pola zostały wła ściwie wypełnione przez gmin ę? Czy prognozowany koszt działa ń jest zgodny z kwot ą alokowan ą na dan ą gmin ę? Czy zakres planowanych usług jest zgodny z zapisami w planach strategicznych gminy, w tym w szczególno ści w strategii rozwi ązywania problemów społecznych? PODPIS: ……………. DATA:…………………
141 Zał ącznik 7 – Projekty
Propozycje projektów opracowane podczas ostatnich warsztatów uaktualnienie Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych.
Centrum edukacyjne – kształcenie r ękodzielnictwa , gin ących zawodów Cel ogólny : Edukacja i rynek pracy, kultura i rekreacja Cel szczegółowy / działania : Edukacja w kierunku wykorzystania zasobów naturalnych, rolnych i ekonomicznych w celu uzyskania dodatkowych źródeł dochodów. Cele: - Szkolenie osób w celu nauki zawodu lub przekwalifikowania - Przypomnienie i zachowanie tradycji rzemiosła r ękodzielnictwa, gin ących zawodów - Prezentacja dla dzieci i młodzie Ŝy szkolnej r ękodzielnictwa, gin ących zawodów - Zachowanie i piel ęgnacja dziedzictwa kulturowego - Wykształcenie kadr, fachowców zdolnych podj ąć działalno ść zawodow ą lub gospodarcz ą Beneficjenci: - dzieci i młodzie Ŝ szkoły podstawowej i gimnazjum oraz innych typów szkół - miejscowa i przyjezdna młodzie Ŝ - doro śli i osoby starsze Zadania: - organizacja bazy szkoleniowej (materialnej, warsztatowej, programowej, kadrowej) - nawi ązanie współpracy z instytucjami: Starostwo, Izba Rzemiosła, Muzeum Wsi Lubelskiej - wykorzystanie do świadczenia i umiej ętno ści osób starszych i innych przedstawicieli zanikaj ących zawodów - utrwalenia, udokumentowanie, zinwentaryzowanie tradycji, umiej ętno ści w dziedzinie tych zawodów - stworzenie cyklicznej imprezy (imprez), propaguj ących idee zachowania gin ących zawodów, jako dziedzictwa kulturowego - opracowanie wydawnictwa: przewodniki, foldery, monografie Harmonogram: - realizacja projektu mo Ŝe (powinna by ć) rozło Ŝona na wiele lat, jednak my w projekcie zakładamy 1 rok
142 - organizowanie klubu tradycji wraz z wyposa Ŝeniem - zgromadzenie, skupienie przyjaciół tradycji, imprezy integracyjne, pikniki, wieczornice - rozpoznanie mo Ŝliwo ści współpracy z innymi zainteresowanymi instytucjami i nawi ązanie współpracy - zorganizowanie wyjazdów studyjnych, organizacja pokazów, warsztatów, prelekcji - stworzenie listy zawodów, b ędących przedmiotem szkole ń, pokazów i prezentacji - powstanie i wydanie przewodników, folderów, monografii, prezentacje multimedialne - doroczny festyn Ŝniwny – prezentacje gin ących zawodów poł ączonych ze sprzeda Ŝą wyrobów.
Centrum aktywno ści zawodowej i gospodarczej Cel ogólny : Edukacja i rynek pracy, kultura i rekreacja Cel szczegółowy / działania : Zapewnienie doradztwa specjalistycznego: psycholog, doradztwo zawodowe, przedsi ębiorczo ść ; Cele: - Zwi ększenie aktywno ści mieszka ńców Beneficjenci - Mieszka ńcy w wieku produkcyjnym 18 – 60 lat Zadania: - Zało Ŝenie grupy / organizacji biura / punktu konsultacyjno - doradczego - Doradztwo oraz szkolenie w poszukiwaniu pracy, pisaniu cv i Ŝyciorysu - Doradztwo w wypełnianiu wniosków o dofinansowanie działalno ści gospodarczej - Pomoc w poszukiwaniu miejsc pracy i rynku zbytu - Badania i monitorowanie lokalnego rynku - Kursy przekwalifikuj ące zgodnie z potrzebami lokalnego rynku i mieszka ńców - Kurs w zakładaniu firm i przedsi ębiorstw - Wyjazd studyjny – promocja grup producentckich Harmonogram: - Okres realizacji 1,5 roku
