www.gaelsceal.ie Dísirt Ióga Páidí Ó in Éirinn Lionáird L. 15 L. 17 Talamh gan Miss Galway Trevor ina éisc? ag caint linn Uachtarán? L. 20 L. 16 L. 3
€1.65 (£1.50) Ag Cothú Phobal na Gaeilge 26.03.2010 Ui. 1 • Ceist na ÁBHAR Gréige Ní masla é €9 billiúin An Chéad Dualgas ag Carey: Gaelscéal! chun BEIDH Aire nua na Roinne Gnóthaí Pobail, Comhionan- tosaigh sa sa bhreis a iarraidh nais agus Gaeltachta Pat Carey ag cur tús Bhruiséil lena ndualgais oifigiúla inniu lena chéad ócáid oifigiúil Le Ciarán Dunbar d’Anglo Irish: Dukes mar Aire. Beidh an tAire Carey i láthair ag BHAILIGH ceannairí na hEor- seoladh oifigiúil pa sa Bhruiséil inné agus ar Le Treasa Bhreathnach Tar éis don comhlacht cun- Thug Anglo Irish ardú pá Gaelscéal, á sheoladh maidin fá choinne cruinniú tasóireacht KPMG moladh a Thug Anglo Irish ardú do 78 dá bhfostaithe le ag Siún Nic Gearailt i mullaigh. Is é ceist gheilleagar BEIDH ar an Rialtas suas le €9 dhéanamh anuraidh do déanaí, a deir an tUasal nDámhlann Theach na Gréige a bheas chun billiún sa mbreis a infheistiú Anglo, gur cheart dóibh an dá pá do 78 dá bhfos- Dukes, a bhí ag teastáil mar Cúirte an Phaoraigh, tosaigh sna cainteanna seo. sa Bhanc Anglo Irish chun gur leath a dhéanamh den taithe le déanaí, a deir gheall ar laghdú ar mhéid an Baile Átha Cliath Tá imní ar na tíortha eile sa féidir leo an Banc a choin- mbanc, “an banc maith agus an tUasal Dukes, a bhí bhainc, agus mar gheall gur inniu. zón Euro fán tionchar atá an neáil ag imeacht agus ath- an drochbhanc,” agus thóg roinnt oibrithe breis ghéarchéim eacnamaíochta sa struchtúrú a dhéanamh air, a gníomhaíocht an drochb- ag teastáil mar gheall oibre orthu féin mar gheall ar Ghréig ag imirt orthu go léir. dúirt Príomhfheidhmean- hainc a thabhairt chun críche ar laghdú ar mhéid an an laghdú méid seo. Tugadh Seoladh Thuarascáil nach an bhainc Mike Aynsley de réir a chéile, bhí sé seo mar bhainc ardú pá do roinnt eile a fuair Bhliantúil 2009 leis an Irish Times inné. chuid den iarratas ar ath- cáilíochtaí breise le bliain Oifig an Dúirt Alan Dukes, cathaoir- struchtúrú a rinne an Banc anuas. Choimisinéara leach ainmnithe an bhainc, Anglo-Irish ar an gCoimisiún Ní shíleann sé gur masla é Teanga agus é ag caint go heisiach le Eorpach. Tá siad ag súil le do phobal na hÉireann an t- Gaelscéal, nach mbeadh an scéala a fháil faoin gcinneadh iarratas seo ar infheistíocht FEIDHMÍONN Oifig Banc in ann feidhmiú go dtí seo roimh dheireadh mhí €9 billiún a dhéanamh ar an an Choimisinéara deireadh na míosa gan an t- Aibreáin. Rialtas ach masla a bheadh Teanga mar sheirbhís infheistiú seo. ann muna ndéanfaí é agus dá Ombudsman agus George Papandreou ligfí don Bhanc dul as gnó. mar ghníomhaireacht géilliúlachta i dtaca le Agus Gaelscéal ag dul i gcló, seirbhísí stáit trí tá an Euro ag an leibhéal is ísle Ghaeilge. Beidh seo- i gcomparáid leis an Dollar le ladh Thuarascáil deich mí anuas. Bhliantúil 2009 Oifig Tá rialtas na Gréige go fóill an Choimisinéara ar ag súil go dtiocfaidh an tAon- siúl ar an Luan seo tas Eorpach i dtarrtháil ar a chugainn in Óstán an dtír le beart tarrthála agus Galway Bay, Bóthar nach mbeidh orthu dul chuig na Trá, Gaillimh. an Chiste Airgeadaíochta Idirnáisiúnta mar atá bagartha acu. RÉIGIÚNACH• 9 Tá rialtas na Gearmáine i TUAIRIMÍ 12 bhfách leis an Chiste • Airgeadaíochta Idirnáisiúnta CÚRSAI SAOIL• 16 ag glacadh ról lárnach sa scéal GNÓ• 18 ar an ábhar go mbeadh ar COMHSHAOL 20 lucht íoctha cánachna Gear- • BEATHA 22 máine an chuid is mó den • airgead a chur ar fáil chun geil- OIDEACHAS• 25 leagar na Gréige a tharraing MIONFHÓGRAÍ• 28 amach as an fhaopach ina SPÓRT 29 bhfuil sé. • GAELSCÉAL 2 • NUACHT Dé hAoine, 26 Márta, 2010 1 NUACHT NAISIÚNTA Fáilte go Gaelscéal
EO é mar sin, an chéad tsaol seo a bhfuil Gaeilge fhoirfe acu eagrán de Gaelscéal, tá fáilte faraor. Is dúshlán ar leith é a bheith romhaibh go léir. Is é ‘cothú cruinn ó thaobh na gramadaí de agus Sphobal na Gaeilge’ an mana duine ag scríobh i dteanga mion- atá againn agus táthar ag laithe. Is dúshlán é freisin gan a súil go mothóidh pobal na Gaeilge gur theacht faoi anáil an Bhéarla is duine guth ár bpobail é Gaelscéal. Go raibh ag tuairisciú ar thír atá galldaithe den maith agaibh go léir as an dea-thoil a chuid is mó chomh maith. léiríodh don togra seo, chuidigh sé seo Tá súil againn go mbeidh tacaíocht go mór linn. phobal na Gaeilge againn sa phróiseas Tá cuid mhór oibre le déanamh go sin. Mar sin de, cuireann muid fáilte fóill chun go mbeidh Gaelscéal chomh roimh cheartúcháin i gcónaí. Má fhe- maith agus is féidir leis a bheith. Beidh iceann tú botún ar bith nó má tá muid ag obair i rith an ama chun a moladh ar bith agaibh, níl le déanamh chinntiú go mbeidh an páipéar ag éirí agaibh ach dul i dteagmháil linn ar an níos tráthúla, níos téagartha agus níos rphost a leanas, ábhartha i gcónaí. [email protected]. Sa ghearrthréimhse ba mhaith linn Is gléas cumarsáide í an Ghaeilge go páipéar atá ar comhchéim leis na fóill agus is ar son na cumarsáide a páipéir atá ár gcomhghleacaithe i bheas Gaelscéal á scríobh. Beidh an bhFoinse agus i Nuacht 24 a chur páipéar scríofa sa chaighdeán oifigiúil amach gach seachtain agus a bheith an oiread agus is féidir ar an ábhar gur chomh maith céanna is a bhí na mhaith linn a bheith soléite agus intu- páipéir Ghaeilge a bhí againn roimhe igthe don mhéid is mó daoine agus is seo. Ina dhiaidh sin, ba mhaith linn an féidir. páipéar ab fhearr riamh i nGaeilge a Tá sé de nós againn ár n-agallaimh a chur amach, bun agus barr an scéil. dhéanamh i nGaeilge chomh fada Is féidir a bheith ag léamh na agus is féidir linn. Ní dhéanfar léirmheasanna ach i ndeireadh na caighdeánú ar chaint daoine atá faoi dála, níl ann ach dóigh amháin chun Ghaeilge faoi bhrú, níl aon amhras faoi sa dara háit má thagann sé sin salach agallamh, fágfar tréithe canúna nó fiúntas an pháipéir a mheas, is é sin an sin. Ní féidir a bheith cinnte go mair- ar chearta na nGael. Béarlachas sna hathfhriotail seo ach méid cóipeanna a dhíoltar, tá an ceart fidh sí mar theanga phobail in áit ar Tá géarchéim ann go cinnte ach ní amháin nuair a bheadh sé deacair an ag an chustaiméir i gcónaí. Ní féidir bith. Mar sin, tá dúshlán ar leith roimh dhéanfaidh an coimeádachas a dhath bhunchiall a thuiscint. gach duine a shásamh ach ba mhaith an teanga agus romhainn a labhraíonn don Ghaeilge, is aidhm radacach é Déanfar na rialacha ó thaobh an linn freastal ar an mhéid is mó daoine í. athneartú na Gaeilge agus is ar mhod- chaighdeáin oifigiúil a de a mhaolú go agus is féidir. Thiocfadh linn a bheith ciniciúil hanna radacacha amháin a bheas aon dtí pointe áirithe sa chuid sin den diúltach agus éadóchasach ach cibé rath air. pháipéar a phléann le nuacht réigiú- Cad a bheas againn sa rud a dhéanann diúltachas agus dío- nach. muachas, ní dhéanann siad faic na Trevor Ó Clochartaigh pháipéar mar sin? Ardán Bainisteoir Tionscadail ngrást leis an Ghaeilge a choinneáil 00353-91-536201 Gaelscéal sna Siopaí Is é nuachtán i nGaeilge seachas beo ar chaoi ar bith. Níl a dhath Beidh mír againn dar teideal ‘Ardán.’ [email protected] páipéar Gaeilge atá beartaithe againn. gaelach ná dúchasach fúthu ach an Tá muid ag iarraidh ar eagraíochtaí, Is é ceann de na deacrachtaí is mó a Mar sin de, beidh nuacht idirnáisiún- oiread, ní fiú iad, cuir amú ama is fuin- grúpaí, polaiteoirí agus ar dhaoine Patricia Ní Chonghaile bhíonn ag foilseacháin Ghaeilge tá Comhordaitheoir Táirgíochta ta, náisiúnta is réigiúnach, scéalta ó nimh atá iontu. Uime sin, beidh an aonair úsáid a bhaint as an deis seo 00353-91-536201 cúrsaí dáileacháin. Beidh foireann s’a- Ghaeltachtaí agus ó Ghaelphobail na páipéar seo dearfach, trodach is rada- chun smaointe agus dearcaí s’a- [email protected] gainne ag déanamh a seacht ndícheall tíre ar fad chomh maith le scéalta cach fá thodhchaí na Gaeilge agus gaibhse ar chúrsaí éagsúla a chur ar chun na deacrachtaí seo a shárú is a Gaeilge á gclúdach againn. Lena chois neamhbhalbh ar son chúis na Gaeilge fáil dúinn. Táthar ag súil go spreag- Ciarán Dunbar chinntiú go mbeidh Gaelscéal ar fáil Eagarthóir sin, beidh cúrsaí spórt, ealaíne is ar fud na hÉireann agus níos faide faidh an ghné seo den pháipéar go leor 00353-91-536201 d’oiread Gael agus is féidir. litríochta, ceoil, saoil, chomhshaoil, anonn. scríbhneoireachta agus díospóireach- [email protected] Muna bhfuil Gaelscéal ar fáil sa gnó, teicneolaíochta agus eacna- Tá go leor le bheith dearfach faoi. Tá ta, rud atá de dhíth go géar i saol na siopa áitiúil, ná bíodh drogall oraibh maíochta ann. an méid sin ratha ar na Gaelscoilean- Gaeilge fá láthair. Bheinn ag iarraidh Treasa Bhreathnach scairt a chur orainn agus déanfaidh Soláthróir Ábhair Beidh cúrsaí oideachais á gclúdach na. Tá stáisiún teilifís, soláthar an oraibh an t-ábhar a chur chuig 00353-91-536201 muid ár ndícheall chun sin a shocrú againn le béim ar leith ar ábhar do BBC, BBC Alba agus RTÉ, stáisiúin [email protected]. Cuireann muid [email protected] duit. Is féidir le pobal na Gaeilge dhaltaí atá ag foghlaim trí mheán na raidió againn agus go leor meáin eile fáilte ar leith roimh litreacha i gcónaí. cabhrú linn san obair sin trína bheith Gaeilge. Táthar ag súil go mbeidh againn. Tá gluaiseachtaí láidre againn Cuirtear litreacha chuig an seoladh Gráinne McElwain ag dul chuig na siopaí nuachtáin is ag Soláthróir Ábhair muid in ann ábhar a chur ar fáil fiú más lochtach é agus tá na mílte seo le bhur dtoil, 00353-91-536201 iarraidh orthu Gaelscéal a chur ar na d’fhoghlaimeoirí fásta agus do daoine óga páirteach ann. [email protected]. Ná déanaigí [email protected] seilfeanna. dhaoine atá ag tógáil clann leis an Tá go leor áiteanna ina Éirinn ina dearmad le bhur dtoil an liathróid Is iad foireann Gaelscéal ná Trevor Ghaeilge. bhfuil ráth ar an athbheochan agus seachas an t-imreoir a leanúint i gcó- Ó Clochartaigh, ár mbainisteoir togra, Níl gach rud atá beartaithe againn a ina bhfuil an Ghaeilge ag teacht i naí. Patricia Ní Chonghaile atá i mbun cúr- bheith sa pháipéar ar fáil sa chéad mbláth mar theanga phobail arís. Tá saí margaíochta agus dáileacháin, eagrán seo ar ndóigh, tá go leor le na mílte ag baint úsáid as an Ghaeilge Caighdeán na Gaeilge Treasa Bhreatnach agus Méadhbh Ní déanamh againn go fóill chun ár mar theanga laethúil i mBéal Feirste Eadhra atá mar sholáthróirí ábhair réimse a leathnú amach a oiread is ba agus i mBaile Átha Cliath. Níos táb- Ar cheann de na deacrachtaí is mó a againn, Colm McSherry atá ag dear- thoil linn. hachtaí ná na rudaí seo go léir áfach ná bhíonn ag na meáin Ghaeilge tá adh an pháipéir agus Gráinne McEl- go bhfuil Gaeltachtaí againn go fóill. caighdeán na Gaeilge. Beidh foireann Baineann Gaelscéal úsáid wain a bheas i mbun cúrsaí spóirt Radacachas ó thaobh Tá dea-thoil an phobail Bhéarla Gaelscéal ag obair go díograiseach as Gaelspell agus Ceart, linn. againn den chuid is mó chomh maith chun a chinntiú go mbeidh an páipéar bogearraí a chabhraíonn le Is mise Ciarán Dunbar agus beidh na Gaeilge de cé go gcaithfeadh íomhá na Gaeilge i scríofa sa Ghaeilge is fearr agus is litriú agus gramadach na mise mar eagarthóir agaibh. Fiú sna Gaeltachtaí is láidre tá an measc an mhórphobail Bhéarla teacht féidir. Is róbheag líon na ndaoine ar an Gaeilge, www.cruinneog.com An Ghaeilge Abú. GAELSCÉAL Dé hAoine, 26 Márta, 2010 NUACHT • 3 Trevor Sargent mar Uachtarán? “amach anseo cá bhfios”
slánú na tíre á bhaint amach,” agus mura gcuirtear i gcrích é go “mbeidh teip ar an tír.” Beidh toghchán uachtará- Le Treasa Bhreathnach nacht na tíre i mí na Samhna 2011 agus cé go ndeir sé féin nach bhfeadfadh sé “jab an uachtaráin atá ann faoi TAR éis do Trevor Sargent láthair a shárú” agus chomh éirí as a phost mar Aire fada agus atá sí ann go mbei- Talmhaíochta, Iascaigh agus dh sé ag tabhairt tacaíochta Bia ag deireadh Mhí di, ach ar an taobh eile, tá Feabhra, bhí ceisteanna á feachtas Facebook ann faoi gcur ó shin faoina thodhchaí láthair ag brú Trevor Sargent ach tá sé ráite ag an Aire le chun tosaigh mar iarrthóir Gaelscéal go mbeidh sé ag d’uachtaránacht na tíre. leanúint ar aghaidh sa bpo- Deir sé go bhfuil sé “fíorb- laitíocht. huíoch don tacaíocht agus Tar éis dó a rá le linn oll- cineáltas, ach go bhfuil mo toghchán 2007 nárbh fhéidir dhóthain idir lámha agam leis a bheith mar cheannasaí mo shuíochán a bhuachan i ar an bPáirtí Glas dá rachadh mBaile Átha Cliath Thuaidh siad i rialtas le Fianna Fáil, faoi láthair”. Ní hé sin le rá d’éirigh sé as ceannasaíocht go mbeidh sé chomh an pháirtí. is éard a deir sé gnóthach céanna i gcónaí anois mar gheall ar an mar go ndúirt sé, chomh gcomhrialtas, ná go bhfuil maith, faoina bheith mar “plean oibre ann, má uachtarán na tíre, “amach chuirtear i gcrích é beidh anseo cá bhfios”.
