nummer 41 29e jaargang, 15 december 2007

lin dlh ml.llmmeir o,a:

Negentigjaar Vereniging Oud Hoorn

• Het vergankelijke o nvergankelijk maken

• Vijfkunstenaars, vijf monumenten

• In memoriam Jan Piet van der Knaap

OUD JH100RN ·. ·.~ . """ '::,1. OJFON ",;-,, "" Kwartaalblad van de Vereniging Oud Hoorn. INHOUD Losse nummers, voorzover voorradig ver­ Negentig jaar Vereniging Oud Hoorn .. """"""""""""""""""""""."""""""".""." .. ". ." " 1 3 krijgbaar tegen betaling van€ 4,55 per stuk voor leden en€ 5,70 voor niet-leden. Bestuursleden Vereniging Oud Hoorn 1974-2007"""""""""""""""""""."""" .. "... " 161 Voor bestellingen postgiro: 2144888 Van de bestuurstafel ...... "" .."""""".".""""""""" .. """""" .. """"."""".""."""."".""""""."" ..". 163 Vereniging Oud Hoorn: Fotopagina's uitreiking Velius boek+ viering"""."""""""".""""""""""""""""""""" 166 Onder de Boompjes 22 Het vergankelijke onvergankelijk maken""""""""""""""""""""""""""."".""."""."". 168 1621 GG Hoorn Tel. 0229-273570 Terugblik op het wandelseizoen 2007"""""."""""".".""".""" ... """.".""".""."""""""". 171 e-mail: [email protected] Het documentatiecentrum van Oud Hoorn"""."""""".""."""""."""""."""""""""". 173 www.oudhoorn.nl Stadsbeeld, restauraties, wijzigingen, verval""""".""""""""""""""""""""" .. """"""". 174 Openingstijden verenigingsgebouw: Overzicht lezingen 2008 / Prijsuitreiking prijsvraag Seniorendag ""."."".".""." 181 dinsdag, donderdag, zaterdag: 10.00-16.00 uur. In memoriam John de Visser (1916 -2007)""""""""""""""""""""""""""""""""""".". 182 Vanaf 01-01-2008 zaterdag: 10.00-14.00 uur. Werkgroep Oud Heerenveen bezocht Hoorn"""""."""""."."""""".""""."."""""."". 183 Bestuur: Vijf kunstenaars, vijf monumenten"."".""."""""""""""""".""""""."." .. "."""" .. """""" 184 E. S. Ottens, voorzitter Een mooi cadeau voor de heer J. J. Blokker"""""""""""."""." .. """"""""."""."""""" 187 J. H. J. Spiekker, penningmeester R. Lodde-Tolenaar, secretaris Men vraagt ons "."".""" .. """".".""""".""""""".""."."""" .. ".. "".""""."".""".""""."""""."".". 188 J. Bronkhorst Lezers schrijven".""""."".".""""".""."" .. """""""".""".""."""""."."""""".""""""""""""."".. 190 C. Droog J. Floris Hoornse student te zien op postzegel...""""""""""""."""""""""""."""""""""""""""" 191 H. Stapel-Homma Architectuurcentrum"."""""".""".""""" .. "".""""""."""""".""."".""""".""."".""""""""".. 19_

Lidmaatschap Oud Hoorn: In memoriam Jan Piet van der Knaap."""""""""""""""""""""""""""".""."".""."""". 193 minimaal€ 20,50 per jaar, gezinslid €10,-, Inhoudsopgave 2007 ".""."""""""."""""""""."."""""" .. ""."".""""."""""""""."".""".".""" 19 - inclusief toezending van het kwartaalblad. Hoe Hoorn veranderde """""""""""""""""."""""""" .. ""." .. "".""." .. """""""."""."""""".. 196 Lid voor het leven door: a. een éénmalige bijdrage van minimaal€ 572,- indien het lid Bij de voorplaat: 45 jaar of ouder is, of door: Op de 'kop' van het Nieuwland staat dit beeldje, dat Theodorus Velius voorsrelc.. b. een éénmalige bijdrage van minimaal€ 409,-, indien het lid Hij leefde van 1572-1630 en was gedurende zijn leven geneesheer en kronie - 55 jaar of ouder is. schrijver in Hoorn. Dit beeld is ontworpen door Theo van der Nahmer en in 19 1 Giro 72 29 54 t.n.v. Vereniging Oud Hoorn, lidmaatschap door de fa. Stumpel bij haar 100-jarig bestaan aan de stad Hoorn ten gesche "e Onder de Boompjes 22, 1621 GG Hoorn gegeven. De kroniek, die Velius geschreven heeft, is vanwege het negentigjarig be­ staan van onze vereniging dit jaar, in leesbaar Nederlands opnieuw uitgegeve n.. Redactiecommissie: J. C. M. Biegstraaten, J. V. P. M. Entius, A. J. N. Flameling, L. P. M. Hoogeveen, Foto's en illustraties: R. de Knegt, B. H. T. J. Leek, C. P. Schrickx, F. Uiterwijk, F. L. Zack Westfries Archief, Bert v.d. Hoogen, B. Kalb-Bervoets,J. Plukkel, F. Zack

Redactie-adres: Volgend nummer en inleverdatum kopij: F. Uiterwijk, Geldersesteeg 27 1621 LA Hoorn, tel. 0229-210220 Het volgende nummer (30e jaargang nr. 1) zal omstreeks 15 maart 2008 ver­ [email protected] schijnen. U wordt verzocht eventuele kopij voor dit nummer uiterlijk 1 februari Ereleden: 2008 in te leveren bij het redactie-adres: F. Uiterwijk, Geldersesteeg 27, 1621 LA Mr. dr. B. R. Canneman (1909-1982) Hoorn. H. Krijgsman (1914-1990) D. Breebaart (1905-2002) C. Kuppers (1921-1990) Westtties Museum: Drs. H.M. van den Berg (1918-2005) Rodesteen 1, Hoorn (tel. 0229-280022). Geopend: het gehele jaar, maandag t/m vrijdag L. N. Dijkstra (1930-1992) J. van 11.00 -17.00 uur, zaterdag en zondag van 14.00-17.00 uur. J. M. Baltus (1939-1994) J. P. H. v.d. Knaap (1936-2007) Bureau: Achterom 2-4, 1621 KV Hoorn. J. E. J. Lamers A. de Graaf West&ies Archief: L.P.M.Hoogeveen Regionaal Historisch Centrum voor oostelijk West-Friesland. A. Boezaard Bezoekadres: Blauwe Berg Se, 1625 NT Hoorn F. Uitefwijk Postadres: Postbus 603, 1620 AR Hoorn A. G. F. van Weel Telefoon: 0229-282500 Copyright: Email: info@westfriesarchiefnl Gehele of gedeeltelijke overname van teksten De studiezaal is geopend van dinsdag tot en met vrijdag van 9.00-17.00 uur. en/ of illustraties uit dit blad is alleen toege­ Vanaf 16.30 uur kunnen geen stukken meer worden aangevraagd. staan na toestemming van de auteur of de Avondopenstelling elke tweede en vierde donderdag van de maand van 19.00-21.45 uur. redactie van Oud Hoorn.

Productie kwartaalblad: Museum van de Twintigste eeuw / Maquette Hoorn anno 1650. Vormgeving en pre-press: (Eigendom van Vereniging Oud Hoorn): lntroscan, Heerhugowaard Bierkade 4 en 4a, Hoorn. Geopend: dinsdag t/m zondag van 10.00-17.00 uur. Druk: Drukkerij Klaassen B.V., Zwaag

142 NEGENTIG JAAR VERENIGING OUD HOORN

Leo Hoogeveen

Tijdens de bestuursvergadering 6 juni 1917 in het stadhuis de ver­ Hoorn het voorkomen alsof het van 3 april 1957 in de Mariatoren gadering voor van 23 belangstel­ niet doorgaan van de demping aan sprak voorzitter Zijp zijn bevreem­ lenden, onder wie burgemeester haar was te danken. De gemeente ding uit over het feit dat Oud Dibbits van Zwaag, waarin tot de had demping echter zelfs nooit in Hoorn niet was uitgenodigd voor oprichting van de Vereniging Oud overweging genomen, maar ande­ de officiële herdenking van '600 Hoorn werd besloten. re maatregelen getroffen om de jaar stad' in het stadhuis op 26 Een passage in het jaarverslag van stank tegen te gaan. Burgemeester maart. Navraag bij de gemeente Oud Hoorn over 1922 schoot bur­ Bisschop wees Oud Hoorn op de had uitgewezen dat dit "niet op gemeester Bisschop in het verkeer­ onjuiste voorstelling van zaken, een vergissing berustte", zoals de keelgat. Omwonenden van het waarop Oud Hoorn toezegde de secretaris Krijgsman er in de notu­ Munnickenveld en het Nieuwland passage in het volgende jaarverslag len aan toevoegde. hadden de gemeente vanwege de recht te zetten. Dat gebeurde niet, De irritatie die in deze opmerkin­ stankoverlast verzocht de grachtjes waarop de burgemeester op 1 gen besloten ligt kenmerkt de te dempen. Toen Oud Hoorn dit oktober 1924 in een brief zijn te­ voortdurende "haat-liefdeverhou­ vernam protesteerde Kerkmeijer leurstelling verwoordde: 'Tot mijn ding (in alfabetische volgorde)" - ogenblikkelijk in de pers tegen dit niet geringe verwondering vond ik het citaat is van burgemeester verzoek. In het verslag deed Oud echter in het dezer dagen versche- Janssens - tussen vereniging en ge­ meente, of die eerste nu werd ge­ leid door heren, in de eerste decennia, actievoerders, in de jaren zeventig en tachtig, of managers, in de jaren daarna. De huidige burgemeester verschilt niet van zijn voorgangers als hij het heeft over "een priemend zuur verdrie­ tig vingertje" dat hij hier en daar in de geschriften van Oud Hoorn waarneemt.

Het begon met burgemeester De Jongh, die Kerkmeijer ten stelligste afraadde een historische vereni - ging op te richten toen hij van diens plannen hoorde. Het was midden in de oorlog, en Hoorn telde al zoveel verenigingen dat de inwoners geen geld meer over zouden hebben voor weer een nieuwe vereniging. Al liet hij dat niet blijken, mogelijk zag de bur­ gemeester de bui al hangen en voelde hij er niets voor een lastige schoonmoeder in huis te halen. Kerkmeijer was echter niet van zijn stuk te brengen en zette door. Burgemeester De Jongh verlaat met koningin Wilhelmina het stadhuis aan de Nieuwstraat Burgemeester De Jongh zat zelf op op 30 mei 1919.

143 Het oude pand Binnenluiendijk 1 (boven) in 1952, vlak voor de sloop. Het nieuwe pand Binnenluiendijk 1 (onder) in 1958. De foto's zijn van P. Nooteboom.

144 nen zevende Jaarverslag van Uwe bekend. Het was tot 1918 in ge­ Visser aan de Binnenluiendijk Vereeniging die toegezegde recht­ bruik als Buitengasthuis voor de beter begrepen. zetting niet. Hoewel ik niet twijfel verpleging van lijders aan besmet­ Ook andere kwesties leidden tot of er zal hier aan een geheel onwil­ telijke ziekten. In en na de oorlog ruzies en boze ingezonden stukken lekeurig verzuim moeten worden is het geheel uitgewoond door sol­ in de kranten. Oud Hoorn werd gedacht, kan ik toch niet nalaten daten van de Duitse Weermacht en tijdens de restauratie van De Valk mijn spijt hierover te betuigen". de Nederlandse Binnenlandse beticht van dictatoriaal gedrag, De spellingcorrectie op mijn com­ Strijdkrachten. Het was in 1921 waarbij zij de wetten van het fat­ puter bestempelt deze zinnen van niet op de voo.rlopige monumen­ soen negeerde. "Wij betreuren het de burgemeester als 'vaag taalge­ tenlijst geplaatst en dat keerde zich dat zij een dergelijk optreden aan bruik'. Ik zou ze wellevend willen nu tegen dat huis. De gemeente haar zegenrijk werk koppelt", noemen. verkocht het in 1952 en gaf toe­ schreef aannemer J. C. Hagenaars In het jaarverslag over 1924 heeft stemming voor sloop en nieuw­ op 4 januari 1952. het bestuur met een inlegvel de bouw. "Wij zijn gaan kijken. Het is Oud Hoorn overspoelde de ge­ gewijzigde redactie van de ge­ in één woord ontzettend". Als een meente met verwijten over ver­ wraakte passage opgenomen. gesel kwamen de woorden van waarlozing van de Frahchtwagen Ton Koot neer op de verantwoor­ en de Bossuhuizen en laksheid be­ Hoorn wekt toorn delijke autoriteiten, die bereid treffende de herplaatsing van het Ernstiger was het conflict met bur­ waren geweest om de Binnen­ poortje van de Latijnse School, dat gemeester Canneman begin jaren luiendijk en Hoorn dit aan te doen. ergens in brokstukken lag opgesla­ vijftig, dat maandenlang de plaat­ "Hoorn heeft een bar slechte beurt gen. selijke en zelfs de landelijke pers gemaakt". Tijdens een van de raadsvergade­ beheerste. In het jaarverslag over Oud Hoorn ondersteunde het pro­ ringen waarin over de problemen 1952 wijdde het bestuur drie van test van Heemschut, en dat zette gesproken werd liet burgemeester de vijf bladzijden aan de moeizame bij het gemeentebestuur veel Canneman weten niet te zullen relatie met de gemeente. kwaad bloed. De nieuwe eigenaar afdalen naar het niveau van de kri­ Er speelden meerdere kwesties in van het pand, M. van Ikelen uit tiek van Heemschut en Oud deze tijd: de sloop van het perceel Amsterdam, reageerde met een Hoorn. In een brief aan het ge­ Binnenluiendijk 1, de restauratie lange tirade. Ton Koot weigerde meentebestuur en in het jaarver­ van Hotel-Café-Restaurant De hierop in te gaan, omdat hij van slag over 1952 pleitte Oud Hoorn Valk aan het West 72, de deplora­ mening was dat Van Ikelen alleen voor eendrachtige samenwerking, bele toestand van 'In de Frahcht­ zijn persoonlijke belangen verde­ die veel ten goede kon doen keren. wagen' aan het West 50, de ver­ digde. Hij herhaalde het standpunt Maar zij herhaalde dat diverse waarlozing van de Bossuhuizen van Heemschut "dat het oude huis denigrerende publicaties over onze aan de Slapershaven, die als joods door zijn eenvoud, goede verhou­ stad niet konden worden weer­ bezit in de oorlogsjaren eigendom ding en vooral door zijn fraaie sproken, want zij bevatten niets van de gemeente waren geworden, dakvorm zo voortreffelijk aansloot anders dan de droeve waarheid. Zij de laksheid van de gemeente bij de op de rij bestaande huizen". Het moesten worden gezien als een verplaatsing van het poortje van de nieuwe huis "heeft het karakter "mene tekel" (een teken aan de Latijnse School naar het Munnick­ van een villaatje zoals men dat op wand), een waarschuwing, dat de enveld en de vlaggenparade die de de zandgrond pleegt te bouwen. roem van de historische schoon - gevel van de Waag ontsierde. Van enige poging om het te laten heid van onze stad aan het afbrok­ Een buitenstaander gooide de aansluiten op de bestaande monu­ kelen was. knuppel in het hoenderhok: Ton menten, die de geest ademen van In de vroege zomer van 1953 vond Koot ( 1907-1986), landelijk secre­ stoere huizen aan een zeedijk, is op uitnodiging van het gemeente­ taris van de Bond Heemschut en letterlijk geen sprake". Het is na 55 bestuur in het stadhuis een bespre­ redacteur van het gelijknamige jaar nog altijd schokkend om te king plaats, waarin wederzijdse tijdschrift. Een man die nooit een zien hoe het ding tegen het West­ standpunten uitvoerig uiteengezet blad voor zijn mond nam. Indische Huis is aangekwakt. Jan en toegelicht werden. Daarmee Op de hoek van de Binnenluien­ Rietvink heeft het in 1997 als werd een basis geschapen "voor dijk en het Baadland stond een architect van de nieuwe huizen aari een nauwe en prettige samenwer­ markant gebouw. Over de geschie­ de andere kant van het logege­ king tussen het dagelijks bestuur denis van dit pand is nog niet veel bouw en de huizen van John de van de gemeente Hoorn en het

145 bestuur van onze vereniging". dacht te vragen voor de binnenstad toekomst. Uitbreiding van het Na de dood van Kerkmeijer in in een periode waarin snel groei - ledenbestand was een van de 1956 werd het rustiger. Tijdens de ende nieuwe wijken alle aandacht speerpunten van het beleid. Oud jaarvergadering op 21 december van het gemeentebestuur opeisten. Hoorn is een vereniging die drijft 1961 constateerde voorzitter John ''Als je dan ziet hoe moeizaam de op haar leden, aldus voorzitter Le de Visser dat het "min of meer planning voor de rehabilitatie van Grand. Al zijn voorgangers en politiële, maar in ieder geval onze binnenstad van de grond opvolgers hebben dat steeds weer vechtlustig karakter van Oud­ komt, slaat de schrik je om het opnieuw benadrukt. Hoorn aan intensiteit heeft inge­ hart", schreef voorzitter Le Grand Eind 1917 telde de vereniging 131 boet".. Overheid en Oud Hoorn in het jaarverslag over 1974-1975. leden. Lange tijd schommelde het staan niet meer als kemphanen Hij vervolgde: "Nog steeds ont­ ledenaantal tussen de 125 en 140. tegenover elkaar. Integendeel: vaak breekt in Hoorn een met voldoen - In 1931, het jaar waarin Kerkmeijer komt het voor dat de waardering de, gekwalificeerd personeel be­ vanwege een conflict uit het voor elkaars activiteiten ".groeien­ mand buro voor deze zaken". bestuur trad, daalde het aantal de is". Korte tijd later nam de gemeente leden plotseling van 129 tot 104. Toen braken de jaren zeventig aan. Jan van der Heijden en Arie Boe­ Daarna zette een verdere daling in zaard in dienst, die voortvarend en tot 86 leden in 1939. Een nieuwe Jaarverslagen op geheel eigen wijze de rehabili­ groei begon tijdens en na de oor­ In 1919 publiceerde Oud Hoorn de tatie van de oude binnenstad ter logsjaren tot 155 in 1944 en 184 in eerste twee jaarverslagen in een hand namen. Boezaard trad in 1947, waarna het ledenaantal vele boekje op AS-formaat. Alle 45 1980 toe tot het bestuur van Oud jaren stabiel bleef Nog in 1973 had jaarverslagen tot en met 1961 zijn Hoorn, Van der Heijden werd in de vereniging 185 leden. Daarna op dezelfde manier uitgegeven, 1986 secretaris van Stadsherstel. steeg het ledenaantal met spron - soms in dubbele afleveringen. Ze In 1978 kwam er een nieuw dage­ gen. In 1978 had Oud Hoorn 295 bevatten een schat aan informatie lijks bestuur, omdat de oude leden leden, in 1981 was het aantal tot over de restauraties die onder lei­ uit de stad waren vertrokken. Bas boven de 500 gestegen, in 1987 ding van Oud Hoorn zijn verricht. Baltus werd voorzitter, Leo Hooge­ boven de 1000, in 1991 boven de Na 1961 zijn tien jaar lang geen veen secretaris en Marysia Roest­ 1500 en in 2001 boven de 2000. De jaarverslagen meer uitgegeven. Prestu pa penningmeester, in 1984 groei was in 1987 het grootst met Onder het opschrift Jaarverslag opgevolgd door Pim van der Waal. 146 leden. Sinds de eeuwwisseling ".1971-1973' publiceerde Oud Ton van Weel werd in 1986 secre­ lijkt de groei er een beetje uit en Hoorn een voordracht van oud­ taris. stabiliseert het ledenaantal zich tot voorzitter John de Visser over de Na het overlijden van Bas Baltus in ruim 2000, met een uitschieter in vereniging, "wier doelstelling wat 1994 werd de vereniging jarenlang 2003: 2144. In de jaren 2000 en de mist is ingegaan en [die] dien - geleid door Ton van Weel als voor­ 2004 vertoonde zich voor het eerst tengevolge amper op de voorgrond zitter, Nelleke Huisman als secre­ sinds de jaren zestig een daling met treedt, wat haar aktiviteiten taris en eerst Pim van der Waal, 26 en 114 leden. Het moet moge­ betreft". daarna Frans van Iersel als pen - lijk zijn het eeuwfeest in 2017 te Enige tijd daarna trad een ver­ ningmeester. Zij werkten aan de vieren als grootste historische ver­ nieuwd bestuur aan onder voorzit­ professionalisering van de vereni­ eniging in Nederland met 2500 terschap van kandidaat-notaris ging, noodzakelijk geworden door leden. J. W L. le Grand, met de nieuwe de sterke groei van het ledental en streekarchivaris Bert van der Saag de steeds complexer wordende Bestuur en werkgroepen als secretaris, kandidaat-notaris en samenleving. Oud Hoorn is in de negentig jaren oud-raadslid (Platte Thijs)Jaap van Vanaf 1978 zijn de jaarverslagen in van haar bestaan bestuurd door 69 Zaal als penningmeester, en verder het kwartaalblad gepubliceerd. personen - 57 mannen en 12 vrou­ kunstschilder Leendert van Dijk, Alleen de verslagen over 1981 en wen - die zich samen 687 jaren leraar Albert de Graaf, architect 2005 zijn uit de boot gevallen. van hun leven voor de vereniging Ype Hangelbroek en de oudge­ hebben ingezet, elk gemiddeld dienden Herman Krijgsman en Leden bijna 10 jaren. Elders in dit num­ John de Visser. Het Monumenten­ In 1978 was het oudste lid 103 jaar, mer vindt u daar meer over. jaar 1975 werd aangegrepen om het jongste 14 jaar, een symboli­ De 'man/vrouw-jaren' van de tal­ aan de weg te timmeren en aan - sche vereniging van verleden en loze andere vrijwilligers in de af-

146 gelopen 90 jaar zijn met geen De Mariatoren ter plaatse en in archieven uitvoe­ mogelijkheid te berekenen. De Mariatoren is in de 19e eeuw rig bouwkundig onderzoek ge­ In januari 2006 heeft het bestuur door het in onze stad gevestigde daan. Gemeentearchitect Faber, het vrijwilligersbeleid in een noti­ garnizoen gebruikt als bergplaats bestuurslid van Oud Hoorn, had tie vastgelegd. van kruit en patronen. Na ver­ de leiding van het onderzoek. Oud Hoorn heeft momenteel plaatsing van het garnizoen naar Nadat Faber in 1926 had bedankt twaalf werkgroepen, onderver­ Amersfoort in 1922 kwam het als bestuurslid namen vader en deeld in vier categorieën: gebouw leeg te staan. De gemeen - zoon Van Reijendam zijn taak over. Bestuurlijk: beheer van het Oost­ teraad besloot op 25 september Het bestuur kon in 1930 met Indisch Pakhuis, pandenbeheer en 1923 de Mariatoren om niet in tevredenheid vaststellen dat de ledenadministratie. gebruik af te staan aan Oud toren, "die in vorige eeuwen gron­ Documentatie: kwartaalblad, dis­ Hoorn. In 1930 werd de toren dig verknoeid is geworden", weer tributie van het blad en documen - gerestaureerd onder leiding van de~ in zijn oude luister was verrezen. tatiecentrum. voormalige Hoornse gemeentear­ Oud Hoorn ging de Mariatoren Digitalisering: automatisering, chitect ]. van Reijendam en diens benutten voor bestuursvergaderin­ internet/website en beeldbeheer. zoon C. D. van Reijendam uit gen en opslag van eigendommen. Cultureel: stadsgidsen, lezingen en Alkmaar. Tevoren had het bestuur Een conflict over het plaatsen van rondje cultuur. Daarnaast is Oud Hoorn vertegen - woordigd in een aantal andere organisaties, waaronder de Kerk­ meijer-de Regtstichting, de ge­ meentelijke monumenten- en wel­ standscommissie, de Publicatie­ stichting Bas Baltus en tot voor kort het Westfries Museum.

