Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska W Białymstoku O Stanie Środowiska Na Terenie Powiatu Wysokomazowieckiego Za Rok 2016

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łom ży

18-402 Łom a, ul. Akademicka 20 tel. (86) 218-21-69; fax: 218-28-93; e-mail:[email protected]

Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego za rok 2016

Łom a, listopad 2017 r.

WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Spis treści:

Wstęp – charakterystyka powiatu...... 3

1. Stan czystości i ochrona wód...... 4

1.1. Presje- Źródła zanieczyszczenia wód...... 4 1.2. Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych...... 5 1.3. Przeciwdziałania – Działalność kontrolna…...... 18

1.4. Wody podziemne...... 33

2. Powietrze...... 35

2.1. Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza ……..…………...... …....…….35 2.2. Stan - Monitoring imisji...... 37 2.3. Przeciwdziałania – Działalność kontrolna ……...... 41

3. Gospodarka odpadami...... 45

3.1. Presje- Ilość wytworzonych odpadów.....…………………...... …...... ………....…..45 3.2. Stan - Składowiska odpadów……...... ……………………...... ……….…....…..46 3.3. Stan - Odpady niebezpieczne……...... ………………...... ….…..…....…47 3.4. Reakcje – Kontrole i monitoring składowisk odpadów..…...... …………...... …....….48

4. Promieniowanie elektromagnetyczne /PEM/………..…...... …..……...... …...... …..……..55

4.1. Presje – Źródła emisji PEM………………………...... ……...... …..…..……55 4.2. Stan – Pomiary kontrolne PEM………………………………………...... 56 4.3. Przeciwdziałania………...... ….. 57

5. Hałas...... 58

6. Ochrona środowiska przed poważnymi awariami...... 58

7. Działania kontrolne WIOŚ...... 60

8. Działania monitoringowe i kontrolne WIOŚ na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych (OSN) wyznaczonych na terenie powiatu wysokomazowieckiego...... 63

2 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Wstęp - charakterystyka powiatu Powiat wysokomazowiecki geograficznie położony jest pomiędzy doliną górnego biegu Narwi, a rzeką Bug na południu. Jest to obszar nizinny zwany Wysoczyzną Wysokomazowiecką, wchodzącą w skład północnej części Niziny Podlaskiej. Od zachodu ogranicza ją linia Czerwonego Boru związana z Międzyrzeczem Łomżyńskim, przechodząc w pradolinę rzeki Narew, otaczającą wysoczyznę od strony północnej i wschodniej. W bliskim sąsiedztwie położona jest Kotlina Biebrzańska na północy i Wysoczyzna Białostocka na północnym wschodzie. Południe mezoregionu graniczy poprzez starorzecze Nurca z Wysoczyzną Drohicką i Równiną Bielską. Jednostajny lekko pofałdowany krajobraz jest typowy dla obszarów nizinnych. Silniej urozmaicona jest pod tym względem część północno-wschodnia powiatu, gdzie niewielkie morenowe wzgórza są liczniejsze i wznoszą się do 160 m n.p.m. Wysoczyzna stanowi dział wodny Bugu i Narwi. Powierzchnia całkowita powiatu wynosi 1289 km 2, co stanowi 6,4% powierzchni woj. podlaskiego. Powiat, w 2016 roku, liczył 57 903 mieszkańców. Liczba mieszkańców w ostatnich latach systematycznie maleje (w 2015 – 58177 osób, w 2014- 58 519 osób, w 2013 - 58 793 osób). Najliczniej zamieszkałą gminą (poza miastem Wysokie Mazowieckie) była gmina miejsko- wiejska Ciechanowiec, licząca 8 862 mieszkańców (GUS,2016). Ludność powiatu wysokomazowieckiego w 33 % zamieszkuje w miastach, a 67 % to mieszkańcy wsi. Sieć osadniczą tworzą: 1 gmina miejska (m. Wysokie Mazowieckie), 3 gminy miejsko-wiejskie (Ciechanowiec, Szepietowo, Czyżew Osada) i 6 gmin wiejskich (Klukowo, Kobylin Borzymy; Kulesze Kościelne; Nowe Piekuty; Sokoły oraz gmina Wysokie Mazowieckie). Łącznie z miastami jest to 381 miejscowości. Dominującą formą mieszkalnictwa na terenie powiatu jest zabudowa jednorodzinna i zagrodowa. Z całkowitej powierzchni powiatu przeważającą część stanowią użytki rolne zajmujące 95 911 ha. Większość, bo ponad 72% użytków rolnych stanowią grunty orne. Powierzchnia gruntów leśnych wynosi 24048 ha , a wskaźnik lesistości powiatu wynosi 18,8 % i jest to wskaźnik znacznie niższy od wskaźnika krajowego wynoszącego 34 % powierzchni kraju (informacja Starostwa Powiatowego w Zambrowie). Cechą szczególną Wysoczyzny Wysokomazowieckiej na tle Niziny Podlaskiej jest stosunkowo dobra jakość gleb skupionych w części środkowej i południowej. Korzystne warunki glebowe stopniowo zanikają w północnej części powiatu ustępując przewadze gleb lekkich i żwirów. Gminy: Czyżew, Szepietowo, Klukowo, Wysokie Mazowieckie i Nowe Piekuty posiadają gleby o najkorzystniejszych właściwościach agrotechnicznych w skali powiatu i całego województwa podlaskiego. W powiecie wysokomazowieckim jest niewiele gleb nieprzydatnych do produkcji rolniczej. Udział gleb marginalnych w ogólnej powierzchni użytków rolnych waha się od 0,3% w Wysokiem Mazowieckiem do 6,2%, w gminie Kobylin Borzymy oraz 14,3%, w gminie Kulesze Kościelne i 16,9% w gminie miejskiej – Ciechanowiec. Średni wskaźnik dla województwa podlaskiego wynosi 7,4%. Cechą charakterystyczną podlaskiego rolnictwa jest bowiem czynnik ekologiczny wynikający z czystości środowiska naturalnego oraz niskiego poziomu zużycia chemicznych środków służących do ochrony i nawożenia roślin uprawnych, co ma olbrzymi wpływ na produkcję, przetwórstwo, a przede wszystkim na eksport. Struktura przemysłu powiatu zdominowana jest przez produkcję i przetwórstwo artykułów spożywczych (przemysł mleczarski, mięsny, owocowo-warzywny i młynarski). Ważne znaczenie ma również produkcja maszyn i urządzeń oraz drewna i wyrobów z drewna. Największe w powiecie przedsiębiorstwa zajmujące się przetwórstwem rolno spożywczym to: SOKOŁÓW S.A., Zakłady Mięsne „FARM FOOD” Oddział Czyżew-Osada, Zakłady Mięsne „NETTER” w Czyżewie-Osadzie oraz sieć nowoczesnych młynów i niewielkich masarni. Zorganizowana baza surowcowa stymuluje produkcję trzody chlewnej i bydła mięsnego. Bardzo dużą rolę w przemyśle spożywczym odgrywa przetwórstwo mleka. Spółdzielnia Mleczarska “MLEKOVITA” w Wysokiem Mazowieckiem jest liderem ilościowym i jakościowym w produkcji wyrobów mleczarskich w Polsce. Dzięki jej istnieniu dynamicznie rozwinęły się gospodarstwa hodowli bydła mlecznego.

3 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Sieć komunikacyjna Teren powiatu wysokomazowieckiego przecina jedna z najstarszych w kraju linii kolejowych tzw. kolej Warszawsko-Petersburska. Jest to obecnie jeden z głównych węzłów komunikacji kolejowej łączący kraje Europy Wschodniej i Północno-Wschodniej z pozostałą częścią kontynentu. Uzupełniającym ciągiem kolejowym o marginalnym już znaczeniu jest jednotorowa linia Ostrołęka-Łapy przebiegająca przez teren gminy Kulesze Kościelne i Sokoły. Transport drogowy powiatu opiera się na ciągu drogi krajowej nr E-689 Zambrów - Wysokie Mazowieckie- Szepietowo – Brańsk umożliwiając ponadregionalne połączenie środkowej i południowej część powiatu, z drogą krajową E-8. Dzięki takiej lokalizacji Wysokie Mazowieckie, jest też miastem tranzytu dla komunikacji południowej części województwa podlaskiego z Warszawą. Droga wojewódzka nr E-678 stanowi uzupełnienie tego trzonu łącząc bezpośrednio Wysokie Mazowieckie z Białymstokiem. Północny skraj powiatu styka się z drogą międzynarodową E-8, jednakże dla struktury komunikacyjnej powiatu ma to niewielkie, lokalne znaczenie, obejmujące teren gmin: Kobylin Borzymy i częściowo Kulesze Kościelne i Sokoły. Lokalny transport gminny i międzygminny obsługuje sieć dróg gminnych i powiatowych. Gęstość i lokalizacja sieci transportowo komunikacyjnej niemal całkowicie zaspokaja potrzeby mieszkańców, stawiając powiat wysokomazowiecki w korzystnej sytuacji na mapie województwa podlaskiego.

Ochrona przyrody i krajobrazu.

Tereny chronione w powiecie wysokomazowieckim zajmują powierzchnię 3172,81 ha (w 2015 -2274,8 ha (dane GUS,2016), co stanowi 2,5% powierzchni. Ważnym elementem ochrony przyrody jest Narwiański Park Narodowy, otaczający pradolinę Narwi w północno-wschodniej części powiatu wysokomazowieckiego (gminy Sokoły i Kobylin Borzymy). Teren parku zajmuje 1052 ha powierzchni powiatu. Park obejmuje malowniczy odcinek Doliny Górnej Narwi z licznymi zakolami, starorzeczami, rozlewiskami i obszarami bagiennymi. Mozaika różnorodnych zbiorowisk roślinnych (lasy łęgowe, trzcinowiska, turzycowiska, podmokłe łąki) stanowi ostoję dla wielu gatunków zwierząt, a szczególnie ptactwa wodnego m.in. zagrożonego wyginięciem derkacza i wodniczki. Pozostałe 2 115,81 ha, to Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca, na terenie gminy Ciechanowiec (GUS,2016). Utworzony został w 1982 roku. Utworzenie obszaru chronionego krajobrazu na tym terenie miało na celu ochronę i zachowanie doliny Bugu i Nurca o naturalnym charakterze oraz fragmentu Wysoczyzny Drohickiej odznaczających się wysokimi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi, kulturowymi i wypoczynkowymi.

1. Stan czystości i ochrona wód 1.1. Presje - Źródła zanieczyszczeń wód

Dominujące presje wywierane przez człowieka na środowisko wodne to:

- pobór wód na różne cele; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń wraz ze ściekami komunalnymi, przemysłowymi oraz wodami pochłodniczymi; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych (nieprawidłowe nawożenie, brak skanalizowania terenów wiejskich, hodowlane fermy wielkotowarowe); - zmiany morfologiczne i hydrologiczne wynikające z inwestycji w dziedzinie regulacji rzek (melioracje), czy energetyki.

Dane o wielkościach presji gromadzi Główny Urząd Statystyczny. Dane są corocznie aktualizowane i udostępniane na stronie GUS: bdl.stat.gov.pl/BDL/ .

4 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

1.2. Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych

Największymi ciekami wodnym powiatu są rzeki: Nurzec i Brok. W okolicach Wysokiego Mazowieckiego biorą swój początek niewielkie dopływy Narwi (Jabłonka z Gacią, Ślina, Rokietnica) i Bugu (Brok Mały i Duży) tworząc lokalną sieć rzeczną o dość dużym współczynniku gęstości. W obrębie powiatu nie występują naturalne zbiorniki wód powierzchniowych większych rozmiarów. Dość częste są natomiast oczka śródpolne, i sztuczne zbiorniki przeznaczone na użytek mieszkańców. W okolicach wsi Tybory Kamianka znajduje się sztuczny zbiornik o charakterze rekreacyjnym. Na rzece Nurzec zbudowano kilka zapór na których działają lokalne elektrownie wodne.

Podstawą programu badań monitoringowych wód powierzchniowych płynących, zrealizowanych przez Inspektorat w 2016 roku był Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2016-2020, opracowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zatwierdzony przez Ministra Środowiska oraz opracowany na tej podstawie przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku i zatwierdzony przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Program monitoringu środowiska województwa podlaskiego w latach 2016-2020. Rok 2016 rozpoczął kolejny cykl badań monitoringowych wód powierzchniowych. Poprzedni cykl obejmował lata 2010-2015. Do czasu zbadania JCWP w nowym cyklu badawczym obowiązuje ocena odziedziczona z poprzedniego badania. Program monitoringu wód zrealizowano zgodnie z warunkami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 258, poz. 1550). Podstawą ocen jakości wód było nowe Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1187). Punkty monitoringowe ustanawiane są na odcinkach reprezentatywnych jednostek, wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, zwanych Jednolitymi Częściami Wód Powierzchniowych (JCWP), najczęściej na zamknięciach zlewni. Monitoring JCWP prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności elementów jakości i parametrów wskaźnikowych dla elementów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych.

W 2012 roku ( ze późniejszymi zmianami) na terenie woj. podlaskiego wyznaczono obszary szczególnie narażone (OSN) i wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych . Większość z nich leży na terenie powiatu wysokomazowieckiego. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku w 2013 roku rozpoczął prowadzenie badań monitoringowych rzek na obszarze OSN, a w 2015 roku przeprowadził ponowne badania zamykające bieżący cykl badawczy. Monitoring prowadzony był zgodnie z Rozporządzeniem MŚ z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych . W 2016 roku, zgodnie z zapisami obowiązujących programów monitoringowych, nie realizowano specjalnego cyklu badania wód w tym zakresie. Jednak w celu zachowania ciągłości ocen na obszarach chronionych narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych, dokonano oceny pod tym kątem, w oparciu o rozporządzenie MŚ dnia 23.12.2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241 poz. 2093) .

Omówienie wyników badań rzek:

W 2016 roku na terenie powiatu wysokomazowieckiego badaniami w ramach monitoringu wód powierzchniowych objęto:

1. JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia – badana w 2 punktach pomiarowo-kontrolnych: Kuczyn (powyżej Ciechanowca) i Tworkowice (poniżej Ciechanowca); Punkt w Kuczynie zbadano w ramach 5 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

monitoringu operacyjnego, ze względu na zagrożenie eutrofizacja komunalną; Zakres badań rozszerzono dodatkowo o badanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Ppk Nurzec - Tworkowice , wyznaczony jako punkt reprezentatywny dla JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia , w 2016 roku zbadano w szerokim zakresie wyznaczonym w nowym cyklu badawczym 2016- 2020, dla monitoringu diagnostycznego, ze względu na obecność cennych przyrodniczo terenów chronionych. Był on też objęty monitoringiem operacyjnym terenów chronionych ze względu na zagrożenie eutrofizacją komunalną. Ze względu na zmiany aktualnych przepisów prawnych, nie przypisano mu atrybutu badania ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Mimo to analizę wyników przeprowadzono również pod tym kątem.

2. JCWP Nurzec od Nurczyka do Siennicy – badany w 1 punkcie pomiarowo-kontrolnym w m. Wyszonki Błonie, w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych, wyznaczonych ze względu na zagrożenie eutrofizacją komunalną. Ze względu na zmiany aktualnych przepisów prawnych, nie przypisano tu atrybutu badania ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Mimo to analizę wyników przeprowadzono również pod tym kątem.

3. JCWP Brok do Siennicy – badany w 4 punktach pomiarowo-kontrolnych: m. Brzóski Falki (powyżej Wysokiego Mazowieckiego), Michałki (poniżej Wysokiego Mazowieckiego), powyżej Czyżewa i w m. Ołdaki poniżej Czyżewa; Trzy pierwsze punkty w 2016 roku badano w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych, wyznaczonych ze względu na zagrożenie eutrofizacją komunalną. Wodę pobraną z rzeki poniżej Wysokiego Mazowieckiego i powyżej Czyżewa zbadano w rozszerzonym zakresie wskaźników, ze względu na duże zrzuty ścieków komunalnych i przemysłowych. Ppk Brok-Ołdaki , wyznaczony jako punkt reprezentatywny dla JCWP Brok do Siennicy , w 2016 roku badano w zakresie wyznaczonym w nowym cyklu badawczym 2016-2020, dla monitoringu diagnostycznego. Był on też objęty monitoringiem operacyjnym terenów chronionych ze względu na zagrożenie eutrofizacją komunalną. Wszystkie punkty na Broku oceniono dodatkowo pod względem zagrożenia związkami azotu ze źródeł rolniczych.

4. JCWP Siennica - dopływ Nurca w punkcie pomiarowo-kontrolnym Koce Piskuły – badana w 2016 roku w ramach monitoringu operacyjnego.

5. JCWP Pełchówka- dopływ Nurca , w punkcie pomiarowo-kontrolnym Wojtkowice Stare -badana w 2016 roku w ramach monitoringu diagnostycznego, w rozszerzonym zakresie pomiarowym, ze względu na obecność w zlewni cennych przyrodniczo terenów chronionych. Rzekę oceniono również pod kątem eutrofizacji komunalnej.

6. JCWP Ślina od źródeł do Rokietnicy w 1 punkcie pomiarowo-kontrolnym: Stypułki Święchy , badana w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych wyznaczonych ze względu na zagrożenie eutrofizacją komunalną. Zakres badań rozszerzono dodatkowo o badanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Ze względu na zmiany aktualnych przepisów prawnych, nie przypisano mu atrybutu badania ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Mimo to analizę wyników przeprowadzono również pod tym kątem.

7. JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia – w 1 punkcie pomiarowo-kontrolnym: Wity . Punkt, wyznaczony jako punkt reprezentatywny dla JCWP, zbadano w szerokim zakresie wyznaczonym w nowym cyklu badawczym 2016-2020, dla monitoringu diagnostycznego, ze względu na obecność cennych przyrodniczo terenów chronionych. Był on też objęty monitoringiem operacyjnym terenów chronionych ze względu na zagrożenie eutrofizacją komunalną. Ze względu na zmiany obowiązujących przepisów prawnych, nie przypisano mu atrybutu badania ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Mimo to analizę wyników przeprowadzono również pod tym kątem.

6 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

W 2016 roku nie prowadzono badań niżej wymienionych JCWP, obowiązującą za ten rok ocenę wód, odziedziczono w całości z badań wcześniejszych: 1. JCWP Mianka od źródeł do Dzieży . W 2015 roku dwa punkty: w m. Średnica Jakubowięta i w m. Rzepki Nowe, badane były w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych, wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. 2. JCWP Dopływ z Trojanowa – w 2015 roku badany w m. Gródek, w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych, wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych.

Omówienie wyników badań rzek:

NURZEC o całkowitej długości 100,2 km i powierzchni zlewni 2082,6 km 2 jest w pierwszej grupie największych rzek Makroregionu Północno-Wschodniego i jednocześnie jedną z większych zlewni dopływów Bugu. Rzeka i jej dopływy odprowadzają wody z obszaru Wysoczyzny Bielskiej, Drohickiej i Wysokomazowieckiej będących mezoregionami Niziny Północno-Podlaskiej. Na terenie powiatu wysokomazowieckiego leży dolny odcinek Nurca i jego ujście do Bugu. Jednym z większych dopływów w górnej części zlewni jest rzeka Nurczyk. Mniejsze dopływy to Kukawka, Pełchówka, Siennica i Płonka. Na terenie powiatu wysokomazowieckiego największym punktowym źródłem zanieczyszczenia Nurca jest oczyszczalnia komunalna w Ciechanowcu. Na terenie woj. podlaskiego badania Nurca obejmują 2 JCWP tj. Nurzec od Nurczyka do Siennicy i Nurzec od Siennicy do ujścia.

Ocena jakości wód Nurca (JCWP Nurzec od Nurczyka do Siennicy)– ppk Wyszonki Błonie – powyżej ujścia Siennicy. Ocenę przeprowadzono w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie eutrofizacją komunalną. • Ocena stanu ekologicznego – stan umiarkowany Ocenę przeprowadzono na podstawie następujących elementów: - biologicznych: klasyfikacja – II klasa : badany wskaźnik –fitobentos - w II klasie. - fizykochemicznych: klasyfikacja – poniżej stanu dobrego - PSD - Wskaźniki przekraczające granice stanu dobrego: substancje rozpuszczone, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny. W poprzednich badaniach z 2013 roku nie zanotowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego. Obecnie obowiązujące , nowe rozporządzenie ocenowe, nałożyło bardziej rygorystyczne granice dopuszczalne. - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – w 2016 roku, podobnie jak w 2013, wskaźników z tej grupy nie badano.

• Ocena stanu chemicznego – brak oceny . W 2016 roku nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego. Brak zdefiniowanych zagrożeń.

• Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych – Badana JCWP nie spełnia wymagań dla obszarów chronionych. • Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych . Zanotowano przekroczenie wartości wskaźników wskazujących na podatność na eutrofizację ze źródeł rolniczych – azot azotanowy.

Stan ogólny JCWP Nurzec od Nurczyka do Siennicy oceniono jako ZŁY.

Ocena jakości wód Nurca (JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia) w ppk Kuczyn– powyżej Ciechanowca (punkt nie jest reprezentatywny dla oceny całej JCWP). W 2016 roku JCWP zbadana w ramach monitoringu 7 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

operacyjnego obszarów chronionych, narażonych na eutrofizację ze źródeł komunalnych i rolniczych. W 2015 roku JCWP badana była w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. W 2015 roku powtórzono też badanie w zakresie sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu (WWA). Ocenę dla pozostałych wskaźników chemicznych odziedziczono z 2013 roku. Do oceny wykorzystano też badanie indeksu ichtiologicznego z 2014 roku.

• Ocena stanu ekologicznego – stan zły Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych – klasyfikacja - V klasa: fitobentos – II klasa, indeks ichtiologiczny (odziedziczony z 2014 roku) – V klasa ; - fizykochemicznych – klasyfikacja – stan poniżej dobrego – PSD. W 2016 roku wskaźnikami przekraczającymi granice stanu dobrego były: twardość ogólna (wskaźnik warunków naturalnych), azot azotanowy i azot ogólny. W poprzednich badaniach z 2015 roku nie zanotowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego. Obecnie obowiązujące, nowe rozporządzenie ocenowe, nałożyło bardziej rygorystyczne granice dopuszczalne; - fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego - II klasa – w 2016 roku badano prawie pełną listę wskaźników tej grupy, żaden z nich przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego; ze względu na awarię sprzętu pomiarowego nie uzyskano pełnej serii pomiarowej dla 5 wskaźników: selenu, talu, tytanu, antymonu i berylu.

• Ocena stanu chemicznego - stan dobry . W 2016 roku wskaźniki priorytetowe nie były badane, ocenę odziedziczono z badań wcześniejszych. W 2013r. z grupy wskaźników substancji priorytetowych dla środowiska wodnego badano dwa: benzo(g,h,i)perylen i indeno(1,2,3)piren. Na podstawie otrzymanych wyników stan chemiczny oceniono jako poniżej stanu dobrego. W 2015 roku powtórzono pełną serie badań w tym zakresie. Nie stwierdzono przekroczenia stężeń dopuszczalnych.

• Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych – Nurzec w tym punkcie nie spełnia wymagań dla obszarów chronionych. Stwierdzono przekroczenie w zakresie azotu azotanowego i azotu ogólnego. • Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych – obszar OSN . Nurzec w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczona, podobnie jak w 2013 roku, wartość stężenia azotu azotanowego i azotanów wskazuje na podatność na eutrofizację.

Ocena jakości wód Nurca (JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia) – ppk Tworkowice – punkt reprezentatywny dla oceny JCWP, wyznaczony poniżej Ciechanowca. W 2016 roku badana w szerokim zakresie monitoringu diagnostycznego , ze względu na cenne przyrodniczo tereny chronione. Oceniana też w zakresie wrażliwości na eutrofizację komunalną . W 2015 roku zbadana była w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. W 2016 roku oceniony dodatkowo w tym zakresie.

• Ocena stanu ekologicznego – stan umiarkowany Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych – klasyfikacja II klasa : fitobentos – I klasa, makrofity – II klasa, makrobezkręgowce bentosowe – II klasa; - fizykochemicznych – stan poniżej dobrego – PSD - wskaźniki przekraczające granice stanu dobrego: magnez (wskaźnik warunków naturalnych), azot azotanowy, azot azotynowy i azot ogólny. W poprzednich badaniach prowadzonych w 2015 roku nie zanotowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu 8 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

dobrego. Obecnie obowiązujące, nowe rozporządzenie ocenowe, nałożyło bardziej rygorystyczne granice dopuszczalne; - fizykochemicznych, wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – II klasa – w 2016 roku badano prawie pełną listę wskaźników tej grupy, żaden z nich przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego. Ze względu na awarię sprzętu pomiarowego nie uzyskano pełnej serii pomiarowej dla 5 wskaźników: selenu, talu, tytanu, antymonu i berylu. Wg poprzednich badań z 2012 roku, również żaden z badanych wskaźników nie przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego;

• Ocena stanu chemicznego wody - stan poniżej dobrego Ocenę przeprowadzono na podstawie wyników badań w wodzie wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, przeprowadzonych w 2016 roku. Stan dobry stwierdzono również wg badań przeprowadzonych w poprzednim cyklu pomiarowym tj. w 2012 roku. Badania przeprowadzone w biocie (zlecenie zewnętrzne GIOŚ) wykazały jednak przekroczenie wartości dopuszczalnych w zakresie rtęci i heptachloru. Wymusza to zmianę klasyfikacji na stan poniżej dobrego.

• Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych – JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia nie spełnia wymagań dla obszarów chronionych. W 2016 roku stwierdzono przekroczenie wartości przyjętych dla stanu dobrego w zakresie azotu azotanowego i azotu ogólnego. W 2015 roku (podobnie jak w 2013r.) nie stwierdzano przekroczeń wartości dopuszczalnych w zakresie analizowanych wskaźników. • Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych . W 2016 roku Nurzec w tym punkcie nie spełniał warunków wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń azotanów wskazywały na podatność rzeki na eutrofizację. Wg badań przeprowadzonych w 2015 roku wszystkie wskaźniki eutrofizacji mieściły się w dopuszczalnych normach.

Stan JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia oceniono jako – ZŁY.

BROK jest prawobrzeżnym dopływem Bugu uchodzącym na 87,4 km jego biegu, na terenie woj. mazowieckiego. Długość rzeki wynosi 72,0 km, a powierzchnia zlewni 819,8 km 2. Na terenie powiatu wyskomazowieckiego położona jest górna część zlewni, z odcinkiem o długości 32 km. Ciek charakteryzuje się małym przepływem, jest uregulowany i posiada mało zasobną w wodę zlewnię. Większe dopływy, przeważnie uregulowane, to: Brok Mały, Penchratka, Kanał Szumowo-Łątownica, Ciek spod Dąbrowy oraz Siennica (Dopływ spod Nowej Wsi). Na terenie powiatu wysokomazowieckiego głównymi źródłami zanieczyszczenia rzeki są: oczyszczalnia Spółdzielni Mleczarskiej MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem, oczyszczalnia komunalna w Wysokiem Mazowieckiem, oczyszczalnia komunalna oraz oczyszczalnia zakładów mięsnych SOKOŁÓW S.A. w Czyżewie. Na Broku wyznaczono 2 JCWP: Brok do Siennicy i Brok od Siennicy do ujścia.

Ocena jakości wód Broku (JCWP Brok do Siennicy) w ppk Brzóski Falki położony powyżej Wysokiego Mazowieckiego – (punkt nie jest wyznaczony jako punkt reprezentatywny dla JCWP). W 2016 roku badany w ramach monitoringu operacyjnego i monitoringu celowego ochrony terenów narażonych na eutrofizację komunalną . Po raz pierwszy rzeka w tym punkcie była badana w 2015 roku, w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych.