Breis airgid do na Sé Airm Núicléacha na Stát NUACHT Chontae BLÚIRÍNÍ TÁ sé fógartha i mbuiséad Shasana go Aontaithe agus na Rúise mbeidh gearradh £11 bhilliún ag teacht ar chaiteachas rialtas Shasana i le laghdú 2011 ach tá Tuaisceart na hÉireann chun £33 milliún sa mbreis a fháil. I GCOMHAONTÚ stairiúil idir an Easpag Chluana John Tuigtear go mbeidh £12m den airgead Rúis agus na Stáit Aontaithe Dé Magee éirithe as seo ag teacht ón bhfeidhmeannas Céadaoin seo caite tá an dá thír agus £21m ag teacht ó airgead lárnach chun líon a gcuid airm núicléacha a GHLAC an Pápa an tseachtain seo le an Rialtais. Beidh an £21m seo ag dul i laghdú chuig tuairim is 1,500 an tír héirí as Easpag Chluana, John Magee. dtreo leasa shóisialaigh agus ar an mheán. Tar éis idirb- I dtuairisc de chuid na heaglaise a foil- dífhostaíochta heartaíocht fhada agus chasta tá an síodh cúig mhí dhéag ó shín bhí sé Seoltar scéalta chuig: sa Tuaisceart tUachtarán Barack Obama agus ráite faoin Easpag Magee gur theip air leis an £12m ag Uachtarán na Rúise Dmitry páistí a chosaint nuair nár thuairiscigh [email protected] dul chuig Medvedev chun an conradh a sé gearáin maidir le mí-úsáid páistí do scéimeanna shíniú i gceann coicíse sa Phrág. na Gardaí nó don FSS. áitiúla leis an Dúirt oifigí na Stát Aontaithe agus D’iarr an t-easpag Magee i ráiteas a Éiríonn Lady Sylvia laghdú ar rátaí na Rúise nach raibh ach sonraí teic- rinne sé agus é ag éirí as “maithiúnas gnó ina measc. niúla fós le n-oibriú amach acu agus pardún” ó na híospartaigh ar as an UUP roimh an síniú stairiúil seo. chlis sé orthu. TÁ an UUP anois fágtha gan MP ar bith tar éis do Lady Sylvia Hermon éirí as an Bua ag na tábhairneoirí ar an Stát pháirtí ar fad. Ní raibh Lady in easaontú Aoine an Chéasta i Sylvia sásta leis an nasc idir an UUP is Luimneach Tóraithe Shasana ar an ábhar gur nádúrtha léi a bheith ag tacú leis na TÁ tábhairneoirí Luimnigh tar éis díolúine a fháil chun a dtithe ósta a oscailt don Labaraich. gcluiche mór rugbaí idir Cúige Mumhan agus Cúige Laighean ar Aoine an Chéasta. Dar léi, cé go bhfuil “brón uirthi”, tá Ina bhreithiúnas inniu dúirt an breitheamh Tom O’Donnell nach raibh aon rogha ‘bearna ró-mhór’ idir í féin agus an eile ag na tábhairneoirí ach an t-iarratas a dhéanamh. Dúirt sé go raibh ceadúnas UUP chun leanúint ar aghaidh ann. speisialta ólacháin ag Thomond Park agus go mbeadh an lucht leanúna ag an Tá sé ar intinn aici a bheith ar ais san gcluiche in ann deoch a fháil agus iad ag breathnú ar an gcluiche agus nach ndearna iomaíocht do shuíochán s’aici i dTu- sé aon chiall dó nach raibh tithe tábhairne an cheantair in ann oscailt chomh maith. aisceart an Dúin mar iarrthóir neamh- Dúirt sé go bhféadfadh na tithe tábhairne oscailt ar Aoine an Chéasta ón 6 i.n. go dtí spleách. 11.30i.n. 4 NUACHT GAELSCÉAL • Dé hAoine, 26 Márta, 2010
ANAILÍS ar an athrú airí i rialtas Bhriain Uí Chomhain Atheagar na gcathaoireacha ar dheic na ó chlé go deis, Pat Carey, Éamon Ó Cuív, Batt O’Keefe, Máire Ní loinge fá Chochláin agus Máire Hanafin thoinn?
Eachtracha ina dhiaidh sin nuair a rinne an tUrramach Ian Paisley ionsaí pearsanta ar chuma agus ar chruth an Athrú na nAirí agus na Ranna fhir féin. Ansin, tháinig comhionann agus ainmniúchán do phost an Le Páidí Ó Lionáird Taoisigh féin nuair a cheap Taoiseach an ama sin, Bertie Ahern é ina Thá- Rialtais Atheagraithe naiste agus, níos tabhachtaí ina Aire ÍL aon aithne agam ar an Airgeadais – reamhriachtannas don Le Treasa Bhreathnach tAire nua ar an Roinn Coimirce thionscail na gcapall agus na dTaoiseach. Níor bpost mór. Is ann a tháinig lánstad lena Sóisialaí ina mbeidh sé ag glacadh gcúnnaaistrithe amach as an bhuaileas riamh leis. Níor chuid oibre áfach. Le linn a thréimhse i LE hathrú na n-airí sa rialtas ar an dualgais leasa shóisialta. Beidh Roinn. Is é an tAire Batt O’Keeffe Nólas pionta riamh ina gceannas, níor fhair sé na rialaitheoirí a tseachtain seo ní amháin go dualgais fostaíochta FÁS aistrithe Aire nua na Roinne Fiontar, chomhluadar. Níor bhí fostaithe ag a roinn agus níor fhair bhfuil athruithe i measc na don Roinn, chomh maith le seirb- Trádála agus Nuálaíochta ina chanas amhrán riamh ina theannta. siadsan na bainc le rialacha a bhí nAireachtaí éagsúla ach tá hisí pobail FÁS. Tá sé i gceist mbeidh sé ag glacadh dualgais Agus tá saghas bróin orm faoi sin. cumtha acu féin. Níor cumadh aon athruithe agus athchóiriú sun- dualgais na scéime sóisialta maidir le maoiniú do chlár Saghas. Ar ndóigh ceapaimid ar fad go pholasaí nua ach an oiread. tasach déanta i measc na Ranna tuaithe a aistriú don Roinn seo taighde do choláistí tríú leibhéal. bhfuil aithne éigin againn ar an bhfear. Ba le linn na tréimhse “glórmhaire” éagsúla. freisin sa gcaoi gur féidir leis na Pat Carey atá ainmnithe mar Aire Óna chéad óraid mar Thaoiseach, seo a chaill Éire a cuid saibhris ar fad, Sa Roinn Oideachais agus seirbhísí a chuireann ioncam agus nua ar an Roinn Gnóthaí Pobail, bhíos an-tógtha leis agus, i bhfírinne, saibhreas go mbeidh na glúnta atá le Scileanna, tá an Tánaiste Máire Ní obair dhíreach ar fáil dóibh siúd Comhionannais agus Gaeltachta a bhí sé ar m’intinn agam scríobh chuige teacht ag díol go daor as go ceann i Chochláin ainmnithe mar Aire. atá dífhostaithe a thabhairt le bheidh freagrach as cuimsiú ag déanamh comhgháirdeachais leis. bhfad eile chomh maith linne atá ag íoc Níl mórán athruithe sa Roinn seo chéile. sóisialta agus polasaithe chomh Tá brón orm ó shin nár dheineas. Ar go daor as mar atá. seachas dualgais rannóg nua na Is í an tAire nua ar an Roinn maith. Glacfaidh an tAire Carey aon nós, de réir an méida scríobhas Agus caithfidh an Taoiseach scileanna a bheith san áireamh Turasóireachta, Cultúir agus dualgais maidir le comhionannas, thuas, shamhlófá gur mór an spórt é seasamh leis an smál sin ina CV