Panden Oud Hoorn verwierf in de loop van de jaren een aantal panden die met sloop werden bedreigd. Onder de Boompjes 8 en Bierkade 10 zijn aangekocht in 1919, Schoolsteeg 7 in 1952. In 1971 schonk de Firma Blokker het pand Breed 12 aan Oud Hoorn. Deze vier panden zijn in de jaren zestig op de Rijks­ monumentenlijst geplaatst. In 1991 zijn ze ondergebracht bij de speci­ aal daarvoor opgerichte Stichting Monumenten Oud Hoorn.

Oud Hoorn heeft ook enkele andere panden op strategische punten in de stad in eigendom ge­ had: Buurtje 1-2 vanaf 1988 en Gravenstraat 15-17 vanaf 1990. De panden aan de Gravenstraat zijn in 1998 en 2000 verkocht, Buurtje 1 en 2 in 2004. De opbrengsten wor­ den gebruikt om verenigingsacti­ viteiten en projecten te financie­ ren. De Mariatoren tijdens de restauratie in 1930.

147 MA~ ! A TOIH N

HOO~ N .

HET DEPARTEMENT VAN OPVOEDING, DAS MINISTERIUM FUER ERZIEHUNG, WIS. WETENSCHAP EN KULTUURBESCHERMING SENSCHAFT UND ,KULTURVERWALTUNG

HEEFT DIT GEBOUW ALS BELANGRIJK. MONUMENT HAT DlESES GEBÄUDE ALS WICHTIGES KUNSTDENKMAL ONDER BESCHERMING GESTELD UNTER se HUTZ GES TELL T

EN VERZOEKT DRINGEND HET IN AUE OPZICHTEN UND ERSUCHT EINDRINGLICHST DASSELBE IN JBDRH HINSICHT TE ON TZIEN. · . ZU SCHONEN.

DE INSPECTEUR KUNSTllESCHERMING Dl!ll INSPBKTl!UR DllS ST AATUCHBN KUNSTSCHUTZl!S '~;

(0.. J, KALF) 'S-GRA VltNHAGB. e.tNNBNKOf' 1" TBU!FOON l&JI• , -

Aanplakbiljet op de deur van de Mariatoren, 1944.

Brief van]. C. Kerkmeijer van 20 maart 1931 waarin hij bedankt als bestuurslid .

•

148 een kachel in het vergaderlokaal 1950 voor de toren zorgen. Hij is werden een bestuurskamer en een op de eerste verdieping van de 82 jaar geworden. In 1949 kreeg hij keukentje ingericht en werden de toren leidde het jaar daarop tot het een hulpconciërge naast zich, eigendommen van de vereniging vertrek van Kerkmeijer uit het Christiaan Woestenburg, die niet ondergebracht. Het bestuur heeft bestuur. In de bestuursvergadering lang na het overlijden van Mole­ hier vanaf Allerzielen 1993 verga­ van 17 maart 1931 stelde Kerk­ naar uit de stad vertrok. Daarna derd. De vliering werd in overleg meijer voor een gasradiator aan te werd Antoon Vierbergen belast met het Westfries Museum in schaffen; de leiding daarvoor was met het onderhoud van de Maria­ maart 1992 in gebruik genomen al gelegd. De overige bestuursle­ toren. Hij woonde aan Achter de als.. tijdelijke rustplaats voor de den schrokken terug voor het aan - Vest 14, recht tegenover de toren. stoffelijke resten van ongeveer 75 koop bedrag van f 140,- en wilden In 1971 verliet Oud Hoorn de kloosterzusters, die in de Graven - een gewone kachel. Kerkmeijer Mariatoren om plaats te maken straat waren opgegraven. Ze wach­ vreesde brandgevaar en wilde voor de kalligraaf Joop Willems. ten momenteel in het archeologi­ daarom gasverwarming. Hij kreeg Vierbergen, toen 7 4, werd in een sche depot op De Oude Veiling op de rest van het bestuur niet mee en briefje bedankt voor de bewezen een waardiger 'laatste' rustplaats. bedankte vervolgens op 20 maart diensten; zijn vergoeding werd per De theaterzaal van Hiaat wordt 1931 met een briefje als bestuurs­ 1 april 1971 stopgezet. vanaf april 1992 gebruikt voor de lid. Oud Hoorn kreeg twee kachels Het Historisch Genootschap 'Oud lezingen van Oud Hoorn. van de gemeente voor de toren. In West-Friesland', nu Westfries Ge­ Zaterdag 11 oktober 1997 overhan­ 1936 werd toch een gaskachel aan­ nootschap geheten, had in 1969 digde wethouder Jaap Schaper de geschaft. besloten zijn bestuurszetel te vesti­ sleutels van het pakhuis Onder de Kerkmeijer was in 1932 weer terug gen in het Timmermansgildehuis­ Boompjes 22 aan voorzitter Ton in het bestuur en in 1935 werd hij je aan het Dal 3. Na restauratie is van Weel. Daarmee kreeg de ver­ opnieuw voorzitter. het pand op 25 maart 1972 offi­ eniging de beschikking over een Het ingooien van de ruitjes van de cieel geopend. Oud Hoorn was be­ goed bereikbaar gebouw in de bin­ Mariatoren door baldadige jeugd reid om tegen een vergoeding nenstad. De ruimten zijn wat inge­ wekte grote ergernis bij het gebruik te maken van de vergader­ wikkeld over de beide pakhuizen bestuur. Oud Hoorn heeft de glas­ ruimte. Aanvankelijk lag het in de verdeeld. Op de benedenverdie­ in -loodramen beschermd door bedoeling hier ook het archief en ping van Onder de Boompjes 22 horren met gaas, om herhaling van andere bezittingen van Oud kwamen een winkel, een docu - dit euvel te voorkomen. De scho­ Hoorn onder te brengen. mentatiecentrum en een exposi­ len werden aangeschreven en klas­ In 1972 en 1973 heeft het bestuur tieruimte, in de woning op de ver­ sen uitgenodigd om de toren te hier enkele malen vergaderd. diepingen van nummer 21 werden komen bezichtigen. Klaas Mole­ Daarna zag Oud Hoorn verder af ruimten ingericht voor het bestuur naar, lid van de vereniging en van het medegebruik van het gil­ en de administratie. In het voorjaar woonachtig aan de Noorderstraat dehuisje. De bestuursvergaderin­ en de zomer van 1998 vonden de 32, werd aangesteld om toezicht gen werden tot het begin van de verbouwing en de verhuizing op het gebouw te houden en rond­ jaren negentig voortaan beurte­ plaats met de hulp van vele vrijwil­ leidingen te verzorgen. Hij kreeg lings bij bestuursleden thuis ge­ ligers. Op 12 september 1998, de titel conciërge en zorgde in die houden. Zo kon het gebeuren dat Open Monumentendag, was de hoedanigheid ook voor het onder­ ook wel eens in Heerhugowaard feestelijke opening van het Oost­ houd van de toren. werd vergaderd. Indisch Pakhuis door wethouder In 1944 moest het bestuur pogin­ Jaap Schaper. gen ondernemen de toren uit han - Het Oost-Indisch Pakhuis Oud Hoorn heeft sindsdien een den van de Duitse Weermacht te In 1990 kon Oud Hoorn voor een goed toegankelijk eigen gebouw in houden. Een in het Duits gestelde symbolisch bedrag het achterste de binnenstad, dat elke dinsdag, verklaring van Dr. J. Kalf, inspec­ deel van de zolderverdieping van donderdag en zaterdag voor het teur kunstbescherming, en een het VOC-Pakhuis Onder de publiek geopend is. De ledenad­ plakkaat op de deur met het ver­ Boompjes 21 huren van de Ge­ ministratie is ondergebracht in een zoek de toren "zu schonen" (te meente Hoorn. In samenwerking kamer boven de bestuurskamer, en ontzien) hadden het gewenste met de Stichtingen De Achter­ op het voorste gedeelte van de zol­ resultaat. straat en Hiaat werd het gebouw der zijn de documentatieverzame­ Molenaar bleef tot aan zijn dood in gebruiksklaar gemaakt. ç>p zolder lingen en voorraden opgeslagen.

149 wilden lezen en schrijven. Op 31 december 2002 werd de begane grond van het Pakhuis Onder de Boompjes 22 met de bovenverdiepingen van 21 aange­ kocht van de gemeente. Nadien kwam een nieuwe verde­ ling van het rechter pakhuis tot stand tussen Oud Hoorn en Stads­ herstel, die het in 2005 restaureer­ de. Oud Hoorn kreeg op de bega­ ne grond achter de bestaande ruimten een nieuwe zaal, die voor recepties, tentoonstellingen en vergaderingen werd ingericht. Dit was het voormalige adres Pakhuis­ straat 3, waar een deel van het Bureau Kunst, Cultuur en Monu­ mentenzorg van de Gemeente Hoorn enkele jaren was onderge­ bracht. De woning Pakhuisstraat 1 HOORN - "Wij willen mensen vereniging heeft het pand begin Ton van Weel: . .Iedereen zou 1 werd aan Stadsherstel overgedra­ de liefde voor de stad bijbren­ dit jaar kunnen kopen en met vele wal meer omhoog moeten kij­ gen'', zcgl Ton van \Veel, voor­ vrijwillige handen opgeknapt. Nu ken, dan zie je de historie van gen. Deze woning is met de rest iitter van de Vereniging Oud bevinden zich er een winkel, een de tad." (Foto : Cor Mantel) Hoorn. Sinds 1981 Is hij actief exposi tieruimte en een documen­ van het gebouw ingericht voor het binnen het bestuur van de vere­ tatiekamer op de begane grond. ~pelen . "Als ik nu op vakantie ga, Academisch Centrum Tandheel­ niging, waarvan de taaiste vijf Boven het Pakhuistheater is nog lees ik van tevoren boeken over jaar als voorzitter: "De ruimte­ een vergaderruimte ingericht. waar we rmar toegaan. Ga ik naar kunde Amsterdam (ACTA), een lijke schoonheid van Hoorn ,. We wi llen er eigenlijk een stukJe Tunesië mei twee dikke pillen 1 samenwerkingsverband van de sprak mij aan." bij om een mooie educatieruimte over de Republiek der Nederlan­ in te richten. De jeugd erbij be· den. Ik kijk met andere ogen naar Universiteit van Amsterdam en de Het schijnt zo te zijn dat mensen trekken". aldus van Weel. ,.Wc oude IJsselmeerstadjes. ·' Vrije Universiteit. Op 26 novem­ va n buiten de stad, zich harder zijn een bruisende vereniging, de De vereniging heeft vele activi­ maken voor de belangen ervan, grootste local oud heidkundige teiten, waaronder lezingen en ber 2005 werd de nieuwe 'multi­ dan bewoners die hier getogen verenigi ng in oord-llolland. Hc1 tadswandehngen, waarbij het zijn. Zo is het in ieder geval Ton ledenaantal bedraagt bijna 2200, oorspronkelijke doel uit oprich· functionele' ruimte na een verbou - van Weel vergaan. Hij kwam uil ma;:ir het is wel een vergrijzend tingsjaar 1917 behouden is geble­ wing van enkele maanden geo­ bestand. Het zou mooi zijn om bij Beverwijk, maar ging eind jaren ven. "Maar daar waar we vroeger 1 zeventig werken in Hoorn en er jongeren belangstelling te wekken •• tegen" waren, is nu veranderd in pend. De geschiedenis van het vervolgens ook wonen. Om een voor de stad." m vroeg stadium overleggen. We gebouw is vastgelegd in deel 12 van beetje ingeburgerd te raken in de .,Hoorn kende haar hoogtepunt m lobbyen wal af om op bepaalde stad, nam hij een kijkje bij de de eerste helft van de zeventiende punten m de stad de nieuwe in· de Bouwhistorische Reeks Hoorn Vereniging Oud Hoorn om voor­ eeuw . Daarna minderde het tot ric hting aansluiting Ic laten vin· alsnog niet meer weg te gaan. zelfs annoede aan toe, maar juist den met wat de historie ingeeft.'' onder de titel 'Het VOC-Pakhuis ., Van huis uit ben ik planoloog en dal is voor het tadsbeeld heel Als van Weel doo r Hoorn fietst. te Hoorn', geschreven door geograaf, maar de historie heen gelukkig geweest" , vertelt van gaat zijn hart sneller kloppen: gaandeweg een grotere plaats in­ Weel "Het oud-M iddeleeuwse •. Vooral buiten het toeristensei­ Gerdien de Galan, Janneke Groot genomen." stratenpatroon 1s hierdoor be­ zoen. De haven. het Baatland en en Boudewijn van Langen. Het enthousiasme waannee hij waard gebleven, er zijn veel min­ het Munmckenveld . Dan denk ik: over Oud Hoorn en de stad Hoorn der monumenten gesloopt d.1n Hier wil ik dood gaan." 1 praat, werkt aanstekelijk. Het bijvoorbeeld in een stad als Pur­ De Vereniging Oud Hoorn, Onder prachtige VOC-pakhuis uit 1606 merend." de Boompjes 22, is geopend op Het in herinnering houden waar Oud Hoorn huist, bevindt Door bij de vereniging betrokken din dag, donderdag en zaterdag van het verleden van de stad zich op de hoek van Onder de te zijn, 1 de geschiedenis voor van 10.00 101. 16.00 uur en bereik· Boompjes en de Pakhuisstraat. De van Weel een belangrijke rol gaan baar op telefoon 0229 - 273570" Hoorn De Vereniging Oud Hoorn stelt zich ten doel het behouden van de Oud Hoorn: een hele onderneming. Noordhollands Weekblad van 30 juli 2003. schoonheid en het in herinnering houden van het verleden van de De Stichting Het Pakhuis, waarin den voor leden en belangstellen - stad Hoorn. Deze doelstelling staat De Achterstraat, Hiaat en Oud den. Omdat het in de ruimte van vrijwd onveranderd in alle statu - Hoorn samenwerkten, is per 31 de beheerders vaak erg gezellig ten van de vereniging, vanaf die december 1998 ontbonden. werd aan de kleine tafel, is in de van 1917 tot en met die van 2006. Het Oost-Indisch Pakhuis is een ruimte ernaast in 2001 een leestafel Over het eerste deel van de doel­ echt ontmoetingscentrum gewor- geplaatst voor mensen die rustig stelling, de strijd om het behoud

150 van het historische stadsbeeld, is al We denken aan de vele joodse in­ verzamelingen, in de schatkamers veel geschreven. Hierna wil ik aan - woners en oud-inwoners van van het Westfries Archief op de dacht besteden aan het tweede Hoorn die in vernietigingskampen Blauwe Berg en het Westfries deel: het in herinnering houden zijn omgebracht, de zeezeilers die Museum op de Rode Steen, maar van het verleden van de stad Kaap Hoorn hebben gerond, de ook in het Nationaal Archief in Hoorn. chirurg die in Burundi zijn dien­ Den Haag, het Noord-Hollands Bij de besprekingen over de statu­ sten heeft aangeboden, de surfer Archief in Haarlem en op vele ten van de nieuwe vereniging tij­ die in Los Angeles een gouden andere plaatsen. In Weert ligt een dens de constituerende vergade­ Olympische medaille behaalde, de missaal dat gebruikt is in de kapel ring op 13 juli 1917 drong kapelaan oud-wethouder die ons liet delen van het Leprozenhuis aan het Leo Roozen, die de eerste secreta­ in zijn reisverslagen uit Ecuador en Keern, in Leiden de enige brief van ris van Oud Hoorn zou worden, China, de_Jlazaat van Velius die in Velius die tot nu toe ontdekt is, in erop aan "de uitbreiding der ken­ Canada zijn ontslag wegens homo­ Zwolle worden de archieven van nis omtrent Hoorns verleden en de seksualiteit jarenlang heeft aange­ het kantoor Hoorn van de vroegere bestemming van sommi­ vochten. Twentsche Bank en van de ge gebouwen" op te nemen als een Onvergelijkbare gebeurtenissen in Hoornsche Crediet- en Effecten­ van de middelen om het doel te de levens van talloze (voormalige) bank bewaard. bereiken. In de statuten werd dit stadgenoten. aldus geformuleerd: We bemoeiden ons ook als de rest Verzamelingen a. het verzamelen van gegevens en van Nederland overal mee: met de Oud Hoorn heeft van het begin af het verspreiden van meerdere ken­ opstand tegen het communistische aan haar taak op het gebied van het nis betreffende de stad Hoorn en bewind in Hongarije, de fascisti ­ verspreiden van kennis over de ge­ haar omgeving; sche staatsgreep in Chili, de apart­ schiedenis van de stad serieus ge­ b. het in goede staat behouden of heid in Zuid-Afrika. En boden nomen en is deze steeds professio­ doen behouden van alle onroeren - hulp aan slachtoffers van natuur­ neler gaan uitvoeren. Voordat ken­ de en roerende goederen, die kun - rampen, onderdrukking en oor­ nis kan worden uitgedragen moet nen dienen ter verduidelijking en logsgeweld. De hele stad werd in deze eerst verzameld worden. il1 ustrering van die kennis. het najaar van 1914 gemobiliseerd Artikel 8 van de eerste statuten In latere statuten is dit verder om onder leiding van burgemees­ bepaalde dat het bestuur uit zijn gespecificeerd. ter De Jongh voedsel en onderdak midden een archivaris kiest. Dat te verschaffen aan honderden werd Gerhard Lückens. Toen deze Wereldwijd vluchtelingen uit België. Een in 1926 tijdelijk het penningmees­ Door middel van de website kan traditie, want Hoorn werd in 1981 terschap overnam van Maarten Oud Hoorn tegenwoordig haar op eigen verzoek aangewezen Storm is geen nieuwe archivaris kennis en ideeën wereldwijd ver­ als proefgemeente voor vluchte­ benoemd. Dat gebeurde pas weer spreiden. Dat had Kerkmeijer in lingenwerk; enkele honderden in 197 4. Sindsdien is die functie zijn stoutste dromen niet kunnen Vietnamese bootvluchtelingen zijn onafgebroken vervuld, tot 1986 vermoeden. We kunnen nu de hele hier opgevangen, gehuisvest en door Albert de Graaf, daarna door wereld bereiken zonder uit onze begeleid. Na de tsunami in zuid­ Leo Hoogeveen. stoel te komen. oost Azië op tweede kerstdag 2004 Nog in 1917 werd besloten een Horinezen zijn ook lijfelijk tot in was Hoorn de eerste gemeente in inventaris op te maken van alles de verste uithoeken van de wereld Nederland die besloot € 1 per wat in Hoorn en zijn omgeving geweest en sporen van de Hoornse inwoner te schenken. nog aan antieke en merkwaardige geschiedenis zijn overal ter wereld Het verzamelen van al deze verha­ bouw- en kunstwerken aanwezig terug te vinden. In Chili, Zuid­ len is een boeiende nevenactiviteit was. Bestuurslid Zijp werd hier­ Afrika, India, Sri Lanka, Maleisië, bij het eigenlijke werk: het syste­ mee belast. Hiervoor werd een Indonesië, Australië, Canada en op matisch vastleggen van de geschie­ vastbladig boek aangeschaft, waar­ vele plaatsen in Europa. Ze hebben denis van onze stad. Waar halen we in Zijp zijn aantekeningen noteer­ er daden verricht die ons zowel die informatie vandaan? de. Het is helaas niet meer in bezit met trots als met schaamte vervul­ Er zijn talloze boeken, scripties, van Oud Hoorn; waar het is geble­ len. Sommigen is veel vreugde ten rapporten en artikelen over Hoorn ven weten we niet. In deze tijd was deel gevallen, anderen ontstellend en Hoornse onderwerpen geschre­ de Rijkscommissie voor de Mo­ leed berokkend. ven. Dan zijn er de archieven en numentenzorg bezig met het

151 samenstellen van een voorlopige bestuur opdracht tot het opzetten Lezingen en excursies lijst van Nederlandse monumen­ van een documentatiecentrum en Vanaf het begin heeft Oud Hoorn ten van geschiedenis en kunst. Het ontving een budget voor de aan - voor de leden lezingen en excursies deel over de provincie Noord­ schaf van boeken. Boeken en ander georganiseerd, vaak in combinatie Holland verscheen in 1921. De documentatiemateriaal werden met de ledenvergadering. Rijkscommissie zocht overal cor­ door hem verzameld en aanvanke­ Op 7 maart 1918 hield R. D. Baart respondenten om te helpen met lijk op de oude zolder van het Pak­ de la Faille van het Rijksarchief in het verzamelen van informatie. In huis ondergebracht. Na de inge­ Haarlem in De Witte Engel aan Hoorn vervulde het bestuur van bruikneming van het Oost-Indisch het Grote Noord een voordracht Oud Hoorn die rol. Misschien is Pakhuis in 1998 kon de bibliotheek met lichtbeelden over 'watersnood het register van Zijp aan het Rijk pas goed worden ingericht en uit­ en waterkeringen sedert Floris V'. ter beschikking gesteld. gebreid. Christ Stoffelen vertelt in Jan de Bruin van het Westfries Het opzetten van een fotoverza­ het kwartaalblad regelmatig op Archief maakte op 8 oktober 2007 meling door Oud Hoorn vond onderhoudende wijze over de aan­ de cirkel rond met een lezing over Kerkmeijer in het begin niet winsten. hetzelfde onderwerp m Het nodig, omdat het Westfries Pakhuis. Museum daar al aan werkte. Pieter De archivaris draagt behalve voor Vele sprekers zijn van overal van­ Nooteboom, die sinds de oprich­ het verenigingsarchief ook zorg daan aangetrokken en ook eigen ting actief was in de vereniging, voor de andere papieren informa­ bestuursleden hielden voordrach­ maar pas in 1947 bestuurslid werd, tiedragers, zoals tijdschriften, rap­ ten. Vooral Kerkmeijer en Roozen was een van degenen die de veran - porten, folders, knipsels en aan­ trokken erop uit om niet alleen deringen in de stad fotografisch plakbiljetten. voor de eigen leden, maar voor vastlegde. allerlei gezelschappen lezingen te In de loop van de jaren zijn talloze Beeldbeheer houden over uiteenlopende papieren, boeken, schilderijen, Omdat het beheren en toeganke­ onderwerpen. foto's, dia's en andere voorwerpen lijk maken van beelddragers als Ook zijn excursies binnen en bui­ door de vereniging verworven foto's, dia's en prentbriefkaarten ten Hoorn georganiseerd voor de door aankoop of schenking. Dat een totaal andere aanpak vereist leden. Vanaf 1975 organiseerde het materiaal is oorspronkelijk in de dan dat van boeken en andere op bestuur enkele malen ledenverga­ Mariatoren opgeborgen. In de papier geschreven en gedrukte deringen met rondwandelingen in twintig jaren tussen 1970 en 1990, documenten, is daarvoor in 2003 andere steden: Enkhuizen, Edam toen Oud Hoorn geen eigen ge­ een aparte werkgroep beeldbeheer en Alkmaar. Maar ledenvergade­ bouw bezat, dreigden de verzame­ in het leven geroepen. De werk­ ringen buiten de stad waren voor lingen verstrooid te raken. Albert groep registreert, conserveert en sommige leden te bezwaarlijk, de Graaf heeft zich als archivaris documenteert het beeldmateriaal zodat hiervan verder is afgezien. van de vereniging sinds 197 4 veel in bezit van Oud Hoorn en maakt In de jubileumjaren 1982 en 1992 moeite getroost de spullen van de collectie toegankelijk voor der­ zijn bijzondere series lezingen Oud Hoorn bij elkaar te houden. den. De ontsluiting gebeurt door gehouden. Sindsdien wordt jaar­ Verzamelingen van individuele de afbeeldingen te scannen, zodat lijks gedurende het winterseizoen bestuursleden zijn niet altijd bij ze digitaal kunnen worden geraad­ een serie lezingen georganiseerd in Oud Hoorn terechtgekomen. De pleegd. Diana van den Hoogen Het Pakhuis aan Onder de verzameling van Roezen over is coördinator van de werkgroep, Boompjes 21. Hoorn is in het parochiearchief die beroepsmatige ondersteuning Ook ledenexcursies Zijn rneuw ondergebracht, die van Kerkmeijer krijgt vanuit het Westfries Archief leven ingeblazen. Uit een onder­ voor een deel in de Collectie zoek onder de leden in 1997 kwam Kerkmeijer-de Regt en voor een Het uitdragen van de naar voren dat er een redelijke ander deel bij Oud Hoorn. geschiedenis behoefte bestond aan bezoeken De opbouw van een eigen biblio­ Op allerlei manieren heeft Oud aan andere historische steden. Op theek is pas goed van de grond Hoorn kennis over de Hoornse 16 oktober 1998 ging de eerste reis gekomen na de ingebruikneming geschiedenis uitgedragen: door naar Zutphen. De jaren daarna zijn van het Oost-Indisch Pakhuis door middel van lezingen en excursies, excursies georganiseerd naar de vereniging m 1997. Christ stadswandelingen, werkgroepen, Gouda, Haarlem, Pampus en Staffelen kreeg m 1995 van het publicaties en de website. Naarden, Delft, Den Haag en