• Ocena stanu ekologicznego - brak oceny Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów:

9 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

- biologicznych – klasyfikacja – brak klasyfikacji: w 2016 roku, ze względu na warunki pogodowe nie było możliwości pobrania prawidłowej próbki fitobentosu. W 2015 roku wskaźnik fitobentosu był w IV klasie; - fizykochemicznych – poniżej stanu dobrego (PSB): większość badanych w 2016 roku wskaźników nie mieściła się w normach przyjętych dla stanu dobrego. Warunki określone w rozporządzeniu ocenowym spełniało tylko 4 badane wskaźniki: temperatura wody, tlen rozpuszczony, BZT5 i odczyn pH. W 2015 roku wszystkie badane wskaźniki przekraczały wartości określone rozporządzeniem dla stanu dobrego; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – w 2016 roku, ani w latach poprzednich, wskaźniki z tej grupy nie były badane, ze względu na brak zewidencjonowanych źródeł zanieczyszczeń; • Ocena stanu chemicznego – brak oceny - w 2015r. ani w latach poprzednich, nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego, ze względu na brak zdefiniowanych źródeł zanieczyszczeń; • Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych i dodatkowo ze źródeł rolniczych . Brok w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia komunalne i rolnicze. Przekroczone zostały wartości stężeń wszystkich wskaźników biogennych (azotowych i fosforowych). Wskaźniki biogenne przekroczyły również wartości określające podatność na eutrofizację ze źródeł rolniczych.

Brok badany w ppk Brzóski Falki - nie wykonano oceny w ppk ze względu na brak pełnej rocznej serii pomiarowej spowodowany okresowym brakiem wody w cieku i zagniwającymi zastoiskami.

Ocena jakości wód Broku (JCWP Brok do Siennicy) w ppk Michałki położonym poniżej Wysokiego Mazowieckiego – (punkt nie jest wyznaczony jako punkt reprezentatywny dla JCWP). W 2016 roku punkt badany w ramach monitoringu operacyjnego i monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. W 2015 roku punkt badany był w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych.

• Ocena stanu ekologicznego - stan słaby Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych – klasyfikacja - IV klasa: fitobentos – IV klasa; Taki sam wynik zanotowano w 2015 roku. - fizykochemicznych – poniżej stanu dobrego (PSD): w 2016 roku większość badanych wskaźników, w tym wszystkie biogenne, nie mieściły się w granicach stanu dobrego. Granicy tego stanu nie przekroczyły tylko 3 wskaźniki tlenowe: tlen rozpuszczony, BZT 5 i OWO. W 2015 roku tylko 3 wskaźniki: azot Kjeldahla, fosforany i fosfor ogólny przekraczały wartości określone rozporządzeniem dla stanu dobrego; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – II klasa - w 2016 roku badano prawie pełną listę wskaźników tej grupy, żaden z nich przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego. Ze względu na awarię sprzętu pomiarowego nie uzyskano pełnej serii pomiarowej dla 5 wskaźników: selenu, talu, tytanu, antymonu i berylu. W 2015 roku, ani w latach poprzednich, wskaźniki z tej grupy nie były badane; • Ocena stanu chemicznego – stan poniżej dobrego - Ocenę przeprowadzono na podstawie wyników badań w wodzie całej grupy wskaźników - substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, przeprowadzonych w 2016 roku. Poniżej stanu dobrego mieściło się pięć wskaźników: stężenie maksymalne rtęci oraz stężenia średnioroczne fluorantenu, benzo(a)pirenu, benzo(b)fluorantenu, i benzo(g,h,i)perylenu. Wskaźniki te zadecydowały o obniżeniu klasyfikacji. W 2015r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego. • Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych i dodatkowo rolniczych . Brok w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na 10 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

zanieczyszczenia komunalne i rolnicze. Przekroczone wartości stężeń wszystkich związków azotu i fosforu wskazują na podatność na eutrofizację. Brok badany w ppk Michałki - stan ogólny w ppk - ZŁY .

Ocena jakości wód Broku (JCWP Brok do Siennicy) w ppk powyżej Czyżewa – (punkt, nie jest wyznaczony jako punkt reprezentatywny dla JCWP). W 2016 roku punkt badany w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. W 2015 roku punkt był badany w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych.

• Ocena stanu ekologicznego – stan - umiarkowany Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych – klasyfikacja -III klasa: zbadany w 2016 roku fitobentos – III klasa, makrofity (dziedziczone z 2013 roku)– III klasa, - fizykochemicznych – klasyfikacja poniżej stanu dobrego - PSD - w 2016 roku większość badanych wskaźników, w tym wszystkie biogenne (z wyjątkiem azotu amonowego), nie mieściły się w granicach stanu dobrego. Granicy tego stanu nie przekroczyły tylko 3 wskaźniki tlenowe: tlen rozpuszczony, BZT 5 i OWO.: W 2015 roku, podobnie jak w latach ubiegłych zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego w zakresie fosforanów i fosforu ogólnego, nie notowano natomiast przekroczeń w zakresie wskaźników związków azotu. - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – II klasa – w 2016 roku badano prawie pełną listę wskaźników tej grupy, żaden z nich przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego. Ze względu na awarię sprzętu pomiarowego nie uzyskano pełnej serii pomiarowej dla 5 wskaźników: selenu, talu, tytanu, antymonu i berylu. W 2015 roku, wskaźniki z tej grupy nie były badane; • Ocena stanu chemicznego - stan poniżej dobrego - Ocenę przeprowadzono na podstawie wyników badań w wodzie całej grupy wskaźników - substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, przeprowadzonych w 2016 roku. Poniżej stanu dobrego mieścił się tylko jeden wskaźnik: stężenie średnioroczne bezno(a)pirenu. W 2015r. i w latach poprzednich nie badano tu wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego; • Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych oraz dodatkowo rolniczych – Brok w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia komunalne i rolnicze. Przekroczone wartości stężeń wszystkich związków azotu i fosforu wskazują na podatność na eutrofizację. Brok badany w ppk powyżej Czyżewa - stan ogólny w ppk - ZŁY.

Ocena jakości wód Broku (JCWP Brok do Siennicy) - punkt p-k w m. Ołdaki - poniżej Czyżewa – punkt wyznaczony został jako reprezentatywny dla badanej JCWP : W 2016 roku punkt badany w ramach monitoringu diagnostycznego oraz w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych . W 2015 roku punk badany był w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Powtórzono też pełną serię pomiarową w zakresie sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu (WWA).

• Ocena stanu ekologicznego – stan umiarkowany . Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych – klasyfikacja - III klasa: fitobentos – III klasa , makrofity – II klasa, makrozoobentos – II klasa; 11 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

- fizykochemicznych – klasyfikacja poniżej stanu dobrego - PSD: w 2016 roku większość badanych wskaźników, w tym wszystkie biogenne, nie mieściły się w granicach stanu dobrego. W zakresie właściwym dla stanu dobrego mieściły się natomiast wskaźniki tlenowe oraz zawiesina, siarczany i magnez. W 2015 roku, podobnie jak w latach ubiegłych zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego tylko w zakresie: zasadowości, azotu Kjeldahla oraz fosforanów i fosforu ogólnego, - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – II klasa - w 2016 roku badano prawie pełną listę wskaźników tej grupy, żaden z nich przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego. Ze względu na awarię sprzętu pomiarowego nie uzyskano pełnej serii pomiarowej dla 5 wskaźników: selenu, talu, tytanu, antymonu i berylu. W poprzednim cyklu badawczym (rok badań 2013)również żaden z badanych wskaźników nich nie przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego; • Ocena stanu chemicznego - poniżej stanu dobrego. Ocenę przeprowadzono na podstawie wyników badań w wodzie i biotach całej grupy wskaźników - substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, przeprowadzonych w 2016 roku. Poniżej stanu dobrego mieścił się tylko jeden wskaźnik: maksymalne stężenie rtęci (podobnie jak w 32013 roku). W prowadzonych na zlecenie GIOŚ nowych badaniach w biotach stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartości trzech wskaźników: difenyloeterów bromowanych, heptachloru i rtęci; • Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych oraz dodatkowo rolniczych – badana JCWP nie spełnia warunków wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na zanieczyszczenia komunalne i rolnicze. Przekroczone wartości stężeń wszystkich związków azotu i fosforu wskazują na podatność na eutrofizację.

JCWP Brok do Siennicy - stan ZŁY.

SIENNICA , rzeka we wschodniej Polsce, o długości około 20 km , lewy dopływ Nurca. Płynie przez Wysoczyznę Drohicką, w województwie podlaskim. Rzeka wypływa z okolicy miejscowości Szmurły, na wysokości około 146 m n.p.m., a do Nurca uchodzi na wysokości 113,5 m n.p.m., na północny wschód od Ciechanowca. Płynie wyłącznie przez tereny rolnicze. Brak punktowych źródeł zanieczyszczeń. Wyznaczona przez KZGW jako jedna JCWP Siennica. Ocena jakości wód Siennicy (JCWP Siennica) dopływu Nurca – ppk Koce Piskuły – Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w 2016 roku w ramach monitoringu operacyjnego. W 2013 roku JCWP zbadano w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (rzeka nie leży na OSN, ale jest dopływem JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia, wyznaczonej jako wrażliwa na zanieczyszczenie azotem ze źródeł rolniczych).

• Ocena stanu ekologicznego – stan umiarkowany. Ocenę przeprowadzono na podstawie następujących elementów: - biologicznych – klasyfikacja – III klasa: fitobentos – III klasa ; - fizykochemicznych – poniżej stanu dobrego (PSD), w 2016 roku zanotowano przekroczenia wartości dopuszczalnych, określonych w nowym rozporządzeniu ocenowym, w zakresie twardości ogólnej (wskaźnik naturalny), azotu azotanowego, azotu ogólnego i fosforu fosforanowego. W 2013 roku zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego tylko w zakresie: fosforanów; - fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – w 2016 roku, podobnie jak w 2013 wskaźniki z tej grupy nie były badane (brak zdefiniowanych źródeł zanieczyszczeń).

12 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

• Ocena stanu chemicznego – brak oceny – w 2016 roku, podobnie jak w 2013r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego . Nie zdefiniowano tego typu zagrożeń. • Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych . Siennica w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego i azotanów wskazują na podatność na eutrofizację. Stan JCWP Siennica - określono jako – ZŁY

PEŁCHÓWKA – rzeka o długości około 32 km, lewy dopływ Nurca, do którego uchodzi na 3,6 km od jego ujścia. Płynie przez Wysoczyznę Drohiczyńską, w województwie podlaskim. Rzeka wypływa z okolicy miejscowości Niewiarowo-Sochy, na wysokości około 180 m n.p.m., a do Nurca uchodzi na wysokości 106,3 m n.p.m. poniżej wsi Wojtkowice Stare, na południe od Ciechanowca. Na prawie całej długości płynie w naturalnym, meandrującym korycie. Brzegi Pełchówki porastają liczne drzewa, zacieniając do 90% lustra wody. Dno miejscami obficie porasta roślinność naczyniowa. Podłoże jest zróżnicowane, a kamienie i głazy stanowią na niektórych odcinkach do 40% powierzchni dna. Rzeka płynie wyłącznie przez tereny użytkowane rolniczo. Brak punktowych źródeł zanieczyszczeń. Wyznaczona przez KZGW jako jedna JCWP Pełchówka. Ocena jakości wód Pełchówki (JCWP Pełchówka) dopływu Nurca – ppk Wojtkowice Stare . Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w 2016 roku w ramach monitoringu diagnostycznego, ustanowionego ze względu na obecność w zlewni terenów cennych przyrodniczo. Wyznaczono tu również monitoring operacyjny celowy ze względu na eutrofizację komunalną. W 2013 roku rzekę badano w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie eutrofizacją, w tym również pochodzącą ze źródeł rolniczych rzeka nie leży na OSN, ale jest dopływem JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia, wyznaczonej jako wrażliwa na zanieczyszczenie azotem ze źródeł rolniczych.

• Ocena stanu ekologicznego - stan umiarkowany Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych – klasyfikacja - II klasa: fitobentos –II klasa, makrofity – II klasa; makrobezkręgowce bentosowe – I klasa. W 2013 roku stwierdzono tu klasę III. - fizykochemicznych – klasyfikacja – poniżej stanu dobrego - PSD . W 2016 roku stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych w zakresie: wapnia (wskaźnik naturalny), azot azotanowy, azot ogólny i fosfor fosforanowy. W 2013 roku nie notowano tu przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego; - fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – klasyfikacja – II klasa; w 2016 roku badano prawie pełną listę wskaźników tej grupy, żaden z nich przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego. Ze względu na awarię sprzętu pomiarowego nie uzyskano pełnej serii pomiarowej dla 5 wskaźników: selenu, talu, tytanu, antymonu i berylu. Wszystkie W 2013 roku i w latach poprzednich, wskaźniki z tej grupy nie były badane; • Ocena stanu chemicznego – stan poniżej dobrego - Ocenę przeprowadzono na podstawie wyników badań w wodzie całej grupy wskaźników - substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, przeprowadzonych w 2016 roku. Poniżej stanu dobrego mieściły się dwa wskaźniki: stężenie maksymalne rtęci oraz stężenie średnioroczne benzo(a)pirenu. Wskaźniki te zadecydowały o obniżeniu klasyfikacji. W 2013 roku, jak również w latach poprzednich, nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego, ze względu na brak zdefiniowanych źródeł zanieczyszczeń; • Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych i rolniczych . Pełchówka w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych dla terenu wrażliwego ze względu na zanieczyszczenia komunalne i rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego, azotu ogólnego i fosforu fosforanowego wskazują na podatność na eutrofizację. Przeprowadzona dodatkowo ocena

13 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

eutrofizacji wg wskaźników określonych dla źródeł rolniczych wskazuje przekroczenie w zakresie azotu azotanowego i azotu ogólnego.

Stan JCWP Pełchówka - oceniono jako – ZŁY.

ŚLINA - lewobrzeżny dopływ Narwi, położony w całości w województwie podlaskim. Jej długość przekracza 20 km, źródła znajdują się w miejscowości Jabłoń Kościelna, zaś ujście w miejscowości Targonie Wielkie, gdzie wpada do Narwi na 270 km jej biegu. Zlewnia o powierzchni 359,5 km 2 leży w całości na terenie Wysoczyzny Wysokomazowieckiej. Ślina posiada kilka dopływów, z których największym jest Rokitnica. Rzeka jest lewobrzeżnym dopływem Narwi. Wpada do Narwi na 270 km jej biegu. Jest rzeką w całości uregulowaną. Szerokość Śliny waha się od 1,5 m do 5 metrów, a głębokość od 0,3 m do 1 m. Dno na większości biegu rzeki jest piaszczysto – muliste. Zdarzają się partie żwirowo – kamieniste. Brzeg z rzadka porośnięty drzewami. W otoczeniu rzeki przeważają łąki i pastwiska. Brak punktowych źródeł zanieczyszczeń. Na Ślinie wyznaczono 2 JCWP tj. Ślina od źródeł do Rokietnicy i Ślina od Rokietnicy do ujścia.

Ocena jakości wód Śliny (JCWP Ślina od źródeł do Rokitnicy z Rokitnicą) – ppk Stypułki Święchy – W 2016 roku punkt badany w ramach monitoringu operacyjnego i operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych . W 2013 roku przeprowadzono tu ocenę w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych.

• Ocena stanu ekologicznego - stan umiarkowany; Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych – klasyfikacja II klasa : fitobentos – II klasa (w 2015 roku – III klasa ), makrofity – II klasa (dziedziczona z 2013 roku); - fizykochemicznych - poniżej stanu dobrego – (PSD): w 2016 roku 6 wskaźników: przewodność właściwa, substancje rozpuszczone, odczyn pH, twardość ogólna, azot azotanowy i azot ogólny nie mieściły się w granicach stanu dobrego. W 2013 roku zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego tylko w zakresie: fosforanów; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – poniżej dobrego – PSD - w 2016 roku badano prawie pełną listę wskaźników tej grupy, Jeden wskaźnik – indeks olejowy - przekroczył wartość graniczną dla stanu dobrego i zadecydował o obniżeniu klasyfikacji. Ze względu na awarię sprzętu pomiarowego nie uzyskano pełnej serii pomiarowej dla 5 wskaźników: selenu, talu, tytanu, antymonu i berylu. W 2013 roku wskaźniki z tej grupy nie były badane; • Ocena stanu chemicznego - brak oceny - w 2016 roku, podobnie jak w 2013r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego, brak zdefiniowanych źródeł zanieczyszczeń; • Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych i dodatkowo rolniczych – Ślina w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych dla obszarów specjalnie chronionych ze względu na zanieczyszczenia komunalne i rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego i azotu ogólnego wskazują na podatność na eutrofizację.

Stan JCWP Ślina od źródeł do Rokietnicy - oceniono jako – ZŁY.

Ocena jakości wód Śliny (JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia) – ppk Wity – punkt reprezentatywny dla JCWP. Przez KZGW uznana za jednolitą część wód silnie zmienioną przez działalność człowieka. W związku z tym prowadzi się ocenę potencjału a nie stanu JCWP. W 2016 roku JCWP badana w szerokim zakresie

14 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

monitoringu diagnostycznego , ze względu na cenne przyrodniczo tereny chronione. Badana i oceniana również w zakresie wrażliwości na eutrofizację komunalną . W 2015 roku rzeka badana była w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Powtórzono też pełną serię pomiarową w zakresie sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu (WWA). Ocenę dla pozostałych wskaźników odziedziczono z 2013 roku, kiedy to JCWP badano w szerokim zakresie przewidzianym dla monitoringu diagnostycznego).

• Ocena potencjału ekologicznego – potencjał słaby Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych – klasyfikacja IV klasa: fitobentos – II klasa, makrofity – II klasa; makrobezkręgowce bentosowe – III klasa, wskaźnik ichtiologiczny (odziedziczony z 2014 roku) – IV klasa. - fizykochemicznych – klasyfikacja poniżej dobrego - PSD - w 2016 roku 8 wskaźników: przewodność właściwa, wapń, magnez, odczyn pH, twardość ogólna, zasadowość ogólna, azot azotanowy i azot ogólny nie mieściły się w granicach stanu dobrego. W 2015 roku nie notowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego ; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego - II klasa – w 2016 roku badano prawie pełną listę wskaźników tej grupy, żaden z nich przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego. Ze względu na awarię sprzętu pomiarowego nie uzyskano pełnej serii pomiarowej dla 5 wskaźników: selenu, talu, tytanu, antymonu i berylu. • Ocena stanu chemicznego - poniżej stanu dobrego - Ocenę przeprowadzono na podstawie wyników badań w wodzie całej grupy wskaźników - substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, przeprowadzonych w 2016 roku. Poniżej stanu dobrego mieścił się dwa wskaźniki: maksymalne stężenie rtęci i stężenie benzo(a)pirenu. W 2013r. również średnioroczne i maksymalne stężenie rtęci przekroczyło dopuszczalne normy. • Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych – w zakresie analizowanych wskaźników stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych w zakresie azotu azotanowego i azotu ogólnego; • Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych . Ślina w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Średnioroczne stężenia azotu azotanowego i azotu ogólnego wskazują na podatność na eutrofizację. W 2015 roku nie stwierdzono przekroczeń wartości stężeń żadnego z analizowanych wskaźników. W 2013 roku notowano przekroczenia w zakresie: azotu azotanowego, azotanów i azotu ogólnego. Potencjał JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia - oceniono jako ZŁY.

MIANKA , rzeka o długości około 20 km , prawy dopływ Nurca. Źródła w okolicy wioski Szymbory- Andrzejowięta na wysokości około 157 m n.p.m. Płynie przez Wysoczyznę Wysokomazowiecką w województwie podlaskim, wyłącznie przez tereny rolnicze. Brak punktowych źródeł zanieczyszczeń.

Ocena jakości wód Mianki (JCWP Mianka od źródeł do Dzieży) – ppk – Rzepki Nowe. Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w 2015 roku w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Ocenę w całości odziedziczono na 2016 rok. • Ocena stanu ekologicznego – stan umiarkowany. Ocenę przeprowadzono na podstawie następujących elementów: - biologicznych – klasyfikacja – III klasa: fitobentos – III klasa ; 15 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

- fizykochemicznych – II klasa, w 2015 roku nie zanotowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – w 2015 roku ani w latach poprzednich wskaźniki z tej grupy nie były badane. • Ocena stanu chemicznego – brak oceny - w 2015r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego . Nie zdefiniowano zagrożeń. • Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych . Mianka w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego i azotanów oraz azotu ogólnego wskazują na podatność na eutrofizację. Stan JCWP Mianka od źródeł do Dzieży - określono jako – ZŁY

DOPŁYW Z TROJANOWA , niewielka rzeka we wschodniej Polsce, prawy dopływ Nurca. Płynie głównie przez tereny rolnicze. W górnym odcinku jest odbiornikiem ścieków z oczyszczalni komunalnej w Trojanowie. Ocena jakości JCWP Dopływ z Trojanowa – ppk Gródek – Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w 2015 roku w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Ocenę w całości odziedziczono na 2016 rok.

• Ocena stanu ekologicznego – brak oceny Ocenę przeprowadzono na podstawie następujących elementów: - biologicznych – brak możliwości poboru prawidłowej próbki fitobentosu; brak badań biologicznych uniemożliwia ocenę stanu ekologicznego; - fizykochemicznych – poniżej stanu dobrego - PSD, w 2015 roku zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego w zakresie: azotu Kjeldahla i fosforanów; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego – w 2015 roku, ani w latach poprzednich, wskaźniki z tej grupy nie były badane. • Ocena stanu chemicznego – brak oceny - w 2015r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego . Nie ma tu zdefiniowanych zagrożeń substancjami z tej grupy. • Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych . Rzeka w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego i azotanów, azotu ogólnego i fosforanów wskazują na podatność na eutrofizację. Stan JCWP Dopływ z Trojanowa – nie określono, ze względu na brak oceny stanu ekologicznego.

Sumaryczna ocena stanu wód powierzchniowych badanych w powiecie wysokomazowieckim; Spełnianie wymogów dla Wody Wody Stan/potencjał ekologiczny obszarów chronionych zagrożone zanieczyszczone Stan Eutrofizacja Eutrofizacja Stan ogólny Wskaźniki Wskaźniki chemiczny komunalna związkami JCWP związkami azotu ze źródeł biologiczne fizyko- azotu ze rolniczych chemiczne źródeł rolniczych JCWP Brok do Siennicy UMIARKOWANY PONIŻEJ PONI ŻEJ NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK TAK STANU STANU DOBREGO DOBREGO JCWP Nurzec od Nurczyka do Siennicy */ 16 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

DOBRY PONIŻEJ NIE BADANY NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK NIE STANU DOBREGO JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia DOBRY PONIŻEJ PONIŻEJ NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY NIE NIE STANU STANU DOBREGO DOBREGO JCWP Siennica* / UMIARKOWANY PONIŻEJ NIE BADANY NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK TAK STANU DOBREGO JCWP Pełchówka* / DOBRY PONIŻEJ PONIŻEJ NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK TAK STANU STANU DOBREGO DOBREGO JCWP Slina od źródeł do Rokietnicy z Rokietnicą* */ DOBRY PONIŻEJ NIE BADANY NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK TAK STANU DOBREGO JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia SŁABY PONIŻEJ PONIŻEJ NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK TAK STANU STANU DOBREGO DOBREGO JCWP Mianka od źródeł do Dzieży**/ UMIARKOWANY DOBRY NIE BADANY NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK TAK JCWP Dopływ z Trojanowa **/ BRAK OCENY PONIŻEJ NIE BADANY NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA BRAK TAK TAK STANU OCENY DOBREGO */ JCWP nie wyznaczone jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych. **/ JCWP doznaczone 28.10.2015 roku jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych.

Wnioski: 1. Stan ekologiczny 7 (z 9 badanych i ocenianych w 2016 roku) JCWP oceniono jako umiarkowany w 5 stopniowej skali tj. od stanu bardzo dobrego, poprzez dobry, umiarkowany, słaby do złego . 1 JCWP: Ślina od Rokietnicy do ujścia, zakwalifikowano jako posiadającą słaby potencjał ekologiczny. W Broku, Siennicy i dolnym odcinku Śliny (od Rokietnicy) o obniżeniu klasyfikacji decydowały przekroczenia dopuszczalnych stężeń zarówno wskaźników biologicznych jak i fizykochemicznych określonych dla stanu dobrego. W 4 JCWP tj. Nurcu powyżej i poniżej Siennicy, Pełchówce i górnym odcinku Śliny, o obniżeniu klasyfikacji zadecydowały wyłącznie wskaźniki fizykochemiczne. Słaby potencjał ekologiczny stwierdzono na ujściowym odcinku Śliny. Głównym wskaźnikiem decydującym o obniżeniu klasyfikacji był tu indeks ichtiologiczny (badany przez IRŚ Olsztyn). W Dopływie z Trojanowa nie można było dokonać oceny stanu ekologicznego ze względu na brak możliwości poboru prawidłowej próbki do badań biologicznych.

2. Badania stanu chemicznego – stan chemiczny badano i oceniono tylko w czterech jednolitych częściach wód. Na podstawie otrzymanych wyników stan chemiczny wszystkich czterech ich badanych JCWP: Brok od źródeł do Siennicy, Nurzec od Siennicy do ujścia, Pełchówka i Ślina od Rokietnicy do ujścia, oceniono jako stan poniżej dobrego. O obniżeniu klasyfikacji decydowało przekroczenie dopuszczalnych norm przez pojedyncze wskaźniki zanieczyszczeń priorytetowych z listy obejmującej 45 substancji. W 2015 roku stan chemiczny JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia oceniono jako dobry. W 2016 roku oprócz badań w ośrodku wodnym badano dodatkowo substancje priorytetowe w biotach i to właśnie przekroczenia w tym zakresie zadecydowały o obniżeniu klsyfikacji.

3. Wszystkie badane jednolite części wód nie spełniają warunków wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na eutrofizację komunalną . 17 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

4. Wszystkie badane jednolite części wód wykazują podatność na eutrofizację ze źródeł rolniczych. W 2016 roku widocznie wzrosły stężenia związków azotu w badanych wodach. W zlewniach tych rzek wymagane są działania prowadzące do zmniejszania dawek dostarczanego do środowiska azotu.

5. W 2016 roku tylko 1 JCWP tj. Nurzec od Siennicy do ujścia nie kwalifikowała się jako zanieczyszczona (wartość max. azotanów >50mg/l), a nawet jako zagrożona (od 40-50 mg/l) zanieczyszczeniem azotem ze źródeł rolniczych . Pozostałych 8 badanych JCWP zakwalifikowano jako zagrożone, a 7 jako zanieczyszczone. W 2013 roku żadna z trzech wyznaczonych Rozporządzeniem Dyrektora RZGW Warszawa jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych , jednolitych część wód powierzchniowych (JCWP) w powiecie wysokomazowieckim tj. JCWP Brok do Siennicy, JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia oraz JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia oraz pozostałe badane pod kątem zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych cieki nie kwalifikowały się jako zanieczyszczone, a nawet jako zagrożone zanieczyszczeniem azotem ze źródeł rolniczych . W 2015 roku stwierdzono, że wartości maksymalne azotanów przekraczające 50 mg/l wystąpiły w 5 punktach pomiarowych na JCWP wyznaczonych jako wrażliwe (Brok - powyżej Czyżewa, Nurzec Kuczyn, Mianka – Rzepki Nowe, Dopływ z Trojanowa – Gródek i Ślina - Stypułki Święchy). Zanieczyszczenie związkami azotu było w 2016 roku wyraźnie wyższe niż w latach poprzednich.

W zlewniach rzek uznanych za zagrożone wymagane są działania prowadzące do zmniejszania dawek dostarczanego do środowiska azotu.