ar freisin, faoina dtagann dualgais Spóirt ná Máire Hanafin. Níl míchumas, imeascadh agus cear- Brian Cowen. Agus in aon ré eile feadh i bhfad. traenála FÁS. mórán athruithe déanta sa Roinn ta daonna sa Roinn athchóirithe bheadh an samhlú sin foirfe. Ar ais chuig an máinliacht; cé afuair Is é an tAire Éamon Ó Cuív an seo seachas go mbeidh freagracht seo chomh maith. Agus nach iontach an post atá aige an scian agus cé a tháinig slán? D’éas- mar sin féin? Nuair gur féidir leis caigh Martin Cullen agus Willie O Dea cuireadh a thabhairt dá rogha talainn an cosán dó, ábhairín. Ta ardú céimefaighte ag Batt O’Keefe Cad a cheapann na heagraíochtaí? laistigh de thithe an Oireachtais. Agus Agus fuair beirt pholaiteoirí agus ceannas na Roinne Fiontar, sin rogha a dhein sé ar an 8ú Bealtaine cumasacha céim chun cinn, cuireadh Trádála agus Nuálaíochta aige. Dea- Le ceapachán an Aire Pat Carey saí na Gaeltachta agus cúrsaí an 2008 nuair a d’ainmnigh Brian Cowen chun boird do Tony Killeen mar Aire smaoineamh an focal “nuálaíochta” a mar Aire Gnóthaí Pobail, Comhio- Údaráis a phlé. baill na ComhAireachta don 28ú Rialtas Cosanta agus an lár-iarthar neartaithe áireamh óir táan focal céanna i dteide- nannais agus Gaeltachta, seo a bhí Comhdháil Náisiúnta na (30ú Dáil). arís. Pat Carey mar Aire Gnóthaí Pobail, al Mháire Geoghegan-Quinn sa le rá ag móreagraíochtaí Gaeilge Gaeilge: “Fáiltíonn Comhdháil Agus anois, i ndiaidh a ndeich lá sosa Comhionnanais agus Gaeltachta. Arís, Choimisiún Eorpach. na tíre. Náisiúnta na Gaeilge roimh chea- agus céilliúradh i Meiriceá, i gcomhlu- luach na dílseachta. B’ait mar a chuir an Tá Príomh-Aoire nua ceaptha - John Foras na Gaeilge: ‘Tá Foras na padh an Teachta Dála Pat Carey. adar an Slánaitheora ansin, bhí deis Taoiseach Mary Hanafin ar leataobhle Curran as iarthar Luimnigh agus cara Gaeilge ag dúil go mór comhoibriú Tá sár-obair déanta ag an Aire Ó aige faobhar a chur ar an scian d’fhonn bheith ina hAire Turasóireachta agus mór don dTaoiseach. leis an Aire nua agus leanstan leis Cuív ó bhí 2002 ann, chun an a mháinlíocht a dhéanamh an tseach- Spóirt, bíodh is go bhfuil dualgas breise Bearna an oir-dheiscirt líonta ag Seán an obair a bhí ar siúl go dtí seo. Ghaeilge agus an Ghaeltacht a tain seo agus ardú céime a thabhairt do an Chultúir ann anois freisin. Agus bhí Connick a bheidh i gceannas cúrsaí Rinne an tUasal Carey cúpla bron- chur chun cinn. Bhain sé níos mó chairde nua fhaid’s gur chuir sé sé tapaigh le béim a chur ar an dtáb- mara agus an chead aire le bheith i nadh don Fhoras roimhe seo agus amach mar Aire Gaeltachta ná iardhlúth-chairde ar gcúl in aon iar- hacht atá le turasóireacht don gcathaoir rothaí. beidh lúcháir orainn fáiltiú mar a bhain aon Aire Gaeltachta racht. státchiste. Ná dearmadaimis Dara Calleary, roimhe isteach sa teach arís. amach roimhe sin, lena n-áirítear Deirtear go minic i gceantar Chois In ainneoin a mheasa ar dhílseacht, neart breis freagrachta curtha lena Beidh muid ag dúil go leanfaidh Stádas Oifigiúil don Ghaeilge san Fharraige nár chaill fear a’ mhisnigh ba bheag an rogha a bhí aige leis an Aireacht shóisearachsiúd, saghas tacaíocht an Rialtais don Fhoras Aontas Eorpach, Acht na dTean- ariamh é, pé rud é an é áirithe sin ach sa dTánaiste ach tá a náire féin slán áfach “Super-Junior” arís d’fhéadfaí a rá. faoi mar a gheall an tAire Ó Cuív gacha Oifigiúla 2003, agus cea- chás seo, tá mé den tuairim nach raibh agus í bogtha aige go dtí an Roinn Pé scéal é; comhghairdeas leo ar fad. arís ar an Satharn seo chuaigh padh an Choimisinéara Teanga. mórán in aon chor fágtha i bpóca an Oideachais le scileanna curtha ina Bí cinnte go mbeidh corrthine chnámh thart.” Chun Straitéis fiche bliain an Taoisigh le cailliúint. Agus, i ndáiríre ní theannta. lasta ar fud na tíre le fáilte abhaile a Údarás na Gaeltachta: Ní Rialtais i dtaobh na Gaeilge a chur air féin an locht ar fad. Sea, chaith sé Ó thaobh an iarthair de, bhí sé raite chur rompu. bhaineann an straitéis 20 bliain le i gcrích, is gá go mbeadh na hIon- seal ina aire sláinte nuair ba chosúlaí le go minic linn nach mbeadh Éamon O Beidh Brian Cowen ag súil áfach go haon Aire amháin agus tá muid adaithe Stáit, na forais leathstáit, hAngóla í an tír seo. Deir a leathanach Cuív ná an Roinn GPT&G ná Craggy gcabhróidh an fhoireann nua leis cuid lánsásta go mbeidh an tAire Carey earnáil dheonach na Gaeilge agus Vicipéid go raibh air dul i ngleic le hea- Island fágtha i ndiaidh na máinliachta de na suíocháin atá i seilbh Fhianna tiomanta don straitéis a chuir i pobal na Gaeilge ag pleanáil agus spa leapacha in óispidéil ag an am. Is ach ní hamháin go bhfuil an Roinn Fáil a chosaint nuair a bheidh oll- bhfeidhm mar a rinne an tAire Ó ag saothrú mar chomhpháirtnéirí beag an difríocht atá ann anois de réir fágtha ach tá ardú céime faighte ag toghchán ann, cuma an luath nó mall a Cuív roimhe. Tá muid ag súil le i bhfiontar na teanga d’fhonn an dealraimh. Bhí sé ina Aire Gnóthaí Éamon, go Coimirce Shóisialach! bheidh sé sin. suí síos leis an Aire nua chun cúr- Straitéis 20 Bliain a fhíorú. GAELSCÉAL NUACHT 5 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • ‘Tragóid’ Toghchán d’Uachtaránacht Chonradh na Gaeilge