152 Amsterdam. In 2005 en 2006 ble­ Gerard Beemsterboer en Diana architectuurgeschiedenis. In de ven we dichter bij huis: een bezoek van den Hoogen: De gidsen ver­ koude decembermaand van 1978 aan het 'Huis van Oud' aan de zorgden ook wandelingen voor startte de nieuwe voorzitter van Grote Zomerdijk in Wognum op bijzondere groepen. Oud Hoorn voor een tiental leden uitnodiging van de Historische Het succes van de stadswandelin - in de Aloysiusmavo, later in de Stichting 'De Cromme Leeck' en gen culmineerde in de jubileum­ Mgr. Huibersschool, voor het eerst een fietstocht langs Westfriese wandeling op 21 juni 1996, het een cursus bouwkunst. De opzet instellingen in Hoorn. 2oste seizoen, toen 700 deelnemers was de deelnemers een theoreti­ zich verzamelden op het Ooster­ sche ondergrond te bieden op Stadswandelingen eiland voor een wandeling door architectonisch en vooral bouw­ In de zomer van 2007 zijn voor de het Havenkwartier en een boot­ kunstig gebied. Bas Baltus had 31 ste maal stadswandelingen geor­ tocht over het Hoornse Hop, waar­ daarvoor een boekje samengesteld ganiseerd. Vanaf 1977 leiden gid­ voor de Stichting De Hoornse als lesmateriaal met een chronolo­ sen van Oud Hoorn ieder jaar op Schouw en de Hoorn~ e Water­ gische lijst van Hoornse monu­ zeven vrijdagavonden gedurende sportvereniging negen boten be­ mentale bouwwerken, een over­ de zomermaanden meer dan dui­ schikbaar hadden gesteld. zicht van de belangrijke stromin­ zend mensen rond langs beziens­ In 2002 is op feestelijke wijze her­ gen die in Hoorn hun sporen heb­ waardigheden in de binnenstad en dacht dat Oud Hoorn 25 wandel­ ben gedrukt: Gotiek, Renaissance, soms ook buiten de stadswallen. seizoenen achter de rug had met Barok, Classicisme, de Lodewijk­ Het aantal wandelingen moet de een jubileumwandeling op zondag stijlen en de stromingen na 1800, tweeduizend nu gepasseerd zijn. 21 april en een bijeenkomst in de met voorbeelden van diverse stij­ De wandelingen waren vooral Oosterkerk. len, tekeningen en een termerilijst. bedoeld om de nieuwe inwoners Later is hij ook dia's gaan gebrui­ van de snel groeiende stad kennis Cursus Bouwkunst ken. Aan het eind van de cursus te laten maken met de historische Bas Baltus begon al meteen in de werd enkele malen op een vroege schoonheid van Hoorn. Ze op een eerste nummers van het kwartaal­ zondagochtend rondgewandeld in andere manier wegwijs te maken blad uitleg te geven over bouw­ de Hoornse binnenstad. Baltus in de binnenstad door de blik ook kundige onderwerpen: pothuizen, hoopte door deze cursus de be­ eens omhoog te richten naar wat luifels, vooroverhellende huizen, langstelling voor het bouwkunsti­ er boven de winkelpuien en etala­ zuilen en pilasters, geveltypen. ge schoon in Hoorn aan te wakke­ ges te zien is en ze te leiden door Al in 1976 was tijdens een leden­ ren. straten en stegen waar ze normaal vergadering belangstelling ge­ Sindsdien heeft hij jaarlijks tijdens niet komen. toond voor een cursus algemene het winterseizoen voor een groei- Na een oproep in de kranten meldde zich een groep belangstel­ lenden die als gids wilde optreden. In mei 1977 woonden ze een paar introductiebijeenkomsten bij onder leiding van Henk Saaltink. Na een proefwandeling is op vrij­ dagavond 17 juni 1977 de eerste stadswandeling gehouden. Er waren ongeveer 70 deelnemers. In de loop van de jaren zijn negen vaste wandelingen ontstaan, voor een deel ook buiten de stadswallen. Albert de Graaf nam in 1980 de coördinatie over van Henk Saal­ tink. Later is die in diverse combi­ naties in handen geweest van Annie Pieterse, Harm Stumpel. Els Lust, Hieke Stapel, Marleen Weel, Na 25 wandelseizoenen werden 21 april 2002 de gidsen gehuldigd tijdens een feestelijke bij­ Piet Aartsen, Trudy de Rooy, eenkomst in de Oosterkerk.

153 1806 onder leiding van Henk Saaltink. Een paar jaar na het ge - dwongen einde van de werkgroep Italiaanse Zeedijk startte hij in 1985 met deels dezelfde mensen een onderzoek naar het wonen en werken van de Hoornse bevolking in 1806. Dat jaar was gekozen van­ wege de aanwezigheid van een patentregister uit 1806 en een ver­ pondingskohier uit 1809 in het stadsarchief Daarmee was het mo­ gelijk in combinatie met de doop-, trouw en begraafregisters een re­ constructie te maken van de hui­ zen, de bewoners en hun bedrij­ 1992. Bas Baltus geeft de bouwkunstcursus onder het orgel in de Oosterkerk. Foto Ton vigheden. Doel was het verkrijgen Klinkenberg. van een beter inzicht in de sociaal­ economische verhoudingen in end aantal belangstellenden deze Hoornse binnenstad gedurende de Hoorn in 1806. Saaltink bracht in cursus gegeven. Na zijn overlijden tien voorafgaande jaren. De leden het kwartaalblad regelmatig ver­ in 1994 heeft Femke Uiterwijk de van de archeologische werkgroep slag uit van de voortgang van het cursus overgenomen. van Oud Hoorn hadden hierin een onderzoek, ook inhoudelijk. In belangrijk aandeel. 1988 schreef hij: "De leden van de Werkgroepen historisch In 1981 zijn de leden en bloc lid werkgroep 'Hoorn 1806' weten onderzoek geworden van de Archeologische langzamerhand, wat het is uit Leden van de vereniging zijn Werkgemeenschap voor Neder­ gegevens die elkaar tegenspreken, onder begeleiding van bestuursle­ land, waarmee een einde kwam in onvoldoende mate of helemaal den zelf actief geweest in verschil­ aan de directe bemoeienis van niet aanwezig zijn, een sluitend lende werkgroepen. Oud Hoorn met archeologisch verhaal op te bouwen". Onder leiding van Henk Saaltink onderzoek. Vrijwilligers zijn nog In 1991 en 1992 heeft Joke Ad­ bestond in de jaren 1978-1981 een steeds behulpzaam bij de Archeo­ miraal de gegevens ingevoerd in werkgroep archeologie. De leden logische Dienst, nu onderdeel van een database, "een soort elektroni­ volgden een cursus van de stadsar­ het Bureau Erfgoed van de Ge­ sche kaartenbak", moest Saaltink cheologe Tosca van de Walle, en meente Hoorn. toen nog uitleggen. Van het ver­ hielpen bij de arbeidsintensieve In dezelfde tijd was een werkgroep werken van de eigen gegevens in opgravingen en verwerking van archiefonderzoek actief onder lei­ een publicatie is het niet gekomen. vondsten, ook van oudere opgra­ ding van Leo Hoogeveen. Hij gaf Daarom werd in 1997 besloten de vingen. Archeologie was toen nog de leden cursussen in archiefon - informatie op een floppy te zetten een afdeling van het Westfries derzoek en het lezen van oud en die ter beschikking te stellen Museum. schrift. Als onderwerp van onder­ van onderzoekers op het Westfries Er is geholpen bij opgravingen zoek is gekozen voor de Italiaanse Archief De oranje ordners met de naar de resten van het klooster Zeedijk, een straat van gewone oorspronkelijke aantekeningen Nieuwlicht in Westerblokker, op mensen midden in het onrustige worden door Oud Hoorn zelf het Kerkplein, het Gerritsland, in Havenkwartier. De leden hebben bewaard. tuinen tussen de Gouw en de systematisch talloze archiefbron - Ramen, in de Peperstraat en aan de nen doorgenomen op zoek naar Stadsplan Hoorn Anno 1650 Italiaanse Zeedijk. informatie over deze straat, de hui­ In het midden van de jaren tachtig In de zomer van 1983 was in het zen en de bewoners. De resultaten bouwde Jack Buiten met een aan­ Westfries Museum de tentoonstel­ van het onderzoek zijn door tal vrijwilligers op de zolder van ling 'Verdiept verleden', die een omstandigheden nooit verwerkt Bob Habes aan de Gouw 7 een overzicht gaf van de resultaten van en gepubliceerd. maquette van de volledige binnen - het archeologisch onderzoek in de Een andere werkgroep was Hoorn stad van Hoorn naar de stadsplat-

154 tegrond van Blaeu. Hiervoor werd maken zij een werkstuk waarin zij schap Oud West-Friesland het de Stichting Stadsplan Hoorn hun keuzes beargumenteren. Het licht, waarvan in 2008 de 75e edi­ Anno 1650 opgericht. Op zondag appartementengebouw op het tie zal uitkomen, nu als jaarboek 31 mei 1987 is de maquette door Kerkplein en de bibliotheek in de van het Westfries Genootschap. burgemeester Janssens voor het Wisselstraat blijken bij de jeugd in Oud Hoorn heeft in de 90 jaar van publiek in gebruik gesteld in de ongenade te vallen. haar bestaan veel gepubliceerd, Noorderkerk; de feestelijkheden zelfstandig of in samenJ"erking werden opgeluisterd met een his­ Publicaties met anderen. De jaarverslagen heb torische optocht door de binnen - De gesdiiedschrijving over Hoorn ik al genoemd. stad en een openluchtmaaltijd op en West-Friesland in periodieke de Veemarkt. uitgaven is in tegenstelling tot die De Speelwagen Een bij zondere uitgave begeleidde in andere gewesten pas laat op Tien jaar lang, van 1946-1955, deze historische gebeurtenis: een gang gekomen. Vanaf 1873 ver­ heeft een historisch tijdschrift door Joop Willems gekalligrafeerd schenen de Bijdragen voor de Ge­ bestaan onder de naam De Speel­ boekje met de tekst van de toelich­ schiedenis van het Bisdom Haar­ wagen. Het was gewijd aan de his­ ting bij het klank- en lichtspel, lem. En in 1926 zag de eerste bun­ torische schoonheid, folklore en bewerkt door Bas Baltus, een ver­ del van het Historisch Genoot- geschiedenis van Hollands Noor- haal over de totstandkoming van de maquette door Marijke Don­ kersloot-de Vrij en illustraties van Jan Dijkstra. Nadat de audiovisuele apparatuur in 1990 was gestolen stond de maquette een aantal jaren werk­ loos, totdat in 1993 een plaats werd gevonden in het nieuwe Museum van de Twintigste Eeuw aan de Bierkade. Daar staat hij nog steeds. Rijdt U al mee met de "Speelwagen"? Om een groter draagvlak te ver­ R eeds 8 jaar rijdt "De Speelwagen" door ons gewest. Tal van reisgenoten, ook uit krijgen werd de maquette in 1996 H oorn en omgeving, zijn reeds ingestapt en genieten volop van de maandelijkse rit door de Noordhollandse dreven. Zij zouden deze uitstapjes, waarbij men telkens opnieuw kan door Oud Hoorn overgenomen genieten van de historische en hedendaagse schoonheid, de folklore en geschiedenis van van de Stichting Stadsplan. Noord-Holland boven het IJ, niet meer willen missen. Het is als een maandelijks terugkerende vacantietocht. Geen regen, wind of koude kunnen U hiervan weerhouden, want U beleeft het al lezende in Uw hoekje bij de huise­ Rondje Cultuur lijke haard. Als lid van de Ver. "Oud-Hoorn", mag U in dit gezelschap niet ontbreken. De histo­ In samenwerking met de Kunst­ rische schoonheid en geschiedenis van onze goede stad moge U na aan het hart liggen, U compagnie worden vanaf 2002 zult niec mogen verzuimen kennis te nemen van datgene wat in ons gewest van wa_ardc was in vroeger jaren en thans nog is voor nu en Ln de verre toekomst. voor leerlingen van het voortgezet Rijdt U eens voor een j3artje mee, het zal U goed bevallen. De prijs valt U geweldig onderwijs in het kader van het vak mee, want als lid van onze vereniging geniet U nog een reductie van f 1.- en betaalt U culturele en kunstzinnige vorming voor een geheel jaar slechts f 5 .75. Door .inzending van bijgaande strook aan Drukkerij Meyer N.V. te \Vorrnerveer is de zaak zó voor elkaar. activiteiten georganiseerd, waarbij Namens het Bestuur van de Vereniging ze kunnen kennismaken met de ,,Oud-Hoorn'': historische binnenstad. Marit H . KRIJGSMAN ~ Veerman heeft dit project de eerste jaren vanuit Oud Hoorn begeleid. Hier111ède geef ik mij op als reisgenoot van ,;De Speelwagen". Ik ben lid van de V ereniging "Oud-Hoont" en dimüVereenkomstig bedraagt het reisgeld Tijdens een rondwandeling onder voor mij f 5.75 per jaar. Het verschuldigde bedrag is heden op Uw girorekening 148655 leiding van een gids maken zij drie Doorhalen wat m'et van toepassing is. gestort. foto's naar keuze: één van een be­ Over het verschuldigde bedrag knnt U disponeren. langrijk monument, één van een modern gebouw dat in de toe­ Naam: """" .. ". ".".". "."""."""""".""""""".""""""""".""". Datum:.""""""."" .""""""""""-""".""""" komst een monument zou kunnen Adres: . (Handtekening). worden en één van een modern Woonplaats: "... """"."."."" .. """."""."" .. """." " """" .. gebouw dat beter niet gebouwd had kunnen worden. Daarna Oproep reisgenoot van de Speelwagen te worden, 1953.

155 derkwartier, ofwel Noord-Hol­ vrouw C. Kerkmeijer-de Regt, die niet levensvatbaar. Ze is wel de land boven het IJ. al in november 1946 overleed, en aanzet geweest tot het uitgeven Voorzitter G. Nobel van het His­ C. J. Stins. Ook anderen als van eigen periodieken door elke torisch Genootschap Oud West­ J. Charisius-de Leur, W. Lampen, vereniging afzonderlijk. Friesland had het initiatief geno­ A. Merens en C. Vlam leverden Ook in Oud Hoorn werd de men tot oprichting van een Com - bijdragen over Hoorn. behoefte aan een eigen blad steeds missie Landelijk Schoon in Hol­ Na tien jaar moest de uitgave om sterker gevoeld. Dijkgraaf Resoort, lands Noorderkwartier. Hij wilde financiële redenen worden beëin - bestuurslid van Oud Alkmaar, deskundige adviezen aan gemeen - digd, ondanks steun van de pro­ merkte tijdens een ledenvergade­ ten en waterschappen verstrekken vincie, het Anjerfonds, gemeenten ring in 1977 in het Waterschaps­ betreffende herstel van het in de en waterschappen en de samen - huis op dat met een ledenaantal oorlog zo zwaar geschonden land­ werkende oudheidkundige vereni­ van 800 een eigen blad zeker schap. Ook de plannen tot droog­ gmgen. mogelijk was. Een jaar later gafJan making van de Zuid-Westpolder, De lacune werd opgevuld door de Dijkstra in Edam met een vurig later Markerwaard genoemd, Culturele Raad N oordholland met pleidooi de definitieve stoot tot de speelden een rol. Men wilde zoveel het tweemaandelijkse tijdschrift uitgave van het kwartaalblad. mogelijk de schoonheid van de zee Noordholland, waarvan het eerste en langs de kust van het Noorder­ nummer verscheen in april 1956, Kwartaalblad kwartier en van de beplantingen het laatste in december 1969. Ons kwartaalblad is volgend jaar langs de wegen in de dorpen en toe aan zijn dertigste jaargang. steden behouden, en streven naar Jaarboekjes Het is een belangrijke bron gewor­ het behoud van wat in het land­ In 1977 en 1978 gaf Oud Hoorn den voor onze eigen verenigings­ schap past en al wat het mooie samen met de historische vereni­ geschiedenis. Behalve de jaarver­ daarvan vermeerderen kan. "Dit gingen van Andijk, Enkhuizen slagen zijn alle verslagen van de alles zal bijdragen tot verhoging (alleen de eerste keer) en Medem - ledenvergaderingen in het blad van de levensvreugde en tot een blik een jaarboekje uit. De 'geza­ geplaatst en is aandacht besteed meer gelukkige gemoedsstem­ menlijke publikatie' van mei 1977 aan de talloze andere activiteiten ming, tot heil van allen, met wie bevatte twee bijdragen van Oud die onze vereniging heeft georga­ wij omgaan en met wie wij samen - Hoorn. Albert de Graaf schreef op niseerd. leven en -werken. Dit kost maar de voor hem zo kenmerkende In oktober 1981 startte de rubriek weinig in verhouding tot wat voor wijze over 'Zestig jaar "Oud­ 'Mededelingen van het bestuur' andere dingen wordt uitgegeven Hoorn" in enkele archiefsprokke­ om de leden in een vroegtijdiger en strekt tot aller vreugde". De lingen", en Leendert van Dijk over stadium te berichten over lopende Speelwagen was het forum om het eeuwige probleem "Harde of zaken, sinds 1997 verschenen deze doelstellingen uit te dragen. zachte restauratie": moeten we bij onder de titel 'Van de bestuursta­ De samenwerkende organisaties restauraties teruggaan naar de fel'. Ook zijn artikelen geschreven waren behalve Oud West-Fries­ (vermeende) oorspronkelijke con­ over de geschiedenis van Oud land de historische genootschap­ ceptie, of moeten we het gebouw Hoorn, de panden van de vereni~ pen van Midden Kennemerland, herstellen zoals we het aantroffen ging en portretten van oud­ de Beemster en De Rijp, de Zaan­ en latere veranderingen respecte­ bestuursleden, meestal in lustrum­ landse Oudheidkundige Vereni­ ren en handhaven. In het laatste jaren. ging, de verenigingen Oud Alk­ geval is het begrip 'restauratie' dan Bij het kwartaalblad heeft altijd maar, Oud Edam, Oud Enkhuizen wel geheel overgegaan in conser­ een spanning bestaan tussen het en Oud Hoorn, de Stichting Pur­ vering. opnemen van veremgmgsmeuws merends Museum, het Gemeente Het jaarboekje van 1978 is voor en historische artikelen. In het Museum Bergen, de Zaandamse meer dan de helft van de 40 pagi­ najaar van 2002 leidde dit tot een Gemeenschap en de Vereniging De na's gevuld door Oud Hoorn met botsing tussen bestuur en redactie. Zaansche Molen. verslagen van het be.stuur en de Binnen korte tijd waren twee De redactie bestond uit de archiva­ werkgroepen en bijdragen van Ype belangrijke personen overleden, ris van Alkmaar, Th. P. H. Wortel, Hangelbroek en Henk Saaltink. aan wie in herdenkingsartikelen en de schoolmeester G. Köhne uit De samenwerking tussen de ver­ aandacht zou worden besteed: Beemster. Hoornse medewerkers schillende plaatselijke verenigin­ prins Claus en Dirk Breebaart. De waren J. C. Kerkmeijer en Zijn gen was wat geforceerd en bleek redactie stond erop dat op de voor-

156 Concert in de Oosterkerk ter gelegenheid van het 65-jarigjubileum van Oud Hoorn op 25 november 1982. Vooraan v.l.n.r.: Leo Hoogeveen, Femke Uiterwijk, Bas Baltus, Albert de Graaf Achteraan v.l.n.r.: Henk en Ineke Saaltink, onbekend. pagina een historische foto van Voor het kwartaalblad is nooit een Het blad speelde in op actuele beiden, gemaakt tijdens de ope­ redactiestatuut gemaakt, zoals dat kwesties met een historische ning van de gerestaureerde Oos­ voor de website wel bestaat. In het dimensie. Zo is aan het verdwijnen terkerk in mei 1982, zou worden statuut voor de website is vastge­ van typisch Hoornse zaken als sla­ geplaatst. Het bestuur was juist in legd dat deze de doelstelling van gerij Pauw, banketbakkerij Mes­ die tijd een actie begonnen tegen de vereniging ondersteunt. De kers en De Arend van Van Wijk de verkoop van vijf topmonumen­ inhoudelijke redactie is door het vooral door Herman Lansdaal en ten door de gemeente Hoorn aan bestuur gedelegeerd en opgedra­ Femke Uiterwijk veel aandacht de Vereniging Hendrick de Keyser gen aan de "Internetwerkgroep", besteed. en wilde de actieposter op de voor­ welke onafhankelijk kan publice­ Henk Saaltink heeft in ruim een pagina. De redactie weigerde dit ren. Zonder dat dit is vastgelegd kwart eeuw meer dan 150 bijdra­ pertinent en hield voet bij stuk. Als geldt dit ook voor de redactie van gen geschreven, waarvan de helft troost bood zij het bestuur de ach­ het kwartaalblad. Meestal ging het bestaat uit afleveringen van de veel terpagina aan. De poster is alsnog goed, met wat geven en nemen. gelezen rubriek 'Men vraagt ons'. geplaatst op de voorpagina van het Het hierboven beschreven conflict Het wetenschappelijke gehalte van nummer van maart 2003. Later was dan ook een eenmalige uit­ zijn artikelen stond de leesbaar­ bleek dat een meerderheid van de zondering, een ongelukkige sa­ heid nooit in de weg. leden het protest van het bestuur menloop van omstandigheden. Als Een andere auteur die eruit springt tegen de verkoop niet ondersteun - de verkoop van de topmonumen­ is Arie van Zoonen, die vele facet­ de. Dat de redactie deze zaak niet ten een half jaar eerder of later ten van het culturele leven in belangrijk genoeg vond was al een gespeeld had, was er niets aan de Hoorn heeft beschreven. teken aan de wand. hand geweest. Frans Zack heeft zich ontpopt als