6. Najwyższe stężenia azotanów w powiecie wysokomazowieckim notowano w rzece Brok . Ze względu na fakt, że Brok jest odbiornikiem dużej ilości ścieków komunalnych i przemysłowych z Wysokiego Mazowieckiego i Czyżewa trudno stwierdzić, w jakim stopniu wysokie stężenia związków azotu pochodzą z tych źródeł, a w jakim ze źródeł rolniczych z wyznaczonych w zlewni Broku obszarów szczególnie narażonych (OSN) na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych. Zwiększona w latach 2015-2016 roku ilość punktów pomiarowych na Broku wykazała, że na całej długości rzeki istnieje problem z nadmiernymi stężeniami związków azotu i fosforu. Tak więc konieczne jest podjęcie działań zmierzających do zmniejszania dawek dostarczanego do środowiska azotu, zarówno ze źródeł rolniczych jak i komunalnych oraz przemysłowych.

1.3. Przeciwdziałania - Działalność kontrolna

Częstotliwość poboru próbek ścieków do badań i zakres ich badań określa Rozporządzenie MŚ z dnia 18 listopada 2014r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzeniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U.2014 poz.1800). Zarządzający oczyszczalniami mają obowiązek wykonywania badań próbek ścieków z częstotliwością i w zakresie określonym w pozwoleniach wodnoprawnych. Inspektorzy WIOŚ w czasie kontroli prowadzą analizę wyników badania ścieków przedstawioną przez zarządzającego oczyszczalnią i na tej podstawie określają, czy warunki pozwolenia w zakresie ilości i jakości ścieków zostały dotrzymane.

Wykaz źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych na terenie powiatu wysokomazowieckiego wg danych WIOŚ za 2016 rok .

Miejscowość, Lp. Typ oczyszczalni Uwagi nazwa zakładu m. Wysokie Mazowieckie ( odbiornik bezpośredni – rz. Brok dopływ Bugu) 1 Spółdzielnia Mleczarska mechaniczno -biologiczna z Stan formalno -prawny uregulowany. Na eksploatacje instalacji do "MLEKOVITA" podwyższonym oczyszczania ścieków zakład posiada pozwolenie zintegrowane usuwaniem biogenów, wydane 12 grudnia 2016r. na czas nieoznaczony.

18 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Wg nowego pozwolenia część osadowa ze stacją wodnoprawnego ilość ścieków mechanicznego W roku 2016 roku zakład nie był kontrolowany w zakresie Qdśr. wynosi 9600 m 3/d tj. zagęszczania, odwadniania spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. W okresie maksymalnie 3 310 000 m 3/rok. i higienizacji osadów oraz 17.-30.03.2017 roku przeprowadzono kontrolę kompleksową SM część gazowa z instalacją MLEKOVITA pod kątem przestrzegania wymagań ochrony odsiarczania biogazu. środowiska przez prowadzących instalacje oczyszczania ścieków, wymagającą uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Ustalenia kontroli: - przedsiębiorstwo SM MLEKOWITA posiada pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód tj. wprowadzanie do rzeki Brok ścieków przemysłowych pochodzących z zakładowej oczyszczalni ścieków, - powstające w części socjalnej ścieki kierowane są na oczyszczalnię razem z wodami opadowymi i roztopowymi, - zakładowa oczyszczalnia ścieków przyjmuje ścieki dopływające z terenu SM MLEKOWITA oraz dostarczane do punktu zlewnego z innych zakładów i punktów skupu mleka, - woda dostarczana jest z miejskiej sieci wodociągowej, jest wykorzystywana na cele technologiczne, socjalne oraz porządkowe, - na podstawie przesłanych w 2016 roku do WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży wyników badań automonitoringowych ścieków oczyszczonych, nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń i średniej dobowej ilości ścieków, - zakład na własny użytek codziennie wykonuje po jednej analizie próbki dobowej ze ścieków surowych oraz z oczyszczonych, - powstające odpady związane są z pracą oczyszczalni oraz funkcjonowaniem laboratorium, - część odpadów przetwarzana jest w biogazowni, substratem poddawanym fermentacji są osad nadmierny i osad filtracyjny, - osady ściekowa są wykorzystywane rolniczo. Przeprowadzona kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 2 Gmina Miejska Wysokie mechaniczno -biologiczna Stan formalno -prawny uregulowany . Zakład posiada pozw olenie Mazowieckie - miejska wraz z tłocznią ścieków, z wodnoprawne na odprowadzanie ścieków pochodzących z oczyszczalnia ścieków dwoma sekwencyjnymi komunalnej oczyszczalni ścieków w Wysokiem Mazowieckiem do komunalnych reaktorami biologicznymi rzeki Brok, ważnej do dnia 15 listopada 2025r. typu SBR, zbiornikiem PIX i Oczyszczalnia oddana do użytkowania w dniu 16 grudnia 2015r. Zarządzający: ZWKiEC Wysokie separatorem substancji Mazowieckie ropopochodnych, dwoma Przedmiotem przeprowadzonej 14.-25.01.2016r . kontroli było reaktorami stabilizacji sprawdzenie przestrzegania wymogów ochrony środowiska w wg pozwolenia wodnoprawnego tlenowej osadu ATSO nowo wybudowanej oczyszczalni ścieków komunalnych w ilość ścieków Q dśr . wynosi 3 Wysokiem Mazowieckiem. W pozwoleniu wodnoprawnym Gmina 1344,0 m /d Miejska Wysokie Mazowieckie została zobowiązana do wykonywania analiz jakościowych i ilościowych ścieków nieoczyszczonych i oczyszczonych wprowadzanych do rzeki Brok, z częstotliwością określoną w rozporządzeniu MŚ z dn. 18 listopada 2014r. w sprawie warunków , jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego tj.: 12 próbek w ciągu roku, a jeżeli zostanie wykazane, że ścieki spełniają wymagane warunki pozwolenia – 4 próbek w następnym roku. Zrzut ścieków oczyszczonych do rzeki Brok jest okresowy, jeden lub dwa razy w ciągu doby i trwa ok. 2-3h. W przesłanych do WIOŚ Białystok Delegatury w Łomży wynikach pomiarów jakości i ilości odprowadzanych ścieków za grudzień 2015 roku nie stwierdzono naruszeń pozwolenia wodnoprawnego w zakresie dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń oraz przekroczeń średniej dobowej ilości odprowadzanych do odbiornika ścieków.

19 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Kolejna kontrola przeprowadzona w okresie 18.07. – 12 .09.2017 roku , w związku z ogólnopolskimi cyklami kontrolnymi w zakresie: - oceny efektywności pracy oczyszczalni ścieków w Wysokiem Mazowieckiem pod kątem wytycznych GIOŚ zawartych w programie „Ocena wykonania zadań KPOŚK przez aglomeracje powyżej lub równe 2000 RLM, na dzień 31.12.2016r. tj. po roku od upływu terminów określonych w Traktacie Akcesyjnym; - kontroli przestrzegania przez wytwórców komunalnych osadów ściekowych przepisów ustawy z dnia 14.12.2012r. o odpadach (Dz. U. z 2016r. poz. 1987 z późn. zm.). Ustalenia kontroli: - w czasie kontroli wszystkie urządzenia oczyszczalni ścieków były sprawne, - zrzut ścieków oczyszczonych z oczyszczalni do odbiornika jest całodobowy, - w okresie 04.12.2015r. – 03.12.2016r. została wykonana wymagana pozwoleniem ilość badań prób ścieków (12), w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń, - w okresie 04.12.2016r. – 31.08.2017r. zakład wykonywał badania ścieków surowych i oczyszczonych, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń, - ustabilizowany tlenowo osad poddawany jest odwodnieniu. Następnie przewożony do magazynu osadu odwodnionego lub wywożony bezpośrednio do zagospodarowania. Osady ściekowe przekazywane są do stosowania na gruntach rolnych, - zakład prowadził badania osadów ściekowych i badania gleby na której stosowane były osady ściekowe, Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. m. Ciechanowiec (odbiornik bezpośredni – rz. Nurzec dopływ Bugu)

3 Przedsiębiorstwo Rob ót mechaniczno -biologiczna z Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie Komunalnych FARE Sp. z o.o. w nisko obciążonym osadem wodnoprawne ważne do 23.01.2018. Ciechanowcu, Oczyszczalnia czynnym , z symultaniczną Miejska stabilizacją tlenową W 2016 roku przedsiębiorstwo nie było kontrolowane pod kątem osadów ściekowych, przestrzegania przepisów zawartych w pozwoleniu wg pozwolenia wodnoprawnego BIOBLOK wodnoprawnym. W dniach 08-30.03.2017 roku przeprowadzono

ilość ścieków Q dśr . wynosi 2 x WS – 400 kontrole w związku z ogólnopolskimi cyklami: 915m 3/d - „Ocena wykonania zadań KPOŚK przez aglomerację > 2000 RLM, na dzień 31.12.2016 r., tj. po roku od upływu terminów określonych w Traktacie Akcesyjnym” , - ogólnokrajowy cykl kontrolny przestrzegania przez wytwórców komunalnych osadów ściekowych przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012r o odpadach, przeprowadzonego w 2016r. W trakcie kontroli sprawdzono czy podmiot przestrzega wymagań dotyczących ilości i jakości ścieków wprowadzanych do rowu otwartego, a następnie do rzeki Nurzec z komunalnej oczyszczalni ścieków w Ciechanowcu w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, tj. w okresie 14.04.2014r. – 13.12.2016r. Ustalenia kontroli: - zrzut ścieków oczyszczonych odbywa się całodobowo , - badania ścieków odpływających z oczyszczalni do rzeki Nurzec wykonywane są przez Laboratorium WIOŚ w Białymstoku Pracownię w Łomży, - w czasie przeprowadzanej kontroli wszystkie urządzenia oczyszczalni były sprawne, - w okresie 14.04.2014r. – 13.04.2015r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego przedsiębiorstwo nie wykonało wymaganej pozwoleniem ilości badań prób ścieków

20 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

oczyszczonych , w wykonanych badaniach ścieków nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń, - w okresie 14.04.2015r. – 13.04.2016r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego wykonano wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, nie stwierdzono w nich przekroczeń dopuszczalnych wartości zanieczyszczeń, Osad nadmierny gromadzony jest w zbiorniku stabilizacji osadu, a następnie odwadniany na prasie, - komunalne osady ściekowe stosowane są do nawożenia użytków rolnych położonych w gminie Ciechanowiec, - kontrolowana jednostka wykonała badania osadów ściekowych przed ich wywiezieniem na pola oraz wykonała badania gruntu na który był wywożony. W trakcie kontroli ustalono, że zakład nie przedkładał Starości Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży wyników pomiarów ilości i jakości wprowadzanych do środowiska ścieków. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenie pokontrolne i dokonano pouczenia. m. Czyżew ( odbiornik bezpośredni – rz. Brok dopływ Bugu) 4 Gmina Czyżew mechaniczno -biologiczna, Stan formalno -prawny uregulowany, pozw olenie wodnoprawne Oczyszczalnia gminna złoże biologiczne i komora przedłużone od 22.08.2015r. do 31.07.2025r. osadu czynnego Ilość odprowadzanych ścieków W roku 2016 oraz do października 2017 roku gminna wg zmienionego pozwolenia oczyszczalnia ścieków w Czyżewie nie była kontrolowana w Qdśr. – 516 m 3/d, Qrmax. – zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. 188340 m 3/r. m. Kozarze (odbiornik bezpośredni – rz. Nurzec dopływ Bugu) 5 Oczyszczalnia Domu Pomocy mech. -biologiczna, Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie Społecznej typ BIOCLERE, złoże wodnoprawne ważne do 30.12.2022. biologiczne typu B95 i typu B55. W roku 2016 oraz do października 2017 roku oczyszczalnia Domu Pomocy Społecznej w Kozarzach nie była kontrolowana w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. miejscowość Trojanówek (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny dopływ rz. Nurzec dopływ Bugu) 6 Oczyszczalnia ścieków mechaniczno -biologiczna Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie sanitarnych dla miejscowości z osadem czynnym typu „ wodnoprawne ważne do 28.10. 2024 r. Trojanówek użytkowana przez Lęg” Kontrola przeprowadzona w dniach 08-3.01.2016r . dotyczyła: Gminę Klukowo - sprawdzenia przestrzegania wymagań w zakresie jakości i ilości Ilość ścieków wg pozwolenia – odprowadzanych ścieków, w kolejnych latach obowiązywania 3 Qdśr . – 18,24 m /d pozwolenia wodnoprawnego tj. w okresie od 29.10.2011r.- 28.10.2015r. Ustalenia kontroli: - przeprowadzone w trakcie kontroli oględziny oczyszczalni ścieków w Trojanówku wykazały, że na oczyszczalni pracują tylko urządzenia części biologicznej (urządzenia części mechanicznej były wyłączone z eksploatacji z powodu ich niesprawności – uszkodzone obudowy osadników wstępnych, niesprawna pompa), - gmina nie przedkłada Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży wyników pomiarów ilości i jakości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni ścieków w Trojanówku; - w kolejnych okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj.: od 29.10.2011r. – 28.10.2012r. ; od 29.10.2012r. – 28.10.2013r. ; od 29.10.2013r. – 28.10.2014r. ; od 29.10.2014r. – 28.10.2015r. odprowadzane z oczyszczalni ścieki nie spełniały wymagań określonych w/w pozwoleniu w zakresie

wskaźników: BZT 5, ChZT Cr oraz zawiesiny ogólnej; - w całym analizowanym okresie podmiot wykonał wymaganą pozwoleniem wodnoprawnym ilość badań prób ścieków. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami dokonano 21 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

pouczenia oraz nałożono karę pieniężną za wprowadzanie ścieków do rowu melioracyjnego, a następnie do rzeki Nurzec z oczyszczalni, z naruszeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Kolejna kontrola przeprowadzona na wniosek Gminy Klukowo pod koniec października 2016 roku miała na celu: - sprawdzić stan realizacji modernizacji mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w miejscowości Trojanówek. - sprawdzić jakość i ilość ścieków odprowadzanych z oczyszczalni; Ustalenia kontroli: - modernizację oczyszczalni rozpoczęto w marcu 2016 roku ; - zostały zrealizowane trzy pierwsze etapy modernizacji oczyszczalni, pozostałe prace Gmina będzie realizowała w terminach przewidzianych w harmonogramie; - w zbadanych ściekach za okres 29.10.2015r.-24.10.2016r. stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartości wskaźników

zanieczyszczeń (BZT5, CZT Cr , zawiesina ogólna) we wszystkich pobranych do badań próbkach ścieków. Wszczęto postępowanie w sprawie odnotowywanych przekroczeń oraz wymierzenia kar pieniężnych. Kolejna kontrola została przeprowadzona w okresie 05.01. – 08.02.2017 roku w zakresie przestrzegania warunków pozwolenia wodnoprawnego oraz w zakresie ustalenia stanu realizacji przedsięwzięcia modernizacji oczyszczalni ścieków. Kontrola miała również na celu sprawdzenie realizacji wydanych wcześniej zarządzeń pokontrolnych. Ustalenia pokontrolne: - badania ścieków są wykonywane przez Laboratorium WIOŚ w Białymstoku Pracownię w Łomży, - w okresie 14.11.2014r. – 13.11.2015 r. we wszystkich zbadanych próbkach ścieków stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych

wartości wskaźników zanieczyszczeń (BZT5, ChZT Cr , zawiesina ogólna), kontrolowany wykonał wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, - w okresie 14.11.2014r. – 13.11.2016r. we wszystkich zbadanych próbkach ścieków stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych

wartości wskaźników zanieczyszczeń (BZT5, ChZT Cr , zawiesina ogólna),podmiot nie wykonał wymaganej pozwoleniem ilości badań prób ścieków, - na podstawie przeprowadzonych oględzin oczyszczalni ścieków w dniu 17.01.2017r. i przedstawionych dokumentów stwierdzono, że przedsięwzięcie polegające na rozbudowie i modernizacji oczyszczalni ścieków jest w trakcie realizacji. W związku ze stwierdzonymi naruszeniami w zakresie składu ścieków oczyszczonych we wszystkich kontrolowanych okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, wydano trzy decyzje z administracyjną karą pieniężną , z odroczonym terminem płatności. Decyzje odraczające terminy płatności kar pieniężnych zostały wydane na wniosek Gminy Klukowo w związku z realizowanym przedsięwzięciem polegającym na modernizacji mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków w miejscowości Trojanówek. Na dzień przeprowadzane kontroli zostały zrealizowane 4 z 6 etapów w/w modernizacji. Koszty całego przedsięwzięcia pokrywane są ze środków własnych gminy Klukowo. miejscowość Trojanowo (odbiornik bezpośredni – rów meliorac yjny dopływ rz. Nurzec dopływ Bugu) 7 Oczyszczalnia ścieków mechaniczno -biologiczna Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie sanitarnych dla miejscowości z osadem czynnym typu wodnoprawne ważne do 28.10.2024. Trojanowo użytkowana przez „Lęg” W dniu 31.10.2016r. przeprowadzono kontrolę oczyszczalni Gminę Klukowo ścieków w miejscowości Trojanowo pod kątem: - sprawdzenia przestrzegania wymagań dotyczących ilości i jakości ścieków odprowadzanych z gminnej oczyszczalni ścieków do rowu w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego (decyzja Starosty Wysokomazowieckiego, znak:RA.6341.56.2014 z dnia 29.10.2014r.), w okresie 29.10.2014r. – 28.10.2016r., - sprawdzenia stanu realizacji przedsięwzięcia – modernizacja mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w 22 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

miejscowości Trojanowo. Ustalenia kontroli: - badania ścieków w okresach objętych kontrolą były wykonywane przez Laboratorium WIOŚ w Białymstoku Pracownię w Łomży, - zrzut ścieków oczyszczonych z oczyszczalni do odbiornika jest całodobowy, - osad nadmierny wywożony jest na miejska oczyszczalnie ścieków w Ciechanowcu, - w kontrolowanym okresie 29.10.2014-28.10.2015 została wykonana wymagana pozwoleniem ilość badań prób ścieków (4); w zbadanych próbkach stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej

wartości wskaźnika BZT5 (w 3 próbach), ChZT Cr (w 3 próbach) oraz zawiesina ogólna (w 3 próbach), - w okresie 29.10.2015r. –28.10.2016r. została wykonana wymagana pozwoleniem ilość badań prób ścieków (4), We wszystkich zbadanych próbach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnej wartości wskaźników zanieczyszczeń. - nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości odprowadzanych ścieków ustalonej w pozwoleniu wodnoprawnym, - na podstawie przeprowadzonych oględzin oczyszczalni ścieków i przedstawionych dokumentów stwierdzono, ze zrealizowane zostały IV z V etapów prac modernizacyjnych na oczyszczalni, - koszty modernizacji oczyszczalni ścieków pokrywane są ze środków własnych gminy Klukowo, W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenia pokontrolne oraz decyzję nakładającą karę pieniężną za stwierdzone przekroczenia stężeń zanieczyszczeń w ściekach odprowadzanych.

Kolejna kontrola obiektu została przeprowadzona w pierwszym kwartale 2017 roku . Kontrolę przeprowadzono w związku z koniecznością wydania ostatecznej decyzji w sprawie odroczenia terminów płatności kar pieniężnych, wymierzonych decyzjami Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku, za wprowadzanie do rowu melioracyjnego ścieków nie spełniających warunków w poprzednich okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego. Decyzje odraczające terminy płatności kar pieniężnych zostały wydane na wniosek Gminy Klukowo. Do wniosku dołączono harmonogram modernizacji mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków. Stwierdzono, że wszystkie etapy prac zostały wykonane w 100 % w wyznaczonym terminie. Koszty inwestycji pokryła ze środków własnych gmina Klukowo. W okresie 14.11.2015r. – 13.11.2016r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego zostały zakończone prace modernizacyjne na w/w oczyszczalni. Wykonana została wymagana ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń wskaźników zanieczyszczeń. Kontrola wykazała, że w wyniku zrealizowanej inwestycji został osiągnięty zamierzony efekt ekologiczny polegający na usunięciu przyczyn ponoszenia kar pieniężnych wymierzonych w latach 2012r. – 2015r.

23 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

miejscowość Nowe Piekuty (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny d.rz. Tłoczewki d. Mianki d. Nurca d. Bugu) 8 Oczyszczalnia ścieków Gminy mech. -biologiczna typu Stan formalno -prawny uregulowany. Gmina Nowe Piekuty Nowe Piekuty przy Zespole Szkół „Compakt” POLI 1 A.E.100. posiada pozwolenie wodnoprawne na odprowadzanie ścieków w Nowych Piekutach o przepustowości oczyszczonych do rowu melioracyjnego z mechaniczno- Q=15,0m 3/d biologicznej oczyszczalni ścieków przy Zespole Szkół w Nowych Piekutach ważne do 20 grudnia 2024 r. W okresie 12.02.-11.03.2016 roku przeprowadzona została kontrola sprawdzającą przestrzeganie warunków pozwolenia wodnoprawnego dotyczących jakości i ilości ścieków odprowadzanych z przyszkolnej oczyszczalni ścieków w okresie od 31.12.2014r. – 30.12.2015r., oraz stan eksploatacyjny oczyszczalni. Kontrola została przeprowadzona głównie w celu ustalenia, czy została usunięta przyczyna wymierzenia gminie kar w latach 2010 – 2013, po zakończeniu obowiązywania poprzedniego okresu obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego. Ustalenia pokontrolne: - w okresie 31.12.2014r. – 30.12.2015r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego gmina przedkładała do WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży wyniki pomiarów ilości i jakości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego z oczyszczalni ścieków przy Zespole Szkół w Nowych Piekutach. - została wykonana wymagana ilość badań ścieków, we wszystkich zbadanych próbkach stwierdzono przekroczenia

dopuszczalnej wartości wskaźników BZT 5, ChZT Cr i zawiesina ogólna, - w związku z przekroczeniem dopuszczalnych stężeń wskaźników zanieczyszczeń, wyliczono wielkości ładunków wprowadzanych do środowiska z naruszeniem warunków pozwolenia wodnoprawnego, - w czasie kontroli przeprowadzono oględziny urządzeń przebudowanej oczyszczalni ścieków; stwierdzono przepełnienie kosza kratowego nieczystościami stałymi w zbiorniku wstępnym przepływowym ścieków surowych oraz pływające nieczystości stałe w osadniku wstępnym. Kontrola wykazała, że urządzenia oczyszczalni nie są właściwie użytkowane. Przeprowadzona kontrola wykazała, że rozbudowa i przebudowa oczyszczalni ścieków w latach 2013-2014 nie usunęła przyczyny wymierzenia administracyjnych kar pieniężnych za okres 01.01.2010r. – 31.12.2013r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego. W związku ze stwierdzonymi naruszeniami wydano zarządzenia pokontrolne oraz decyzje zo0bowiązującą do uiszczenia odroczonych h kar pieniężnych. m. Łuniewo (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny od Klukowa dopływ rz. Ralki dopływ rz. Nurzec dopływ rz. Bug) 9 Oczyszczalnia ścieków Gminy mech. -biologiczna Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie Klukowo przy Szkole ze złożem biologicznym wodnoprawne ważne do 08.07.2019r. Podstawowej w Łuniewie Małym W roku 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie Ilość ścieków wg pozwolenia – spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. W okresie 3 Qdśr . = 3,93 m /d 05.01.-08.02.2017 przeprowadzono kontrolę w celu sprawdzenia przestrzegania wymagań w zakresie jakości i ilości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego z przyszkolnej oczyszczalni ścieków w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, tj. w okresie 13.06.2013r. – 12.06.2016r. Ustalenia kontroli: - w okresie 13.07.2013r. – 12.07.2014r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego gmina nie wykonała wymaganej ilości badań prób ścieków, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń, - w okresie 13.07.2014r. – 12.07.2015r. obowiązywania pozwolenia nie wykonano wymaganej ilości badań prób ścieków, w zbadanej próbce stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego

stężenia dla wskaźnika ChZT Cr , - w okresie 13.07.2015r. – 12.07.2016r. pozwolenia gmina

24 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

również nie wykonała wymaganej ilości badań prób ścieków , w zbadanej próbce nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń, - w całym okresie obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości odprowadzanych ścieków. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenia pokontrolne. miejscowość Wyszonki Kościelne (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny P -6 dopływ rz. Płonki dopły w rz. Nurzec 10 Oczyszczalnia ścieków Gminy mech. -biologiczna Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie Klukowo przy Szkole ze złożem biologicznym wodnoprawne ważne do 21.07.2019r. Podstawowej w Wyszonkach Kościelnych W roku 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie Ilość ścieków wg pozwolenia – spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. W okresie 3 Qdśr = 4,61 m /d 05.01.-08.02.2017 przeprowadzono kontrolę w celu sprawdzenia przestrzegania wymagań w zakresie jakości i ilości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego z przyszkolnej oczyszczalni ścieków w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, tj. od 24.07.2013r. – 23.07.2016r. Ustalenia kontroli: - w czasie przeprowadzonych oględzin stwierdzono , że urządzenia oczyszczalni ścieków były sprawne pod względem eksploatacyjnym, - w okresie 24.07.2013r. – 23.07.2014r. obowiązywania pozwolenia została wykonana wymagana pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń, - w okresie 24.07.2014r. – 23.07.2015r.obowiązywania pozwolenia gmina nie wykonała badań wymaganej pozwoleniem ilości prób ścieków, w zbadanej próbce stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej ilości zanieczyszczeń dla wskaźników: BZT5 i zawiesina ogólna, - w okresie 24.07.2015r. – 23.07.2016r. obowiązywania pozwolenia nie wykonano wymaganej ilości badań prób ścieków, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń, - w całym okresie od 24.07.2013r. – 23.07.2016r. nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości odprowadzanych ścieków. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenia pokontrolne. miejscowość Kuczyn (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny NB dopływ rz. Nurzec, dopływ rz. Bug) 11 Oczyszczalnia ścieków Gminy mech. -biologiczna Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie Klukowo przy Szkole ze złożem biologicznym wodnoprawne ważne do 07.07.2019r. Podstawowej w Kuczynie Ilość ścieków wg pozwolenia – W roku 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie 3 Qdśr. = 4,61 m /d spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. W okresie 05.01.-08.02.2017 przeprowadzono kontrolę w celu sprawdzenia przestrzegania wymagań w zakresie jakości i ilości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego z przyszkolnej oczyszczalni ścieków. Ustalenia kontroli: - w czasie kontroli wszystkie urządzenia oczyszczalni były sprawne, - w okresie 10.07.2013r. – 09.07.2014r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie wykonana została wymagana p/w pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń, - w okresie 10.07.2014r. – 09.07.2015r. obowiązywania

25 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

pozwolenia wodnoprawnego została wykonana wymagana i lość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń wskaźników

BZT 5, ChzTcr, zawiesina ogólna, - w okresie 10.07.2015r. – 09.07.2016r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie wykonana została wymagana pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń dla wskaźnika BZT5, - w całym okresie od 10.07.2013r. do 09.07.2016r. nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości odprowadzanych ścieków. W związku ze stwierdzonymi naruszeniami wydano zarządzenia pokontrolne. miejscowość Klukowo (odbiornik bezpośredni – rów melioracyjny - rz. Ralka dopływ rz. Nurzec dopływ rz. Bug) 12 Oczyszczalnia ścieków Gminy mech. -biologiczna Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie Klukowo przy Szkole z osadem czynnym typu wodnoprawne ważne do 21.07.2019 Podstawowej w Klukowie MICLOCLAR DC-100 Ilość ścieków wg pozwolenia – Kontrola przeprowadzona w dniach 01.-17.06.2016r . dotyczyła: 3 Qdśr. = 12,69 m /d - sprawdzenia przestrzegania wymagań w zakresie jakości i ilości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego z oczyszczalni ścieków zlokalizowanej przy Szkole Podstawowej w Klukowie w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, tj. w okresie 27.07.2011r. – 26.07.2015r. Ustalenia kontroli: - w dniu kontroli urządzenia czyszczalni były sprawne pod względem eksploatacyjnym; - zrzut ścieków do rowu jest okresowy; - ścieki do badań nie były pobierane w regularnych odstępach w ciągu roku (w okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego: 27.07.2012r. - 26.07.2013r.; 27.07.2013r. - 26.07.2014r.); - osad z osadnika wstępnego i osad nadmierny z osadnika wtórnego wywożone są transportem PRK „FARE” na miejską oczyszczalnię ścieków w Ciechanowcu; - we wszystkich 4 okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj. 27.07.2011r. – 26.07.2012r. ; 27.07.2012r. – 26.07.2013r.; 27.07.2013r. – 26.07.2014r.; 27.07.2014r. – 26.07.2015r. wykonano wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźników zanieczyszczeń; - gmina nie przedkładała Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatury w Łomży wyników pomiarów ilości i jakości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego. z oczyszczalni ścieków przy Szkole Podstawowej w Klukowie. Wydano zarządzenia pokontrolne. Kolejna kontrola wykonana w na przełomie stycznia i lutego 2017 roku dotyczyła sprawdzenia przestrzegania wymagań w zakresie jakości i ilości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego w okresie 27.07.2015r. – 26.07.2016r. Ustalenia kontroli: - gmina przedkłada niezgodnie z wymogami rozporządzenia Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży wyniki pomiarów ilości i jakości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego, a następnie do rzeki Nurzec, - w czasie kontroli wszystkie urządzenia oczyszczalni były sprawne pod względem eksploatacyjnym, - w okresie objętym kontrolą została wykonana wymagana pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach

26 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

stwierdzono przekroczenia dla wskaźnika zawiesina ogólna, - nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości odprowadzanych ścieków. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenia pokontrolne i dokonano pouczenia. m. Czyżew (odbiornik bezpośredni – rz. Siennica dopływ rz. Brok dopływ Bugu) 13 ”SOKOŁÓW” S.A. Oddział w mechaniczno - biologiczna, Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie Czyżewie osad czynny, PIX zintegrowane ważne do 16.03.2019. Dopuszczalna Ilość odprowadzanych ścieków wg Kompleksowa kontrola przeprowadzona w dniach 22.01.- pozwolenia zintegrowanego 17.02.2016r. w części dotyczącej gospodarki wodnościekowej 3 Qdśr. = 1050 m /d dotyczyła: - sprawdzenia przestrzegania wymagań ochrony środowiska przez prowadzących instalacje wymagające uzyskania pozwolenia zintegrowanego: * w zakresie gospodarki wodnej – okres objęty kontrolą, lata 2014-2015; * w zakresie gospodarki ściekowej - okres objęty kontrolą, 16.03.2013r. - 15.03.2015r.; - sprawdzenie przestrzegania wymagań w zakresie wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska, okres objęty kontrolą za lata 2014 - 2015. Ustalenia kontroli: 1 . Gospodarka wodna. - pobór wody na cele socjalno-bytowe i produkcyjne odbywa się z dwóch studni wierconych, zlokalizowanych na terenie zakładu; - w latach 2013 - 2015 nie przekroczono dopuszczalnej średniej ilości pobieranej wody na dobę, ustalonej w pozwoleniu zintegrowanym; - codziennie prowadzone są odczyty wodomierzy, a wyniki poboru ilości ujmowanej wody są odnotowywane w rejestrze; - dokonywany jest ciągły pomiar zwierciadła wody, który jest rejestrowany elektronicznie, a wynik pomiaru jest archiwizowany; - prowadzona jest kontrola jakości ujmowanej i uzdatnianej wody; 2 . Gospodarka ściekowa. - zrzut ścieków z oczyszczalni odbywa się dwa razy na dobę. - w dniu kontroli stwierdzono, że urządzenia oczyszczające ścieki, wymienione w pozwoleniu zintegrowanym są sprawne pod względem eksploatacyjnym; - w obu badanych okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj. 16.03.2013r. do 15.03.2014r. i 16.03.2014r. do 15.03.2015r. wykonano wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźników zanieczyszczeń; - ilość odprowadzanych ścieków jest stale monitorowana; - w okresach objętych kontrolą nie została przekroczona dopuszczalna średnia dobowa ilość ścieków wprowadzanych do rzeki Siennicy z zakładowej oczyszczalni. m. Szepietowo (odbiornik bezpośredni - rów melioracyjny dopływ rz. Brok ) 14 Zakład Wodociągów, Kanalizacji mechaniczno -biologiczna Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie i Oczyszczania w Szepietowie na bazie osadu czynnego wodnoprawne ważne do 05.02.2024r. W ciągu technologicznym: sita Combi, dwa reaktory W 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania biologiczne SBR typu warunków pozwolenia wodnoprawnego. W dniach 08.- BIOVAC, zbiornik 29.03.2017 roku przeprowadzona została kontrola sprawdzająca stabilizacji osadu, gospodarkę osadami ściekowymi oraz przestrzeganie wymagań instalacja PIX, stacja dotyczących ilości i jakości ścieków, odprowadzanych z odwadniania osadu biologicznej oczyszczalni ścieków w Szepietowie do rowu

27 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

melioracyjnego będącego dopływem r zeki Brok , w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj. w okresie 24.02.2014r. – 23.02.2017r. Ustalenia kontroli: - w okresie 24.02.2014r. – 23.02.2017r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego badania ścieków oczyszczonych były wykonywane przez Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Białymstoku, Pracownię w Łomży, - w czasie kontroli przeprowadzono oględziny oczyszczalni, stwierdzono że urządzenia są sprawne pod względem eksploatacyjnym, - zrzut ścieków jest okresowy, trzy razy na dobę po ok 30 minut, - w okresie 24.02.2014r. – 23.02.2015r. zakład nie wykonał wymaganej ilości badań prób ścieków oczyszczonych, w zbadanych próbkach nie zostały przekroczone dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń, w kontrolowanym okresie nie została przekroczona dopuszczalna ilość ścieków odprowadzanych do środowiska, - w okresach: 24.02.2015r. – 23.02.2016r. oraz 24.02.2016r. – 23.02.2017r obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego zakład wykonał wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń, nie przekroczona została również ilość ścieków odprowadzanych do środowiska, Gospodarka osadami ściekowymi: - podmiot prowadzi karty ewidencji i karty przekazania powstających na oczyszczalni odpadów (skratki i ustabilizowane osady komunalne), - zakład sporządził i przesłał do Marszałka Województwa Podlaskiego zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów za rok 2016. Skratki są przekazywane na składowisko odpadów w Czerwonym Borze. Kontrola wykazała, że zakład nie przedkładał Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatury w Łomży wyników pomiarów ilości i jakości ścieków wprowadzanych do środowiska z oczyszczalni ścieków. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenia i decyzje. 15 Agencja Rezerw Materiałowych mechaniczno -biologiczna Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie w Warszawie, Biuro Inwestycji i typu BIOCLAR EG-35 wodnoprawne ważne do 30.06.2026r. Eksploatacji Składnica w Szepietowie W 2016 roku oraz do końca października 2017 roku oczyszczalnia wg pozwolenia ścieków nie była kontrolowana w zakresie spełniania warunków wodnoprawnego ilość pozwolenia wodnoprawnego. odprowadzanych ścieków z oczyszczalni do Broku nie może 3 przekraczać Q dśr = 3,90 m / d . m. Sokoły (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny AF23 , dopływ - rz. Awissa , dopływ Narwi) 16 Oczyszczalnia Gminna Gminy dwustop niowa Stan formalno -prawny uregulowany . Zakład posiada nowe Sokoły nadzór nad eksploatacją mechaniczno-biologiczna pozwolenie wodnoprawne ważne do 01.01.2024r. prowadzi Spółdzielnia Kółek typu EKOBLOK z Rolniczych w Sokołach bioreaktorem typu W 2016 roku oraz do końca października 2017 roku oczyszczalnia EKOLAND , oczyszczanie ścieków nie była kontrolowana w zakresie spełniania warunków Ilość odprowadzanych ścieków wspomagane PIX-em, pozwolenia wodnoprawnego. wg pozwolenia wodnoprawnego mechaniczne odwadnianie nie może przekraczać osadu na stacji DRAIMAD 3 Qdśr = 300m /d

28 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

m. Kulesze Kościelne (odbiornik bezpośredni - rz. Rokietnica) 17 Zespół Szkół w Kuleszach mechaniczno -biologiczna z Stan formalno -prawny uregulowany . Zakład posiada pozw olenie Kościelnych osadem czynnym „Bioclar wodnoprawne ważne do 23.06.2019. EG-50” o wydajności Ilość odprowadzanych ścieków Q=6,1-9,0m 3/d W 2016 roku oraz do końca października 2017 roku oczyszczalnia wg pozwolenia wodnoprawnego ścieków nie była kontrolowana w zakresie spełniania warunków

nie może przekraczać Q dśr = pozwolenia wodnoprawnego 6,68 m 3/d m. Kurowo – rów melioracyjny do rz. Kurówki 18 Gmina Kobylin Borzymy – Oczyszczalnia Stan formalno -prawny uregulowany . Zakład posiada pozwolenie Osiedle Mieszkaniowe mechaniczno-biologiczna z wodnoprawne ważne do 19.11.2020r. Oczyszczalnia Ścieków w osadem czynnym W roku 2016 przyszkolna oczyszczalnia ścieków w Kurowie nie Kurowie „Microclar” typu DCE-50. była kontrolowana. Kontrolę oczyszczalni przeprowadzono w lutym 2017 roku. Ustalenia kontroli: - w okresach: 26.02.2014r. – 25.02.2015r. oraz 26.02.2015r. – 25.02.2016r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego wykonana została wymagana pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości stężeń wskaźników zanieczyszczeń, - w całym kontrolowanym okresie nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni w miejscowości Kurowo. m. Stypułki - Święchy – kanał sanitarny do rz. Śliny 19 Gmina Kobylin Borzymy – Szkoła mechaniczno -biologiczna z Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie Podstawowa w Stypułkach osadem czynnym typu wodnoprawne ważne do 10.06.2023r. Święchach – Oczyszczalnia „Microclar” typu DCE-50 o ścieków wydajności Q=6-9 m 3/d W roku 2016 przyszkolna oczyszczalnia ścieków w Stypułkach Święchach nie była kontrolowana. W dniach 02.-27.02.2017 roku Ilość odprowadzanych ścieków oczyszczalnia została skontrolowana w zakresie przestrzegania wg pozwolenia wodnoprawnego przepisów zawartych w pozwoleniu wodnoprawnych. nie może przekroczyć Qdśr. Ustalenia kontroli: 2,60 m 3/d - Gmina nie przedkładała Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatury w Łomży wyników pomiarów ilości i jakości ścieków wprowadzanych do rzeki Ślina z oczyszczalni zlokalizowanej przy Szkole Podstawowej w Stypułkach Święchach, - w okresach: 28.06.2014r. – 27.06.2015r. oraz 28.06.2015r. – 27.06.2017r nie wykonana została wymagana pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych stężeń wskaźników zanieczyszczeń, - w całym analizowanym okresie nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości ścieków oczyszczonych odprowadzanych do środowiska. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenia pokontrolne. m. Kobylin Borzymy - rów melioracyjny 20 Gmina Kobylin Borzymy – mechaniczno -biologiczna z Stan formalno -prawny uregulowany . Zakład posiada pozwolenie Oczyszczalnia ścieków przy osadem czynnym wodnoprawne ważne do 31.12.2017r. Szkole Podstawowej w Kobylinie Borzymach W dniach 05. – 23.02.2016r . przeprowadzono kontrolę mającą na celu sprawdzenie przestrzegania wymagań dotyczących jakości i Ilość odprowadzanych ścieków ilości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni ścieków w wg pozwolenia wodnoprawnego kolejnych okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego 3 nie przekroczy Q dśr. = 13,08 m /d w okresie 31.12.2011r. – 30.12.2015r. oraz sprawdzenie stanu eksploatacyjnego oczyszczalni. Ustalenia kontroli: - Gmina nie przedkładała Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOS Białystok Delegatury w Łomży wyników pomiarów ilości i jakości ścieków odprowadzanych do środowiska, - przeprowadzone w czasie kontroli oględziny oczyszczalni wykazały, że pracuje ona w układzie technologicznym urządzeń

29 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

wymienionych w pozwoleniu wodnoprawnym. Urządzenia w dniu kontroli były sprawne, - na oczyszczalnie odprowadzane są ścieki z Zespołu Szkół i ZOZ w Kobylinie Borzymach, zrzut ścieków z oczyszczalni jest ciągły, ilość odprowadzanych ścieków do rowu melioracyjnego nie jest opomiarowana i ustalana na podstawie zużycia wody, - badania ścieków były wykonywane przez Laboratorium WIOS w Białymstoku Pracownie w Łomży, - w okresie 31.12.2011r. – 30.12.2012r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie wykonana została wymagana ilość badań prób ścieków, we wszystkich zbadanych próbkach stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości objętych pozwoleniem wskaźników zanieczyszczeń, - w okresie 31.12.2012r.–30.12.2013r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie wykonano badań jednej próby ścieków w zakresie wskaźników: BZT5, ChZT-Cr, w jednej ze zbadanych próbek ścieków oczyszczonych stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej wartości wskaźników zanieczyszczeń, - w okresie 31.12.2013r.–30.12.2014r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego wykonano wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w trzech zbadanych próbkach stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźników zanieczyszczeń, - w okresie 31.12.2014r. – 30.12.2015r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie wykonano wymaganej ilości badań prób ścieków, w jednej ze zbadanych próbek stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej wartości wskaźników zanieczyszczeń, - w całym okresie objętym kontrolą nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni przy Zespole Szkół w Kobylinie Borzymach. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenia pokontrolne i naliczono administracyjne kary pieniężne. Kolejna kontrola sprawdzająca realizację wydanych zarządzeń odbyła się w dniach 01.-27.01.2017r . Ustalenia kontrolne: - nie wszystkie wyniki pomiarów ilości i jakości ścieków zostały w 2016 roku przedłożone Staroście Wysokomazowieckiemu i WIOŚ w Białymstoku Delegatura w Łomży, - w okresie 17.01.2015r. – 16.01.2016r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach stwierdzono przekroczenia stężeń wskaźników zanieczyszczeń, - w okresie 17.01.2016r. – 16.01.2017r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego wykonana została wymagana ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych stężeń wskaźników zanieczyszczeń, - w kontrolowanym okresie nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości odprowadzanych ścieków. W związku ze stwierdzonymi w dalszym ciągu nieprawidłowościami wydano zarządzenia pokontrolne oraz decyzję o administracyjnej karze pieniężnej. 22 Gmina K obylin Borzymy – mechaniczno – biologiczna Stan formalnoprawny uregulowany, gmina posiada pozwolenie Oczyszczalnia Ścieków przy UG z osadem czynnym typu wodnoprawne ważne do 19.11.2020r. w Kobylinie Borzymach „Bioclar EG – 12” o W dniach 02.-27.01.2017 r. przeprowadzono pierwszą kontrolę wydajności Q=1,6 – 2,2 WIOŚ oczyszczalni ścieków dla budynku Urzędu Gminy w Ilość odprowadzanych ścieków m3/d Kobylinie Borzymy. Oczyszczalnia oczyszczająca ścieki pochodzące wg pozwolenia wodnoprawnego wyłącznie z budynku Urzędu Gminy została wybudowana w 2010 3 nie przekroczy Q dśr. = 1,28 m /d roku. 30 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Ustalenia kontroli: - Gmina nie przedkładała Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży wyników pomiarów ilości i

jakości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego,

- w okresie 10.12.2013r. – 09.12.2014r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego wykonano wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń w zakresie stężeń wskaźników zanieczyszczeń,

- w okresie 10.12.2014r.-09.12.2015r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie wykonano wymaganej pozwoleniem ilości

badań prób ścieków, w zbadanej próbce stwierdzono

przekroczenie w zakresie stężeń wskaźników zanieczyszczeń (BZT5, ChZT-Cr, zawiesina ogólna), - w okresie 10.12.2015r. – 09.12.2016r. obowiązywania

pozwolenia wodnoprawnego gmina wykonała wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach

stwierdzono przekroczenia w zakresie stężeń wskaźników

zanieczyszczeń (BZT5, ChZTCr, zawiesina ogólna),

- w całym kontrolowanym okresie nie stwierdzono przekroczenia

dopuszczalnej ilości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni, W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenia pokontrolne oraz naliczono kary pieniężne. W związku z tym, że wyliczona wysokość kar za wprowadzanie do

środowiska zanieczyszczeń z naruszeniem warunków pozwolenia

wodnoprawnego za poszczególne lata 2014-2015 nie przekroczyła

800zł, zgodnie z obowiązującymi przepisami nie wszczyna się postępowania administracyjnego.

Gmina Kobylin Borzymy – Stan formalnoprawny uregulowany, gmina posiada pozwolenie Oczyszczalnia Ścieków przy UG mechaniczno-biologiczna wodnoprawne ważne do 10.06.2023r. w Kobylinie Borzymach dla

domu mieszkalnego Oczyszczalnia wybudowana w 2003 roku. Obiekt jest własnością Gminy, jednak nie jest przez nią użytkowany. Na oczyszczalni oczyszczane są ścieki pochodzące z domu mieszkalnego położonego na posesji sąsiadującej z działką Urzędu Gminy w Kobylinie Borzymy. Oczyszczalnia użytkowana jest w ramach zwykłego korzystania ze środowiska. rów melioracyjny, dopływ Jabłonki 23 Gmina Wysokie Mazowieckie mechaniczno -biologiczna z Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada pozw olenie Zespół Szkół w Jabłonce osadem czynnym, typ AT- wodnoprawne ważne do 20. 09. 2020r. Kościelnej 30 Q = 3,8 m3/d Oczyszczalnia Ścieków Zespołu W roku 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie Szkół w Jabłonce Kościelnej spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. W maju 2017 roku przeprowadzono kontrolę sprawdzającą przestrzeganie Ilość odprowadzanych ścieków wymagań dotyczących ilości i jakości ścieków odprowadzanych z wg pozwolenia wodnoprawnego oczyszczalni ścieków , w kolejnych latach obowiązywania 3 nie przekroczy Q dśr . = 2,52 m /d pozwolenia wodnoprawnego tj. w okresie 12.10.2013r. – 11.10.2016r. Ustalenia kontroli: - badania ścieków są wykonywane przez Laboratorium WIOŚ w Białymstoku Pracownię w Łomży, - zrzut ścieków oczyszczonych do rowu jest okresowy, - stwierdzono, że Gmina nie przedkłada Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatury w Łomży wyników pomiarów ilości i jakości ścieków oczyszczonych, - w czasie przeprowadzonych w dniu kontroli oględzin stwierdzono, że urządzenia przyszkolnej oczyszczalni ścieków są sprawne pod względem eksploatacyjnym i użytkowane są zgodnie z posiadaną instrukcją, - w okresach: 12.10.2013r. – 11.10.2014r.; 12.10.2014r. –

31 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

11.10.2015r oraz 12.10.2015r. – 11.10.2016r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego wykonano wymagana pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń wartości wskaźników zanieczyszczeń, - w całym kontrolowanym okresie tj. od 12.10.2013 r. – 11.10.2016r. ilość odprowadzanych ścieków nie przekraczała dopuszczalnej średniej dobowej ilości ścieków ustalonej w pozwoleniu wodnoprawnym. - w okresie 12.12.2016r. – 16.05.2017r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie były wykonywane badania ścieków,

W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydano zarządzenia pokontrolne.

Ścieki odprowadzane do ziemi: m. Kulesze Kościelne - drenaż rozsączający do ziemi 1 Urząd Gminy Kulesze Kościelne mechaniczno -bi ologiczna z Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada drenażem rozsączającym pozwolenie wodnoprawne ważne do 06.08.2018r. Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego W roku 2016 oraz do końca października 2017 roku 3 nie przekroczy Q dśr. = 2,0 m /d oczyszczalnia gminna nie była kontrolowana w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. m. Kurowo – drenaż rozsączający do ziemi 2 Narwiański Park Narodowy mechaniczno -biologiczna z Stan formalno -prawny uregulowany. Zakład posiada osadem czynnym typu pozwolenie wodnoprawne ważne do 05.11.2024r. Ilość odprowadzanych ścieków „Microclar” DCE-12 o wg pozwolenia wodnoprawnego wydajności Q=6-9 m 3/d W roku 2016 oraz do końca października 2017 roku 3 nie przekroczy Q dśr. = 1,672m /d instalacja służąca do oczyszczalnia ścieków nie była kontrolowana w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego.

Po przeprowadzonej modernizacji oczyszczalni Spółdzielni Mleczarskiej „MLEKOVITA” w Wysokiem Mazowieckiem stopień redukcji zanieczyszczeń na tej oczyszczalni jest bardzo wysoki, uzyskano najwyższą możliwą jakość oczyszczonych ścieków. W wyniku procesu fermentacji osadów produkowany jest biogaz, wykorzystany jako biopaliwo w agregacie kogeneracyjnym, co pozwoliło osiągnąć dodatni bilans energetyczny oczyszczalni. Ciepło pochodzące z procesu kogeneracji jest wykorzystywane do podgrzania osadu, a powstająca energia elektryczna stanowi odnawialne źródło energii (zielone certyfikaty).

Również nowo wybudowana i oficjalnie otwarta w dniu 03.06.2016 roku oczyszczalnia Miejska w Wysokiem Mazowieckiem wpłynie na poprawę jakości środowiska naturalnego. Łącznie z otwarciem oczyszczalni rozpoczęła pracę nowa stacja uzdatniania wody. Były to bardzo ważne inwestycje nie tylko da powiatu wysokomazowieckiego ale też dla całego województwa podlaskiego.

Zakładany efekt ekologiczny tj. poprawę jakości ścieków oczyszczonych osiąga też rozbudowana i zmodernizowana oczyszczalnia PRK „FARE” w Ciechanowcu. Mimo funkcjonujących zgodnie z nałożonymi warunkami pozwoleń środowiskowych oczyszczalni ścieków w Wysokiem Mazowieckiem i Czyżewie, ciągle notowane są wysokie stężenia zanieczyszczeń w Broku. Wynika to z bardzo dużej, w stosunku do niewielkiego przepływu w rzece, ilości odprowadzanych ścieków. Na zanieczyszczenia odprowadzane ze źródeł punktowych nakładają się tu również zanieczyszczenia z rolniczych źródeł obszarowych (patrz rozdz. 8). Istotnym problemem jest oczyszczalnia zakładów mięsnych ”SOKOŁÓW” S.A. Oddział w Czyżewie, która dostarcza poprzez Siennicę do Broku znaczne ładunki chlorków, sodu i potasu. Zły stan czystości oraz zanik życia biologicznego na ujściowym odcinku Siennicy (Dopływu spod Nowej Wsi) wynika z dopływu bardzo dużej (w stosunku do niewielkiego przepływu w rzece) ilości ścieków z oczyszczalni zakładu mimo, że jakość i 32 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

ilość odprowadzanych ścieków nie przekracza wartości określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. W Broku, poniżej ujścia Siennicy, obserwuje się wysokie stężenia chlorków, które po zmianie w 2016 roku rozporządzenia dot. oceny jakości wód na bardziej rygorystyczne, przekraczają ponad dwukrotnie dopuszczalne normy. Problemy z dotrzymaniem warunków jakości ścieków nałożonych pozwoleniami wodnoprawnymi mają głównie małe oczyszczalnie, w tym przyszkolne. Stwierdzane tu przekroczenia i naliczane kary nie zawsze są egzekwowane, ze względu na zapisy prawne pozwalające na nie egzekwowanie kar nie przekraczających 800 zł. Pozytywnym zjawiskiem jest fakt, że kilka z mniejsze oczyszczalni jest lub już zostało zmodernizowanych i rozbudowywane, co przełoży się na poprawę jakości odprowadzanych przez nie ścieków.

Na stan czystości rzek bez wątpienia ma wpływ ciągle niski stopień skanalizowania miejscowości położonych w ich zlewniach. W pierwszej kolejności należy rozwiązać problem gospodarki ściekowej poprzez wybudowanie gminnych oczyszczalni ścieków w gminach, w których jest ich brak. Są to gminy: Kulesze Kościelne, Klukowo i Kobylin Borzymy. Istnieją tu niewielkie lokalne oczyszczalnie, a w Gminie Klukowo i Nowe Piekuty liczne oczyszczalnie przyzagrodowe, jednak nie przyjmują one ścieków z zewnątrz, wobec czego problem rozwiązania gospodarki ściekowej jest tam nadal bardzo aktualny.

Podstawowym działaniem w zakresie ochrony wód w powiecie wysokomazowieckim jest kontrola nad prawidłowym działaniem oczyszczalni ścieków i rozbudowa sieci kanalizacyjnej. W związku z niewielkim stopniem skanalizowania powiatu istotną sprawą jest budowa szczelnych, wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków dla mieszkańców i obiektów, nie objętych zbiorowym systemem oczyszczania ścieków. Pożądanym działaniem gmin byłoby opracowanie pełnej ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych gminach oraz wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych łącznie z opracowaniem i wdrożeniem systemu kar za niedotrzymanie harmonogramu wywozu.

Na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku (z uwzględnieniem dziedziczenia wyników badań z lat 2011-2015) na 9 badanych jednolitych części wód powierzchniowych płynących (JCWP), żadna nie osiągnęła stanu DOBREGO.

1.4 Wody podziemne

Wody podziemne są głównym źródłem zaopatrzenia powiatu wysokomazowieckiego w wodę do celów komunalnych i przemysłowych. W 2016 roku, w powiecie wysokomazowieckim, pobrano na potrzeby gospodarki narodowej oraz ludności - 5775,9 dam 3 wody. Z powyższej ogólnej ilości - 3864,9 dam 3 (ok. 67%) przypada na eksploatację sieci wodociągowej, a 1911 dam 3 (33 %) zużywa przemysł. Zużycie wody na 1 mieszkańca to 99,6 m3 i jest dużo wyższe niż dla woj. podlaskiego (73,8 m3) (GUS,2016).

Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku [dam 3]– dane GUS Jednostka terytorialna 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Powiat wysokomazowiecki 4605,9 4839,6 4876,3 4963,9 5193,0 5521,3 5540,2 5775,9

PODLASKIE - ogółem 81 434,5 79 366,6 80 452,6 83 873,1 82 831,0 85 528,7 87 424,2 87629,7

Monitoring wód podziemnych

Wydzielenie Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) i przeprowadzenie wstępnej oceny ich stanu zostało dokonane w 2004 roku przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG ). Państwowy Instytut 33 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Geologiczny, na zlecenie GIOŚ, prowadzi monitoring jakości wód podziemnych w sieci piezometrów leżących we wszystkich JCWPd. W 2016 roku PIG przeprowadził badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego . Monitoring diagnostyczny wód podziemnych na terenie powiatu wysokomazowieckiego zrealizowany został w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych: punkt nr 1681 leżący w Wysokiem Mazowieckiem w granicach JCWPd172 nr 55 oraz punkt nr 1882 w Kobylinie Kuleszkach (JCWPd 172 – 52). Ocenę stanu chemicznego wody oparto na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych (Dz.U. 2016, poz. 85).

Tabela 1.1. Badania monitoringowe wód podziemnych w punktach pomiarowych zlokalizowanych w powiecie wysokomazowieckim w 2016 roku (źródło: PIG-PB).