143 Kobieta aktywna Cel ogólny : Edukacja i rynek pracy, kultura i rekreacja Cel szczegółowy / działania : Edukacja w kierunku wykorzystania zasobów naturalnych, rolnych i ekonomicznych w celu uzyskania dodatkowych źródeł dochodów. Cele: - Zwi ększenie aktywno ści gospodarczej kobiet Beneficjenci - Kobiety w wieku produkcyjnym Zadania: - Organizowanie kursów kulinarnych, hafciarskich - Zało Ŝenie punktu przedszkolnego, gdzie kobiety na czas nieobecno ści miały gdzie zostawi ć dzieci - Wyjazdy integracyjne - Szkolenie w zakresie pozyskiwania środków finansowych - Zało Ŝenie stowarzyszenia „Aktywne kobiety” Harmonogram: - Okres realizacji rok
„Tadeusz i Ludwika” – Romans Sosnowicki Cel ogólny : Edukacja i rynek pracy, kultura i rekreacja Cel szczegółowy / działania : Wzmocnienie potencjału kulturowego, podtrzymywanie tradycji Cele: - promocja historii romansu, miejsc zwi ązanych z przebiegiem romansu (zbytki przyrodnicze, cmentarz, ko ściół), - zachowanie przepisów na potrawy, pie śni, przy śpiewki, historie i legendy oraz zdj ęć z tamtych czasów i zwi ązanych z obrz ędem weselnym przez szereg lat. Beneficjenci: - osoby starsze, - młodzie Ŝ i dzieci - Koła Gospody ń Wiejskich, organizacje pozarz ądowe. Zadania: - Wyznaczy ć i upami ętni ć miejsca zwi ązane z histori ą miłosn ą - Zbieranie przepisów, przy śpiewek, obrz ędów, legend zwi ązanych z tamtym okresem i obrz ędem ślubnym
144 - Zorganizowa ć konkurs na opowiadanie o romansie Tadeusza i Ludwiki (trzy pierwsze miejsca – wydanie ksi ąŜ ki) - Konkurs na pomysł na potraw ę zwan ą „czarn ą polewk ą” - Konkurs gotowania wybranych „Czarnych Polewek” poł ączony z degustacj ą i prezentacj ą - Zorganizowa ć wystaw ę starych fotografii i rycin przedstawiaj ące Sosnowic ę i jej okolice z tamtego okresu - Wystawa fotografii ślubnych miejscowej ludno ści - Wydanie katalogu / ksi ąŜ ki prezentuj ące miejsca, zabytki, zdj ęcia, przepisy na :czarn ą polewk ę”, znane legendy, historie, przepisy zwi ązane z romansem Sosnowickim i obrz ędami ślubnymi - Kultywowanie uroczysto ści zwi ązanych z tradycj ą miejscowości. Harmonogram: - Okres realizacji około 2 lat, jednak Ŝe niektóre działania mo Ŝna podzieli ć na małe odr ębne projekty
Tradycje naszych wsi Cel ogólny : Aktywno ść społeczna i integracja Cel szczegółowy / działania : Motywacja osób do pracy twórczej, r ękodzielnictwa ludowego oraz prezentowania własnego dorobku i przekazywania umiej ętno ści; Cele: - Zachowanie i przekazywanie pokoleniom obrz ędów, pracy, wa Ŝnych wydarze ń w Ŝyciu zwi ązanych z religi ą / wyznaniem, kulinaria Beneficjenci: - osoby starsze, - dzieci i młodzie Ŝ - Koła Gospody ń Wiejskich Zadania: - Cykliczne spotkania, poszczególnych miejscowo ściach - Warsztaty - Organizacja wystaw, trwałych ekspozycji (promocja tradycji) - Utworzenie k ącika tradycji za stronie Internetowej - Kurs Komputerowy, który b ędzie miał za zadanie przygotowa ć materiały i nawi ązanie kontaktów i promocji
145 - Zorganizowanie wyjazdu studyjnego i udział w wystawach, imprezach zewn ętrznych Harmonogram: - okres realizacji 1 rok
Pomoc rodzinom poprzez kompleksowe doradztwo Cel ogólny : Pomoc społeczna, zdrowie i bezpiecze ństwo Cel szczegółowy / działania : Zwi ększenie aktywno ści zawodowej i społecznej w kierunku samodzielno ści; Cele: - Pomoc psychologa osobom niezaradnym w celu zmiany sposobu my ślenia zwi ększaj ąc poczucie własnej warto ści, rozwoju umiej ętno ści interpersonalnych - Pomoc doradcy zawodowego w celu motywacji do podj ęcia kursów, szkole ń oraz zmiany sytuacji Ŝyciowej Beneficjenci - Osoby długotrwale korzystaj ące z pomocy społecznej - Rodziny znajduj ące si ę w trudnej sytuacji rodzinnej Zadania: - Spotkania grupowe oraz indywidualne z psychologiem - Spotkania z doradc ą zawodowym - Zorganizowanie terapii rodzinnej poprzez spotkania ze specjalistami zgodnie z potrzebami Harmonogram: - Pa ździernik wyszukiwanie osób - Spotkania organizowane w okresie zimowym od listopada do kwietnia - W ramach potrzeb organizowanie raz na rok / dwa.