Le Treasa Bhreathnach agus i scoileanna Gaeltachta an Oifig na Stáit seo. Is as Béal Feirste an t- IS i 2008 a ceapadh Pádraig Mac iarratasóir comhraic Seán Ó Fhearghusa mar uachtarán ar hAdhmaill atá 28 bliain d’aois Chonradh na Gaeilge agus deir agus é ag seasamh don toghchán sé go bhfuil “fonn orm an den chéad uair. Tá Seán ag tréimhse trí bliana mar seasamh leis an gceist “an bhfuil bPas Uachtarán ar Chonradh na muid réidh don 21ú haois?” mar Gaeilge, a bhfuil a dhá dtrian mhana aige. Tá sé ag iarraidh na Le hIrial Mac Murchú caighdeán na hoibre agus istigh agam, a chríochnú.” baill agus an eagraíocht féin a caighdeán seirbhíse/ táirge a Le linn a thréimhse dhá bhli- thabhairt isteach go dtí an 21ú BHEADH scéal Oifig na bPas chinntiú. Glacann formhór ain mar uachtarán ar an gCon- haois ó thaobh na teicneolaíochta greannmhar muna mbeadh sé d’oibreoirí na tíre leis seo. radh tá an ceannáras de. Is féidir tacú le Seán, más chomh tragóideach sin do na Ach ní amhlaidh sin in Oifig athchóirithe agus athdheisithe mian leat é sin a dhéanamh, ar daoine bochta dóchasacha atá na bPas. Ceapann siad agus a agus bhí baint aige leis an mbua Facebook nó Twitter. Beidh ag fulaingt gach lá sa scuaine gcomhghleacaithe sa CPSU gur ar an Roinn Oideachais agus toghchán uachtaránachta Chon- ag iarraidh dul i mbun gnó, eisceacht iad agus go bhfuil Eolaíochta chun luath-thu- radh na Gaeilge ar siúl i gCathair saoire, nó fiú amháin ar imirce siad i dteideal arduithe pá moideachas sa Ghaeilge a Pádraig Mac Fhearghusa Seán Ó hAdhmaill Luimnigh ar an Satharn, 17 thar lear. nach bhfuil ann agus go bhfuil cheadú arís i ngaelscoileanna Aibreán. Tá dícheangal éigin eatarthu cead ar leith acu chun suait- siúd atá i mbun na hagóide seo headh mór a chruthú do na agus gach aon duine eile sa tír. daoine atá ag lorg doiciméid Téann an gnáthdhuine ag taistil. Cad as ar dóigh leo a obair, déanann siad a thiocfaidh an t-airgead breise ndícheall, íoctar iad as an obair atá siad a lorg? Cad as ar dóigh Díomá Theaghlaigh Dhomhnach na Fola a dhéantar agus má dhéanann leo a dtiocfaidh an t-airgead do siad go maith gheobhaidh siad gach aon duine eile sa tseirbhís ardú céime i gcaitheamh ama. phoiblí uair amháin go n-íocfaí Le Danny Brown tiubh géar agus a thiocfadh nglacfaidh sé coicís leis an sca- agus dúirt Mark Durkan ón Gheobhaidh siad ardú pá má tá a leithéid d’ardú? An bhfuil leis. Gealladh an tuarascáil gadh sin a dhéanamh ar an SDLP go raibh sé náireach go an t-airgead ann. Muna siad ag moladh arduithe BHÍ cúis díomá arís ag teagh- anuraidh ach dúirt Saville go tuarascáil agus go mbeidh sí mbeadh teacht ag dlíodóirí ón ndéanann siad a gcuid oibre go cánach do gach duine eile sa tír laigh Dhomhnach na Fola i raibh fadhb leis na réidh i ndiaidh na Cásca. Roinn Cosanta agus ó MI5 ar sásúil, cuirtear sin in iúl dóibh. seachas iad féin? Nó an bhfuil nDoire Dé Luain na seachtaine huimhreacha ag bun na Ach glactar leis go mbeidh an tuarascáil ar feadh tréimhse Muna ndéanann siad a gcuid seo nuair a d’fhógair an Rúnaí leathanach agus nach mbeadh Gordon Brown ag fógairt fhada sula bhfaigheann na oibre go sásúil thar thréimhse Stáit do na Sé Chontae, Shaun sí réidh go dtí i mbliana. toghcháin Dé Máirt 6 Aibreán teaghlaigh cóip di. leanúnach, scaoiltear leo. Ceapann siad agus a Woodward, gur féidir go Beidh deis ag dlíodóirí MI5 nuair a thagann na feisirí ar ais B’fhéidir gurb é an rud is I gcás na ndaoine atá i mbun gcomhghleacaithe sa mbeadh moill ar fhoilsiú agus Roinn Cosanta an rialtais i ndiaidh shos na Cásca agus, iontaí áfach ná an easpa feirge na hagóide seo, feictear go thuarascáil Bhinse Fios- féachaint ar an tuarascáil le má tharlaíonn sin, ní bheidh i measc phobal Dhoire faoin bhfuil cultúr anois ann a deir CPSU gur eisceacht rúcháin an Tiarna Saville má cinntiú nach bhfuil rud ar bith Saville in ann an tuarascáil a mhoill is déanaí. Bhí agóid go bhfuil sé de cheart ag iad agus go bhfuil siad fhógraítear toghchán do West- ann a sháródh rialacha a bhronnadh ar an Pharlaimint. taobh amuigh de Halla na daoine post a bheith acu pé i dteideal arduithe pá minster. bhaineann le slándáil náisiún- Níl cuid de Theaghlaigh Cathrach i lár Dhoire Dé acu go ndéanann siad go maith Tá sé níos mó ná sé bhiana ó ta nó le bagairt ar shaol duine Dhomhnach na Fola sásta leis Sathairn seo a chuaigh thart le nó go holc é, pé acu an bhfuil nach bhfuil ann d’éist Saville leis an fhianaise ar bith. Ní bheidh teacht ag na an chasadh is déanaí sa scéal, brú a chur ar an rialtas an dóthain airgid ag an bhfostóir dheireanach agus tá na teagh- teaghlaigh ar an chaipéis go dtí áfach. Dúirt cuid acu an tuarascáil a fhoilsiú agus ní (an stáit) nó nach bhfuil agus laigh ag iarraidh air a cúpla uair an chloig sula tseachtain seo go bhfuil raibh ach céad duine nó mar nach gá dóibh ach díreach a siad sásta glacadh le harduithe thuarascáil a fhoilsiú chomh bhfoilsítear í. Meastar go muinín caillte acu sa phróiseas sin i láthair. bheith ag an láthair oibre chun cánach dóibh féin chun an t- a gcuid pá a fháil ag deireadh ardú a íoc, rud a gheobhadh an na seachtaine gan aon fhrea- t-ardú céanna a fhágáil ar ceal gracht maidir le seirbhís pé scéal é? mhaith a chur ar fáil don Tá breis is 400,000 duine bpobal, nó fiú an rud a deir a gan aon phost. Tá na céadta mbainisteoirí leo a dhéanamh. mílte eile go bhfuil laghdú Tá foráil i bhformhór suntasach tagtha ar an méid conarthaí fostaíochta san atá siad a thógáil abhaile, ach earnáil phríobháideach a deir tá áthas orthu post a bheith gur féidir tú a scor má acu. Tá na daoine in Oifig na dhéanann tú faillí i leith treo- bPas ag fáil pá ag deireadh na racha réasúnta a chur i gcrích. seachtaine seo as obair a Seo é an gnáthchleachtas, seo dhéanamh agus níl an obair an t-aon slí gur féidir le fostóirí sin déanta.
Tacaíocht David Ford do Gaelscéal
IS é David Ford ceannaire pháirtí comhghuail- líochta Thuaisceart Éireann ó mhí Dheireadh Fómhar 2001, “páirtí atá ag obair ar son sochaí do chách gan claontacht i leith reiligiúin, cine, nó stádas sóisialta”. I litir chugainn an tseachtain seo caite, chuir sé fáilte roimh Gaelscéal nuair a ghuigh sé dea- mhéinar an bpáipéar nuachta. Léirigh sé a tha- caíocht don togra úr nua dúshlánach seo agus deir sé “go gcuideoidh Gaelscéal le próifíl mórcheisteanna cultúrtha a ardú sa Deisceart agus sa Tuaisceart.” 6 NUACHT GAELSCÉAL • Dé hAoine, 26 Márta, 2010 An bhfuil barraíocht eagraíochtaí ann?