157 razende reporter met veel versla­ In datzelfde jaar verscheen ter Ten slotte zijn twee kleinere series gen over allerlei gebeurtenissen in gelegenheid van het 65-jarig be­ opgezet: de Huizenreeks Hoorn, onze vereniging en zijn jacht op de staan van Oud Hoorn en het 10- waarin van 1995-2000 vier deeltjes plaquettes van Lückens. Indruk­ j arig bestaan van Stadsherstel zijn verschenen, en de Cultuur­ wekkend waren zijn verhalen over 'Hoorn. Huizen, straten, mensen', historische Reeks Hoorn, eveneens de gebeurtenissen in en om de samengesteld door Arie Boezaard met vier deeltjes, verschenen in de Nieuwstraat tijdens de oorlog en met bijdragen van anderen. Tien jaren 2001-2006. over de lotgevallen van de Hoornse jaar later gaf Oud Hoorn bij haar Op het moment dat u dit leest is militair Piet de Haan die in de 75-jarig bestaan het eerste deel uit de vertaling van de Kroniek van meidagen van 1940 is gesneuveld. van de Hoornse Historische Reeks: Hoorn van Theodorus Velius juist De redactie heeft zware verliezen 'Vervolg op de Chronyk der Stad verschenen, een uitgave ter gele­ geleden door het overlijden van Hoorn van de heer Dr. T. Velius', genheid van het 90-jarig bestaan Jan Dijkstra op 15 augustus 1992 met annotaties en inleiding van van Oud Hoorn. en van Herman Lansdaal op 19 H. W Saaltink. Oud Hoorn gaf nog juni 2003. Beiden vervulden een een deel uit in deze serie: 'Uit de Website belangrijke rol als eindredacteur Schemer van Hoorns verleden' van Op maandag 8 oktober 2001 om van het blad, al bestond die functie J. P. H. van der Knaap en L. M. W 18.00 uur is de Vereniging Oud formeel niet, en domineerden op Veerkamp (1996). Hoorn toegetreden tot het wereld­ een prettige wijze de redactiever­ Ook in de nieuwe Bouwhisto­ wijde web met een professioneel gaderingen. rische reeks Hoorn nam Oud opgezette eigen site. Onder leiding Vier maal is een extra nummer Hoorn twee delen voor haar reke­ van Jan Floris, die enkele jaren uitgegeven. In 1983 'De Grote ning: 'Twaalf Hoornse Poortjes' in later bestuurslid is geworden, heeft Kerk te Hoorn', met een verschei­ 1993 en 'De Lutherse Kerk te een enthousiaste groep vrijwilli­ denheid aan bijdragen, een losse Hoorn' in 1995, beide van de hand gers de site uitgebouwd tot een set tekeningen van de architect C. van Willeke J eeninga. Andere kenniscentrum voor onze vereni­ Muysken en een affiche, om de delen zijn uitgegeven door de Ge­ ging en de geschiedenis van de discussie te voeden over het voort­ meente Hoorn en de Stichting stad. Werk dat nooit af is. bestaan van de Grote Kerk. Stadsherstel. Door het toegankelijk maken van In 1997 stelde Arie van Zoonen In 1996 ontstond een samenwer­ informatie op de website wil Oud een index op de eerste achttien kingsverband tussen Gemeente, Hoorn vooral bij scholieren, jon­ jaargangen van het kwartaalblad Stadsherstel en Oud Hoorn in de geren en nieuwe inwoners inte­ samen, een geschenk aan Oud Publicatiestichting Bas Baltus, resse kweken voor het rijke histo­ Hoorn bij het 80-jarig jubileum. genoemd naar onze te vroeg over­ rische en culturele erfgoed van de In mei 2003 schreef Frans Kwaad leden voorzitter. stad. 'Hoorn en het binnenwater', ver­ De eerste uitgave van de nieuwe Het bestuur kreeg met de website schenen als jubileumnummer van stichting was: 'Het Sint Jans Gast­ de mogelijkheid actuele informa­ de 25ste jaargang van het kwar­ huis te Hoorn' van C. Boschma­ tie direct (letterlijk!) wereldkundig taalblad. En in maart 2007 is een Aarnoudse in 1998, deel 8 van de te maken. jubileumnummer uitgegeven bij Bouwhistorische reeks Hoorn. De De werkgroep kreeg de opdracht het 90-jarig bestaan van Oud eerste exemplaren zijn uitgereikt iedereen zo goed mogelijk te Hoorn onder de titel 'Hoorn 650 aan Femke Baltus-Uiterwijk en de informeren over de doelstellingen, jaar stad', met bijdragen van J. C. M. drie zonen van Bas Baltus. In deze de organisatiestructuur, de activi­ Cox enJan de Bruin. reeks zijn van 1993 tot en met teiten, de functie van het Oost­ 2005 twaalf delen verschenen. Indisch Pakhuis, de vertegenwoor­ Boeken In de Hoornse Historische reeks digingen, de publicaties en andere In 1943 verscheen m de Heem­ heeft de stichting drie delen uitge­ onderwerpen. Snelle berichtgeving schutserie van de hand van onze geven: 'Hoorn en de zee' van in de rubrieken Actualiteit en voorzitter J. C. Kerkmeijer 'De his­ meerdere auteurs in 2002, 'Twee Activiteiten stond voorop. torische schoonheid van Hoorn', eeuwen Stadsbestuurders van Integraal opnemen van historisch waarvan in 1982 een door H. 0. J. Hoorn' van Leo Hoogeveen en materiaal in de vorm van afbeel­ de Ruyter de Wildt herziene en Arie van Zoonen in 2003, en '30 dingen of teksten was in het begin aangevulde druk is uitgegeven jaar Stadsherstel' van Olga van der geen prioriteit. Aan die taak wordt door Edecea. Klooster in 2004. inmiddels volop gewerkt. Het

158 Westfries Genootschap heeft er beheer van alle hard- en software Wat niet was, is thans geboren! onlangs mee ingestemd dat Oud in het Oost-Indisch Pakhuis. Laat ons nu aan 't werken gaan: Hoorn oudere artikelen over Oud Hoorn leve door Oud Hoorn uit het jaarboek publiceert Onderscheiding Hoorn'. op de website. Ook is een begin In 1982 stelde Oud Hoorn een Aan het eind van 2007 kunnen we gemaakt met het plaatsen van arti­ onderscheiding in voor personen dit met trots herhalen. In 1917 zijn kelen uit ons kwartaalblad en en instellingen die een bijzondere de fundamenten gelegd van wat andere periodieken. Onder 'Stads­ prestatie hebben geleverd in over­ negentig jaar later een sterke, historie' is informatie te vinden eenstemming met het doel van de onafhankelijke, goed georgani­ over het ontstaan van Hoorn, vereniging. De eerste gelauwerden seerde vereniging is. De oproep gevelstijlen, kerken, bedrijven en waren Piet en Trudy Schrickx voor aan het werk te gaan blijft onver­ scholen. de restauratie van hun pand Kerk­ minderd van kracht. We mogen Een elektronische brievenbus op straat 13-15 en de Stichting Stads­ concluderen dat de vereniging het adres [email protected] geeft herstel Hoorn voor de restauratie grote betekenis heeft gehad voor mensen de mogelijkheid contact te van Ramen 1-3. Aan de percelen Hoorn en dat door haar optreden leggen met Oud Hoorn en vragen werd een schildje bevestigd met het oorspronkelijke karakter van te stellen. Diana van den Hoogen is beknopte informatie over de pan - de stad en tal van monumenten vanaf het begin de 'host', zeg maar den. bewaard zijn gebleven. Maar de de digitale gastvrouw van Oud Oud Hoorn viel zelf ook in de geschiedenis leert ook dat de alert­ Hoorn geweest. Talrijke mensen, prijzen. Op 13 november 1982 ont­ heid van betrokken burgers en van leden en niet-leden, maken hier ving zij in de Oosterkerk de de Vereniging Oud Hoorn in die gebruik van voor heel praktische Westfrieslandprijs van het His­ strijd geen moment mag verflau­ zaken, actuele kwesties en de torisch Genootschap Oud West­ wen. Onverschilligheid, onkunde, meest uiteenlopende vragen op Friesland. In 1997 werd de Kunst­ onwilligheid en vernielzucht - en historisch gebied. en Cultuurprijs van de Gemeente dan heb ik het niet over de jeugd - In december 2001 kon gemeld Hoorn aan onze vereniging toege­ zijn van alle tijden. Oud Hoorn zal worden dat de site al door meer kend; wethouder Jaap Schaper daartegen bij voortduring in verzet dan 650 personen was bezocht, overhandigde op 19 juni 1998 de komen, als het moet met ongezou - onder meer vanuit Australië, prijs in de Mariakapel. ten kritiek of met een priemend, Nieuw Zeeland en Israël. Het ge­ zuur vingertje. En zo het verdriet middelde bezoekersaantal per dag Dit gedaan is veel gedaan om wat nodeloos verdwenen is tot is gestegen van 223 in 2005 tot 697 Het eerste jaarverslag van Oud een minimum beperkt trachten te in 2007, met een absolute top van Hoorn over 1917 eindigde aldus: houden. 1058 bezoekers in juni 2007. Dat 'Dit gedaan is veel gedaan Al in 1861 riep de Haagse politicus komt neer op een kwart miljoen per par. De werkgroep probeert de vind­ baarheid van het adres www.oud­ hoorn.nl te verhogen door zoek­ machines en regionale verzamelsi­ tes te informeren over de site. Jan Floris heeft in 2000 een uitgebrei­ de speurtocht verricht naar websi­ tes die interessant zijn voor ieder­ een die in de geschiedenis van Hoorn geïnteresseerd is en conclu­ deerde toen dat de vindbaarheid veel te wensen overliet. Dankzij een respectabel aantal 'Oud Hoorn links' is daarin aanzienlijk verbete­ ring gebracht. Er is een aparte werkgroep 'beheer automatisering', die zorgt voor het De fontein en de vijver bij het stadhuis aan de Nieuwe Steen, 1977.

159 Gijs van der Linden, toen hij hoor­ vertrouwen in dat het met het doen is hierboven uitgebreid de van de plannen om de Ooster­ gebouw zelf wel goed zal komen, beschreven. poort in Hoorn af te breken, uit: zeker op de wat langere termijn. "Laten wij ons aangorden en wij Verder is de verleiding te groot om Hoe zat het nu met die uitnodi­ krijgen die iconoclasters wel onder hier geen zure opmerking te ging voor de herdenking van 600 de knie". maken over het feit, dat de ge­ jaar stadsrechten op 26 maart Kerkmeijer schreef in 1949 in een meente momenteel de vijver onder 1957? Die vond plaats in een bui­ stuk over de Commissie Landelijk de roemruchte wethouderswip tengewone raadsvergadering in de Schoon van Oud West-Friesland, voor het stadhuis aan de Nieuwe raadszaal van het stadhuis aan de waarvan hij sinds de oprichting de Steen met de al jaren niet meer Nieuwstraat. Daar was slechts een militante aanvoerder was: "Het spuitende fontein verandert in een zeer beperkt aantal plaatsen vele moois, dat West-Friesland grasperk. Zonder enig historisch beschikbaar voor genodigden. bezat, is voor enkele guldens ver­ besef wordt het betonnen kunst­ Vermoedelijk is dat de reden waar­ kocht, en wat is er voor in de plaats werk, zo ontworpen om het klate­ om Oud Hoorn niet was uitgeno­ gekomen? We kunnen gerust zeg­ rende water op te vangen, tot een digd, maar zekerheid daarover is gen: Een bende brandhout". En dood voorwerp gereduceerd. niet te krijgen. Een lijst van geno­ verderop: "Vier muren met gaten digden is nergens meer te vinden. voor deuren en ramen en een Oud Hoorn heeft nooit dat fami­ En het verslag van de vergadering afdekking voor de regen; ziedaar liegevoel, dat saamhorigheidsge­ ontbreekt in het notulenboek van een huis. Wat betonnen palen met voel gehad dat zo kenmerkend is de gemeenteraad uit 1957. Treurig. een ijzeren pijp erdoor; ziedaar een voor het Westfries Genootschap. Met een parafrase op de woorden terreinafsluiting". Op de Westfriezendagen werd van Gijs van der Linden: laten wij We kunnen deze uitingen van steeds naast de huishoudelijke ons aangorden en wij krijgen die bezorgdheid om het lot van het zaken plaats ingeruimd voor zang papiervernietigers wel onder de historische erfgoed, waarvan er één en dans, toneel en voordracht, knie! dateert van lang voor de oprichting en "bruiloft-achtige feestmalen". Burgemeester Canneman was op 8 van Oud Hoorn, eindeloos uit­ Daarvoor is Hoorn, zeker in latere mei 1957 als vaak aanwezig op de breiden. Ze werden de criticasters jaren, teveel een stad van import. ledenvergadering van Oud Hoorn door de 'tegenpartij' niet altijd in De meeste bestuursleden zijn bui­ en nam daar actief deel aan de dank afgenomen. Mijn boze stuk­ ten Hoorn, zelfs buiten West­ geanimeerde beraadslagingen. Of ken over de "verloedering" van het Friesland geboren. John de Visser burgemeester Van Veldhuizen de Kleine Noord en de kaalslag op zei in 1968 over Kerkmeijer dat viering van het 90-jarig bestaan het schilderachtige Pelmolenpad deze "al gauw tot het besef kwam van Oud Hoorn op 15 november van rond 1980 brachten mij in dat hij als buitenpoorter veel meer 2007 in de Oosterkerk heeft bijge­ aanvaring met wethouder Sijm. onder de indruk was van al het woond weet ik nog niet op het Dat weerhoudt mij er niet van historische schoon, dat deze stad moment dat ik dit schrijf Als hij deze gelegenheid aan te grijpen toen te bieden had, dan dat het de geweest is, al dan niet in ambtskos­ om mij uit te laten over twee actu­ eigen bewoners aansprak". tuum, zal dat door de vereniging ele kwesties waarbij de gemeente Autochtoon of allochtoon, Hori­ op hoge prijs zijn gesteld. betrokken is. nees of Hoornaar, de liefde voor de De verkoop door de gemeente van schoonheid van de stad Hoorn We hebben wat rondgewandeld het Missiehuis op de Blauwe Berg bond de leden van de Vereniging door de rijke geschiedenis van aan een projectontwikkelaar is in Oud Hoorn samen en daaruit is onze vereniging. Er is nog veel tegenstelling tot de verkoop van de veel tot stand gebracht. meer te vertellen. Er zou een boek topmonumenten aan Hendrick de De strijd om het behoud van het over te schrijven zijn. Daarmee Keyser zorgwekkend. Dat het historische en culturele erfgoed moeten we nog maar even wach­ Missiehuis niet in goede handen is kan niet worden gevoerd zonder ten tot het eeuwfeest. 1 gekomen blijkt nu al uit het kap­ grondige kennis daarvan. pen van de tulpenboom op het Verzamelen, studeren, vertellen, binnenterrein. Ik ga verder dan de publiceren zijn de middelen om Met dank aan Jos Biegstraaten, Arie voorzitter in het vorige nummer die kennis te vergroten en uit te Boezaard, Jan Floris, Albert de van het kwartaalblad: dit is ontoe­ dragen. Hoe we dat in het verleden Graaf, Egbert Ottens, Hillebrand laatbaar. En ik heb er geen enkel gedaan hebben en tegenwoordig Peerdeman en Ton van Weel.

160 Bestuursleden Vereniging Oud Hoorn 1974-2007

Leo Hoogeveen

In het eerste nummer van 1997 en archivaris zijn niet permanent niet over te nemen met de volgen - hebben we een lijst gepubliceerd vervuld. Een oud-bestuurslid is na de argumentatie: "Het feit dat er van de bestuursleden van onze ver­ zijn aftreden archivaris gebleven. geen beperking is aan de zittings­ eniging uit de periode 1917-1997. De gemiddelde zittingsduur van duur heeft de afgelopen decennia Het langst zittende bestuurslid was de bestuursleden was bijna 10 jaar. geleid tot de nodige stabiliteit en toen Albert de Graaf, vanaf 197 4. Vijftien leden waren langer dan 12 continuïteit. Denk daarbij aan de Inmiddels zijn we tien jaar en vele jaar lid van het bestuur: Kerk­ inzet en de inbreng gedurende een mutaties verder. Hierbij treft u meijer (38 jaar), Lückens (25), Zijp reeks van jaren van een aantal van een bijgewerkte lijst aan over de ( 51 ), Boot ( 14 ), Krijgsman (44 ), onze ereleden als bestuurslid. Wij periode 1974-2007. De numme­ Stins (17), Van Elden (22), Noote­ zouden deze niet hebben willen ring sluit aan bij die van 1997. boom ( 16 ), De Visser (21 ), De Graaf missen. Dat geldt overigens ook De volledige lijst kunt u vinden op (25), Baltus (16), Hoogeveen (25), voor andere leden die al jarenlang onze website. Boezaard (23), Van der Waal (15) lid zijn van b.v. de redactiecom­ In 1977 trad in de persoon van en Van Weel (20). Het bestuur missie of de gidsengroep. Het Anneke Schouwink de eerste bestaat uit vijf mannen en twee bestuur hecht grote waarde aan de vrouw tot het bestuur toe. Elf vrouwen. continue en trouwe inzet van een vrouwen zijn haar tot nu toe ge­ Een voorstel van enkele leden de grote groep leden. Bovendien is er volgd. Het huidige bestuur bestaat statuten zodanig te wijzigen dat vrijwel elk jaar sprake van wisse­ uit vijf mannen en twee vrouwen. het bestuurslidmaatschap zou ling van een à twee bestuursleden; Egbert Ottens is de achtste voor­ worden beperkt tot twee perioden zo ook deze ledenvergadering zitter sinds 1917. Er zijn twaalf van drie jaar kreeg in de ledenver­ waarin Marit Veerman en Michel secretarissen geweest en twaalf gadering van 19 april 2005 geen Moeskops afscheid nemen en penningmeesters. De functies van meerderheid. Het bestuur had waarvoor het bestuur verwacht u vice-voorzitter, tweede secretaris · geadviseerd dit wijzigingsvoorstel in de najaarsledenvergadering een of twee bestuursleden te kunnen voordragen". Een jaar later golden deze argumenten ken - nelijk niet meer, want de ledenvergadering stem - de op voorstel van het bestuur toch in met een beperking van het be­ stuurslidmaatschap tot twaalfjaaLMerkwaardig en overbodig gezien de gemiddelde duur van tien jaar van een be­ stuurslidmaatschap ge­ durende de afgelopen 90 jaar. Bovendien is de laatste vijf jaren het vol­ tallige bestuur ver­ nieuwd. Het langst zit­ tende bestuurslid is nu Het huidige bestuur met v.l.n.r.:]. Spieker,]. Floris, E. Ottens, C. Droog,]. Bronkhorst, H. Stapel-Homma Jaap Bronkhorst, sinds en R. Lodde-Tolenaar. 2002.

161 nr. naam periode 39 A. de Graaf archivaris 1974-1986 vice-voorzitter 1986-1999 1974-1999 40 BJ. van der Saag secretaris 1975-1978 1975-1978 41 H.W Saaltink 1977- 1988 42 mw. J. Schouwink-van der Wind 1977-1985 43 . J.M. Baltus voorzitter 19 78-1994 1978-1994 44 L.P.M. Hoogeveen secretaris 1978-1986 archivaris 1986- 1978-2003 45 mw. M. Roest-Prestupa penningmeester 1978-1984 1978- 1984 46 WP. van de Brink 1978-1979 47 A. Boezaard 1980-2003 48 mw. E. Millenaar tweede secretaris 1983-1991 1983-1991 49 W.L. van der Waal penningmeester 1984-1999 1984-1999 50 mw. L. Rensema -Brevet 1985-1995 51 A.G.F. van Weel secretaris 1986-1994 voorzitter 1994-2006 1986-2006 52 mw. P. van Leeuwen tweede secretaris 1991-1999 1991-1999 53 J. Rietvink 1991 -2003 54 J.L. Faber 1993-1997 55 mw. P.M. Huisman secretaris 1994-2007 1994-2007 56 P.R. Kleintjes 1995-2001 57 mw. M. Faber-Zwart 1997-2007 58 mw. M.A. Veerman-Boon 1999-2005 59 F.L. van lersel Penningmeester 1999-2005 1999-2005 60 MJ. Moeskops 1999-2005 61 J. Bronkhorst 2002- 62 mw. M.N. Veerman 2002-2004 63 C. Droog 2003- 64 J. Floris 2004- 65 mw. L. van Apeldoorn 2005-2007 66 J.HJ. Spiekker Penningmeester 2005- 2005- 67 E.S. Ottens voorzitter 2006- 2006- 68 mw. H. Stapel-Homma 2007- 69 mw. MJ. Lodde-Tolenaar secretaris 2007- 2007-

162 Van de bestuurstafel

Egbert Ottens, voorzitter

stoppen. We hopen tijdens de voorjaarsledenvergadering 2008 een nieuw bestuurslid aan u te kunnen voorstellen.

