2021/1621

2021/ 1621

Zaans Mobiliteitsplan 2040

Ontwerp Zaans Mobiliteitsplan

Colofon

Kenmerk: 006695.20201203.R1.05 Datum publicatie: 2 februari 2021 Versie: Ontwerp

Dit document is opgesteld door Goudappel in samenwerking met RHDHV in opdracht van de gemeente Zaanstad.

Pagina 2 van 131

Versie 27 januari 2021

hebben met MAAK.Zaanstad, bouwen en Voorwoord wonen. En het bevat een uitvoeringsagenda: gewenste investeringen om de mobiliteit op Zaanstad is in beweging en dat brengt grote korte en lange termijn goed te regelen. uitdagingen met zich mee. De regio Amsterdam groeit hard en Zaanstad groeit daarin mee. We We leggen de lat hoog, omdat Zaanstad streven naar een Zaanstad waarin iedereen daarom vraagt én dat verdient. Dit bleek uit de gezond en veilig kan wonen, werken, recreëren gesprekken die wij voerden met en meedoen. Als we verder (binnenstedelijk) (verkeers)experts, belanghebbenden, de raad verdichten moeten we ervoor zorgen dat en uit enquêtes onder bewoners en bezoekers. Zaanstad leefbaar en bereikbaar blijft. Onze De transitie die wij voor ogen hebben, vindt niet ambitie is om tussen 2030 en 2040 van vandaag op morgen plaats. Rome is ook klimaatneutraal zijn. niet in één dag gebouwd. Het gaat stap voor stap tussen nu en 2040. Zodat we allemaal Dit levert een stevige mobiliteitsopgave op. genoeg tijd hebben om te wennen en samen de Meer mobiliteit, binnen dezelfde ruimte. Dit nieuwe kansen optimaal te benutten. maakt een nieuwe balans in de mobiliteit noodzakelijk, op de oude weg doorgaan, is Ik ben zeer benieuwd naar uw reacties op dit geen optie. Binnen heel Zaanstad is een ontwerpplan, die wij zullen gebruiken om onze mobiliteitstransitie nodig, met veel aandacht plannen verder fijn te slijpen tot een definitief voor schone en gezonde mobiliteit, goed Zaans Mobiliteitsplan. ingepast in een veilige en aantrekkelijke openbare ruimte. Maar we doen dit wel met oog Gerard Slegers voor de unieke Zaanse identiteit, oftewel: in Wethouder verschillende delen van Zaanstad op een Bereikbaarheid, verschillende manier. En met behoud van Mobiliteit en keuzevrijheid in ieders mobiliteit. Parkeren Gemeente In dit Ontwerp Zaans Mobiliteitsplan, dat nu is Zaanstad vrijgegeven voor inspraak, geven wij deze transitie voor Zaanstad vorm. We stappen over onze eigen schaduw heen, door verder te kijken dan de komende jaren of collegeperiode. Met dit ontwerpplan zetten we een toekomstbeeld neer voor de komende 20 jaar. We kiezen voor een integrale aanpak door verbanden te leggen met ontwikkelingen en plannen die te maken

Pagina 3 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Mobiliteitsplan is opgehangen aan 12 Samenvatting ZMP hoofdkeuzen die feitelijk universeel zijn. Ze zijn ook bij de nadere uitwerking van onderdelen in 1 Inleiding de gebiedsuitwerkingen van kracht: Met het Zaans Mobiliteitsplan zet de gemeente 1. Keuzevrijheid is de basis, maar we Zaanstad de beleidskaders uit voor het verleiden wel; mobiliteitsbeleid in de periode 2020 – 2040. 2. We gaan werken met een zonering naar Een belangrijke periode, omdat de gemeente gebiedstypen, passen bij de voor grote opgaven staat. Hoe gaat de verscheidenheid van Zaanstad; gemeente de extra mobiliteit opvangen die 3. Ruim baan voor fietsen en lopen, we zetten samenhangt met de groei naar 200.000 maximaal in op de kansen voor (elektrisch) inwoners en bouw van 20.000 nieuwe fietsen en lopen en op optimale woningen? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen toegankelijkheid voor iedereen; mee kan doen? Hoe versterken we en 4. Zaanse ladder als hoofdstructuur voor OV behouden we de unieke kwaliteiten van en fiets; we ontwikkelen aan de oostkant Zaanstad en hoe zorgen we voor een transitie van de Zaan een sterke HOV-structuur en naar meer duurzame mobiliteit om invulling te fietsroute (‘staander’); geven aan de klimaatopgave. Het ZMP is in nauwe samenhang met de Omgevingsvisie ontwikkeld samen met betrokken actoren. Onderdelen van het plan zijn ook al eerder onderwerp van Raadsgesprekken geweest. De reacties zijn meegenomen teneinde een zo breed mogelijk draagvlak voor het plan te krijgen.

2 Hoofdkeuzes Om al deze opgaven in balans te houden is tussen nu en 2040 een mobiliteitstransitie nodig naar meer gebruik van fiets en openbaar vervoer, efficiënte logistiek en elektrificatie van het wagenpark. Deze mobiliteitstransitie vindt overal plaats maar is niet voor alle delen van Zaanstad hetzelfde. Daarom is het noodzakelijk gebiedstypen te definiëren met een specifiek eigen mobiliteitsprofiel. Het Zaans

Pagina 4 van 131

Versie 27 januari 2021

5. We ontwikkelen knopen waar vervoerwijzen onderscheid in P+R-hubs, Centrumhubs, samenkomen en waar verschillende Buurthubs, (Water)buurthubs en straathubs mobiliteitsdiensten worden aangeboden; waar modaliteiten samenkomen en 6. We versterken de hoofdwegenstructuur, deelmobiliteit wordt aangeboden. waarmee bereikbaarheid en verkeersveiligheid verbeteren; 7. We zorgen voor een duurzame verbinding 4 Gebieden van Amsterdam en Zaanstad met HOV en Noord: We zetten in op versterken van de fiets en over water; centrumkwaliteit en fietsstructuur in Krommenie 8. We versterken kernen met levendige stads- en Wormerveer. Optimalisatie van de logistiek en dorpserven; in hier onderdeel van. We ontlasten het gebied 9. We stimuleren slimme en schone logistiek; van doorgaand autoverkeer door de realisatie 10. We benutten de Zaan en de overige van de A8-A9 verbinding en we onderzoeken vaarwegen; de mogelijkheden voor een nieuwe brug in het 11. We benutten technologische innovaties om noorden over de Nauernaschevaart en in het gebruikers tot duurzame en veilige keuzen zuiden over de Zaan. te verleiden; 12. Mobiliteit en ruimte gaan hand in hand, met Zaandam Oost: In Zaandam Oost zetten we in inzet op een mobiliteitsfonds. op het anders organiseren van het autoverkeer, de omliggende autostructuur willen we versterken om daarmee autostromen dieper in 3 Zones en knooppunten het gebied te matigen. Op die manier komt er In de zonering wordt onderscheid gemaakt in ruimte voor een nieuwe oostelijke HOV-as, die centra met een hoogstedelijke kwaliteit (A-plus). zorgt voor een betere bereikbaarheid en samen Dit is naast het Zaanse centrum ook het nieuwe met een andere inrichting op de Wibautas voor gebied van de Achtersluispolder en de andere een betere relatie met de westkant van centrumgebieden (A) Daarnaast zijn er meer Zaandam. Ook creëren we een nieuwe stedelijke gebieden in Zaandam (B-plus) doorfietsroute noord-zuid door het gebied. En en buitenstedelijke woongebieden in met name we versterken de knoop rondom Kogerveld ten de grote dorpen (B). En ten slotte lintdorpen, behoeve van de gebiedsontwikkeling. landelijk gebied en bedrijventerreinen (C). In elk van deze gebieden is de rol van de auto ten Centrum en Stad langs de Zaan: Voor het opzichte van fiets en openbaar vervoer anders. centrum van Zaandam zetten we in op het Dit vertaalt zich door in het parkeerbeleid en verder vergroten van de ruimtelijke kwaliteit en de beschikbaarheid van voorzieningen voor belevingswaarde in een groter centrumgebied, deelmobiliteit. In de knooppunten maken we vergelijkbaar met bijvoorbeeld de Gedempte

Pagina 5 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Gracht. Het centrum is het aantrekkelijke, multifunctionele hart van Zaanstad waar ook Landelijk west: In het landelijk gebied zetten we horeca en voorzieningen zich concentreren en in op behouden van het bestaande dorpse is daarmee een impuls voor het economische karakter en ontsluiten van het landschap. Dit en woonklimaat van Zaanstad. De voetganger betekent: fietsgebruik stimuleren met enkele en fietser zijn de hoofdgebruikers van de nieuwe verbindingen en inzetten op het ruimte, de bezoeker parkeert de auto op behouden van de bestaande auto-ontsluitingen. afstand. Hetzelfde geldt voor de voetganger bij de toeristische trekpleister Zaanse Schans. 5 Netwerken In de andere delen van Zaandam West is de De voetganger staat centraal in de A-plus Zone opgave om de relaties met de stations te en in de A-gebieden. Hier ligt de nadruk op het versterken en de barrièrewerking van de wegen verbeteren van de kwaliteit van de openbare en het spoor te verminderen. ruimte. Ook van en naar knooppunten van het OV toe worden looproutes verbeterd. Verder Noordzeekanaalgebied: in het zuiden van worden schoolroutes verbeterd en wordt een Zaanstad vindt een grote transformatie plaats in samenhangend hardloopnetwerk uitgewerkt. de Achtersluispolder en op het Hembrugterrein. We zetten in op het duurzaam verbinden van dit In het fietsnetwerk maken we onderscheid in gebied met Amsterdam Noord door middel van doorfietsroutes, hoofdfietsroutes en het regulier een HOV-as en vervoer over water. Vanuit de netwerk met daarbij passende eisen. Belangrijk Achtersluispolder willen we de Thorbeckeweg is een nieuwe oostelijke doorfietsroute als beter oversteekbaar maken voor langzaam onderdeel van de Zaanse ladder. Deze loopt verkeer om de nieuwe ontwikkeling aan ook via de Achtersluispolder door naar Zaanstad te hechten. Belangrijk is verder dat Amsterdam. Routes van en naar stations we inzetten op het vergroten en optimaliseren worden aantrekkelijker gemaakt. Barrières van de capaciteit van de Thorbeckeweg. Dit is worden geslecht met (verbeterde) fietstunnels, nodig voor een goede doorstroming en nieuwe bruggen en nieuwe verbindingen met ontsluiting van de bedrijvigheid in het de regio. Noordzeekanaalgebied, dat een belangrijke rol voor Zaanstad kan vervullen als logistieke hub, Openbaar vervoer; naast de verbetering van de en de woongebieden aan de zuidkant van bediening door treinen zetten we in op het Zaanstad. We zetten in op een verbeterde versterken van de HOV-structuur door een aansluiting op de Thorbeckeweg voor de oostelijke ‘staander’ over de Wibautas naar ontwikkeling in de Achtersluispolder en mogelijk Kogerveld en door naar de Zaanse Schans. ook een betere aansluiting van Poelenburg op Verbindende OV-lijnen worden opgewaardeerd de Thorbeckeweg. naar R-net kwaliteit, maar deze lijnen worden

Pagina 6 van 131

Versie 27 januari 2021

uit het centrumgebied gehouden. Daarnaast Vervoer over water worden aantrekkelijke hubs ingericht. En zetten Zaanstad heeft zijn bestaan voor een belangrijk we in op goede treinverbindingen in alle deel te danken aan het sterke waternetwerk. Dit richtingen. netwerk, bestaande uit de Zaan, het Noordzeekanaal en de Nauernasche vaart staat In het autonetwerk is alles er op gericht het nog steeds. Maar het is niet meer zo bepalend autoverkeer zo snel mogelijk naar het in de mobiliteit van Zaanstad als het ooit was. rijkswegennet te geleiden. Door de A8- A9- En dat is jammer, want nog steeds bevinden verbinding wordt de bestaande provinciale weg zich veel bestemmingen in Zaanstad dicht bij ontlast en ontstaat er ruimte voor het het water. Wij willen het vervoer over water verbeteren van de stationsomgevingen. daarom een nieuw impuls geven. Voor Gebruik, vorm en functie van de wegen wordt goederen, waar kansen liggen bij de industrie, opnieuw in balans gebracht. Afslag 3 wordt bouw en afval. Maar ook voor personen, te volledig gemaakt waardoor afslag 2 kan beginnen bij toeristen. vervallen, de Thorbeckeweg wordt verbeterd en er wordt ingezet op een nieuwe aansluiting Parkeren voor Peldersveld en Poelenburg. Met de zonering doen wij recht aan de verscheidenheid van Zaanstad. De voorgestelde zonering en de nadere invulling Goederenvervoer over de weg van de centra bepalen de mate van sturing die Goederenvervoer is cruciaal voor het het parkeerbeleid vraagt. Parkeerregulering is functioneren van Zaanstad, maar het een middel om de vraag naar veroorzaakt ook overlast. Om dit in goede autoparkeerplaatsen te beïnvloeden. Het banen te leiden, is een sterk, helder netwerk kunnen beheersen van de parkeerdruk is nodig, een “kwaliteitsnet goederenvervoer” voor daarbij de belangrijkste reden om Zaanstad. Hiermee bieden we optimale parkeerregulering in te stellen. Net als nu geldt mogelijkheden voor logistiek en wordt tegelijk, dat als de parkeerdruk hoger dan 90% is, kan waar mogelijk, logistiek in centrumgebieden en worden overgegaan tot het invoeren van woonwijken voorkomen. In de belangrijke betaald parkeren. Dit kan overal in Zaanstad centra zetten we bovendien in op verhoging van zijn. Voorwaarde is en blijft in dat geval dat er de verblijfskwaliteit en zero emissie logistiek. voldoende draagvlak voor het invoeren van Behalve fysieke voorzieningen zijn vaak ook parkeerregulering is. organisatorische aanpassingen, zoals Parkeerregulering zien wij ook als onderdeel samenwerking tussen bedrijven nodig om van de mobiliteitstransitie. Het kan een bundeling of vervoer over water mogelijk en stimulans zijn om naar andere vervoerwijzen rendabel te maken. over te stappen, houdt de groeiende stad zo

Pagina 7 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

bereikbaar en het creëert ruimte voor lopen, en aantrekkelijk te zijn voor de potentiële fietsen en aantrekkelijke openbare ruimte. In de gebruiker in Zaanstad. Met regelgeving, zones A-plus en A wordt het daarom mogelijk stimulerende maatregelen, campagnes en om (waar dat niet al het geval is) betaald educatie bevorderen we emissieloos vervoer, parkeren in te voeren zonder draagvlaktoets, efficiënte logistiek, duurzame mobiliteitskeuzes als dit vanuit bereikbaarheid en leefbaarheid en veilig verkeersgedrag. nodig is. Voor de B-plus zone is het verhaal genuanceerder. Dit is een groot en divers gebied. Wij willen daarom in het B-plus gebied Effecten alleen selectief overgaan tot proactief Mobiliteit: De maatregelen van het ZMP zijn van invloed op de vervoerwijzekeuze van de gereguleerd parkeren invoeren, namelijk daar Zaankanters. Zonder maatregelen neemt het waar de verwachte dynamiek hoog is en aandeel autoverplaatsingen in Zaanstad toe tot parkeerdruk en congestie (files, wachtrijen, etc) ruim 2/3 van de verplaatsingen. Dit is een naar verwachting snel zal toenemen (denk aan significante toename ten opzichte van de projecten in het kader van verstedelijking). In huidige situatie in Zaanstad (ongeveer 58%). die gevallen kan regulering nodig zijn om Door het invoeren van het maatregelenpakket problemen in de nabije toekomst te voorkomen stimuleren we de Zaankanters, met name van (leefbaarheid en tegengaan congestie). en naar de centra en over korte afstanden andere vormen van modaliteit te gebruiken. Dit vertaalt zich naar een aandeel Slimme mobiliteit en gedrag autoverplaatsingen van 55% en een groei in het Infrastructuur is een belangrijke voorwaarde en aandeel fiets (30%) en OV (15%). Duidelijk is drager voor de mobiliteitstransitie die wij dat dit effect per zone verschillend is. beogen. Maar infrastructuur is niet genoeg. Uiteindelijk maken mensen en bedrijven zelf keuzes, die het mobiliteitsbeeld op straat uiteindelijk bepalen. Het is daarom minstens zo belangrijk om naar de mobiliteitskeuzes en verkeersgedrag van mensen en logistieke keuzes van bedrijven te kijken en te bepalen hoe hen te helpen keuzes te maken die passen in de mobiliteitstransitie van Zaanstad. De snelle ontwikkelingen op het technologische vlak bieden daarbij allerlei nieuwe mogelijkheden. Kansrijke ontwikkelingen op het gebied van slimme mobiliteit (smart mobility) dienen een logische plek in de stad te krijgen

Pagina 8 van 131

Versie 27 januari 2021

Verkeersafwikkeling De kruispunten op de Thorbeckeweg krijgen Onderstaande figuur laat de locaties zien van door de uitbreiding van de bedrijventerreinen in de kruispunten die naar verwachting in de het Noordzeekanaalgebied, transformatie van toekomst onvoldoende capaciteit hebben. Het het Hembrugterrein en de Achtersluispolder en gaat om: veranderde oriëntatie van het verkeer uit het . Het kruispunt van de Prins-Bernhardlaan centrum van Zaandam meer verkeer te met de Wibautas. verwerken. In een vervolg op de . De kruispunten met de Thorbeckeweg. lopende AVANT studie dienen deze aspecten Voor het kruispunt Prins Bernhardweg volledig meegenomen te worden, om te – Wibautas ligt naast de opgave voor de beoordelen welke vormgeving op de doorstroming ook een inpassingsvraagstuk voor kruispunten nodig is voor een goede de HOV-verbinding. In de uitwerking na doorstroming van het verkeer. vaststelling van het ZMP is dit kruispunt een van de eerste uitwerkingsvraagstukken voor Zaanstad. Ruimtelijk economische effecten De bevolkingsgroei van Zaanstad zorgt de komende jaren voor de grootste groei van de koopstromen. Dit zorgt voor een potentiële toename van bijna 50% van de omzet van de winkeliers. Met het ZMP versterken we dit effect, doordat de impuls voor OV, fiets en openbare ruimte opweegt tegen het effect van iets lagere snelheid voor de auto, met name voor het recreatieve winkelaanbod en horeca. Met het ZMP ontstaat verder op verschillende plekken ruimte voor meer groen. Andere wegprofielen op een paar belangrijke assen dragen hier bijvoorbeeld aan bij.

Uitvoeringsagenda De maatregelen uit het ZMP vormen grote projecten en opgaven die bijdragen aan de twaalf principes. De belangrijkste opgaven liggen op specifieke plekken in Zaanstad. Hier komen de opgaven en modaliteiten bij elkaar. Het projectoverzicht dient als basis voor de jaarlijkse programmering en begroting.

Pagina 9 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Pagina 10 van 131

Versie 27 januari 2021

Inhoudsopgave

Colofon ...... 2 Voorwoord ...... 3 Samenvatting ZMP ...... 4 Inhoudsopgave ...... 11

1 Zaanse kernen in verscheidenheid ...... 13 1.1 Groei met karakter vraagt om een nieuwe balans in mobiliteit ...... 13 1.2 Een uitwerking voor 2040 ...... 15 1.3 Samen met de regio ...... 17

2 Koers zetten met 12 hoofdkeuzen ...... 19

3 Zones en knooppunten ...... 25 3.1 Zaanse verscheidenheid in zones ...... 25 3.2 Knooppuntontwikkeling ...... 28

4 Gebiedsuitwerking per deelgebied ...... 31 4.1 Noord ...... 32 4.2 Zaandam Oost ...... 38 4.3 Centrum en Stad langs de Zaan...... 44 4.4 Noordzeekanaalgebied ...... 52 4.5 Landelijk west ...... 57

5 Netwerken ...... 59 5.1 Voetganger ...... 59 5.2 Fiets ...... 63 5.3 Openbaar Vervoer ...... 70 5.4 Auto ...... 75 5.5 Goederenvervoer over de weg ...... 82 5.6 Vervoer over water ...... 86 5.7 Netwerkmanagement ...... 89

6 Parkeren ...... 93

7 Slimme mobiliteit en gedrag ...... 98

Pagina 11 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

7.1 Nieuwe technologie: kansen bieden en pakken ...... 98 7.2 Emissieloos vervoer ...... 100 7.3 Slimme en schone logistiek bevorderen ...... 104 7.4 Mobiliteitskeuzes en verkeersgedrag ...... 107

8 Mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling ...... 111

9 Effecten ...... 114 9.1 Van maatregelen naar effecten ...... 114 9.2 Mobiliteitseffecten ...... 114 9.3 Verkeerskundige effecten ...... 116 9.4 Ruimtelijk-economische effecten ...... 118 9.5 Ruimte en groen ...... 120 9.6 Milieueffecten...... 122

10 Uitvoeringsagenda ...... 124 10.1 Fysieke uitvoeringsprojecten ...... 124 10.2 Samenwerkings-projecten voor het OV ...... 127 10.3 Programmering en uitwerkingsplannen ...... 128 10.4 Financieringsstrategie ...... 128

Pagina 12 van 131

Versie 27 januari 2021

Al die opgaven raken ook aan mobiliteit: 1 Zaanse kernen in 1. Het opvangen van de groeiende vraag naar woningen, vooral door verdichting en verscheidenheid transformatie, en het in goede banen leiden van de daarmee gepaard gaande 1.1 Groei met karakter vraagt mobiliteitsvraag om een nieuwe balans in 2. Het bevorderen van werkgelegenheid en toerisme door een goed vestigingsklimaat mobiliteit en een goede bereikbaarheid van de economische kernlocaties en het Een unieke gemeente met grote opgaven versterken van de aantrekkelijkheid van Zaanstad heeft unieke kwaliteiten: een unieke toeristische centra; meer werkgelegenheid combinatie van stad en land, uitstekend in Zaanstad leidt bovendien tot minder druk bereikbaar en nabij Amsterdam. Kwaliteiten die op de infrastructuur richting Amsterdam. we willen behouden en versterken. Maar 3. Klimaatneutraal Zaanstad en verbeteren Zaanstad heeft ook enkele grote opgaven. luchtkwaliteit, waarin verduurzamen van de De groei van de eigen bevolking én de sterke mobiliteit door meer accent op duurzame economische groei van de Metropoolregio mobiliteit en elektrificatie van het Amsterdam zorgen ervoor dat er een grote wagenpark een belangrijke rol speelt opgave op ons afkomt. Concreet staat de 4. Gezonde stad met gezonde inwoners, gemeente al voor de opgave om 20.000 waarbij een hoger fietsgebruik, het bieden woningen te bouwen. Daarmee groeien we van aantrekkelijke looproutes en een betere door naar 200.000 inwoners in 2040. En toegang tot recreatie, maar ook minder inmiddels wordt in het kader van de uitstoot door verkeer een rol spelen verstedelijkingsstrategie van de Metropoolregio 5. Verkleinen van sociale verschillen. Het is Amsterdam ook al doorgedacht over de belangrijk is dat iedereen kan blijven volgende stappen, want de groei houdt in 2040 meedoen en de toegang tot voorzieningen niet op. en werkgelegenheid voor iedereen

gegarandeerd wordt. Maar deze groeiopgave staat niet op zichzelf. 6. Een veilige stad, wat tot uitdrukking komt in Als we willen groeien met behoud van de veilig verkeer, maar ook je sociaal veilig unieke kwaliteiten die Zaanstad heeft, dan moet kunnen bewegen in je woonomgeving en dit worden gerealiseerd in samenhang met van en naar werk en school andere opgaven, die onderdeel zijn van de

Omgevingsvisie.

Pagina 13 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Mobiliteit in goede banen leiden versterking van de mobiliteitsstructuur. De verstedelijking, de groei van Zaanstad, is de Verschillende mobiliteitsopties moeten ook voor grootste uitdaging op het gebied van mobiliteit. iedereen toegankelijk en betaalbaar blijven. Op Vertrekpunt is daarom dat we als gemeente deze wijze draagt mobiliteit bij aan de grote ervoor willen zorgen dat groeien mogelijk is. opgaven waar Zaanstad voor staat. Deze visie Met mobiliteit scheppen we een belangrijke is uitgewerkt in dit Mobiliteitsplan 2040. Met dit voorwaarde om iedereen gepaste huisvesting mobiliteitsplan blijft Zaanstad bereikbaar, veilig, te bieden, het draagvlak voor voorzieningen te duurzaam en leefbaar ook in 2040, kortom: versterken en meer klanten te bieden aan de toekomstbestendig voor iedereen die hier winkels. Maar tegelijkertijd heeft een groei van woont, werkt en recreëert. aantal inwoners en arbeidsplaatsen een andere kant; meer verplaatsingen en dus een groei van de mobiliteit en een grotere druk op de ruimte Specifieke uitdagingen in de Zaanse mobiliteit en de leefomgeving. Dit vraagt om een nieuwe Om optimaal invulling te kunnen geven aan de balans tussen de vervoerwijzen, zodat het Zaanse opgaven, moeten we rekening houden Zaanse mobiliteitssysteem voor álle met de specifieke omstandigheden in de vervoerwijzen – voetganger, fiets, ov en auto mobiliteit van Zaanstad. Dit is in twee punten etc. – optimaal kan blijven functioneren. samen te vatten. Allereerst is de scheve woon-werkbalans een belangrijk aandachtspunt. 's Ochtends gaat een Een nieuwe balans in de Zaanse mobiliteit grote stroom uit Zaanstad en omliggende regio Voor de nieuwe balans is tussen nu en 2040 richting Amsterdam en Schiphol, 's avonds een mobiliteitstransitie nodig. Een balans die komt deze weer terug. Deze scheve pendel leidt tot een efficiënter gebruik van de ruimte en levert bijvoorbeeld problemen op voor de minder druk op de leefomgeving. Dit betekent rentabiliteit van het openbaar vervoer. Willen een hoger gebruik van het openbaar vervoer en we substantieel beter OV, met name ook verder de fiets om de groei duurzaam te kunnen van de treinstations af, dan moeten we ervoor accommoderen. Maar ook meer deelmobiliteit zorgen dat de ruimtelijke ontwikkeling aansluit én meer faciliteren van elektrisch rijden door te op het (gewenste) OV en ook bijdraagt aan het voorzien in openbare laadpunten. De transitie op gang komen van een tegenspitsbeweging. vindt overal in Zaanstad plaats, maar de Verder is de barrièrewerking van spoor, water, omvang van de transitie en de mate waarin elke weg én landschap een probleem in Zaanstad. vervoerwijze daarin een rol speelt, verschilt per Fietsers en voetgangers moeten daardoor vaak gebied. De transitie gaat geleidelijk en is vaak omfietsen of omlopen. De beleving laat gekoppeld aan ruimtelijke ingrepen in de vorm daarnaast ook te wensen over: de openbare van intensivering van de woningbouw en/ of ruimte is op veel plekken niet aantrekkelijk om

Pagina 14 van 131

Versie 27 januari 2021

te gaan lopen of fietsen. Hierdoor is in Stapsgewijs naar het ZMP Zaanstad het aandeel lopen en fiets wat lager Het Zaans Mobiliteitsplan is een veelomvattend en het autoaandeel wat hoger dan je zou plan. Daarom is het in stappen ontwikkeld. De verwachten van een gemeente als Zaanstad; hoofdopgaven en de hoofdrichting voor de meer verstedelijkt dan andere MRA-gemeenten mobiliteit zijn eerder beschreven in de (buiten Amsterdam) en tegen Amsterdam aan. “Koersnota voor het ZMP”. Deze koersnota is En uit berekeningen blijkt dit aandeel ook niet besproken met de gemeenteraad en vervolgens toe te nemen, als we niks doen. Willen we de vastgesteld door het College van B&W (zomer transitie een succes maken, dan is aandacht 2020). De opgaven en ambities uit de voor barrières en beleving dus cruciaal. koersnota zijn verder geconcretiseerd in dit Zaans Mobiliteitsplan (ZMP). Specifiek op een aantal onderdelen is voorafgaand aan dit ZMP 1.2 Een uitwerking voor 2040 ook nog in deelsessies met de gemeenteraad gesproken: Gebieden, Smart Mobility, Positionering ZMP Netwerken en Parkeren. De uitkomsten van Met dit Zaans Mobiliteitsplan wil de gemeente deze sessies zijn verwerkt in het ZMP. Zaanstad aangeven op welke wijze mobiliteitsbeleid optimaal kan worden ingezet Een product van samenwerking als bijdrage aan de zes Zaanse opgaven. Ook is het plan in zorgvuldig overleg met Daarbij biedt het Zaans Mobiliteitsplan de stip belanghebbenden samengesteld. Er heeft een op de horizon voor 2040. Deze stappen zijn breed spectrum aan belanghebbenden, zoals veelal gekoppeld aan de realisatie van grotere ondernemersverenigingen, Fietsersbond, GGD, projecten of belangrijke ruimtelijke logistieke organisaties, NS en andere ontwikkelingen in de MAAK-gebieden. Het ZMP overheden, gedurende het proces met ons laat zien hoe alle inspanningen met elkaar meegedacht in rondetafelgesprekken. samenhangen en elkaar versterken. Het Daarnaast zijn aparte sessies over bijvoorbeeld realiseren van dit plan vraagt vele jaren en zal het centrum van Zaandam, het fietsnetwerk en stapsgewijs gebeuren in overleg met onze stadslogistiek georganiseerd samen met de partners in Zaanstad en in de regio. relevante belanghebbenden. Specifiek voor de Onderdelen vragen om nadere uitwerking, die gebiedsuitwerkingen Noord en Poelenburg- in deelbeleidsnota's of in de gebiedsgerichte Peldersveld is tijdens separate processen uitwerkingen worden opgepakt, samen met contact geweest met stakeholders in de wijk. belanghebbenden. Tot slot hebben alle inwoners (en ondernemers,

maar die hebben helaas beperkt gereageerd)

hun bijdrage kunnen leveren via een enquête

Pagina 15 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

over mobiliteit. Aanvullend hierop zijn ook inbreng hebben wij benut bij het maken van de specifieke gesprekken gevoerd met jongeren keuzes in dit ZMP. en – via het Burgerplatform – met ouderen en mensen met een fysieke beperking, Al deze

De Zaanse omgevingsvisie als basis voor de keuzen in het Zaans Mobiliteitsplan De Zaanse omgevingsvisie kijkt vanuit zes strategische opgaven naar de gemeente in 2040 en de periode daar naartoe. Dit gebeurt op drie schaalniveaus: 1) de regio; 2) de gemeente als geheel en 3) op gebiedsniveau.

De zes strategische opgaven (verstedelijking, kansengelijkheid, duurzaamheid, gezondheid, veiligheid en economie) staan niet op zichzelf, maar komen voort uit de dynamiek in de stad van de afgelopen decennia en uit trendrapportages met de blik op de toekomst. De opgaven hebben ook sterke onderlinge relaties en wisselwerking. Zo heeft bijvoorbeeld de keuze voor verdere verstedelijking in de bestaande stad gevolgen voor de ruimte waarin we wonen, werken, sporten, ons verplaatsen, enzovoorts. Daarmee hangen keuzen voor verstedelijking nauw samen met bijvoorbeeld de gezondheid en de duurzaamheid van onze leefomgeving.

De omgevingsvisie bevat de samenhangende hoofdlijnen van het beleid voor de fysieke leefomgeving. Daaronder vallen vele beleidsvelden. Mobiliteit is er daar één van. De keuzen op het gebied van mobiliteit worden in een omgevingsvisie gekoppeld aan de zes strategische opgaven die op Zaanstad afkomen. Maar andersom bepalen die opgaven ook de richting die we met dit ZMP ingaan. Denk bijvoorbeeld aan: . Een keuze voor zonering, vertaald naar welke vervoerwijze waar extra ruimte krijgt, maakt verantwoorde verstedelijking mogelijk, met behoud van de verscheidenheid van Zaanstad. . Een keuze om de bereikbaarheid van voorzieningen en banen voor alle vervoerwijzen te verbeteren, versterkt de economie, maar vergroot ook de toegang tot banen, wat heel bepalend is voor de kansen van onze inwoners. . Een keuze om actieve vervoerwijzen en deelmobiliteit te stimuleren en gemotoriseerd verkeer emissieloos te maken dragen bij aan de duurzaamheidsambities en de gezondheid van de inwoners. . En een keuze om te focussen op aantrekkelijke, groene en verkeersveilige openbare ruimte verhoogt de (sociale) veiligheid, maar zorgt ook voor aangename verstedelijking, stimuleert mensen zich gezond en duurzaam te bewegen en vergroot economische aantrekkelijkheid van centra en knooppunten.

Pagina 16 van 131

Versie 27 januari 2021

1.3 Samen met de regio

Zaanstad staat niet op zichzelf, zeker niet op het gebied van mobiliteit. De inzet, zoals in dit Zaans Mobiliteitsplan opgenomen, is enerzijds afgestemd met de regio en vormt anderzijds ook de Zaanse inzet voor het overleg met de regionale partners.