Wskaźniki jakości wody

Współrzędne 1992

Rodzaj Użytkowa- 2016 UE(172) UE(172)

Nr punktu punktu Nr Gmina Miejscowość

Identyfikator Identyfikator otworu nie terenu pomiarowego pomiarowego

X Y organika Klasa Klasa końcowa końcowa Klasa Klasa wskaźniki wskaźniki Klasa fizykochemiczne fizykochemiczne Wskaźniki w IIIw Wskaźniki klasie zabudowa Fe Wysokie Wysokie studnia 1681 PL200055_007 735786,83 566637,65 miejska III nb II Mazowieckie Mazowieckie wiercona zwarta Kobylin - Kobylin - studnia zabudowa NO2, 1882 PL200052_012 744988,69 587151,67 III nb III Borzymy Kuleszki wiercona wiejska HCO3,

Wyniki przeprowadzonych badań wody pobranej w Wysokiem Mazowieckiem, z ujęcia nr 1681 , zlokalizowanego na terenie zabudowy miejskiej, zwartej, ze studni o głębokości stropu 56 m, o napiętym charakterze zwierciadła, wskazują na III klasę wg wskaźników fizykochemicznych . O klasyfikacji zadecydowało stężenie żelaza, a więc wskaźnika o pochodzeniu geogenicznym (naturalnym). Wodę z ujęcia w klasyfikacji końcowej zaliczono do II klasy i zakwalifikowano do dobrego stanu chemicznego . (klasa jakości wg badania związków organicznych – I. Wg badań wykonanych w latach: 2011 i 2012 wodę z tego ujęcia zakwalifikowano do III klasy, czyli również do stanu dobrego. O klasyfikacji zadecydowały te same wskaźniki pochodzenia geogenicznego.

Wyniki badania wody pobranej w miejscowości Kobylin-Kuleszki, z ujęcia nr 1882 , zlokalizowanego na terenie zabudowy wiejskiej, o głębokości stropu 38m i napiętym charakterze zwierciadła, wskazują na III klasę wg wskaźników fizykochemicznych . O klasyfikacji zadecydowały stężenia wodorowęglanów i azotynów. Wodę z ujęcia zakwalifikowano do klasy III i dobrego stanu chemicznego . Wg badań wykonanych w latach: 2011 i 2012 wodę z tego ujęcia zakwalifikowano do III klasy, czyli również do stanu dobrego. O klasyfikacji zadecydowały te same wskaźniki pochodzenia geogenicznego. Wyniki przeprowadzonych na teranie powiatu wysokomazowieckiego badań wód podziemnych wskazują na ich dobry stan chemiczny. Ze względu na wyznaczone w powiecie wysokomazowieckim OSN-y (patrz rozdział 8) wykonano ocenę stężenia azotanów w wodzie z ww. ujęć w latach 2012- 2016 roku. W obu ujęciach stężenie azotanów

było bardzo niskie i wynosiło: 0,16 mg NO 3/l w ujęciu w Wysokiem Mazowieckiem (OSN nr 19 – Bug od

34 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Tocznej do Broku) oraz 0,02 mg NO 3/l w ujęciu w Kobylinie Kuleszkach (OSN nr 23 – Dopływy Narwi od Lizy do Śliny).

2. Powietrze

2.1 Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza

Powiat wysokomazowiecki charakteryzuje się stosunkowo niewielkim poziomem emisji zanieczyszczeń do powietrza. Ewidencja GUS obejmuje 31 kotłowni i 11,0 km sieci cieplnej przesyłowej (GUS,2016). Na terenie powiatu wysokomazowieckiego, podobnie jak na większości obszaru województwa podlaskiego, dominują niewielkie źródła emisji zanieczyszczeń powietrza. Są to głównie kotłownie grzewcze i przemysłowe emitujące do powietrza zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania węgla, gazu ziemnego i paliw płynnych. Występują tu również źródła technologiczne. Największe źródła emisji (kotłownie i źródła technologiczne ) na terenie miasta Wysokie Mazowieckie znajdują się w: - Spółdzielni Mleczarskiej „MLEKOVITA” w Wysokiem Mazowieckiem – kotłownia węglowa, kotłownia gazowa i nagrzewnica gazowa instalacji proszkowni mleka, - Zakładzie Wodociągów, Kanalizacji i Energetyki Cieplnej w Wysokiem Mazowieckiem – 2 kotłownie zasilane gazem ziemnym; - kotłowni Szpitala Ogólnego w Wysokiem Mazowieckiem – kotły zasilane gazem. Poza miastem Wysokie Mazowieckie, większe źródła emisji zanieczyszczeń, powstające w procesach energetycznego spalania paliw, znajdują się w Czyżewie – „SOKOŁÓW” S.A. Oddział Zakłady Mięsne „Farm Food” w Czyżewie (kotłownia olejowa) i Zakładach Mięsnych „NETTER” w Czyżewie (kotłownia węglowa).

Pozostałe obiekty emitujące zanieczyszczenia z procesów spalania paliw, występujące na terenie powiatu, są niewielkimi kotłowniami o sumarycznej mocy 200 - 1500 kW, pracującymi na potrzeby grzewcze osiedli mieszkaniowych, szkół, urzędów i innych instytucji, opalanymi węglem kamiennym, olejem opałowym i gazem ziemnym. Na terenie powiatu zlokalizowane są również obiekty emitujące zanieczyszczenia z procesów technologicznych. Źródłami tego typu, o największym znaczeniu, są: - EMG Sp. z o.o. w Szepietowie (emitująca do powietrza pył drzewny), - Wytwórnia Mas Bitumicznych w Szepietowie należąca do Przedsiębiorstwa Robót Drogowo-Mostowych „TRAKT” Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem emitująca do powietrza zanieczyszczenia pyłowe (pył zawierający krzemionkę) i gazowe (CO, NO x , węglowodory) powstające w procesie produkcji mas asfaltowych do budowy dróg, - zakłady branży przetwórstwa mięsnego (zespoły komór wędzarniczych, zasilane dymem wytwarzanych z wiórków z drewna liściastego): SOKOŁÓW S.A. Oddział w Czyżewie, Zakłady Mięsne „NETTER” w Czyżewie, Polski Koncern Mięsny „DUDA” S.A. Oddział Centrum Mięsne „MAKTON” Zakład Produkcyjny w Ciechanowcu.

Emisja z głównych źródeł zanieczyszczeń (wg danych GIOŚ): W tabelach 2.1 –2.3 zestawiono wielkości emisji zanieczyszczeń pochodzących z głównych źródeł emisji w 2016 roku. Dane pozyskane są z bazy emisji zanieczyszczeń do powietrza, powstałej w wyniku realizacji projektu „Zgromadzenie danych emisyjnych wraz z oceną ich poprawności i kompletności”, sporządzonej przez firmę ATMOTERM S.A. na zamówienie GIOŚ. Wg danych zgromadzonych w tej bazie:

35 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

- w emisji ze źródeł punktowych największy udział mają: zanieczyszczenia pyłowe, dwutlenek azotu oraz dwutlenek siarki. Niski jest udział niemetanowych lotnych związków organicznych (NMLZO), amoniaku oraz benzo(a)pirenu. - emisja powierzchniowa - największy udział w emisji pyłów drobnych i bardzo drobnych ma sektor spalania paliw poza przemysłem, co oznacza miedzy innymi, że emisje pochodzą z ogrzewania indywidualnego budynków (emisja powierzchniowa). Największy udział w emisji powierzchniowej mają zanieczyszczenia pyłowe, dwutlenek siarki, niemetanowe lotne związki organiczne oraz tlenki azotu. Niski jest udział amoniaku oraz benzo(a)pirenu.

Tabela 2.1. Wielkość emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych w powiecie wysokomazowieckim w 2016r.

Emisja punktowa[Mg/rok]

PM 10 PM 2,5 B(a)P SO 2 NO 2 NMLZO* NH 3 powia t 35,20 28,16 0,0129 153,77 107,37 1,46 0 wysokomazowiecki *niemetanowe lotne związki organiczne

Tabela 2.2. Wielkość emisji ze źródeł powierzchniowych w powiecie wysokomazowieckim w 2016 roku Emisja powierzchniowa [Mg/rok]

PM 10 PM 2,5 B(a)P SO 2 NO x NO 2 NMLZO* NH 3 CO powiat 577,703 568,851 0,278 549,706 157,135 15,713 682,348 2,610 6 433,034 wysokomazowiecki *niemetanowe lotne związki organiczne

W powiecie wysokomazowieckim intensywny ruch kołowy odbywa się drogami krajowymi 63 i 68 oraz wojewódzkimi: 678 (Białystok – Wysokie Mazowieckie), 689 (Zambrów - Wysokie Mazowieckie- Szepietowo – Brańsk) oraz 671 (Sokoły – Sokolany) . Lokalną sieć drogową tworzą głównie drogi gminne o dł. 761 km i powiatowe o dł. 594 km, pozostałe stanowią tylko 7%. W emisji pochodzącej z transportu drogowego (Tabela 2.3.) największy udział mają: tlenek węgla, zanieczyszczenia pyłowe, tlenki azotu oraz niemetanowe lotne związki organiczne. Niski jest udział dwutlenku siarki oraz benzo(a)pirenu.

Tabela 2.3. Wielkość emisji pochodzącej z transportu drogowego w powiecie wysokomazowieckim w 2016r. Drogi krajowe [Mg/rok]

PM 10 PM 2,5 B(a)P SO 2 NO 2 NMLZO CO powiat 18,63 17,2 0,0001 0,55 40,79 10,74 38,19 wysokomazowiecki Drogi wojewódzkie [Mg/rok] powiat 19,86 18,32 0,0001 0,53 25,00 6,19 48,46 wysokomazowiecki Drogi gminne i powiatowe [Mg/rok]

PM 10 PM 2,5 B(a)P SO 2 NO 2 NMLZO CO powiat 43,65 39,84 0,0001 1,12 41,96 6,5 121,71 wysokomazowiecki

Emisja z zakładów szczególnie uciążliwych (wg danych GUS): Według danych GUS, pozyskiwanych z zakładów określanych jako szczególnie uciążliwe, leżących na terenie powiatu wysokomazowieckiego, największa emisja zanieczyszczeń gazowych przypada na dział wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę. Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie wysokomazowieckim wg GUS wyniosła w 2016 roku 66 903 ton, co stanowi około 3% emisji gazowej w województwie podlaskim. Największy udział w emisji zanieczyszczeń gazowych miał dwutlenek węgla. 36 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Tabela 2.4. Emisja do powietrza zanieczyszczeń gazowych i pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie wysokomazowieckim w 2016 roku.

Emisja zanieczyszczeń gazowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w 2016 roku [Mg/rok] – dane GUS Jednostka ogółem (bez dwutlenek siarki tlenki azotu tlenek węgla dwutlenek terytorialna dwutlenku węgla) węgla Powiat 288 140 95 53 66 615 wysokomazowiecki PODLASKIE 9 078 2 905 2 364 2 779 2 199 008

Emisja zanieczyszczeń pyłowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w 2016 roku [Mg/rok] – dane GUS ogółem w tym ze spalania paliw krzem owe Powiat 14 14 0 wysokomazowiecki PODLASKIE 815 549 27

Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych według danych GUS wykazuje w ostatnim 10-leciu tendencję malejącą. W 2016 roku zmalała, w stosunku do roku 2015, z 29 ton do 14 ton. Emitowane zanieczyszczenia pyłowe w 100% pochodzą ze spalania paliw (GUS,2016).

Emisja pyłowa z większości kotłowni komunalnych i zakładowych jest skutecznie redukowana w urządzeniach odpylających. W 2016 roku 87,7% emitowanych zanieczyszczeń pyłowych było zatrzymanych lub zneutralizowanych w urządzeniach służących do redukcji tych zanieczyszczeń (GUS,2016).

Emisja zanieczyszczeń gazowych jest ciągle bardzo wysoka , na co rzutuje głównie bardzo duża emisja dwutlenku węgla i brak urządzeń do redukcji tego zanieczyszczenia.

3.2. Monitoring imisji (na podstawie „Oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikac ji stref woj. podlaskiego w 2016r.)

W 2016 roku na terenie powiatu wysokomazowieckiego nie wykonywano pomiarów imisji zanieczyszczeń powietrza. Zgodnie z kryteriami wyznaczonymi ze względu na ochronę zdrowia ludzi przeprowadzono za 2016 rok ocenę jakości powietrza w Strefie Podlaskiej, do której należy powiat wysokomazowiecki.

Ocena za rok 2016 wykonana została w układzie stref, w którym strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys., - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.,

37 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

- pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców.

Strefy utworzone na potrzeby oceny jakości powietrza na terenie województwa podlaskiego.

Nazwa strefy Kod strefy Nazwy powiatów, z których składa się strefa

Strefa Podlaska PL2002 1. powiat białostocki 2. powiat grajewski 3. powiat łomżyński 4. powiat kolneński 5. powiat zambrowski 6. powiat wysokomazowiecki 7. powiat augustowski 8. powiat suwalski 9. powiat sejneński 10. powiat moniecki 11. powiat sokólski 12. powiat hajnowski 13. powiat bielski 14. powiat siemiatycki 15. powiat miasta Łomża 16. powiat miasta Suwałki aglomeracja podlaska PL2001 1. powiat miasta Białystok

Roczną ocenę jakości powietrza przeprowadzono w odniesieniu do wszystkich substancji, dla których w prawie krajowym, określone zostały normatywne stężenia w postaci poziomów: dopuszczalnych, docelowych, celów długoterminowych, ze względu na cele: ochronę zdrowia i ochronę roślin.

Ocenę w Strefie Podlaskiej wykonano :

• określając spełnianie kryteriów dotyczących oceny zdrowia ludzi dla następujących substancji: dwutlenek

siarki SO 2, dwutlenek azotu NO 2, tlenek węgla CO, benzen C 6H6, ozon O 3, pył PM 10, pył PM2,5, ołów Pb, arsen As, kadm Cd, nikiel Ni, benzo(a)piren w pyle PM 10.

• określając spełnianie kryteriów dotyczących oceny ochrony roślin dla następujących substancji:

dwutlenek siarki SO 2, tlenki azotu NO X, ozon O 3 (określony współczynnikiem AOT 40).

W odniesieniu do każdej z wymienionych substancji, klasyfikacji strefy dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia. Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy, stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych stężeniach danego zanieczyszczenia w strefie.

W tabeli 2.5. przedstawiono wykaz stanowisk wykorzystanych do przeprowadzenia oceny rocznej, a w tabelach: 2.6 i 2.7 przedstawiono klasy wynikowe poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w Strefie Podlaskiej ze względu na kryteria; ochrona zdrowia ludzi i ochrona roślin.

38 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Tabela 2.5. Wykaz stanowisk pomiarowych wykorzystanych w ocenie rocznej dla Strefy Podlaskiej.

Strefa Stacja pomiarowa Inne metody Powierzchnia Zanieczyszczenia biorące oceny Ludność Cel oceny strefy Nazwa Kod Kod krajowy udział w ocenie stosowane Adres stacji [km 2] [tys.] strefy strefy stacji w strefie** Strefa PL2002 ul. Sikorskiego PdLomSikorsk Ochrona SO 2 , NO 2 , NO, NOx , PM10, CO – 2, 20 085 892,819 Podlaska 48/94 Łomża zdrowia PM2,5, C6H6 - 2, ul. Pułaskiego 73 PdSuwPulaski SO 2 , NO 2 , NOx, CO, O 3, O3 – 1, Suwałki PM10, Pb, C 6H6, Ni, Cd, As, PM10 – 1, B(a)P, PM2,5 PM2,5 – 1,

Hajnówka ul. Wł. PdHajnowkJag SO 2 , NO 2 , NOx, NO, CO, O 3, NO 2 – 1, Jagiełły MOB PM10, PM2,5 SO 2 – 1, B(a)P – 1

Borsukowizna PdBorsukowiz Ochrona SO 2 , NO 2 , NO, NO x , O 3 roślin ** - podano zanieczyszczenie i numer kolejny metody opisanej w tabeli poniżej:

Metody wykorzystane w ocenie, inne, niż pomiary w stałych punktach

Numer metody Opis metody

1 Modelowanie

2 Szacowanie (analogia wyników do pomiarów wykonanych w innej strefie bądź w innym terminie)

Kryterium: Ochrona zdrowia ludzi:

Tabela 2.6. Wynikowe klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie dla Strefy Podlaskiej za 2016rok, dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia

Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy

Nazwa Kod O3 O 3 PM 2,5 strefy strefy Poziom Cel SO 2 NO 2 PM10 Pb C6H6 CO As Cd Ni B(a)P PM2,5 docelowy długotermi- II faza nowy

Strefa PL2002 A A A A A A A D1 A A A A C C1 Podlaska

Obja śnienia do tabel: 2.6 i 2.7: A – poziom st ęż eń zanieczyszcze ń na terenie strefy nie przekracza odpowiednio poziomu dopuszczalnego, poziomu docelowego, poziomu celu długoterminowego; C – poziom st ęż eń przekracza warto ść dopuszczaln ą (z uwzgl ędnieniem dozwolonej cz ęsto ści przekrocze ń dla przypadków, gdy s ą one okre ślone), poziom docelowy, poziom celu długoterminowego. W ocenie dotycz ącej pyłu zawieszonego PM2,5 uwzgl ędnia si ę dodatkowe kryterium – poziom dopuszczalny dla fazy II – C1- oznacza przekroczenie poziomu dopuszczalnego dla fazy II. D1 - poni żej poziomu celu długoterminowego; D 2 - powy żej poziomu celu długoterminowego;

PRZEKROCZENIA POZIOMÓW DOPUSZCZALNYCH

W klasyfikacji ze względu na kryterium – ochrona zdrowia , w Strefie Podlaskiej, w 2016 roku, stwierdzono ponownie, podobnie jak w latach 2011 – 2015, przekroczenia normy pyłu zawieszonego PM2,5 dla roku oraz wartości normowanych pyłu zawieszonego PM2,5 dla II fazy . Z wykonanych przez WIOŚ Białystok pomiarów wynika, że obszarem przekroczeń wartości dopuszczalnych jest miasto Łomża. Wartości dopuszczalne pyłu zawieszonego PM2,5 dla II fazy, zostały

39 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

przekroczone w Łomży i w Hajnówce. Obszary przekroczeń w większości pokrywają się z opracowanym i uchwalonym przez Sejmik Województwa Podlaskiego, Programem Ochrony Powietrza dla Strefy Podlaskiej.

Do klasy C zaliczono Strefę Podlaską ze względu na pozanormatywną wartość stężenia średniorocznego i stężenia średniorocznego dla II fazy, pyłu zawieszonego PM 2,5 – dla kryterium: ochrona zdrowia.

Kryterium: Ochrona roślin: Do klasyfikacji strefy ze względu na kryterium ochrona roślin wykorzystano wyniki ze stacji tła wiejskiego w Borsukowiźnie. Jest to stacja automatyczna, reprezentatywna dla obszaru całego województwa podlaskiego. Wszystkie otrzymane serie pomiarowe spełniały wymagania jakości dla pomiarów intensywnych. Nie odnotowano przekroczeń dwutlenku siarki dla roku i pory zimowej oraz przekroczeń rocznego dopuszczalnego stężenia tlenków azotu – Strefę Podlaską zakwalifikowano do klasy A . Uwzględniając wyniki modelowania, pod względem dotrzymania poziomu docelowego ozonu Strefę Podlaską zaliczono do klasy A , a ze względu na niedotrzymanie poziomu celu długoterminowego ozonu , strefie nadano klasę D2 .

Tabela 2.7. Wynikowe klasy w Strefie Podlaskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej, dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin

Klasyfikacja strefy podlaskiej z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych dla SO 2 i NOx Symbol klasy Nazwa strefy Kod strefy dwutlenek siarki Symbol klasy rok kalendarzowy pora zimowa tlenki azotu

Strefa Podlaska PL2002 A A A

Klasyfikacja str ef z uwzględnieniem poziomów docelowych oraz celów długoterminowych dla ozonu Symbol klasy Symbol klasy poziom celu długoterminowego Nazwa strefy Kod strefy poziom docelowy AOT 40 AOT 40

Strefa Podlaska PL2002 A D2

PRZEKROCZENIA POZIOMÓW DOCELOWYCH I CELÓW DŁUGOTERMINOWYCH

Art. 91a POŚ nakłada na Marszałka Województwa Podlaskiego obowiązek uwzględnienia w działaniach na rzecz ochrony środowiska dotrzymania poziomów docelowych i celów długoterminowych, określonych dla niektórych zanieczyszczeń. • Na obszarze Strefy Podlaskiej w 2016 r. stwierdzono przekroczenie: poziomów celów długoterminowych dla ozonu (AOT 40) (kryterium - ochrona roślin), kwalifikujące tę strefę do klasy D2 .

2.2.6. Wnioski końcowe

Ocena jakości powietrza za 2016 rok w Strefie Podlaskiej (ocena dotyczy jakości powietrza w powiecie wysokomazowieckim) wykazała:

40 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

1. Stwierdzono przekroczenia norm jakości powietrza w odniesieniu do : - stężenia dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 - obszar przekroczeń Łomża (kryterium – ochrona zdrowia); - poziomu dopuszczalnego II fazy pyłu zawieszonego PM2,5 - obszar przekroczeń Łomża i Hajnówka (kryterium – ochrona zdrowia). - poziomów celów długoterminowych ozonu (kryterium - ochrona roślin);

2. Nie stwierdzono przekroczeń norm jakości powietrza w odniesieniu do następujących zanieczyszczeń: - stężenia 24 – godzinnego pyłu zawieszonego PM10. Wyniki modelowania rozkładu zanieczyszczeń pyłu PM10 wskazują na ryzyko występowania przekroczenia dopuszczalnej liczby z przekroczeniem normy dobowej tylko w odniesieniu do północno – zachodniej części aglomeracji białostockiej (obszar o powierzchni około 1,05 km 2 zamieszkały przez 5 277 mieszkańców) i na sąsiadujący z nią niewielki obszaru położony w strefie podlaskiej (obszar o powierzchni ok. 0,2 km 2 zamieszkały przez 31 osób). Wyniki modelowania wykorzystano w ocenie pomocniczo. Nie wpłynęły na ocenę strefy. Zgodnie z wytycznymi GIOŚ, ocenę przeprowadzono na podstawie pomiarów, spełniających wymagania jakości danych dla pomiarów intensywnych. - stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM10. Niższe wartości odnotowane w ostatnich latach (2013-2016) wynikały z łagodniejszych zim. Okres charakteryzował się wyjątkowo wysokimi temperaturami zimą, co skutkowało mniej intensywnym ogrzewaniem budynków i mniejszym zapyleniem powietrza. Z tego powodu odnotowano również mniejszą od dopuszczalnej - liczbę dni z przekroczeniami normy stężeń 24 – godzinnych pyłu PM10. - poziomu docelowego benzo(a)pirenu oraz metali w pyle PM10. Spadki stężeń pyłu PM10 miały wpływ na niższe wartości benzo(a)pirenu, jednak, ze względu na powszechny problem przekraczania norm tego zanieczyszczenia w skali kraju oraz duży wpływ warunków meteorologicznych na poziomy stężeń, konieczne jest jego dalsze monitorowanie. - poziomów dopuszczalnych i docelowych: dwutlenku siarki, dwutlenku i tlenków azotu, tlenku węgla, benzenu oraz ozonu.

3. Wyniki pomiarów, wykonane przy użyciu laboratorium mobilnego w Hajnówce (Strefa Podlaska), wskazują na duże ryzyko przekroczenia norm zapylenia.

Prowadzenie monitoringu powietrza będzie kontynuowane przez WIOŚ w latach kolejnych. Zakres prowadzonych badań na poszczególnych stacjach pomiarowych, w miarę możliwości finansowych, będzie rozszerzany, a wykonywane oceny roczne planuje się wzmocnić metodami modelowania. Na stronie WIOŚ w Białymstoku www.wios.bialystok.pl w zakładce → stan powietrza on-line, można odnaleźć informacje o obowiązujących normach jakości powietrza, punktach pomiarowych zlokalizowanych w naszym regionie, wyniki badanych zanieczyszczeń oraz krótkie raporty. Stan jakości powietrza w każdym regionie w kraju można sprawdzić na stronie www.powietrze.gios.gov.pl oraz za pomocą aplikacji mobilnej (na smartfony z systemem Android): „Jakość powietrza w Polsce” pobranej z Google Play.

2.3. Przeciwdziałania - Działalność kontrolna

Na terenie powiatu wysokomazowieckiego, podobnie jak na większości obszaru województwa podlaskiego, dominują niewielkie źródła emisji zanieczyszczeń powietrza. Są to głównie kotłownie grzewcze i przemysłowe emitujące do powietrza zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania węgla, gazu ziemnego i paliw

41 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

płynnych, a także instalacje emitujące gazy i pyły powstające w procesach technologicznych. Największymi zakładami, na terenie których zlokalizowane są instalacje emitujące zanieczyszczenia do powietrza jest Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem i „SOKOŁÓW S.A.” Oddział w Czyżewie.

Zakłady emitujące zanieczyszczenia do powietrza znacznie różnią się wielkością i stopniem oddziaływania na środowisko. Część z nich ogranicza oddziaływanie na środowisko poprzez stosowanie urządzeń odpylających, w innych spalane jest paliwo w mniejszym stopniu wpływające na środowisko: gaz ziemny lub olej opałowy. W przypadku SM „MLEKOVITA” stosowane są obydwie metody: odpylacze zainstalowane są w kotłowni węglowej oraz w proszkowniach mleka (źródła technologiczne). Dodatkowo stosowane są również nowoczesne metody polegające na równoczesnym wytwarzaniu energii elektrycznej i pary technologicznej na potrzeby produkcji. W przypadku Wytwórni Mas Bitumicznych w Szepietowie eksploatowane są urządzenia odpylające, a do zasilania palników stosowany jest skroplony gaz ziemny (LNG). W kotłowni należących do ZWKiEC w Wys. Maz., kotłowni Szpitala Ogólnego w Wys. Maz., kotłowni „SOKOŁÓW S.A.” Oddział w Czyżewie spalany jest gaz lub olej opałowy. Paliwem gazowym lub olejem opałowym zasilane są także niewielkie kotłownie szkół i innych instytucji. Pozostałe niewielkie obiekty, w tym kotłownie i paleniska indywidualnej zabudowy mieszkalnej, opalane są głównie węglem kamiennym i drewnem. Obiekty te nie są wyposażone w urządzenia ochrony atmosfery.

Na terenie miasta Wysokie Mazowieckie największe źródła emisji zanieczyszczeń z procesów energetycznego spalania paliw znajdują się w: - Spółdzielni Mleczarskiej „MLEKOVITA” w Wysokiem Mazowieckiem - Zakładzie Wodociągów, Kanalizacji i Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem Poza miastem Wysokie Mazowieckie, większe źródła emisji zanieczyszczeń, powstające w procesach energetycznego spalania paliw, znajdują się w Czyżewie – „SOKOŁÓW” S. A. Oddział w Czyżewie i Zakładach Mięsnych „NETTER” w Czyżewie oraz Wytwórni Mas Bitumicznych w Szepietowie należącej do PRDM TRAKT w Wys. Maz. Pozostałe obiekty emitujące zanieczyszczenia z procesów spalania paliw, występujące na terenie powiatu, są niewielkimi kotłowniami o sumarycznej mocy 200 - 1500 kW, pracującymi na potrzeby grzewcze osiedli mieszkaniowych, szkół, urzędów i innych instytucji, a także na potrzeby technologiczne zakładów (kotłownie opalane węglem kamiennym, drewnem, olejem opałowym i gazem ziemnym) . Na terenie powiatu zlokalizowane są również obiekty emitujące zanieczyszczenia z procesów technologicznych. Źródłami tego typu, o największym znaczeniu jest Wytwórnia Mas Bitumicznych w Szepietowie należąca do Przedsiębiorstwa Robót Drogowo-Mostowych „TRAKT” Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem emitująca do powietrza zanieczyszczenia pyłowe (pył zawierający krzemionkę) i gazowe (CO,

NO x , węglowodory) powstające w procesie produkcji mas asfaltowych do budowy dróg. Wytwórnia Styropianu funkcjonująca w ramach firmy „KRASBUD” Krasowski Sp. Jawna w Czyżewie emituje do powietrza lotne związki organiczne. Starosta Wysokomazowiecki odstąpił od wydania pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. Źródła technologiczne występują również, obok źródeł energetycznych, w zakładach branży przetwórstwa mięsnego. Są to zespoły komór wędzarniczych, zasilane dymem wytwarzanych z wiórków z drewna liściastego: - Sokołów S.A. Oddział w Czyżewie, - Zakłady Mięsne „NETTER” w Czyżewie, - CEDROB S.A. Zakład Produkcji w Ciechanowcu Na terenie powiatu znajdują się również niewielkie zakłady emitujące zanieczyszczenia wyłącznie z procesów technologicznych (lakiernie i warsztaty samochodowe, stolarnie). Są to obiekty o niewielkim zasięgu oddziaływania.