Overleg met gemeente Onlangs heeft een delegatie van het bestuur met wethouder Van der Maat en enkele ambtenaren gesproken over het monumenten­ beleid in onze stad, de kwaliteit van het historisch stadscentrum en met name de nevenstraten. Het was een goed gesprek waarin we onze zorgen voldoende konden uitspreken. Van de kant van de ge­ meente werd geluisterd. Ten aan - Arie Boezaard, hoofd Bureau Eijgoed, benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. zien van één van de gebouwen Vl.n.r.: Marjolein en Arie Boezaard en burgemeester Onna van Veldhuizen. waar we aandacht voor vroegen, werd onmiddellijk actie onderno­ Arie Boezaard en Bestuurszaken men. Van de kant van de gemeen­ Jacques Wester Ons bestuurslid Liesbeth van te werd gevraagd of Oud Hoorn in Arie Boezaard werd aan het slot Apeldoorn heeft te kennen gege­ bepaalde situaties zelf actie kan van de openingsbijeenkomst van ven haar bestuursfunctie te beëin­ ondernemen in samenwerking de landelijke Open Monumenten­ digen. Het werk voor Vereniging met Stichting Stadsherstel. Daar dag op 6 september 2007 in de Oud Hoorn is soms moeilijk te zullen we ons als bestuur op bera­ Parkschouwburg, benoemd tot combineren met haar dagelijkse den. In het verleden heeft die sa­ Ridder in de Orde van Oranje werk als architect, vooral de pro­ menwerking resultaat gehad, maar Nassau. Het is nog nooit voorge­ jecten in de Hoornse binnenstad. toen was er sprake van goede sub­ komen dat drie prominente leden Op de achtergrond blijft Liesbeth sidieregelingen, die er helaas niet van onze vereniging in zo kort gelukkig actief Het bestuur mag meer z~n. tijdsbestek een koninklijke onder­ altijd een beroep op haar deskun­ scheiding mochten ontvangen. Het digheid blijven doen. In de na - Vrijwilligers maakt duidelijk dat de gemeen­ jaarsledenvergadering van 27 De werkgroep beeldbeheer zoekt schap het werk van Vereniging oktober namen we afscheid van een vrijwilliger. De vereniging Oud Hoorn waardeert. Vanaf deze haar. Het bestuur is op zoek naar heeft inmiddels enkele duizenden plaats nogmaals van harte gefelici­ een vervanger. foto's gedigitaliseerd. Deze foto's teerd. Een terechte onderschei­ Gelukkig kon in dezelfde vergade­ kunnen aan het publiek vertoond ding. Monumentaal Hoorn is hem ring bij acclamatie een nieuwe worden. De vereniging heeft daar­ veel dank verschuldigd. Ook een secretaris worden benoemd. Rita voor een groot tv-scherm aange­ felicitatie voor Jacques Wester. Hij Lodde neemt deze functie op zich. schaft. Het zou leuk zijn als we in werd beloond voor zijn jarenlange Haar voorgangster, Nelleke Huis­ de komende maanden regelmatig inzet bij de Hoornse brandweer. man, nam in de voorjaarsledenver­ andere foto's op het scherm kun­ Ook als burgers van Hoorn mogen gadering eerder dit jaar afscheid. nen laten zien. Dat zou heel goed we hem daarvoor bedanken. Mede Ook onze penningmeester is voor­ per thema of per straat kunnen. door zijn toedoen wordt onze vei­ nemens met zijn werkzaamheden Via publicatie in krant en week­ ligheid gediend. voor Vereniging Oud Hoorn te bladen kunnen we het Hoornse

163 publiek vervolgens uitnodigen om Website te bewaren gebouwen uit de jaren deze foto's in de expositieruimte te De website van Vereniging Oud vijftig tot zeventig van de vorige komen bekijken. We willen in Hoorn is onlangs uitgebreid met eeuw. De TSH is mede door actie contact komen met iemand die het een rubriek archivering. Hierin van Vereniging Oud Hoorn voor leuk vindt om aan de hand van treft men de bibliografie aan van sloop bewaard gebleven. In het thema's en Hoornse straten beeld­ alle uitgegeven boeken over Hoorn vorige nummer van ons kwartaal­ materiaal uit de duizenden foto's van 1971 tot en met 2006. De re­ blad pleitten we er voor om ook te selecteren en zo een presentatie dactie van de website scant alle bij de Engelbewaarderskerk een be­ op het scherm te verzorgen. Dat het Westfries Genootschap ge­ schermde status te geven. kan in een simpele vorm, maar ook publiceerde artikelen over Hoorn. door het maken van een klank­ Deze artikelen zijn niet meer ver­ Veliustentoonstelling beeld. In deze taak is volop ruimte krijgbaar en worden daarmee De opening van de tentoonstelling om je eigen creativiteit en ideeën weer toegankelijk gemaakt. De 'De Kroniek van Velius', op zondag vorm te geven. Enige computerer­ redactie van de website is op zoek 9 september 2007 in het Oost­ varing is welkom. naar redacteuren voor de scholen - Indisch Pakhuis trok veel belang­ rubriek, welke na de rubrieken Be­ stelling. Marit Veerman is er in Belangstellenden voor deze taak drijven en Kerken met toeganke­ geslaagd een zeer instructieve en kunnen zich melden bij Coen lijke teksten gevuld moeten wor­ interessante tentoonstelling te Droog (tel. 232305). den. maken. Stichting Hoorn 650 heeft de tentoonstelling mede mogelijk Bangert/Oosterpolder Naoorlogse monumenten gemaakt. Een klein aantal vrijwilligers heeft Het initiatief van minister Plasterk de afgelopen periode stelselmatig om ook gebouwen uit de eerste Actief aanschrijven informatie over Oud Hoorn be­ naoorlogse periode, de periode van In de raadsvergadering van 11 sep­ zorgd bij de nieuwe bewoners van de wederopbouw, tot de rijksmo­ tember j.l. riep de VVD-fractie de Bangert/Oosterpolder. We hopen numentenlijst toe te laten, verdient PvdA op om het oude voorstel dat een aantal van hen nut en een groot compliment. Eindelijk voor een actief aanschrijvings­ belang van onze vereniging voor is deze al decennia bestaande bar­ beleid in de binnenstad alsnog uit de stad inziet en zich als lid aan - rière geslecht. Feit is dat de om - de kast te halen. De VVD, indertijd meldt. Bedankt in ieder geval voor loopsnelheid van gebouwen steeds tegen omdat volgens een ambtelij­ het initiatief. korter wordt. Na dertig jaar is de ke reactie er dan twee ambtenaren investering er meestal wel uit en bij BWT (Bouw en Woning Toe­ Opening winkel begint het getouwtrek: opknappen zicht) bij moesten komen, wat De winkel is op dinsdag, donder­ of slopen? In veel gemeenten in door de oorspronkelijke indieners dag en zaterdag geopend van 10 tot ons land wordt in het kader van de werd bestreden, is nu voor het 16 uur. Op zaterdagen is er 's och­ herstructurering van wijken te voorstel. Noem het voortschrij­ tends redelijk wat aanloop, maar gemakkelijk voor sloop gekozen. dend inzicht, zei fractievoorzitter na twee uur 's middags is het stil. Soms is het begrijpelijk, daar waar Van Lunteren. Oud Hoorn is blij Dan komt er niemand meer. Om zonder enig plan is gebouwd met deze ommekeer. Het is hard die reden hebben we besloten om (Delfzijl), soms te betreuren als er nodig dat we op sommige plekken vanaf 1 januari a.s. de winkel op wel degelijk een goed plan onder in de stad actief aan de slag gaan. zaterdag om 14 uur te sluiten. die wijken lag. De Akbarflats in Ab.vachten nu of de PvdA de uit­ Amsterdam -Slotermeer en het gestoken hand aanneemt. Begon­ Redactie Westfriese Hof van Intermaris zijn nen kan worden met het nummer­ De redactie van ons Kwartaalblad voorbeelden van wat met goede loze pandje aan het begin van kon opnieuw worden uitgebreid. wil gerealiseerd kan worden. Veel het Nieuwe Noord, gezien vanaf Jos Biegstraaten heeft zich bij dat gemeentebesturen hebben de druk Turfhavenkant aan de rechterzijde, gezelschap gevoegd. De redactie tot sloop van fraaie of typerende waarvoor we al eerder aandacht bestaat nu uit Femke Uiterwijk, gebouwen uit de naoorlogse perio­ vroegen. Dit pakhuisje dat een be­ Frans Zack, Ben Leek, Leo Hooge­ de niet weerstaan. Met het signaal schermde status verdient, staat op veen, Rob de Knegt, Jacques dat de minister heeft afgegeven is instorten. Waarom is er nog niets Entius, Alex Flameling, Christiaan het zaak dat we ook in Hoorn eens aan gedaan? Gemeenteraad wordt Schrickx en Egbert Ottens. goed om ons heen gaan kijken naar wakker.

164 Twee schenkingen onze historische binnenstad, maar RK-Weeshuis, Achterom hebben moeite met het uiteen­ 30 augustus j.l. kwam Mieke trekken van de winkelfunctie. Sjoerdsma naar het Oost-Indisch Culturele functies, zoals een nieu­ Pakhuis. Ze is een kleindochter we vestiging van de bibliotheek, en van de heer C.J. vanBüchem. Haar een goede binnenstadssupermarkt, grootvader speelde een belangrijke van Deen bijvoorbeeld, als alterna­ rol in het toenmalige maatschap­ tief voor de te krappe vestiging op pelijke leven in onze stad. Bij zijn het Grote Noord, verdienen ons 25-jarigjubileum op 1 juli 1929 als Z onder de Boompjes 1nz1ens voorrang. regent van het R.K. Weeshuis aan Onlangs hield de Amsterdamse het Achterom ontving hij een zil­ naambord van ons pand. Een ander architect Sjoerd Soeters een inspi­ veren plaquette van de medere­ heeft witte kruisen en kaarsen bij rerend betoog over de mogelijkhe­ genten, de zusters en de bewoners elke boomstronk geplaatst. 'Alles den voor de invulling van dit ge­ van het Weeshuis. Mevrouw van waarde is weerloos', valt te bied. Hoewel er nog vragen zijn, Sjoerdsma heeft deze plaquette lezen, een dichtregel van Lucebert. die we ook in onze brief stelden, aan de vereniging cadeau gedaan, Het ontbreekt de vereniging aan draalt het uiteindelijk om de vraag samen met een aquarel van de bin - deskundigheid op het terrein van of de gemeente Hoorn bereid is nenplaats van het Weeshuis. De groen en bomen. Om die reden om niet op de beoogde kwaliteit in plaquette wordt thans gerestau­ hebben we ons lid Henk Overbeek te leveren. Als dat lukt krijgt reerd en zal te zijner tijd in ons gevraagd de vereniging te verte­ Hoorn er een spannend project bij. verenigingsgebouw te bewonderen genwoordigen in de Bomenstich­ Z1:Jn. ting, waar de vereniging lid van is Voorbeeldig geworden. We hopen daarmee ons Tegenover ons Pakhuis heeft de Pentekeningen Theo van Haandel voordeel te kunnen doen wanneer heer G. L. Hubers zijn woning op Mevrouw Van Haandel heeft de de gemeente opnieuw monumen - voorbeeldige wijze opgeknapt. Het vereniging blij gemaakt met een tale bomen wil kappen. is een fraai gezicht om vanuit de aantal pentekeningen die haar Tijdens de najaarsledenvergade­ Muntstraat en de Pakhuisbrug de overleden echtgenoot Theo vanaf ring werd gewezen op andere wij­ vernieuwde woning te zien, zeker de zeventiger jaren maakte. De ken waar de gemeente voorne­ als men weet hoe dat pand er heer Van Haandel tekende natuur­ mens zou zijn bomen te kappen. indertijd uitzag. Een compliment getrouw. Zo kunnen wij middels Het bestuur zegde toe zich te laten is op zijn plaats. zijn pentekeningen zien hoe o.a. informeren. de Karperkuil, de werkplaats van Terzijde: de haast waarmee de Hulp de smid op het Achterom, het bomen langs de Schellinkhouter­ Op 22 december 2007 hebben we Landbouwproefstation aan het dijk aan het begin van de feestelijk­ extra handen nodig om de Velius­ Keern en het Gasfabriekterrein er heden rond de 650 jaar oude stads­ kroniek naar de zolderverdieping in die periode uitzagen. rechten, gekapt moesten worden, van ons pand te brengen. Wie komt in een schril daglicht te staan, daarbij wil helpen kan zich opge­ Hartelijk dank voor beide schen­ nu sindsdien niets is gebeurd. De ven via het telefoonnummer van kingen. oude stronken lopen weer uit. Voor de vereniging of in de winkel.John juristen een aardige puzzel: moet er Lamers vroeg daar tijdens de Bomen dan opnieuw een kapvergunning naj aarsledenvergadering aandacht Onlangs zijn ook de fraaie zilver­ worden aangevraagd? voor. esdoorns naast het weeshuis tegen - over Onder de Boompjes gekapt. Vale Hen Straatnamen Wij hebben daar beroep tegen Vereniging Oud Hoorn heeft een Albert de Graaf vroeg in dezelfde aangetekend, maar niet kunnen brief aan het college van burge­ vergadering aandacht voor het bereiken dat de bomen behouden meester en wethouders geschreven vasthouden aan bestaande straat­ bleven. Veel inwoners van onze over het stedenbouwkundig pro­ namen in Hoorn. Hieke Stapel stad hebben met boosheid op de gramma van eisen voor de Vale neemt zijn opmerking mee in de wrede kaalslag gereageerd. Eén van Hen. We zijn voor een goede in­ Straatnamencommissie waarin zij hen plaatste een Z op het straat- vulling van deze rafelrand van zitting heeft.

165 Jubileum Vereniging Oud Hoorn feestelijk gevierd

Frans Zack

Op donderdag 15 november j.l. werd het 90-jarig jubileum van de Vereniging Oud Hoorn op feestelijke wijze gevierd. Een groot aantal leden, belangstellenden en vertegenwoordigers van het gemeentebestuur waren hiervoor naar de Oosterkerk gekomen. Hoogtepunt van de feestviering was de presentatie van het boek Kroniek van Hoorn van Theodorus Velius. Als voorzitter van de projectgroep kon Ton van Weel de tweedelige kroniek overhandigen aan Rens Vriend uit Andijk. Leo Hoogeveen had ontdekt dat de to-jarige Rens de jongste nazaat van Velius is in de veertiende generatie. De feestelijkheden werden opgeluisterd door het Hoorns Kamerkoor dat liederen zong uit de tijd van Velius. Na afsluitende receptie konden de intekenaars hun exemplaar van het schitterend uitgevoerde werk in ontvangst nemen. Hierbij een fotografische impressie van de feestelijkheden.

Oud Hoorn- voorzitter Egb ert Ottens tijdens zijn Jubileum­ Herman Beliën (voorgrond links) luisterde het gebeuren op met een toespraak. feestrede.

Het Hoorns Kamerkoor zong liederen uit de tijd van Velius. De Projectgroep Velius werd toegesproken door Egbert Ottens.

De familie Vogelpoel had hun Velius beschikbaar gesteld voor her­ Het eerste exemplaar van de 'Kroniek' was voor de JO-jarige Rens taling. Vriend.

166 Rens toont de aanwezigen de eerste exemplaren van de 'Kroniek'. Rens was nog meer gelukkig met het tenue van P.C. Feyenoord dat hij kreeg.

Enkele beelden van de gezellige feestreceptie na afloop van het officiële gedeelte (4 middelste foto's).

Talrijke aanwezigen maakten van de gelegenheid gebruik om de 'Kroniek' in ontvangst te nemen.

167 Het vergankelijke onvergankelijk maken

Egbert Ottens

Dames en heren, vrienden, klassiek geïnspireerden bij Dante Met tegenwoordig is verborgen kennen: De Hel, De Louterings­ Merkwaardige gedachtengang: Een maand geleden mocht ik in berg en Het Paradijs. We zijn van­ Historie is vandaag van morgen. het Westfries Museum de tentoon - middag hier dus bijeen in het hart stelling Duistere Zaken openen. van die reeks. Hoewel we het, dat Het vergankelijke onvergankelijk Toen ik me voorbereidde op deze zult u begrijpen, niet over de boe­ maken. Ik parafraseer een uitlating opening viel me op wat een aardi­ tedoening zullen hebben. Het is van Jan Siebelink naar aanleiding ge reeks het is: toen het licht op de meer de doorvoering, zoals dat in van zijn boek Knielen op een bed vio­ archeologie, met een doorsteek de compositieleer heet, wanneer len. Door de bewogen geschiedenis naar de geschiedenis in het alge­ de thema's van de symfonie zijn van zijn ouderlijk huis vast te leg­ meen. Vanmiddag toegespitst op geëtaleerd, en deze worden uitge­ gen probeerde Siebelink het ver­ de oudste geschiedenis van onze werkt. gankelijke onvergankelijk te stad, zoals opgetekend door Velius. Welkom. Welkom u allemaal, maken. Misschien is dat wel de Over twee maanden de negentigste maar in het bijzonder Marit Veer­ kern van de geschiedbeoefening en verjaardag van onze vereniging man, haar familie en haar vrien - daarom is dat vak een belangrijke Oud Hoorn, waarbij de hertaling den. en onmisbare wetenschap die in van Velius' uitgebreide boekwerk geen enkel opzicht onderdoet voor het licht zal zien en ik nog wat die­ Vanmiddag wil ik ook op drie welk ander vak ook. Helaas en ten per mag afdalen om het belang van aspecten ingaan, waarbij ik mij onrechte is het geschiedenisonder­ Vereniging Oud Hoorn voor onze mede laat leiden door de Redè­ richt in het verdomhoekje van het stad over het voetlicht te brengen. rijkersballade van onze stadgenoot onderwijs terecht gekomen en Een mooie trits, bijna zo mooi als Rien Bonte. Zijn gedicht sluit gedevalueerd tot één van de vak­ een ouderwetse gereformeerde nauw aan bij mijn opvattingen. ken uit het zogenoemde pretpak­ preek, zoals Velius die in zijn tijd Het heeft een ereplaats in de ket. Door bepaalde vakken tot ook zal hebben beluisterd en die Kroniek. pretpakket te bombarderen heb­ ook uit drie punten bestond: Van ben we bijgedragen aan die foutie­ de menselijke ellende, van de boe­ Ik vraag me weleens af wanneer ve veronderstelling, en daardoor tedoening en van de verlossing. Verloor historie haar belang? aan de devaluatie van belangrijke, Want dat laatste daar draaide alles Er wordt op het verleden neer­ vooral creatieve en culturele vak­ uiteindelijk om. Of zoals de meer Gekeken of de samenhang ken, voor de opvoeding en educa­ tie van onze kinderen. 'Cultuur is vooruitgang' hoorde ik Rinnooy Kan onlangs in Zomer­ gasten zeggen. Ik ben het hartgron - dig met hem eens. Maar in onze no-nonsens samenleving, waar alleen telt wat gemeten kan wor­ den, hebben we de creatieve en culturele vakken in een verdachte hoek van het onderwijssysteem geparkeerd. Juist doordat we nau - welijks nog iets van ons verleden weten, de grote daden maar even - min de zwarte bladzijden, leven we alsof we als individu zelf begin en Oud Hoorn-voorzitter Egbert Ottens bij de opening van de Velius-tentoonstelling in het eind van de wereldgeschiedenis Oost-Indisch Pakhuis op 9 september 2007. zijn. Missen we de verwevenheid

168 met onze voorouders, de toekomst Maar ook Velius persoon en en toekomstige generaties en mis­ gedachten zijn interessant en zelfs sen we het vermogen om onszelf voor deze tijd leerzaam en actueel. en wat er om ons heen gebeurt te Velius was als kind van de renais­ plaatsen en te relativeren. sance humanist en in godsdienstig opzicht verdraagzaam. Velius be­ Kritiek op het geschiedenisonder­ treurde vervolging van personen richt is, leert Velius ons reeds, niet die tot een andere godsdienst be­ alleen van deze tijd. Aan dat hoorden. Als persoon was hij inzicht danken we deze samen - geconfronteerd met de akelige uit­ komst. Velius vond het vreemd en wassen van religieus fanatisme en ongepast dat we wel van alles wis­ intolerantie. De moeder van zijn ten over Athene, Rome en Venetië, eerste vrouw was door de inquisi­ maar niets van de eigen historie, tie levend begraven omdat ze haar die ons dieper raakt. De wortels ketterij niet aflegde, die eruit van ons land, onze stad, onze voor­ bestond dat ze weigerde katholieke Wapen en wapenspreuk van Velius. ouders. Met de Kroniek heeft heiligen te aanbidden. In de keuze Velius zich ongewild faam verwor­ van de godsdienst en de beleving ten in de republiek, vooral die in ven, want zijn 'memoryboeksken' ervan moest men vrij zijn. Zelf het gewest Holland, kozen in de was daar niet voor bedoeld. Velius werd hij van doopsgezind gerefor­ kerkelijke richtingenstrijd de kant schreef het voor de huiselijke kring meerd. Niets nieuws onder de zon van de remonstranten. Maurits, 'daardoor wij van de eerste ge­ zou men met Prediker kunnen wellicht omdat zijn politieke schiedenis onzes vaderlands iets zeggen, zo'n religieuze overstap. kwelgeest Van Oldebarnevelt de mochten weten.' Socutera avant la Een persoonlijke zaak. Ik ben remonstrantse predestinatievariant lettre. benieuwd of en zo ja wat de her­ voorstond, sloot zich bij de contra­ taling daarvan zegt. Want het kan remonstranten aan, welke bewe­ Want Velius schreef niet zozeer ook pragmatisme zijn geweest. ging grote aanhang onder het Een lang verleden heldenzang Om lid van de vroedschap te kun - gewone volk had. Berekening Van Hollands nationaal verweer nen worden moest men gerefor­ hoogstwaarschijnlijk, geen over­ Maar meer hoe burgers hun meerd, wat de staatsgodsdienst tuiging. De 'Scherpe Resolutie' van belang was, zijn. Vrijheid van godsdienst, de remonstrantse regenten ervoer En voorspoed wilden borgen dat is zeker, stond Velius als groot Maurits als een regelrechte aantas­ Gewoon ons aller levensgang: goed voor ogen. ting van zijn gezag. Van Olden­ Historie is vandaag van morgen barnevelt werd gevangen gezet op In 1618 ontsloeg prins Maurits de beschuldiging van hoogverraad, Dirck Seylmaker, naar het beroep Hoornse vroedschap. Hoorn was, samen met Hugo de Groot en van zijn vader, nam na zijn studie, in die tijd zeer machtig, deed niet Velius' vriend en stadgenoot Petrus zoals dat in die tijd gewoonte was, onder voor Amsterdam. Velius was Hogerbeets, naar wie in Hoorn een Latijnse naam aan. Theodorus zeer ontstemd over het prinselijke nog een straatje is vernoemd. De Velius, naar 'vele', dat zeil betekent. ingrijpen, omdat de lokale autono­ laatste twee werden tot levenslang Velius is één van Hoorns voor­ mie, bij wijze van spreken, werd veroordeeld, Van Oldenbarnevelt naamste ingezetenen geworden. geschonden. Maar de zaak ligt wachtte het schavot. We kunnen We kennen hem, hier in ieder ge­ denk ik toch iets genuanceerder. In ons dat vandaag de dag hier te val, van zijn Kroniek. Maar Velius die tijd speelde een ernstig conflict lande nauwelijks meer voorstellen. was breder, veelzijdig; wat de in de staatskerk tussen Armini­ Het is nog maar enkele honderden Italiaanse renaissancisten noemden nianen en Gomaristen. Het ging jaren geleden. Scheiding van een universeel mens. Hij was stads­ over de predestinatie, de uitverkie­ macht tussen staat en stad, treffen dokter, dichter, historicus, krui­ zing, waarvan de Arminianen een we dus al bij Velius aan, zij het denkenner, lid van de vroedschap minder stellige variant aanhingen. wellicht ook hier uit zeker prag­ en lange jaren weesmeester. Poli­ Uiteindelijk een conflict tussen matisme. En we zien het gevaar tiek, kunst, vrijwilligerswerk ver­ rekkelijken en preciezen. Uit de van de te nauwe verbinding tussen enigde hij in zich naast zijn beroep rekkelijken ontstond de Remon­ kerk en staat. Velius, Maurits, om en zijn hobby. strantse Broederschap. De regen- met Joris Luijendijk te spreken: het

169 getoond en de ontwikkeling van de waterlopen aan de hand van spannende, oude kaarten.

Met zijn bijzondere kwaliteiten heeft Velius ons in Hoorn een parel nagelaten. En het is dan ook terecht dat we daar in dit voor onze stad zo bijzondere jubileum - jaar veel aandacht aan besteden in de vorm van deze tentoonstelling en de heruitgave van de Kroniek. Het is fantastisch dat zoveel bedrij­ ven en instanties de heruitgave sponsorden. Daardoor is het boek ook qua prijs Vóorzitter Egbert Ottens overhandigt Marit Veerman een fraaie bos bloemen als dank voor toegankelijk voor een breed het samenstellen van de expositie. publiek. Maar deze tentoonstelling kwam vooral door steun van de zijn net mensen. En dat maakt Was destijds ook al een gedrang: Stichting Hoorn 650 tot stand. geschiedenis leuk en leerzaam. Historie is vandaag van morgen Dank Dick Louwman en zijn mensen. De bijdrage van jullie Als derde dient uiteraard Velius' Gebaseerd op oudere bronnen stichting is uitstekend besteed, visie op de geschiedenis te worden beschrijft Velius de opkomst van zoals jullie hier om je heen kunt genoemd. Een volk zonder geheu­ Hoorn en de grote rol die de stad zien. gen en traditie is een volk zonder weldra speelde in de tijd van de identiteit. Daarom is het kennen Bourgondische hertogen en Habs­ Marit Veerman: je hebt een prach­ van de eigen geschiedenis van be­ burgse vorsten. Hij gaat in op de tige, illustratieve en leerrijke ten - lang. Het is hier niet de tijd en de Hoekse en Kabeljauwse twisten, toonstelling samengesteld, waar­ plaats om daar al te diep op in te waarvan ik eerlijk gezegd op de naar naar ik hoop velen zullen gaan, maar het is één van de oorza­ lagere school nooit begreep wie komen kijken. Proficiat en dank. ken van onze krakende samenle­ met wie en waarom vocht. Mis­ Dank gaat ook uit naar de leden ving. Het ontbreekt ons aan tradi­ schien dat de hertaalde Kroniek van de projectgroep die haar heb­ tie en trots, en dan niet volgens de dat raadsel straks voor mij ontsluit. ben begeleid: Gerard Braas, nationalistische variant. En het Tot slot wordt aandacht besteed Nelleke Huisman, John Lamers, ontbreekt ons aan relativeringsver­ ·aan de overgang van de stad naar Ben Leek, Anita Muller, Jan mogen. Daarenboven ontneemt de Prins van Oranje en het Plekker, Rob Resoort en Ton van het ontzeggen van de eigen identi­ Twaalfjarig bestand. Gebeurte­ Weel. teit aan andere culturen en groe­ nissen uit Velius' eigen tijd. Die pen in onze samenleving, voor grote geschiedenis wordt gekop­ Ik sluit met het laatste couplet van zover die zich uiteraard voege bin - peld aan het daagse leven. Niet Bonte: nen ons democratisch bestel, de alleen over oorlogen en vorsten - basis aan hun bestaan, waardoor huizen gaat het, ook over de bewo­ Heer Velius, wat jij beschreef mensen zich angstig voelen, ners van de stad, mensen als u en Het waren eigenlijk de zorgen onwelkom, niet thuis. ik. Die ik ook elke dag beleef Historie is vandaag van morgen Zo boekstaafde de Chronyk het Op de eerste panelen van deze ten - heir toonstelling staat de ontwikkeling Dames en heren hiermee verklaar Van karren die een marktdag lang van Hoorn centraal. Op de volgen - ik de tentoonstelling De Kroniek Deelnamen aan het Hoorns de serie wordt de persoon Velius van Velius, waarmee Oud Hoorn verkeer belicht, zijn afkomst, activiteiten, poogt het vergankelijke onvergan­ Al waren auto's niet in zwang de kring waarin hij leefde. Tot slot kelijk te maken, voor geopend. Ik Om door de binnenstad te worgen wordt ons de groei van de stad dank u.