Een integraal mobiliteitssysteem; van modaliteit naar mobiliteit Samen met de regio werken we aan een betere integratie van de verschillende vervoerwijzen. De regio en Zaanstad werken aan één integraal mobiliteitssysteem. Ook is er meer aandacht Figuur 1: De vijf strategische opgaven van de Vervoerregio Amsterdam (Beleidskader Mobiliteit, voor duurzaamheid en leefbaarheid waarbij er 2017) wordt gewerkt aan CO2-neutraal mobiliteitssysteem. Voor de gemeente ligt er een duidelijke rol om het mobiliteitssysteem en Rijks- en regionaal maatregelenpakket voor de de omgeving op elkaar aan te passen. Zodat corridor Amsterdam-Hoorn we ook de nabijheid van de dagelijkse Een belangrijke stap is al gezet in de corridor activiteiten versterken. De knooppunten zijn Amsterdam-Hoorn. De bereikbaarheid in het een belangrijke schakel in het (regionale) gebied tussen Amsterdam en Hoorn staat mobiliteitssysteem. onder druk. Zaanstad is het samen met het Rijk en de regio eens geworden over een breed pakket aan maatregelen voor de korte termijn om de bereikbaarheid te verbeteren, zoals projecten AVANT en Guisweg. Deze zijn als uitgangspunt meegenomen in het ZMP.

Pagina 17 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Verbinden van de A8 aan de A9 De effecten van COVID- 19 pandemie Het verbinden van de A8 met de A9 kan de regio, en zeker ook Zaanstad, veel opleveren. Ten tijde van het opstellen van het ZMP in De grote verkeersdruk op met name 2020 brak de COVID-19 pandemie uit in de Krommenie kan ermee tot het verleden wereld. De Corona-maatregelen hebben behoren. De Provincie Noord-Holland trekt dit een grote invloed (gehad) op het reisgedrag project en werkt nu samen met onder meer van mensen wat betreft het aantal reizen, de Zaanstad aan een goed plan voor de A8-A9, afgelegde afstanden, reisdoelen en de inclusief een landschapsplan. keuze van vervoermiddelen. Het gebruik van auto's en openbaar vervoer daalde, het fiets- en wandelverkeer nam toe. Veel Verkennend onderzoek naar toekomstvaste respondenten ervaren het als positief dat ZaanIJ-corridor het overal veel rustiger is, dat er veel minder Een regionale opgave die wij al op ons af zien vliegverkeer is, dat er geen files zijn en dat komen en die in dit ZMP dus een belangrijke men vaker de fiets pakt. plek krijgt, is de ZaanIJ-corridor. Het verbeteren van het openbaar vervoer tussen Zaanstad en Op de korte termijn zien we dat het verkeer Amsterdam is van het grootste belang voor weer toeneemt. Wel zien we een Zaanstad. Het maakt dat we Zaanstad duidelijkere spreiding in tijd met als positief bereikbaar houden en een hoogwaardig effect minder congestie. openbaar vervoer hebben tussen de twee steden, zodat Zaanstad en Amsterdam steeds De gevolgen van de pandemie op mobiliteit meer als een samenhangend geheel kunnen voor de lange termijn zijn nog onzeker. Naar functioneren. De Vervoerregio en Provincie verwachting wordt het thuiswerken Noord-Holland zijn samen met gemeente onderdeel van het ‘nieuwe normaal’. Als Zaanstad en gemeente Amsterdam gestart met gemeente stimuleren we werkgevers om te een verdiepend onderzoek naar het HOV op de blijven inzetten op het thuiswerken. Dat ZaanIJ-corridor. Op basis van dit onderzoek betekent dat de woonomgeving en -kwaliteit wordt vervolgens bekeken wat er op de nog belangrijker worden bij de huisvesting middellange en lange termijn nodig is. van inwoners.

Pagina 18 van 131

Versie 27 januari 2021

maakt Zaanstad uniek. Afhankelijk van de 2 Koers zetten met stedelijkheidsgraad nu, maar ook in de toekomst, worden passende 12 hoofdkeuzen mobiliteitsmaatregelen genomen en de balans tussen de vervoerwijzen teruggebracht. Dat

betekent dat op bepaalde plekken meer wordt Mobiliteit is geen doel op zich, het moet ingezet op de mobiliteitstransitie dan op andere bijdragen aan de zes Zaanse opgaven van de plekken. Het beoogde parkeerbeleid sluit aan Omgevingsvisie. Met twaalf samenhangende bij de zonering. hoofdkeuzen zetten we de koers uit, waarmee we een integraal antwoord geven op deze zes opgaven. Deze hoofdkeuzen worden in de hiernavolgende hoofdstukken nader ingevuld.

1) Keuzevrijheid is de basis, maar we verleiden wel Iedere gebruiker kan zijn eigen keuze maken hoe hij of zij zich wil verplaatsen. Maar er is wel een andere balans nodig in de mobiliteit. Daarom verleiden we de Zaankanter om vaker te lopen en de fiets en het openbaar vervoer te gebruiken. Hiervoor is het nodig dat deze modaliteiten een aantrekkelijke optie worden, zeker in de intensievere stedelijke gebieden. Daar is de ruimte voor de auto nu al beperkt. Regulering van het parkeren is dan nodig om het gebruik van de openbare ruimte te kunnen optimaliseren. Juist vanwege de sterk verschillende gebieden van Zaanstad is een gebiedsgericht beleid nodig dat recht doet aan 3) Ruim baan voor fietsen en lopen die verschillen en de kwaliteiten versterkt. We geven meer ruimte aan fietsers en voetgangers. Mogelijkheden om de fiets te 2) Zonering naar gebiedstypen, passend bij de bevorderen willen we optimaal benutten. Dit verscheidenheid van Zaanstad betekent dat we willen inzetten op veilige en We kiezen voor een zonering, die recht doet directe fietsvoorzieningen met minder last van aan de verschillende gebiedstypen in Zaanstad. barrières, maar ook op het creëren van Ieder gebied heeft zo zijn eigen kenmerken, dat aantrekkelijke fietsroutes. Ook lopen

Pagina 19 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

bevorderen we op dezelfde wijze door barrières 5) Knopen om de modaliteiten te verminderen en directe en aantrekkelijke samen te laten komen looproutes te bieden, bijvoorbeeld naar het We kiezen ervoor om openbaar vervoer. Daarnaast is de mobiliteitsknooppunten te ontwikkelen beschikbaarheid van goede fietsenstallingen waar verschillende modaliteiten samenkomen van belang. en waar ook mobiliteitsdiensten worden aangeboden. Hierdoor wordt het gemakkelijker 4) De Zaanse Ladder als hoofdstructuur voor om multimodaal te reizen of gebruik te maken het ov en de fiets van deelmobiliteit (deelauto’s, deelfietsen). Dit We kiezen voor een sterke hoofdstructuur in de kan zijn rondom OV-knopen (OV stations of vorm van de Zaanse Ladder. Het spoor vormt grote haltes), bezoekerscentra (centrum- of een belangrijke noord-zuidas door Zaanstad. toeristische knopen), in de woonbuurten (straat Aan de oostkant van Zaandam is behoefte aan of buurt voor deelauto en laadpunten) of rond een tweede staander van de ladder: een het water (rondom de aanlegsteigers). Waar hoogwaardige as met snel, frequent OV. mogelijk combineren we het met bijvoorbeeld Ondersteund door sterke fietsverbindingen in afleverpunten voor stadslogistiek. Rondom de noord-zuid- én oost-westrichting. belangrijkste knopen liggen kansen voor Deze tweede as ontsluit in ieder geval de grote intensivering van woningbouw, voorzieningen gebiedsontwikkelingen in en de ontwikkeling van bedrijven/kantoren, Achtersluispolder, Centrum- waarbij de reizigers keuze hebben in hun Oost en Kogerveldwijk en mobiliteitsopties. mogelijk verdere toekomstige verstedelijking in Zaandam. Het verbindt Zaandam Oost beter met de rest van de stad én met Amsterdam (- Noord) en vergroot daarmee de kansen op bijv. werk voor de inwoners van Poelenburg en Peldersveld.

Pagina 20 van 131

Versie 27 januari 2021

6) Versterken hoofdstructuur (vracht)auto, 7) Zaanstad en Amsterdam duurzaam provinciale wegen en stadsboulevard verbonden We kiezen ervoor de hoofdstructuur voor de We zorgen ervoor dat Zaanstad en Amsterdam auto te versterken en richten enkele provinciale duurzaam verbonden zijn. Achtersluispolder en wegen als stadsboulevards in. Hierdoor wordt Hembrugterrein vormen hierin een belangrijke het verkeer naar de regio zo snel mogelijk naar schakel. De focus ligt op hoogwaardige het (Rijks)hoofdwegennet gestuurd. Doorgaand verbindingen met Amsterdam-Noord, -Centrum verkeer in de centra wordt verminderd, terwijl én Sloterdijk / Haven-Stad, primair met OV, centra wel bereikbaar blijven voor fiets en water. Daarnaast is de inzet op een bestemmingsverkeer, inclusief aantrekkelijke en hoogwaardige bevoorradingsverkeer. De verkeersveiligheid en verblijfskwaliteit van de woongebieden. leefbaarheid wordt op deze manier vergroot. De hoofdstructuur garandeert bovendien een goede bereikbaarheid van de grote bedrijventerreinen voor auto's en vrachtauto's.

Pagina 21 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

8) Versterken kernen met levendige stads- en 9) Stimulans voor slimme en schone logistiek dorpserven We versterken kernen met levendige stads- en We stimuleren slimme en schone logistiek om dorpserven. Beleving van de centrumgebieden het goederenvervoer in goede banen te leiden. wordt belangrijker, ook als economische en Voor het functioneren van Zaanstad is een toeristische factor. Zéker in Zaandam Centrum, sterk en helder netwerk nodig voor maar ook in de centra van Krommenie en goederenvervoer. Daarbij is het van belang dat Wormerveer, bij de Zaanse Schans én rond de het bijdraagt aan een prettig, duurzaam en knooppunten. We geven in de levendige stads- gezond leefklimaat. De overlast van logistiek moet geminimaliseerd worden, terwijl het en dorpserven meer ruimte aan de duurzame economisch functioneren van stad en dorpen modaliteiten voetganger en de fietser. De gewaarborgd wordt. Met fysieke en inrichting van de openbare ruimte is gericht op organisatorische aanpassingen kunnen we dit bestemmingsverkeer. Logistiek krijgt heldere waarmaken. Wij zetten in op Zero Emissie routering en goede laad-/losvoorzieningen. Zones voor bestel- en vrachtvoertuigen in de kernwinkelgebieden van Zaandam, Krommenie en Wormerveer, per 2025 of kort daarna. En we werken samen met bedrijven aan hubs voor stadslogistiek en de bouw en aan het uitbouwen van vervoer over water.

10) De Zaan en overige vaarwegen beter benutten We willen de potentie van de Zaan beter benutten. De Zaan is een unieke kernkwaliteit van Zaanstad. We willen de vervoerspotentie van de Zaan en IJ beter benutten. Zowel voor toerisme, bezoekers als voor goederen. De Zaan is de laatste jaren nog beter geschikt gemaakt voor goederenvervoer over water (Vaart in de Zaan). Het is nu zaak deze mogelijkheden te verzilveren. Bij personenvervoer willen we allereerst vervoer over water voor toeristen een impuls geven. Maar op bepaalde trajecten, zoals van Zaandam Zuid naar Amsterdam willen we water vervoer ook voor forenzen benutten.

Pagina 22 van 131

Versie 27 januari 2021

En last but not least: de pontveren zijn een maar des te meer in de gebieden waar sterke cruciale schakel in ons fietsnet, waarbij een groei plaatsvindt, zoals in de zogenoemde hogere frequentie nodig is. MAAK-gebieden. Als Zaanstad ook in 2040 bereikbaar, aantrekkelijk en veilig wil zijn zal meer gebruik van ov, fietsen en lopen nodig zijn 11) Verleiden en innoveren en een lager gebruik van de auto dan nu het Infrastructuur is een geval is. En dit kan ook: Door in het ruimtelijk belangrijke voorwaarde en beleid gericht te sturen op kwalitatief goede drager voor de publieke ruimten, goed bereikbare mobiliteitstransitie die wij voorzieningen en meer gemengde woon/- beogen. Maar infrastructuur is werkmilieus, maar ook betere openbaar niet genoeg. Uiteindelijk vervoer- en fietsvoorzieningen, meer inzet op maken mensen en bedrijven deelmobiliteit en meer gereguleerd parkeren. zelf keuzes, die het Door gekoppeld aan de ontwikkeling van nieuw mobiliteitsbeeld op straat stedelijk programma in Zaanstad ook een uiteindelijk bepalen. mobiliteitsfonds op te richten (binnen het Het is daarom minstens zo belangrijk om naar Investeringsfonds van Zaanstad) kan de de mobiliteitskeuzes en verkeersgedrag van gemeente Zaanstad, samen met haar partners mensen en logistieke keuzes van bedrijven te de metropoolregio Amsterdam, de provincie kijken. En te bepalen hoe hen te helpen keuzes Noord-Holland en het Rijk, zorgdragen voor te maken die passen in de mobiliteitstransitie gelijktijdige verbetering van de van Zaanstad. We werken hieraan samen met mobiliteitsstructuur. Op deze manier ondernemers en inwoners van Zaanstad. organiseren we ook samen dat De snelle ontwikkelingen op het technologische de stad vlak bieden daarbij allerlei nieuwe aantrekkelijk, mogelijkheden. Kansrijke ontwikkelingen op het bereikbaar en gebied van slimme mobiliteit (smart mobility) veilig blijft. inclusief logistiek dienen een logische plek in de stad te krijgen en aantrekkelijk te zijn voor de potentiële gebruiker in Zaanstad.

12) Mobiliteit en ruimte gaan hand in hand in mobiliteitsfonds De groei van Zaanstad maakt het noodzakelijk om keuzen in de mobiliteit te maken. Dat geldt minder in de gebieden waar de groei beperkt is,

Pagina 23 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Figuur 2: Principes voor de hoofdstructuur van Zaanstad in 2040

Pagina 24 van 131

Versie 27 januari 2021

Centra met een hoogstedelijke kwaliteit 3 Zones en A-plus en A zone zijn de centrumgebieden, zowel in Zaandam (A-plus zone) als in de knooppunten andere kernen (A-zone). Centraal in deze zones staat de ruimtelijke kwaliteit en de Zaanstad kent een grote verscheidenheid in belevingswaarde. Hier wordt benadrukt dat de stedelijk gebied, kernen en landelijk gebied. Elk voetganger en fietsers centraal staan. De auto van deze gebieden stelt andere eisen aan de is welkom, maar wordt in de A-plus zone zo mobiliteit. Om die reden moeten ook bij het veel mogelijk aan de randen opgevangen; in de gebied passende keuzes gemaakt worden A-zone is parkeren binnen het gebied mogelijk, gekoppeld aan stedelijkheid en ruimtelijke maar wordt parkeren aan de rand - kwaliteit. Dit principe is uitgewerkt in een aantrekkelijker gemaakt. Het gebied is goed gebiedstypologie. Hoe om te gaan met bereikbaar met OV, maar doorgaand OV (R- parkeren en de druk op de openbare ruimte net) wordt er omheen geleid. Deelmobiliteit verschilt per gebied. Bij knooppunten komen de wordt in deze zones volop aangeboden en is op verschillende modaliteiten bij elkaar. Afhankelijk korte afstand beschikbaar. Parkeren is van het schaalniveau en de functie maken we gereguleerd. Schone en slimme stadslogistiek, onderscheid in verschillende typen met hubs in de omgeving, is nodig om de mobiliteitsknooppunten. leefbaarheid te vergroten.

3.1 Zaanse verscheidenheid Stedelijk wonen en werken in zones In de B-plus en B zone zijn de afstanden langer en heeft de fietser daarmee een belangrijkere Om de unieke kwaliteiten van de centra, wijken rol dan de voetganger. De positie van de auto en kernen in Zaanstad te versterken is een in de mobiliteitsmix is hier belangrijker dan in de zonering gekozen. Iedere zone kent zijn eigen A-plus en A-zone, maar we zoeken naar een mobiliteitsambities voor fiets, voetganger, OV, nieuwe balans tussen de vervoerwijzen. In B- en parkeren. Mede door stedelijke intensivering plus zijn alternatieven voor de auto nu al als gevolg van de verstedelijkingsopgave aanwezig. De opgave is om deelmobiliteit kunnen de zones in de loop van de tijd overal binnen een straal van 300 meter transformeren, waarmee ook het daar geldende beschikbaar hebben. Parkeren is op langere verkeersbeleid kan veranderen. termijn in de B-plus zone gereguleerd. Dit gebeurt echter stap voor stap, aansluitend bij ruimtelijke interventies of andere

Pagina 25 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

ontwikkelingen, die leiden tot hogere parkeer- of verkeersdruk.

Buitenstedelijk wonen Voor de C zone blijft de auto belangrijk. Deelmobiliteit is mogelijk, maar mag op grotere afstand beschikbaar zijn. Parkeren is niet gereguleerd. In linten en kleine kernen is het aanbieden van goed OV lastig, maar we blijven ernaar streven dat er in ieder geval een vorm van OV is. Van groot belang zijn fietsverbindingen met de kernen binnen en buiten Zaanstad.

Bedrijventerreinen Bij de bedrijventerreinen, ook onderdeel van de C-zone, ligt de opgave om ketenmobiliteit te bevorderen. De bedrijventerreinen kennen een sterke autoafhankelijkheid. Hier zetten we in op behoorlijk OV in de spitsen en aanwezigheid van veilige fietsvoorzieningen. En uiteraard is bereikbaarheid voor het goederenvervoer hier optimaal, waar mogelijk ook via water. De bedrijventerreinen vormen daarbij ook (bouw)logistieke hubs voor de andere zones.

Pagina 26 van 131

Versie 27 januari 2021

A-PLUS

A

B-PLUS

B

C

Figuur 3: Toekomstig zonering 2040

Pagina 27 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

3.2 Knooppuntontwikkeling Centrumhub De centrumhubs vormen belangrijke schakels In het ZMP doelen we met knooppunten op in het openbaar vervoersysteem naar de plekken waar meerdere vervoerwijzen bij elkaar centrumgebieden en toeristische trekpleisters. komen en/of punten die mensen toegang geven De hubs liggen in de nabijheid van de tot meerdere vormen van vervoer. De bestemming. Hierbij is de overstap mogelijk van knooppunten zijn een belangrijke schakel in het openbaar vervoer naar andere, duurzame (regionale) mobiliteitssysteem en essentieel modaliteit zoals fiets, step of lopen. Ook is voor de mobiliteitstransitie. Door knooppunten wellicht een combinatie mogelijk met op verschillende plekken en voor verschillende stadslogistiek: een centrumhub als doelgroepen te realiseren, bieden we de verzamelpunt voor leveringen voor inwoners van Zaanstad keuzevrijheid voor centrumondernemers, vanwaar bijvoorbeeld verschillende mobiliteitsvormen. Verschil in met bakfiets bezorgd wordt. schaalniveau en functie leidt tot onderstaande Een aantal van deze centrumhubs hebben ook typologie. (NB Overslagpunten en logistieke belangrijke economische ontwikkelpotentie. hubs komen aan bod in 5.5 en 7.3.) Door hier aantrekkelijke verblijfs- en ontmoetingsplekken van te maken, die zowel P+R hub per fiets als te voet goed bereikbaar zijn, wordt De P+R hubs faciliteren de in- en uitgaande de potentie voor bijvoorbeeld economische verkeerstromen naar bestemmingen in dienstverlening vergroot. Amsterdam en Schiphol. Zaanstad kan hiervan meeprofiteren. Station Krommenie-Assendelft en De Vlinder (voor de korte en middellange termijn; op lange termijn HOV-halte Thorbeckeweg) zijn de P+R hubs gekoppeld aan trein en HOV. Voor de P+R langs de A7 zien we een belangrijker functie voor de Zaanse Schans.

Figuur 5: Sfeerimpressie centrumhub

figuur 4: Sfeerimpressie P+R hub Pagina 28 van 131

Versie 27 januari 2021

Buurthub zowel op de oost- als de westoever van de De buurthub biedt toegang tot meerdere Zaan gesitueerd. vormen van emissieloze (deel)mobiliteit en bestaat in twee verschijningsvormen: A. Een centrale HOV-halte met aanvullende voorzieningen en last-mile deelsysteem. Gericht op de bezoeker/aankomende reiziger van buiten Zaanstad. B. De buurthub voor bewoners is de ideale plek om een tweede auto te parkeren op afstand, een auto op te laden of een elektrische deelauto mee te nemen.

Figuur 7: Sfeerimpressie water (buurt)hub

Straathub De straathub kan op elke plek in Zaanstad staan en bedient de bewoners. De straathub biedt, op een kleinere schaal dan buurthubs, duurzame mobiliteit aan, zoals laadvoorzieningen, buitenmodel-deelfietsen, een elektrische scooter etc. Ook een

combinatie met een kluizenwand voor pakketjes Figuur 6: Sfeerimpressie buurthub is een mogelijkheid.

Water(buurt)hub De Water(buurt)hub is een bijzondere buurt hub waar ook gebruik kan worden gemaakt van vervoer over water. Ze zijn ook meer gericht op het bedienen van de (toeristische) bezoeker aan Zaandam. Het is een verbijzondering van de buurthub, waarbij in plaats van HOV gebruik wordt gemaakt van een pont/ferry. Bij de steiger zijn aanvullende voorzieningen en last-mile deelsystemen aanwezig door middel van fietsen en lopen. De water (buurt)hubs zijn Figuur 8: Sfeerimpressie straathub

Pagina 29 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Resumé 1. Knooppuntontwikkeling . P&R locaties . OV-knoop Prins Bernhardplein . HOV-knoop De Vlinder . HOV-knoop Peperstraaat 2. Uitwerking van centrumhubs in centrumvisie 3. Uitwerking van buurt- en straathub in de uitwerking per deelgebied samen met MAAK

Figuur 9: Knopen in Zaanstad 2040

Pagina 30 van 131

Versie 27 januari 2021

Er is onderscheid gemaakt naar de volgende 4 Gebiedsuitwerking deelgebieden: 1 Noord: de kernen Wormerveer, per deelgebied Krommenie, Saendelft en West- Knollendam. Zaanstad is een mix van verschillende dorpen 2 Zaandam Oost: het Zaanse deel ten met elk zijn eigen karakteristieken. De vertaling oosten van de Zaan met o.a. van de twaalf hoofdkeuzes kan per gebied Kogerveld, Peldersveld, Hoornseveld, anders zijn. Daarom is per deelgebied een Poelenburg, Zaandam Zuid, toelichting op de mobiliteitsuitwerking gegeven. Rosmolenwijk.

3 Centrum en Stad langs de Zaan:

Centrum, Koog aan de Zaan, Zaandijk

en Zaanse Schans en omgeving.

4 Noordzeekanaalgeied:

Het Noordzeekanaalgebied inclusief

Hembrugterrein en Achtersluispolder

5 Landelijk West: alle landelijke en

groene gebieden ten westen van het

spoor, plus de daarin liggende

lintdorpen (met name Assendelft en

Westzaan).

Met de deelgebieden sluiten we aan bij de

omgevingsvisie. De gebiedsindeling kent echter

geen harde grenzen, dat geeft de afbeelding

ook weer. De indeling gebruiken we om de

integrale samenhang tussen de modaliteiten en

de ruimtelijke opgave op overzichtelijke manier

te beschrijven.

Pagina 31 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

4.1 Noord Wormerveer, Krommenie en Saendelft hebben hun eigen centrum met alle We zetten in op versterken van de (winkel)voorzieningen. Het gebied is omringd centrumkwaliteit en fietsstructuur in Krommenie door een groen landschap. Uitzondering hierop en Wormerveer, ontlasten van doorgaand is de noordoostkant, waar de kern Wormerveer autoverkeer door de realisatie van de A8-A9 aan de oostkant van de Zaan aan Wormer verbinding en we onderzoeken de (gemeente Wormerland) is verbonden. mogelijkheden voor een nieuwe brug over de Ruimtelijke opgave met ontwikkelingen en Nauernaschevaart. structuur Woongebied met variëteit aan kleinschalige In Zaanstad Noord vindt een woonmilieus verdichtingsopgave plaats de komende 20 jaar. Het noordelijk deel bestaat uit een Vanuit MAAK.Zaanstad wordt gewerkt aan een samensmelting van de kernen Krommenie, woningopgave van ongeveer 5.000 woningen. Saendelft, Westknollendam en Wormerveer. Daarbij gaat het vooral om grote Het zijn voornamelijk rustige woongebieden. transformatieopgaves op het bedrijventerrein Onderling zijn ze verbonden en doorsneden Noorderveld (Brokking en Meneba) en de door de provinciale wegen N203 en N246 en strook langs de Nauernaschevaart in het spoor. Ten noorden van Wormerveer liggen Krommenie. Daarnaast worden aan de de bedrijventerreinen Noorderveld en westrand Kreekrijk en Eilanden van Hain Molletjesveer. ontwikkeld. En in de verdere toekomst vindt nog ontwikkeling plaats bij in ieder geval station Wormerveer.

Figuur 11: Fasering en verkleuring van de zonering; weinig verandering in de tijd, alleen verandering Meneba en Brokking van bedrijventerrein naar woongebied

Pagina 32 van 131

Versie 27 januari 2021

Fysieke en natuurlijke scheidingen zijn een centra blijft mogelijk, maar we willen ook belangrijk element van de structuur van het aantrekkelijke parkeeropties aan de randen van gebied. De provinciale wegen, het spoor en het de centra bieden. water en groen zorgen voor de verkaveling in Deze insteek op meer verblijfskwaliteit in de het gebied. Voor verplaatsen tussen de twee dorpscentra sluit aan bij de uitwerking gebieden is men aangewezen op de bruggen, voor Noord in de omgevingsvisie, die samen tunnels of geregelde oversteken. oploopt met de ZMP-gebiedsuitwerking voor Noord, waarin is gestart met de verdere verkeerskundige uitwerking van het gebied. Betere verblijfskwaliteit in de winkelgebieden De centrumgebieden van Assendelft, Krommenie en Wormerveer worden in het ZMP Groene loper tussen station en winkelgebied aangemerkt als A-zones, waarmee de prioriteit Ook willen we bezoekers verleiden meer met dus bij de ruimtelijke kwaliteit, de het openbaar vervoer en de fiets te gaan en belevingswaarde, bij het langzaam verkeer en deze modaliteitskeuzen stimuleren. Voor beide bij bestemmingsverkeer komt te liggen. De centra spelen de stations (Krommenie- huidige structuur lokt doorgaand autoverkeer Assendelft en Wormerveer) hierin een door het centrum van Krommenie en belangrijke rol. Vanaf deze plekken stellen we Wormerveer en door stationsomgeving een (Zaans)groene loper voor die voor een Wormerveer uit. Ruimtelijke ontwikkelingen in goede verbinding met het centrum moet Zaanstad-Noord leiden ook tot extra zorgen. De focus moet hier liggen op de mobiliteit. Dit maakt de situatie voor fietsers en voetganger en (deel)fietser. Betere voetgangers op verschillende plekken oversteekbaarheid van de N203 en een onoverzichtelijk en onaantrekkelijk en zet aantrekkelijker knooppuntomgeving zijn hierbij leefbaarheid voor bewoners onder druk. cruciaal. Voor Krommenie biedt de doorgetrokken A8 hier voordelen: doorgaand Door het doorgaande verkeer te verkeer kan een route via de A8 – A9 gaan beperken/weren kan hier juist meer ruimte volgen, waardoor de Provinciale weg kan ontstaan voor het langzame verkeer en een worden heringericht en de barrièrewerking van betere verblijfskwaliteit in het winkelgebied. Ook de Provinciale weg kan worden verkleind. In is hiermee de verbinding met het centrum van Wormerveer dient de Stationsstraat de kernen beter te realiseren voor het aantrekkelijker te worden gemaakt voor langzame verkeer. Specifiek in Krommenie is voetgangers en fietsers. Door de de verkeerscirculatie wel een lastige puzzel. In knooppuntomgeving aantrekkelijker te maken het kader van de ZMP-uitwerking voor Noord als ontmoetingsplek, ontstaan bovendien betere kijken we hoe dit anders kan. Parkeren in beide

Pagina 33 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

voorwaarden voor verdichting en economische Fietsroute langs de Zaan ontwikkeling op de knooppunten. Naast een doorfietsroute langs de N203 zetten we in op het realiseren van een betere fietsverbinding langs de Zaan. Zowel als verbinding tussen de kernen als recreatieve fietsverbinding. Met name in Wormerveer wordt deze route nog te veel gebruikt voor doorgaand autoverkeer. Dit maakt ook het fietsen langs de Zaan op de Zaanweg minder aantrekkelijk. Bovendien zit er veel druk op de Stationsstraat en de omgeving van station Wormerveer, dat daardoor geen aantrekkelijke plek is. Hier zijn ook lokale maatregelen gewenst om doorgaand verkeer via andere, meer geschikte routes aantrekkelijker te maken. Een knip op het Noordeinde kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat

de Zaanweg geen aantrekkelijke doorgaande Figuur 12: Sfeerimpressie Provinciale weg met route meer is. De meest wenselijke oplossing verbeterde oversteekbaarheid. wordt bepaald in de ZMP-gebiedsuitwerking Noord. Derde brug over de Zaan Om de Stationsweg en het centrum van Wormerveer meer te ontlasten van het doorgaande verkeer, zetten we voor de lange termijn in op een derde brug over de Zaan in het verlengde van de Prinses Irene- Brigadeweg. Door deze aan te sluiten op de Papiermakerstraat in Wormer ontstaat een soort ringstructuur om Wormerveer heen. De Zaanbrug, Zaanweg en Stationsstraat kunnen dan een meer lokale functie krijgen. De Stationsstraat kan meer ingericht worden voor het langzame verkeer, zodat het nog meer een verbinding wordt tussen het centrum van Figuur 13: Sfeerimpressie verbeterde fietsroute langs Wormerveer en het station. de Zaan

Pagina 34 van 131

Versie 27 januari 2021

Regionaal verkeer verleiden langs de kernen Verminderen van de barrièrewerking Het doortrekken van de A8/A9 is een Het terugdringen van het regionale verkeer op belangrijke verbinding die grote invloed heeft op N203 heeft een positief effect op het de verkeersstromen en structuur in Zaanstad- verminderen van de barrière tussen noord en Noord. De realisatie neemt de regionale zuid en betere toegankelijkheid naar het verkeersfunctie van de N203 door Krommenie buitengebied. Daarnaast is behoefte aan het over en ontlast ook de N203 bij Wormerveer verminderen van de barrièrewerking van enigszins. Dit zorgt ervoor dat de (water)wegen voor fietsers op de oost – west verkeerskundige impact van deze verbinding relatie. Zodat fietsen in dit gebied, zeker aan de kan worden teruggedrongen, de leefbaarheid noordzijde, nog makkelijker en toegankelijker rondom de weg kan worden vergroot en deze wordt. Voor het fietsverkeer is er nu aan de verbinding in de toekomst een boulevard kan noordkant, op de relatie Wormer – Wormerveer worden. Dit geldt met name voor het deel van – Krommenie – Alkmaarder- en de Provinciale weg tussen Krommenie en Uitgeestermeer, een grote omrijfactor omdat Assendelft. alleen op twee plekken aan de zuidkant het water overgestoken kan worden. Hierdoor Door het aantal rijstroken op dit deel van de wordt nu sneller de auto gekozen om Provinciale weg terug te brengen en de verplaatsingen te maken. snelheid over de hele N203 tussen Krommenie en Koog aan de Zaan terug te brengen naar 50 Nieuwe brug over de Nauernasche Vaart km/u krijgt deze weg minder een doorgaand Een nieuwe brug in de buurt van de Ned karakter. De Provinciale weg wordt daarmee Benedictweg (Noorderveld) biedt als oplossing een lokale verbinding tussen de dorpen. En de niet alleen een toevoeging in de weg wordt meer onderdeel van de dorpen, hoofdfietsstructuur van Wormer naar doordat hij beter oversteekbaar wordt en de Krommenie en verder, maar kan ook helpen om omgeving, met name bij knooppunten autoverkeer door het hart van Krommenie te aantrekkelijker wordt. Deze aanpassingen voorkomen. De Vaartbrug wordt bovendien zorgen gelijktijdig voor een lagere ontlast, waardoor het daar ook veiliger wordt verkeersintensiteit op de weg, wat samen met voor de fiets. De mogelijkheid voor de inpassing de lagere snelheid voor een betere van deze nieuwe brug zal verder worden oversteekbaarheid en leefbaarheid langs de verkend, waarbij tegelijk wordt gekeken wat er weg zorgt. dan eventueel nog aan de Vaartbrug moet veranderen.