42 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Największe zakłady wprowadzające zanieczyszczenia do powietrza, na terenie powiatu wysokomazowieckiego to: SM „MLEKOVITA” w Wysokiem Mazowieckiem i „SOKOŁÓW” S.A. Oddział w Czyżewie.

Spółdzielnia Mleczarska „MLEKOVITA” w Wysokiem Mazowieckiem Spółdzielnia Mleczarska „MLEKOVITA” w Wysokiem Mazowieckiem eksploatuje instalacje będące źródłami energetycznego spalania paliw. Emitują one do powietrza produkty spalania węgla kamiennego oraz gazu ziemnego i biogazu. Pracują one na potrzeby grzewcze, technologiczne oraz wytwarzania energii elektrycznej. - Kotłownia węglowa Kotłownia węglowa wyposażona jest w cztery zmodernizowane kotły parowe typu OR-10-040m o mocy po 8,1 MW każdy (łączna wydajność eksploatacyjna - 46,0 Mg pary/godz). W kotłach spalany jest miał węglowy. Kotły wyposażone są w instalacje spełniające standardy emisyjne pyłu na poziomie niższym od 100 mg/m3 pyłu w gazach odlotowych. Są to II-stopniowe układy odpylania spalin, w skład którego wchodzą odpylacze przelotowe typu MOS-8 i cyklofiltry typu ICF 4x800. - Kotłownia gazowa Kotłownia pracuje na cele technologiczne (para technologiczna). Wyposażona jest w 2 kotły parowe typu VITOMAX 200 z palnikami gazowo-olejowymi, o maksymalnej wydajności cieplnej po 10,48 MW. Kotły zasilane są gazem ziemnym GZ-50 (awaryjnie olejem opałowym lekkim EKOTERM). - Elektrociepłownia gazowa Elektrociepłownia pracuje na potrzeby technologiczne oraz wytwarzanie energii elektrycznej. Wyposażona jest w 4 gazogeneratory typu GUASCOR POWER SFGLD 240 o maksymalnych wydajnościach cieplnych po 1,053 MW. Gazogeneratory zasilane są gazem ziemnym wysokometanowym GZ-50. Energia elektryczna wykorzystywana jest na potrzeby zakładu. - kotłownia gazowa obiektu MLEKOVITA II, przy ul. Podlaskiej Kotłownia wyposażona jest w 2 kotły wodne Detrich o mocy 196-256 kW, nie wymagające pozwolenia na emisję. Kotły zasilane są gazem ziemnym. - Nagrzewnice gazowe Nagrzewnice gazowe współpracują z liniami proszkowania mleka. Z Proszkownią Mleka I współpracuje nagrzewnica typu 70V f-my AVP, wyposażona w palnik typu G-30/2 Weishaupt o maksymalnej wydajności cieplnej 1,4 MW, zasilany gazem ziemnym. Z Proszkownia mleka II współpracuje nagrzewnica typu Babcock HTV 2000 o maksymalnej wydajności cieplnej 2,3 MW, zasilana gazem ziemnym. Na terenie oczyszczalni ścieków znajdują się, zabudowane w kontenerach, 2 moduły kogeneracyjne typu CHP TCG2016V16 o mocy elektrycznej 800 kW i mocy cieplnej po 3,9 MW. Zasilane są one biogazem wytwarzanym w instalacji beztlenowej fermentacji osadów ściekowych. Agregaty najczęściej pracują naprzemiennie. W SM „MLEKOVITA” w Wysokiem Mazowieckiem do powietrza emitowane są również zanieczyszczenia ze źródeł technologicznych - Proszkownie mleka W zakładzie eksploatowane są 2 proszkownie mleka. W skład ciągów technologicznych wchodzą wyparki próżniowe oraz suszarki rozpyłowe. Instalacje proszkowania mleka zasilane są w gorące powietrze uzyskiwane w nagrzewnicach gazowych. W trakcie eksploatacji do powietrza emitowane są niewielkie ilości drobnych frakcji proszku mlecznego. W Proszkowniach Mleka nr I i nr II do oczyszczania powietrza służą filtry workowe pulsacyjne typu THR-A-45-150 firmy GEA NIRO o skuteczności odpylania powyżej 99%.

W 2016 roku WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży nie prowadziła kontroli w zakresie ochrony powietrza. Spółdzielnia, zgodnie z posiadanym pozwoleniem zintegrowanym, jest zobowiązana do 2-krotnych w ciągu roku pomiarów emisji zanieczyszczeń emitowanych do powietrza dla źródeł energetycznych i 1-krotnego pomiaru w ciągu roku dla proszkowni mleka. Pomiary przeprowadzone w 2016 roku, na zlecenie zakładu, przez certyfikowaną firmę zewnętrzną, nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych wartości, zarówno dla źródeł energetycznych jak i technologicznych.

43 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

„SOKOŁÓW” S.A. Oddział w Czyżewie Na terenie „SOKOŁÓW” S.A. Oddział Zakłady Mięsne w Czyżewie zlokalizowanych jest szereg źródeł energetycznych i technologicznych. Są to: - kotłownia grzewczo-technologiczna Kotłownia wyposażona jest w 3 kotły parowe typu HD0101-12 CONDOR-KESSEL niemieckiej firmy STANDARD- KESSEL o wydajności pary 6 Mg pary/godz., zasilane gazem ziemnym lub olejem opałowym. - zespół komór piekarniczych W skład zespołu wchodzą 4 komory piekarnicze 3-wózkowe typu REX-POL o mocy 0,1 kW każda. Komory zasilane są gazem ziemnym GZ-50. Wykorzystywane są do pieczenia mięs. - zespół komór wędzarniczo-parzelniczych . Do obróbki termicznej kiełbas i wyrobów blokowych wykorzystywane są: 5 szt. komór 8-wózkowych f-my WEMAG 2 szt. komór 4-wózkowych f-my WEMAG 1 szt. komór 8-wózkowych f-my MAURER Do obróbki termicznej parówek: 1 szt. komora 8-wózkowa f-my ATMO-FOODCO 2 szt. komór 6-wózkowych f-my ATMO-FOODCO 4 szt. komór 8-wózkowych f-my WEMAG 3 szt. komór 8-wózkowych f-my MAURER Komory zasilane są parą technologiczną oraz dymem wytworzonym w indywidualnych dymogeneratorach. Dym uzyskiwany jest ze zrębków drewna liściastego. Komory WEMAG wyposażone są w myjki wodne o skuteczności usuwania zanieczyszczeń stałych i gazowych rozpuszczalnych w wodzie 65-75 %. Komory FOODCO wyposażone są w myjki wodne o skuteczności usuwania zanieczyszczeń stałych i gazowych rozpuszczalnych w wodzie 70-90%. - Instalacje pomocnicze kocioł do spalania biogazu o mocy cieplnej 0,866 MW, wykorzystujący ciepło ze spalania biogazu do podgrzewania komory fermentacyjnej i pomieszczenia oczyszczalni w sezonie grzewczym. Jako paliwo stosowany jest biogaz wytwarzany w procesach beztlenowych zachodzących w komorze fermentacyjnej. Na przełomie stycznia i lutego 2016 roku Delegatura WIOŚ w Łomży przeprowadziła kontrolę kompleksową , która obejmowała min. zagadnienia związane z ochrona powietrza. Nie stwierdzono naruszeń. W 2016 roku pomiary emisji zanieczyszczeń ze źródeł energetycznych i technologicznych, z wymaganą częstotliwością, prowadziła na zlecenie zakładu firma zewnętrzna. Nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych.

W 2016 roku Delegatura WIOŚ w Łomży przeprowadziła także kontrole w zakresie emisji zanieczyszczeń powietrza w dwóch podmiotach: PRDM „TRAKT” Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem oraz „KRASBUD” Krasowski Sp. Jawna w Czyżewie.

Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych „TRAKT” Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem W skład PRDM „TRAKT” Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem wchodzi kilka zakładów: Wytwórnia Mas Bitumicznych w Szepietowie, Wytwórnia Mas Betonowych w Szepietowie, Stacja Paliw w Szepietowie oraz Baza PRDM przy ul. 1-go Maja 8 w Wysokiem Mazowieckiem. Głównym źródłem zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza jest eksploatowana w Wytwórni Mas Bitumicznych w Szepietowie instalacja do produkcji mas bitumicznych typu EURO A80 Quick f-my AMMANN, o wydajności 80 Mg/godz. Palniki suszarki bębnowej wchodzącej w skład instalacji zasilane są skroplonym gazem ziemnym LNG lub olejem opałowym. System aspiracji gazów instalacji wyposażony jest w wysokosprawne odpylacze workowe. Instalacja ta pracują wyłącznie w okresie dodatnich temperatur powietrza.

44 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

W czerwcu 2016 roku WIOŚ Białystok Delegatura w Łomży przeprowadziła kontrolę w zakresie ochrony powietrza. W ramach kontroli Laboratorium WIOŚ Białystok Pracownia w Łomży wykonało pomiary emisji z emitora instalacji EURO A80 Quick f-my AMMANN. Nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych. Zgodnie z posiadanym pozwoleniem na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza zakład nie jest zobowiązany do prowadzenia pomiarów automonitoringowych. „KRASBUD” Krasowski Sp. Jawna w Czyżewie – przeprowadzona w okresie 08-16.02.2016r. kontrola w zakresie ochrony powietrza nie wykazała nieprawidłowości.

3. Gospodarka odpadami

3.1 Presje – Ilość wytwarzanych odpadów

Odpady przemysłowe W powiecie wysokomazowieckim sektor przemysłowy zdominowany jest głównie przez przetwórstwo rolno- spożywcze, z przewagą przemysłu mleczarskiego i mięsnego. Struktura powstających odpadów przemysłowych ze względu na ich pochodzenie przedstawia się następująco: • odpady z rolnictwa, sadownictwa, hodowli, leśnictwa oraz przetwórstwa żywności, • odpady produkcyjne przemysłu mleczarskiego, • odpady nieorganiczne z procesów termicznych, • odpady z zakładowych oczyszczalni ścieków, • odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej, • odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz drogowych.

Według danych uzyskanych z Głównego Urzędu Statystycznego w powiecie wysokomazowieckim stopniowo maleje ilość odpadów przemysłowych wytwarzanych i gromadzonych. W 2016 roku wyniosła ok. 10,8 tys. ton. Stanowiło to 1,6 % ogólnej ilości odpadów wytworzonych i nagromadzonych w województwie podlaskim.

Tabela 3.1. Odpady wytworzone w ciągu roku (z wyłączeniem odpadów komunalnych)- (dane: GUS) Ogółem [tys. t] Jednostka terytorialna 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Wysokie Mazowieckie - miasto 10,4 12,3 9,4 10,1 8,7 6,3

Czyżew 1,8 2,1 2,2 1,9 1,5 1,5

Klukowo - gmina 4,2 3,3 6,1 6,4 4,4 3,0

pow. wysokomazowiecki 16,4 17,7 17,7 18,4 14,6 10,8

PODLASKIE - ogółem 707,6 1 467,5 1827,5 1 266,7 871,1 662,0

Największa ilość wytworzonych odpadów przemysłowych została przekazana innym odbiorcom do unieszkodliwienia lub odzysku – 9,3 tys. ton, czasowo magazynowane było 0,3 tys. ton, procesom odzysku poddano 1,1 tys. ton, a procesom unieszkodliwiania 0,1 tys. ton.

W związku ze specyfiką analizowanego terenu, tj. terenu o charakterze rolniczym, bez uciążliwego dla środowiska przemysłu, w powiecie powstają głównie odpady komunalne. Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty handlowo- usługowe, szkoły, przedszkola, obiekty turystyczne i targowiska. Tabela poniżej przedstawia ilość zebranych zmieszanych odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu wysokomazowieckiego na tle województwa podlaskiego w latach 2013-2016 wg danych GUS. Największa ilość odpadów pochodzi z miast: Wysokie Mazowieckie i Ciechanowiec. 45 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Tabela 3.2. Odpady komunalne zmieszane zebrane w pow. wysokomazowieckim w latach 2013-2016 (dane GUS). Ogółem [Mg] Jednostka terytorialna 2013 2014 2015 2016

Wysokie Mazowieckie - miasto 1 550,83 1 508,96 1 929,3 2 045,84

Ciechanowiec - miasto i gmina 1 495,36 1 508,32 844,5 835,04

Ciechanowiec - miasto 861,45 870,20 467,41 462,46

Ciechanowiec - obszar wiejski 633,91 638,12 377,09 372,58

Czyżew-Osada – miasto i gmina 524,34 530,51 1 172,46 1 241,58

Czyżew - miasto 274,10 277,22 316,12 330,67

Czyżew – obszar wiejski 250,24 253,29 856,34 910,91

Klukowo - gmina 198,10 166,42 226,12 225,42

Kobylin-Borzymy - gmina 143,78 144,90 185,35 156,61

Kulesze Kościelne - gmina 708,59 711,85 275,84 281,86

Nowe Piekuty - gmina 255,00 249,98 143,18 162,60

Sokoły - gmina 443,08 448,81 399,49 490,44

Szepietowo - gmina 857,10 1 130,60 746,16 1 028,94

Szepietowo – miasto 324,00 405,74 367,86 426,72

Szepietowo – obszar wiejski 533,10 724,86 378,3 602,22

Wysokie Mazowieckie -gmina 421,03 410,84 397,4 351,52

Powiat wysokomazowiecki 6 597,21 6 811,19 6 319,80 6 819,85

PODLASKIE - ogółem 233 299,65 236 648,95 233 302,91 235 137,78

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego ilość zmieszanych odpadów komunalnych z powiatu wysokomazowieckiego utrzymuje się w ostatnich latach na podobnym poziomie i stanowi niecałe 3% ogólnej ilości odpadów wytworzonych w województwie podlaskim.

Od 2012 roku, po zamknięciu składowisk niedostosowanych do wymagań dyrektywy 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów, odpady komunalne z terenu powiatu wysokomazowieckiego przekazywane są do Zakładu Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czerwonym Borze (powiat zambrowski).

3.2 Stan – Składowiska odpadów

Zgodnie z załącznikiem XII Traktatu Akcesyjnego o przystąpieniu Polski do UE, okres przejściowy na dostosowanie składowisk przyjmujących odpady komunalne do wymogów dyrektywy 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów, obowiązywał do 1 stycznia 2012r. Począwszy od tej daty istnienie składowisk niedostosowanych w pełni do wymagań wynikających z przepisów ochrony środowiska jest niezgodne zarówno z przepisami prawa krajowego jak i wspólnotowego.

Na terenie powiatu wysokomazowieckiego na koniec 2016 roku działało jedno składowisko odpadów komunalnych - Składowisko Odpadów Komunalnych w Gołaszach Puszczy. Według Planu Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata 2012-2017 wyznaczone ono zostało jako składowisko zastępcze do 2017 roku. Pozostałe gminne składowiska odpadów zostały zamknięte: - 2 składowiska zamknięte do końca czerwca 2012r. (SOK w Dąbrówce Kościelnej- zrekultywowane do 31.12.2012r. i SOK w Czarnowie Bikach – zrekultywowane w 2015r.),

46 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

- 2 składowiska zamknięte w 2010 roku: składowisko w Nowodworach dla gminy Ciechanowiec (zrekultywowane w 2012r.) oraz składowisko w Noskach Śnietnych dla gminy Sokoły (zakończenie rekultywacji przewidziane do końca 2017r.), - 2 składowiska zamknięte z końcem 2009 roku i zrekultywowane: składowisko w Żabińcu dla gminy Klukowo (rekultywacja zakończona w dn. 15.11.2010r.) oraz składowisko w Czyżewie Siedliskach dla gminy Czyżew (rekultywacja zakończona z dn. 30.11.2011r.).

Na składowiskach zarówno czynnych jak i zamkniętych zarządzający składowiskiem zobowiązany jest do prowadzenia stałego monitoringu oddziaływania obiektu na środowisko. Wyniki monitoringu opisane zostały w podrozdziale 3.4 dot. działań kontrolnych i monitoringowych.

3.3 Stan – Odpady niebezpieczne

W roku 2016 WIOŚ nie zbierał danych na temat wytwarzania i zagospodarowywania odpadów niebezpiecznych w województwie podlaskim. Dane w zakresie odpadów, w tym niebezpiecznych zbiera, zgodnie z kompetencjami, Marszałek Województwa Podlaskiego. W 2016 roku w bazie WSO (Wojewódzki System Odpadowy) zgromadzono informacje o 83 wytwórcach odpadów niebezpiecznych z terenu powiatu wysokomazowieckiego . Zbieranie odpadów niebezpiecznych wykazało 5 podmiotów gospodarczych, a prowadzenie odzysku wykazał 1 podmiot.

Na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku wytworzono w sumie 85,1360 Mg odpadów niebezpiecznych.

Do największych wytwórców odpadów niebezpiecznych należą: - Separator Service Sp. z o.o. w Piasecznie (Ciechanowiec, Nowe Piekuty, Wysokie Mazowieckie) - 41,1290 Mg, - Szpitale Ogólne w Wysokiem Mazowieckiem i Ciechanowcu - 18,5800 Mg, - US-KOM w Gostyninie - 9,4660 Mg, - SINTAC – POLSKA Sp. z o.o. (gm. Sokoły) - 8,0000 Mg, - „PRIMATOR HENRYK KRASZEWSKI” w Czyżewie - 4,8600 Mg.

Procesowi odzysku poddano 122,5340 Mg odpadów. Prowadziła go firma AUTO – HANDEL Skup Złomu w Osipach Lepertowiźnie.

Zebrano 166,5430 Mg odpadów . Najwięcej zebrała firma Przedsiębiorstwo Przerobu Złomu i Metali „SEGROMET” z Sokołowa Podlaskiego Oddział Kruszewo – Borki – 152,3900 Mg.

Największą grupę wytwarzanych odpadów stanowiły: - mieszanina odpadów z piaskowników i z odwadniania olejów w separatorach, - zużyte mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe, - odpady medyczne, - materiały konstrukcyjne zawierające azbest, - zużyte baterie i akumulatory ołowiowe .

47 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

3.4 Reakcje – Kontrole i monitoring składowisk odpadów

Składowiska kontrolowane w 2016 i 2017 roku:

• Składowisko odpadów komunalnych w m. Osipy Lepertowizna (miasto i gmina Wysokie Mazowieckie). Składowiskiem zarządza Zakład Wodociągów Kanalizacji i Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem. Składowisko zlokalizowane jest w obrębie geodezyjnym miasta Wysokie Mazowieckie w m. Osipy Lepertowizna, w odległości 3,5 km od miejscowości Wysokie Mazowieckie. Składowisko zlokalizowane jest w lesie, w wyrobisku pożwirowym. Nowe sektory składowiska posiadają izolację podłoża. Składowisko według Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami na lata 2012-2017 znajduje się Regionie Zachodnim, w obszarze Czerwony Bór i zaliczone jest do składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których składowane są odpady komunalne, o wolnej pojemności ponad 10 tys. Mg, mogące funkcjonować jako składowisko zastępcze do 2017r.

Składowisko funkcjonuje w oparciu o następujące decyzje: - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA.7353-Imp-4/01) z dn. 26 czerwca 2001r. udzielająca pozwolenia na użytkowanie modernizowanego i rozbudowanego wysypiska nieczystości stałych zlokalizowanego na terenie gruntów administracyjnych miasta Wysokie mazowieckie w m. Gołasze Puszcza, - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA.7623-12/07) z dn. 20 czerwca 2007r. dot. zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania i transportu odpadów innych niż niebezpieczne, - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA.7648-19/10) z dn. 9 czerwca 2010r. dot. zmiany decyzji Starosty Wysokomazowieckiego RA.7623-7.06 z dn. 5 czerwca 2006r. o unieszkodliwianiu odpadów na składowisku odpadów, - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA.7648-20/10) z dn. 9 czerwca 2010r. dot. zmiany decyzji Starosty Wysokomazowieckiego RA.7630-20/1/02 z dn. 30 stycznia 2003r. zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowiska odpadów, - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA.7648-32/10 z dn.16 sierpnia 2010r. dot. zmiany decyzji Starosty Wysokomazowieckiego RA.7648-2/10 z dn. 5 marca 2010r. o zamknięciu i rekultywacji wydzielonej części składowiska odpadów (sektory 1 i 4), - Marszałka Województwa Podlaskiego w Białymstoku (DOS-II.7241.1.4.2015 z dn. 20 maja 2015r. zatwierdzająca instrukcje prowadzenia składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne zlokalizowanego na działkach o numerach ewidencyjnych 153/2,154,155,156 w m. Wysokie Mazowieckie, obręb wsi Osipy Lepertowizna - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem RR.6233.8.2016 Z dn. 20.06.2016r. zezwalająca ZWKiEC w Wysokiem Mazowieckiem na prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów (ze zmianą zawartą w decyzji RR.6233.5.2017 z dn. 24.04.2017r. dot. poszerzenia listy transportowanych odpadów), - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem RR.6233.4.2017 z dn. 04.04.2017r. zezwalającą ZWKiEC w Wysokiem Mazowieckiem na przetwarzanie odpadów w procesach D5 – składowanie na składowiskach w sposób celowo projektowany i R5 – recykling lub odzysk innych materiałów nieorganicznych w związku z wykonaniem warstwy izolacyjnej na terenie składowiska. W Zakładzie Wodociągów Kanalizacji i Energetyki Cieplnej w dniu 16.03.2017 r. przeprowadzono kontrolę mającą na celu sprawdzenie instalacji, w której będzie prowadzony proces przetwarzania odpadów (w związku z wydaniem powyższej decyzji). Odpady przeznaczone do wykonywania warstwy izolacyjnej będą wcześniej kruszone poza składowiskiem do rozmiarów pozwalających na ich wykorzystanie. Odpady będą dowożone na teren składowiska, czasowo magazynowane na terenie utwardzonym, a następnie w zależności od potrzeb dostarczane na teren kwater składowiskowych. W trakcie oględzin nie stwierdzono przetwarzania

48 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

odpadów nieobjętych decyzją. Na składowisku trwały prace porządkowe. Przetwarzanie i magazynowanie odpadów prowadzone będzie w sposób wykluczający możliwość zanieczyszczenia środowiska. Zakład przesłał terminowo za rok 2016 do Marszałka Województwa Podlaskiego: - zbiorcze zestawienie o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku lub unieszkodliwienia odpadów, - informację o składowanych odpadach oraz wysokości należnych opłat za korzystanie ze środowiska.

Podczas przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono naruszeń.

Monitoring składowiska w Osipach Lepertowiźnie (miasto i gmina Wysokie Mazowieckie) w 2016 roku.

Zasady prowadzenia monitoringu składowisk określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 30 kwietnia 2013r. (Dz.U. z dn. 2 maja 2013r. Poz. 523) w sprawie składowisk odpadów. Prowadzący instalację, jest zobowiązany prowadzić monitoring składowiska według powyższego rozporządzenia oraz załącznika nr 3 do tego rozporządzenia określającego zakres parametrów wskaźnikowych oraz minimalną częstotliwość badań tych parametrów, w poszczególnych fazach eksploatacji składowiska odpadów.

Monitoring składowiska odpadów w Osipach Lepertowiźnie będącego w fazie eksploatacji (składowisko zastępcze) prowadzony jest w oparciu o: - wielkości opadu atmosferycznego, - badania poziomu i składu wód podziemnych (3 piezometry) - wykonano 4 badania w roku, - badania ilości i jakości odcieków ze składowiska - wykonano 4 badania w roku, - pomiar emisji i składu gazu składowiskowego, - pomiar osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery, - badanie struktury i składu masy deponowanych odpadów.

1. Wielkość opadu atmosferycznego podawana jest przez IMGW Oddział w Krakowie, Dział Służby Pomiarowo – Obserwacyjnej w Białymstoku, na podstawie pomiarów prowadzonych na stacji opadowej w Wierzbowie. Suma rocznego opadu w 2016 roku wyniosła: 645,7 mm/rok.

2. WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych /Dz. U. z dn. 19 stycznia 2016r., poz. 85/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny . W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn pH, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wyniki badań przedstawiono w tabeli.

ROK 2016 Składowisko odpadów w m. Osipy Lepertowizna dla Gminy Wysokie Mazowieckie Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3

Wskaźniki decydujące o przewodnictwo właściwe przewodnictwo właściwe przewodnictwo właściwe klasyfikacji Klasa czystości V V V

Stan chemiczny SŁABY SŁABY SŁABY

49 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

W 2016r. we wszystkich badanych piezometrach zanotowano słaby stan chemiczny wód ze względu na wysokie wartości przewodnictwa właściwego. Nie można było przyporządkować klasy czystości metalom ciężkim: kadm i rtęć, ze względu na zbyt wysoką granicę oznaczalności zastosowaną w laboratorium wykonującym pomiary. Podana granica przekracza wartości wyznaczone przez rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych, dla stanu dobrego tj. dla klas od I do III. Zawartość pozostałych metali ciężkich była niska (I-III klasa – stan dobry). We wszystkich piezometrach oznaczone wartości ogólnego węgla organicznego mieściły się w I klasie czystości.

3. W 2016 roku objętość odcieków ze składowiska wyniosła 196,5 m 3. Do punktu zlewnego wywieziono 148,5 m 3 wody odciekowej, a 48 m3 rozdeszczowano na składowisku. W wodzie pobranej ze studzienek odciekowych na składowiskach stwierdzono w pierwszym kwartale roku wysokie wartości przewodnictwa właściwego wskazującego na zawartość jonów mineralnych. Ze względu na brak stosownego rozporządzenia dotyczącego oceny wód odciekowych nie przeprowadzono szczegółowej analizy i oceny tych wód.

4. W 2016 roku wykonano 12 pomiarów wielkości emisji i składu gazu składowiskowego w części eksploatowanej składowiska (sektory 2, 3 i 5; 4 studnie odgazowujące) oraz 2 pomiary w części nieeksploatowanej (sektory 1 i 4; 6 studni odgazowujących). Wyniki przedstawiono zestawiając wartości:

- średnich stężeń arytmetycznych badanych gazów (O 2, CO 2 , CH 4 ,) podane w % objętości, - wielkości emisji gazów ze studni odgazowujących [kg/dobę].

5. Zarządzający składowiskiem przedstawił pomiary osiadania składowiska wykonane w 2016 r. w postaci pomierzonych rzędnych reperów wysokościowych zlokalizowanych za części eksploatowanej i nieeksploatowanej składowiska. Stwierdzono: brak osunięć i wypłukań, skarpy stateczne. Do wykonanych pomiarów dołączono mapę.

6. Składowisko w Osipach Lepertowiźnie posiada 2 sektory zrekultywowane (1 i 4 o powierzchni 1,37 ha) oraz 3 eksploatowane (2,3,5 o powierzchni 1,3 ha). W wyniku badania struktury i składu masy deponowanych odpadów w 2016 roku stwierdzono, że: - odpady z tworzyw sztucznych stanowią - 5% , - odpady materiałów tekstylnych - 7 %, - odpady pozostałe (inne) – 12%, - odpady mineralne (piaski i ziemia) – 35%, - odpady mineralne pozostałe (gruz, beton ceglany, ceramika) – 39%, - odpady szklane – 2% całej masy zdeponowanych odpadów.

Składowiska nie kontrolowane w 2016 roku : Składowiska niżej opisane nie były kontrolowane przez WIOŚ w 2016 roku, wykonywane tu były wymagane prawem badania monitoringowe, które są ewidencjonowane przez WIOŚ.

• Składowisko odpadów komunalnych w Noskach Śnietnych (gmina Sokoły).

Monitoring składowiska odpadów w Noskach Śnietnych (składowisko będące w trakcie rekultywacji) prowadzony jest w oparciu o: - badania wielkości opadu atmosferycznego. - badania poziomu i składu wód podziemnych.