170 Terugblik op het wandelseizoen 2007

Gerard Beemsterboer

In dit jubileumjaar hadden wij bij bezoek gebracht aan de Archeo­ van start bij het voormalige stad­ alle wandelingen een kleine geste logische Dienst, waar wij uitleg huis Óp de Rodesteen, waar de in petto voor de deelnemers. Hier kregen over de opgravingen van de deelnemers bij de Waag een stukje een drankje, daar een hapje maar kloosters in Blokker. kaas kregen. Hierna liepen we naar wel steeds van toepassing op de Daarna volgde de havenwandeling het (ook) voormalige stadhuis in de wandeling of de plaats waar het en werd door de media een weers­ Nieuwstraat, waar we de trouw­ werd uitgedeeld. waarschuwing afgegeven. Even - zaal konden bezichtigen. Binnen De eerste de beste wandeling was goed mochten wij ons verheugen was het vanzelfsprekend droog, de kloosterwandeling en een deel­ op 110 deelnemers die zich het maar buiten liepen we weer in de nemersaantal van 211 was zeer ver­ biertje bij het Museum van de 20e regen en dat bleek ook wel uit het heugend. Bijna iedereen kreeg een eeuw op de Bierkade uitstekend deelnemersaantal van 57. Eenhoorn-koek met een knipoog lieten smaken. Een nieuwe wandeling die al de naar de jarige stad. Er werd een 'Van stadhuis naar stadhuis' ging nodige voorpubliciteit had opgele-

Rodesteen. Zondagmorgen, 16 september vond onze jubileum-tuinenwandeling plaats. Gerard Beemsterboer; op de bank, spreekt de deelne­ mers toe.

171 tershof en kregen Hoornse broeder met koffie in de Noorderkerk. Door de regen konden we de Hoornse broeder niet uitdelen op de plaats waar dat had gemoeten namelijk bij het Claes Stapelshofje.

Gelukkig waren de weersomstan­ digheden bij de laatste twee wan - delingen aanmerkelijk beter. De Bossuwandeling trok 210 wande­ laars en de 'droge wallenwande­ ling' 131. Bij de Bossuwandeling deelde Trudy de Rooij-Fikke, geholpen door haar man Dick, stukjes haring uit. De wallenwan­ deling werd afgesloten met koffie en koek (Hoorn 650) en voor de liefhebbers een kaneelstokje in het O.I. Pakhuis. In de tuin van het Wesifries Museum kreeg iedere wandelaar een versnapering. Anja van Duimen, aankomend gids, vult de glaasjes bij. Ter gelegenheid van het negentig jarig bestaan van de vereniging en verd was de Vrouwen van Hoorn - ling regende het pijpenstelen (dit 30 jaar stadswandelingen organi­ wandeling. In de 125-jarige kerk was niet leuk meer). Annie Pieterse seerden wij op zondagmorgen 16 van de H.H. Cyriacus en Franciscus gaf uitleg over de tegeltjes in de september onze jubileumwande­ kreeg iedereen een heerlijk glaasje recreatiezaal van het Sint Pieters­ ling. likeur genaamd: 'de hemel op hof en de gidsen mochten met hun Deze voerde langs een aantal tui­ aarde'. Ondanks de regendreiging groepen ook naar het binnenhof, nen in de binnenstad met decla­ toch nog 84 deelnemers. het z.g. Vierkant. Wij liepen met maties waar Paulette Kooijman, De Hofjeswandeling begon ook 108 moedige deelnemers van het Marjan Faber en Sebastiaan Hol dreigend, maar tijdens de wande- Claes Stapelshof naar het Sint Pie- een gedicht voordroegen, dat iets te maken had met de plek of omgeving waar ze stonden. Ruim 200 deelnemers sloten deze wan - deling af in de tuin van het West­ fries Museum met koffie en/of een glaasje likeur. Hier stond als afsluiting een bezoek aan het Museum op het programma.

Dankzij de inzet van de gidsen en de hulp van vrijwilligers op de diverse locaties mogen we stellen dat het, ondanks de slechte weers­ omstandigheden, een uiterst ge­ slaagd wandelseizoen is geweest met ruim 1111 enthousiaste men­ sen die geboeid hebben geluisterd naar onze gidsen met hun verhalen Marjan Faber draagt een gedicht voor in de achtertuin van het Statenlogement aan de over onze prachtige stad en haar Nieuwstraat. inwoners.

172 Het documentatiecentrum van Oud Hoorn Augustus t/m oktober 2007 Christ Staffelen

Deze periode is het aantal aanwin - sten voor het documentatiecen - trum van onze vereniging weer aardig groot. Ik vermeld als eerste enkele van de jongste aankopen. Van de Archeologische Dienst van de Gemeente Hoorn verscheen de uitgave 'Hoogtepunten uit Hoornse bodem'. Hierin behandelen zeven auteurs aan de hand van in Hoorn opgegraven objecten 22 interes­ sante onderwerpen. Het leeuwen - deel van de teksten is afkomstig van de archeologen Tosca van de Walle en Christiaan Schrickx. Het boek is tot stand gekomen in samenwerking met het Westfries de vloot van Hendrick Brouwer De heer De Groot uit Hoorn ver­ Museum te Hoorn bij de tentoon­ 1643'. Op verzoek van het comité blijdde ons met een exemplaar van stelling 'Duistere Zaken'. Ter gele­ Hoorn 650 jaar Stad heeft de het academisch proefschrift uit genheid van de viering van '650 Stichting in dit jubileumjaar een 1990 met de titel 'Hoorn als stede­ jaar Stad Hoorn' was deze exposi­ stukje zeilvaartgeschiedenis be­ lijk knooppunt'. C. M. Lesger be­ tie van bijzondere vondsten uit 650 schreven waarin Hoorn een rol - spreekt hierin de rol van Hoorn in jaar Hoorns bodemarchief van 4 zij het een kleine - speelde. Het in de 'stedensystemen tijdens de late augustus t/ m 30 september in het Hoorn gebouwde jacht De middeleeuwen en vroegmoderne museum. Dolphijn was van groot belang bij tijd'. Het boek 'Achter het Behang, de ontdekking van de beste route Van de heer Henk Saaltink ontvin - Vierhonderd jaar wanddecoratie om het zuidelijkste puntje van gen we zesentwintig delen, te in het Nederlandse binnenhuis' Zuid-Amerika. Deze veilige en weten de complete jaargangen 8, 9 uit 1991 kan met recht een stan - snelle zeilroute om Stateneiland en 11 t/m 15 van het tijdschrift daardwerk genoemd worden. Het heen was de minst problematische Theoretische geschiedenis. De is geschreven door E. F. Koldeweij, passage tussen Atlantische en Stille heer Smit uit Zwolle schonk onze M. J. F. Knuijt en E. G. M. Oceaan. Sinds 1643 kreeg deze vereniging de feestuitgaven 'Hoorn Adriaansz met extra bijdragen van route meestal de voorkeur boven 600 jaar stad' uit 1957 van het R. Spruit en J. des Bouvrie. de veel moeilijker route door de Noord-Hollands Dagblad en het Eén hoofdstuk is geheel gewijd aan Straat van Magelhaens of door Dagblad van West-Friesland. 'De behangselfabriek van de Straat Le Maire. Tevens ontvingen wij van hem een Vaderlandsche Maatschappij in De heer Piet Boon uit Vught exemplaar van nummer 1000 van Hoorn'. Uit dit boek is de illustra­ schonk de vereniging een origineel het Weekblad voor West-Friesland tie overgenomen van een behang­ exemplaar van zijn biografie van d.d. woensdag 2 november 1977. selontwerp met landschap (aquarel Velius, die hij schreef als kandi­ Bij dezen bedank ik de gulle gevers Westfries Museum, Hoorn). daatsscriptie. Mevrouw Marit van harte voor hun schenkingen Vervolgens aandacht voor de Veerman, zus van de schrijver, ge­ aan onze veren1gmg. schenkingen uit deze periode. Van bruikte dit werk o.a. bij het samen - Voor zover het laatste nieuws uit de Stichting Nederlandse Kaap stellen van de tentoonstelling die het documentatiecentrum. Voor Hoornvaarders ontvingen wij de sinds zondag 9 september jl. in het vragen, opmerkingen, schenkingen dubbeldikke jaaruitgave 'Het jacht Oost-Indisch Pakhuis te bezichti­ en anderszins kunt u mij bereiken Dolphijn van Hoorn, Verkenner in gen is. op nummer 0229-235227.

173 Mede gebaseerd op informatie vanuit de gemeentelijke Monumentencom­ missie en de Welstandscommissie

1 november 2007

ALGEMEEN De ruimtenood in Hoorn noopt tot bouw op inbreilocaties: Pel­ molenpad, Stationsgebied, Holen - weg en kleinere locaties her en der over de stad verspreid, maar de plannen voor het Stationsgebied zijn door het huidige college in de ijskast gezet. Hoogbouw van meer dan tien verdiepingen is in de Stadsvisie afgewezen. Oud Hoorn juicht versterking van de woon­ Achter de Vest 48 t/m 5 6 functie in de binnenstad toe. Achterom 11-13-15-17 ten uit het hele land langs deze De plannen voor het Oostereiland Met een aantal suggesties vanuit de bouwval. Wanneer treedt de ge­ bevinden zich in een cruciaal sta­ Commissie Welstand en Monu - meente aanschrijvend op? De ge­ dium. Oud Hoorn ziet de ontwik­ menten wordt het plan uitgewerkt. meente bezit dat instrument toch keling van het eiland een goede Er komen acht appartementen (be­ niet voor niets? Zie ook de rubriek: richting uitgaan. schermd stadsgezicht). De gevels Van de bestuurstafel. worden 'op vlucht' gebouwd. Actief aanschrijven en aandacht Achterom 29 voor de handhaving van het wel­ Achterom 16 Bedrijfspand uit 1770, verkeert in stands- en reclamebeleid, we heb­ Er is nog steeds niet gereageerd op droevige staat. De topgevel is ben het al vaak geschreven, ver­ onze oproepen in eerdere Kwar­ gepleisterd, 'op vlucht' gebouwd. dient aandacht van gemeente en taalbladen om voor het in 1950 Tuitgevel met natuurstenen dek­ gemeenteraad. uitgebrande en vervolgens ge­ platen op schouders en segment­ sloopte tuinpaviljoen een nieuw vormig fronton op de top met het In de gecombineerde Commissie plan te ontwikkelen. Het Westfries jaartal 1770. Boven de ingang een voor Monumenten en Welstand is Museum kampt met ruimtege­ getoogde pakhuisdeur met stenen een nota over het welstandsbeleid brek. De tuin kan wellicht aan het omlijsting, waarboven een gesme­ voor woonboten aangekondigd. museum worden toegevoegd. den hijsstaaf Inwendig grenen bal­ Oud Hoorn juicht dat toe. kenplafond, ondersteund door stij­ Achterom 21 len, om en om. Achter de Vest 48 t/m 56 Dit pandje is al jaren een aanflui­ De toekomst van deze karakteris­ ting voor de stad. Met schaamte Aanvankelijk twee pakhuisjes tieke pandjes is onzeker. Inter­ liepen we tijdens de opening van (samen met Gelders"esteeg onge­ maris werkt plannen uit. de open monumentendag met gas- nummerd) in circa 1970 verbouwd

174 jj VE ~VA)

en samengevoegd tot één pand. De Baanstraat 13, 17, 19, 21, 23 en Eikstraat 1 ondergevel is na 1970 verbouwd. 25 (gemeentelijk monument) zijn geplaatst op de gemeentelijke De voormalige kapel wordt, met Achterom 95 (rijksmonument) monumentenlijst. monumentenvergunning, ver­ Hoekpand onder hoog met pan - bouwd tot zeven wooneenheden. nen belegd schilddak, windvaan Blauwe Berg - Mill Hill - Het markante gebouw dateert uit met paarden op de nok (stalhoude­ missiehuis 1934 en is in de stijl van de late rij). Pand kent een verwaarloosde De monumentenvergunning voor Amsterdamse School gerealiseerd aanblik. de verbouw is verstrekt. naar een ontwerp van de Hilver­ sumse architect C. Trappenburg. Achterstraat 17-21 Dubbele Buurt/Kleine Noord Het dakvlak wordt niet doorbro­ De nieuwbouw is, althans aan de Het plan voor de bouw van tien ken door dakkapellen. Eikenhof straatzijde, bijna klaar. Als vereni­ appartementen in het complex van vordert gestaag. De vier vrijstaande ging hebben we ons tegen deze de z.g. 'natte Schermer': Kleine villa's zijn bijna gereed. ontwikkeling verzet. Te hoog in de Noord 47 (rijksmonument), 49, 51 smalle Achterstraat. We blijven bij en Dubbele B.uurt 44-46-48 Gedempte Turfhaven onze kritiek, dat we moeten op­ (waaronder gemeentelijk monu­ Hoorns winkeluitstallingsbeleid passen dat er zonder enig beleid ment, architect Bleijs), en waar­ staat commercieel gebruik van de in Hoorn een trend ontstaat dat voor twee gemeentelijke monu­ openbare ruimte tot maximaal vier overal waar een nieuw plan in de menten gesloopt moeten worden, stoeptegels breed toe, als de door­ binnenstad ontwikkeld wordt er stuitte in de Commissie Welstand gang voor het voetgangersgebied een verdieping op komt. en Monumenten op een negatief op het trottoir maar tenminste advies bij de behartigers van de 1,5 m bedraagt. Binnenkort start de monumentenbelangen. herinrichting van de Gedempte Turfhaven. Oud Hoorn pleit voor Ook de welstandsvertegenwoordi­ handhaving van de oude bestrating gers hadden bezwaren, waarop voor het Pietershof en de Spoor­ behandeling van het plan is aange­ straat langs het ho( houden. De oude ontwikkelaar heeft er de brui aan gegeven. Een Gouw 1 nieuwe ontwikkelaar heeft zich (genomineerd als gemeld. Het standpunt van Oud gemeentelijk monument) Hoorn is helder: het gemeentelijke Dit monumentale warenhuis van monument moet behouden blij­ architect Jacot, gebouwd in 1911, ven. staat op de nominatie om op de gemeentelijke monumentenlijst Verwaarlozing van monumentale geplaatst te worden, maar geniet en ook andere panden mag niet nu nog geen bescherming. Een door sloop worden beloond. Maar projectontwikkelaar wil de boven­ hoe het bouwplan voor deze kleine ste twee verdiepingen ombouwen locatie zich voegt in de plannen tot woningen. De onderste twee van Sjoerd Soeters voor de Vale verdiepingen blijven de winkel­ Achterstraat 17-21 Hen, is de vraag. functie behouden. Dit voornemen

175 De verbouw is volop in uitvoering. Daarmee heeft dit beeldbepalende rijksmonument weer een goede publieke bestemming gekregen. Boven komen zeven appartemen­ ten. Ook dat is een aanwinst voor de straat en de stad.

Grote Oost 102 Monumentenvergunning voor restauratie is aangevraagd.

Houten Hoofd (rijksmonument) Monumentenvergunning voor uitvoering onderhoudswerkzaam - heden is aangevraagd. Oud Hoorn blijft zich afVragen wanneer men Gouw 1 nu begint met de versobering van deze historische locatie in het ontmoet geen bezwaar bij de grondig verbouwd. In 1812 wordt havengebied? Het politieke draag­ Commissie voor Welstand en Mo­ het naastgelegen pand er nog bij­ vlak was er eind vorige eeuw al. numenten. Wel bestaat bezwaar getrokken en voorzien van neo­ Waar hangt dit op? tegen de voorgestelde ontsluiting classistisch stucwerk. Mr. Pieter van de woningen, door middel van Opperdoes Alewijn erft het pand De Hulk 16 een aan de buitenzijde te plaatsen in 1826. In 184 7 laat hij een stalling (gemeentelijk monument) stalen trappenhuis en het slopen in Willem II-gotiek optrekken. Restaurant l'Oasis de la Digue: het van de monumentale trap vanaf de Enkele jaren later wordt een tuin­ verbouwingsplan is aangepast aan tweede verdiep/ing. kamer bijgebouwd en in 1865 de adviezen van de Commissie wordt een nieuwe voorgevel gere­ Welstand en Monumenten. De Gouw 7 (rijksmonument) aliseerd naar ontwerp van architect commissie is enthousiast over de /Aan de achterzijde van de woning Bleijs. De vestibule die dan wordt wijze waarop deze in het aange­ wordt, na het omwaaien van de gerealiseerd, is in 1875, als het paste plan zijn verwerkt. monumentale beuk, een serre­ Kadaster er zich vestigt, weer ge­ achtige aanbouw gerealiseerd. sloopt. Tot voor kort was het pand in gebruik bij de Stichting Kunst­ Gravenstraat 15 uitleen. Het ingrijpende restaura­ (gemeentelijk monument) tieplan waarbij de oorspronkelijke Naar aanleiding van discussie in de bestemming, woning, weer wordt monumentencommissie wordt teruggebracht, is op voorbeeldige een gewijzigd plan uitgewerkt. wijze en met veel zorg voor de oorspronkelijke details uitgevoerd. Grote Oost 26 Het bestuur van de vereniging (rijksmonument) heeft om die reden besloten de Dit pand is gebouwd in het eerste jaarlijkse monumentenprijs van de kwart van de 18e eeuw. Daarbij vereniging aan de restauratie van zijn twee 17e eeuwse panden sa­ dit pand toe te kennen. mengevoegd. Rijk gemodelleerd stucwerk en marmeren vloerplaten Grote Oost 28-30 zijn toen aangebracht. Mr. Frede­ (rijksmonument) rick Alewijn, zoon van de burge­ De begane grond van het voorma­ meester van Amsterdam, kocht het lige postkantoor wordt thans pand in 1804. Opnieuw wordt het betrokken door de Kunstuitleen. Grote Oost 102

176 Julianapark gedaan. Voorkomen moet worden Oud Hoorn is tegen een aanleg­ dat de historische balklaag wordt steiger van 140 meter langs het aangetast. park. Kleine Noord 44 Keern (gemeentelijk monument) Vele grafmonumenten van oude Monumentenvergunning voor Hoornse families liggen er verval­ verbouw afgegeven. De Monu­ len bij. Actie gevraagd. mentencommissie is voor de twee­ De gemeente Hoorn heeft de gra­ de keer niet akkoord met de voor­ ven beschreven, maar neemt ver­ gestelde herziening van de pui. der geen initiatief Oud Hoorn Oud Hoorn blijft vasthouden aan heeft gepleit voor plaatsing op de een borstwering in de gevel. Ver­ gemeentelijke monumentenlijst. wijderen eerste :verdiepingsvloer om winkel groter te maken is in Keern 21 eerste instantie afgewezen. De In de Commissie Welstand en Mo­ vloer verkeert in slechte staat numenten is aandacht gevraagd voor de wanstaltige reclame-uitin­ Kleine Oost-Willemsweg gen op de Ford garage aan het Kerke laan, grafsteen van burg. Dibbits Het hekwerk rond de z.g. Beatrix­ Keern. Er schijnt inmiddels een kroningsboom staat er slecht bij. aanschrijving van gemeentewege Kleine Noord 3 Ook verdienen de soortgelijke te zijn uitgegaan. (beschermd stadsgezicht) en 5 hekwerken in het Noorder- en (gemeentelijk monument) Oosterplantsoen meer aandacht Kerkelaan, Zwaag De Commissie Welstand en van de beheerder van de openbare burgemeester Dibbits Monumenten heeft afhoudend ruimte. Als reactie op onze opmerkingen gereageerd op een voorstel om de over de begraafplaats aan het voorgevel van beide panden, die Koepoortsweg 73 Keern, vroegen enkele leden om een eenheid vormen, te wijzigen, (gemeentelijk monument) ook eens een bezoek te brengen waardoor een ontsluiting ontstaat Dit statige bakstenen woonhuis aan de begraafplaats achter de mo­ voor de bovengelegen woningen. met schilddak en alliantiewapens numentale dorpskerk in Zwaag. Eerst dient onderzoek naar de met het jaartal 17 46 onder de waarde van het pand te worden kroonlijst, is eigendom van Stich- Wat we daar aantroffen was nog erger dan aan het Keern. De begraafplaats wordt slecht onder­ houden en talloze grafstenen lig­ gen om. Een familiegraf ligt opge­ tild boven de grond. Een mooie schuilplaats voor ongedierte. Daaronder het graf van oud-bur­ gemeester Dibbits van Zwaag door de gemeente van Zwaag in 'dank­ baar aandenken' aangeboden. Wie voor het beheer van de begraaf­ plaats verantwoordelijk is, moet zich dit aanrekenen. De gemeente Hoorn heeft bij de inlijving van Blokker en Zwaag de gemeentelij­ ke verplichtingen van deze ge­ meenten op zich genomen. Dus in ieder geval het onderhoud van de steen van Dibbits. Kleine Noord 3

177 Nieuwstraat/Wisselstraat Poortje uit 1603 moet worden opgeknapt. Begin jaren negentig zijn twaalf monumentale poortjes gerestaureerd, met de afspraak dat er tien jaar later onderhoud aan zou worden gepleegd.

Nieuwstraat 2 (gemeentelijk monument) De Commissie Welstand en Mo­ numenten heeft voorlopig negatief geadviseerd op het ondoorzichtig maken van glasopeningen in pan - den in de binnenstad (beschermd stadsgezicht). In het betreffende pand is dat bovendien in felle Kleine Noord 44 kleuren gebeurd. Oud Hoorn vindt deze ontwikkeling onge­ ting Stadsherstel. Samen met Wil­ werking van het plan (woning­ wenst en vraagt het gemeentebe­ gaerden wordt gewerkt aan de ver­ bouw voor starters en wijkcen­ stuur maatregelen te nemen om bouwing tot zorghotel met tien trum). dit te voorkomen. In plaatsen als kamers. Men wilde de aanbouw Maastricht en Amsterdam lukt het slopen om meer nieuwbouwvolu­ Johan Messchaertstraat 3 om tegen deze trend op te treden. me te realiseren, maar dat is afge­ Het Horizon College heeft dit wezen omdat de aanbouw wel eens pand verkocht aan een projectont­ Noorderstraat / hoek Veemarkt ouder kon zijn dan het pand zelf, wikkelaar. (beschermd stadsgezicht) dat uit 1876 dateert. De nieuw­ Deze wenst een woontoren op Oud Hoorn is ernstig verontrust bouwvleugel wordt nu circa acht deze kwetsbare plaats te realiseren. over de voorgenomen sloop van meter naar achteren uit de rooilijn Oud Hoorn verzet zich tegen eethuis Het Sparretje en de nieuw­ geplaatst en het bestaande kleine sloop van het huidige schoolge­ bouwplannen. De gepresenteerde gebouw aan de linkerzijde wordt bouwtje. De locatie heeft een tekeningen zijn van een dermate niet gesloopt maar bij de restaura­ 'inbrei-bestemming', zij het op de minimaal niveau, dat ze het beste tie betrokken. Daarmee heeft de B-lijst. direct de prullenbak in kunnen. Commissie Welstand en Monu­ menten op hoofdlijnen met het plan ingestemd. Over detaillering en materiaaltoepassing wordt nog gesproken.