Pagina 35 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

P&R en parkeren op afstand bij stations Resumé Maatregelen Noord De P&R-terreinen bij de stations faciliteren het (zie kaartbeeld figuur 13) maken van een ketenverplaatsing. Bij Krommenie is de P&R ook bedoeld voor de 1. Groene loper Wormerveer: regio, komend vanuit het (noord)westen. Voor . Herinrichting centrumgebied Wormerveer gaat het om de lokale behoefte . Aanhechten station knoop met voor het maken van een ketenverplaatsing. verbinding stationsstraat Deze parkeerterreinen kunnen worden vergroot . Beoordeling verkeerscirculatie om zo ook een alternatief te bieden voor de . Uitwerking parkeeroplossing parkeerbehoefte van de centra. Parkeren in het . Extra laad- en losplaatsen en centrum blijft gewoon mogelijk, maar zal heldere routering voor logistiek gereguleerd zijn. Parkeren bij het station moet 2. Groene loper Krommenie: een aantrekkelijk alternatief op beperkte . Herinrichting centrumgebied loopafstand bieden. . Verbeteren oversteekbaarheid N203 Overlast van logistiek verkeer tegengaan . Herinrichting voormalig busstation De omvang van het logistieke verkeer in . Beoordeling verkeerscirculatie Krommenie sluit niet aan bij het karakter van . Uitwerking parkeeroplossing het gebied. Om (overlast van) het logistieke . Extra laad- en losplaatsen en verkeer terug te dringen verkennen wij de heldere routering voor logistiek mogelijkheid groot logistiek verkeer te weren of . Evt. instellen venstertijden venstertijden in te voeren. Voor Wormerveer is Krommenie Centrum de problematiek voor het logistieke verkeer 3. Derde brug over de Zaan in het anders, daar gaat het meer om het organiseren verlengde van de Prinses Irene- en structureren van het laden en lossen. In Brigadeweg beide centra willen we schone, efficiënte 4. Verbeteren fietsroute langs de Zaan logistiek een impuls geven door het instellen 5. Versterken doorfietsroute Provinciale van een zero emissie zone voor bestel- en weg N203 vrachtauto's. Om die beweging te faciliteren, werken we met ondernemers aan een logistieke 6. Vergroten leefbaarheid en barrière verzamelhub op het bedrijventerrein vermindering Provinciale weg N203 Noorderveld-Molletjesveer, dat op korte 7. Nieuwe brug in de buurt van de Ned afstand, midden tussen beide centra ligt. Benedictweg 8. Vergroten P&R terreinen bij de stations

Pagina 36 van 131

Versie 27 januari 2021

Figuur 14: Ontwikkel- en maatregelenkaart Noord

Pagina 37 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

4.2 Zaandam Oost de belangrijkste invalswegen voor het autoverkeer van en naar Zaanstad. In Zaandam Oost zetten we in op het anders Het Zaans Medisch Centrum bij het Prins organiseren van het autoverkeer, de Bernhardplein is een belangrijke werkgever en omliggende autostructuur willen we versterken bestemming voor de Zaankanters. Het ZMC om daarmee autostromen dieper in het gebied vormt ook de drager voor de ontwikkeling van te matigen. Op die manier komt er ruimte voor een medisch cluster rond station Kogerveld. een nieuwe oostelijke HOV-as, die zorgt voor Poelenburg en Peldersveld kennen een een betere bereikbaarheid en samen met een meervoudige problematiek. Er ligt een pact voor andere inrichting op de Wibautas voor een 20 jaar om de wijken te versterken. De betere relatie met de westkant van Zaandam. Wibautas is de noord-zuid verbinding tussen Ook creëren we een nieuwe doorfietsroute het Prins Bernhardplein en de Thorbeckeweg. noord-zuid door het gebied. En we versterken Deze as vormt een barrière tussen de wijken. de knoop rondom Kogerveld ten behoeve van Langs de Zaan bevinden zich voornamelijk de gebiedsontwikkeling. historische woonbuurten met nieuwe ontwikkelingen op oudere industrielocaties langs de oevers van de Zaan. Aan de zuidkant Karakterisering gebied Zaandam Oost de andere belangrijke auto-ontsluiting van Zaandam Oost bestaat uit een verscheidenheid Zaanstad: de Thorbeckeweg. van gebieden en functies. Een belangrijk ontwikkelgebied is rondom het station Kogerveld. De Prins Bernhardweg is een van

Figuur 15: Fasering en verkleuring zonering in Zaandam Oost; Kogerveld

Pagina 38 van 131

Versie 27 januari 2021

Ruimtelijke opgave met ontwikkelingen en Begeleiden van de verkeersstromen naar de structuur buitenkant Rondom Kogerveld speelt een belangrijke In Zaandam Oost komen veel stromen bij ontwikkelopgave van ongeveer 3.500 elkaar: de nieuwe HOV-as, de doorfietsroute én woningen. Hier vindt een transformatie plaats regionaal en lokaal autoverkeer. De opgave is van bedrijventerrein, sportvelden en om autoverkeer van en naar de regio zo veel braakliggende grond naar een woongebied mogelijk gebruik te laten maken van het rondom het station. hoofdwegennet.

Aan de oostkant net buiten de gemeentegrens Dit realiseren we door in te zetten op de loopt de A8, de verbinding A7 richting Hoorn en invalswegen vanaf de A8. Aan de noordkant meer naar het zuiden de A10 rondom gaat het om de Prins Bernhardweg en in het Amsterdam. Als uitwerking van de MIRT studie verlengde daarvan de Vincent van Goghweg. Amsterdam-Hoorn zal de A8 op dit tracé De Provinciale weg (N203) en worden uitgebreid. Voor de zuidelijk invalsweg Wibautas/Heijermansweg geleiden het verkeer vanaf de A8, de Thorbeckeweg, nadert vanuit de wijken naar deze verbindingen. Aan uitvoering van het plan om de capaciteit en de zuidkant gaat het om de Thorbeckeweg, die inpassing van beide te optimaliseren. Voor de vanuit Zaandam Oost wordt gevoed door de noordelijke invalsweg, de Prins Bernhardweg / Wibautas. Alternatieve routes voor het A7, is de ambitie uitgesproken deze in te autoverkeer die meer door de wijken heen richten als Stadsweg. Eerste voorzichtige lopen, ontmoedigen we door bijvoorbeeld stappen in die richting worden gezet, maar sturing op de kruispunten of een andere meer is nodig. inrichting van de wegprofielen waar andere modaliteiten een belangrijke rol hebben. Aan de oostkant van het centrum van Zaandam Bijvoorbeeld op de Paltrokbrug. speelt de transformatie van de Peperstraat en de herinrichting van de Burcht. Hiermee wordt een eerste stap gezet om de oostkant van Alternatieve ontsluiting voor Poelenburg en Zaanstad meer aan te sluiten op het centrum. Peldersveld Gebiedsontwikkeling in de Kleurenbuurt kan Om Poelenburg en Peldersveld beter te hierin een volgende stap zijn. ontsluiten en gelijktijdig de verkeersdruk op de Wibautas te verminderen (en zo ruimte voor HOV op de Wibautas te krijgen), stellen we een alternatieve ontsluiting voor. Een directe aansluiting op de A8 lijkt niet haalbaar. Het veroorzaakt verstoring op de afwikkeling van

Pagina 39 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

het verkeer op de A8. Maar daarnaast zien wij meer een barrière vormt maar het hart van het zo'n directe aansluiting ook als niet wenselijk. gebied wordt. Dit zal één van de eerste Een directe aansluiting op de snelweg uitwerkingsopgaves na vaststelling van het veroorzaakt juist meer verkeer in het hart van ZMP zijn. het gebied, met name in de oost-westrichting waar we juist meer ruimte voor fietsverkeer willen. Het biedt dus onvoldoende soelaas voor Nieuwe oostelijke doorfietsroute in een het probleem dat wij willen oplossen. aantrekkelijke groene omgeving In de huidige situatie is de route langs het spoor Daarom stellen we voor om de ten westen van de Zaan beschikbaar als noord- autoinfrastructuur te verbeteren aan de zuid doorfietsroute. Deze is snel, maar niet erg oostrand van Poelenburg / Peldersveld, aantrekkelijk en voor Zaandam Oost op te grote inclusief een directe aansluiting op afstand. Er is behoefte aan een oostelijke Thorbeckeweg en/of Prins Bernhardweg / A7. doorfietsroute in een aantrekkelijke groene Dit vergt investeringen in verbeterde omgeving om het netwerk compleet te maken. (ongelijkvloerse) aansluitingen op deze wegen. Deze route stellen wij voor ten oosten van de Hiervoor is op korte termijn een scenario-studie Wibautas, langs de Gouw, langs water en door nodig naar haalbaarheid en inpasbaarheid groen. Dit als contrast met de doorfietsroute (zowel verkeerstechnisch als tussen de Provinciale weg en het spoor en de stedenbouwkundig). noord – zuid verbinding die nu langs de drukke Wibautas loopt. Belangrijke opgave hierbij is dat de oostelijke doorfietsroute goed doorloopt Prins Bernhardplein als hart van het tot aan Wormer (wat eventueel aanpassingen middengebied bij de Zaanse Schans vraagt) en verknoopt Het Prins Bernhardplein is samen met de Prins wordt met hubs zoals Zaandam Kogerveld, Bernhardweg een belangrijke verbinding in het Zaans Medisch Centrum en de Vlinder. Ook gebied, waar verschillende stromen elkaar verkoopt de route belangrijke herkomst- en kruisen. Ruimtelijk vormen ze een barrière voor bestemmingslocaties zoals de Zaanse Schans, met name fietsers en voetganger van en naar de nieuwbouwontwikkeling Achtersluispolder en Kogerveldwijk. Hier zal in de toekomst Amsterdam Noord. verdichting en knooppuntontwikkeling plaatsvinden. Met de toenemende Verbeterde oost-west (fiets)verbinding verkeersintensiteit en de realisatie van de HOV Naast de noord–zuid doorfietsroute zijn oost – verbinding, zal de vormgeving van het kruispunt west verbindingen essentieel voor Zaandam en de aanliggende wegen onderzocht moeten Oost. Ten westen van de Zaan ligt bijvoorbeeld worden. Doel is dat het Prins Bernhardplein niet het centrumgebied van Zaandam en de stations op de spoorlijn tussen Amsterdam en Alkmaar.

Pagina 40 van 131

Versie 27 januari 2021

De doorkruising van de Wibautas en de Zaan (tram-)bus zijn meer haltes mogelijk, met maken een eenvoudige verbinding tussen delen minder grootschalige verdichting. lastig. Door de Wibautas te herinrichten en in te zetten als HOV-verbinding en minder belangrijk Alternatieve tracés meer naar het oosten te maken voor het autoverkeer wordt deze kennen een beduidend lagere vervoerspotentie: barrière al grotendeels weggenomen. de bebouwingsdichtheid en daarmee vervoerwaarde is er lager. Mogelijk kan dit verbeteren als op lange termijn verdichting in dit De Wibautas als HOV-as gebied plaatsvindt. Maar ook dan nog zal de De Wibautas is het meest wenselijke tracé voor Wibautas meer vervoerwaarde hebben, een de HOV-as in Zaandam Oost. Er is een grote, directere en daarmee aantrekkelijke verbinding continue (potentiële) vervoersvraag, van zowel van Kogerveld via Achtersluispolder naar het centrum als Poelenburg (mits voor- en Amsterdam-Noord kunnen bieden, meer natransportroutes goed worden vormgegeven). kansen bieden voor ontlasten van het centrum De as ligt centraal en komt langs de belangrijke en een logischer verdeling van HOV-lijnen in functies en bestemmingen in Zaandam en sluit Zaanstad mogelijk maken. Voor een oostelijke logisch aan op de ontwikkelingen van centrum- (H)OV-lijn, aanvullend op de HOV-verbinding oost, Kogerveldwijk en in het zuiden van de Wibautas, zien wij bovendien ook Achtersluispolder. De HOV-as wordt sneller en kansen. biedt door het naar gunstiger plekken verschuiven van bestaande haltes een betere Wij zien verder mogelijkheden de route ten verbinding naar Poelenburg en Peldersveld. noorden van station Kogerveld af te buigen Het tracé via de Wibautas is ook toekomstvast, naar station Koog aan de Zaan om vervolgens dat wil zeggen dat de keuze van de modaliteit via Station Zaanse Schans naar de Zaanse (metro, tram of bus) in het lopende regionale Schans te rijden (en eventueel door naar de onderzoek naar de ZaanIJ-corridor geen P+R-locatie aan de A7). Dit is een kortere route invloed heeft op het voorkeurstracé. Op naar de Zaanse Schans dan oostelijk om, met gefaseerde ontwikkeling kan bovendien worden bovendien extra verknopingskansen bij twee ingespeeld door de onderbouw (fundering) vast stations. Wel moet twee keer de Zaan worden geschikt te maken voor toekomstige andere gekruist. Het oostelijke tracé is langer en qua modaliteiten. De modaliteitskeuze heeft wél vervoerwaarde minder aantrekkelijk, maar invloed op het aantal haltes en op de ontsluit wel de P+R-locatie aan de A7 via een halteomgeving. Een metro heeft een beperkt kortere route. Beide opties houden we aantal haltes en vraagt grootschalige vooralsnog open. De keuze maken we in verdichting rond deze haltes. Bij tram of regionaal verband.

Pagina 41 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Resumé maatregelen Zaandam Oost (zie kaartbeeld figuur 15)

1. Realisatie oostelijke doorfietsroute 2. Wibautas (incl deel in Kogerveldwijk) herinrichten als HOV-as en versterken ruimtelijke kwaliteit 3. Inpassing Prins Bernhardplein als hart van het gebied 4. Alternatieve ontsluiting Peldersveld – Poelenburg

Figuur 16: Sfeerimpressie inrichting Wibautas als HOV-as

Meer ruimtelijke kwaliteit voor de Wibautas Om ruimte te maken voor de HOV-as, loop- en fietsroutes naar het OV te optimaliseren en gelijktijdig de barrièrewerking van de Wibautas te slechten pleiten we voor een andere inrichting met meer ruimtelijke kwaliteit. Door de barrière te verminderen, verbinden we de wijken Poelenburg en Peldersveld beter met het HOV en het centrum en worden deze wijken meer onderdeel van de stad en raken ze aangehaakt op de regio.

Om dit mogelijk te maken is het nodig de auto intensiteit op de Wibautas te verminderen. De maatregelen voor een nieuwe ontsluiting van Poelenburg en Peldersveld zijn hiervoor nodig.

Pagina 42 van 131

Versie 27 januari 2021

Figuur 17: Ontwikkel- en maatregelenkaart Zaandam Oost

Pagina 43 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

4.3 Centrum en Karakterisering gebied centrum en Stad langs de Zaan Stad langs de Zaan Het hart van het gebied bestaat uit het centrum van Zaandam. Met daaromheen historische Voor het centrum van Zaandam zetten we in op woonwijken als Russische Buurt en Oud-West, het verder vergroten van de ruimtelijke kwaliteit maar ook het nieuwere Eiland. Aan de en belevingswaarde in een groter noordkant zijn de kernen Oud Koog en Oud centrumgebied, vergelijkbaar met bijv. de Zaandijk aan Zaandam vastgegroeid. Hier ligt, Gedempte Gracht. Het centrum is het aan de overzijde van de Zaan, ook de Zaanse aantrekkelijke, multifunctionele hart van Schans en Het Kalf. Ten westen van het spoor Zaanstad waar ook horeca en voorzieningen ligt Westerwatering, Westerkoog en Rooswijk, zich concentreren en is daarmee een impuls woonbuurten die sinds halverwege de jaren voor het economische en woonklimaat van tachtig zijn gebouwd. Aan de zuidkant sluit Zaanstad. De voetganger en fietser zijn de Zaandam West aan op bedrijventerreinen langs hoofdgebruikers van de ruimte. Hetzelfde geldt het Noordzeekanaal. bij de toeristische trekpleister Zaanse Schans voor de voetganger. In Zaandam West is de opgave om de relaties met de stations te Ruimtelijke opgave met ontwikkelingen en versterken en de barrièrewerking van de wegen structuur en het spoor te verminderen. Met de realisatie van Inverdan heeft het stadshart een boost gekregen en is een verbinding van het centrum gelegd tot over de spoorlijn.

Figuur 18: Fasering en verkleuring van zonering in centrum en Stad langs de Zaant

Pagina 44 van 131

Versie 27 januari 2021

Aan deze kant van het spoor ligt de grootste om verkeersstromen anders te leiden en de ontwikkelopgave van het gebied met ongeveer stationsomgevingen beter geschikt te maken 2.000 woningen en het toevoegen van voor toekomstige verdichting en werkgelegenheid. knooppuntontwikkeling,

Door de ontwikkelplannen rondom Burcht en Meer ruimte voor verblijfskwaliteit in centrum Peperstraat groeit het centrum ook over de Zaandam Zaan heen en wordt het gebied rond de Zaan Slimme routering (exacte invulling van de echt een centrale plek. Daarbij benutten we de routes volgt in een gebiedsuitwerking voor kracht van de horeca bij de Dam om er een Zaandam Centrum) moeten ertoe leiden dat in levendig gebied van te maken. Deze keuze het centrum als geheel, en in het bijzonder vertaalt zich automatisch in nadruk op rondom de Zaan de druk van gemotoriseerd voetganger en fiets. Dit is niet alleen voor dit verkeer afneemt. Zo ontstaat de ruimte om gebied zelf van waarde: lopen en fietsen naar verblijfskwaliteit en de kwaliteit voor het centrum zal hierdoor ook normaler worden. voetgangers en fietsers te verbeteren. Met Op termijn kan de focus weer op de westkant name rond de bruggen over de Zaan, zodat de komen te liggen, op de strook langs het spoor ruimtelijke verbinding tussen west- en bij station Zaandam, tot aan Zuiderhout-Noord. oostoever, bijvoorbeeld tussen Dam en Burcht Hier is veel onbenutte ruimte. ontstaat. Door ook de Provinciale Weg een boost te geven aan verblijven en ontmoeten, neemt de potentie voor onder meer economische dienstverlening van dit OV-knooppunt dicht bij Amsterdam alleen maar toe.

Voor het autoverkeer in het grotere gebied heeft het doortrekken van de A8 naar de A9 heeft in combinatie met het volledig maken van afrit 3 en het realiseren van de nieuwe ongelijkvloerse kruising van de Guisweg de grootste invloed. Deze wijzigingen bieden kansen Figuur 19: Sfeerimpressie winkelhart Zaandam

Pagina 45 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Wat betreft inrichting gaan we voor minder Ander gebruik bruggen over de Zaan; en een asfalt en meer alternatieve bestrating nieuwe brug? (bijvoorbeeld klinkers) om de beleving te Voor de verbindingen over de Zaan maken we vergroten. En door het verbeterde duidelijkere keuzes voor het verkeer. De verblijfsklimaat rond de Zaan wordt het ook Wilhelminabrug en Beatrixbrug in het centrum logischer de fiets al ten oosten van de Zaan te van Zaandam worden vooral ingericht voor het willen stallen bij de Peperstraat en te voet langzame verkeer. Bestemmingsverkeer blijft verder te gaan het kernwinkelgebied in. mogelijk, maar doorgaand verkeer wordt Daarom is het wenselijk om ook aan de geweerd. Ook het regionale busverkeer maakt oostkant van het centrum een goede geen gebruik meer van deze route, alleen de fietsvoorziening te maken. stadsbus blijft in het centrum.

Buiten het centrum wordt de Prins Willem Heldere routes en minder zoeken voor het Alexanderbrug heringericht als doorfietsroute autoverkeer van en naar het centrum en daarmee een verbinding tussen de Voor het autoverkeer stellen we heldere keuzes doorfietsroute langs de N203 en oostelijke voor in de routering, zodat het beeld van de doorfietsroute. Op termijn zien we deze brug slechte autobereikbaarheid verandert: heldere ook als mogelijk onderdeel van de HOV-route routes, minder zoeken en minder conflicten met naar Zaanse Schans. Het huidige doorgaande ander verkeer. Concreet betekent dit dat we de autoverkeer op deze route stimuleren we de parkeergarages in twee clusters opdelen, route via de Vincent van Goghweg en de waarbij het ene cluster alleen vanuit het westen Provinciale weg te gebruiken. bereikbaar is en het andere vanuit het oosten. De noodzaak van oost-westverkeer door het De maaswijdte in Zaandam tussen de bruggen centrum heen neemt dan af. Een mogelijke is vrij groot voor een stedelijk gebied van deze invulling (maar dat werken we nog verder uit) is omvang. Om het fiets en voetgangersnetwerk om de parkeergarages aan de westkant van het uit te breiden en de barrière van de Zaan te centrum goed bereikbaar te maken via de slechten gaan we daarom ook kijken naar een Provinciale weg en de meer oostelijke extra fiets- en voetgangersbrug over de Zaan in parkeergarages zoals Rozenhof, Zaantheater, de buurt van de Verkade fabriek. Peperstraat/De Burcht via de Peperstraat en Wilhelminabrug. Ook voor de omliggende woonbuurten bieden we een duidelijke ontsluiting, waarbij oost-westverkeer door het centrum zo veel mogelijk wordt ontmoedigd.

Pagina 46 van 131

Versie 27 januari 2021

Afwaarderen Provinciale weg N203 In het kader van het verbeteren van de oost- west verbindingen en de leefbaarheid in de stad zetten wij ook in op het afwaarderen van de doorgaande functie van de Provinciale weg. De snelheid gaat overal naar 50 km/u en we passen het profiel aan van 2 x 2 rijstroken naar 2 x 1 waar dat kan. Hierbij kijken we scherp naar wat er mogelijk is qua gebruik en intensiteit op de N203. We verwachten dat het deel ten noorden van de huidige Guisweg relatief snel aangepast kan worden. Voor het deel ten zuiden van de Guisweg tot aan het Figuur 20: Sfeerimpressie herinrichting Provinciale kruispunt met de Albert Heijnweg zal dit weg centrum Zaandam voorlopig niet het geval zijn. Met name het deel tussen de A8 en de Vincent van Goghweg zal Regionale bussen en stadsbussen vullen elkaar boven de capaciteit van een 2x1 profiel aan uitkomen. Bij het centrum van Zaandam zien De HOV-bussen met een regionaal karakter (R- we ook hoge intensiteiten. Maar gezien de net) laten we op termijn niet meer door, maar ligging en het centrum en de potentie die hier om het centrum rijden. Deze bussen leggen nu ligt om knooppunt Zaandam economisch verder grote druk op het centrum en op lange termijn, te ontwikkelen, is een impuls in de openbare met toenemende vervoersbehoefte, gaat dit ook ruimte hier cruciaal. We gaan daarom niet meer passen. We laten deze regionale verkennen hoe we specifiek hier het verkeer lijnen daarom alleen aan de randen van het nog wat kunnen verminderen, zodat er meer centrum halteren, bij het station of bij de nieuwe ruimte voor andere functies en andere OV-knoop op de Wibautas. In het centrum vervoerwijzen vrijkomt. blijven via de route over de Beatrixbrug wel

stadsbussen rijden en halteren, zodat de winkelstraat, de markt en de Dam bereikbaar zijn met OV voor iedereen die dat wil, en in het bijzonder ook voor mensen die van het OV afhankelijk zijn en geen grote afstanden te voet af kunnen leggen.

Pagina 47 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Verbeteren leefbaarheid door duurzame maken van het hoofdwegennet en het stadslogistiek doorgaande verkeer door Zaandam te Voor de logistiek zullen de routes ook beperken. We stellen daarom voor om het verduidelijkt en geclusterd worden, zodat de autoverkeer te concentreren op een beperkt overlast in de bestaande wijken rondom het aantal invalswegen en op andere plekken centrum geminimaliseerd wordt. Bij voorkeur doorgaand verkeer te voorkomen en ruimte sluiten we zo veel mogelijk aan bij de routes voor HOV, fiets en lopen te creëren. van het busverkeer en het autoverkeer. Dit vergt nadere uitwerking, omdat de markt op de Dit willen we doen door het inkomende verkeer Rozengracht de routering ook beïnvloedt. te concentreren op enerzijds de Vincent van Behalve heldere routering stellen wij voor in Goghweg richting A7 en anderzijds op de een groter gebied dan nu venstertijden in te nieuwe invalsweg vanaf A8-afslag 3, die als stellen, zoals die nu op de Dam en bij de pollers onderdeel van project Guisweg wordt gelden. Dit heeft twee doelen: een rustiger gerealiseerd. Deze wegen zijn of worden het verkeersbeeld creëren op de momenten dat er beste toegerust om als invalsweg te fungeren. veel bezoekers zijn, maar ook kan het een Andere invalswegen en doorgangswegen in het stimulans zijn voor schone en efficiënte gebied willen we ontmoedigen of juist logistiek. Aan venstertijden kunnen namelijk aantrekkelijker maken voor het OV (en ontheffingsmogelijkheden worden gekoppeld toekomstig HOV op de ZaanIJ-corridor) en voor voor schoon en efficiënt vervoer. Daarmee is de fiets/ e-bike (als potentiële vervanger van het een opstap naar invoering van een zero veel korte ritten van Zaanstad-Noord naar emissie zone voor bestel- en vrachtauto's in het Zaanstad-Zuid). centrum. In dit ontsluitingsmodel heeft het onze voorkeur Meer ruimte creëren in Zaandam Noord en afslag 2 laten vervallen. Met de nieuwe Koog aan de Zaan invalsweg kan afslag 3 deze functie Aan de noordkant van dit gebied komen veel overnemen. Bovendien voorkomen we hiermee stromen bij elkaar, mede doordat de A8 hier de dat verkeer richting Wormerveer vroegtijdig (bij bebouwde kom doorsnijdt en je hier op afslag 2) de A8 verlaat, in plaats van door te verschillende plekken de stad kunt verlaten: rijden via A8 en N246; dit scheelt enkele afslag 2 en 3 op de A8, of via de Vincent van duizenden voertuigen per dag op de N203 in Goghweg en de Prins Bernhardweg de stad uit. Zaandijk en Wormerveer. Daarnaast ontstaat Het gevaar is dat hierdoor de complete door het wegnemen van afslag 2 heel veel structuur van het gebied zwaar wordt belast ruimte om visuele barrière van de A8 drastisch door autoverkeer. Wenselijk is om autoverkeer te verminderen én om een aantal lokale uit de regio zo veel mogelijk gebruik te laten verkeersstructuren te herstellen en te

Pagina 48 van 131

Versie 27 januari 2021

verbeteren (bijv. voor langzaam verkeer, maar Een alternatieve oplossing voor de lange ook voor een betere ontsluiting van de termijn is een nieuwe (tunnel) verbinding via industrie). Wegnemen van afslag 2 leidt lokaal een doorgetrokken Vincent van Goghweg naar tot enige omrijdbewegingen, maar die zijn de Houtveldweg. Deze oplossing is in te passen beperkt: het meeste gaat in plaats van via in de voorgestelde hoofdstructuur, maar leidt tot afslag 2, nu via de nieuwe invalsweg naar veel extra druk op de Vincent van Goghweg en afslag 3. het Prins Bernhardplein. En waarschijnlijk is het een zeer dure oplossing. Wij gaan deze optie Mocht uiteindelijk toch gekozen worden voor echter wel verkennen, bij voorkeur binnen de behoud van afslag 2, dan vervallen de kaders van een ZMP-gebiedsuitwerking voor genoemde voordelen. Maar het behoud van Westerwatering en Westerkoog. Dit onderzoek afslag 2 is wel in te passen in de hier en in moet nut en noodzaak alsmede de technische hoofdstuk 5 voorgestelde verkeersstructuren. haalbaarheid nader vaststellen.

Ontsluiting Westerwatering en Westerkoog Verbeterde oost-west fietsverbindingen Recent zijn ontwerpen gemaakt, die ervoor Investeringen zijn nodig in het verder moeten zorgen dat de rondweg Westerkoog verbeteren van oost-westfietsverbindingen, die extra verkeer kan verwerken, maar tegelijkertijd de mobiliteitstransitie in Westerwatering, veilig oversteekbaar blijft én niet te aantrekkelijk Westerkoog en Oud-Koog ondersteunen. Denk voor doorgaand verkeer wordt. Hierdoor kan de aan verbetering van de fietstunnel bij station busbrug Westerkoog 24 uur per dag kan Koog aan de Zaan. Verbeter daaraan worden opengesteld voor personenauto's, als gekoppeld de doorfietsroute langs de oplossing voor de ontsluiting van Provinciale weg en de fietsroute over de Westerwatering. Lagendijk en verknoop die met hubs en stations Wij verwachten dat de busbrug ook op lange Koog aan de Zaan en Zaanse Schans. En termijn kan dienen als tweede ontsluiting van herstel de historische oost-weststructuur van de Westerwatering, zowel qua ontsluiting als qua Guisweg voor fietsers, in het verlengde van een veiligheid. Ten eerste doordat de nieuwe fietstunnel in de Guisweg bij station mobiliteitstransitie die we met het ZMP beogen Zaandijk Zaanse Schans, door een tunnel een dempend effect op het autoverkeer zal onder de A8. hebben. Ten tweede omdat nieuwbouw in Westerwatering zich vooral in het zuiden concentreert. Daar zijn zowel de OV- mogelijkheden beter (Zaandam NS) als de mogelijkheden om automobilisten te verleiden juist via het zuiden af te rijden.

Pagina 49 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Oude lint Guisweg naar Westzaan herstellen zo het reizen met het openbaar vervoer voor fiets- én autoverkeer? aantrekkelijker te maken. Het gaat daarbij In combinatie met het rechttrekken van de vooral om het deel van de route tussen het doorfietsroute langs de Guisweg (Guispad), station en de Julianabrug. Maar vooral ook stellen we voor om een verkenning te starten of zetten we in op meer vervoer over water. De deze route ook voor autoverkeer hersteld kan boottocht en het bezoek aan de Schans kunnen worden. Hiermee herstellen we het complete bijvoorbeeld als één Zaanse totaalervaring historische lint. Daarnaast kunnen we de worden verkocht. huidige verlegde Guisweg tussen Westerkoog en Westzaan dan laten vervallen, wat een Bezoek met de auto blijft welkom, maar gunstig effect kan hebben op het natura2000 parkeren op afstand moet steeds meer de norm gebied. Door het afsluiten van de worden. Dat geldt ook voor touringcars. Dit kan spoorwegovergang bij de Guisweg voor zijn bij de P+R langs de A7, maar mogelijk ook autoverkeer, voorkomen we bovendien dat bij station Zaandijk Zaanse Schans. Tussen het deze route als sluiproute door het autoverkeer station de Schans en de P+R A7 rijdt een gebruikt gaat worden. (elektrische) shuttlebus. Ook deelfietsen en aantrekkelijke looproutes horen hierbij. Ten slotte speelt op drukke momenten op de Meer kwaliteit Zaanse Schans met ander Zaanse Schans het conflict tussen de mobiliteitsconcept toeristenstromen en fietsverkeer. Om die reden De Zaanse Schans is aan de ene kant een denken wij aan een fietsroute om de Schans centrumgebied als alle andere in Zaanstad, heen. Het mobiliteitsconcept wordt waar wordt gewoond en gewerkt en waar geconcretiseerd in een ZMP-gebiedsuitwerking mobiliteitsprincipes van toepassing zijn als in de voor de Zaanse Schans. andere centra. Aan de andere kant maken de grote aantallen toeristen dit gebied ook bijzonder, wat vraagt om een specifiek mobiliteitsconcept.

We stellen verblijfskwaliteit voorop, op de Zaanse Schans zelf, maar ook op de N515 bij de Schans. Het wordt een aantrekkelijk centrumgebied, met minder gemotoriseerd verkeer. We bieden de bezoekers meer keuzevrijheid door de verbinding met het station Zaandijk Zaanse Schans op te waarderen. En

Pagina 50 van 131

Versie 27 januari 2021

Resumé maatregelen Centrum en Stad langs de Zaan

1. Centrum ontwikkeling Zaandam: Gebiedsproject centrum Inverdan Herinrichting centrum verbetering beleving en aantrekkelijkheid voor de voetganger incl. de bruggen Visie Peperstraat Verbeteren Oost-west fietsroutes Routering en toegangen autoparkeergarages Realisatie fietsenstalling oostzijde centrum Toeristische Waterhub t.h.v. Dam Uitbreiden venstertijdengebied Zaandam-Centrum in relatie tot Zero Emissie zone Extra laad- en losplaatsen en heldere routering voor logistiek Vergroten leefbaarheid bij de Provinciale weg N203

2. Wibautsas als HOV as met OV-knoop bij de Peperstraat 3. Ombouw van Prins Bernhardplein van barrière naar schakel in het gebied 4. Volledig maken Afslag 3 5. Busbrug en rondweg Westerkoog 6. Guisweg herstellen voor autoverkeer 7. Verbeteren verbinding station Zaandijk Zaanse Schans naar toeristische trekpleister Zaanse Schans

Figuur 21: Ontwikkel- en maatregelenkaart centrum en Stad langs de Zaan

Pagina 51 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

4.4 Noordzeekanaalgebied noorden daarvan sportvelden en de busknoop De Vlinder. In het zuiden van Zaanstad vindt een grote Ruimtelijke opgave met ontwikkelingen en transformatie plaats in de Achtersluispolder en structuur op het Hembrugterrein. We zetten in op het In het Noordzeekanaalgebied vinden de duurzaam verbinden van dit gebied met grootste ontwikkelingsplannen plaats de Amsterdam Noord door middel van een HOV- komende jaren voor Zaanstad. Allereerst staat as. Vanuit de Achtersluispolder realiseren we de ontwikkeling van het Hembrug met ongeveer oversteeklocaties voor langzaam verkeer over 1.000 woningen gepland. Op deze historische de Thorbeckeweg om de nieuwe ontwikkeling grond vindt herontwikkeling plaats van aan Zaanstad te hechten. gemengde woon-werkgebieden met behoud

van de oorspronkelijke waarden. Iets verder Belangrijk is verder dat we inzetten op het vergroten en optimaliseren van de capaciteit van de Thorbeckeweg. Dit is nodig voor een goede doorstroming en ontsluiting van de bedrijvigheid in het Noordzeekanaalgebied en de woongebieden aan de zuidkant van Zaanstad. We zetten in op een verbeterde aansluiting op de Thorbeckeweg voor de ontwikkeling in de Achtersluispolder en mogelijk ook een betere aansluiting van Poelenburg op de Thorbeckeweg.