Le Ciarán Dunbar Chomhairle Aireachta Thuaidh bunmhaoiniú ó Fhoras na Theas ar na heagraíochtaí bun- Gaeilge agus ar na daoine atá i AN bhfuil barraíocht mhaointithe ar fad. Dar le gceannas ar na heagraíochtaí eagraíochtaí Gaeilge ann? An Foras na Gaeilge “tá próiseas ar sin. bhfuil airgead á chur amú ar siúl faoi láthair i gcomhar leis Mar sin de, chuir Gaelscéal mhaorlathas? Ar cheart go na heagrais féin agus beifear ag ceistneoir amach chuig gach mbeadh na heagraíochtaí súil le moltaí a ullmhú thar an eagraíocht bhunmhaoinithe. Gaeilge ábalta teacht le chéile chéad chúpla mí romhainn.” Seo deis ag na heagraíochtaí a faoi bhrat amháin? An bhfuil an Tuigtear do Gaelscéal go gcás a dhéanamh agus saothar iomarca taoisigh ach easpa bhfuil eagraíochtaí bun- s’acu a chur os comhair phobal saighdiúirí singilte againn? Cá mhaoinithe ann atá i gcoinne na Gaeilge. Tá muid ag tosú an bhfuil airgead na Gaeilge á an phróisis seo ach tá sé léirithe tseachtain seo le Gael Linn. Tabharfar gradam do Bharr-50, idir dhaoine aonair agus chaitheamh? An bhfuil muid ag ag eagraíochtaí eile linn go fáil luach ár gcuid airgead? An bhfuil siad i bhfách leis agus go chomhlachtaí, a rinne ceannródaíocht ar ghnó le Gaeilge, ag bhfuil an bhéim san áit cheart? gcreideann siad go gcaithfidh EOLAS ceiliúradh bliaintiúl Gradaim Barr 50 Gnó le Gaeilge, sa Mansion Sin ceisteanna atá le clois- sé a bheith ann. House, Baile Átha Cliath, Dé hAoine, 14 Bealtaine 2010. teáil i bpobail na Gaeilge agus Ach cé hiad na heagraíochtaí sa saol polaitíochta mar aon. bunmhaoinithe seo? Cé atá i • Bunaíodh Gael Linn i 1953 Mar shamplaí, chreid an tiar- gceannas orthu? Cad iad na • Tá lipéad ceoil acu a Is iad an Barr-50 a ainmneofar Aire Gnóthaí Pobail, Tuaithe haidhmeanna atá acu? Cad é a chuireann amach ceol • Gnónna atá lonnaithe sa Ghaeltacht nó a oibríonn trí mheán na Gaeilge agus Gaeltachta Éamon Ó Cuív dhéanann siad go díreach? traidisiúnta is taifeadáin • Ceannasaithe gnó a aithnítear mar thacadóirí na Gaeilge go bhfuil “an iomarca An bhfuil dul amú ar an Aire Ghaeilge • Gnónna a bhaineann úsáid as an Ghaeilge mar uirlis mhargaíochta nó eagraíochtaí Gaeilge ann” agus Ó Cuív agus eile? An bhfuil cúis • Tá ceithre coláistí a sholáthraíonn seirbhís as Gaeilge tá sé ráite ag Micheal Ring, mhaith le gach uile eagraíocht samhraidh acu, Coláiste urlabhra Fhine Gael ar bhunmhaoinithe? An bhfuil Bhaile Bhúirne, Co. Bronnfar Gradam Gaisce ar seisear den Ghnóthaí Pobail agus Gaeltach- míthuiscint ann fán obair a Chorcaí, Coláiste ta agus é ag caint leis an Irish dhéanann siad ar fad? Mhachaire Rabharthaigh is Bharr-50 ag an lón gradam Times go bhfuil “an iomarca Chun an t-eolas ar fad a chur Coláiste Bhun an Inbhir i ‘vested interests’” ann agus go roimh shúile phobal na Gaeilge, dTír Chonaill agus Coláiste Ina measc siúd a gheobhaidh an gradam ar leith seo, beidh: bhfuil “gach éinne ag tarraingt tá Gaelscéal ag ullmhú sraith Riocaird Bairéid i gCo. • Fiontraí Gaeilge na bliana uisce chun a mhuilinn féin.” eolais i gcomhar leis na hea- Mhaigh Eo Tá ‘cuíchóiriú’ iarrtha ag an graíochtaí ar fad a fhaigheann • Comhlacht nó duine aonair san earnáil phoiblí a bhaineann an úsáid is éifeachtaí as an Ghaeilge mar uirlis mhargaíochta • Comhlacht nó duine aonair san earnáil phríobháideach a bhaineann an úsáid is éifeachtaí as an Ghaeilge i soláthar seirbhíse • Comhlacht nó duine aonair a léiríonn nuálaíocht agus úrsmaoineamh Freagraí Ghael Linn sa ghnó trí úsáid na Gaeilge • Comhlacht nó duine aonair, lonnaithe sa Ghaeltacht, a bhaineann taimseartha. Astu siúd, 6 phost náin ar lipéad Gael Linn sár-úsáid as an Ghaeilge sa ghnó lánaimseartha atá maoinithe ag Cad atá bainte amach agaibh airgead an Fhorais. maidir leis an aidhm / na Déanfar Gradaim Bharr-50 Gnó Le Gaeilge a chomóradh trí iris faoi leith Cad é próifíl na foirne ó thaobh haidhmeanna sin? a fhoilsiú ina ndéanfar cur síos ar an Bharr-50 agus a gcuid éachtaí. gráid de? : Tá 3 ball foirne san Cuirtear clár oibre suntasach i ardbhainistíocht agus 5 sa gcrích gach bliain agus údar Ainm : Gael Linn mheán-bhainistíocht. sásaimh na torthaí a bhaintear DUILLÍN AINMNIÚCHÁIN Aidhm: Deiseanna tar- Ceisteanna don amach. raingteacha, inrochtana a phríomhfheidhmeannach Cad a theip oraibh a bhaint BA MHIAN LIOM ______chruthú do chách chun an Cad é an aidhm / na haidhmean- amach go dtí seo maidir leis an Ghaeilge a fhoghlaim agus a na atá ag bhur n-eagraíochtsa? aidhm / na haidhmeanna sin? Níl aon rud. A AINMNIÚ DO GHRADAM BARR 50 GNÓ LE GAEILGE DE THAIRBHE: ______úsáid, mar bheotheanga ina Gníomhchlár suntasach comhthéacs cultúrtha. Sa chuid spreagúil i leith cur chun cinn na Le breathnú siar tá radharc soiléir ______sin de ghníomhchlár na hea- Gaeilge a fheidhmiú sna réimsí a agat, an raibh aon chinneadh go ______graíochta atá páirtmhaoinithe ag leanas– oideachas, pobal, óige, ndearna tú a fheiceann tú anois ______Foras na Gaeilge, déanann Gael cultúr, na healaíona. gur botún a bhí ann? Níl. Linn–: 1 MÚINEADH NA GAEILGE An bhfuil sibh sásta leis an mhéid TEAGMHÁIL DON GHNÓ NÓ DON DUINE AONAIR AINMNITHE THUAS ______• an teanga a mhúineadh • cúrsaí d’aosaigh sa Ghaeltacht airgid a fhaigheann sibh ón Fho- • Níl. ______tacú le sealbhú na Gaeilge trí agus lasmuigh di ras? dheiseanna úsáide Gaeilge a chur • sainchúrsaí d’fhorais agus d’in- An bhfuil sibh sásta leis an obair ar fáil stitiúidí atá ar bun ag na heagraíochtaí SONRAÍ TEAGMHÁLA S’AGAT ______• tacú le múinteoirí agus fogh- • cúrsaí do dhéagóirí sa bunmhaoinithe eile? Tá sárobair ______laimeoirí na Gaeilge Ghaeltacht agus lasmuigh di ar bun ag go leor de na heagrais i Méid an Deontais a fuarthas ó 2 TACÚ LE MÚINEADH