Koewijzend 4 (gemeentelijk monument) Het initiatief te komen tot het behoud van de fruitkassen als onderdeel van een Fruitmuseum wordt door Oud Hoorn onder­ steund.

Liornestraat/J ohannes Pöststraat (gemeentelijk monument) Nu de voormalige TSH is behou - den wacht Oud Hoorn op de uit- Noorderstraat/ hoek Veemarkt

178 De architect ging met zijn schetsen len heeft de volle steun van Oud Zo gaat een ooit prachtig interieur al uit boven de volumestudie die Hoorn. Inmiddels zijn er verschil­ heel langzaam verloren. Er valt door de afdeling Stedebouw was lende goede ideeën vanuit de weinig aan te doen. Maar dit moest gemaakt, terwijl op de studie van samenleving ingebracht. Vereni­ ons toch van het hart. de gemeente ook al het nodige ging Oud Hoorn hoopt, dat het aangemerkt kon worden. Vrijwel gemeentebestuur gaat voor een Johannes Poststraat, ongemerkt gaat de Hoornse bin­ royale aanpak, waarin de kwaliteit Engelbewaarderskerk nenstad de hoogte in, zonder dat van de toekomstige invulling In het vorige kwartaalblad pleitten daar voldoende over is nagedacht. voorop staat. Inmiddels heeft de we voor een beschermde status Oud Hoorn is niet op voorhand gemeente het eiland gekocht en de voor dit kerkgebouw en voor tegen een dergelijke ontwikkeling. benodigde subsidies kunnen wor­ andere gebouwen uit het interbel­ Er zijn plekken in de stad waar dat den aangevraagd. De Rijksdienst lum en de wederopbouwperiode. mogelijk is. Ons probleem is dat voor Archeologie, Cultuurland­ Inmiddels heeft minister Plasterk beleid ontbreekt: beeldkwaliteits­ schap en Monumenten heeft in - 101 naoorlogse gebouwen aan de plannen per gevelwand of een uit­ middels positief op de eerste plan - rijksmonumentenlijst toegevoegd. gewerkt bestemmingsplan. Nu nen van de gemeente geadviseerd, Wij zien in dat besluit tevens een gebeurt alles hap-snap. nadat eerder de Commissie Wel­ signaal aan lokale bestuurders om stand en Monumenten ermee ook zelf na te gaan welke gebou­ Noorderstraat 26, 28, 30 en 32 instemden. wen uit die periode bescherming Deze panden zijn aangewezen tot verdienen. Gemeente: kan de gemeentelijk monument. Pakhuisstraat Engelbewaarderskerk de status van Het fraaie interieur van de apo­ gemeentelijk monument krijgen? Pastoor Nuijenstraat 3 theek op het Kleine Noord is voor (gemeentelijk monument) zover mogelijk meegenomen naar Schelphoek - Er ligt een plan om een GSM-mast de Stadsapotheek Het Jeudje op de Westfriese Omringdijk in de toren te realiseren. Ons ont­ hoek van de Vollerswaal en de (provinciaal monument) gaat de noodzaak. Aanvrager moet Pakhuisstraat. Maar er ging al veel Voorontwerp bestemmingsplan dat nu aantonen. verloren omdat de nieuwe ruimte ingediend: bedrijventerrein en lager was dan de oorspronkelijke. nieuwe jachthaven: plan voor 500 Onder de Boompjes / Na een nieuwe fusie met een grote nieuwe ligplaatsen met een uit­ Gedempte Turfhaven keten wordt het pand in de Pak­ breidingsmogelijkheid naar 800, De tien monumentale zilveres­ huisstraat opnieuw verbouwd in een nautisch kwartier met de doorns zijn gekapt voor de restau­ de huisstijl van de nieuwe keten. mogelijkheid van groepsaccom- ratie van de kademuren. De kap heeft algemeen tot ongenoegen geleid. De bomen bleken vrijwel alle gezond. Het college zal na de werkzaamheden volwassen plata­ nen terugplaatsen (diameter ten - minste 25 cm). De keuze voor pla­ tanen leidt ongetwijfeld tot nieu­ we problemen. Het forse blad van de plataan dat ook moeilijk ver­ teert, waait in het najaar het water in. Misschien dat de gemeente daar nu vast rekening mee kan gaan houden.

Oostereiland Het collegebesluit tot aankoop van het Oostereiland om het volgens een historisch scenario en met vooral culturele functies in te vul- Noorderstraat 26, 28, 30 en 32

179 modatie, zoveel mogelijk drijvend missie Welstand en Monumenten. met plat dak (nog steeds!) wacht op uitgevoerd. Tevens een plan voor Wel moet extra aandacht worden de ontwikkelingen op het oude 25 waterwoningen. besteed aan de aansluiting bij de schouwburgterrein, het 'Gat van belendende panden. Enkele oude Hansen'. Stationsplein 1 bedrijfshallen worden gesloopt. Opgraving aldaar heeft nieuwe (rijksmonument) gegevens opgeleverd over het oude Oud Hoorn maakt zich zorgen Weeshuiscomplex - dijk- en slotenverloop. over de 'verhamburgering' van dit ho'ek Korte Achterstraat unieke monument en over de wei­ (rijksmonument) Nog steeds gelden de oorspronke­ nig ongestructureerde ontwikke­ De verbouwing van het Weeshuis­ lijke gemeentelijke uitgangspun­ lingen in het stationsgebied. Kan complex voor een logies, een cul­ ten: er komt woningbouw met een nog enig begrip worden opge­ turele bijeenkomstfunctie en de dag-horecavestiging op deze top­ bracht voor een andere uitbater huisvesting van gehandicapten is locatie. Het door het college uit­ van het restaurant, die kennelijk gestart. Partij en gaan met elkaar verkoren plan van de Parijse archi­ aansluit bij de wens van het pu­ om de tafel om te zien wat op deze tecten Breitman & Breitman is het bliek; de eigenaren (NS) en uitba­ plek wel realiseerbaar is. dichtst bij de uitgangspunten ge­ ters hebben ook begrip te tonen bleven en geeft bovendien een visie voor de monumentaliteit van het Westerdijk op het voorliggende gebied en de gebouw en de nog spaarzaam aan - (provinciaal monument) aansluiting met het Achterom. Het wezige details in het interieur. De politieke partijen formuleer­ bouwplan in een kitscherige retro­ Oud Hoorn heeft hiervoor schrif­ den al weer enkele jaren geleden stijl, grijpt terug op de klassieke telijk bij eigenaar en andere partij­ 19 richtinggevende uitspraken bouwkunst, inclusief een Grieks­ en aandacht gevraagd. Alleen de voor de Westerdijk als promenade Romeinse colonnade in het bin- minister van OCW reageerde. Hij met een boulevardachtige uitstra­ nengebied. Mediterrane invloeden prijst het werk van Oud Hoorn, ling. Het voetpad moest o.a. twee­ zijn onderdeel van het plan. Maar maar acht zich niet eerstverant­ maal zo breed worden en worden hebben we ook het lef om de door woordelijk. aangekleed met historische lan - Breitman en Breitman getekende De weinig samenhangende ont­ taarns (die zijn er nu wel genoeg in pier te bouwen? Afwachten wan - wikkeling van dit voor het aan­ de oude stad), vier steigers om te neer de uitvoering start. zicht van de stad (beschermd stads­ zwemmen en aan te meren. Wan­ gezicht) belangrijke gebied werd neer start de uitvoering? Zon 11 eens te meer bevestigd in de pre­ Structureel wordt deze rubriek sentatie van plannen voor een Westerdijk 47A - voormalige beëindigd met deze rotte kies in nieuwe fietsenstalling, waarbij schouwburglocatie het historische gebit van de bin­ geen link was gelegd met de voet­ Alleenstaand karakteristiek pand nenstad. · gangersbrug, waarvoor eerder plannen waren gepresenteerd, of het monumentale stationsgebouw. Twee verdiepingen hoog, met ope­ ningen en zijkanten met kippen­ gaas. De Commissie Welstand en Monumenten heeft een passende wand gevraagd en een hoger ambitieniveau. Node wordt ook op deze plek visie, bijvoorbeeld in de vorm van een beeldkwaliteitsplan, gemist.

Veemarkt / Kazerneplein (beschermd stadsgezicht) De bouw van zeven woningen op deze binnenstedelijke inbreilocatie verwierf instemming van de Com - Westerdijk (Provinciaal Monument)

180 OVERZICHT LEZINGEN 2008

dinsdag 29 januari Herman Ketting - Fluitschepen voor de VOC

Het boek 'Fluitschepen voor de VOC' is de aanleiding voor dit onderwerp. De auteur zal deze lezing verzorgen over dit voor Hoorn zo belangrijke schip.

maandag 3 maart Drs. Martijn Pieters - De Kruisgang in het middeleeuwse klooster

Voor de reformatie was Hoorn een groot aantal kloosters rijk. De kunsthistoricus Martijn Pieters kijkt naar het leven in de kloosters vanuit de kruisgang.

woensdag 9 april Drs. Peter Swart - De admiraliteit van West Friesland en het Noorderkwartier.

Naast de geschiedenis van Medemblik heeft Peter Swart een speciale studie gemaakt van de geschiedenis van de admiraliteit van dit gebied. Officieel sinds 1589 was de zetel van de admiraliteit gevestigd in Hoorn; na 1593 beurtelings drie maanden in Hoorn en drie maanden in Enkhuizen.

De lezingen zullen plaatsvinden in theater 'Het Pakhuis', Onder de Boompjes 21 te Hoorn. Alle avonden begin­ nen om 20.00 uur. De toegang voor leden bedraagt € 2,50, niet leden betalen € 3,50.

Internet: www.oudhoorn.nl e-mail: [email protected]

Prijsuitreiking prijsvraag Seniorendag

Gerard Beemsterboer

Ter gelegenheid van Hoorn 650 heeft de Stichting Welzijn Ouderen West Friesland een prijsvraag uit­ geschreven waarbij de deelnemers hun kennis over de geschiedenis van Hoorn konden testen. Hiervoor was door Gerard Beemsterboer een vragenlijst samengesteld met 20 vragen. De prijswinnaars konden een gratis jaarabonnement van onze vereniging winnen. Tijdens de jaarlijkse seniorendag werden prij­ zen uitgereikt door Andrea van Langen, directeur van genoemde stichting. U · ziet hier v.l.n.r.: G. Beemsterboer, J. Tol, P Visser, A. v. Langen, J. Roggen, L. Olijve. Mevr. Walter en R. Mantel ontbreken.

181 In memoriam John de Visser (1916-2007)

Femke Uiterwijk/Frans Zack

John de Visser is van 1957 van het nut van een bezoek. tot 1968 voorzitter geweest Wanneer zo langzamerhand van onze vererngmg; van het gezelschap uit de diverse 1968 tot 1977 was hij ge­ woon -werk-slaapvertrekken woon lid van het bestuur. weer samenkwam of afdaal­ Hij overleed op 10 augustus de in het voorhuis, dan begaf j.l. In het Noordhollands ik mij naar de hangkamer Dagblad van 11 augustus om John recht hartelijk te schreef Jan Vriend: In het danken voor zijn zo gene­ monument aan de Hoornse reuze medewerking, uiter­ · haven is deze week John de aard na verwoording verge­ Visser overleden. De kunst­ zeld gaande van een attentie. kenner en rasverteller werd 90 jaar. En: Als voorzitter Naast de gedreven uitleg van van de vereniging Oud John, met onfeilbare opnoe­ Hoorn en bestuurder van ming waar alles vandaan het Westfries Museum ont­ kwam, of het nu een grauw popte hij zich tot ambassa­ aardewerk kruikje betrof of deur van een levend verle­ een schitterende wandkast, den. Deze zinsneden sluiten trof me altijd het moment naadloos aan bij de hieron- van stilte bij het binnenko­ derstaande reacties van ons men in de voorhal met de oud-bestuurslid Albert de rijzige gestalte van John, Graaf en Rita Bax; voorzit­ alles overziende als de ter van stichting Stads­ gezagvoerder die het schip herstel. John de Visser {1916-2007) . geheel op koers hield.

Een parkiet onder de mussen! levend mensdom met een passie Albert de Graaf John de Visser, een buitengewoon voor bloemen, rozen in het bijzon­ erudiet mens, was sinds de oprich­ der. Echt of door hem zelf gepen - Legaat ting van stichting Stadsherstel in seeld of gespoten! En zijn in 197 4 Juist bij het afsluiten van dit kwar­ 1972, lid van ons bestuur. overleden vrouw Pientje was altijd taalblad bereikte ons het bericht Hij raakte gepassioneerd, wanneer in zijn gedachten. Een bijzonder dat de heer John de Visser twee het ging om kleuren in de te res­ mens is heengegaan. schilderstukken uit zijn nalaten­ .taureren objecten. Hij beschikte schap heeft toegekend aan het over grote kennis op dat gebied en Rita Bax, voorzitter Stadsherstel Westfries Museum. Het betreft was zeer aanwezig wanneer het twee schitterende 18e eeuwse por­ kleurenschema werd bepaald, bij­ Bezoek aan Huis 1624 aan de tretten van de hand van de kunste­ voorbeeld in het Ridderikhofpand Binnenluiendijk naar Nicolaas Verkolje (1673- aan de Rodesteen en de regenten - Met de instelling van onze bouw­ 17 4 7). Het gaat om portretten van kamers in het Jozefhuis aan het kunstcursus kwam naast de theorie de Hoornse regent Adriaan van Achterom. Hij kon 'afschuwelijk' ook de praktijk aan de orde. Huis Bredehoff (1672-1733) en zijn zeggen op een manier, dat je het anno 1624 aan de Binnenluiendijk nicht Johanna Machteld van wel uit je hoofd liet om aan te kon eigenlijk niet gemist worden. Bredehoff (1710-1769). Deze twee dringen! Gezien de zo prettige particuliere prachtige portretten hebben een John de Visser, een exponent van verhouding was het niet moeilijk plek gekregen in de 18e eeuwse een cultuurminnend en intens om John de Visser te overtuigen muziekkamer van het museum.

182 Werkgroep Oud Heerenveen bezocht Hoorn

Frans Zack

In juli van het afgelopen jaar ontvangen, waar in het kort de huis Museum gevestigd. bracht een aantal leden van de doelstellingen van onze vereniging Gezien de reacties na afloop heeft Leeuwarder Historische Vereni­ werden uiteengezet. het gezelschap erg genoten van het ging 'Aed Levwerd' een bezoek aan Bij deze gelegenheid konden wij bezoek aan Hoorn. "We hebben Hoorn. Bij die gelegenheid trad ook wat meer aan de weet komen een fantastische dag in Hoorn Marian Godvliet op als gids om over onze bezoekers. Onder voor­ beleefd. De hele week was het het gezelschap de mooiste plaatsen zitterschap van Popke Gaaikema slecht weer, maar uitgerekend die van onze stad te laten zien. Het houdt de Werkgroep Oud Hee­ donderdag scheen de zon de hele enthousiaste verslag van deze reis renveen zich bezig met het geven dag. En wat is er in Hoorn veel te in het verenigingsorgaan van "Aed van lezingen, archiefonderzoek en zien aan historische gebouwen. Ik Levwerd" bracht een soortgelijke het regionaal museum. Mede door kende Hoorn helemaal niet. We Friese vereniging op het idee om het initiatief van de werkgroep reden er vroeger vaak langs als we ook eens Hoorn te bezoeken. kwam een geactualiseerd straatna­ vanuit Sneek (waar we toen woon­ Dit keer ging het om een gezel­ menboek tot stand. Dit straten­ den) via de Afsluitdijk naar schap uit Heerenveen dat zich pre­ boek is méér geworden dan een Amsterdam gingen. En als je er senteert als de 'Werkgroep Oud eenvoudige opsomming van dan nog een gids bij hebt, die over Heerenveen'. Het bezoek aan straatnamen. Er wordt uitvoerig al die huizen en gebouwen interes­ Hoorn stond al geruime tijd op de ingegaan op de begrippen achter sante gegevens weet te vertellen, agenda en op donderdag 27 sep­ de diverse namen. wordt het helemaal een mooie tember j.l. was het dan eindelijk Ook organiseert de werkgroep bij dag", aldus Richard Hoekstra, één zover. gelegenheden als b.v. Open Monu­ van de mensen van het Friese Ook nu was het weer Marian mentendag stadswandelingen. Het gezelschap. Godvliet, die het gezelschap ont­ Cultuurhistorisch Museum Wil­ Voor één van de Friese bezoekers ving en voor het gezelschap een lem van Haren aan de Minckelers­ was het min-of-meer een thuis­ rondleiding door de stad verzorg­ straat 11 te Heerenveen vormt de wedstrijd. In het gezelschap be­ de. thuishaven van de vereniging. In vond zich namelijk Jan Kamp die Vanzelfsprekend werd het gezel­ dit museum is sinds 1999 ook vroeger op het Keern en later aan schap in ons verenigingsgebouw het Ferdinand Domela Nieuwen - het Achterom 63 heeft gewoond.

Ook nu moest het Friese gezelschap natuurlijk weer exposeren voor ons verenigingsgebouw.

183 Vijf kunstenaars, vijf monumenten

Egbert Ottens

Peter Dorleijn.

Onder dit motto presenteerden het vignet van de vereniging. Deze dige bakstenen gevel en de 18e Thea van Lier, Arie de Jong, Peter map wordt afzonderlijk gemaakt eeuwse glasroeden tussen de Dorleijn, Peter de Rijcke en en kost eveneens€ 50,-. gesneden consoles, geven het pand Christiaan Heidenrijk in de een Anton Pieck-achtige uitstra­ najaarsledenvergadering elk hun De kunstwerken kunnen worden ling. Oud Hoorn kocht het pand in kunstwerk, waartoe Vereniging opgehaald in de winkel aan de 1919. Oud Hoorn in het kader van het Onder de Boompjes. Een mooi Peter Dorleijn maakte een lino­ negentig jarig bestaan opdracht geschenk voor de komende dagen. leumsnede. Hij werkte met twee had gegeven. Het enthousiasme kleuren en vervaardigde daarom onder de aanwezige leden voor de De volgende vijf panden zijn ver­ twee platen. Dorleijn wilde graag kunstwerken was groot. Peter eeuwigd. dit monument vastleggen, omdat Dorleijn maakte een linoleumsne­ de gracht hem de kans bood een de, de andere kunstenaars maakten Bierkade 10 door Peter Dorleijn. nautisch element toe te voegen. zeefdrukken. Bierkade 10, ofwel het pand met Het kunstwerk is geen fictie, hoe­ de merkwaardige regenpijp, is een wel hij het wel zelf samenstelde, De prenten, alle gesigneerd en klein burgerwoonhuis uit de 17e zegt Dorleijn. Maar een eeuw gele­ genummerd, zijn voor leden te eeuw. De Bierkade is in 1420 ont­ den was dit een regelmatig beeld. koop à € 50,- per stuk. Van elk staan en rond 1558 een schierei­ Er lagen daar en elders in de stad kunstwerk zijn vijftig exemplaren land geworden. De oorspronkelij­ geregeld vrachtschepen. Onwille­ vervaardigd. Wie de hele serie aan - ke trapgevel van het pand is ver­ keurig is er een associatie met schaft kan er een buitengewoon dwenen. werk van Breitner en andere verzorgde map in rood linnen bij De houten pui dateert uit de late Hollandse impressionisten uit het kopen met daarop het motto en 16e of vroege 17e eeuw. De eenvou- begin van de vórige eeuw.

184 Onder de Boompjes 8 door Thea van Hoorn gerestaureerd, waarna het Lier. in 1952 door de vereniging wordt Dit pand is in 1936 door Vereni­ aangekocht. ging Oud Hoorn aangekocht. Het Arie de Jong heeft twee fascinaties: 17e eeuwse pand geeft een goed voor katten en voor Japan. In haar beeld van een woonhuis met werk vinden die twee aspecten nering uit voorgaande eeuwen. elkaar. Ook in de zeefdruk die zij Door de snelle restauratie na aan - · maakte. Al meer dan vier eeuwen koop zijn het karakteristieke geled.en begon de handel vanuit pothuis, de luifel en het dak be­ Nederland met Japan. Die waard gebleven. Japanners zullen de Nederlanders wel even exotisch gevonden heb­ Thea van Lier had de weerspiege­ ben als omgekeerd. Dat beeld heeft ling van het smalle pandje in het zij proberen vast te leggen. water willen weergeven, maar dat idee liet zich niet voegen bij het Breed 12 door Christiaan Heiden - formaat dat was afgesproken. Dus rijk. koos ze voor een sobere uitwer­ Dit pand was oorspronkelijk king in heldere en eigentijdse eigendom van Jacob Blokker, de kleuren, met de spiegeling van Thea van Lier. grondlegger van het Blokker-con­ bomen en lucht in de ramen. cern, die zijn winkelimperium in helt. Aan de Trommelstraatzijde is Hoorn begon. Bij het 75-jarig Schoolsteeg 7 door Arie de Jong. het ondiepe pand bij wijze van jubileum van het concern schenkt Schoolsteeg 7 is qua uiterlijk een spreken 'afgesneden'. In 1938 de firma Blokker Vereniging Oud bijzonder pand. Het is 'op vlucht' wordt het pand van sloop gered en Hoorn het pakhuis dat behoorlijk gebouwd, waardoor de gevel over- met steun van Vereniging Oud opgeknapt moet worden. Gelukkig

Arie de Jong.

185 komt er een geldsom bij, waarmee het pand geheel kan worden geres­ taureerd. Een eenvoudige gedenk­ steen in de gevel houdt de herin­ nering aan de voorouders van de gevers m ere. Het Breed is in 1741 gedempt. Tot dan was het vestinggracht en heet­ te het Smerig Horn. De 17e eeuw­ se halsgevel met de 18e eeuwse roeden zijn karakteristiek.

Christiaan Heidenrijk liet zich door de geschiedenis van het pand en de relatie met de familie Blokker inspireren. Hij vond een groepsfoto, die ooit op het Breed was gemaakt, met zonder dat op Christiaan Heidenrijk. dat moment nog te beseffen de oude Jacob Blokker (derde van links met hoed). Hij voegde de beelden samen en zocht voor de oude bestelwagen de oorspronke­ lijke belettering van de firma Blokker.

Onder de Boompjes 22 en 21 door Peter de Rijcke. Sinds enige jaren is dit de thuisba­ sis van Vereniging Oud Hoorn. Na een ruil van ruimtes met andere gebruikers aan de Pakhuisstraat beschikt Vereniging Oud Hoorn in het voormalige O.I. Pakhuis over een winkel, kantoor, vergader- en expositieruimte. Beide pakhuizen daterend uit het begin van de 17e eeuw en waren eigendom van de Verenigde O.I. Compagnie. Een steen in de voorgevel van nummer 21 herinnert aan de rijke geschie­ denis van de VOC en het pand. Peter de Rijcke heeft zich de laatste jaren toegelegd op het schilderen van de nacht. Van zijn hand zijn haven - en zeegezichten bij avond en nacht in diepe, overrompelende kleuren. Door het pand slechts als weerspiegeling in het water te pre­ senteren schiep hij een bijzonder warm en sfeervol werk, waarbij de kijker eerst op het verkeerde been Peter de Rijcke. wordt gezet.