Karakterisering Noordzeekanaalgebied Het Noordzeekanaalgebied kenmerkt zich vooral door bedrijvigheid. Aan de westkant liggen Hoogtij en Westerspoor als belangrijke motoren voor de Zaanse economie. Centraal ligt Zuiderhout, met onder meer de woonboulevard, en in het verlengde het Hembrugterrein met de voormalige Kogelfabriek. Aan de oostkant ligt het industrieterrein Achtersluispolder met ten Figuur 22: Fasering en verkleuring Noordzeekanaalgebied; Hembrug en Achtersluispolder naar woon-werkgebieden

Pagina 52 van 131

Versie 27 januari 2021

weg in de tijd is de grootschalige transformatie Amsterdam Sloterdijk van belang. Aan de van de Achtersluispolder naar een hoog andere zijde is ook voor Oostzaan blijvende stedelijk woon-werk gebied met ongeveer aanhaking op dit knooppunt cruciaal. 10.000 woningen gepland. Bedrijventerrein Hoogtij is nog in ontwikkeling. Met zijn grote Snelle fiets- en vaarverbindingen naar kavels voor hoge milieucategorieën en de Amsterdam waterontsluiting heeft het een uniek profiel, dat Voor een goede, snelle en toekomstvaste van groot strategisch belang is als locatie om fietsrelatie tussen Amsterdam en Zaanstad is naartoe te verhuizen voor bedrijven elders uit het noodzakelijk dat er een goede en Zaanstad. Deze doorontwikkeling zal ook nog aantrekkelijke verbinding komt tussen veel extra (vracht)verkeer genereren. Achtersluispolder en Zaandam en een goede verbinding tussen Achtersluispolder en De Thorbeckeweg is essentieel voor de auto- Amsterdam-Noord. Dit gebeurt via de ontsluiting van het gebied. Met de lopende eerdergenoemde brugverbindingen. Als er in studie AVANT wordt de capaciteit op het traject Amsterdam ook bruggen over het IJ komen, momenteel vergroot. De Hempont en Pont ontstaan zo uitstekende fietsverbindingen naar Buitenhuizen zijn cruciale schakels in het grote delen van Amsterdam. fietsnetwerk. Op langere termijn zien wij ook de noodzaak groeien van een verbinding tussen HOV naar Amsterdam Noord Achtersluispolder en Haven-Stad ten zuiden De HOV-as loopt wat Zaanstad betreft over de van het Noordzeekanaal. Bij voorkeur met een Wibautas en vervolgens via het hart van de vaste oeververbinding, maar anders een Achtersluispolder richting Amsterdam Noord. frequent pontveer. Zodat Achtersluispolder en Dit is van groot belang, want de Haven-Stad daadwerkelijk als één geheel Achtersluispolder is als grote ontwikkellocatie kunnen functioneren. een onmisbare stepping stone voor HOV verder Zaanstad in. Zonder deze grootschalige Verder moet, zeker op korte termijn, zolang het ontwikkeling wordt de kans op een goede HOV- HOV er nog niet is, de potentie van water beter as Zaanstad in veel kleiner. Voor dit HOV zijn worden benut. De verbinding tussen Hembrug bruggen over de Isaac Baarhaven en Zijkanaal en Amsterdam moet versterken, door een H, in de vorm van een combinatie van HOV en substantieel hogere frequentie van de fiets cruciaal. De bestaande HOV-knoop De Hempont. Wachttijd moet geen reden meer zijn Vlinder wordt daarmee op termijn verschoven om niet naar Amsterdam te fietsen. De en centraal in de Achtersluispolder gelegd. ontwikkelingen langs het Noordzeekanaal en Vanuit deze locatie blijft ook de relatie met het IJ in Zaanstad en Amsterdam zouden

Pagina 53 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

verder wat Zaanstad betreft aanleiding moeten woningbouwontwikkelingen in dit gebied vol geven voor het verkennen van waterbusachtige wordt ingezet op lopen, fiets, OV en oplossingen. deelmobiliteit. De eventuele nieuwe aansluiting van Vanzelfsprekend lopend of met de fiets Poelenburg op de Thorbeckeweg vraagt ook verplaatsen in Achtersluispolder en extra ruimte en heeft impact op de Hembrugterrein Thorbeckeweg. De verbeterde aanhechting is cruciaal voor het succes van lopen en fietsen in de De toenemende drukte betekent ook een Achtersluispolder en Hembrugterrein: het moet grotere leefbaarheidsopgave, bijvoorbeeld qua vanzelfsprekend zijn om zo veel mogelijk geluid. Deze ontwikkelingen tezamen vragen lopend of met de fiets te doen, of het (H)OV te om een volgende stap op langere termijn. gebruiken. En dat is weer noodzakelijk, om de Hierbij moeten we kijken hoe we de functie van impact van de groei van de stad op de de Thorbeckeweg verder kunnen optimaliseren, Thorbeckeweg te beperken. Een scherpe als invalsweg voor het zuidelijk deel van parkeernorm en stevige inzet op deelmobiliteit Zaandam en het Noordzeekanaalgebied. Dit moet hier ook aan bijdragen. kan echter niet zonder tegelijkertijd te werken aan verbeterde inpassing en verminderen van Voor de aanhechting van de stadsdelen op de hinder, maar ook verbeterde aanhechting van lange termijn zijn ingrijpende Achtersluispolder aan het bestaande stedelijke inpassingsmaatregelen nodig. We denken gebied. Mogelijk zelfs door overkluizing van de ander andere aan (gedeeltelijke) Thorbeckeweg. ondertunneling, overkluizing of overbouwing van de Thorbeckeweg. De scenario’s naar De ontwikkeling van HoogTij maakt overigens inpasbaarheid en haalbaarheid moeten op het belang van de N246 naar Beverwijk ook korte/afzienbare termijn worden onderzocht. steeds groter. Goede doorstroming moet daar dus ook worden gewaarborgd. Vooralsnog zien Thorbeckeweg versterken we daar echter geen problemen. De Thorbeckeweg wordt zwaar belast. Daarom wordt met het project AVANT gewerkt aan Noordzeekanaalgebied als werklocatie en verbetering van deze route. Dat legt een goede logistieke hub basis voor de toekomst. Door alle De grote bedrijventerreinen van het ontwikkelingen in de omgeving Noordzeekanaalgebied zijn cruciale (Achtersluispolder, intensivering Poelenburg, werkgelegenheidsmotors voor Zaanstad. Noordzeekanaalgebied) is verdere groei Bereikbaarheid van bedrijventerreinen is echter onvermijdelijk. Dit ondanks het feit dat bij de

Pagina 54 van 131

Versie 27 januari 2021

altijd erg op de auto georiënteerd. Op de terreinen zelf is dit wel af te wikkelen, maar uiteindelijk komt veel van dit verkeer op de Thorbeckeweg terecht. Daarom vinden we dat het OV in dit gebied, en ook door naar Beverwijk, in dit gebied een impuls zou moeten krijgen. Dat gebeurt echter alleen als ook meer mensen het OV willen gaan gebruiken. Ook zien we graag meer mensen naar hun werk fietsen in dit gebied. De fietsinfrastructuur is van vrij goede kwaliteit. Werkgevers spelen een belangrijke rol in het stimuleren van duurzaam woon-werkverkeer. Samen met de werkgevers in dit gebied moeten we dus kijken hoe dit een impuls te geven. Figuur 23: Sfeerimpressie gebiedsontwikkeling Achtersluispolder

Daarnaast zijn Hoogtij, Westerspoor en Zuiderhout belangrijke logistieke bestemmingen. Maar dat niet alleen: bedrijven hier kunnen ook de motor zijn achter duurzame, efficiënte stadslogistiek in het centrum van Zaandam of bouwlogistiek voor de ontwikkelingen in het Noordzeekanaalgebied. Het gebied kan met andere woorden dienen als logistieke hub voor de stad.

Pagina 55 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Resumé maatregelen Noordzeekanaalgebied

1. Versterken Wibautas als HOV

2. HOV achtersluispolder – Amsterdam Noord en Sloterdijk 3. Inpassing HOV-knoop De Vlinder 4. Doorfietsroutes naar Zaandam - Amsterdam . Verbinding ASP en Zaandam . Verbinding ASP met Amsterdam Noord (samen met OV, met brug door Noorder IJplas en over Coentunnel-mond) . Verbinding met Haven-Stad (Amsterdamse ontwikkeling ten westen van Coentunnel duurt nog heel veel jaren) 5. Thorbeckeweg . Optimalisatie doorstroming . Langzaam verkeersverbinding over de Thorbeckeweg tussen Poelenburg en Achtersluispolder 6. Hoogtij, Westerspoor, Zuiderhout . Werkgeversaanpak duurzaam woonwerkverkeer . Bedrijventerreinen als logistieke hub voor Zaanstad

Figuur 24: Ontwikkel- en maatregelenkaart Noordzeekanaalgebied

Pagina 56 van 131

Versie 27 januari 2021

4.5 Landelijk west Communicatieweg richting Heemskerk. In de toekomst zal de A8-A9 een belangrijke In het landelijk gebied zetten we in op oostwestverbinding door het gebied zijn. behouden van het bestaande dorpse karakter Inzetten op versterken fietsnetwerk en ontsluiten vanhet landschap. Dit betekent: Naast de auto is de fiets een belangrijke fietsgebruik stimuleren en inzetten op het modaliteit voor het westelijke gebied. De fiets is behouden van de bestaande auto-ontsluitingen. (met de voetganger) zelfs de belangrijkste Karakterisering gebied west vervoerwijze voor de ontsluiting van het Het westelijke deel van Zaanstad wordt landschap voor recreatie. We willen het getypeerd door een landschap bestaand uit fietsnetwerk daarom versterken. We agrarische gronden en Natura 2000 gebied. onderzoeken welke routes daarvoor van belang Daarbinnen liggen verschillende kleine kernen, zijn. Daarbij combineren we recreatief en zoals Westzaan en het oude Assendelft, met verbindend fietsverkeer, om nadelen voor historische dijken met lintbebouwing. De bijvoorbeeld natuur en biodiversiteit te Zaanse linten, dijken en paden worden beperken. Denk bijvoorbeeld aan een route van beschouwd als ‘de historische binnenstad’ van Zaandam Centrum via Westzaan en Assendelft Zaanstad die gekoesterd moet worden. In dit richting Beverwijk/Heemskerk. Hiermee krijgen gebied komen die ook tot uitdrukking. de bewoners een beter alternatief voor de afstand van 5 tot 7,5 kilometer. Gelijktijdig wordt Ruimtelijke opgave met ontwikkelingen en het buitengebied beter bereikbaar voor de structuur bewoners van de redt van Zaanstad. Binnen het westelijke gebied van Zaanstad liggen geen grootschalige ruimtelijke Herstel historische structuur Guisweg ontwikkelingsplannen. Het behoudt dus zijn Met het herstel van de oude Guisweg voor landelijke karakter. Het gebied valt volledig fietsers ontstaat er een aantrekkelijke fietsroute binnen de C-zonering, wat betekent dat auto en door de polder tussen Westzaan – Zaandijk en fiets de voornaamste vorm van mobiliteit zijn. uiteindelijk naar station Zaandijk Zaanse Zeker voor de middellange en korte afstand kan Schans. Daarbij verkennen we ook de de fiets een alternatief zijn. Qua structuur mogelijkheden deze route ook voor autoverkeer bestaat het voornamelijk uit noord-zuid te herstellen en de verlegde Guisweg (N515) verbindingen van de oude linten, met centraal deels af te breken. de N246/N8 langs de Nauernasche Vaart. Voor de oost-west verplaatsingen ligt aan de zuidkant de N246 als verbinding met het Noordzeekanaalgebied en Beverwijk. Centraler gelegen de N515 met in het verlengde de

Pagina 57 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Behouden openbaar vervoer Resumé maatregelen landelijk west Voor de bewoners van het westelijke gebied die 1. Versterken fietsnetwerk naar wijken en afhankelijk zijn van het openbaar vervoer zetten buurten wij in op het minimaal vasthouden van het Herstellen Oude Guisweg als 2. huidige voorzieningenniveau. aantrekkelijke fietsroute 3. Openbaar Vervoer behouden op huidige voorzieningenniveau

Figuur 25: Ontwikkeling- en maatregelenkaart landelijk west

Pagina 58 van 131

Versie 27 januari 2021

voetganger logisch en veilig zijn. In de basis 5 Netwerken worden de volgende kwaliteitseisen gesteld: . Directe verbindingen en barrières De hoofdkeuzes voor Zaanstad zijn integraal verminderen: de samenhangende vertaald naar netwerken voor de verschillende directheid van routes is een belangrijke modaliteiten: voetganger, fiets, openbaar inrichtingsopgave voor het aantrekkelijk vervoer en auto. Op die manier ontstaat een maken van looproutes. compleet netwerk waarin keuzevrijheid is voor . Toegankelijk inrichten: voorzieningen de Zaankanters en de gewenste modaliteiten moeten voor iedereen toegankelijk en per locatie gestimuleerd worden. Dit draagt bij bereikbaar zijn. Zowel voor mensen zonder aan de duurzame en schonere ontwikkeling van als met beperking. Zaanstad en vergroot de verkeersveiligheid van . Aantrekkelijke verbindingen versterken de alle weggebruikers. beleving en ruimtelijke kwaliteit van een In dit hoofdstuk zijn voor de overzichtelijkheid route. de hoofdelementen van de netwerken per . Sociaal veilige verbindingen: op alle modaliteit behandeld en daarmee de essentie momenten moet de openbare ruimte van de gewenste ontwikkeling. Afgerond wordt sociaal veilig zijn. met een paragraaf over integraal netwerkmanagement.

5.1 Voetganger

Principes voor beleid

Gerichte aandacht voor de voetganger Het doel van een goed voetgangersnetwerk is niet alleen om mensen in staat te stellen te lopen, maar ook mensen te stimuleren om vaker of verder te gaan lopen. Dit draagt bij aan de gezondheid van de Zaankanter en levert op die manier een bijdrage aan de gezonde stad. A-PLUS A Als voetganger kun je bijna overal lopen. Toch B-PLUS zijn er plekken waar de voetganger meer B aandacht en prioriteit verdient. Met name in C verblijfsgebieden moet de inrichting voor de

Figuur 26: Zonering per gebied

Pagina 59 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

De kwaliteitseisen worden nader uitgewerkt in Aanpak in 9 speerpunten voor de Handboek Openbare Ruimte en programma voetganger ‘toegankelijkheid’. Specifiek zal worden gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van de In Zaanstad staat de voetganger centraal in de voetgangersvoorzieningen met de volgende eerdergenoemde A-Plus en A-zones. Hier zeven speerpunten: worden hoge eisen gesteld aan de ruimtelijke kwaliteit van de openbare ruimte. De 1) Ingezette koers doorzetten in centrum belevingswaarde ligt hoog en dat bevordert het Zaandam met masterplan Inverdan wandelen of fietsen. De opgave in het centrum van Zaandam is het

vergroten van de verblijfskwaliteit. Met name Uiteraard is ook in de B en C-zones aandacht rond de bruggen over de Zaan, zodat de voor voetgangers, maar dan op specifieke ruimtelijke verbinding tussen west- en locaties zoals bijvoorbeeld schoolomgevingen oostoever, bijvoorbeeld tussen Dam en Burcht of bij winkelgebieden. Hiervoor moeten de ontstaat. Wat betreft inrichting gaan we voor nodige zaken aangepast worden in de minder asfalt en meer alternatieve bestrating bestaande omgeving en is het (bijvoorbeeld klinkers) om de beleving te voetgangersnetwerk een essentiële bouwsteen vergroten. in gebiedsontwikkelingen.

Het is hier belangrijk dat de routes naar het In de enquête hebben de respondenten centrum toe aantrekkelijk, direct, toegankelijk verbeterpunten aangegeven als: veilige en veilig zijn. Als aanlooproute wordt 600 meter routes, kortere wachttijden bij aangehouden. Binnen het hoofdwinkelcentrum verkeerslichten en kortere afstanden tot de heeft de voetganger de hoogste prioriteit: het bestemming. gebied is autoluw, een ruim voetgangersgebied is aanwezig en de oversteekvoorzieningen zijn Veelvuldige maatregelen die genoemd zijn: veilig. Daarbij is het belangrijk dat een goede bruggen over de Zaan, de Guisweg en het voetgangers bewegwijzering aanwezig is spoor in Zaandijk. van/naar parkeergarages, station en verwijzingen naar objecten zoals musea en toeristische attracties op orde zijn.

Bij de routering van parkeergarages is ook de last-mile als voetganger naar de bestemming van belang.

Pagina 60 van 131

Versie 27 januari 2021

2) Inrichting, toegankelijkheid en bereikbaarheid 4) De toegankelijkheid en bereikbaarheid van van schoolzones. treinstations en busstations Schoolroutes moeten aantrekkelijk en veilig De first- and last mile van openbaar vervoer zijn, een eenduidige en herkenbare vindt vaak te voet plaats. Om het ov schoolomgeving attendeert de overige aantrekkelijker te maken geven we prioriteit aan weggebruikers op de aanwezigheid van de looproutes bij treinstations en busstations. kinderen. Met behulp van de inrichting van de De looproutes moeten aantrekkelijk, direct en omgeving wordt de verkeersveiligheid vergroot. obstakelvrij zijn. Als aanlooproute wordt 800 meter aangehouden. Ook hier geldt dat Logische loop- en fietsroutes voor de kinderen objectbewegwijzering van belang is, niet alleen staan voorop. Idealiter is er een autovrije naar de stations maar ook naar de schoolomgeving tijdens in- en uitgaan van de fietsenstallingen en knooppunten. Bij de trein- school. Het autoverkeer (ophalen en afzetten en busstations liggen kansen om de en parkeren) vindt op gepaste afstand plaats. barrièrewerking van spoor en wegen te Dit wordt voor Zaanstad als eis opgenomen bij verminderen door deze locaties vanuit alle nieuwe ontwikkelingen. Voor bestaande richtingen bereikbaar te maken. scholen wordt gekeken welke aangepast kunnen worden. In Wormerveer en Krommenie worden groene aantrekkelijke routes gerealiseerd tussen de Gestart wordt met een werkwijze en knooppunten en het centra. inrichtingsprincipes om vervolgens jaarlijks een Alle bushaltes moeten toegankelijk zijn, het is aantal schoolzone inrichtingen te realiseren. sterk afhankelijk van de locatie en type bushalte Het blijft maatwerk in bestaande omgeving. hoe deze toegankelijk ingericht wordt. Dit is verweven met het Openbaar Vervoersplan van de vervoerregio. 3) Versterken van toeristische routes Zaanse Schans Toeristische routes worden bij voorkeur via 5) Verminderen van doorgaand autoverkeer bij autoluwe straten met een zelfstandig voetpad Wijk- en buurtwinkelcentra aangelegd, zodat zij een eigen plaats op de Wijk- en buurtwinkelcentra hebben net als het weg hebben. Om de route gemakkelijk te hoofdwinkelcentrum van Zaandam als belang kunnen vinden is objectbewegwijzering dat de looproutes aantrekkelijk, direct en veilig noodzakelijk. Hier is Zaanse Schans de eerste zijn. Alleen wordt als aanlooproute in plaats van locatie die aangepakt moet worden. 600 meter 400 meter aangehouden. Daarnaast wordt ernaar gestreefd om doorgaand autoverkeer in deze winkelgebieden te

Pagina 61 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

beperken (waar dat nog van toepassing is). In 8) Actie- en uitwerkingsplan toegankelijkheid en de gemeente Zaanstad gaat het om circa 20 bereikbaarheid winkelgebieden. Naast de herinrichtingsopgaven worden een aantal thematische uitwerkingsplannen opgesteld. Deze uitwerkingsplannen worden 6) First and last-mile naar kantoorparken jaarlijks geactualiseerd. De thema’s die Bij kantorenparken is het wenselijk dat opgepakt worden zijn: Toeristische locaties, voetgangers veilig kunnen lopen tussen OV-haltes/stations, wijk- en buurtwinkelcentra, treinstations en bushaltes en hun bedrijf. kantoren en bedrijvenparken. De Hiervoor moet er aandacht zijn voor veilige uitvoeringsprojecten in deze oversteekvoorzieningen. Waar kantoren dichtbij uitwerkingsplannen worden dan actief opgepakt centrumfuncties liggen is het wenselijk om ook in plaats van dat deze wijzigingen pas bij een te zorgen voor veilige routes tussen de herinrichting worden meegenomen. Per bedrijven en deze gebieden, zodat er synergie thematisch uitwerkingsplan wordt eerst ontstaat tussen de kantoren en de inzichtelijk gemaakt welke knelpunten er winkelgebieden. Een andere wens is om te precies zijn en welke de hoogste prioriteit zorgen voor aantrekkelijke lunchrondjes. hebben. Dit kan gaan om ongunstig afgestelde Bij bedrijventerreinen en industriegebieden is verkeerslichten, oversteekplaatsen, de opgave om meer voetpaden te realiseren. spoorwegovergangen (zoals bij Zaandijk en Veelal zijn er geen voetpaden aanwezig en Guisweg) en bruggen worden vaak genoemd maken zij gebruik van de rijbaan of fietspad. (zoals de Alexander, Beatrix en Bernhardbrug). 7) (Her)inrichting, werk met werk De knelpunten lijst wordt gevoed door de De voetganger krijgt bij gebiedsontwikkelingen uitkomsten van de inwoners enquête hierover. een belangrijke positie. Ook bij (her)inrichtingen Jaarlijks worden voor deze projecten budgetten kijken we hoe we de voetganger beter kunnen aangevraagd. faciliteren. Kwaliteitseisen voor de voetganger worden toegevoegd aan het Handboek Voor de afweging tussen de verschillende Openbare Ruimte (WIORZ). Op deze manier knelpunten wordt rekening gehouden met de wordt de aandacht voor de voetganger geborgd volgende afwegingscriteria: Aantal voetgangers binnen de organisatie en wordt het (hoger aantal heeft meer prioriteit), toetsingskader geïmplementeerd bij verkeersveiligheid (routes die door kwetsbare herinrichtingsopgaves (werk-met-werk). Zo verkeersdeelnemers, zoals kinderen en kunnen de looproutes naar de belangrijkste ouderen, worden gebruikt krijgen meer functies opgewaardeerd worden als de straten prioriteit), omliggende functies en heringericht worden. bestemmingen (scholen, verzorgingstehuizen,

Pagina 62 van 131

Versie 27 januari 2021 winkelcentra) en de rol in ketenmobiliteit (OV- 5.2 Fiets stations).

9) Realiseren van een hardloopnetwerk Beleidsprincipes fiets Om ommetjes in de wijk of tijdens werk mogelijk Ruim baan voor de fiets te maken moet een hardloop/recreatienetwerk Zaanstad kiest voor ruim baan voor fietsers en worden vastgesteld. Dit netwerk moet dan zet hier vol op in. Een aantrekkelijk en herkenbaar en aantrekkelijk worden ingericht. hoogwaardig fietsnetwerk voor de gehele regio.

Met als doel het gebruik van de fiets te Resumé maatregelen voetganger stimuleren en een verschuiving naar . Deeluitwerking Handboek Openbare fietsgebruik te bewerkstelligen (modal shift). Ruimte: Fietsen is een goed alternatief voor het . Kwaliteitseisen van autoverkeer op kortere afstanden, voor zowel voetgangersnetwerk woon/werk als recreatief. Wat een ‘korte’ . Deeluitwerking Centrumontwikkeling afstand is, wordt steeds ruimer omdat, door Zaandam: elektrisch fietsen en goede fietsroutes, steeds . Gebiedsproject centrum Inverdan langere afstanden reëel worden, met een . Herinrichting centrum verbetering reikwijdte van circa 20/25 km. Ook nemen de beleving en aantrekkelijkheid voor snelheden van de verschillende type fietsers de voetganger steeds verder toe. . Programma toegankelijkheid en bereikbaarheid voetgangers: Een grote kwaliteitssprong met oog voor . Schoolzones aansluiting op de regio en toekomstige . Routes Ov-Haltes/stations gebiedsontwikkelingen is daarmee een . Wijk- en buurtcentra vereiste. Aan een aantal grote verbeteringen . Kanten en bedrijventerreinen werken we al, zoals de Slinger en de Buiging bij . Hardloopnetwerk station Zaandam, een fietssnelweg naar Purmerend (Corridorstudie Amsterdam-Hoorn), het fietspad van Saendelft via de sportvelden van SVA naar de Communicatieweg en verbetering van de fietsroute richting

Alkmaarder- en Uitgeestermeer. Maar er is duidelijk meer nodig dan dat.

Pagina 63 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

In de enquête hebben de respondenten aan Het netwerk moet aantrekkelijk, veilig en kunnen geven waardoor ze vaker en meer comfortabel zijn en Zaanstad verbinden met gaan fietsen: beter onderhouden en andere belangrijke verbindingen in regio. Zo comfortabele fietsroutes, meer vrijliggende ontstaan tegelijkertijd verbindingen van/naar fietspaden en kortere wachttijden bij recreatiegebieden en vormen de routes de verkeerslichten zijn de meest aangedragen basis voor recreatieve rondjes. Op die wijze oplossingen. heeft de Zaankanter snel en comfortabel toegang tot het buitengebied, die de mogelijkheden om te bewegen bevorderen.

3 typen van fietsroutes

Om het Zaanse fietsnetwerk voor 2040 een

forse impuls te geven en duidelijk en logisch te structureren wordt in het netwerk onderscheid gemaakt naar 3 type fietsroutes. Dit is nodig aangezien routes van elkaar verschillen in functie van verbinden en ontsluiten. Het onderscheid is gemaakt in; 1. Doorfietsroute met zo min mogelijke stops; 2. Hoofdfietsroute veilige (oost-west) routes naar belangrijke bestemmingen; 3. Regulier netwerk aanvullende veilige routes om korte afstanden goed met de fiets te kunnen afleggen.

Tabel 1: Kwaliteitseisen per fietsroute

Pagina 64 van 131

Versie 27 januari 2021

Figuur 27: Fietsnetwerk 2040

Pagina 65 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Speerpunten aanpak fiets ondertunneling/overkluizing van de Thorbeckeweg. 1) Nieuwe oostelijke verbinding als onderdeel 4. Achtersluispolder – Amsterdam: van de Zaanse ladder toekomstvaste fietsrelatie (zie punt 2) De Zaanse ladder bestaat uit de combinatie van doorfietsroutes en hoofdfietsroutes en vormt Ook bestaande verbindingen van de route daarmee de ruggengraat van het fietsnetwerk. moeten worden verbeterd en worden De oostelijke staander is een doorfietsroute opgewaardeerd. Daarnaast het versterken van gesitueerd in een aantrekkelijke groene de vindbaarheid en routering van de route van omgeving om het fietsnetwerk compleet te groot belang. maken.

De nieuwe oostelijke doorfietsroute zorgt ervoor 2) Fietsverbinding van Zaandam naar Zaanstad dat het fietsverkeer ontvlochten wordt van het via Achtersluispolder overige verkeer wat daarmee de Achtersluispolder is volop in ontwikkeling. aantrekkelijkheid en fietsveiligheid van de Daarnaast wordt aan de andere kant van de fietser vergroot. Belangrijk is dat de route A10 én aan de andere kant van het IJ Haven- goede aanhechting vindt met de wijken en Stad ontwikkeld door Amsterdam. Voor een buurten. Bij de uitwerking van de route zijn een goede, snelle en toekomstvaste fietsrelatie aantal tracés te onderscheiden: tussen Amsterdam en Zaanstad is het 1. Wormerveer – Wormer - Zaanse Schans: noodzakelijk dat er goede en aantrekkelijke tracékeuze en landschappelijke inpassing verbinding komen tussen Achtersluispolder en van de route. Het wegnemen van barrières Zaandam, een goede verbinding tussen met een nieuwe (fiets)brug over de Zaan in Achtersluispolder en Amsterdam-Noord de buurt van Ned. Benedictweg. En ook (koppeling met OV-verbinding) én op termijn een fietsverbinding bij de Bartelsluis. een verbinding tussen Achtersluispolder en 2. Zaanse Schans – ’t Kalf – Kogerveld: Havenstad (over het IJ). verloop en inpassing van de route vanaf Zaanse Schans naar en door 't Kalf richting 3) Bestaande westelijke ladder via Provinciale Kogerveld. weg optimaliseren 3. Poelenburg – Achtersluispolder: inpassing Naast de opgave om de Oostelijke van de route over de Zuidervaart en over doorfietsroute te realiseren zijn er ook projecten de Thorbeckeweg voor een goede die noodzakelijk zijn voor de Westelijke aanhechting van de twee stadsdelen. Een doorfietsroute en hoofdfietsroutes. Deze scenariostudie moet de haalbaarheid en maatregelen worden opgenomen in het inpasbaarheid aantonen van actieplan fiets, waarbij bij voorkeur een

Pagina 66 van 131

Versie 27 januari 2021

behoorlijk budget per jaar (inzet: 5 miljoen, 4) Fietsroute Beverwijk-Heemskerk als inclusief bijdragen derden) beschikbaar moet onderdeel van A8/A9 komen voor de realisatie van deze Het verbeteren van de (hoofd)fietsroute tussen maatregelen. De maatregelen die noodzakelijk Beverwijk – Assendelft – Westzaan en zijn: Zaandam heeft prioriteit. Exacte routering wordt 1. Realiseren van fietstunnel in Koog aan de samen met de regio en buurgemeenten nader Zaan om zo de barrièrewerking van het onderzocht. Hierbij zijn koppelkansen met ook spoor te verminderen en voor het vergroten het doortrekken van de A8/A9. van de verkeersveiligheid. 2. Realiseren historische verbinding Guisweg. 5) Extra (fiets)brug Krommenie Deze heeft een relatie met de Een nieuwe brug in de buurt van de Ned spoorovergang (OV-netwerk) en met het Benedictweg (Noorderveld) biedt oplossing autonetwerk (barrière A8), om zo de voor het versterken van de route van Wormer barrièrewerking van het spoor te naar Krommenie en verder. Daarbij slecht het verminderen en het vergroten van de ook de barrière van de Nauernasche Vaart. verkeersveiligheid. 3. Verbeteren van fietskwaliteit langs de 6) Extra fiets- en voetgangersbrug over de Wandelweg (N203) om zo het comfort en Zaan veiligheid op de doorfietsroute te vergroten. Om het fiets- en voetgangersnetwerk uit te 4. Oost-west doorfietsroute centrum: Brede breiden en de barrière van de Zaan te slechten verkenning hoe vanuit de westzijde van het wordt gekeken naar een extra fiets- en spoor de oostelijke doorfietsroute bereikt voetgangersbrug over de Zaan in de buurt van kan worden. Dit heeft een sterke relatie met de Verkade fabriek. Hierdoor wordt het netwerk de centrumvisie en de visie op het rondom het centrum van Zaandam fijnmaziger. Stationsgebied. Daarmee wordt de 7) Structureel aanpakken van fietsknelpunten toegankelijkheid en bereikbaarheid van Naast de grote infrastructurele opgaves zijn er centrum Zaanstad vergroot. ook vele kleinere knelpunten die opgepakt 5. Julianabrug – Wandelweg/Wormerveer kunnen worden om niet alleen de door- en door Zaandijk: Het verkennen van de hoofdfietsroutes in kwaliteit en aantrekkelijkheid verbetermogelijkheden voor de fietsers te verhogen maar ook het reguliere tussen Julianadijk en de doorfietsroute fietsnetwerk. Deze knelpunten worden langs de Wandelweg. geformuleerd in het uitwerkingsplan fietsknelpunten. Dit plan wordt jaarlijks geactualiseerd, Naar verwachting is hiervoor idealiter circa 2 miljoen per jaar nodig, waarbij echter ook kan worden bespaard door werk met

Pagina 67 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

werk maken. In dit uitwerkingsplan Resumé maatregelen fiets fietsknelpunten worden maatregelen opgepakt zoals: Oostelijke doorfietsroute: . Het realiseren van extra verlichting . Verkenningen naar routering en . Het aanpassen van het aansluiting van de wijken: verhardingsmateriaal (vervanging van . Wormerveer – Wormer - Zaanse klinkers door asfalt) Schans inclusief fietsbrug over de . Het plaatsen/verwijderen van Zaan bebording/markeringen . Zaanse Schans – ’t Kalf – . Het verbreden van fietspaden Kogerveld . Overige maatregelen om de . Poelenburg - Achtersluispolder met verkeersveiligheid te vergroten Thorbeckeweg en Zuidervaart . Achtersluispolder richting Amsterdam Benodigde maatregelen en fasering . Verbeteren en opwaarderen bestaande verbindingen De aanpassingen om ruim baan te geven aan . Versterken vindbaarheid en routering de fiets en echt een impuls te geven aan het fietsen in Zaanstad-, vragen dus een flinke Fietsverbinding van Zaandam naar investering en directe actie. Door jaarlijks Zaanstad via Achtersluispolder: budgetten op te nemen voor fietsprojecten is . Verbinding ASP en Zaandam het niet alleen mogelijk om als gemeente zelf . Verbinding ASP met Amsterdam Noord meer op fietsen te focussen, maar ook om (samen met OV, met brug door Noorder cofinanciering te krijgen bij landelijke IJplas en over Coentunnel-mond) initiatieven. Denk daarbij aan het MRA- . Verbinding met Haven-Stad (lange fietsnetwerk, MIRT A8/A9 en de Spoorse termijn: Amsterdamse ontwikkeling ten doorsnijdingen. westen van Coentunnel)

Om het gewenste fietsnetwerk te behalen/te optimaliseren zijn de noodzakelijke maatregelen/verbeteringen hierna samengevat.