NA gceist. Gan amhras, dá mbeadh IARRTAR ORT AN DUILLÍN AINMNIÚCHÁIN Fhoras na Gaeilge do 2010, 2009 GAEILGE córas pleanála agus comhoibriú A LÍONADH ISTEACH IS A CHUR CHUIG: CONNLA LAWLOR, BELFAST MEDIA GROUP, agus 2008: • foilseacháin agus áiseanna níos mó ann d’fhéadfaí cur leis na TEACH BASIL, 2 CNOC BHAILE HAINE,BÉAL FEIRSTE BT17 0LT 2008: €731k. 2009: €702k. 2010: tacaíochta do mhúinteoirí agus torthaí. E: [email protected] T: 048 9061 1916 Ní fios fós. Íocfar ráta 2009, lúide d’fhoghlaimeoirí As na heagraíochtaí Gaeilge eile cé 10%, go míosúil go lár na bliana; 3 CRUTHÚ DEISEANNA D’ÚSÁID acu a bhfuil an meas is mó agat nó is féidir ainmniúchán a dhéanamh arlíne ag www.belfastmedia.com/barr50gno ní fios ina dhiaidh sin. NA TEANGA orthu? Forbairt Naíonraí Teo. Dúnta 16 Aibreán 2010 5in Príomhfheidhmeannach: Antoine • imeachtaí agus comórtais don Cén ról a shíleann tú féin a bheas Ó Coileáin aos óg agat san eagraíocht amach anseo? Tuarastal an Phríomh-Fhei- • ócáidí siamsaíochta agus eile Mar atá. dhmeannaigh : Níl post an d’aosaigh Cad iad na tréithe carachtair a Phríomhfheidhmeannaigh 4 CUR CHUN CINN theastaíonn chun bheith i do maoinithe ag airgead an Fhorais CHULTÚR/DHÚCHAS NA phríomhfheidhmeannach maith? Líon na ndaoine ar an bhfoireann TEANGA Léargasach, fiontraíoch, diongb- : 22 lánaimseartha agus 3 páir- • ceol, amhránaíocht agus scan- háilte agus spreagthach. GAELSCÉAL NUACHT GHAEILGE 7 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • Féile Raifteirí i mBaile Locha Riach
Le Treasa Bhreathnach hÉanaigh agus Úna Nic Lochlainn. MÁ tá deireadh seachtaine lán Mar a deir Pádraig Ó Baoill ó spraoi agus spleodair uait is i Ghaeilge Locha Riach “Is é an mBaile Locha Riach ba cheart príomhchuspóir le Féile duit a bheith, áit a gcuirfear tús Raifteirí ná Raifteirí a cheil- anocht le féile ag ceiliúradh an iúradh mar Ghael, mar fhile, fhile ildánaigh ón 18ú agus 19ú mar amhránaí agus mar che- aois déag, Antoine Ó Raifteirí. oltóir ... Cad chuige nach Bhí an chéad Fhéile Raifteirí mbeadh bród air a bheith inár in Oirthear na Gaillimhe i 1902 gcuideachta agus Féile agus i measc na ndaoine a Ghaelach ar siúl a dhéanann d’fhreastail ar an bhféile sin comóradh ar na tréithe is fearr bhí W.B. Yeats, Jack B.Yeats, dá chuid.” Lady Gregory agus An Craoib- hín Aoibhinn féin. Tá féile in ómós Raifteirí ar siúl anois is ANTOINE Ó RAIFEIRÍ: arís ó shin, le Gaeilge Locha Riach ag plé leis le cúig bliana anuas. Ba as Cill Liadáin i gContae • Chaitheadh sé cóta fada Mhaigh Eo é Raiftéirí, fear ar bréideach agus brístí corda. caochadh mar leaid óg é tar éis • Chaith sé an chuid is mó tinneas bolgach agus a chaith dá shaol fásta in Achréidh a shaol ag seinm ar a fhidil na Gaillimhe agus ag insint a chuid filíochta Tá sé soiléir go raibh eolas i dtithe na móruaisle. Breithlá aige ar an Laidin agus ar an Raiftéirí atá ann ar an 30ú nGréigis mar go ndearna sé Márta agus dá mbeadh sé beo comparáid idir mná an inniu bheadh sé 231 bliain cheantair agus Véineas, d’aois. agus Héilin na Troí. Níor scríobhadh aon chuid • Scríobh Seán Ó Ceallaigh d’fhilíocht Raiftéirí riamh go mbun oscailt oifigiúil na féile spóideach”. Is do gach uile mhór na féile le meascán mór críche ar an Domhnach tá clár “Mise Raiftearaí an File” a dtí gur spreag Lady Gregory anocht ag a 9 a chlog sa Seom- aoisghrúpa é Féile Raiftéirí. ceoltóirí cáiliúla, ina measc na féile ag tabhairt seans duit raibh na chéad cheithre Dubhghlas de hÍde chun tab- ra Glas, sa Teach Beag i mBaile Beidh “Ceolchoirm na nÓg” i siúd Joe Burke agus Anne Con- cuairt a thabhairt ar uaigh líne de ar an sean-nóta hairt faoi thaighde ar shaothar Locha Riach. Beidh idir cheol, gcomhar le “Branar” le feiceáil roy-Burke, na hamhránaithe Raifteirí i gCillínín idir a 2.00 cúig phunt. Raifteirí agus na lámhscríbhin- amhránaíocht, fhilíocht agus amárach in Óstan Locha Riach Tommy Healy agus Muireann agus a 5.00i.n. • Is iad na dánta “Eanach ní uile a thabhairt le chéile. damhsa i gceist ag an bhféile idir a 3 agus a 5.i.n. Ní Dhuigneáin agus an damh- Beidh clabhsúr na féile i Dhúin” agus “Cill Aodáin” Is í Colette Nic Aodha, file de faoi théama na bliana seo San oíche amárach, chomh sóir Seosamh Ó Neachtain. Cawley’s i gCreachmhaoil le cuid dá dhánta is cáiliúla. bhunadh Mhaigh Eo, a bheas i “Raiftéirí ....Fear con- maith, beidh ceolchoirm Agus an fhéile ag teacht chun haíonna speisialta Maidhc Ó Foclóir Gaelainn Glórtha nach féidir a Chorcaí Sasanach chur ina dtost
Le Treasa Bhreathnach tuairimí ó ghnáthphobail na fhoghlaim baint úsáid as chun Leabhar dátheangach agus dlúthdhioscaí de ghlórtha Gaeilge agus cainteoirí na bhfoirmeacha a faightear i TÁ Sasanach darbh ainm David dúchasacha ó gach uile litríocht Chorcaí a fháil”. Ghaeilge dhúchasach Uladh anois ar fáil Webb tar éis foclóir nua de chúinne den tír. Bhí sé i gceist Tá céim bainte amach ag Ghaeilge Chorcaí a thosú ar líne acu go n-úsáidfí an Caighdeán David sa tSínis agus sa Rúisis Le Ciarán Dunbar leabhair, “gurb iontach an rud seo ach tá togra ar bun ag agus atá dírithe ar Oifigiúil seo den Ghaeilge mar cheana agus tá sé ag foghlaim é na bliantaí a chur ar neamh- Acadamh Ríoga na hÉireann fhoghraíocht, ar fhoclaíocht threoir d’oifigigh ghnó, múin- na Gaeilge faoi láthair. Is as SHEOL an tOllamh Seosamh ní agus deis a bheith ag duine leis an easpa sin a réiteach. agus ar ghramadach na nGaeil- teoirí agus an pobal i gcoitinne Corcaigh naonúr dá shinsear Watson Ulster Gaelic Voices, éisteacht le guthanna cuid de Is in Oirthear Uladh atá an geoirí dúchasacha Corcaíocha. agus ó shin i leith glacadh leis agus ba mhaith leis cultúr s’acu Bailiúchán Doegen 1931 Dé na cainteoirí