186 Een mooi cadeau voor de heer J. J. Blokker Femke UiterwijJ<:

De heer Blokker is onlangs in zijn kantoor te Laren verrast door bezoek uit Hoorn. Coen Droog, lid van ons bestuur, overhandigde hem de zeefdruk van het pand Breed 12 door Christiaan Heiden­ rijk gemaakt. Hij was zeer verguld met het kunstwerk en het krijgt een mooie plaats in het nieuwe kantoor, dat binnenkort gereed komt. De heer Blokker herkende op de zeefdruk onmiddellijk zijn grootvader Jacob Blokker, de stichter van het tegenwoordige Blokker-concern en hij haalde het boek over de geschiedenis van de firma Blokker erbij om precies te bekijken waar en wanneer één en ander plaatsvond. Breed 12 is in 1976 door de familie Blokker aan de vereniging Oud Hoorn ge­ schonken. In dit pand heeft groot­ vader Japie' Blokker één van zijn winkels gerund, maar het begon Breed 22-24, honderd jaar geleden. allemaal in de panden Breed 22 en 24 (zie foto). In deze zaak werden landbouw- en tuinbouwafdeling, hij wist van wanten; twaalf jaar na ijzer- en houtwaren verkocht, een speciale kachelzaak en later de opening van zijn zaak betrok hij kachels, petroleumlampen en hon - een winkel met speciale artikelen met veel fanfaregeschal ( in de let­ derden andere artikelen. De pan - zoals porselein, glaswerk en de wat terlijke zin) alweer het vierde pand den waren wat de winkelverkoop luxere huishoudelijke artikelen. aan het Breed. Wat betreft reclame betreft verschillend. Zo was er een Jacob was een imposante man en maken was Jacob Blokker uniek. Stuntwerk van de bovenste plank, dat op geen enkele manier vergele­ ken kan worden met de tegen - woordige reclame-acties. Hij huurde bijvoorbeeld een ezel en liet die door West-Friesland lopen. Het dier had dan een bord op zijn rug met de tekst: "Ik ben voor ezel geboren en word dus nooit een paard. Maar gij verhoogt uw huis in waarde, als gij koopt bij ons een solide haard". Japie Blokker zoals hij in Hoorn genoemd werd, droeg altijd een gleufhoed en een vest met een horlogeketting.

Coen Droog, rechts, lid van ons bestuur, overhandigt de heer Blokker de zeefdruk. Bron: Blokker persbericht

187 Men vraagt ons

Femke Uiterwijk

podium neergelegd en aan de waterkant loopt een hek met bloe­ metjes. En het is feest, want naast de deur van Bierkade 10, het woonhuis van Fred Droste, staat hijzelf met een grammofoon. En de kinderen zitten op een provis­ orisch terrasje in afwachting van wat komen gaat. Twee moeders houden toezicht: mevr. Tensen en mevr. Swinkels (Sijtje). Wie zijn die kinderen? Naast mevrouw Tensen ( 1), die bij het hekje staat, helemaal links, zit: 2. Marjan Entius, dan 3. Trudie Bervoets en zij heeft Atie Swinkels (4.) op 1957: Een kijkje vanaf de Appelhaven op de feestelijke Bierkade. schoot, die een prachtige babykrul op het hoofd heeft, dan 5. Maria Door de vele kopij bij het verschij­ die ik hierbij af laat drukken. Ze Bervoets, 6. Mevr. Swinkels, 7. nen van het vorige kwartaalblad is zijn genomen tijdens de festivitei­ Tineke Blom, 8. Tom Entius, 9. deze rubriek toen vervallen. Wel is ten van het 600-jarig bestaan van Hans Blauw, 10. Mart Kind van de er veel aandacht besteed aan de onze stad in 1957. Rechts ziet u het kapper, ll. Henk-Jan Blauw, 12. post, die binnen was gekomen over pandje, Bierkade 10. Trudie Entius, 13. Adje Schokker, wat men had meegemaakt met de Dit mooie oude pandje is bezit van 14. onbekend, 15. Frans Bervoets, illustere Arie Koning. Nu wil ik onze vereniging. En u als lid, bent 16. Baukje Bervoets, 17. onbekend, graag weer wat aandacht schenken dus voor zeg maar 1/ 2025 ste deel 18. Piet Swinkels, 19. Kees Swin­ aan een aantal andere plaatjes, die eigenaar van dit prachtige huisje. kels, 20.Trees Bervoets, 21. Martien in 1957 genomen zijn. Heeft u daar wel eens over nage­ Bervoets, 22. Willem Blom, 23. Van mevrouw Baukje Kalb­ dacht? . Voor Bierkade 10, want Alex Entius en 24. Marijke Tensen. Bervoets kreeg ik nog twee foto's, daar gaat het hier om, is een klein Op de tweede foto ziet u weer enkele kinderen uit de Appel­ haven-omgeving, die zich verma­ ken in een open paardenkar. Achteraan zit weer Mart Kind. Voor hem Tineke Blom. Op dezelfde bank zit mevrouw Swinkels. Op de bank ervoor met zijn voeten over elkaar Willem Blom en naast hem Trudie Entius en naast haar Kees Swinkels.

Hier wilde ik het bij laten. Mocht u nog op- of aanmerkingen heb­ ben, stuur ze dan naar mij. Mijn gegevens staan in het ,colofon op Deze tekening hoort bij foto 1 op de volgende pagina. pagina 2.

188 Foto 1, 1957: Voor Bierkade 10 een terrasje met kinderen, twee moeders en Fred Droste.

Foto 2, 1957: Kinderen maken een ritje door het Havengebied. De fotograaf trofze op de Korenmarkt.

189 Lezers schrijven

Geachte redactie,

Blauwe berg

In het gebied noordelijk van het huidige Blauwe berg gebied, dat dezelfde naam zal gaan dragen, wordt hard gewerkt aan de ont­ sluitingsweg voor de ontwikkeling van dit gebied (hotel, disco, bio­ scoop, ijsbaan, woningen). Er is .daarvoor veel zand aangevoerd. 1946: Het HOEI-tankstation aan het Keern. In het huis rechts woonde de pompbediende. Dat is ook nodig, omdat de grond­ slag daar slecht is, slap en veenach­ tig. In feite maakt het deel uit van De heer Pals verplaatst zich in het over hebben weten wij nog van de Leekerlanden bij Berkhout. De een booster en dat zou deelne­ wandelingen uit het verleden. De A7 doorsnijdt dit gebied. Er zit nog men aan de tocht kunnen optredens in de verschillende tui - steeds veen in de bodem. bemoeilijken, maar... nen gaven een extra dimensie aan In de hongerwinter tijdens de het geheel. tweede wereldoorlog was er naast Geachte redactie, Een bedankje is hier zeker op zijn gebrek aan voedsel ook geen gas, Ik wilde even laten weten dat wij plaats. elektra en steenkool. Van de nood erg genoten hebben van de jubi­ De wandelingen op de vrijdag­ werd toen een deugd gemaakt leumwandeling. Mijn man heeft avonden zijn voor mijn man helaas door daar op flinke schaal het veen maar één tuin daadwerkelijk over niet meer mogelijk. Maar op dit te ontginnen, te exploiteren en moeten slaan en uiteraard de tuin tijdstip was het voor ons heel goed vervolgens via een distributie­ van het Westfries Museum en het te doen. systeemte te verdelen. Met de ont­ museum zelf De gidsen zagen er Nogmaals onze hartelijke dank, ginning had de familie Schokker goed uit en dat zij weten waar zij Fam. Pals zich belast. De gestoken turf was nog nat en dus erg zwaar. Talloze bewoners huurden een handwagen bij de smederijen van de fa. Schneiders of de fa.Visser om deze - ~l'f " •••,;; . 'rijkdom' naar huis te transporte­ !~ n ~ ren. Ook bij de firma Hobi aan het "----""' "' ····-·----·· Keern op de plaats van het huidige · ~- · BP-tankstation kon men in een latere fase brandstof verwerven, namelijk delen van stammen van vers gekapte bomen. Men moest die dan zelf proberen in bruikbare brokken te zagen. Het lijkt mij leuk dit stukje histo­ rie hier eens te vermelden.

Met vriendelijke groeten Henk Stam

190 Hoornse student te zien op postzegel

Frans Zack

Voor de tweede keer in betrekke­ lijk korte tijd is Hoorn in het nieuws waar het om postzegels gaat. Op 26 maart j.l. verscheen in de serie 'Mooi Nederland' een vel­ letje van vijf zegels in de waarde van € 0,44 met Hoorn als onder­ werp. Nu gaat het om één zegel, ook in de waarde van € 0,44 met als onderwerp L. E. J. Brouwer. De beroemde Nederlandse wis­ kundige en filosoofL. E. J. (Bertus) Brouwer (1881-1966) werd gebo­ ren in Overschie (bij Rotterdam) als oudste kind in een onderwij­ zersgezin. In 1882 verhuisde de familie naar Medemblik. Bertus kreeg daar voornamelijk privé­ Joh. Messchaertstraat met H. B. S. zo'n honderd jaar geleden, nu Atlas College, OSG. onderricht van zijn ouders. Dit zou duren totdat hij in 1890 (als Dirk van Dalen, emeritius-hoog­ gevolg van een aanrijding voor zijn negenjarige) werd toegelaten tot leraar in de logica en filosofie van huis in Blaricum terwijl hij de de H.B.S. in Hoorn. Daar haalde de wiskunde, kwam op het origi­ straat overstak. hij in 1895 zijn diploma en vervol­ nele idee om ter gelegenheid van gens zijn gymnasium-diploma de 'Brouwerse revolutie' in (alfa en bèta) in 1897. de wiskunde een postzegel De inmiddels 16-jarige Luitsen te wijden aan Brouwer. Men Egbertus Jan Brouwer ging vervol­ kan Brouwer zien als de gens wiskunde studeren aan de grootste wiskundige uit de Universiteit van Amsterdam. In Nederlandse geschiedenis 1900 deed hij kandidaats en in juni sinds Christiaan Huygens. 1904 doctoraal. In 1907 betoogde Dirk van Dalen kan worden hij dat de wiskunde onafhankelijk beschouwd als de pleitbe­ is van de logica. Zijn stellingname zorger van de door Brouwer leidde tot zowel bijval als kritiek. In ontwikkelde wiskunde. Van de jaren twintig kwam het tot een zijn hand verscheen onder internationale wetenschappelijke meer een biografie van L. E. strijd tussen Brouwer en zijn J. Brouwer. beroemde tijdgenoot David Hil­ Brouwer ging in 1951 op bert. Een van de gevolgen was dat 70-jarige leeftijd met eme­ Brouwer, ondanks verzet van Al­ ritaat. Hij beleefde nog bert Einstein, uit het bestuur van mooie jaren met o.a. een reis het gezaghebbende wiskundig tijd­ naar Canada en een aanslui­ schrift 'De Mathematische Anna­ tende lecture tour door de len' werd gezet. Naast wiskunde Verenigde Staten. Ook ver­ hield Brouwer zich onder meer kreeg hij een ere-doctoraat De postzegel in de waarde van€ 0,44 met daarop het bezig met literatuur. Zo was hij re­ in Cambridge, Engeland. portret van de wiskundige L. E.]. Brouwer, die ooit dactielid van 'De nieuwe Kroniek'. Hij overleed in 1966 als aan de H.B.S. in Hoorn studeerde.

191 Op 20 december presenteren studenten van de Academie van Bouwkunst hun plannen voor de Noorderveemarkt

Het Archit~ctuurcentrum Hoorn heeft in samenwerking met de Vereniging Oud Hoorn het plan opgevat de Noorderveemarkt in Hoorn onder de loep te nemen. Wat zou het voor Hoorn aan mogelijkheden en potenties opleveren als de oude singel structuur op de Noorderveemarkt hersteld zou worden? Vijftien studenten van de Academie van Bouwkunst in Arnhem zijn in september uitgenodigd en rondgeleid in Hoorn. Zij hebben lezingen gekregen van Hoornse stedenbouwkundigen en architecten over de historie van deze plek en de relatie van deze plek tot de rest van de stad. De opdracht die de studenten meekregen, was om te kijken naar de mogelijkheden om de oude singelstructuur op de Noorderveemarkt weer te herstellen. Daarnaast werd de vraag opgeworpen wat voor mogelijkheden en potenties de Noorderveemarkt heeft als entree van Hoorn. De studenten bogen zich een semester lang over deze vragen en bekeken de vraagstelling zowel vanuit steden - bouwkundig als architectonisch perspectief Op donderdag 20 december richten de studenten een tentoonstelling in van hun analyses en ontwerpen voor de Noorderveemarkt. Deze tentoonstelling is vanaf deze avond in het Architectuurcentrum te bezichtigen. Daarnaast lichten de studenten op 20 december hun ontwerpen van de Noorderveemarkt toe. Een jury van des­ kundigen (stedenbouwkundigen, architecten, politici en Oud Hoorn leden) doen uitspraak over de ontwerpen en discussiëren over de mogelijkheden die de studenten schetsen. Volgende lezing/discussie-avond op 17 januari 2008. Onderwerp: Grote Waal.

plaats tentoonstelling: Architectuurcentrum Hoorn (1 e verdieping Centrale Bibliotheek) datum tentoonstelling: 20 december tot eind januari · tijd tentoonstelling: openingstijden bibliotheek entree: gratis info: coördinator Gytha Heeren t: 0229 285783 e: [email protected] www.archicentrumhoorn.nl

195 7: Genodigden aan de feestelijke maçiltijd op de Noorderveemarkt.

192 In memoriam Jan Piet van der Knaap Een Horinees is heengegaan... John Lamers

sterie, de Rijksdienst voor de Mo­ numentenzorg, de Provincie en het gemeentebestuur. Hij liet zich daarbij, evenals Dirk Breebaart, niet met een kluitje in het riet stu­ ren. Dirk Breebaart leerde ons dat er altijd een achteringang van een gebouw bestond, wanneer we er aan de voorkant uitgeknikkerd werden. Hoe het met de Oosterkerk is ver­ gaan, is eenieder bekend. Na een moeizame restauratietijd werd dit monumentale Godshuis alsmede het Bätz-Witte orgel door Z.K.H. Prins Claus in Mei 1982 officieel heropend. Nog voordat de restauratie van de Oosterkerk was afgerond, was Jan Piet al bezig met het oprichten van de Stichting Noorderkerk. Dit Ons erelid Drs.]. P. H. (Jan Piet) van der Knaap, hier tijdens de presentatie van het door oudste gebouw van Hoorn ver­ hem geschreven boekje 'Maria in Hoorn'. Dit gebeuren vond plaats op 9 november 2006 in keerde eveneens in kommervolle de Noorderkerk te Hoorn. staat. Ook nu weer was hij bezig met het zoeken naar mensen die Alhoewel het bekend was, dat Jan een verzoek om hulp. En deze hulp zitting wilden nemen in de Stich­ Piet van der Knaap in blessuretijd betrof bijna altijd een monument ting Noorderkerk en tevens druk leefde, kwam zijn overlijden toch in nood. Jan Piet had dus een in de weer met het bemachtigen nog als een schok voor velen. vraagje. "Is het jou bekend dat er van allerlei beschikkingen. Jan Piet kwam op 21 februari 1936 stemmen opgaan om de Ooster­ Ondertussen was hij ook nog ter wereld in Hoorn. Behoudens kerk te slopen?" Nee, dat was mij betrokken bij de restauratie van een kortstondige periode in Pur­ niet bekend en ik antwoordde dan het pand Grote Oost 58 in Hoorn, merend en Amsterdam, heeft hij ook in de trant van: "Zijn ze hele­ het bekende Claesz J oesthuys. zijn gehele leven in Hoorn ge­ maal gek geworden". Jan Piet weer: Nog tijdens de restauratie van de woond. En voor onze stad is hij van "Vind ik ook, daar moeten we wat Noorderkerk, richtte hij de Stich­ zeer grote betekenis geweest. aan doen''. Kortom, voor ik het ting Koepelkerk op, want ook de Jan Piet kende ik van de lagere wist zat ik in het actiecomité van Katholieke kerk aan het Grote school aan het Achterom, alwaar de Stichting Oosterkerk. Jan Piet Noord was dringend aan restaura­ zijn vader hoofdonderwijzer was. was de drijvende kracht in de tie toe. Hij wist ook hier, met Ik leerde Jan Piet echter beter Stichting Oosterkerk. Hij maakte behulp van oud-wethouder Sijm kennen in 1976. En dat gebeurde zich sterk voor het aanvragen van en, niet te vergeten Arie Boezaard op de hem zo kenmerkende wijze. vergunningen en beschikkingen en van het bureau Monumentenzorg 's Avonds laat ging de telefoon. Jan bedacht allerlei manieren om aan een kanjersubsidie van het Rijk Piet aan de lijn. "Zeg, ik heb een geld te komen. binnen te halen. vraagje". Later wist ik, en ik niet Ik had het genoegen om samen Direct na het opknappen van de alleen, dat deze opening, "ik heb met hem en wijlen Dirk Breebaart Koepelkerk was de Lutherse kerk een vraagje", de voorbode was van bezoeken te brengen aan het Mini- aan de Ramen aan de beurt. Ook

193 hier weer het bekende recept: Jan hof in Lisse. Bij deze besprekingen werk ten behoeve van de Koepel­ Piet verrichtte het voorwerk en hij had Jan Piet altijd een tasje mee kerk verricht. scheepte mij met het financiële waarin hij aanbevelingen bewaar­ Tot het laatst aan toe was Jan Piet gedeelte en de begeleiding van de de voor het goed functioneren van betrokken bij restauraties. Zelfs bouw op. Hierna volgden nog de een stichting. Hij beval bijvoor­ toen hij oktober 2005 te horen had restauratie van de Hervormde beeld altijd aan om ' hotemetoten' gekregen dat hij geen kans meer Kerk in Zwaag, het orgel van de in een stichting op te nemen. "Die maakte om verder te leven, hadden Koepelkerk, het orgel van de doen wel niet veel, maar de namen wij enige dagen later een afspraak Lutherse kerk en de neo-gotische zeggen veelal veel en kunnen deu - met mensen van de Gerefor­ kapel van de begraafplaats aan de ren openen," aldus Jan Piet. meerde Kerk in Andijk, die voor Drieboomlaan. Daarnaast moesten er werkers aan - de aanvang van een restauratie Jan Piet heeft een zeer groot stem - getrokken worden om letterlijk en stonden. Ik stelde voor om er pel gedrukt op het monumentale figuurlijk de kar te trekken. Het alleen heen te gaan.Jan Piet: "Geen leven van de stad Hoorn. Maar ook hart van Jan Piet lag bij de werkers. sprake van. Moet ik dan in een ver daarbuiten. Ik herinner mij Ook genoot Jan Piet bekendheid hoekje gaan zitten wachten tot ik nog heel goed de gezamenlijke rit­ als publicist. Hij schreef over de dood ga? Ik ga met je mee". Kijk, ten om adviezen te geven aan historie van Hoorn en omgeving. dat was nu typerend voor Jan Piet. mensen die bezig waren een res­ Van zijn hand verschenen o.a. een Het monument in nood liet hij tauratie voor te bereiden dan wel boekje over het Künckelorgel uit nooit in de steek. plannen hadden een stichting op de voormalige kerk aan de Eik­ Zijn laatste huzarenstukje was het te richten welke restauratie moge­ straat, een boek over de geschiede­ terugbrengen van het middel­ lijk moest maken. Zo bezochten nis van de Oosterkerk, het wel en eeuwse houten beeld van Maria we kerken in Berkhout, Wadway, wee over de Gereformeerde Kerk naar de plaats waar het volgens de Spanbroek, Opmeer, Aartswoud, in Hoorn, 'Orgels in Hoorn' en legende thuis hoort. Westerblokker de Hervormde kerk 'Maria in Hoorn'. Samen met wij­ De gemeenschap van Hoorn en ver en de katholieke kerk, Ooster­ len Leo Veerkamp schreef hij 'Uit daarbuiten is hem voor dit alles blokker, Wijdenes, Venhuizen, de schemer van Hoorns verleden'. veel dank verschuldigd. Medemblik de Martinuskerk en de In 1995 resulteerde dit scala aan Bonifatiuskerk, Enkhuizen, Wes­ werkzaamheden, een dagtaak vul­ Een Horinees is heengegaan. Een terkerken Zuiderkerk, Bergen Nh, lende, tot zijn benoeming als ere­ kanjer van een restauratiedeskun­ Alkmaar, Beverwijk, Marken, lid van de vereniging Oud Hoorn. dige is van ons heengegaan. De Koog aan de Zaan, Ouderkerk aan Een jaar later werd hij benoemd vereniging Oud Hoorn, maar ook de Amstel, het Foreestenhuis in tot Ridder in de orde van Oranje vele anderen, danken je voor alles Hoorn, de gemeente Waterland en Nassau en ontving hij een pauselij­ wat je voor Hoorn en haar inwo­ tenslotte ook nog kasteel Keuken - ke onderscheiding voor het vele ners hebt gedaan.

Helpende handen gevraagd

Op zaterdag 22 december 2007 wil de projectgroep Velius de overgebleven kronieken overbrengen naar onze opslagruimte boven het Theater Pakhuis. Dus naar de buren zogezegd. l/óor deze overbrenging is flink wat man(vrouw)kracht nodig. Wij denken aan zo'n 30 personen die in een lange linie de kro­ nieken kunnen doorgeven. We willen beginnen met koffie om 10.00 uur en hopen 12.00 uur klaar te zijn. l/óor een versnapering bij de koffie wordt gezorgd. Aanmelding kan geschieden bij de vrijwilligers van de winkel op dinsdag, donderdag ofzaterdag tussen 10.00 en 16.00 uur of telefonisch onder nummer 0229-273570. U kunt u ook aanmelden via de e-mail: [email protected]

Bij voorbaat hartelijk dank. John Lamers, penningmeester projectgroep Velius

194 Inhoudsopgave 2007 (inclusief het jubileumnummer = J)

K :art:1al blad, redactie, lezers 86, 129, 132, 190 e resen eerd 61

25, 111 , 181 12 18, 171 26 20 28, 112 161 143 13 , 62, 103, 163 168 184 41 30, 83, 139, 173 187 3 131 91 166 12 183

Sta

51 J 31 ht van Hoorn J 3 5 107 ·es uit Hoorn 66

181 46 11 · bileum 116

108 95 193 136 19 182 191 138

Hoc: Hoorn veranderde 48, 92, 140, 196 • '1en \-Tarurt ons 23, 79, 189

195 E HOORN VERAN]IJ)ER]IJ)EJ;;J&~

Femke Uiterwijk

In het jaar 1957, toen het 600-jarig bestaan van onze stad gedeelte van die uitvoering is te zien op de film, die van werd gevierd, werd een steiger met daaraan vast een drie­ alle feestelijkheden van dat jaar gemaakt is. Waar de hoekig plankier vanaf de kant van het Julianapark in het muziek vandaan kwam en of die door een orkest of een water van de Vluchthaven gelegd. Deze haven werd band teweeg werd gebracht, weet ik ook niet. Het meis­ gebruikt door de nogjonge watersportverenging 'Hoorn'. je, dat op de steiger staat, is Baukje (Kalb-)Bervoets. Van Op dat 'toneel' werd een balletvoorstelling gegeven. Een haar heb ik de foto gekregen!

196