50 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Zarządzający składowiskiem nie prowadził badań : - składu gazu składowiskowego: brak instalacji, - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji , - osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery.

1. Wielkość opadu atmosferycznego podawana jest ze Stacji Meteorologicznej zlokalizowanej w Krzyżewie : suma rocznego opadu w 2016 roku wyniosła: 584,7 mm/rok.

Wyniki klasyfikacji wód podziemnych przedstawiono w tabeli. ROK 2016 Składowisko odpadów w m. Noski Śnietne dla Gminy Sokoły Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 dopływ (rzędna terenu 155,8) odpływ (rzędna terenu 153,8) odpływ (rzędna terenu 154,09)

Wskaźniki decydujące o Przewodnictwo elektrolityczne, OWO Przewodnictwo elektrolityczne klasyfikacji cynk, OWO

Klasa czystości II IV II

Stan chemiczny DOBRY SŁABY DOBRY

W piezometrach nr 1 i 3 stwierdzono dobry stan wód charakterystyczny dla I i II klasy czystości. Prowadzone badania nie wykazały zmian parametrów, mogących świadczyć o negatywnym wpływie obiektu na środowisko. Nie stwierdzono podwyższonych wartości metali ciężkich, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, przewodnictwa elektrolitycznego oraz ogólnego węgla organicznego. W piezometrze nr 2 stwierdzono słaby stan wód podziemnych ze względu na wysokie wartości ogólnego węgla organicznego – IV klasa czystości. Pozostałe badane wskaźniki mieściły się w granicy I i II klasy czystości

• Składowisko odpadów komunalnych w Nowodworach (gmina Ciechanowiec). Rekultywacja składowiska została zakończona z dn. 20.12.2012 r.

Właściciel składowiska nie przedłożył do Delegatury WIOŚ w Łomży informacji o prowadzeniu badań monitoringowych na składowisku odpadów za lata 2015 -2016.

• Składowisko odpadów komunalnych w Czarnowie Bikach (gmina Kulesze Kościelne): Składowisko nieeksploatowane. Rekultywacja gminnego składowiska odpadów w Czarnowie Bikach (działka o numerze geod. 183) została zakończona z dn. 27.10.2015r. w ramach programu POIiŚ pn. „Rekultywacja gminnych składowisk odpadów komunalnych województwa podlaskiego” – zadanie nr 6.

51 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Monitoring składowiska odpadów w m Czarnowo Biki (gm. Kulesze Kościelne) prowadzony jest w oparciu o badania: - poziomu i składu wód podziemnych: przeprowadzono 2 pomiary w roku . - emisji i składu gazu składowiskowego: przeprowadzono 1 pomiar w roku (dla składowisk zrekultywowanych wymagane są 2 pomiary w roku) . - badania osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery – badanie przeprowadzone przez uprawnionego geodetę w dn. 03.10.2016r.

Zarządzający składowiskiem nie prowadził badań : - wielkości opadu atmosferycznego, - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji.

1. WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych /Dz. U. z dn. 19 stycznia 2016r., poz. 85/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn pH, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA).

Wyniki klasyfikacji przedstawiono w tabeli. ROK 2016 Składowisko odpadów w m. Czarnowo Biki dla Gminy Kulesze Kościelne Piezometr 1 Piezometr 2

Klasa czystości I I

Stan chemiczny DOBRY DOBRY

Podczas prowadzonych w 2016 roku badań wód podziemnych pobranych z piezometrów zlokalizowanych na składowisku w Kuleszach Kościelnych stwierdzono dobry stan chemiczny w obu badanych piezometrach. Wszystkie badane wskaźniki, w tym metale ciężkie, mieściły się w zakresie wartości charakterystycznej dla I klasy czystości.

2. Badanie emisji i składu gazu składowiskowego przeprowadzono raz w roku (wymagane są dwa badania).

Wyniki podano w % objętości dla tlenu, dwutlenku węgla i metanu oraz emisji CO 2, CH 4 ze studni odgazowujących (2 szt.).

• Składowisko odpadów komunalnych w Dąbrówce Kościelnej (gmina Szepietowo) Rekultywacja składowiska została zakończona z dniem 31.10.2013 roku.

Monitoring składowiska odpadów w Dąbrówce Kościelnej (rekultywacja zakończona 31.10.2013) prowadzony jest w oparciu o: - badania wielkości opadu atmosferycznego - badania poziomu i składu wód podziemnych - badania osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery - badania składu gazu składowiskowego

52 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Zarządzający składowiskiem nie prowadził badań : - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji, - wielkości emisji gazu ze składowiska.

1. Wielkość opadu atmosferycznego w roku w 2016 roku wyniosła 730 mm.

ROK 2016 Składowisko odpadów w m. Dąbrówka Kościelna dla Gminy Szepietowo Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3

Wskaźniki decydujące o OWO OWO OWO klasyfikacji Klasa czystości IV IV IV

Stan chemiczny SŁABY SŁABY SŁABY

Monitoring wód podziemnych na składowisku prowadzony jest od 2007r. W latach 2011 – 2014 r. w badanych piezometrach stwierdzono dobry stan wód. Badane parametry przyjęły wartości charakterystyczne dla I, II i III klasy czystości. Nie stwierdzono podwyższonych wartości metali ciężkich, WWA oraz przewodnictwa właściwego. Podczas badań prowadzonych w latach 2015-2016 w wodzie pobranej z piezometrów stwierdzono słaby stan chemiczny ze względu na wysokie stężenie ogólnego węgla organicznego. Zawartość metali ciężkich była niska ( I i II klasa czystości); przewodnictwo właściwe mieściło się w przedziale dla II klasy czystości; pomierzone wielkości WWA, świadczące o przedostawaniu się do wody związków organicznych, charakterystyczne były dla I klasy czystości.

3. Badanie osiadania składowiska – Urząd Miejski w Szepietowie przedstawił mapę sytuacyjno – wysokościową (badanie: 09.03.2016 r.).

4. Badanie składu gazu składowiskowego przeprowadzono dwa razy w 2016 roku. Wyniki dla 3 studni odgazowujących podano w % objętości dla tlenu, dwutlenku węgla, metanu i siarkowodoru. Brak jest pomiaru wielkości emisji gazu ze składowiska.

• Składowisko odpadów komunalnych w Żabińcu (gmina Klukowo). Rekultywacja zakończona z dn. 15.11.2010 roku.

Monitoring składowiska odpadów w Żabińcu gm. Klukowo prowadzony jest w oparciu o badania : 1. Poziomu i składu wód podziemnych – co 6 miesięcy 2. Emisji i składu gazu składowiskowego – 2 razy w roku

Zarządzający składowiskiem nie prowadził badań : - wielkości opadu atmosferycznego – codziennie, - osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery – raz w roku, - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji.

53 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Wyniki klasyfikacji przedstawiono w tabeli.

ROK 2016 Składowisko odpadów w m. Żabiniec dla Gminy Klukowo Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3

Wskaźniki decydujące przewodnictw o właściwe przewodnictwo właściwe ogólny węgiel organiczny o klasyfikacji OWO OWO Klasa czystości II II IV

Stan chemiczny DOBRY DOBRY SŁABY

Podczas prowadzonych w 2016 roku badań wód podziemnych pobranych z piezometrów zlokalizowanych na składowisku w Klukowie stwierdzono dobry stan chemiczny w piezometrze nr 1 i 2 oraz słaby stan chemiczny w piezometrze 3. Parametrem, który zadecydował o pozanormatywnej klasyfikacji wody w piezometrze nr 3 był ogólny węgiel organiczny. W piezometrach nr 1 i 2 badane parametry, w tym metale ciężkie, mieściły się w zakresie wartości charakterystycznej dla I i II klasy czystości.

2. Badanie emisji i składu gazu składowiskowego przeprowadzono dwa razy w roku. Wyniki podano w % objętości dla dla tlenu, dwutlenku węgla, metanu i siarkowodoru oraz emisji CO 2, CH 4 oraz H 2S ze studni odgazowujących (4 szt.).

• Składowisko odpadów komunalnych w Czyżewie (gmina Czyżew) Rekultywacja zakończona z dn. 30.11.2011 roku.

Monitoring składowiska odpadów w Czyżewie Siedliskach prowadzony jest w oparciu o : 1. Badania wielkości opadu atmosferycznego - codziennie 2. Badania poziomu i składu wód podziemnych – co 6 miesięcy 3. Badania osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery – raz w roku 4. Badania składu gazu składowiskowego – 2 razy w roku

Zarządzający składowiskiem nie prowadził badań : - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji.

1. Wielkość opadu atmosferycznego w roku w 2016 roku wyniosła 664,6 mm.

54 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn pH, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wyniki klasyfikacji przedstawiono w tabeli.

ROK 2016 Składowisko odpadów w m. Czyżew Siedliska , gm. Czyżew Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3

Klasa czystości IV V IV

Wskaźniki decydujące o OWO OWO OWO klasyfikacji Stan chemiczny SŁABY SŁABY SŁABY

W 2016 roku we wszystkich piezometrach zanotowano słaby stan chemiczny wód podziemnych. Na taką klasyfikację wpłynęły wysokie wartości ogólnego węgla organicznego OWO we wszystkich piezometrach. Dodatkowo w piezometrze nr 2 odnotowano wysoką wartość przewodnictwa elektrolitycznego (IV klasa czystości). Pozostałe badane parametry charakterystyczne były dla I i II klasy czystości.

3. Badanie osiadania składowiska – Urząd Gminy w Czyżewie przedstawił raport z wykonania badania w 2016r. przez uprawnionego geodetę.

4. Składowisko w Czyżewie posiada odgazowanie bierne. W 2016 roku wykonano dwa pomiary wielkości emisji i składu gazu składowiskowego w 2 studniach odgazowujących. Określono średnie arytmetyczne stężenia gazów: O 2 , CO 2 , CH 4 oraz emisję dwutlenku węgla i metanu.

4. Promieniowanie elektromagnetyczne – PEM

4.1 Presje- Źródła emisji PEM

Promieniowanie elektromagnetyczne ( PEM ) w tym promieniowanie niejonizujące zaliczane jest obecnie do podstawowych rodzajów zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Promieniowanie niejonizujące to emisja energii elektromagnetycznej w postaci pól elektromagnetycznych, wywoływana zmianami rozkładów ładunków elektrycznych w układach materialnych, której absorpcja w organizmach żywych może wywoływać efekty biologiczne, nie powodując jednak jonizacji atomów i cząsteczek tych organizmów. Najpowszechniej występującymi instalacjami będącymi źródłami PEM, które mają istotny wpływ na ogólny poziom pól w środowisku są: sieci elektroenergetyczne 400kV oraz instalacje radiokomunikacyjne, radiolokacyjne i radionawigacyjne takie jak stacje bazowe telefonii komórkowej oraz stacje nadawcze radiowe i telewizyjne. Stale rosnąca liczba źródeł PEM może budzić obawy społeczeństwa, dlatego zasadne jest stałe monitorowanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego w środowisku. W związku z tym, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku, w ramach realizacji Programu Państwowego Monitoringu Środowiska, wykonuje od 2008 roku, w szerokim zakresie pomiary poziomów promieniowania elektromagnetycznego w środowisku (zgodnie z art. 123 ustawy Prawo Ochrony Środowiska). Liczba stanowisk pomiarowych, rodzaj terenów, na których prowadzi si pomiary oraz ich częstotliwość określona zosta ła w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. nr 221 poz. 1645).

55 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

W rozporz dzeniu tym wyznaczono 3 podstawowe kategorie terenów, na których prowadzi si monitoring PEM:  centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców powy ej 50 tys.,  pozosta łe miasta,  tereny wiejskie. Szczegółowe zasady pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192, poz. 1883. Sprawdzenia dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dokonuje się metodą pomiaru pól elektromagnetycznych w środowisku w otoczeniu instalacji wytwarzających takie pola i porównując otrzymane wyniki pomiarów z wartościami dopuszczalnymi parametrów fizycznych pól elektromagnetycznych określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega również na wykonaniu pomiarów przez inne podmioty. Przepisy prawne stanowią, że prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia emitującego pola elekromagnetyczne, które są przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko, są obowiązani do wykonania pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania oraz każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji.

4.2. Stan – Pomiary kontrolne pól elektromagnetycznych

Programy pomiarowe w programach monitoringowych WIOŚ są opracowywane w cyklach trzyletnich. W roku 2014 Inspektorat rozpoczął kolejny cykl pomiarowy (2014-2016). W każdym roku badania prowadzono w 45 punktach rozmieszczonych na terenie całego województwa ( po 15 punktów w każdej z trzech wymienionych wyżej kategorii terenów). Do badań wykorzystano miernik NBM 550 nr B-0781 wraz z sondą pola elektrycznego EF-0391 o zakresie częstotliwości 100 kHz – 3 GHz i zakresie odczytu 0,01 V/m – 100 kV/m. W każdym punkcie pomiar wykonywano przez 2 godziny, z częstotliwością próbkowania co 1 s. Z punktu widzenia pomiarów monitoringowych, realizowanych w ramach Programu PMŚ, zakres pomiarowy obejmował częstotliwości od 3 MHz do 3000 MHz. Dopuszczalne natężenie pola elektromagnetycznego w tym zakresie wynosi 7 V/m dla składowej elektrycznej (E) , oraz 0,1 W/m2 dla gęstości mocy (S). Celem pomiarów było określenie wartości promieniowania w środowisku i sprawdzenie dotrzymania norm, ewentualnie wskazanie obszarów, na których te normy zostały przekroczone. Z przeprowadzonego, trzyletniego cyklu pomiarowego wynika, że w środowisku miast powyżej 50 tys. mieszkańców (Białystok, Łomża, Suwałki) najwyższą wyliczoną średnią arytmetyczną z uśrednionych wartości natężeń pól elektromagnetycznych otrzymano w 2014 roku (0,304 V/m), a najniższą w 2016 roku (0,235 V/m). W kategorii miast mniejszych, najwyższa wyliczona średnia arytmetyczna została odnotowana w roku 2014 (0,247 V/m), natomiast najmniejsza przypadła dla roku 2015 (0,132 V/m). Na terenach wiejskich w 2016 roku średnia była najwyższa (0,121 V/m), a w roku 2015 najniższa (0,112 V/m).

Tabela 4.1. Zestawienie wyników pomiarów wokół obiektów emitujących PEM, na terenie powiatu wysokomazowieckiego, w cyklu badawczym 2014-2016. Lokalizacja punktu kon troln ego Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń % pól elektromagnetycznych promieniowania elektromagnetycznego wartości przy użyciu sondy EP-300 dopuszczalnej V/m 2014r. Wysokie Mazowieckie Miejski Ośrodek Kultury <0,2 2,9 ul. Ludowa 19 Kulesze Kościelne <0,2 2,9 Centrum miejscowości 2015 r. Ciechanowiec <0,2 - Plac 3 Maja

56 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Czyżew – Osada <0,2 - ul. Mały Rynek 2016 r. Szepietowo – centrum <0,2 - miejscowości Sokoły – centrum miejscowości <0,2 -

Na podstawie przeprowadzonych pomiarów należy stwierdzić, że w żadnym z badanych punktów pomiarowych zlokalizowanych w powiecie wysokomazowieckiem nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Wielkości zbadane w 2016 roku były porównywalne z badanymi w tych samych punktach w 2013 roku. Przeprowadzone w 45 punktach pomiarowych w województwie podlaskim badania nie wykazały, w żadnym badanym z badanych stanowisk, przekroczeń wartości dopuszczalnej składowej elektrycznej (7 V/m). Zmierzone wartości składowej elektrycznej, w większości punktów pomiarowych w powiecie wysokomazowieckim jak i w województwie podlaskim, stanowiły poniżej 10% normy dopuszczalnej. Pomimo wzrostu liczby uruchamianych nadajników na obszarze województwa, nie obserwuje się wzrostu zmierzonych wartości pól elektromagnetycznych, co w dużej mierze jest wynikiem niedoskonałości obowiązujących obecnie metod i przyrządów pomiarowych.

4.3. Przeciwdziałania

Oddziaływanie pola elektromagnetycznego na organizm człowieka jest trudne do ustalenia, gdyż człowiek nie posiada – podobnie jak w przypadku promieniowania jonizującego – receptorów, które ostrzegałyby go o jego istnieniu. Na dodatek skutki promieniowania nie są natychmiastowe. Skutki oddziaływania pola elektromagnetycznego na zdrowie człowieka to stosunkowo nowe zjawisko w dzisiejszym świecie. Jednoznaczne stwierdzenie wpływu, a szczególnie szkodliwego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka jest obecnie trudne do ustalenia (brak odpowiednich, długofalowych badań). Każdy organizm reaguje indywidualnie i posiada różną odporność na działanie tego rodzaju promieniowania. Warto wspomnieć, że pomimo dużej liczby badań doświadczalnych, nie udało się do tej pory ujednolicić koncepcji dotyczących mechanizmów działania pól elektromagnetycznych na organizmy i ich elementy. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka są parametry tego pola, a także inne czynniki wynikające z warunków w których dochodzi do kontaktu człowieka z tym polem. Do istotnych parametrów należy zaliczyć: - odległość od źródła pola . - sumaryczny czas oddziaływania różnych źródeł . Ten czynnik w miarę wzrostu ilości źródeł promieniowania elektromagnetycznego staje się coraz bardziej istotny. Bowiem nawet jeśli z każdego ze źródeł będziemy korzystali krótko, ale będzie ich coraz więcej, to sumaryczny czas oddziaływania może okazać się nieobojętny dla naszego organizmu, szczególnie w przypadku ciągłego narażenia na promieniowanie w domach mieszkalnych. Przebywanie w pobliżu urządzeń będących emiterami promieniowania elektromagnetycznego, może mieć trudne do przewidzenia konsekwencje. Ponieważ jednoznaczna odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka w różnych warunkach jest szkodliwe, nie jest obecnie możliwa, konieczna jest szczególna ostrożność i rozwaga organów decyzyjnych przy wydawaniu pozwoleń na lokalizację nowych źródeł emisji PEM na terenach gęsto zaludnionych.

57 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

5. Hałas

Do najważniejszych czynników mających wpływ na klimat akustyczny powiatu wysokomazowieckiego zaliczyć należy komunikację drogową, a szczególnie udział w ruchu samochodów ciężkich oraz w mniejszym stopniu hałas przemysłowy. W 2016 roku, zgodnie z harmonogramem badań Wojewódzkiego Programu Monitoringu Środowiska województwa podlaskiego na lata 2016-2020, na terenie powiatu wysokomazowieckiego nie prowadzono pomiarów hałasu komunikacyjnego. Badania prowadzone w poprzednich latach zamieszczone są na stronie internetowej WIOŚ Białystok www.wios.bialystok.pl w zakładce Publikacje.

Hałas przemysłowy

Hałas przemysłowy nie stwarza w powiecie wysokomazowieckim większych problemów. Systemy lokalizacji nowych inwestycji i sporządzania ocen ich oddziaływania na środowisko, kontroli i egzekucji nałożonych kar pozwalają na znaczne ograniczenia zasięgu rozprzestrzeniania tego rodzaju hałasu. W przypadku zakładów objętych pozwoleniem zintegrowanym – SM „MLEKOVITA” – poziom emitowanego do środowiska hałasu jest kontrolowany w ramach badań automonitoringowych . Pomiary przeprowadzone przez firmę zewnętrzną w 2016 roku nie wykazały przekroczeń dopuszczalnego poziomu dźwięku. W przypadku mniejszych obiektów emitujących hałas (zakłady rzemieślnicze i usługowe, obiekty handlowe i in.) zlokalizowanych w sąsiedztwie terenów chronionych (głównie zabudowa mieszkaniowa) istnieje wiele prostych możliwości ograniczenia emisji do środowiska przez zastosowanie skutecznych rozwiązań technicznych takich jak: tłumiki, obudowy dźwiękochłonne, zwiększenie izolacyjności akustycznej ścian czy stolarki okiennej pomieszczeń, w których pracują hałasujące maszyny i urządzenia.

W 2016 roku nie prowadzono w powiecie wysokomazowieckiem kontroli planowych w zakresie ochrony przed hałasem, nie było też wniosków o kontrole interwencyjne.

6. Ochrona środowiska przed awariami

Awarie zagrażające środowisku, na terenie powiatu wysokomazowieckiego, mogą nastąpić na terenie obiektów przemysłowych znajdujących się na jego obszarze, jak też poza nimi. Zagrożenia mogą również powstać w wyniku wypadków kolejowych i drogowych z udziałem cystern i autocystern przewożących materiały niebezpieczne, a także na skutek rozszczelnień rurociągów transportujących gaz ziemny. Na terenie powiatu znajduje się znaczna ilość stacji paliw. Należą one do różnych podmiotów gospodarczych. Eksploatacja tych stacji stwarza zagrożenie dla środowiska (możliwość awarii zbiorników, pożar itp.). Główne zagrożenie wynika jednak z transportu paliw na zaopatrzenie tych obiektów. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży prowadzi "Rejestr potencjalnych sprawców poważnych awarii". W rejestrze tym znajdują się aktualnie dwa zakłady położone na terenie powiatu wysokomazowieckiego:

Spółdzielnia Mleczarska „MLEKOVITA” w Wysokiem Mazowieckiem -amoniak w instalacji chłodniczej: - 8 Mg -kwas azotowy - 6 Mg -wodorotlenek sodu - 8 Mg Podstawowym źródłem zagrożenia jest amoniakalna instalacja chłodnicza. W przypadku wystąpienia awarii z udziałem amoniaku, w zależności od miejsca awarii oraz wielkości emisji, może nastąpić zanieczyszczenie powietrza, w stopniu stwarzającym zagrożenie dla ludności, również poza granicami zakładu. Zagrożenie to jest poważne przede wszystkim ze względu na znaczną ilość osób przebywających na terenie

58 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

zakładu oraz zamieszkałych w jego pobliżu, szczególnie od strony wschodniej. Awaria związana z uwolnieniem się kwasu azotowego lub wodorotlenku sodu może spowodować skażenie gleby i wód podziemnych, a w przypadku przedostania się tych substancji do kanalizacji deszczowej, także wód rzeki Brok. Zakład posiada „Zakładowy plan przeciwdziałania nadzwyczajnemu zagrożeniu środowiska naturalnego i ludzi opracowany w 2005 roku. Plan przewiduje procedury uruchamiane w przypadku wystąpienia awarii, mające na celu ograniczenie ich skutków. Procedury są weryfikowane i doskonalone podczas okresowych ćwiczeń organizowanych na terenie zakładu. W zakładzie funkcjonuje sześcioosobowa Zakładowa Drużyna Ratownictwa chemicznego oraz siedmioosobowy Zespół do Spraw Przeciwdziałania Nadzwyczajnemu Zagrożeniu.

“SOKOŁÓW” S.A. Zakłady Mięsne „FARM FOOD” w Czyżewie -amoniak w instalacji chłodniczej: - 10 Mg -metan (LNG) - 46 Mg -olej opałowy lekki - 10 Mg - wodorotlenek sodu - 0,5 Mg Podstawowym źródłem zagrożenia jest amoniakalna instalacja chłodnicza. W przypadku wystąpienia awarii z udziałem amoniaku, w zależności od jej miejsca oraz wielkości emisji, może nastąpić zanieczyszczenie powietrza, również poza granicami zakładu, co może stanowić zagrożenie dla mieszkańców kilku najbliżej położonych zabudowań. Główne zagrożenie dotyczy jednak pracowników zakładu oraz innych osób, przebywających na tym terenie. W zakładzie funkcjonuje system detekcji amoniaku z czujnikami umieszczonymi w miejscach zagrożonych emisją. Na terenie Zakładu znajduje się instalacja do magazynowania i rozprężania skroplonego gazu ziemnego LNG. Instalacja należy do KRI SA Wysogotowo k. Poznania. Instalacja została zbudowana zgodnie z pozwoleniem na budowę wydanym przez Starostwo Powiatowe w Wysokiem Mazowieckiem określonym w decyzji nr 289/05. Teren dzierżawiony jest od Spółki SOKOŁÓW S.A., która jest odbiorcą gazu na potrzeby zakładu w Czyżewie. Instalacja jest uwzględniana zarówno przy analizie i ocenie zagrożeń na terenie zakładu jak też w przewidywanych działaniach na wypadek awarii. Analiza zakresu zagrożenia na terenie zakładu zawarta jest w „Zakładowym planie przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom Zakładów Mięsnych w Czyżewie”. “Plan” przewiduje grupę ratownictwa chemicznego. Należą do niej pracownicy obsługujący maszynownię chłodniczą, kotłownię zakładową oraz wentylację. Osoby te posiadają uprawnienia do obsługi amoniakalnych urządzeń chłodniczych. Są więc w zakładzie osobami najbardziej kompetentnymi przy usuwaniu awarii z wyciekiem amoniaku. Część tych osób odbyło również odpowiednie przeszkolenie ratownicze. Zakład posiada odpowiedni sprzęt, umożliwiający prowadzenie akcji ratowniczej (ubrania gazoszczelne, aparaty oddechowe oraz maski przeciwgazowe z pochłaniaczami amoniakalnymi). Weryfikacja "planu" odbywa się podczas ćwiczeń organizowanych co dwa lata przez zakład oraz Komendę Rejonową Państwowej Straży Pożarnej w Wysokiem Mazowieckiem. Mają one na celu oprócz weryfikacji planu, zapoznanie się strażaków z Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej w Wysokiem Mazowieckiem z warunkami zakładu i znajdującym się na jego terenie sprzętem ratownictwa chemicznego. Ostatnie takie ćwiczenia odbyły się w roku 2012. Ochrona środowiska przed awariami, w obydwu zakładach, regulowana jest przepisami pozwoleń zintegrowanych, które zakładom tym wydał Starosta Powiatu Wysokomazowieckiego. Pozwolenia takie Spółdzielnia Mleczarska uzyskała w roku 2007, a Zakłady Mięsne „FARM-FOOD” w Czyżewie w roku 2009. Pozwolenia te określają sposoby zapobiegania awariom i ograniczania skutków ewentualnej awarii. Pozwolenia nakładają również obowiązek, by w razie wystąpienia awarii przemysłowej, natychmiast zawiadamiać o tym fakcie Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej oraz Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska.

59 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Gazociągi

Do źródeł zagrożenia na terenie powiatu wysokomazowieckiego należy zaliczyć gazociągi tranzytowe oraz gazowe sieci i instalacje. Gazociąg międzynarodowy Jamal - Europa - trasa - Miodusy - Perki, - długość - około 30 km, - przekrój - Dn= 1400 mm, - ciśnienie - pr= 8,4 Mpa. Sieć gazociągów lokalnych (nadal rozbudowywana) - przekroje: magistrale - Dn= 200 mm, doprowadzenia - dostosowane do potrzeb, - ciśnienie - pn= 6,4 Mpa.

Powiat wysokomazowiecki należy do nielicznych powiatów w województwie podlaskim, który ma podłączenie do sieci gazowej. W 2016 roku w powiecie wysokomazowieckim nie notowano zdarzeń o charakterze poważnych awarii związanych z siecią gazową.

W ostatnich latach nie odnotowano na terenie powiatu wysokomazowieckiego wystąpienia awarii, będących przyczyną nadzwyczajnego zagrożenia środowiska.

7. Działania kontrolne WIOŚ prowadzone w 2016 roku na terenie powiatu wysokomazowieckiego

W rejestrze Delegatury WIOŚ w Łomży znajduje się 184 podmioty z terenu powiatu wysokomazowieckiego kontrolowane w związku z oddziaływaniem na środowisko. W roku 2016 przeprowadzono 34 kontrole: 1 kompleksową, 22 problemowe, 11 interwencyjnych, 1 inwestycyjną oraz 2 pozaplanowe na wniosek.