Pagina 68 van 131

Versie 27 januari 2021

Resumé maatregelen fiets (vervolg)

Doorfietsroute Provinciale weg via actieplan fiets: . Fietstunnel Koog aan de Zaan . Herstellen historische verbinding Guisweg . Verbeteren fietskwaliteit Wandelweg N203 . Oost-West doorfietsroute centrum Zaandam . Julianabrug – Wandelweg/Wormerveer door Zaandijk

Fietsroute Beverwijk-Heemskerk als onderdeel van A8/A9

Extra fietsbrug Krommenie in de buurt van Ned Benedictweg

Extra fiets- en voetgangersbrug over de Zaan in de buurt van de Verkade fabriek

Uitwerkingsplan fietsknelpunten: . Het realiseren van extra verlichting . Het aanpassen van het verhardingsmateriaal (vervanging van klinkers door asfalt) . Het plaatsen/verwijderen van bebording/markeringen . Het verbreden van fietspaden . Overige maatregelen om de verkeersveiligheid te vergroten . Werk met werk maken

Pagina 69 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

5.3 Openbaar Vervoer Purmerend-Hoorn en Zaandam-Schiphol- Leiden-Den Haag worden verbeterd. De verbindingen naar Alkmaar en naar Amsterdam Beleidsprincipes openbaar vervoer blijven op kwaliteit. De gemeente Zaanstad streeft naar een Specifiek aandachtspunt is de barrièrewerking kwalitatief hoogwaardig ov-netwerk. Het van het spoor. Daarom werken we, of denken openbaar vervoer van 2040 is ingericht op we op een aantal plekken aan tunnels onder logisch onderscheid tussen lijnen die verbinden het spoor door. In een ideale situatie zou het en ontsluiten, waardoor er een sterk en duidelijk spoor verdiept komen te liggen, zodat netwerk is. Dat betekent dat de verbindende, stadsdelen en dorpen aan weerszijden van het hoogfrequente lijnen rijden op doorgaande spoor nog beter aan elkaar verbonden kunnen assen die zorgen voor directe en snelle worden. Maar: dit is een zeer grote investering, verbindingen naar Zaanse Schans en waarvoor geen zicht op financiering is. Wij zien Amsterdam Noord. Ontsluitende lijnen takken dit daarom als optie voor de lange termijn. hierop aan en zorgen juist voor een kort voor- en na transport. Daarnaast is vervoer over 2) Wibautas is belangrijke HOV-as (Zaan IJ- water een mogelijkheid. Dit is met name een corridor) kans als aanvulling op het fietsnetwerk en voor De middelste as van dit HOV-netwerk wordt de toerisme. belangrijkste as. Deze loopt over de Wibautas

en maakt deel uit van de ZaanIJ-Corridor en 1) Spoor: landelijke en regionale ontsluiting met biedt daarmee regionale verbinding en continue de trein verder verbeteren bezetting in heen- en terugspits. Deze as Zaanstad is met zes stations uitzonderlijk goed ontsluit de grote gebiedsontwikkelingen in ontsloten met de trein. We willen hier ook Kogerveldwijk en Achtersluispolder. Het optimaal van profiteren door enerzijds het verbindt Zaandam Oost beter met de rest van aanbod aan sprinter- en intercitytreinen verder de stad én met Amsterdam (-Noord) en te ontwikkelen en anderzijds de bereikbaarheid vergroot daarmee de kansen voor de inwoners van de stations te verbeteren. De gemeente van Poelenburg en Peldersveld. De HOV-as werkt hierbij samen met de vervoerregio dient door het hart van de Achtersluispolder te Amsterdam, de provincie Noord-Holland, NS en gaan, om het HOV optimaal te laten profiteren ProRail in het Toekomstbeeld OV. Inzet is dat van deze ontwikkeling én om optimaal bij te op elke spoorlijn minimaal 4 Sprinters per uur dragen aan de benodigde duurzame mobiliteit rijden en voor de landelijke ontsluiting minimaal in Achtersluispolder. Deze HOV-verbinding 4, maar liefst 6 IC’s per uur van en naar vereist een hoge kwaliteit, minimaal R-net Plus. Zaandam. Vooral de verbindingen Zaandam-

Pagina 70 van 131

Versie 27 januari 2021

Pagina 71 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Of dit met metro, tram, of (tram)bus wordt met het OV geven tot het centrum. Dit heeft een vormgegeven, wordt in regionaal verband sterke relatie met de centrumvisie om bepaald in de studie naar de ZaanIJ-corridor. verblijfskwaliteit te vergroten en HOV-lijnen aan de randen te voorzien via knopen, zoals ook de Deze as raakt aan meerdere opgaven voor nieuwe knoop op het oostelijke einde van de knooppunten, zowel voetganger, fiets als auto. Peperstraat. Dit komt ten goede aan de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving en het 3) Snelle verbinding naar Zaanse Schans past beter bij de vervoersbehoefte op deze De ZaanIJ Corridor wordt bij voorkeur route. doorgetrokken naar Zaanse Schans middels Voor de landelijke gebieden zoals de lintdorpen een -westelijke route om zodoende reizigers is er een basisvoorziening aanwezig door een aantrekkelijke, snelle route te bieden naar buslijnen en/of buurtbussen, zodat elke kern in Station Zaanse Schans voor verdere verbinding Zaanstad ontsloten wordt. en Zaanse schans als trekpleister en eindbestemming. Zo ontstaan ook 2 spoorse verknopingen. Op deze punten komen de 5) Aantrekkelijke Hubs en knooppunten modaliteiten spoor, OV, fiets samen en kan de ontsluiten met OV overstap gemaakt worden. Voordeel van Door aantrekkelijke stations en haltes en een doortrekken naar Zaanse Schans is ook dat er goede ontsluiting met fiets te faciliteren wordt een “tegenspits” wordt gecreëerde ten opzichte het aantrekkelijker om met het OV te reizen. van de woonwerkstroom van en naar Dit houdt in: Amsterdam. . Het koppelen aan P+R-locaties om zo de reizigers te verleiden om de auto/fiets te parkeren op deze locatie en de reis verder 4) Verbindende OV-lijnen opwaarderen naar R- voort te zetten via het OV. Bij de keuze net-kwaliteit. Daarnaast ontsluitende tussen verschillende modaliteiten neemt stadsbuslijnen ketenmobiliteit een steeds belangrijkere rol Naast deze assen geldt ook dat voor andere in. verbindende OV-lijnen R-net kwaliteit wordt . OV-knoop Prins Bernhardplein/ZMC: Het nagestreefd, zoals bijvoorbeeld op de lijn Prins Bernhardplein is een belangrijke Watering – Poelenburg: hoge snelheid, hoge verbinding in het gebied, waar verschillende betrouwbaarheid, hoge frequenties. Ook de stromen elkaar kruisen. Met de inrichting van haltes en de halteafstand voldoen toenemende verkeerintensiteit en de aan de kwaliteitseisen van R-net. In het realisatie van de Hoofdas voor de HOV- centrum worden de HOV-lijnen vervangen door verbinding kan deze locatie goed ontsluitende stadslijnen, die inwoners van functioneren als een overstap locatie op Zaanstad en Oostzaan blijvend directe toegang

Pagina 72 van 131

Versie 27 januari 2021

andere lijnen in combinatie met de Maatregelen en fasering belangrijke bestemming van Zaans Medisch Centrum. Actieve opstelling in de regio . Bij de ontwikkeling van Achtersluispolder Zaanstad pakt de ontwikkelingen van het OV- wordt de HOV-knoop de Vlinder netwerk op samen met de buurgemeenten, verschoven en wordt deze centraal in de Vervoerregio Amsterdam, de Provincie Noord- ontwikkeling gefaciliteerd. Op deze manier Holland en het Rijk. De gemeente brengt in kan de HOV-knoop verbonden worden met regionale overleggen over openbaar vervoer de ZaanIJ corridor. Het is van belang ook actief de eigen wensen en belangen in. Oostzaan aan te blijven sluiten op deze knoop, omdat Oostzaan geen eigen Openbaar vervoer tijdig aanwezig bij ruimtelijke R-netlijn meer heeft. ontwikkeling . Om het verblijfsklimaat in het centrum te Met de ontwikkeling van bedrijventerreinen en vergroten en de HOV-as in het midden te woongebieden is het noodzakelijk dat in een versterken is het realiseren van een nieuwe vroegtijdig stadium ontsluitende lijnen OV-knoop ter hoogte van de Peperstraat – gerealiseerd worden. Dit geldt onder andere Wibautstraat noodzakelijk. Op deze manier voor de ontwikkeling van Meneba die op korte kan het centrum aan de randen via HOV termijn gerealiseerd wordt. bereikt worden en het centrum zelf met ontsluitende lijnen. Deze ontwikkeling heeft Door de koppeling van RO-ontwikkelingen een sterke relatie met de centrumvisie. gericht op de Zaan en het realiseren van hubs . Voor alle trein en busstations geldt dat ook langs het water kan aanvullend vervoer over de toegankelijkheid te voet een belangrijk water ingepast worden. Deze past dan goed in aandachtspunt is, hier is bij de modaliteit het OV-netwerk. ‘voetganger’ nader op ingegaan. De Onderdeel bij herinrichtingsopgaven looproutes moeten aantrekkelijk, direct en Bij herinrichtingsopgaves wordt meteen obstakelvrij zijn. meegenomen hoe de kwaliteitseisen voor het

openbaar vervoer kunnen worden ingepast. Op

deze manier wordt gezorgd dat werk met werk

gemaakt wordt. De investeringen die wij hier

doen, kunnen wij dan als onze cofinanciering

inbrengen in het grotere OV-project waar de

herinrichting onderdeel van is.

Pagina 73 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Resumé maatregelen openbaar vervoer . Landelijk en regionaal programma Toekomstbeeld OV: . Elk spoorlijn minimaal 4 Sprinters per uur rijden . Landelijke ontsluiting met minimaal 4 IC’s per uur van en naar Zaandam . Verbeteren verbindingen Zaandam- Purmerend-Hoorn en Zaandam- Schiphol-Leiden-Den Haag . Behouden van kwaliteit op de verbindingen naar Alkmaar en naar Amsterdam

. Wibautass als belangrijke HOV-AS (Zaan IJ-corridor)

. Doortrekken Zaan IJ Corridor naar Zaanse Schans

. Verbindende OV-lijnen opwaarderen naar R-net Kwaliteit

. Programma: ontwikkelen en verbeteren hubs en knooppunten: . P+R locaties . OV-knoop Prins Bernhardplein . HOV-knoop De Vlinder . HOV-knoop Peperstraat

. Programma toegankelijkheid en bereikbaarheid voetganger: . Routes Ov-Haltes/stations

Pagina 74 van 131

Versie 27 januari 2021

5.4 Auto . Woonstraat: verblijfsgebied waar spelen op straat van belang is. Alleen bestemmingsverkeer maakt gebruik Beleidsprincipes auto van deze categorie. Zo snel mogelijk naar het hoofdwegennet . Buurtontsluiting: verblijfsgebied met 30 Autoverkeer legt op veel plekken druk op de km/u. Schakel tussen de woonstraten stad. Door de wegen vanaf de snelweg meer en verbinding tussen buurten en kleine als inprikkers te beschouwen, waarvandaan de dorpen. Fietsers en auto’s gemengd op bestemming via een zo kort mogelijke rit door de rijbaan. de stad wordt bereikt, kunnen wegen in de . Wijkontsluiting: wegen met eenzelfde kernen meer worden ontlast. We sturen het functie als de buurtontsluitingen, maar verkeer naar de regio daarom zo snel mogelijk een groter invloedgebied en daarmee via het hoofdwegennet. We willen het meer een hogere verkeersintensiteit. doorgaande verkeer in de centra verminderen, Momenteel grotendeels 50 km/u wegen maar centra blijven bereikbaar voor die we op termijn willen omvormen naar bestemmingsverkeer. De verkeersveiligheid en 30 km/u wegen, te beginnen bij de leefbaarheid vergroten we door duidelijk wegen met de lagere intensiteiten. onderscheid in wegcategorieën en een heldere Experiment om te kijken naar lagere inrichting van de wegprofielen. Aandachtspunt intensiteiten en herinrichting. hierbij is het voorkomen van ongewenst Bijvoorbeeld brede fietsstroken met een sluipverkeer. Realisatie van de A8-A9 kan de smalle rijloper. Veiligheid en verschuiving van autoverkeer van de kernen leefbaarheid zijn belangrijke meer naar de randen (“van binnen naar buiten”) uitgangspunten. versterken. Met dynamisch . Verzamelweg: verbinden het lokale en verkeersmanagement wordt optimaal gebruik bestemmingsverkeer met de van het netwerk bevorderd. hoofdwegenstructuur. Gescheiden rijstroken en gescheiden Het netwerk terug in balans brengen fietsvoorzieningen met 50 km/u. Bovenstaande uitgangspunten, die al in de Koersnota zijn gepresenteerd, willen we bereiken door het in balans brengen van functie, gebruik en karakteristieken van de verschillende wegen. Dit doen we door de implementatie van en nieuwe categorisering van de wegen.

Pagina 75 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Figuur 28: Autonetwerk 2040

Pagina 76 van 131

Versie 27 januari 2021

. Stedelijke stroomweg: hoofdwegennet Speerpunten versterken autostructuur voor lokaal en regionaal verkeer met 50 km/u. Bij voorkeur maximaal één Om de hoofdautostructuur te versterken wordt rijstrook per richting om ingezet op de volgende projecten. oversteekbaarheid van de weg te kunnen garanderen. 1) Doortrekken A8/A9 . Invalsweg: brengt het regionale verkeer Samen met onze partners werken aan goede naar het nationaal hoofdwegennet. en robuuste bereikbaarheid van Zaandam, Belangrijke verkeersfunctie met regio Zaanstreek en regio IJmond. Een nieuwe prioriteit op doorstroming. weg tussen de A8 en A9 draagt hieraan bij. Als Maximumsnelheid van 50/70 km/u. gemeente zetten we volop in op het realiseren Kruispunten ongelijkvloers of met van deze verbinding. Het heeft grote invloed op verkeerslichten en duidelijke het autoverkeer in Zaanstad. En het biedt afscheiding met fietsinfrastructuur. kansen voor het vergroten van de leefbaarheid . Toegangsweg buitengebied: vooral voor Krommenie en Assendelft. verbindingen tussen de kernen buiten het stedelijke gebied met een lage Op korte termijn zijn samen met de provincie verkeersintensiteit. Maximumsnelheid Noord-Holland kansrijke maatregelen benoemd op 60 km/u. Wanneer de verbinding om de leefbaarheid op dit deel van de N203 te onderdeel is van het fietsnetwerk met vergroten, zoals het verlagen van de snelheid vrijliggende fietspaden, anders zijn en het beïnvloeden van de doorstroming, zodat suggestiestroken voldoende. de wachtrij buiten de kernen komt te staan. Een . Ontsluitingsweg buitengebied: deel van deze maatregelen zal op korte termijn verbinding tussen de stedelijke kernen worden gerealiseerd. Wanneer het realiseren in het buitengebied met vrijliggende van de A8-A9 verbinding niet mogelijk blijkt, fietspaden en een maximumsnelheid zullen de geïnventariseerde maatregelen die van 60 tot 80 km/u. voor de korte termijn zijn afgevallen nogmaals tegen het licht gehouden worden. Het daadwerkelijk terugbrengen van het aantal rijstroken op dit traject is echter alleen mogelijk na realisatie van de A8/A9.

Pagina 77 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

2) Vergroten leefbaarheid bij de Provinciale zodat bijvoorbeeld de stationsknopen meer weg N203 onderdeel worden van de omgeving, De Provinciale weg (N203) gebruiken we voor . Zaandam: Qua capaciteit zal hier voorlopig de verbinding tussen de kernen van Zaanstad nog 2x2 nodig zijn. Minimaal willen we hier en krijgt daarmee een minder regionaal de stap zetten naar een meer leefbare karakter. Hiermee verkleinen we de impact van inpassing met groen en betere deze verbinding en vergroten we de oversteekbaarheid. Aan de zuidkant moet leefbaarheid en oversteekbaarheid. De snelheid zo ook een prettigere verbinding voor brengen we uiteindelijk overal op de N203 terug langzaam verkeer tussen het naar 50 km/u om verkeer te stimuleren van Hembrugterrein en het centrum van andere routes gebruik te maken: A8, N246 of Zaandam ontstaan. Thorbeckeweg. . Krommenie: Op korte termijn worden hier In het centrum van Zaandam is het wenselijk de maatregelen getroffen om de leefbaarheid economische en ruimtelijke potentie rond de te vergroten. Bij realisatie van de A8/A9 kan N203 beter te benutten. Daarom gaan we kijken de Provinciale weg teruggebracht worden hoe we hier het verkeersaanbod op termijn naar 2x1 rijstrook. Op het deel binnen Krommenie verkleint dat de impact op het woongebied. Ook kunnen we de oversteekbaarheid richting station en richting Assendelft vergroten. Ten westen van Krommenie kan de weg met 2x1 ook minder dominant worden in het landschap. . Wormerveer – Zaandijk: Op dit traject brengen we het aantal rijstroken terug naar 2x1 (waar dit niet al het geval is). Wij verwachten dat dit kan gezien de verwachte intensiteiten, ongeacht de realisatie A8/A9. . Zaandijk – Koog aan de Zaan: Op dit traject vinden ten noorden van de A8 komende jaren grote ingrepen plaats, binnen het project Guisweg. Ten zuiden van de A8 voorzien we dat vooralsnog 2x2 rijstroken nodig blijven. Wel streven we ernaar de uitstraling en oversteekbaarheid Figuur 29: Snelheid en rijstroken Provincialeweg van de Provinciale weg hier te verbeteren, N203

Pagina 78 van 131

Versie 27 januari 2021

kunnen beperken, onder meer met een 5) Afslag 3 volledig en afslag 2 afgesloten? werkgeversaanpak en verkeersmanagement en In het project Guisweg wordt besloten over de zo op deze plek de mogelijkheden voor afslagen 2 en 3 van de A8. Wij hebben nu herinrichting van (de omgeving van) de N203 te voorkeur voor afsluiting van afslag 2 en volledig vergroten. maken van afslag 3. Dit beïnvloedt de routering van het verkeer gunstig en laat het meer van hoofdwegennet gebruik maken. Ook biedt het 3) Prins Bernhardplein als schakel in het kansen om de ruimtelijke kwaliteit rondom het multimodale netwerk viaduct van de A8 te verbeteren. Mocht in Het Prins Bernhardplein is samen met de Prins project Guisweg echter besloten worden afslag Bernhardweg een belangrijke verbinding waar 2 niet af te sluiten, dan vervallen de genoemde veel verschillende stromen bij elkaar komen voordelen, maar het is inpasbaar in het totale elkaar kruisen. Doel is dat het Prins netwerkbeeld. Bernhardplein niet meer een barrière vormt maar een schakel in het gebied. Met de toenemende verkeerintensiteit en de realisatie 6) Thorbeckeweg van de HOV-verbinding en hoofdfietsroute. Een De Thorbeckeweg wordt zwaar belast, met het integrale studie naar het kruispunt en de project AVANT wordt gewerkt aan een omgeving is noodzakelijk. Ook de verbetering van deze route. Met alle ruimtelijke oversteekbaarheid en ontmoedigen van route ontwikkelingen zoals Achtersluispolder, via gebruik van de route via Paltrokstraat en intensivering Poelenburg en Noordzeekanaal Willem Alexanderbrug voor doorgaand verkeer moet gekeken worden naar de robuustheid van van de A7 naar Koog en Zaandijk, is hierbij een de weg op de lange termijn. Onderzoek moet opgave. uitwijzen hoe de Thorbeckeweg verder geoptimaliseerd kan worden. Ook moet gekeken worden hoe de stadsdelen 4) Guisweg Achtersluispolder en Poelenburg aan elkaar Er komt een nieuwe (ongelijkvloerse) worden gehecht. Hierbij wordt gedacht aan verbinding tussen de Guisweg en Provinciale (gedeeltelijke) ondertunneling, overkluizing of weg. Hierdoor vervalt de kruising met het spoor overbouwing. en ontstaat er ruimte om station Zaandijk- Zaanse Schans en de toeristische trekpleister Zaanse Schans beter aan elkaar te hechten. In combinatie met het herstellen van de fietsroute langs de oude Guisweg, wordt gekeken of ook de autoroute (N515) herstelt kan worden.

Pagina 79 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

7) Aansluiting Peldersveld – Poelenburg doorgaande verkeer, realiseren we een derde Om Poelenburg en Peldersveld beter te brug over de Zaan in het verlengde van de ontsluiten en gelijktijdig de verkeersimpact op Prinses Irene-Brigadeweg. de Wibautas te verminderen, stellen we een alternatieve ontsluiting voor via de oostrand van Poelenburg met een directe aansluiting op 10) Nieuwe brug over Nauernasche vaart in Thorbeckeweg en/of Prins Bernhardweg / A7. (verlengde) Ned Benedictweg Dit vergt nader onderzoek. Een nieuwe brug in de buurt van de Ned Benedictweg (Noorderveld) draagt bij aan minder doorgaand verkeer door het hart van 8) Busbrug en rondweg Westerkoog Krommenie. Ook is het een toevoeging in de De busbrug wordt ook als lange hoofdfietsstructuur van Wormer naar termijnoplossing 24 uur opengesteld als tweede Krommenie. Mogelijke inpassing van de brug ontsluiting van Westerwatering. De recente wordt nader verkend. ontwerpen moeten ervoor zorgen dat de rondweg Westerkoog het extra verkeer kan verwerken, maar tegelijkertijd veilig 11) Snelheidsverlaging voor minder stikstof oversteekbaar blijft én niet te aantrekkelijk voor De stikstofproblematiek in de Natura2000 doorgaand verkeer wordt. We verwachten dat gebieden vraagt urgente actie. Op een aantal dit ook op lange termijn voldoende oplossend plekken kan snelheidsverlaging aanzienlijk vermogen kan hebben, zowel qua ontsluiting effect opleveren. Wij willen daarom de snelheid als qua veiligheid. op de N515 binnen de bebouwde kom verlagen van 70 naar 50 km/u. De snelheid op de N246 We onderzoeken echter ook de mogelijkheid tussen Westzaan en de A8 willen we verlagen van een nieuwe (tunnel)verbinding via een van 100 naar 80 km/u. Beide verlagingen leiden doorgetrokken Vincent van Goghweg op de nauwelijks tot verschuiving van verkeer en Houtveldweg. Deze oplossing is in te passen passen bij de status van deze wegen binnen de binnen de hier voorgestelde hoofdstructuur, wegencategorisering. Voor deze maar nader onderzoek moet nut en noodzaak snelheidsverlagingen gaan wij pleiten bij de alsmede de technische en financiële Provincie Noord-Holland. haalbaarheid nader vaststellen. Voor de situatie na realisatie van de A8-A9 willen wij samen met de Provincie een 9) Derde brug over de Zaan in verlengde van mogelijke snelheidsverlaging op de N246 Pr. Irene-brigadeweg tussen de A8 en Krommenie/Wormerveer Om de Stationsweg en het centrum van verkennen. Op korte termijn is dit niet aan de Wormerveer meer te ontlasten van het orde gezien de verkeershoeveelheden op dit

Pagina 80 van 131

Versie 27 januari 2021

wegvak en de huidige functie in het netwerk. Na Resumé maatregelen auto realisatie van de A8-A9 verandert dit. Van . Doortrekken A8/A9 belang is dat de snelheidsverlaging niet leidt tot . Vergroten leefbaarheid bij de een grote verschuiving van verkeer naar de Provinciale weg N203 N203 in Zaandijk en Wormerveer. . Inpassing Prins Bernhardplein . Guisweg . Voorkeur: afslag 3 volledig en afslag 2 Maatregelen op het juiste moment afgesloten . Thorbeckeweg Het is niet mogelijk om alle maatregelen direct . Aansluiting Peldersveld – Poelenburg door te voeren. Dit gaat gefaseerd en op het via oostzijde juiste moment. Slim gecombineerd met ander . Busbrug en Rondweg Westerkoog onderhoud om de kosten te besparen. . Derde brug over de Zaan in verlengde Aanpassen van de Provinciale weg bij van Pr. Irene-brigadeweg Krommenie en Assendelft kunnen we . Nieuwe brug in de buurt van Ned. bijvoorbeeld pas realiseren wanneer de Benedictweg bestaande functie is overgenomen door de . Snelheidsverlaging delen van N515 en doorgetrokken A8-A9. N246 In de prioritering van de fasering maken we . Doortrekken Zaan IJ Corridor naar gebruik van de Network Safety Index. Dit is een Zaanse Schans indicator die op basis van het gebruik en de inrichting de verkeersveiligheid beoordeelt. De wegen met de laagste scores komen het eerst in aanmerking om zodoende verkeersveiligheid in Zaanstad met de snelste stappen te verbeteren.

Pagina 81 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

5.5 Goederenvervoer over de Hoofddoel van deze hoofdstructuur is het bieden van optimale mogelijkheden voor de weg logistiek en het tegelijk waar mogelijk vermijden van logistiek in centrale gebieden van Zaanstad Goederenvervoer is cruciaal voor het en woonwijken. In de belangrijke centra zetten functioneren van Zaanstad, maar het we bovendien in op verhoging van de veroorzaakt ook overlast. Om dit in goede verblijfskwaliteit en zero emissie logistiek. banen te leiden, is een sterk, helder netwerk nodig, een “kwaliteitsnet goederenvervoer” voor Zaanstad.

Figuur 30: Netwerk goederenvervoer Pagina 82 van 131

Versie 27 januari 2021

Behalve fysieke voorzieningen zijn vaak ook waternet wordt verwezen naar paragraaf 5.6 organisatorische aanpassingen, zoals Vervoer over water. samenwerking tussen bedrijven, nodig om bundeling of vervoer over water mogelijk en Verbeteren verblijfsklimaat en optimaliseren rendabel te maken. Zie hiervoor hoofdstuk 7, logistiek het bevorderen van efficiënt goederenvervoer.) Een prettig verblijfs- en winkelklimaat ontstaat wanneer de overlast van logistiek verkeer Kwaliteitsnet: concentreren op sterke routes minimaal is. Daarbij geldt ook: bevoorrading Omdat het goederenvervoer van en naar moet altijd mogelijk blijven, want zonder volle Zaanstad voornamelijk plaatsvindt over de weg schappen geen winkelend publiek. Om die en het water, bestaat het Kwaliteitsnet reden worden er een aantal maatregelen Goederenvervoer uit een combinatie van genomen om in de winkelgebieden (en de wegen en waterwegen. routes daarnaartoe) het logistieke verkeer op een slimme manier te faciliteren. Het vrachtverkeer kan gebruiken van het autowegennet. Alle wegen die in 5.4 zijn We richten ons daarbij op de volgende zaken: opgenomen in het wegennet zijn geschikt voor 1. Het stapsgewijze uitbreiden van het vrachtverkeer. Dit is ook noodzakelijk, want venstertijdengebied, in ieder geval in overal in de stad moet vuil worden opgehaald, Zaandam-Centrum, maar mogelijk ook in wordt verhuisd, worden meubels bezorgd of Krommenie-Centrum. Daarmee ontstaat moet een brand worden geblust. Maar voor de een prettiger en veiliger winkelgebied, en grote stromen streven we een verdere blijft de toegang van bevoorradend verkeer concentratie van vrachtverkeer na op een geborgd binnen venstertijden. beperkt aantal routes. Deze routes zijn 2. Voldoende laad en losplaatsen. Aan de opgenomen in het kwaliteitsnet. Deze routes randen van het venstertijdgebied, maar sluiten de grote bedrijventerreinen en de grote bijvoorbeeld ook in de Zaanbocht, zodat winkelgebieden via een zo kort mogelijke route fiets- en autoverkeer op de rijbaan minder aan op het hoofdwegennet. Alleen op deze wordt gehinderd. routes nemen wij specifieke maatregelen om de 3. Heldere routering van bevoorradend doorstroming van vrachtverkeer te bevorderen. verkeer: routes naar de kernwinkelgebieden Een voorbeeld hiervan is de inzet van slimme worden helder aangegeven en verkeerslichten en groene golven specifiek voor gecommuniceerd, en lopen over logische vrachtverkeer. routes die optimaal zijn ingericht voor vrachtvoertuigen. In Krommenie gaan we De andere poot van het kwaliteitsnet vormt het dit ondersteunen met beperkende regels waternetwerk. Voor de beschrijving van het voor vrachtwagens en eventueel ook

Pagina 83 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

bestelauto's, zodat deze de meest waarin een hub erin slaagt logistieke partijen, geschikte routes kiezen én doorgaand vaak concurrenten, te laten samenwerken. vrachtverkeer wordt voorkomen. Een specifieke stroom binnen de stadslogistiek betreft de e-commerce. Steeds meer mensen Stadslogistiek: faciliteren van overslag naar bestellen online. Door de Coronacrisis krijgt dit kleine en schone voertuigen via hubs nog eens een extra impuls. Dit leidt tot een Transportstromen de stad in moeten schoner toename van bezorgdiensten in woonbuurten, en kunnen vaak ook efficiënter. Daarbij spelen wat tot toenemende (gevoelens van) hubs een belangrijke rol. Kleine deelladingen onveiligheid leidt, maar ook niet per definitie de worden dan afgegeven bij een hub waar meest efficiënte vervoersoplossing is voor goederen worden gebundeld en met (kleine) en bedrijven. Afgiftepunten, bijvoorbeeld in de schone bestelauto's, cargobikes of de fiets vorm van kluizenwanden, op goed bereikbare efficiënt de stad in worden gereden. Dat scheelt plekken. kunnen verkeer in woonwijken veel voertuigbewegingen, juist in de A+ verminderen en vervoer efficiënter maken. Net gebieden. als bij de hubs kijken we hoe we de transportsector ruimte kunnen geven voor dit Deze hubs zijn feitelijk logistieke bedrijven die soort oplossingen. Als extra stimulans richting gespecialiseerd zijn in stadslogistiek, vaak schone en efficiënte vervoersoplossingen zoals gevestigd op een bedrijventerrein. een hub, stellen we in de centra van Zaandam, Wij stimuleren dit soort bedrijven hun Krommenie en Wormerveer zero emissie zones activiteiten in Zaanstad uit te breiden, door ze in (zie hoofdstuk 7). via regelgeving privileges te geven (zie hoofdstuk 7), maar ook door ze te helpen bij Bouwhubs hun ruimtevraag. Er kan bijvoorbeeld behoefte Specifiek voor de bouw is er in diverse steden ontstaan aan een kleinschalig overslagpunt, ervaring opgedaan met bouwhubs. Zaanstad depot, of stalling voor cargobikes dicht bij een kent een grote binnenstedelijke bouwopgave. centrum. Wij willen deze bedrijven dan helpen Als we niets doen zal deze toekomstige stroom bij het vinden van zo'n locatie. En ook kunnen van bouwmaterialen tot overlast gaan leiden. wij bij hubs voor personenvervoer (bijvoorbeeld Dat betekent dat er bijtijds goed worden centrumhubs) of in fietsenstallingen rekening nagedacht over het stellen van de juiste eisen houden met de ruimtevraag van de én het faciliteren van bundeling van stadslogistiek. Overigens is de financiering (wie bouwstromen. Dat kan via één of meer betaalt de overslag) altijd een belangrijk punt bij bouwhubs; een hub speciaal ingericht voor de haalbaarheid van hubs, evenals de mate bouwstromen. Voorwaarde is echter wel dat hiervoor ruimte wordt geboden. Deels kan dit

Pagina 84 van 131

Versie 27 januari 2021

via bouwbedrijven zelf, die al gevestigd zijn in Resumé maatregelen goederenvervoer Zaanstad of in omliggende gemeente. Maar over de weg soms zal het nodig zijn tijdelijk ruimte te reserveren voor een bouwhub. De gemeente Programma integraal verkeersmanagement: dient hier tijdig over na te denken, anders is alle . Bevorderen doorstroming vrachtverkeer ruimte vergeven. Daarbij is aansluiting op het op onderdelen kwaliteitsnet (vb water een pré. Flexibiliteit is hierbij ook van Thorbeckeweg) belang: als een bouwproject is afgerond, moet voor een ander bouwproject mogelijk een Programma Slimme en schone logistiek: bouwhub elders worden aangeboden. . Uitbreiden venstertijdengebied Zaandam-Centrum en evt instellen Bedrijventerreinen en industrie venstertijden Krommenie Centrum . De grootste constante stroom van goederen Extra laad- en losplaatsen centra Zaanstad in en uit betreft goederen voor onze Zaandam, Krommenie en Wormerveer . industrie en voor bedrijven gevestigd op onze Heldere routering centra Zaandam, bedrijventerreinen. Het Kwaliteitsnet Krommenie en Wormerveer . Goederenvervoer faciliteert deze stromen, Faciliteren ruimte voor stadslogistieke zowel over de weg als het water. hubs . Speciale aandacht vraagt daarbij de overslag Samen met bouwers faciliteren van logistieke stromen van weg naar water. In bouwhubs . Amsterdam is hier al ruimschoots ervaring mee Overslagmogelijkheden weg-water opgedaan. De focus leggen we hierbij op faciliteren voor bouw en afval bouwlogistiek en afval; twee stromen die (gecombineerd met aan-/afvoer over de weg) over het algemeen goed over water vervoerd kunnen worden. Om dat mogelijk te maken zijn wel goed bereikbare overslagpunten noodzakelijk.

Pagina 85 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

5.6 Vervoer over water En dat is jammer, want nog steeds bevinden veel bestemmingen in Zaanstad zich dicht bij Zaanstad heeft zijn bestaan voor een belangrijk het water. Wij willen het vervoer over water deel te danken aan het sterke waternetwerk. Dit daarom een nieuwe impuls geven. netwerk, bestaande uit de Zaan (CEMT-klasse Goederenvervoer over water optimaal benutten Va), het Noordzeekanaal (klasse VI) de Goederenvervoer over water kan een Nauernasche Vaart (klasse II), bestaat nog belangrijke bijdrage leveren aan vermindering steeds. Maar het is niet meer zo bepalend in de van de druk van het wegverkeer in Zaanstad. mobiliteit van Zaanstad als het ooit was.