„Jak Kargul z Pawlakiem” Cel ogólny : Pomoc społeczna, zdrowie i bezpiecze ństwo Cel szczegółowy / działania : Promocja pomocy społecznej, pozytywnego s ąsiedztwa; Cele: - Uaktywni ć tzw. pomoc s ąsiedzką Beneficjenci - Cała społeczno ść lokalna Zadania:
146 - Utworzenie biura wymiany do świadcze ń - Zbieranie osób ch ętnych do wymiany do świadcze ń - Skatalogowanie umiej ętno ści mieszka ńców - Wymiana bezpłatna usług Harmonogram: - rok
Utworzenie grupy interdyscyplinarnej przy O środku Pomocy Społecznej Cel ogólny : Pomoc społeczna, zdrowie i bezpiecze ństwo Cel szczegółowy / działania : Zmniejszenie poziomu bezradno ści i izolacji społecznej osób starszych, niepełnosprawnych, rodzin z trudno ściami; Cele: - Pomoc rodzinom z problemami, z którymi nie potrafi ą rozwi ąza ć we własnym zakresie Beneficjenci - Rodziny dysfunkcyjne Zadania: - Utworzenie stałej grupy w składzie policjant, pedagog szkolny, pracownik O środka Polityki Społecznej - Spotkania w stałej grupy z dodatkowymi osobami w zale Ŝno ści od potrzeb (kurator, pracownik socjalny, psycholog, sołtys) Harmonogram: - 2009 – 2013 - Stały nadzór nad rodzin ą - Opracowanie rocznych sprawozda ń z prowadzonej działalno ści
Dziadkowie aktywni Cel ogólny : Aktywno ść społeczna i integracja Cel szczegółowy / działania : Wł ączenie niepełnosprawnych, osoby starsze, samotne w Ŝycie społeczne; Cele: - Uaktywnienie osób starszych, samotnych, - Docenienie dziadków - Stworzenie poczucia bycia potrzebnym
147 Beneficjenci - Osoby starsze Zadania: - Organizowanie spotka ń szkoleniowych - kurs komputerowy - Organizowanie wieczorków we wszystkim miejscowo ściach - Zorganizowanie konkursu na najbardziej aktywnego dziadka i babcie - Zorganizowanie wyjazdu do kina i do teatru - Zorganizowanie imprezy integracyjnej z okazji dnia Babci i Dziadka „Wnuki Dziadkom” - Zorganizowanie imprezy karnawałowej przez rodziców dla dzieci i Dzidków Harmonogram: - 6 miesi ęcy
Wigilia Sosnowica Cel ogólny : Aktywno ść społeczna i integracja Cel szczegółowy / działania : Aktywizacja i integracja lokalnej społeczno ści. Cele: - Aktywizacja lokalnej społeczno ści - Wydobycie z samotno ści Beneficjenci - Cała społeczno ść lokalna Zadania: - Choinka na placu głównym - Szopka Ŝywa - Gor ąca kuchnia – wieczerza - Symboliczne prezenty - Koncert kol ęd Harmonogram: - 3 miesi ące organizacja
148 Zał ącznik 8 – Wska źniki strategii
Poziom wska źników monitoringu strategii w poszczególnych latach realizacji strategii na najbli Ŝsze 5 lat. Po tym okresie zostan ą okre ślone kolejne lata wska źników.
Lp. Nazwa wska źnika 2009 2010 2011 2012 2013
Liczba podj ętych działa ń przez 1 organizacje na rzecz lokalnej 6 7 8 9 10 społeczno ści Liczba nowych organizacji 2 1 1 1 1 1 społecznych Liczba osób bior ących udział w 3 inicjatywach na rzecz społeczno ści 25 30 35 50 60 lokalnej
Liczba zorganizowanych szkole ń na 4 2 2 2 2 2 terenie gminy
Liczba osób podejmuj ących 5 2 3 4 5 6 działalno ść gospodarcz ą
- Przedstawione wska źniki, b ędą monitorowane na pocz ątku roku po zako ńczeniu roku bazowego. - Zespół Wdra Ŝaj ący we współpracy z Wójtem opracuje w I kwartale 2009 system wska źnikowego monitorowania strategii (SWMS) dla oceny wymiernej stopnia realizacji celów strategii, który b ędzie pó źniej wykorzystany. - System wska źnikowego monitorowania strategii specyficzny dla Gminy Sosnowica wykorzysta dotychczasowe do świadczenia konstrukcji wska źników monitorowania realizacji strategii i nawi ąŜ e do poziomu celów szczegółowych, a nawet programów realizacyjnych.
Coroczny monitoring przyczyni si ę do aktualizowania danych, sprawdzenia poziomu wdra Ŝania strategii.
149 Zał ącznik 9 – Harmonogram
Wzór harmonogramu wdra Ŝania strategii w okresie 2008 - 2020
2008 rok - Powołanie Zespołu Wdra Ŝaj ącego - Zatwierdzenie Gminnej Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Sosnowicy przez Rad ę Gminy Sosnowica - Ocena Gminnej Strategii Rozwoju Gminy Sosnowica przez Regionalny O środek Polityki Społecznej w Lublinie - Opracowanie Planu Działania na 2009 roku w ramach Programu Integracji Społecznej
2009 rok - Przygotowanie przez Zespół Wdra Ŝaj ący systemu wska źnikowego monitorowania strategii (SWMS) - Powołanie Komitetu Steruj ącego - Monitoring strategii i wska źników - Poszukiwanie mo Ŝliwo ści finansowania działa ń
2010 – 2013 rok - Coroczny monitoring strategii i wska źników - Ponowna aktualizacja strategii - Okre ślenie wska źnik na kolejne 5 lat. - Poszukiwanie mo Ŝliwo ści finansowania działa ń
150