Kontrola kompleksowa dotyczyła przestrzegania wymagań zawartych w pozwoleniu zintegrowanym i nie wykazała nieprawidłowości. W trakcie przeprowadzonych kontroli problemowych w 7 przypadkach nie stwierdzono nieprawidłowości. W pozostałych przypadkach wydano zarządzenia pokontrolne oraz 3 decyzje o karze. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: - nieuregulowanie spraw dotyczących gospodarki odpadami, - brak pełnych informacji o źródłach emisji niezbędnych do prawidłowego naliczenia opłat za korzystanie ze środowiska, - nieuregulowana gospodarka wodo-ściekowa i nieprzestrzeganie warunków zawartych w pozwoleniu wodnoprawnym.

Kontrole interwencyjne dotyczyły przeważnie problemów z zanieczyszczeniami pochodzącymi z gospodarstw rolnych (głównie postępowania z nawozami naturalnymi) oraz gospodarki odpadami. Zastosowane sankcje to przede wszystkim zarządzenia pokontrolne i pouczenie.

Kontrole kompleksowe :

→ w zakresie spełniania wymagań określonych w pozwoleniu zintegrowanym: 1. „SOKOŁÓW” S.A. Oddział w Czyżewie ul. Dominika Jastrzębskiego 1, 18-220 Czyżew – przeprowadzona w okresie 22.01. - 17.02.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

60 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Kontrole problemowe :

→ w zakresie gospodarki wodnościekowej: 1. Gmina Klukowo ul. Mazowiecka 14, 18-214 Klukowo Oczyszczalnia w Trojanówku – przeprowadzona w dniach 08. – 13.2016 roku kontrola stwierdziła przekroczenie dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach oraz brak przekazywania wyników badań ścieków do Marszałka województwa i WIOŚ. Wydano zarządzenie pokontrolne, oraz trzy decyzje wymierzające karę za lata 2012, 2013 i 2014. 2. Gmina Kobylin Borzymy ul. Główna 11, 18-2014 Kobylin Borzymy oczyszczalnia przy Szkole Podstawowej – przeprowadzona w okresie 05. – 23.02.2016 roku kontrola wykazała brak wymaganej ilości badań ścieków do WIOŚ, przekroczenie warunków odprowadzania ścieków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Wydano zarządzenia pokontrolne, wszczęto postępowanie w sprawie wymierzenia kary za lata 2012 i 2014. Dokonano pouczenia. 3. Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Sokołach ul. Kolejowa 31, 18-218 Sokoły – przeprowadzona w dniach 16.- 28.06.2016 roku kontrola wykazała nie przekazywanie wyników badań wody i ścieków, brak pomiarów wydajności studni na ujęciu wody w Drągach 4. Zakłady Mięsne Łuniewscy Kostry Śmiejki 12, 18-214 Klukowo – przeprowadzona w dniach 07. – 28.09.2016 roku kontrola wykazała nie przedkładanie wyników badań ścieków do WIOŚ i Starosty Wysokomazowieckiego, brak badań ścieków surowych, odprowadzanie ścieków o dużym stężeniu zanieczyszczeń. Wydano zarządzenia pokontrolne, dokonano pouczenia. 5. Gmina Klukowo, Oczyszczalnia Ścieków w Trojanowie ul. Mazowiecka 14, 18-214 Klukowo – przeprowadzona w dniu 31.10.2016 roku kontrola wykazała przekroczenie dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń. Wydano decyzję o karze oraz decyzję o odroczeniu terminu płatności.

→ w zakresie ochrony powietrza: 1.„KRASBUD” Krasowski Sp. J. ul. Zarzecze 8A, 18-220 Czyżew – przeprowadzona w okresie 08. – 16.02.2016 roku nie wykazała nieprawidłowości.

→ w zakresie ochrony powietrza z pomiarem emisji: 1.Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych „TRAKT” Sp. z o.o. ul. 1 Maja 8 18-200 Wysokie Mazowieckie – przeprowadzona w dniach 06. – 29.06.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

→ w zakresie gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi: 1. Polski Koncern Mięsny DUDA S.A. Zakład Produkcyjny w Ciechanowcu ul. Staropolska 8, 18-230 Ciechanowiec – przeprowadzona w okresie 19.02. – 03.03. 2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

→ w zakresie spełniania wymagań ochrony środowiska w gospodarstwie rolnym: 1. Gospodarstwo Rolno-Hodowlane Włosty Olszanka, 18-210 Szepietowo – przeprowadzona w okresie 11. – 23.03.2016 roku kontrola wykazała brak dokumentacji prowadzenia zabiegów agrotechnicznych. Wydano zarządzenia pokontrolne.

→ w zakresie gospodarki odpadami: 1. Przedsiębiorstwo Przerobu Złomu Metali „SEGROMET” Sp. z o.o. Odział Kruszewo Brodowo 81, 18-218 Sokoły – przeprowadzona w dniu 22.03.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 2. Zakłady Mięsne Wyszyńscy, Kostry Śmiejki 34, 18-214 Klukowo – przeprowadzona w dniach 05. - 21.04.2016 roku kontrola wykazała nieterminowe przekazywanie wykazu danych do opłat oraz zbiorczego zestawienia o odpadach, brak pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do kanalizacji będącej własnością innego podmiotu. Wydano zarządzenia pokontrolne, dokonano pouczenia.

→ w zakresie gospodarki odpadami, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny: 1. Handel i Usługi A. Wojno, Wojny Pietrasze 18-210 Szepietowo - przeprowadzona w dniach 23. – 31.03.2016 roku kontrola wykazała sporządzenie niezgodnie ze stanem rzeczywistym zbiorczego zestawienia danych o odpadach. Nałożono mandat 4000 zł, przeprowadzono instruktaż.

61 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

→ w zakresie kontroli stacji demontażu pojazdów, recykling pojazdów wycofanych z eksploatacji: 1. „AUTO HANDEL, SKUP ZŁOMU” W. Kierlewicz Osipy Lepertowizna, 18-200 Wysokie Mazowieckie – przeprowadzona w dniu 31.05.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 2. „TOMEX” Sp. J. J.T. Miliszkiewicz, Zadobrze 18-230 Ciechanowiec – przeprowadzona w dniu 06.06.2016 roku kontrola wykazała nieprawidłową ewidencję odpadów. Dokonano pouczenia.

→ w zakresie produkcji pierwotnej żywności pochodzenia roślinnego, pobór prób gleby: 1. L. Biały Jabłonka Kościelna, 18-200 Wysokie Mazowieckie – przeprowadzona w dniach 21. – 30.06.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

→ w zakresie kontroli gospodarstw rolnych podlegających ocenie wypełniania wymogów wzajemnej zgodności (cross-compliance): 1. Gospodarstwo rolne Czyżew – Złote Jabłko, 18-220 Czyżew – przeprowadzona w dniach 06. – 20.07.2016 roku kontrola wykazała nie wprowadzenie do rejestru zabiegów agrotechnicznych. Wydano zarządzenie pokontrolne. 2. Gospodarstwo Rolno – Hodowlane Stokowo Szerszenie, 18-220 Czyżew – przeprowadzona w dniu 25.07.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 3. Gospodarstwo rolne Osipy-Wydziory Drugie, 18-200 Wysokie Mazowieckie – przeprowadzona w dniach 26. -29. 07. 2016 roku kontrola wykazała nie prowadzenie na bieżąco dokumentacji stosowanych zabiegów agrotechnicznych, nie przedstawiono dowodów potwierdzających wywóz ścieków na oczyszczalnie. Wydano zarządzenia pokontrolne. 4. Gospodarstwo Rolno-Hodowlane Nowe Racibory 36, 18-218 Sokoły – przeprowadzona w dniach 02. – 25.11.2016 roku wykazała brak pełnej dokumentacji dotyczącej wszystkich zabiegów agrotechnicznych, szczególnie związanych z nawożeniem. Wydano zarządzenie pokontrolne. 5. Gospodarstwo rolne Rosochate Kościelne, 18-220 Czyżew – przeprowadzona w okresie 28.11.– 06.12.2016 roku kontrola wykazała brak dokumentacji przeprowadzonych zabiegów agrotechnicznych. Wydano zarządzenie pokontrolne.

→ w zakresie wypełniania wymagań ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach: 1. Miasto Wysokie Mazowieckie ul. Ludowa 15, 18-200 Wysokie Mazowieckie – kontrola przeprowadzona w dniach 15. – 22.09.2016 roku wykazała brak kontroli podmiotów odbierających odpady z terenu gminy. W uchwale Nr XXII/85/16 nie zawarto zapisu dotyczącego trybu i sposobu zgłaszania przez właścicieli nieruchomości przypadków niewłaściwego świadczenia usług przez przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne. Wydano zarządzenia pokontrolne.

→ w zakresie przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego: 1. Zakład zbierania i przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego Osipy Lepertowizna, 18-200 Wysokie Mazowieckie – przeprowadzona w dniu 07.12.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

Kontrole interwencyjne

→ w zakresie postępowania z nawozami naturalnymi: 1. Gospodarstwo Rolno-Hodowlane, Nowa Wieś, 18-220 Czyżew – przeprowadzona w okresie 02. – 16.02.2016 roku kontrola wykazała nieprawidłowe przechowywanie płynnych nawozów, przenikanie odcieków do wód lub do gruntu, brak umowy na wywóz ścieków do oczyszczalni i dowodów uiszczania należnych opłat. Wydano zarządzenia pokontrolne, przeprowadzono instruktaż. 2. Gospodarstwo Rolno-Hodowlane, Święck Wielki 18-200 Wysokie Mazowieckie – przeprowadzona w dniu 18.05.2016 roku kontrola wykazała wycieki odsiąków z pryzmy obornika. Wydano zarządzenia pokontrolne. 3. Gospodarstwo rolne Kuczyn, 18-214 Klukowo – przeprowadzona w dniach 12. – 17.08.2016 roku kontrola wykazała wycieki odsiąków z pryzmy obornika, odprowadzanie wód i ścieków na sąsiednią posesję. Wydano zarządzenia pokontrolne. 4. Gołasze Puszcza 25, 18-200 Wysokie Mazowieckie – przeprowadzona w dniu 30.06.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

62 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

→ w zakresie gospodarki odpadami: 1. Firma Handlowo Usługowa R. Kulesza ul. Ludowa 54 lok. 15, 18-200 Wysokie Mazowieckie – przeprowadzona w dniu 03.02.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

→ w zakresie uciążliwości składu węgla , zapylenie terenu: 1. Firma Handlowa „SEAL” M. Momotko ul. Kołłątaja 2, 17-100 Bielsk Podlaski Skład Opału w Szepietowie – przeprowadzona w dniu 23.05.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości. → w zakresie gospodarki wodnościekowej: 1. Gospodarstwo Rolno-Hodowlane Dąbrowa Cherubiny, 18-220 Czyżew – przeprowadzona w dniu 11.08.2016 roku kontrola wykazała odprowadzanie wód deszczowych na sąsiednią posesję, brak dowodów potwierdzających wywóz ścieków z udojni na oczyszczalnię. Wydano zarządzenia pokontrolne.

→ w zakresie przechowywania gnojowicy: 1. Gospodarstwo rolne Szymbory Włodki, 18-210 Szepietowo – przeprowadzona w okresie 29.08. – 07.09.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

Kontrole inwestycyjne

→ w zakresie realizacji oczyszczalni ścieków: 1.Gmina Miejska Wysokie Mazowieckie ul. Ludowa 136 18-200 Wysokie Mazowieckie – przeprowadzona w okresie 14. – 25.01.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

Kontrole na wniosek

→ w zakresie spełniania wymagań ochrony środowiska w obiektach przeznaczonych do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją: 1. Prywatna posesja, ul. Drohicka, 18-230 Ciechanowiec – przeprowadzona w dniu 10.05.2016 roku kontrola nie wykazała nieprawidłowości.

→ w zakresie gospodarki wodnościekowej: 1. Gmina Klukowo Oczyszczalnia ścieków w Trojanówku ul. Mazowiecka 14, 18-214 Klukowo – przeprowadzona w dniu 25.10.2016 roku kontrola wykazała przekroczenie dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń. Wydano decyzję o zmianie terminu odroczenia płatności kar.

8. Działania monitoringowe i kontrolne WIOŚ na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych (OSN) wyznaczonych na terenie powiatu wysokomazowieckiego

Rozporządzenie nr 14/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 8 października 2012 roku w sprawie określenia wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć na terenie województwa podlaskiego (Dziennik Urzędowy Wojewody Podlaskiego Białystok 16.10.2012 poz. 2982) wyznacza obszary szczególnie narażone (OSN) o łącznej powierzchni 43 591,32 ha i 7 JCW rzecznych jako wrażliwe na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. Załącznik nr 1 do tego rozporządzenia zawiera wykaz obrębów ewidencyjnych objętych OSN. Na terenie woj. podlaskiego wyznaczono ono trzy Obszary Szczególnie Narażone: - Bug od Tocznej do Broku - Dopływy Narwi od Lizy do Śliny, - Jabłonka. Pierwsze dwa OSN w większości obejmowały tereny leżące w powiecie wysokomazowieckim.

63 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Rozporządzenie powyższe wyznaczyło również wody powierzchniowe płynące na terenie woj. podlaskiego (JCWP) jako wrażliwe na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. Uzasadnienie do ww. rozporządzenia wyjaśnia, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze

źródeł rolniczych , wody wrażliwe to wody zanieczyszczone (zawartość azotanów powyżej 50 mg NO 3/l) lub zagrożone zanieczyszczeniem (od 40 do 50 mg NO 3/l) azotanami ze źródeł rolniczych oraz wody wykazujące tendencję do eutrofizacji, którą skutecznie można zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu. Na wyznaczonych rozporządzeniem OSN wprowadzane były Programy działań mające na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych . Programy realizowane były na podstawie 2 rozporządzeń: ● Rozporządzenie nr 3/2013 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 25 lutego 2013 w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych Dopływy Narwi od Lizy do Śliny i Jabłonka (Dz. U. Województwa Podlaskiego z dnia 7 marca 2013r, poz. 1417). ● Rozporządzenie nr 6/2013 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 8 maja 2013r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych Bug od Tocznej do Broku. (Dz. U. Województwa Podlaskiego z dnia 31 stycznia 2014r. , poz. 430).

Programy te w Załączniku nr 7 w dziale IV i V nakładały na WIOŚ obowiązek prowadzenia kontroli rolniczych źródeł zanieczyszczeń oraz monitorowania wód powierzchniowych na terenie OSN.

Działania kontrolne WIOŚ Białystok na terenach wyznaczonych jako OSN: Na terenie województwa podlaskiego określono obszary o łącznej powierzchni 43 591,32 ha jako OSN , na których wyodrębniono 167 obrębów ewidencyjnych . Większość z nich tj. 125 obrębów, leży w powiecie wysokomazowieckim .

W woj. podlaskim obręby ewidencyjne zaliczone do OSN leżą w 10 gminach: Czyżew-Osada, Klukowo, Kobylin-Borzymy, Nowe Piekuty, Poświętne, Sokoły, Szepietowo (obszar wiejski), Wysokie Mazowieckie, Kołaki Kościelne, Zambrów. Większość obrębów ewidencyjnych leży w 7 gminach na terenie pow. wysokomazowieckiego: - Wysokie Mazowieckie – 36 obrębów , - Czyżew-Osada – 54 obrębów, - Klukowo – 4 obręby, - Kobylin-Borzymy – 5 obrębów, - Nowe Piekuty – 3 obręby, - Sokoły – 6 obrębów, - Szepietowo (obszar wiejski) – 17 obrębów.

Szacunkowe ilości gospodarstw na OSN w województwie podlaskim według kryteriów wyboru do kontroli WIOŚ: 1. wielkość chowu powyżej 210 DJP 2. powierzchnia użytków rolnych na OSN powyżej 100 ha 3. wielkość chowu 40 – 210 DJP 4. powierzchnia użytków rolnych na OSN 20-100 ha 5. nabywcy nawozów naturalnych z instalacji IPPC

Zgodnie z tymi kryteriami oszacowano ilość gospodarstw położonych na OSN do kontroli na terenie woj. podlaskiego: - wg kryterium 1,2 i 5 - brak wytypowanych gospodarstw na terenie woj. podlaskiego 64 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

- wg kryterium 3 tj. Wielkość chowu 40-210 DJP – 162 gospodarstwa, w tym 154 na terenie powiatu wysokomazowieckiego - wg kryterium 4 tj. - powierzchnia użytków rolnych na OSN nabywcy nawozów naturalnych 20-100 ha – 289 gospodarstw, w tym 215 na terenie powiatu wysokomazowieckiego.

Zakres kontroli obejmował: - charakterystykę gospodarstwa - położenie, powierzchnia gruntów, areał na OSN, odległość od cieków wodnych. - opis prowadzonej działalności rolniczej - budynki inwentarskie, budowle rolnicze, średnioroczna obsada zwierząt, system utrzymania zwierząt, sposób gospodarowania nawozami, urządzenia do magazynowania nawozów naturalnych, ocena wpływu gospodarstwa na środowisko (obecność wycieków, pojemność zbiorników itp.) - dawki i sposoby nawożenia pól - prowadzenie gospodarki wodno-ściekowej na terenie gospodarstwa, - postępowanie z padłymi zwierzętami, - postępowanie z wytwarzanymi odpadami (głównie folia na kiszonki).

W 2013 roku - do kontroli planowych na terenie powiatu wysokomazowieckiego ze względu na OSN-y wytypowano 6 większych indywidualnych gospodarstw rolnych (chów bydła), nie będących podmiotami gospodarczym. 5 z nich miało powyżej 50 ha powierzchni całkowitej. Wyniki kontroli zawiera „Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska powiatu wysokomazowieckiego w 2013 roku” (www.wios.bialystol.pl - Publikacje). W 2014 roku - do kontroli planowych na terenie powiatu wysokomazowieckiego ze względu na OSN-y wytypowano kolejnych 6 indywidualnych gospodarstw rolnych (chów bydła), nie będących podmiotami gospodarczymi: Wyniki kontroli zawiera „Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska powiatu wysokomazowieckiego w 2014 roku” (www.wios.bialystol.pl - Publikacje). W 2015 roku - do kontroli planowych na terenie powiatu wysokomazowieckiego ze względu na OSN-y wytypowano 8 indywidualnych gospodarstw rolnych, nie będących podmiotami gospodarczymi: Wyniki kontroli zawiera „Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska powiatu wysokomazowieckiego w 2015 roku” (www.wios.bialystol.pl - Publikacje). W 2016 roku do kontroli na terenie powiatu wysokomazowieckiego, m.in. ze względu na OSN-y, wytypowano kolejnych 7 indywidualnych gospodarstw rolnych, nie będących podmiotami gospodarczymi:

Tabela 8.1. Kontrola gospodarstw rolnych w 2016 roku w powiecie wysokomazowieckiem. Chów lub Łączna Data hodowla zwierząt powierzchnia OSN kontroli Naruszenia stwierdzone Lp. Nazwa (rodzaj zwierząt; Miejscowość Gmina użytków (nazwa) dd-mm- podczas kontroli liczba rolnych (ha) rr stanowisk/DJP) Gnojówka ze zbiornika usytuowanego w budynku obory odprowadzana do gruntu na zewnątrz budynku, tworząc wraz z odciekami z 02-02- obornika gromadzonego na Gospodarstwo bydło mleczne; Dąbrowa Brok do 2016 płycie obornikowej i wodami 1 Rolno- 13,71 Czyżew 12,85 Nowa Wieś Siennicy 16-02- opadowymi zastoisko Hodowlane 2016 ścieków. Płyta nie posiada murku oporowego i nie jest wyposażona w zbiornik na odcieki. Nie przedstawiano dokumentów potwierdzających wywóz

65 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

ścieków z udojni na oczyszczalnię (nie okazano umowy na wywóz i dowodów uiszczania opłat za te usługi). Nie jest prowadzony rejestr wszystkich zabiegów agrotechnicznych a w szczególności związanych z 11-03- nawożeniem (termin, rodzaj, Gospodarstwo Bug od trzoda chlewna; Włosty 2016 zastosowana dawka pod daną 2 Rolno- 74,18 Szepietowo Tocznej do 138,95 Olszanka , 23-03- uprawę). W kontrolowanym Hodowlane Broku 2016 gospodarstwie rolno- hodowlanym prowadzona jest tylko ewidencja zabiegów wykonywanych przy użyciu środków ochrony roślin. Nie jest na bieżąco prowadzona dokumentacja dotycząca wszystkich 06-07- zabiegów agrotechnicznych a Bug od Gospodarstwo trzoda chlewna; Czyżew-Złote 2016 w szczególności związanych z 3 48,73 Czyżew Tocznej do Rolne 95,85 Jabłko 20-07- nawożeniem (termin, rodzaj, Broku 2016 zastosowana dawka pod daną uprawę). W 2016r. do dnia kontroli dokumentacja nie była prowadzona Gospodarstwo Bug od trzoda chlewna Stokowo- 25-07- 4 Rolno – 20,28 Czyżew Tocznej do - 43,36 Szerszenie 2016 Hodowlane Broku 1.Nie jest na bieżąco prowadzona dokumentacja dotycząca wszystkich zabiegów agrotechnicznych a w szczególności związanych z nawożeniem (termin, rodzaj, zastosowana dawka pod daną Bug od uprawę). W 2016r. do dnia Tocznej do kontroli dokumentacja nie Broku , 26-07- Osipy - była prowadzona. Gospodarstwo Wysokie Dopływy 2016 5 36,28 bydło 86,3 Wydziory 2.Nie przedstawiono Rolne Mazowieckie Narwi od 29-07- Drugie dokumentów Lizy do 2016 potwierdzających wywóz Śliny i ścieków pochodzących z Jabłonka mycia udojni mleka na oczyszczalnię i dowodów uiszczenia opłat za te usługi. Ostatni dokument potwierdzający wywóz ścieków przedstawiono z 2005r. Nie jest prowadzona dokumentacja dotycząca Dopływy 02-11- wszystkich zabiegów Gospodarstwo Narwi od Nowe 2016 agrotechnicznych a w 6 Rolno- 42,16 bydło 55,54 Sokoły Lizy do Racibory 25-11- szczególności związanych z Hodowlane Śliny i 2016 nawożeniem (termin, rodzaj, Jabłonka zastosowana dawka pod daną uprawę). Nie jest prowadzona dokumentacja dotycząca wszystkich zabiegów agrotechnicznych a w 28-11- Bug od szczególności związanych z Gospodarstwo Rosochate 2016 7 94,94 bydło 191,35 Czyżew Tocznej do nawożeniem (termin, rodzaj, Rolne Kościelne 06-12- Broku zastosowana dawka pod daną 2016 uprawę) dla użytków rolnych będących w dzierżawie, położonych na OSN (obręby ewidencyjne: Zalesie 66 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

Stefanowo, Kaczyn Herbasy, Zalesie Stare).

Stwierdzone nieprawidłowości

W przeciwieństwie do kontroli prowadzonych w 2013 roku, głównie w dużych gospodarstwach (pow. 50 ha) kiedy to nie stwierdzono rażących naruszeń prawa, w 2014 roku w większości kontrolowanych gospodarstw ( w 5 na 6 badanych) stwierdzono znaczne nieprawidłowości: brak rejestru wykonywanych zabiegów agrotechnicznych oraz ilości i rodzajów zastosowanych nawozów – 3 gospodarstwa oraz brak dokumentów, poświadczających wywóz ścieków bytowych i technologicznych na oczyszczalnię – 3 gospodarstwa . W 2015 roku na osiem kontrolowanych gospodarstw w 4 nie stwierdzono nieprawidłowości. W pozostałych kontrolowanych gospodarstwach: w 3 stwierdzono brak prowadzenia dokumentacji z przeprowadzonych zabiegów agrotechnicznych, w 1 gospodarstwie stwierdzono niewłaściwe postępowanie z obornikiem. W 2016 roku na siedem kontrolowanych gospodarstw tylko w 1 przypadku nie stwierdzono nieprawidłowości. Najczęściej stwierdzonym uchybieniem był brak prawidłowej dokumentacji prowadzonych zabiegów agrotechnicznych. Tabela 8.1.

Działania pokontrolne: Kontrolowanym gospodarstwom prowadzących działalność rolniczą na OSN, w których nie prowadzono dokumentacji wszystkich zabiegów agrotechnicznych udzielano instruktażu w sprawie obowiązku sporządzania i przechowywania dokumentacji przez okres obowiązywania Programu i rok po zakończeniu. Wydano też pisemne zarządzenia pokontrolne zobowiązujące do przestrzegania przepisów. Gospodarstwu, w którym stwierdzono niewłaściwe postępowanie z obornikiem, wystawiono mandat i wydano zarządzenia pokontrolne.

Działania monitoringowe na OSN : W 2012 roku Podlaski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska opracował sieć monitoringową zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 roku w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. Nr 258 poz. 1550). Rozporządzenie nakładało obowiązek prowadzenia monitoringu obszarów chronionych m.in. na terenach wyznaczonych jako Obszary Szczególnie Narażone (OSN) na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych. W ramach sieci monitoringu obszarów chronionych WIOŚ Białystok wyznaczył punkty pomiarowo-kontrolne na rzekach wymienionych w Rozporządzeniu nr 14/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 8 października 2012 roku w sprawie określenia wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć na terenie województwa podlaskiego (Dziennik Urzędowy Wojewody Podlaskiego Białystok 16.10.2012 poz. 2982), umożliwiające ocenę m.in. zagrożenia wód związkami azotu ze źródeł rolniczych. 28 października 2015 roku Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie wprowadził kolejne Rozporządzenie w sprawie określenia wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć na terenie województwa Podlaskiego (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego , Białystok 3 listopada 2015r.) Rozporządzenie to określało dodatkowych 11 JCWP jako wrażliwe, a także określało łączny obszar 57 699,74 ha w woj. podlaskim jako OSN. Do tego rozporządzenia nie powstały Programy działań mające na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych .

67 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku

JCWP wyznaczone do 2017 roku jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych, leżące terenie powiatu wysokomazowieckiego: - JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia; - JCWP Brok do Siennicy; - JCWP Ślina od Rokitnicy do ujścia. - JCWP Mianka od źródeł do Dzieży; - JCWP Dopływ z Trojanowa; - JCWP Ślina od źródeł do Rokitnicy.

W 2016 roku przeprowadzono badanie i ocenę na wszystkich ww. JCWP wyznaczonych jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych . Omówienie wyników badania tych wód w powiecie wysokomazowieckim, z uwzględnieniem oceny zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych, zawiera rozdział 1. dot. Stanu czystości i ochrony wód.

Zmiany przepisów prawnych dot. OSN: W 2017 roku weszło w życie rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 29 marca 2017 roku w sprawie określenia wód powierzchniowych i podziemnych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszaru szczególnie narażonego, z którego odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć w granicach regionów wodnych: Środkowej Wisły, Łyny i Węgorapy, Niemna, Świeżej oraz Jarft. (Dz. Urz. woj. podlaskiego z dn. 31 marca 2017r, poz. 1267). Tym samym straciło moc dotychczas obowiązujące rozporządzenie. Nowe rozporządzenie rozszerza znacznie wykaz wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. 22 marca 2017 roku wygasło r ównież rozporządzenie Dyrektora RZGW Warszawa nr 3/2013 z dnia 25 lutego 2013 roku (Dz.Urz. woj. podlaskiego z dn. 7 marca 2013r. poz. 1417) wprowadzające programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych, ustanowionych w cyklu 2012-2016. Dotychczas nie wydano nowego rozporządzenia, dotyczącego programów działań dla nowo ustanowionych obszarów OSN. 23 sierpnia 2017 roku w dzienniku Ustaw (poz. 1566) została ogłoszona nowa ustawa z dnia 20 lipca 2017 roku – Prawo wodne. W celu realizacji dyrektywy Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego w ustawie tej wprowadzono zapis o opracowaniu i wdrożeniu na terenie całego kraju programu działań (który Minister właściwy do spraw gospodarki wodnej opracuje w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy) związany z tym zagadnieniem.

Sporządzono: Zatwierdzam: Dział Monitoringu Delegatury w Łomży WIOŚ Białystok

68 WIO Ś Białystok Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Delegatura w Łom ży w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego w 2016 roku