Figuur 31: waternetwerk Pagina 86 van 131

Versie 27 januari 2021

Zo kan één klasse Va-schip dat op de Zaan kan over de Zaan. Als zowel scheepvaart op de varen, honderdtwintig vrachtwagens vervangen. Zaan als treinaantallen op de Hoornse lijn Dit heeft niet alleen effect op de hoofdwegen, groeien, wordt het op termijn wellicht nodig maar ook op het vrachtverkeer in woonwijken, te investeren in een nieuwe brug of tunnel. daar waar industrie zich nog in woonwijken Verder worden elders in dit plan voorstellen bevindt. En maakt het vervoer duurzamer. voor nieuwe bruggen gedaan, zoals over de Zaan bij Wormerveer-Zuid en over de Met het programma Vaart in de Zaan, de Nauernasche Vaat ten noorden van de nieuwe Zeesluis IJmuiden en de nieuwe Vaartbrug. Toevoeging van enkele nieuwe zeehavenkade op HoogTij, is en wordt stevig bruggen is geen probleem voor de geïnvesteerd in verbeteringen voor de zee- en scheepvaart, zo lang de bediening goed binnenvaart. Het is de komende jaren vooral wordt geregeld. zaak deze investeringen te verzilveren. Daarbij . Faciliteren van laden en lossen aan het richten wij ons op de volgende zaken: water. Waar mogelijk zullen wij, vooral . Goede en veilige bediening van bruggen en langs de Zaan, laden en lossen van sluizen. Om te kunnen concurreren met het goederen faciliteren. De industrie langs de wegverkeer is goede doorstroming voor de Zaan is daarbij een belangrijke doelgroep, binnenvaart belangrijk. De bediening van maar denk ook aan (al dan niet tijdelijke) bruggen en sluizen, met name in de Zaan, losmogelijkheden voor grote is hierbij bepalend. bouwprojecten. Omdat de belangen van binnenvaart en . Het juiste bedrijf op de juiste plaats. wegverkeer elkaar bij bruggen letterlijk Alhoewel er veel water is in Zaanstad, kruisen, zijn goede afspraken nodig (vast te hebben lang niet alle bedrijfskavels directe leggen in een nota verkeersmanagement). toegang tot het water. Daarom gaan wij Hierbij biedt nieuwe technologie kansen, zorgvuldig om met de nog uitgeefbare zoals in het provinciale project Blauwe (semi-)watergebonden kavels, zodat deze Golf1. Hierin wordt de voorspelbaarheid van worden uitgegeven aan bedrijven die het brugopeningen voor zowel wegverkeer als water naar verwachting ook echt zullen binnenvaart verbeterd en krijgt de gebruiken. brugbediener een tool in handen om de . Stimuleren innovatie en bevorderen brug of sluis optimaal te bedienen. samenwerking: zie hiervoor hoofdstuk 7. Om de druk op het openen en sluiten van de bruggen over de Zaan te verminderen, zullen wij recreatievaart stimuleren vaker de Nauernasche Vaart te benutten. Belangrijk aandachtspunt is de spoorbrug

Pagina 87 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Kansen voor personenvervoer over water toeristische vervoer over water stáát en massa Voor personenvervoer wordt het water nog heeft, dan zien wij ook kansen om inwoners van maar beperkt ingezet. De relatief lage snelheid Zaanstad hierop mee te laten liften, is hierbij een belangrijke factor. bijvoorbeeld voor het woon-werkverkeer. Personenvervoer over water is in trek en zien wij een aantal duidelijke kansen. Ten zuiden van de Wilhelminasluis zien wij kansen voor vervoer over water als versterking van het netwerk voor alle motieven. Zeker bij de stapsgewijze ontwikkeling van Hembrugterrein en Achtersluispolder kan vervoer over water een belangrijke bijdrage leveren voor woon- werkverkeer, vooral ook in de periode dat andere vervoervormen nog niet voldoende kwaliteit kunnen bieden. Een waterbusachtig concept verbindt bijvoorbeeld Zaandam, Hembrugterrein, Achtersluispolder, NDSM, Houthavens en Amsterdam Centraal met elkaar. De fiets mag bij voorkeur mee aan boord. Hierbij is het wenselijk dat er op het Noordzeekanaal met hogere snelheid dan tot De grootste kansen zien wij voor het toerisme. nu toe mag worden gevaren, om het echt te De Zaanse Schans is één van de grootste laten concurreren met OV en fiets. Dan wordt publiekstrekkers van het land. Waar bezoekers het namelijk ook voor woon-werkverkeer eerder nu – veelal vanuit Amsterdam – met de een aantrekkelijke optie. touringcar of auto naar de Schans gaan, willen wij de focus verleggen naar het water, waarbij Veren: onmisbare schakels in het fietsnet de vaartocht en de wandeling in Zaandam De Hempont en de Pont Buitenhuizen zijn Centrum onderdeel wordt van de ervaring, in onmisbare schakels in het hoofdfietsnet van één ticketarrangement. Of denk aan andere Zaanstad. Door de sterke ontwikkeling van het combinaties: met de trein naar Wormerveer; in Noordzeekanaalgebied neemt de druk op deze de Zaanbocht op de boot stappen naar de verbindingen naar verwachting verder toe. Zaanse Schans en dan door naar Amsterdam. Alhoewel een vaste oeververbinding voor de Wij gaan in gesprek met toeristische bedrijven fietser wellicht een wenselijke ontwikkeling is, uit Amsterdam (er is al voorzichtige interesse), ligt het niet in de lijn der verwachting dat er op met de Zaanse Schans en onze regionale afzienbare termijn een brug of tunnel komt op overheidspartners hoe dit te bereiken. Als het deze locaties. Daarom zetten wij ons allereerst

Pagina 88 van 131

Versie 27 januari 2021 in op verhoging van de frequentie, op beide 5.7 Netwerkmanagement veerdiensten, maar zeker op de Hempont. Hier groeien Zaanstad en Amsterdam naar elkaar Voor alle vervoerwijzen is beschreven hoe wij toe. De frequentie op de Hempont moet voor ons zien dat het netwerk het beste kan uiteindelijk zo hoog zijn, dat de wachttijd geen functioneren. Dat gebeurt echter niet vanzelf. belemmering meer vormt om de fiets te pakken. Soms is het nodig om binnen afzonderlijke netwerken verkeersstromen bij te sturen, om te

zorgen dat het systeem niet vastloopt. Resumé maatregelen water Daarnaast kruisen de verschillende netwerken elkaar. Dan moeten keuzes worden gemaakt: . Programma integraal wie krijgt wanneer voorrang? verkeersmanagement: . Blauwe Golf Dynamisch en integraal netwerkmanagement . Programma slimme en schone logistiek: Met verkeersmanagement regelen we de . Faciliteren laden en lossen langs verkeersstromen in de stad. Dit is een Zaan onmisbaar onderdeel van het mobiliteitsbeleid. . Mogelijk op termijn aanpassen Met verkeersmanagement geleiden we verkeer Zaanspoorbrug bijvoorbeeld langs bepaalde routes of geven we . Ontwikkelen toeristisch concept vervoer voorrang aan bepaalde vervoermiddelen of over water verkeersstromen, op bepaalde tijden van de . Verkennen waterbus dag. Het is kortom een belangrijk middel om het . Hogere frequentie Hempont en Pont juiste verkeer op de juiste plaats te krijgen. Buitenhuizen Verkeersmanagement gebeurt bijvoorbeeld met verkeerslichten, verwijzingsborden en reisinformatie. Waar deze sturing vroeger voor

een belangrijk deel statisch was, dus vooraf

vastgelegd wat wanneer gebeurt, wordt het

verkeersmanagement steeds dynamischer. De

actuele verkeerssituatie bepaalt hoe het

verkeer geregeld wordt. Het wordt zo nog beter

mogelijk om op actuele knelpunten in te spelen.

Ook maken we de stap van regelen per

kruispunt naar netwerkmanagement. Met

nieuwe technieken kunnen bijvoorbeeld de

verkeerslichten op een hele route of zelfs in een

Pagina 89 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

heel netwerk continu op elkaar worden meestal de voorkeur. Als toch verkeerslichten afgestemd; moet verkeer worden omgeleid, worden geplaatst, moet worden vastgelegd wat moet bepaald verkeer even worden de maximale wachttijd is die we willen toestaan tegengehouden. De informatie kan bovendien aan verschillende verkeersdeelnemers. direct, bijvoorbeeld via smartphone of Doorstroming, veiligheid en geloofwaardigheid boordcomputer, worden overgebracht naar de van de regeling spelen daarin een rol. De weggebruiker. En dan hebben we het niet maximale wachttijden laten we verschillen per alleen over de auto, we managen het netwerk zone en per routetype. Het mobiliteitsprofiel dat integraal. Ook de fietser en voetganger, bij een bepaalde zone hoort, bepaalt voor welke buschauffeur, vrachtwagenchauffeur, nood- en vervoerwijze de wachttijden korter zijn en voor hulpdiensten, binnenvaartschipper én welke langer. Zo geven we meer prioriteit aan brugwachter kunnen beter geïnformeerd de gewenste modaliteit. Daarnaast maakt het worden dan voorheen. Daarbij zal ook uit hoe belangrijk de route is waarop de automatische beïnvloeding van de reissnelheid weggebruiker zich bevindt. Zo is bij de fiets de in de toekomst vaker kunnen voorkomen. maximale wachttijd op een doorfietsroute korter Het netwerkmanagement zal verder worden dan op een fietsroute in het reguliere net. uitgewerkt in een Beleidsnota verkeersmanagement. De principes die Daarnaast is het ruimtebeslag een hiervoor en hierna worden genoemd, worden aandachtspunt. Met meer opstelstroken voor daarin vertaald in praktisch toepasbare regels gemotoriseerd verkeer kan het totale verkeer voor het instellen van verkeerslichten, op het kruispunt sneller worden afgewikkeld, routeverwijzingssystemen etc. maar het ruimtebeslag wordt dan wel groter. Er moet ook voldoende opstelruimte voor fietsers en voetgangers overblijven. En ook de Routetype en zonering bepalend bij prioritering aantrekkelijkheid van de openbare ruimte speelt Als verkeer elkaar treft op een kruispunt, een rol in de afweging. Daarom hebben wij in moeten keuzes worden gemaakt. Deze ieder geval in A-plus, A en B-plus zones de verkeersregelfilosofie is een specifiek wens waar het kan het aantal opstelstroken te onderdeel van de Beleidsnota beperken. In die zones streven we ernaar dat er Verkeersmanagement. maximaal 1 extra (afslag)strook bijkomt op een kruising ten opzichte van het voorafgaande Allereerst is de vraag of het nodig is een wegvak. Oftewel: komt een weg met 2 rijstroken verkeerslicht te plaatsen. Als het verkeer veilig per richting uit op een kruispunt, dan is de wens en met voldoende doorstroming kan worden dat er maximaal 3 opstelstroken bij het opgelost met gewone voorrangskruispunten, verkeerslicht komen. rotondes en voorrangspleinen, dan heeft dat

Pagina 90 van 131

Versie 27 januari 2021

Soms is het lastig om op een kruispunt te ook door te parkeren en het laatste stuk met voldoen aan alle wensen. Lange wachtrijen en OV te gaan. wachttijden hebben bijv. impact op de leefbaarheid en veiligheid. Dan moet middels een zorgvuldige afweging worden geprioriteerd. Regionale samenwerking Voor welke vervoerwijze, op welke richting Verkeer houdt niet op bij de gemeentegrens. accepteren we (al dan niet tijdelijk) een langere Bovendien zijn niet alle wegen, spoorwegen en wachttijd. Ook dit laten we afhangen van zone waterwegen op Zaans grondgebied van de en routetype. Maar daarnaast moeten we kijken gemeente. Regionale samenwerking is dus naar effecten in het grotere netwerk. Leidt het nodig, als we het verkeer effectief en efficiënt langer wachten op de ene kruispunt tot van, naar en door Zaanstad willen leiden. problemen elders. Rijdt het openbaar vervoer Sinds 2017 werken wij operationeel samen met voor of achter op schema. Kunnen schepen in de provincie Noord-Holland op het gebied van één keer doorvaren bij meerdere bruggen. Is op verkeersmanagement. Alle verkeerslichten van een bepaalde route een groene golf voor auto, de gemeente zijn aangesloten op de vrachtauto of fiets gewenst. verkeerscentrale in Hoofddorp. De verkeerslichten worden aangestuurd vanuit de verkeerscentrale, volgens met elkaar Parkeerverwijzing afgesproken verkeersregelscenario’s. Zo Om het verkeer op een goede manier naar de kunnen weggebruikers beter worden parkeergarages te leiden en zoekverkeer te geïnformeerd en het netwerk beter benut. verminderen, is er enige tijd geleden een Daarnaast kunnen via de verkeercentrale parkeerring voor Zaandam Centrum ingesteld. verkeersstromen worden gemonitord en Deze ring is voorzien van dynamische defecten in de verkeerslichten geautomatiseerd bewegwijzering: routes naar garages kunnen worden doorgegeven. wijzigen afhankelijk van beschikbaarheid van routes en beschikbaarheid van parkeerplekken. Onze ambitie is dat het Zaanse netwerk vanuit Deze bewegwijzering willen we in de toekomst de verkeerscentrale uiteindelijk echt integraal geleidelijk aanpassen, zodat automobilisten wordt gemanaged. Daarvoor is het nodig eigen gestimuleerd worden te parkeren aan de kant regelscenario's op te stellen die rekening van het centrum waar ze ook vandaan komen. houden met de belangen van alle Dus kom je uit het oosten, dan parkeer je aan netwerkgebruikers, dus ook bijvoorbeeld fiets de oostkant. Dit om verkeer door en om het en binnenvaart. centrum te verminderen. Daarbij willen we ook de verwijzing naar P&R-hubs verbeteren en zo bezoekers van Zaandam-Centrum stimuleren

Pagina 91 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Reisinformatie en wegdata zo veel mogelijk Resumé maatregelen realtime ter beschikking netwerkmanagement Actuele reisinformatie en actuele informatie over wegomstandigheden zijn belangrijk voor . Programma integraal netwerkmanagement. Het geeft namelijk inzicht verkeersmanagement welke routes overbelast zijn, welke niet en waar welk verkeer is toegestaan. Via onze . Beschikbaar stellen reisinformatie en aansluiting op de verkeerscentrale stellen wij al verkeersdata (data top 15) gegevens beschikbaar aan derden en hebben wij ook toegang tot informatie van de andere partners in de centrale. Daarmee hebben wij echter nog niet alle mobiliteitsdata op orde. Wij voldoen nog niet aan de landelijke afspraken over de Data Top 15. Deze 15 datasoorten op het gebied van mobiliteit zijn voor aanbieders van nieuwe mobiliteitsdiensten van belang om hun technieken op het gebied van verkeers- en mobiliteitsmanagement, zoals intelligente verkeerslichten (iVRI’s) en MaaS (Mobility as a Service, zie 7.1) optimaal te laten functioneren. Het gaat onder meer om info over snelheden, wegwerkzaamheden en parkeerdata. Wij willen deze Data Top 15 blijvend op orde brengen, zodat ook Zaanstad ook optimaal kan profiteren van nieuwe diensten die bijdragen aan onze doelen (zie 7.1).

Pagina 92 van 131

Versie 27 januari 2021

In de zones A-plus en A is het vanuit 6 Parkeren verblijfskwaliteit wenselijk dat fietsparkeerplaatsen zo veel mogelijk worden Met de zonering doen wij recht aan de ondergebracht in inpandige stallingen. Naast verscheidenheid van Zaanstad. De auto zal het realiseren van nieuwe stallingen kan daarbij overal in Zaanstad een plek blijven innemen, de ook worden gedacht aan het kopen of huren mate waarin verschilt per gebied. Ook de van bestaande panden om hierin een openbare positie van de fiets verschilt per gebied. Dit stalling te maken. komt ook tot uitdrukking bij parkeren. De voorgestelde zonering en de nadere invulling Rondom knooppunten en in centra is de van de centra bepalen de mate van sturing die behoefte om fietsen te kunnen stallen het het parkeerbeleid vraagt. Voor elk gebied is de grootst en meest zichtbaar. Hier zullen we uitdaging om dit op een kwalitatief proactief waarborgen dat voldoende hoogwaardige en efficiënte manier in te vullen. fietsparkeerplaatsen beschikbaar zijn voor alle type fietsen. Voor deze locaties wordt een Altijd voldoende openbare fietsparkeerplaatsen strategie ontwikkeld om te komen tot voldoende Ruim baan voor fietser en voetganger is een fietsparkeerplaatsen die ruimtelijk goed zijn belangrijk uitgangspunt van dit mobiliteitsplan. ingepast in de openbare ruimte en inpandig. Daarbij gaat het niet alleen om de rijdende fietser, maar zeker ook om het stallen van In de overige gebieden zal de rol meer reactief fietsen. Hiervoor gelden twee basisprincipes: zijn: daar waar het nodig is, zullen voldoende . Er moeten altijd voldoende openbare fietsparkeerplaatsen gerealiseerd moeten fietsparkeerplaatsen zijn, niet alleen worden. Dat zullen vaak geen (inpandige) kwantitatief, maar ook kwalitatief voor alle stallingen zijn, maar kleinschalige, losse verschillende type fietsen, zoals bakfietsen, fietsenvoorzieningen (bijvoorbeeld nietjes of fietsen met een krat, scooters en rekken). Signalen van ondernemers, bewoners bromfietsen inclusief voor voldoende en bezoekers zijn hier een belangrijke basis om elektrische oplaadpunten in inpandige te achterhalen waar meer fietsparkeerplaatsen stallingen; nodig zijn. . Het stallen van een fiets is en blijft voor de gebruiker gratis (in ieder geval indien korter dan 24u).

Pagina 93 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Parkeerregulering om de parkeerdruk te beheersen Parkeerregulering is een middel om de vraag naar autoparkeerplaatsen te beïnvloeden. Het kunnen beheersen van de parkeerdruk is daarbij de belangrijkste reden om parkeerregulering in te stellen. Net als nu geldt dat als de parkeerdruk hoger dan 90% is, kan worden overgegaan tot het invoeren van betaald parkeren. Dit kan overal in Zaanstad zijn. Voorwaarde is en blijft in dat geval dat er voldoende draagvlak voor het invoeren van parkeerregulering is.

Parkeerregulering om bereikbaarheid en leefbaarheid te waarborgen Parkeerregulering zien wij ook als onderdeel Figuur 32: Gereguleerd parkeergebied anno 2020 van de mobiliteitstransitie. Het kan een stimulans zijn om naar andere vervoerwijzen een hoge parkeerdruk is, buurten waar over te stappen, houdt de groeiende stad zo ruimtelijke ontwikkeling (verdichting) plaatsvindt bereikbaar en het creëert ruimte voor lopen, en buurten direct rondom het A-plus gebied van fietsen en aantrekkelijke openbare ruimte. centrum Zaandam, waar overloop van reuring en parkeerbehoefte uit het centrum te In de zones A-plus en A is het daarom mogelijk verwachten is. Wij willen daarom in het B-plus om betaald parkeren in te voeren zonder gebied alleen proactief gereguleerd parkeren draagvlaktoets, als dit vanuit bereikbaarheid en invoeren, daar waar de verwachte dynamiek leefbaarheid nodig is. Aangezien de zone A- hoog is en parkeerdruk en congestie naar plus al grotendeels is gereguleerd (zie kaart), verwachting snel zal toenemen (denk aan gaat het dus feitelijk om de zone A (waar nu op projecten in het kader van verstedelijking). In verschillende plekken al een blauwe zone is). die gevallen kan regulering nodig zijn om problemen in de nabije toekomst te voorkomen Voor de B-plus zone is het verhaal (leefbaarheid en tegengaan congestie). genuanceerder. Dit is een groot en divers gebied: rustige woonbuurten met een wat Deze situatie zal maar op een paar plekken in ruimere opzet, buurten in Zaandam Oost waar het B-plus gebied gaan spelen. En ook dan zal

Pagina 94 van 131

Versie 27 januari 2021

het alleen gebeuren met een goede voordeel is dat hiermee eventueel zoekverkeer onderbouwing, bijvoorbeeld als onderdeel van in de woonstraten wordt voorkomen. een ruimtelijk ontwikkelingsplan, waarbij de omgeving ook betrokken wordt. In de praktijk zal in het B-plus gebied invoering van betaald Parkeren bij ruimtelijke ontwikkelingen parkeren dus nog steeds vooral plaatsvinden Mobiliteit en ruimtelijke ontwikkelingen laten we op de reguliere manier: bij hoge parkeerdruk en gelijk op lopen. Parkeernormen is één van de op basis van een draagvlaktoets. handvatten die meegegeven worden bij ruimtelijke ontwikkelingsprojecten.

In zone A-plus parkeren bezoekers en In de A-plus zone hanteren we een maximum werknemers in garages norm; minder parkeerplaatsen realiseren mag, Met heldere routes worden de bezoekers en meer parkeerplaatsen niet. Zo houden we grip werknemers in de zone A-plus geleid naar op de verkeersintensiteiten en door de parkeergarages en parkeerterreinen. Om het parkeerregulering voorkomen we uitwijkgedrag gebruik van deze parkeerlocaties te stimuleren naar de directe omgeving. In deze zone geldt zijn de parkeertarieven lager dan op straat. geen minimumnorm: er zijn voldoende Bewoners krijgen hierdoor voldoende ruimte om alternatieven voor autobezit en -gebruik, op straat te parkeren. Vervolgens kan de ruimte ontwikkelingen kunnen dus met een goede die hierdoor mogelijk vrijkomt in de onderbouwing ook zonder parkeerplaatsen woonstraten, anders ingericht worden, opgeleverd worden. Voor de andere zones bijvoorbeeld ten behoeve van geldt wel een minimum parkeernorm. Zo wordt speelvoorzieningen, groen, deelmobiliteit, geborgd dat er een (beperkt) aantal fietsparkeren, meer ruimte om te fietsen en te parkeerplaatsen gerealiseerd wordt om in de lopen en ruimtelijke kwaliteit. Dit doen we mobiliteitsbehoefte van de gebruikers te echter niet zomaar. Kernvraag in dit gebied is voorzien. In deze gebieden geldt geen hoe de beschikbare openbare ruimte maximum parkeernorm vanuit de ervaring dat maatschappelijk optimaal kan worden verdeeld. bij ruimtelijke ontwikkelingen nooit een Een parkeerplaats wordt dus alleen opgeheven overmaat aan parkeerplaatsen gerealiseerd zal als dat een ander doel dient. worden.

Om extra te stimuleren dat bezoekers en In de zones A-plus, A- en B-plus sluit de werknemers parkeren in parkeergarages en op parkeernorm aan bij het toekomstig verwachte parkeerterreinen, kan het betaald parkeren in autobezit en mobiliteitsgedrag. In de B- en C- de A-plus zone worden omgezet naar zones wordt gekeken naar passende normen vergunninghoudersparkeren. Bijkomend bij actueel autobezit en mobiliteitsgedrag.

Pagina 95 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Om te voorkomen dat door het hanteren van beleid, dat bewoners en bedrijven alleen een een lagere parkeernorm in de zones A-Plus, A- openbaar laadpunt kunnen aanvragen als zij en B-plus toekomstige bewoners en andere geen eigen terrein hebben om een privé- gebruikers uitwijken naar de omgeving, wordt oplaadpunt te plaatsen, voort. deze omgeving beschermd tegen een hoge parkeerdruk door het instellen van Een openbaar laadpunt is alleen bedoeld om te parkeerregulering. Voldoende draagvlak voor laden en niet om te parkeren. Hierdoor zijn per deze maatregel is geen randvoorwaarde bij saldo minder openbare laadpunten in de ruimtelijke ontwikkelingen in de zones A-Plus openbare ruimte nodig. Elektrische auto’s en A. In zones B-plus geldt dit alleen voor maken gebruik van ‘gewone’ parkeerplaatsen ruimtelijke ontwikkelingen in de buurt van zone om te parkeren als ze opgeladen zijn. Een A-Plus en A die potentieel veel impact op de goede balans tussen het aantal openbare omgeving hebben. Met het instellen van betaald laadpunten en de behoefte aan laden is parkeren in de directe omgeving wordt het belangrijk. Een overmaat aan laadpalen leidt tot juiste autobezit en mobiliteitsgedrag binnen de een verhoging van de parkeerdruk op reguliere ruimtelijke ontwikkeling gewaarborgd. parkeerplaatsen. Openbare laadpalen worden daarom geplaatst op basis van behoefte (aanvragen). Elektrisch laden De toekomst van elektrisch opladen blijft onzeker. Op korte termijn zien we de Hubs om proactief laadpunten te realiseren actieradius van elektrische voertuigen Onze hubs voorzien we proactief van toenemen, waardoor niet iedere elektrische elektrische laadpunten, zodat er altijd auto dagelijks hoeft te worden opgeladen en voldoende laadcapaciteit in de nabije omgeving niet iedere elektrische rijder permanent beschikbaar is. Bij nieuwbouwwoningen moeten verzekerd hoeft te zijn van een volle accu. Voor overeenkomstig het Bouwbesluit alle de langere termijn is het denkbaar dat door parkeerplaatsen in een parkeervoorziening zijn technologische ontwikkelingen een laadpaal voorbereid om een elektrisch oplaadpunt te wellicht niet meer nodig is. Het is dus belangrijk kunnen plaatsen. Bij niet- de ontwikkelingen te blijven volgen en hier zo woningbouwontwikkelingen wordt de eis uit het nodig met nader beleid op in te spelen. Anno Bouwbesluit (20% van de parkeerplaatsen moet 2020 zijn laadpalen voor de hand liggende zijn voorbereid en minimaal 1 oplaadpunt moet middelen om voertuigen op te laden. zijn gerealiseerd) aangescherpt tot minimaal 10% van het parkeeraanbod voorzien van een Om de druk op de openbare ruimte zo veel elektrisch oplaadpunt en aanvullend minimaal mogelijk te beheersen, zetten we het huidige 20% van het parkeeraanbod hierop voor te

Pagina 96 van 131

Versie 27 januari 2021

bereiden. Dit gegeven de verwachting dat over Vrachtwagenparkeren 10 jaar al bijna 10% van het wagenpark in Op verschillende plekken in Zaanstad vraagt Nederland volledig elektrisch is. het parkeren van vrachtwagens aandacht. Parkeren in woonwijken en overnachtende Grip met een laadpuntenkaart chauffeurs zijn daarbij de belangrijkste Om grip te hebben op de laadpalen in de aandachtspunten. openbare ruimte wordt een laadpuntenkaart opgesteld. Op deze laadpuntenkaart staan alle Uitgangspunt is dat bedrijven hun voertuigen op potentiële locaties voor openbare laadpunten, eigen terrein parkeren. De overige behoefte gebaseerd op de verwachte behoefte in een aan vrachtwagenparkeren willen we in ieder specifiek gebied. Bij de aanvraag voor een geval buiten de woonwijken opvangen. Maar openbaar laadpunt wordt deze vervolgens ook op bedrijventerreinen kan er aanleiding zijn geplaatst op basis van deze locaties, zodat een om vrachtwagenparkeren in de openbare samenhangend netwerk van openbare ruimte te concentreren op aangewezen laadpunten wordt verkregen. Bij het maken van plekken, bijvoorbeeld om voorzieningen als deze laadpuntenkaart houden we rekening met elektrische laadinfra, beveiliging, of horeca en (toekomstige) ambities in de openbare ruimte, sanitair te kunnen bieden en zo met name ’s zodat we ook een toekomstbestendig nachts overlast verspreid over het terrein te plaatsingsbeleid hebben. voorkomen. Op HoogTij werken we aan zo’n geconcentreerde parkeerlocatie. Om het gebruik van openbare laadpunten in parkeergarages, op parkeerterreinen en op eigen terrein te stimuleren, geldt indien een elektrische oplaadpunt op straat is gelegen in een gebied met parkeerregulering, deze regulering ook op deze plekken geldt.

Pagina 97 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

bussen, scooters en fietsen, beter geleiden van 7 Slimme mobiliteit verkeersstromen, vergemakkelijken van ketenverplaatsingen en het faciliteren van de en gedrag transitie van bezit naar gebruik via Mobility as a Service (MaaS, alle vervoermiddelen tot je Infrastructuur is een belangrijke voorwaarde en beschikking via één app). drager voor de mobiliteitstransitie die wij beogen. Maar infrastructuur is niet genoeg. Uiteindelijk maken mensen en bedrijven zelf Het Zaanse speelveld voor Smart Mobility keuzes, die het mobiliteitsbeeld op straat Zaanstad wil optimaal de kansen benutten die uiteindelijk bepalen. Het is daarom minstens zo deze nieuwe technologie biedt, zodat de belangrijk om naar de mobiliteitskeuzes en gemeente bereikbaar en leefbaar blijft en de verkeersgedrag van mensen en logistieke mobiliteit veiliger en duurzamer wordt. keuzes van bedrijven te kijken en te bepalen Tegelijkertijd ontwikkelen de technieken zich hoe hen te helpen keuzes te maken die passen razendsnel. Wij kiezen er daarom voor om niet in de mobiliteitstransitie van Zaanstad. per nieuwe technologie beleid te bepalen, maar De snelle ontwikkelingen op het technologische het speelveld te definiëren: wij geven aan wat vlak bieden daarbij allerlei nieuwe mogelijkheden. Kansrijke ontwikkelingen op het gebied van slimme mobiliteit (smart mobility) dienen een logische plek in de stad te krijgen en aantrekkelijk te zijn voor de potentiële gebruiker in Zaanstad.

7.1 Nieuwe technologie: kansen bieden en pakken

Met de opkomst en het gebruik van Smart Mobility – nieuwe, veelal ICT- en datagedreven technologieën – zijn veranderingen in het mobiliteitssysteem mogelijk die voorheen buiten bereik lagen. Denk aan nieuwe vervoerwijzen als zelfrijdend vervoer, (e-)steps en drones, nieuwe vormen van deelmobiliteit en slimme logistiek, elektrificatie van (vracht)auto’s, Figuur 33: De mobiliteits- verplaatsings- en verkeerszijde van Smart Mobility

Pagina 98 van 131

Versie 27 januari 2021

wij willen bereiken met nieuwe technologieën, De vijf belangrijkste ontwikkelingen waarmee wij een uitnodiging doen aan ontwikkelaars om deze technieken in Zaanstad Automatisch: voertuigen die steeds meer in te zetten. taken zelf kunnen doen, van auto's die zaken zelf overnemen tot zelfrijdende 'pods’ Concreet nemen wij in beginsel een open en OV zonder bestuurder. houding aan ten aanzien van vervoermiddelen, mobiliteitsdiensten, samenwerkingsverbanden, Verbonden: Door snel internet kunnen etc., die in Zaanstad een substantiële positieve voertuigen met elkaar communiceren, met bijdrage leveren aan de volgende doelen: de infrastructuur, maar ook met andere . Het vormt een stimulans voor lopen, verkeersdeelnemers. fietsen, openbaar vervoer en deelmobiliteit en/of slimme logistiek. Elektrisch: sterk toenemende behoefte aan . Emissieloos en stil vervoer zijn schoner vervoer, door klimaatdoelstellingen. uitgangspunt bij het initiatief. . Het is toegankelijk voor iedereen en levert Gedeeld: Informatie over beschikbaarheid geen scheidslijnen in de samenleving op. van vervoersmiddelen maken het steeds . Het draagt bij aan een veilige en makkelijker om vervoersmiddelen te delen, aantrekkelijke openbare ruimte en en voor het gebruik ervan te betalen. Ook leefomgeving, in de hele gemeente maar in kunnen allerlei mobiliteitsopties worden het bijzonder in de centra en de aangeboden onder een paraplu (Mobility-as- woonwijken. a-Service). . Het zorgt voor een efficiëntere benutting

van de ruimte (oftewel: verkleining van het : Nieuwe technologieën leiden ook tot ruimtebeslag door mobiliteit). Nieuw . De initiatiefnemer deelt actief data en nieuwe vervoermiddelen. Denk bijvoorbeeld kennis met de gemeente. aan drones en de hyperloop, maar ook allerlei small electric vehicles, zoals de elektrische bolderkar, elektrische step en de Biro (compacte vierwieler) die hun plek op de rijbaan opeisen.

Pagina 99 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Rol van de gemeente: stimulerend op smart Maar ook omdat er een stevige doelstelling in mobility, proactief op laadinfra het landelijk klimaatakkoord ligt, waar actief op Alhoewel in smart mobility de markt een grote ingezet moet worden om deze te kunnen rol speelt, is het daarbij wel de taak van de behalen. Als gemeente en wegbeheerder ligt gemeente om de ontwikkelingen te faciliteren hier een actieve taak om dit op te pakken. Het en in goede banen te leiden. partnerschap met MRA-elektrisch zullen we hierbij optimaal benutten. Wij nemen daarin, meer dan voorheen, een stimulerende rol in. Dit vergt ook meer inzet dan voorheen. Dit is nodig vanwege de grote 7.2 Emissieloos vervoer opgave en hoge ambities die wij hebben. We laten zien dat wij willen innoveren en De omslag van fossiel aangedreven voertuigen veranderen en dat willen faciliteren, maar naar emissieloos vervoer is een cruciaal stappen niet zelf actief in de markt (bijv. via onderdeel van de Zaanse klimaatopgave. We tenders en aanbestedingen). streven ernaar dat al het gemotoriseerde Daarbij willen wij nog meer samenwerken en verkeer in Zaanstad in 2040 gebruik maakt van meeliften op de proactieve inzet en ruime duurzame energie en dus klimaatneutraal is. expertise die de Metropoolregio en de Onze eerste inzet zit daarbij vol op elektrificatie. Vervoerregio Amsterdam leveren op smart Maar wij kijken ook naar de mogelijkheden van mobility. Onze ambitie is een groter deel van andere brandstoffen zoals waterstof. deze inzet in Zaanstad te laten landen dan tot nu toe. Laadinfrastructuur voor personen- en Wij focussen hierbij op het A-plus, A en B-plus bestelauto’s gebied, omdat daar de mobiliteitstransitie het Uit de enquête over mobiliteit (Zaanse inwoners meest gewenst is. Voor de andere gebieden over mobiliteit, 2020) blijkt dat één op de drie gaan we uit van een vraagvolgend beleid. respondenten nu al de aanschaf overweegt van Waarmee we de initiatieven die voldoen niet een elektrische-, hybride auto of auto op onmogelijk maken, maar over laten aan de waterstof. Bij degenen die het nog niet markt. overwegen, zijn de grootste bezwaren bovendien kosten en actieradius, terwijl de Specifiek voor laadfaciliteiten voor elektrisch kosten de komende jaren snel afnemen en de vervoer kiezen wij voor een andere, meer actieradius snel toeneemt. Ook bij bestelauto's proactieve rol. Dit doen wij, omdat neemt het aantal zero emissie voertuigen naar laadinfrastructuur dichter tegen de traditionele verwachting snel toe, mede door de plannen infrastructuurtaak van de gemeente aan zit.

Pagina 100 van 131

Versie 27 januari 2021

voor zero emissie zones in Amsterdam en in Zero emissie bussen Zaanstad zelf. De markt van elektrische en andere zero emissie bussen groeit snel. De nieuwe ov- Binnen Zaanstad moet daarom een groeiende concessie voor Zaanstreek-Waterland, waarvan hoeveelheid laadinfrastructuur aanwezig zijn. de start nu voorzien is voor 2023, biedt een Dit is een grote opgave. Naar verwachting uitgelezen kans om ook hier de overstap naar (prognose MRA-e) zijn in 2025 circa 500 zero emissie busvervoer te maken. Wij openbare laadpalen nodig, oplopend naar 1750 ondersteunen de Vervoerregio in de ambitie om in 2030. In 2040, als er circa 20.000 elektrische 100% zero emissie bussen te eisen vanaf de voertuigen in Zaanstad geregistreerd zullen start van de concessie. zijn, zijn mogelijk 4500 laadpunten nodig. Deze bestaat uit een mix van laadpunten in de Een specifieke opgave hierbij voor Zaanstad is openbare ruimte, privé-oplaadpunten, het vinden van een nieuwe locatie voor een oplaadpunten in parkeergarages en busstalling. De huidige locatie ligt in het te snellaadstations. In Hoofdstuk 6 Parkeren is herontwikkelen gebied Achtersluispolder. aangegeven hoe we hiermee om willen gaan. Daarom gaan wij, in samenwerking met de Door slim te sturen op het laden van voertuigen Vervoerregio, op zoek naar een andere locatie kan de batterij in de auto ook ingezet worden in het Noordzeekanaalgebied, die voldoende om vraag en aanbod van duurzame energie op ruimte biedt, goed ontsloten is en kan worden elkaar af te stemmen en optimaal te benutten voorzien van voldoende stroom. (smart grid).

Faciliteren van oplaadinfra voor de logistieke Snellaadpleinen sector Naast een fijnmazig netwerk van normale Specifiek voor de logistiek is aandacht nodig laadpalen, streven wij ook naar de realisatie voor de zogenaamde “oplaadpleinen”; clusters van een aantal snellaadstations of –pleinen. van oplaadpunten voor met name zwaar Zoeklocaties liggen daarbij vooral langs of vlak verkeer. Deze oplaadpleinen zijn doorgaans bij de wegen die tot de categorie “Invalsweg” privaat initiatief; voorbeeld hiervan is het (zie hoofdstuk 5) behoren. Bijvoorbeeld bij of in oplaadplein van Albert Heijn bij het plaats van huidige tankstations, en op distributiecentrum. De gemeente heeft geen bedrijventerreinen. De snellaadpleinen worden directe rol in de realisatie en exploitatie van opgenomen op de laadinfrakaart die wij deze pleinen, maar kan wel borgen dat een ontwikkelen (zie hoofdstuk 6). voldoende elektriciteitsaansluiting wordt gerealiseerd en dat op termijn (richting 2030) er

Pagina 101 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

voldoende groene energie beschikbaar is om Zones. Bovendien zorgen we ervoor dat we alle laadpleinen van stroom te voorzien. meeprofiteren van de zero emissie ambities van Daarnaast kan de gemeente faciliteren in het Amsterdam (voertuigen die Amsterdam realiseren van openbare (snel)laadlocaties voor aandoen kunnen ook in Zaanstad worden logistiek verkeer. Een logische locatie hiervoor ingezet) en voorkomen we dat we juist het is op een hub, of een andere plek waar een afvoerputje worden (in het slechtste geval voertuig toch al wat langer stil staat. Niet in worden de meest vervuilende voertuigen nog centra of bij winkels, de tijd is daar veelal te kort meer ingezet op de plekken zonder zero om substantieel bij te laden. Ook deze opgave emissie zone). zal zo veel mogelijk in regionaal verband worden uitgevoerd. Hierbij volgen wij de landelijke afspraken van de Uitvoeringagenda Stadslogistiek. Deze afspraken waarborgen dat de toegangseisen Zero emissie zones reëel zijn en ook in de tijd niet te snel worden Wij zetten in op een Zero Emissie Zone voor afgedwongen. Verder zijn daarin afspraken bestel- en vrachtvoertuigen (dus niet voor gemaakt over ontheffingsmogelijkheden, personenauto’s) in de kernwinkelgebieden van overgangsregelingen en vervangingssubsidies. Zaandam, Krommenie en Wormerveer, per Ook zal in 2022 landelijk worden geëvalueerd 2025 of kort daarna. of de huidige afspraken met oog op 2025 nog reëel zijn, waarbij bijvoorbeeld wordt gekeken De omslag in Zaanstad naar zero emissie of de voertuigmarkt zich voldoende snel logistiek (schoner én slimmer vervoeren) gaat ontwikkelt. Bij die evaluatie betrekken wij ook namelijk niet vanzelf. In de huidige situatie in ons lokale bedrijfsleven. Zaanstad is er voor bedrijven weinig tot geen “push” (bijvoorbeeld door te weinig ruimte, problemen met op tijd leveren, e.d.) om de omslag te maken. Een extra duwtje in de rug lijkt nodig. Een ZE zone, waar het logistiek bedrijfsleven (grosso modo) ook voorstander van is, geeft dat duwtje. Het biedt duidelijkheid, een stip op de horizon op basis waarvan bedrijven kunnen investeren en sluit aan bij de verduurzamingsopgave van de gemeente én de sector. Hiermee geeft Zaanstad ook invulling aan de afspraken uit het landelijk Klimaatakkoord met betrekking tot Zero Emissie

Pagina 102 van 131

Versie 27 januari 2021

Stimulerende regelgeving Resume maatregelen voor zero emissie: Behalve de dwingende regels van ZE zones . Actieplan uitrol laadinfra tot en met 2040 willen we ook positief stimulerende regelgeving . Faciliteren markt voor realisatie benutten als stimulans voor de verschoning van snellaadstations de logistiek. Denk aan privileges zoals extra tijd . Zoekopgave busstalling met zero om te laden en lossen of exclusieve laad- en emissie laadinfra in losplekken. Noordzeekanaalgebied . Implementatieplan Zero Emissie zones Daarnaast willen we ook een verschoning bij de logistiek in Zaandam, Krommenie en touringcars op gang brengen. Amsterdam zet Wormerveer in 2025 of kort daarna hierin grote stappen, maar ook wij kunnen . Stimulerende regelgeving voor ZE hierop maatregelen nemen. Denk aan vrachtverkeer en touringcars exclusieve toegang tot bepaalde plekken of goedkopere parkeertarieven.

Waterstof De technologie voor waterstof is nog volop in ontwikkeling. Grootschalige uitrol is nog niet mogelijk, ook omdat de productie momenteel nog veel (grijze) energie vraagt. Daarom zetten wij allereerst in op elektrisch vervoer. Maar wij zien wel kansen voor mobiliteit, met name ook voor het zwaardere segment in het goederenvervoer. Daarvoor is namelijk zeer de vraag of elektrificatie op termijn de goede oplossing is. Waterstof lijkt daar juist wél goede kansen te bieden. Maar ook in de lichtere segmenten kan waterstof voor de lange termijn een wenselijke richting zijn. Wij staan daarom open voor initiatieven die zich richten op waterstof en zullen kijken of en hoe wij daarin kunnen faciliteren.

Pagina 103 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

7.3 Slimme en schone maar ook bedrijven die elkaar kunnen helpen, met elkaar in contact brengen. logistiek bevorderen Wij denken hierbij aan een specifieke website Zero emissie stadslogistiek kent twee met nieuws over logistiek in Zaanstad, het componenten. Enerzijds het verschonen van de actief communiceren over logistieke voertuigen (voertuiginnovatie). De subsidiemogelijkheden (onder meer de voertuigmarkt voor schone vracht- en mogelijkheid van een gratis advies via Breikers) bestelauto’s is nog in ontwikkeling. Dat en communiceren over de mogelijkheden van betekent dat, als de 30-40 grootste gemeenten klein, elektrisch vervoer, gekoppeld aan in Nederland conform het landelijk bijvoorbeeld het organiseren van klimaatakkoord zero emissie stadslogistiek proefmomenten. Daarnaast gaan we beter willen, dit niet kan worden bereikt door informeren over de privileges die er zijn voor simpelweg elk vuil voertuig te vervangen door schoon vervoer. Zo is het al jaren mogelijk een een schoon voertuig. Daarvoor zijn er nog te ontheffing aan te vragen voor de pollers in weinig schone voertuigen op de markt, ook over Zaandam-Centrum voor elektrisch vervoer, 5 of 10 jaar. Daarom is inzet op de tweede maar is er momenteel geen enkel bedrijf dat component minstens zo belangrijk: het daar gebruik van maakt. efficiënter maken van de logistiek

(procesinnovatie en samenwerking) zodat We doen dit in samenwerking met minder voertuigen, dan wel passende, kleinere ondernemers- en bedrijfsverenigingen, schone voertuigen (bijv. bakfietsen) kunnen brancheorganisaties en de Green Business worden ingezet en zo de uitstoot afneemt. Dit Club Zaanstad, als intermediair richting de leidt bovendien tot minder verkeersdrukte, ondernemers. Ook werken we samen met de minder druk op de openbare ruimte en hogere MRA, Vervoerregio en de gemeente verkeersveiligheid. Amsterdam, waar veel kennis én

(adviescapaciteit) beschikbaar is op het gebied Enthousiasmeren, communiceren en assisteren van logistiek. Logistiek is allereerst een bedrijfsactiviteit. Bedrijven maken nu én in de toekomst de logistieke keuzes die het beeld van het goederenvervoer in Zaanstad bepalen. Wij zien onze rol in de logistiek - naast de eerdergenoemde regelgeving - daarom primair ondersteunend. We willen ondernemers enthousiasmeren voor nieuwe ontwikkelingen,

Pagina 104 van 131

Versie 27 januari 2021

Initiëren slimme en schone logistiek laadinfra voor zero emissie bouwmaterieel. In Er zijn inmiddels veel voorbeelden van schone, diverse steden is ervaring opgedaan met efficiënte logistieke oplossingen voorhanden. bouwhubs. In Amsterdam is zelfs een Zaans Toch worden ze in Zaanstad nog niet in grote bedrijf (Van der Veekens) één van de mate toegepast, zeker niet waar het initiatiefnemers van een hub. Zaanstad zelf oplossingen betreft waarin meerdere bedrijven heeft echter nog geen bouwhubs. Gekoppeld samenwerken. Daarom willen we op een aantal aan de MAAK-gebieden verkennen wij hoe we vlakken extra inzet plegen om bedrijven te kunnen stimuleren dat bouwhubs ook voor activeren. Zaanstad worden ontwikkeld. Het eerdergenoemde initiatief voor een hub in Zoals eerder aangegeven kunnen hubs, feitelijk Zaanstad-Noord biedt hiervoor in ieder geval logistieke bedrijven die gespecialiseerd zijn in combinatiekansen. Ook gaan we efficiënte stadslogistiek, een belangrijke rol spelen in de bouwlogistiek, ook via andere oplossingen dan omslag naar schoon, efficiënt vervoer. Enkele hubs, stimuleren via vergunningverlening en bedrijven hebben al een eigen hub in Zaanstad, BLVC-plannen. maar gedeelde hubs zijn er nog weinig. Daarom willen we actief bedrijven en organisaties bij Voor vervoer over water zijn er ook kansen die elkaar brengen die willen werken aan logistieke niet vanzelf verzilverd worden. Bijvoorbeeld bij verzamelhubs. Een eerste kans doet zich voor bouwlogistiek en afval, twee stromen die over in het noorden van Zaanstad, op Noorderveld- het algemeen goed over water vervoerd kunnen Molletjesveer. Hier hebben ondernemers worden, zijn er kansen te benutten. In samen met de Green Business Club het Amsterdam is hier al ruimschoots ervaring mee initiatief genomen voor een mobiliteitshub. Wij opgedaan. Maar ook voor de Zaanse industrie willen deze bedrijven ondersteunen met advies lijken er meer kansen op vervoer over water, om deze hub ook in te zetten als verzamelhub als bedrijven hierin gaan samenwerken. En voor de winkels in de centra van Krommenie en wellicht ontstaan er op termijn ook Wormerveer. Als vervolg zou gebundelde mogelijkheden voor stadsdistributie in (vers)levering voor de horeca wenselijk zijn: Zaanstad; in met name Amsterdam en Haarlem bevoorrading van de horeca is in het algemeen zijn al vervoerders actief. Met hulp van onze minder goed gebundeld. intermediairs in het bedrijfsleven en de provincie Noord-Holland willen we partijen bij Gezien de grote bouwopgave in Zaanstad is elkaar brengen en zo komen tot meer vervoer ook specifieke aandacht voor de bouw nodig. over water. Een bouwhub is bedoeld om beter te kunnen bundelen, zowel in de aanvoer als in de afvoer richting de bouwplaats, maar het biedt ook

Pagina 105 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Een specifieke sector waar aandacht voor Resume maatregelen voor slimme en nodig is, is de servicelogistiek: aannemers, schone logistiek: monteurs, loodgieters, etc. Zaanstad heeft een . Enthousiasmeren, communiceren en groot aandeel zzp-ers in deze branches, met assisteren vaak een eigen bestelbus. De hoge ambities . Initiëren schone en slimme logistiek, van Amsterdam op het gebied van zero met focus op: emissie, maar ook de eigen Zaanse ambities, . stadslogistieke hubs voor winkels betekenen een grote omslag voor de en horeca servicelogistiek. Landelijk komen subsidies . Bouwlogistiek (incl regelgeving) beschikbaar om over te stappen op een zero . Vervoer over water emissie voertuig. Maar samen met Amsterdam . Servicelogistiek willen we ook verkennen of alternatieven . E-commerce en maaltijdbezorging mogelijk zijn, zoals: parkeren aan de rand van de stad en met een deelbakfiets verder de stad in. Verschillende servicebedrijven experimenteren hier al mee.

Ten slotte besteden wij extra aandacht aan de grote groeimarkten e-commerce en maaltijdbezorging. E-commerce vindt veelal goed gebundeld plaats, maar door meer te leveren op afleverpunten en in pakketkluizen wordt het vervoer nóg efficiënter. Bovendien rijden er dan minder voertuigen door woonbuurten. Daarom faciliteren we waar mogelijk afleverpunten en kluizen. In de maaltijdbezorging willen we meer inzet van elektrische scooters en e-bikes/fietsen, zodat de (geluids)overlast vermindert.

Pagina 106 van 131

Versie 27 januari 2021

7.4 Mobiliteitskeuzes en nieuwe school, of een verkeersmaatregel zoals invoering van betaald parkeren. Dat zijn de verkeersgedrag momenten waarop mensen toch moeten nadenken over hoe zij hun mobiliteitskeuzes in Zoals gezegd: het mobiliteitsbeeld op straat de toekomst gaan maken. wordt uiteindelijk bepaald door de keuzes die mensen zelf maken. Daarom is het ook van Wij zien de grootste opgaven én kansen voor belang om stil te staan hoe mensen mobiliteitsmanagement – oftewel het helpen mobiliteitskeuzes maken en wat hun gedrag in van de gebruiker bij het maken van de het verkeer bepaalt. mobiliteitskeuzes – in de volgende gevallen. . Werkgevers: werkgevers hebben grote Duurzame, gezonde mobiliteitskeuzes, maar invloed op het woon-werkverkeer van hun ook spitsmijden en thuiswerken werknemers. Wij stimuleren werkgevers We willen de Zaankanter verleiden om te (individueel, per branche of per kiezen voor duurzame en gezonde bedrijventerrein) om hun regelingen voor modaliteiten. Zo houden we de kwaliteit van de woon-werk en zakelijk verkeer te stad hoog en maken we Zaanstad en onze verslimmen en verduurzamen. Dat doen wij inwoners klaar voor de toekomst. Maar ook onder andere in samenwerking met kijken wij hoe de reiziger te verleiden om op Breikers, dat werkgevers van een gratis een ander tijdstip te reizen, of niet te reizen. mobiliteitsadvies kan voorzien, en met de Hierdoor is de belasting van het netwerk tijdens Green Business Club Zaanstad. Met deze piekmomenten minder. partijen sluiten wij in het kader van het Zaans Klimaatakkoord ook een Green Deal De reiziger maakt zelf de keuze voor de Fiets naar je werk. vervoerwijze die hem de meeste waarde . Kinderen: dit zijn kwetsbare oplevert. Deze waarde wordt onder meer verkeersdeelnemers, maar ook de bepaald door het product, het imago, de prijs en volwassen weggebruikers van de toekomst. het gemak om er gebruik van te maken. Voor We ontwikkelen samen met partners in de een deel heeft de overheid daar invloed op, stad en de regio een programma om bijvoorbeeld via aanbieden van infrastructuur of kinderen te laten opgroeien met duurzame goede reisinformatie. mobiliteit. Daarbij leggen we een link met de al langer bestaande Maar ook speelt gewoontegedrag een verkeersveiligheidsprogramma’s (zie belangrijke rol. Daarom is het heel belangrijk hierna). aan te sluiten op verandermomenten: nieuwe . Stads- en dorpscentra, publiekstrekkers en baan, nieuw huis, voor het eerst naar een evenementen. Met winkels, horeca, musea,

Pagina 107 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

theaters etc. werken wij plannen uit om hun echt makkelijk en gegarandeerd beschikbaar bezoekers op een slimme, duurzame (bijv. via MaaS, Mobility as a Service). manier te laten reizen, bijv. combikaartjes Daarnaast wordt het steeds gewoner dat met prijs afhankelijk van de vervoersvorm deelmobiliteit onderdeel wordt van of parkeerlocatie. De Zaanse Schans heeft nieuwbouwontwikkelingen en bieden steeds daarbij hoge prioriteit. Specifiek voor meer werkgevers deelmobiliteit aan hun evenementen maken we een duurzaam werknemers. mobiliteitsplan verplicht. . Korte verplaatsingen binnen de Daarom streven wij ernaar alle inwoners van gemeentegrenzen waar kansen liggen voor Zaanstad toegang tot deelmobiliteit te geven op het vergroten van het fietsgebruik. We korte afstand van de woning. Het betreft dan zetten erop in dat alle inwoners van minimaal een deelauto, maar bij voorkeur ook Zaanstad kunnen fietsen en dat ook vaker deelfiets, bakfiets, e-bike en dergelijke (dan gaan doen. En we kijken hoe we fietsen spreken we van een straat- of buurthub). Hoe voor onze inwoners nog aantrekkelijker meer verstedelijkt het gebied, hoe korter de kunnen maken. maximale loopafstand is die wij nastreven. Daarnaast is het belangrijk dat op alle knooppunten deelmobiliteit wordt aangeboden, Stimuleren deelmobiliteit zodat men van OV kan overstappen op De meeste mobiliteit in Zaanstad vindt deelmobiliteit. momenteel plaats met eigen vervoermiddelen of het openbaar vervoer. Deelmobiliteit heeft nog slechts een klein aandeel. Specifiek voor Zone Loopafstand tot autodelen geldt dat slechts zo'n 10% van de deelmobiliteit Zaanse bevolking (wat vergelijkbaar is met A-PLUS <100 meter andere gemeenten) momenteel autodelen al A <100 meter overweegt (Zaanse inwoners over mobiliteit, 2020). B-PLUS <300 meter B <300 meter Wij zien echter een belangrijker rol voor C <500 meter deelmobiliteit in de toekomst. Delen sluit aan bij de trend dat toegang tot vervoer belangrijker Specifiek voor autodelen gaan wij werk maken wordt dan bezit van een vervoermiddel. Nieuwe van de aanbevelingen uit de “Rode loper voor vormen van vervoer (bakfietsen, micromobiliteit autodelen", om daarmee ook te voldoen aan de zoals steps, zelfrijdende auto's) lenen zich ook ambities van de Green Deal Autodelen. Naast goed voor delen. En nieuwe ICT maakt delen de uitgesproken ambitie voor beschikbaarheid van deelmobiliteit gaat het daarbij onder meer

Pagina 108 van 131

Versie 27 januari 2021

om eenvoudige, snelle aanvraagprocessen, vervoermiddelen, bijvoorbeeld lopen of de redelijke tarieven, actieve informatie en scootmobiel. communicatie door de gemeente en als werkgever het goede voorbeeld geven wat betreft deelmobiliteit. En ook met de Communicatie beleidskeuzes rond parkeernormen en Communicatie is eveneens essentieel bij het deelmobiliteit bij nieuwbouw en rond betaald verleiden en het bereikbaar houden van de parkeren geven we hier invulling aan. stad. Het is daarom van belang: 1. Te communiceren over de mogelijkheden zodat het netwerk en de vervoersopties ook Veilig verplaatsen daadwerkelijk bekend zijn en gebruikt gaan Het aantal verkeersgewonden is, na jaren van worden (stimulering). daling, in 2019 gestagneerd. Het aantal 2. Nieuwe bewoners actief benaderen en ongevallen neemt met de jaren langzaam toe. informeren over de vervoeropties, omdat zij Gedrag speelt hierin een grote rol. zich nog oriënteren op hun Met name jongeren en senioren zijn het meeste verplaatsingsgedrag in hun nieuwe betrokken bij een verkeersongeval. Jongeren omgeving. overschatten zichzelf vaak en worden vaak 3. Laten zien dat projecten om het anders te afgeleid in het verkeer. Zij zijn vaak niet bewust doen ook echt werken, zoals deelauto’s. van de gevaren in het verkeer. Senioren blijven 4. Bij te dragen aan de verkeersveiligheid en langer mobiel dan vroeger, mede door de verkeerseducatie/voorlichting voor opkomst van de e-bike. De combinatie van een verschillende doelgroepen aan te bieden. snellere fiets, een langere reactietijd en een 5. Ontwikkelingen in gedrag te monitoren en grotere kans op letsel maakt senioren in het evalueren, zodat duidelijk is wat het effect verkeer extra kwetsbaar. Ook wordt deze groep van maatregelen is en te leren wat goed de komende jaren steeds groter. Verder zijn er gaat en beter kan. signalen dat er in toenemende mate sprake is 6. Vroegtijdig in het proces keuzes maken en van drugsgebruik in het verkeer. meegeven aan bijvoorbeeld Met educatie op scholen, verkeerscampagnes projectontwikkelaars, zodat nieuwe en het programma doortrappen blijft de mobiliteitsvormen een vanzelfsprekend gemeente Zaanstad met haar partners actief onderdeel worden van een nieuwe woning of woonomgeving. inzetten om de verkeersdeelnemers bewust te maken van verkeersveilig gedrag. Waar nodig breiden we deze aanpak in overleg met de regio uit naar andere doelgroepen of

Pagina 109 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Resume maatregelen voor mobiliteitskeuzes en verkeersgedrag:

Programma mobiliteitsmanagement, gericht op: . Werkgeversaanpak inclusief Green Deal fiets naar je werk . Kinderen/Jeugd . Stads- en dorpscentra, publiekstrekkers en evenementen . Korte ritten

Stimuleren deelmobilitet . Deelmobiliteit op korte loopafstand van de woning en op knooppunten . Implementatie Rode loper voor autodelen, deelname Green Deal Autodelen

Vervolg aanpak verkeersveilig gedrag, met focus op jongeren en senioren, onder meer via: . Educatie op scholen . Verkeerscampagnes . Programma Doortrappen

Pagina 110 van 131

Versie 27 januari 2021

verschillende punten de fietsstructuur. Wij 8 Mobiliteit en ontwikkelen en versterken knooppunten om bewoners en bedrijven in de omgeving een ruimtelijke ruim en goed op elkaar aangesloten ontwikkeling mobiliteitsaanbod te bieden. Met de parkeernormen inclusief mogelijkheden voor Een belangrijke conditie voor de ambities van deelmobiliteit scheppen wij ook voorwaarden het MAAK programma en het (binnenstedelijk) voor goed georganiseerde mobiliteit. En met verdichten is een goed georganiseerde ruim baan voor de fietser en voetganger mobiliteit in Zaanstad. Hiervoor is een goede gecombineerd met verdichting dragen we ook afstemming tussen ruimtelijke ontwikkeling en bij aan wat op steeds meer plaatsen in de mobiliteit nodig. Als de multimodale wereld “15-minutenstad, -dorp of –wijk” is gaan bereikbaarheid van nieuwbouwlocaties niet heten. Waarbij bewoners binnen 15 minuten tijdig wordt geregeld, kunnen er snel verkeers- lopen of fietsen alles vinden wat ze nodig en parkeerproblemen ontstaan. Daarom is de hebben: winkels, werk, scholen, verstedelijkingsopgave een belangrijke drijfveer gezondheidszorg, sport, ontspanning en voor de keuzes die we in het Zaans cultuur. Mobiliteitsplan maken. Van belang is wel deze maatregelen tijdig te nemen. Anders treden er mogelijk alsnog Afstemming op gemeentebreed niveau via ZMP verkeersproblemen op. Of het is al te laat om en Omgevingsvisie bijvoorbeeld nieuwe bewoners te laten wennen Gemeentebreed dienen we een aantal zaken te aan nieuwe mobiliteitsopties, omdat zij in de regelen om de verstedelijkingsopgave in goede tussentijd alweer nieuw gewoontegedrag banen te leiden. Dat gebeurt via de hebben ontwikkeld. maatregelen die in dit ZMP worden voorgesteld en die ook gekoppeld en verankerd worden aan de Omgevingsvisie. MobiliteitsProgramma van Eisen (MPVE) De keuzes die bij individuele ruimtelijke Om er een aantal uit te lichten: de inzet op HOV ontwikkelingen worden gemaakt, hebben grote tussen Zaandam Oost en Amsterdam-Noord is invloed op de mobiliteitskeuzes die toekomstige een belangrijke voorwaarde voor de bewoners of gebruikers in de praktijk zullen ontwikkelingen in Kogerveld, Centrum-Oost, maken. Hoe worden in- en uitgangen Poelenburg en Achtersluispolder. Om op aangesloten op het omliggende netwerk, waar verschillende plekken in Zaanstad verantwoord parkeer je je auto en waar je fiets, wordt te kunnen bouwen, versterken we op deelmobiliteit aangeboden, etc. Als dit bij

Pagina 111 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

grotere ontwikkelingen niet goed geregeld verantwoordelijkheid ontwikkelaar, kunnen ook wordt, kan dit negatieve gevolgen hebben voor opgaven in de omgeving worden benoemd. een groter gebied. Deze vallen veelal binnen de verantwoordelijkheid van de gemeente. Daarom stellen wij voortaan bij ruimtelijke Vanaf beide kanten wordt dan bijgedragen aan ontwikkelingen vanaf 200 woningen en het succes van het uiteindelijke andersoortige ontwikkelingen met vergelijkbare mobiliteitsconcept voor de nieuwe ontwikkeling, impact een MobiliteitsProgramma van Eisen dat een ontwikkelaar moet opstellen op basis (MPVE) op. Het MPVE is een vernieuwende van het MPVE. Uiteindelijk moet dit ertoe leiden manier om vooraf na te denken over de dat er in de ontwikkeling de benodigde ruimte gewenste mobiliteit bij een ruimtelijke wordt gegeven aan verschillende vormen van ontwikkeling, ontwikkeld door MRA Platform (innovatieve) mobiliteit. Smart Mobility. Het kan vergeleken worden met In een MPVE dient te worden stilgestaan bij de een stedenbouwkundig programma van eisen. volgende onderwerpen: Het wordt ook opgesteld parallel aan of als . Transit oriented development, bijv. de mate onderdeel van het stedenbouwkundig waarin wordt aangezet tot lopen, fietsen en programma van eisen, als onderdeel van een OV-gebruik. Compactheid en Ruimtelijk Programma van Eisen. Dus nog functiemenging dragen hier ook aan bij. voordat de ruimtelijke keuzes worden . Auto, bijv. routering, parkeernormen, vastgelegd in een stedenbouwkundig plan. regulering, verkeers- en parkeermanagement, adaptieve In het MPVE worden vooraf randvoorwaarden parkeergarages (bij afnemende vraag her opgesteld, zodat er voldoende fysieke ruimte te bestemmen of te verplaatsen) wordt gecreëerd om de mobiliteit die de . Fiets en lopen, bijv. nieuwbouw genereert op een efficiënte en (brom)fietsparkeernorm, rekening houden duurzame manier af te wikkelen. Het gaat met verschillende soorten fietsen / hierbij om eisen die voortkomen uit bestaand fietsachtige vervoermiddelen, prioriteit en beleid, maar ook om wensen, waarvan wij duidelijke routes voor fiets en voetganger. denken dat zij kunnen bijdragen aan een betere . Zero emissie, bijv. privileges voor zero mobiliteitssituatie in het gebied. Het kunnen ook emissie, beperkingen (evt. in tijd) voor eisen en wensen met betrekking tot ICT- voertuigen met emissie, laadinfra. voorzieningen en beheer zijn, om te zorgen dat . Logistiek, bijv. laad- en losplekken, innovatieve mobiliteitsdiensten een (blijvend) logistieke hubs, nieuwe vormen van goede voedingsbodem krijgen in het gebied. pakketbezorging, inzamelen huis- en Behalve eisen en wensen in het projectgebied bedrijfsafval en tijdens de bouw: bouwhub. zelf, voornamelijk binnen de

Pagina 112 van 131

Versie 27 januari 2021

. MaaS (mobility as a service) en deelmobiliteit, bijv. norm voor deelauto- en deelfietsplekken, mobiliteitshubs, reis- en route-advies, langlopende beheerafspraken. . Connected en autonoom rijden, bijv. capaciteit ICT-netwer, eenduidige en consistente eisen aan wegmarkering, minimumkwaliteit en minimum breedte wegdek.

Geleerd kan worden van het MPVE Meneba, dat als pilot met de MRA is opgesteld. Voor kleinere ontwikkelingen kan veel overgenomen worden uit dit en andere MPVE's en kan zo een relatief compact MPVE worden opgesteld. Mogelijk ontstaat hieruit op termijn wel een standaard Zaans MPVE. Voor complexere projecten zoals inbreidings- of grootschalige nieuwbouwlocaties kan het echter nodig blijven wel een apart, uitgebreid MPVE op te stellen.

Resume maatregelen voor mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling . Verbinden mobiliteit en ruimtelijke ontwikkeling op gemeentebreed niveau via ZMP

. MobiliteitsProgramma van Eisen (MPVE) bij grotere nieuwbouwontwikkelingen (>200 woningen of ontwikkelingen met vergelijkbare impact)

Pagina 113 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

lokale ingrepen kan dus alleen in hoofdlijnen 9 Effecten wat worden gezegd. Alles wat hier gezegd wordt over specifieke plekken of wegen, is dan Het effect van de maatregelen uit de ook indicatief bedoeld. voorgaande hoofdstukken is voor verschillende thema’s in beeld gebracht. In dit hoofdstuk beschrijven we deze effecten en zijn ze afgezet ten opzichte van de huidige situatie of 9.2 Mobiliteitseffecten toekomstige situatie zonder maatregelen. De maatregelen van het ZMP zijn van invloed op de intensiteiten van het autoverkeer en 9.1 Van maatregelen naar daarmee ook de vervoerwijzekeuze van de effecten Zaankanters. Zonder maatregelen neemt het aandeel autoverplaatsingen in Zaanstad toe tot Het Zaans Mobiliteitsplan bevat maatregelen ruim 2/3 van de verplaatsingen. Dit is een die het mogelijk maken om de groei en significante toename ten opzichte van de ontwikkeling van Zaanstad te realiseren terwijl huidige situatie in Zaanstad (ongeveer 58%). de stad leefbaar blijft. Vanuit de opgaves van de omgevingsvisie stimuleren we duurzame en Door het invoeren van het maatregelenpakket actieve verplaatsingen, realiseren we leefbare stimuleren we de Zaankanters, met name van woon- en centrumgebieden, zetten we in op en naar de centra en over korte afstanden mobiliteitsvormen met de kleinste ruimtelijke andere vormen van modaliteit te gebruiken. Dit impact en geleiden we het autoverkeer zo snel vertaalt zich naar een aandeel mogelijk naar de gewenste route op het autoverplaatsingen van 55% en een groei in het hoofdwegennet. aandeel fiets en OV.

Hiervoor willen we allerlei maatregelen nemen, verspreid over Zaanstad. In dit hoofdstuk proberen we het effect van deze maatregelen concreet te maken. Dat doen we niet per maatregel, maar voor het totaalpakket aan maatregelen waar het ZMP voor staat. Dit betekent ook dat de effecten vooral op gemeente- en gebiedsniveau moeten worden bekeken. Gedetailleerd kijken naar effecten op een specifieke plek of een specifieke weg is nu niet aan de orde. Over het specifieke effect van

Pagina 114 van 131

Versie 27 januari 2021

Wanneer we onderscheid maken naar de Modal split Zaanstad verschillende zones is duidelijk waar te nemen 100,0% 10,0% 14,6% dat in de A – zones de vervoersalternatieven 80,0% 22,5% goed voor handen zijn. In de C-zone blijft de 30,2% auto het meest dominante vervoermiddel. 60,0%

40,0% 67,5% Een verdeling naar afstandsklasse laat zien dat 55,2% 20,0% de fiets goed kan concurreren met het

0,0% autoverkeer op de afstand tot 5 kilometer. Tot Referentie 2040 ZMP 2040 10 kilometer is het aandeel redelijk en AUTO FIETS OV daarboven is de invloed beperkt. Dan wordt het Figuur 36: Modal split referentie Zaanstad OV pas een volwaardig alternatief al blijft de auto op in deze afstandsklasse dominant. Modal split ZMP per zone 100% 9% 20% 14% 80% 20% 31% 60% 38%

40% 71% 55% 20% 42% 0% A B C Auto Fiets OV Figuur 36: Modal Split per zonering

Modal split ZMP per afstandklasse 100% 4% 9% 13% 80% 30% 47% 31% 41% 6% 60% 40% 56% 64% 20% 49% 50% 0% 0--3 3--5 5--10 >10 AUTO FIETS OV

Figuur 36: Modal split per afstandsklasse

Pagina 115 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

9.3 Verkeerskundige Verkeersintensiteiten 2040 Er zijn naast de netwerkmaatregelen ook effecten aanvullende maatregelen meegenomen. Zoals het verlagen van de snelheid in de woonkernen Het effect van de maatregelen is naar 30 km/u, het terugbrengen van de verkeerskundig in beeld gebracht met het snelheid op de Provinciale weg (N203) naar 50 verkeersmodel van de gemeente Zaanstad km/u en het verminderen van de impact en (ZVMP). Hiermee is het mogelijk alle geplande barrière werking van de Provinciale weg door ruimtelijke ontwikkelingen voor 2040 mee te het aantal rijstroken terug te brengen naar één nemen in combinatie met de verkeerskundige per richting. maatregelen voor Zaanstad. De effecten kunnen vooral zichtbaar gemaakt worden voor De combinatie van deze maatregelen leidt tot het autoverkeer. Daarin is ook het effect van de de verkeersintensiteiten in 2040 zoals deze mobiliteitstransitie voor de verschillende zones weergegeven zijn in figuur 35. Hierop is te zien meegenomen, dit effect is in figuur 37 dat de verkeersintensiteiten in de gevisualiseerd. woongebieden over het algemeen qua intensiteiten in lijn liggen met de gewenste aantallen voor een buurtontsluiting, dit is in verband met de verkeersveiligheid een maximale intensiteit om verkeer gemengd op de rijbaan te faciliteren. Op wijkontsluitingen, zoals de Dorpsstraat, Houtveldweg of de Wibautas, ligt de verkeersintensiteit hoger dan op de buurtontsluitingen. Ook hier blijft het binnen de gewenste grenzen in het kader van de verkeersveiligheid.

Op de Provinciale weg (N203), schommelt de verkeersintensiteit tussen de 30.000 en 10.000 motorvoertuigen per etmaal, afhankelijk van de locaties. Ter hoogte van het station bij Wormerveer is deze het laagst en bij de aansluiting met de Albert Heijnweg het hoogst. Op de Thorbeckeweg bij het kruispunt met de Wibautas ligt de intensiteit op 55.000 motorvoertuigen per etmaal.

figuur 37: Mobiliteitstransitie Pagina 116 van 131

Versie 27 januari 2021

Verkeersafwikkeling Ondanks de verschillende maatregelen om de groei van het autoverkeer op te vangen, blijft er sprake van een groei van het autoverkeer en een zwaardere belasting van het netwerk. Daarnaast zorgt een andere routering van het verkeer ook voor een andere belasting van de kruispunten.

Figuur 35 laat de locaties zien van de kruispunten die naar verwachting in de toekomst onvoldoende capaciteit hebben. Het gaat om: . Het kruispunt van de Prins-Bernhardlaan met de Wibautas. . De kruispunten met de Thorbeckeweg.

Figuur 38: Verkeersintensiteiten 2040

Situatie zonder A8–A9 Wanneer deze verbinding niet gerealiseerd wordt, heeft dit vooral effect op het tracé van de N203 tussen Krommenie en Wormerveer. De intensiteit komt in die situatie op ongeveer 45.000 motorvoertuigen per etmaal. Met maatregelen ligt de intensiteit hier ten westen van de Dorpstraat tussen de 15.000 en 20.000 en ten oosten rond de 30.000 motorvoertuigen per etmaal. Op de N246 tussen Krommenie en Wormerveer ligt de verkeersintensiteit zonder A8-A9 ongeveer 5.000 motorvoertuigen per etmaal hoger. Op de N8 tussen de Provinciale weg N203 en de A8 ligt dit op ongeveer 20.000 motorvoertuigen per etmaal. Figuur 39: Potentiële knelpunten 2040

Pagina 117 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

Voor het kruispunt Prins Bernhardweg – voor de centrumgebieden van Zaandam, Wibautas ligt naast de opgave voor de Wormerveer en Krommenie. Dit is gebeurd met doorstroming ook een inpassingsvraagstuk voor een koopstromenmodel, dat data over de HOV-verbinding. In de uitwerking na koopstromen koppelt aan verkeersingrepen en vaststelling van het ZMP is dit kruispunt een aanpassingen in de openbare ruimte. Daarin is van de eerste uitwerkingsvraagstukken voor de huidige situatie vergeleken met de Zaanstad. toekomstige situatie inclusief de woningontwikkeling. Binnen de koopstromen is De kruispunten op de Thorbeckeweg krijgen onderscheid gemaakt tussen dagelijkse door de uitbreiding van de bedrijventerreinen in boodschappen, recreatief winkelen en het Noordzeekanaalgebied, transformatie van doelgerichte aankopen. het Hembrugterrein en de Achtersluispolder en veranderde oriëntatie van het verkeer uit het Extra inwoners zorgen voor grote toename centrum van Zaandam meer verkeer te De bevolkingsgroei van Zaanstad zorgt de verwerken. In een vervolg op de lopende komende jaren voor de grootste groei van de AVANT studie dienen deze aspecten volledig koopstromen. Dit zorgt voor een potentiële meegenomen te worden, om te beoordelen toename van bijna 50% van de omzet van de welke vormgeving op de kruispunten nodig is winkeliers. Hierbij is rekening gehouden met de voor een goede doorstroming van het verkeer. aanpassingen in de verkeersnetwerken die nodig zijn voor het huisvesten van de inwoners.

De lagere snelheden voor de auto hebben 9.4 Ruimtelijk-economische enerzijds een klein negatief effect op de effecten koopstromen (voornamelijk voor de dagelijkse boodschappen, die in de centrumgebieden Het effect van de ruimtelijke ontwikkelingen en worden gedaan). Anderzijds zogen de verkeerskundige maatregen in het ZMP op de verbeteringen in het OV, het fietsnetwerk en economie vice versa kent vele aspecten, onder vooral de bewegingsruimte voor de voetganger meer aantrekkelijkheid van vestigingsklimaat, en de leefbaarheid in het centrum voor een de omslag naar zero emissie logistiek en toename van de koopstromen. Per saldo zorgt vervoer via hubs en de effecten van e- dit ervoor dat de koopstromen nagenoeg gelijk commerce op verkeer in de stad. Veel van deze blijven voor de dagelijkse en doelgerichte effecten kunnen wij echter niet (goed) boodschappen, maar duidelijk toenemen voor kwantificeren. Het is wel op verschillende het recreatieve winkelaanbod. plekken in dit ZMP beschreven. Wat wij wél kunnen kwantificeren, is het effect op de koopstromen. Dit is in beeld gebracht

Pagina 118 van 131

Versie 27 januari 2021

Verandering verschuiving van winkelaanbod De analyses zijn uitgevoerd met het bestaande winkelaanbod van Zaanstad. De grote toename van inwoners zal er vermoedelijk voor zorgen dat ook het winkelaanbod toe zal nemen. De kans is daarbij aanwezig dat het winkelaanbod daarbij iets zal verschuiven en zich in de centra meer zal focussen op het recreatieve winkelaanbod. Dit sluit aan bij de ontwikkeling van het verblijfscomfort en de leefbaarheid in de centra, waardoor het (nog meer) een gebied wordt waar mensen graag verblijven en naartoe gaan. Daarmee kunnen de centra weerstand bieden tegen de trend van het online winkelen. In dat opzicht versterken deze beweging en de lijn van het ZMP elkaar dus.

Effect op koopstromen figuur 41: Effecten koopstromen Wormerveer en In figuur 41 is het effect van de koopstromen Krommenie weergegeven voor de centrum gebieden in Krommenie en Wormerveer, in figuur 40 voor het Centrum van Zaandam. Voor de drie kernen is duidelijk te zien dat de koopkracht significant toeneemt richting de toekomst. Daarin ook de procentuele verschuiving van dagelijkse boodschappen naar recreatief winkelen.

figuur 40: Effecten koopstromen Zaandam Centrum

Pagina 119 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

9.5 Ruimte en groen teruggebracht van 2x2 rijstroken naar 2x1 rijstrook. Dit geldt voornamelijk voor het traject De plannen van het ZMP gaan uit van de tussen Wormerveer en Zaandijk, bij Krommenie samenhang van mobiliteit en ruimtelijke (na realisatie van de A8-A9) en mogelijk (als de ordening. De effecten van de maatregelen zijn intensiteiten het toelaten) op delen binnen daarom ook in beeld bracht op de ruimte en Zaanstad. Het terugbrengen van de rijstroken met name de groen voorzieningen. Kwalitatief heeft een positief effect op de beschikbare is een beoordeling gemaakt van het effect op ruimte en het realiseren van groen. In de Provinciale weg, de Wibautas, de realisatie onderstaand figuur is een schematisch van de A8-A9 en de terugbrengen van de dwarsprofiel weergegeven voor een deel van snelheid in de woonwijken naar 50 km/u. de N203 tussen Wormerveer en Zaandijk.

Provinciale weg N203 In de huidige situatie bedraagt de hoeveelheid De Provinciale weg door Zaanstad wordt qua asfalt voor het autoverkeer bijna 50% van het maximumsnelheid teruggebracht naar 50 km/u. dwarsprofiel. Bij het terugbrengen van het Daarnaast wordt de weg waar mogelijk aantal rijstroken en het verbreden van het

Huidige profiel

Toekomstige profiel figuur 42: Effect N203 Pagina 120 van 131

Versie 27 januari 2021

fietspad voor de doorfietsroute is het aandeel als gehalveerd. Bovendien krijgt het langzame groen in het dwarsprofiel nagenoeg 50%. Het verkeer extra ruimte. terugbrengen van de verharding zorgt voor een betere balans van groen en infra. Verbinding A8-A9 Naast de positieve effecten voor de ruimte en Wibautas het groen zorgt nieuwe infra zoals de Dezelfde analyse is uitgevoerd voor het profiel doorgetrokken A8 voor extra asfalt. Deze van de Wibautas. Hier is op dit moment naast nieuwe verbinding heeft impact op het groene een rijbaan voor het doorgaande autoverkeer landschap ten zuiden van Krommenie. op sommige locaties een parallelweg aanwezig Provincie Noord-Holland is bezig met een die grotendeels is ingericht als fietsstraat. Het inpassingplan om de hinder van deze nieuwe toepassen van de plannen binnen het ZMP leidt verbinding zo veel mogelijk te beperken. tot een ander profiel met daarbinnen ruimte Daarnaast maakt de realisatie van de A8-A9 voor de vernieuwde HOV-as. Ten opzichte van het waarschijnlijk mogelijk om de Provinciale het huidige situatie wordt het aandeel weg tussen de A9 en de N246 terug te brengen verharding in de toekomstige situatie zo goed naar 2x1 rijstrook. Waardoor de impact van

Huidige profiel

Toekomstige profiel

figuur 43: Effect Wibaut-as Pagina 121 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

deze verbinding kan worden teruggebracht en maatregelen, zoals het zo snel mogelijk de groen kan worden toegevoegd tussen verleiden van het verkeer naar de Krommenie en Assendelft. hoofdstructuur en het terugbrengen van de maximumsnelheid op de provinciale weg N203 Woongebieden naar 50 km/u en in de woongebieden naar 30 In de woongebieden is het uitgangspunt om km/u, heeft juist een positief effect op de overal 30 km/u toe te passen als geluidshinder van verschillende wegen. maximumsnelheid. Alleen bij uitzondering, als dit bijvoorbeeld de routering van verkeer ten In figuur 44 zijn de geluidseffecten voor goede komt, is 50 km/u toegestaan. Dit ongeveer 25 locaties in beeld gebracht op uitgangspunt betekent dat stapsgewijs het maatgevende woningen langs de betreffende profiel van verschillende wegen kan worden wegen. Het effect is afgezet ten opzichte van aangepast en asfalt eventueel vervangen kan de huidige verkeersintensiteiten en inrichting. worden voor een meer vriendelijke Bij positief hoorbaar effect (groter dan – 2 dB) is klinkerbestrating. Daarnaast heeft een 30 km/u dit groen weergegeven en een negatief profiel minder ruimte nodig, waardoor ruimte hoorbaar effect (groter dan + 2 dB) is oranje vrijkomt voor alternatieve invulling, helemaal als weergegeven. de intensiteiten het toe laten om langzaam verkeer te combineren op de rijbaan. Dit stimuleert het verblijfsklimaat in de woongebieden en vergroot de leefbaarheid.

9.6 Milieueffecten

De veranderingen in de verkeersstromen hebben effect op het milieu. Gezamenlijk met de wijzigingen in de inrichting en aanpassingen in de maximumsnelheden zijn de effecten op de geluidshinder, luchtkwaliteit en uitstoot van CO2 in beeld gebracht. Geluidshinder Door de groei van het aantal inwoners en daarmee de verkeersbewegingen is de verwachting dat de er sprake zal zijn van meer geluidshinder. Als gevolg van de beoogde figuur 44: Geluidseffecten

Pagina 122 van 131

Versie 27 januari 2021

Met name de snelheidsreductie op de voor een stimulans van elektrisch rijden, het Provinciale weg N203 in combinatie met de realiseren van Zero Emissie zones voor de lagere intensiteiten door de realisatie van de stadslogistiek zorgt voor schoon vrachtverkeer A8-A9 heeft een positief effect op het geluid. en bestelvoertuigen en de mobiliteitstransitie Daarbij is nog geen rekening gehouden dat de beperkt de groei van het autoverkeer en weg bij het terugbrengen van het aantal verschuift dit naar schone mobiliteitsvormen rijstroken mogelijk op grotere afstand van de zoals de fiets en het openbaar vervoer. woningen komt te liggen. Langs de Ned Hiermee is naar verwachting een reductie van Benedict weg (N514) neemt de geluidsbelasting 20 tot 40% te bereiken ten opzichte van de toe ten opzichte van de huidige situatie, door de huidige CO2 uitstoot. toename van het verkeer. Het eventueel terugdringen van de maximumsnelheid zou een Monitoring optie kunnen zijn om de geluidshinder terug te dringen. De effecten van het ZMP in 2040 zijn in beeld gebracht met verschillende modellen. Modellen geven een weerspiegeling van de Luchtkwaliteit toekomst, dit zal altijd enige onzekerheid Door de schoner wordende auto industrie en de behouden. Daarbij is het plan niet in beton maatregelen voor het logistieke verkeer is de gegoten. Eventuele aanpassingen kunnen verwachting dat een algemene verbetering van de effecten van het plan beïnvloeden. de luchtkwaliteit, ten gevolge van de mobiliteit, in Nederland op gaat treden. In de huidige Monitoring van de effecten is daarom situatie en in de toekomstige situatie voldoen essentieel voor het tijdig bijsturen van de de locaties in figuur 44 aan de normen uit de plannen om de gewenste doelen van de Wet milieubeheer. Naar verwachting wordt in opgaves voor Zaanstad te behalen. de toekomst daarmee tevens voldaan aan de advieswaarden van de Wereldgezondheids- organisatie. Door de aanleg van de wegverbinding A8-A9 liggen de concentraties langs de N8 bij Krommenie significant lager ten opzichte van de huidige situatie.

CO2 uitstoot De maatregelen in het ZMP hebben een positief effect op de CO2 uitstoot van het verkeer in Zaanstad. Het vergroten van de laadinfrastructuur voor personenauto’s zorgt

Pagina 123 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

10 Uitvoeringsagenda

De maatregelen uit voorgaande hoofdstukken vormen grote projecten en opgaven die bijdragen aan de twaalf principes. De belangrijkste opgaven liggen op specifieke plekken in Zaanstad. Hier komen de opgaven en modaliteiten bij elkaar.

Het projectoverzicht in deze uitvoeringsagenda geeft aan hoe de belangrijkste maatregelen uit dit ZMP bijdragen aan de 12 principes en dient als basis voor de jaarlijkse programmering en begroting.

10.1 Fysieke uitvoeringsprojecten

De uitvoeringsagenda bevat allereerst fysieke uitvoeringsprojecten die van belang zijn voor het gewenste multimodale mobiliteitssysteem. Deze projecten kunnen niet allemaal direct en tegelijk worden uitgevoerd. Vanwege de benodigde financiën en personele capaciteit (zie einde van dit hoofdstuk), maar ook om inhoudelijke redenen. Voor sommige projecten is namelijk eerst realisatie van een ander project nodig. Figuur 45: Totaalbeeld fysieke uitvoeringsprojecten

Pagina 124 van 131

Versie 27 januari 2021

In onderstaande tabellen laten we dit laatste Voor de andere projecten is aangegeven van aspect tot uitdrukking komen. Voor de projecten welk projecten realisatie afhankelijk is, die genoemd staan onder “Vanaf heden uit te bijvoorbeeld van de A8-A9 en de aanpassing voeren” hoeft realisatie niet te wachten op van de provinciale weg N203. realisatie van een ander project.

als bieden basis Keuzevrijheid 1. naar gebiedstypen nering Zo 2. lopen Ruim en baan fietsen 3. voor hoofstructuur als ladder 4.Zaanse komen laten te samen om Knooppunten modaliteiten 5. de auto.voor hoofdstructuur de Versterken van 6. verbinden. duurzaam en Zaanstad Amsterdam 7. stads levendige Versterk 8. logistiek Schone 9. Stim De Zaan benutten. 10. beter technieken. nieuwe met en innoveren Verleiden 11. hand in in mobiliteitsfonds. en gaan hand ruimte Mobiliteit 12.

en van Slimme uleren met de kernen en van -

en dorperven. en dorperven.

AB Z

A C Vanaf heden uit te voeren

1 Realiseren van Zaan-IJ corridor X X X X X X X X

Korte termijn leefbaarheidsmaatregelen 2 X X X X N203 Krommenie incl. rondweg Saendelft Provinciale weg N203 (m.u.v. traject 3 X X X X X Krommenie) 4 AVANT Thorbeckeweg X X X X X X X X X X 5 Oostelijke doorfietsroute X X X X X X X X Centrumontwikkeling Zaandam (incl. 6 X X X X X X X X X parkeerverwijzing en routering logistiek) 7 Fietstunnel in Koog aan de Zaan X X X X X X Herstellen historische verbinding Guisweg 8 X X X X X X X X voor fiets (en auto) Zoekrichting fietsroute 9 Beverwijk/Heemskerk (Beverwijk/ X X X X X X X Assendelft/ Westzaan/ Zaandam) Julianabrug – Wandelweg/Wormerveer 10 X X X X X X X X door Zaandijk. (Onderzoek naar) Mogelijk nieuwe 11 fiets/voetbrug over de Zaan ter hoogte van X X X Verkade-complex Pagina 125 van 131

Zaans Mobiliteitsplan 1. Keuzevrijheid bieden als bieden basis Keuzevrijheid 1. naar gebiedstypen: Zonering 2. Ruim baan fie 3. voor hoofstructuur als ladder 4.Zaanse komen laten te samen om Knooppunten modaliteiten 5. de auto.voor hoofdstructuur de Versterken van 6. verbinden. duurzaam en Zaanstad Amsterdam 7. stads levendige de met Versterken van kernen 8. logistiek Schone 9. Stim De Zaan benutten. 10. beter technieken. nieuwe met en innoveren Verleiden 11. hand in in mobiliteitsfonds. en gaan hand ruimte Mobiliteit 12.

uleren van Slimme en van Slimme uleren

-

en dorpe rven.

tsen en lopentsen

AB Z

A C 12 Herontwikkeling Wibautas X X X X X X X X X

13 Prins Bernhard Knoop X X X X X

14 Guisweg X X X X Busbrug 24 uur open en herinrichting 15 X X X rondweg Westerkoog Zero emissie zones voor stadslogistiek 16 in Zaandam, Wormerveer en X X X Krommenie Verkennen en verbeteren circulatie 17 X X X X X X X X X Krommenie

Projecten na realisatie A8/A9

18 Provinciale weg N203 in Krommenie X X X X X X X

Projecten na of parallel aan Provinciale weg

19 Groene loper Krommenie X X X X X X X X X

20 Groene loper Wormerveer X X X X X X X X X Brug over Nauernasche vaart 21 X X X X (verlengde) Ned Benedictweg Derde brug over de Zaan in verlengde 22 X X X X van Pr. Irene-brigadeweg

23 Doorfietsroute Provincialeweg N203 X X X X X X

Projecten parallel aan ontwikkeling Achtersluispolder

24 AVANT Thorbeckeweg Fase 2 X X X X X X X X Pagina 126 van 131

Versie 27 januari 2021

10.2 Samenwerkings- -verbindingen) in Zaanstad aan en het Rijk is projecten voor het OV verantwoordelijk voor het treinvervoer. Daarom is een deel van onze inzet gericht op lobby bij Zaanstad is niet de aanbieder van het openbaar en samenwerking met andere overheden voor vervoer. De Vervoerregio Amsterdam besteedt beter openbaar vervoer. het openbaar vervoer (bus-/tram-/metro

basis als bieden Keuzevrijheid 1. naar gebiedstypen: Zonering 2. lopen Ruim en baan fietsen 3. voor hoofstructuur als ladder 4.Zaanse 5. Schone logistiek Schone 9. Stim De Zaan benutten. 10. beter technieken. nieuwe met en innoveren Verleiden 11. hand in hand in mobiliteitsfonds. en gaan ruimte Mobiliteit 12. komen laten te samen de auto.voor hoofdstructuur de Versterken van 6. verbinden. duurzaam en Zaanstad Amsterdam 7. stads levendige de met Versterken van kernen 8.

modaliteiten om Knooppunten

en van Slimme uleren

-

en dorperven.

Z AB A C

Landelijk en regionaal programma Toekomstbeeld OV Inzet op elke spoorlijn minimaal 4 25 X X X X X X Sprinters per uur rijden Inzet op Landelijke ontsluiting met 26 minimaal 4 IC’s per uur van en naar X X X X X X Zaandam Verbeteren verbindingen Zaandam- 27 Purmerend -Hoorn (Hoornse lijn) en X X X X X X Zaandam -Schiphol-Leiden-Den Haag Behouden en verbeteren van kwaliteit op 28 de verbindingen naar Alkmaar en naar X X X X X X Amsterdam

(H)OV

29 Zaan -IJ corridor X X X X X X X X Verbindende OV-lijnen opwaarderen

30 naar R-net Kwaliteit en om centrum X X X X X X X Zaandam leiden 31 OV -verbinding Meneba X X X X X Hogere frequentie Hempont en Pont 32 X X X X Buitenhuizen Knoopppunt ontwikkeling 33 P+R locaties X X X X X X X X 34 OV-knoop Prins Bernhardplein X X X X X X X X Pagina 127 van 131 35 HOV-knoop De Vlinder X X X X X X X X

36 HOV-knoop Peperstraat X X X X X X X X

Zaans Mobiliteitsplan

10.3 Programmering en Specifieke verkenningen en maatregelpakketten uitwerkingsplannen . Programma toegankelijkheid Zaan . Programma spoorse ontsluitinge; Dit ZMP geeft de kaders mee op hooflijnen. Op . Ontwikkelingsplan toeristisch concept een aantal onderdelen is een verdere en vervoer over water verdiepende uitwerkingsslag gewenst. . Verkenning waterbus . MobiliteitsProgramma van Eisen bij grotere Thematisch deelbeleid en actieplannen nieuwbouwontwikkelingen . Plan deelmobiliteit en knooppunten . Parkeernota Specifieke uitwerking, realisatie mee laten . Actieplan uitrol laadinfra tot en met 2040 lopen met bijv beheer en onderhoud . Nota Integraal verkeersmanagement . Realiseren van hardloopnetwerk met . Actieplan toegankelijkheid en markering van routes bereikbaarheid voetgangers . Uitwerkingsplan fietsknelpunten . Vernieuwd werkplan verkeersveiligheid . Programma mobiliteitsmanagement incl. werkgeversaanpakken . Programma Slimme en schone Logistiek 10.4 Financieringsstrategie . Aanpassing Handboek Openbare Ruimte In dit ZMP is aangegeven hoe Zaanstad de . Monitoring en evaluatie ZMP mobiliteit van de toekomst wil organiseren, om

te zorgen dat Zaanstad optimaal kan blijven Gebiedsuitwerkingen functioneren, en wat daarvoor nodig is. Daarbij . ZMP-gebiedsuitwerking Zaanse Schans hebben wij in het achterhoofd gehouden dat de . ZMP-gebiedsuitwerking Westerwatering- financiële mogelijkheden niet onbeperkt zijn, Westerkoog, inclusief Onderzoeken derde integendeel. Daarom bevat de ontsluiting van Westerwatering uitvoeringsagenda de maatregelen die wij . ZMP-gebiedsuitwerking overige delen denken dat echt (en als eerste) nodig zijn. En Zaanstad (begrenzing per uitwerking nader spreken wij voor mega-investeringen zoals te bepalen) nieuw spoor of ondertunnelingen uit waarvoor wij als eerste gaan.

Het financieren en realiseren van deze maatregelen zal de komende jaren een grote opgave zijn, waarvoor wij de financiële

Pagina 128 van 131

Versie 27 januari 2021

middelen niet direct zelf voorhanden zullen fonds wordt besteed aan planoverstijgende hebben. Langs de volgende lijnen gaan wij op mobiliteitsmaatregelen in het MPB te kunnen zoek naar de benodigde budgetten. bekostigen.

Programmabenadering, opgaveregie Lobby Het is niet realistisch om in één keer al het Voor de grootste projecten is financiering door benodigde budget te organiseren voor de meerdere partijen noodzakelijk, waarbij de uitvoering van het ZMP. Budgetten zullen stap bijdrage van Zaanstad zelf dan vaak slechts voor stap gevonden worden. Zowel het vinden een fractie van het totaal is. Een voorbeeld is van financieren als realisatie van de de ZaanIJ-corridor. Hierin trekken wij al op met maatregelen willen we daarom programmatisch provincie, Vervoerregio Amsterdam en aanpakken. We maken hiervoor een Meerjaren gemeente Amsterdam, om allereerst de Programma Bereikbaarheid (MPB). Een inhoudelijke noodzaak gezamenlijk te bepalen opgaveregisseur Mobiliteit is hiervoor en vervolgens te werken aan oplossingen. Ook verantwoordelijk. Dit MPB wordt gelinkt aan en lobby bij het rijk is dan nodig, om in onderdeel van het Investeringsfonds van voorkomende gevallen erkenning van het Zaanstad. Het MPB moet zo worden ingericht landelijke belang van een project te krijgen, dat het kan inspelen op subsidiekansen die zich zoals eerder succesvol gedaan in bijvoorbeeld voordoen (zie hierna). Via de begrotingscyclus de Corridor Amsterdam-Hoorn. Daarom rapporteert de opgaveregisseur over de versterken we ook de relatie met het voortgang en doet de opgaveregisseur via programma Samen Bouwen aan voorjaarsnota en begroting Bereikbaarheid, waarin Rijk en regio financieringsvoorstellen. samenwerken.

Mobiliteitsfonds inrichten Subsidies De verstedelijkingsopgave is één van de De Vervoerregio Amsterdam is onze belangrijkste redenen waarom een omslag in belangrijkste partner in het ZMP, zowel voor mobiliteit noodzakelijk is. Daarom hebben wij grote als kleine projecten. Om te zorgen dat we eerder in dit ZMP aangegeven dat er behalve optimaal aansluiten bij de financieringskansen een inhoudelijke, ook een financiële relatie zou die de VRA biedt, hebben wij het ZMP in moeten komen te liggen tussen de ruimtelijke overleg met de VRA opgesteld. De ontwikkeling en de mobiliteitsopgave. Wij willen beleidsdoelen van de VRA komen terug in dit verkennen of het mogelijk is een ZMP. Wij gaan nu met de VRA in gesprek mobiliteitsfonds op te richten, dat wordt gevuld welke projecten kansrijk zijn voor cofinanciering met bijdragen uit ruimtelijke ontwikkelingen. Dit en daar proberen wij afspraken over te maken,

Pagina 129 van 131

Zaans Mobiliteitsplan

bijvoorbeeld via de Investeringsagenda Ten slotte willen we, gekoppeld aan de mobiliteit. verkenning naar een Mobiliteitsfonds, erover nadenken om binnengehaalde subsidiegelden We kijken ook naar de mogelijkheden bij de op mobiliteitsprojecten ook vaker te oormerken provincie Noord-Holland, vooral bij de wat voor mobiliteit. Mocht een subsidie per saldo grotere projecten zijn er daar kansen. Ook de geld (besparingen) opleveren die op nieuwe kansen bij het Rijk houden we in de gaten, projecten kunnen worden ingezet, dan zou het vooral als zich specifieke subsidiekansen inhoudelijk logisch zijn deze winst ook weer in voordoen zoals recent voor fietsenstallingen en te zetten binnen mobiliteit. En dan bij voorkeur verkeersveiligheid. In Europa zullen we, samen op projecten waar op hun beurt ook weer met de Vervoerregio, kijken waar subsidie kan worden aangevraagd. mogelijkheden liggen. In dat geval kan het zowel gaan om infrastructuur van grote projecten van continentaal belang, als meer Werk met werk maken innovatieve projecten gericht op onder meer Niet voor alle projecten moet het complete nieuwe mobiliteitstechnieken, stimuleren budget nieuw worden gevonden. Er liggen ook fietsen, zero emissie logistiek etc. kansen om werk met werk te maken, bijvoorbeeld in de onderhoudsprogramma’s. In alle gevallen zullen wij de blik niet alleen Door onderhoud van een straat te combineren moeten richten op pure mobiliteitssubsidies. met herinrichting, hoeft minder nieuw budget Ook programma's gericht op bijv. duurzaamheid gevonden te worden. Bovendien kan dit en economische ontwikkeling bieden soms overheidsgeld vaak (deels) worden ingezet als kansen op subsidie voor mobiliteit. En dat geldt cofinanciering bij subsidieaanvragen. ook voor woningbouw: de recent binnengehaalde gelden vanuit de Samenwerken en benutten kennis van andere woningbouwimpuls zijn voor een belangrijk deel overheden en partners in de stad voor bereikbaarheid bedoeld. Behalve financieel willen we ook meer gebruikmaken van de kennis en expertise van Het binnenhalen van subsidies is één ding. Het de Vervoerregio, bijvoorbeeld op het gebied vervolgens binnen de voorwaarden realiseren van smart mobility of elektrisch vervoer. Door van het project en het daadwerkelijk ophalen vaker aan te haken bij trajecten van de van de subsidie vraagt in Zaanstad nog wel Vervoerregio, kunnen wij als gemeente onze extra aandacht. Via de eerdere aangegeven personele capaciteit efficiënt inzetten. Ook met programmabenadering moet dit strakker de Provincie Noord-Holland en de gemeente worden georganiseerd. Amsterdam kunnen wij vaker samenwerken, bijvoorbeeld op het vlak van logistiek.

Pagina 130 van 131

Versie 27 januari 2021

Ten slotte hebben we met name in Hoofdstuk 7 laten zien dat het realiseren van de doelen van dit mobiliteitsplan ook wordt bepaald door de keuzes die de gebruikers van de stad maken. Daarom is het ook in financieel opzicht belangrijk de kracht van bedrijven, werkgevers en instellingen in onze stad optimaal te benutten. Hoe meer zij bijdragen aan de omslag naar slimme, duurzame mobiliteit, hoe beter dat is. Met andere woorden: investeren in een goed relatienetwerk met deze partijen, betekent voor Zaanstad minder hoeven investeren in dure infrastructurele oplossingen.

Pagina 131 van 131