dúchais deire- spéis is mó in athbheochan na Is trí úsáid a leithéid, “Mo Sgéal na treoracha ó thaobh na a thuiscint. Céadaoin na seachtaine seo sa anacha in Oirthear Uladh.” Gaeilge mar a bhí sí á labhairt i Féin” leis an Athair Peadar Ua Ghaeilge Oifigiúla ar fud na Cé gur tógadh é féin agus na Black Box i mBéal Feirste. Tá Dúirt Aodán Mac Póilin, gceantracha nach maireann sí Laoghaire agus “The Irish of tíre. ceithre ghlúin dheireannacha an leabhar bunaithe ar na Stiúrthóir Iontaobhas iontu anois agus ina bhfuil West Muskerry” le Brian Ó Cé nach nglacann David dá mhuintir i Sasana airíonn sé ceirníní a rinne an teangeolaí ULTACH Trust go bhfuil sé “de suim san oidhreacht Ghaeilge Cuív, atá an foclóir seo á chur le Webb leis gurb í an Ghaeilge go bhfuil nasc géiniteach níos Gearmánach Wilhelm Doegen nós acu foilseachán dáthean- áitiúil seachas i nGaeilge na chéile. Oifigiúil an bealach is fearr le treise aige le hÉirinn ná le in Ultaibh i 1931. gach a chur amach, chomh nGaeltachtaí beo amháin, tá Is í Gaeilge Chorcaí amach is dul, luann sé é sa bhfoclóir, Sasana. Ba mhaith leis an Tá na ceirníní sin le clois- maith leis an ábhar Gaeilge, sa obair ar leith ar siúl i nGlinntí amach atá á foghlaim ag David, “Agus mar a bhfuil difríochtaí próiseas sin agus foinsí fogh- teáil ar dhá dhlúthdhiosca a dóigh is go mbeadh fáil leit- Aontroma agus i gceantar Oiri- “Mar shampla, an focal "srian" idir Ghaelainn Chorcaí agus an lamtha na Gaeilge a roinnt leis théann leis an leabhar in headach i measc an phobail ar alla i gcónaí ó thaobh amhráin (the reins on a horse) - is focal Caighdeán Oifigiúil, táid siad an domhain idirlíne agus le éineacht le dhá dhlúthdhiosca shaibhreas na hoidhreachta agus seanchas na gceantair sin firinscneach é sa Chaighdeán luaite sa bhfoclóir chomh foghlaimeoirí Gaeilge na ar a bhfuil glórtha cainteoirí atá againn anseo i gCúige de. Oifigiúil, ach do bhí "an tsrian" maith, mar shampla, má Mumhan. Go dtí seo tá 212 dúchais as Gaeltachtaí Aontro- Uladh.” ag an Athair Peadar, agus mar fhéachann tú ar an bhfocal leathanach scríofa aige, agus ma, Ard Mhacha, an Chab- Seo an tríú leabhar a scríob- Tá Ulster Gaelic Voices, Bail- sin is baininscneach é im fho- "maireachtáil", chífir gur dar leis féin tá sé ag dul i méid háin, Dhoire, Lú, Thír Eoghain hadh ar an ábhar seo, iad ar iúchán Doegen 1931, Róise Ní clóir-se”. dheineas crostagairt do agus i bhfeabhas gach lá. agus Thír Chonaill le cloisteáil fad dírithe ar Chúige Uladh. Bhaoil, £22, ar fáil ó Iontaob- Ba i 1953 a foilsíodh Gra- "mhaireachtaint". 'sea, is obair ann. Níor tugadh an aird chéanna has ULTACH (028) 90230749 madach na Gaeilge — idir lámhaibh í, ach tá súil agam Tá an leagan is deireanaí den Dar le Róise Ní Bhaoill, as ar na ceirníní Doegen a rin- nó [email protected]; ón Caighdeán Rannóg an go mb'fhéidir le daoine gurbh bhfoclóir le fáil ag Rann na Feirste i nGaeltacht neadh i gCúige Chonnacht Cheathrú Póilí agus ó Aistriúcháin le moltaí agus mhian leo Gaelainn Chorcaí a www.corkirish.com. Thír Chonaill agus údar an agus i gCúige Mumhan go dtí www.litríocht.com. 8 NUACHT GAELSCÉAL • Dé hAoine, 26 Márta, 2010 Ceiliúradh agus faoiseamh i mBéal Feirste
Le Deirdre Ní Ghrianna
RINNE David Coultard callán bocht ina charr Formula 1 ach níor baineadh de bhua An Droichead ag bronnadh duaiseanna Ghlór na nGael i mBéal Feirste Oíche Shathairn. Bhí Halla na Cathrach, a tógadh san am nuair a bhí Preispitéirigh na cathrach i bhfách le teanga na tíre a shábháil ón neamart, dubh le Gaeilgeoirí taobh istigh agus bhí an dubh scata cruinn taobh amuigh ag imeacht Faoiseamh Spóirt. Ach b’ócáid stairiúil a bhí ag dul ar aghaidh taobh istigh ann do Ghaeilgeoirí Bhéal Íde Ní Uallacháin, Cathaoir- Íde Ní Uallacháin, Stephen Feirste. leach Glór na nGael, Pól Long ó Chomhaltas Tacsaithe Bhí an Halla Mór curtha ar Deeds ón Droichead agus Iarthar Bhéal Feirste agus fáil ag leas mhaor na cathrach, Éamon Ó Cuív, Iar-Aire na Éamon Ó Cuív, T.D. an tUasal Danny Lavery do Gaeltachta ócáid bliantúil Ghlór na nGael Sular bronnadh an duais agus arís bhí An Droichead, an teachta óráid Íde Ní Ual- mhór, nocht an tAire go raibh grúpa díograiseach ó dheis- lacháin a chloisteáil thar dóchas aige go mairfidh an ceart na cathrach ann leis an scréacha ar nós Le Mans, thug Ghaeilge, a bhí beo beathach i phríomhdhuais a thabhairt sí buíochas do na laochra a bhí mBéal Feirste in ainneoin a leo don dara huair le ceithre i measc na lucht éisteachta nó bheith “in aghaidh na trá” le bliana anuas. ar sise; “Is iad an fhoireann ar fada ach chonacthas dó le Cuireadh tús leis an ócáid le an bpáirc a dhéanamh an Straitéis 20 bhliain don fáiltiú ó Lorcán Mac Gabhann, gaisce agus déanann siad ar Ghaeilge nach mbeadh “aon Ceannasaí Ghlór na nGael son a bpobail agus a bparóiste bhaol don teanga sa sprioc agus é dóchasach go mbeidh féin é. Déanann siad le chéile uaillmhianach leis an tógáil cian ag Glór na nGael ó é, agus déanann siad go Ghaeilge a chur ó ghlúin go seo amach nó; “...tugann deonach é, mar gur mór acu glúin” go háirithe nuair a Dréacht-Straitéis 20 Bliain an mórtas cine agus an chuirfeadh an Straitéis don Ghaeilge an Rialtais comhar, glór a ndúchais, Glór “cúram na teanga ar bhonn deiseanna iontacha dúinn na nGael.” uile Éireann.” agus níl aon amhras orm ach I measc na ngrúpaí ar bron- Íde Ní Uallacháin, Éamonn Ó Neachtain, Deirdre Gillespie agus Joan Maloney ó Chumann Múchadh racán na go dtapóidh na coistí áitiúla nadh duaiseanna orthu ann Gaeilge na hAstráile, Ambasadóir na hAstráile in Éirinn Bruce Davis agus Éamon Ó Cuív TD rásaíochta nuair a d’éirigh Pól deonacha Gaeilge na deisean- agus a fuair, b’fhéidir an bual- Deeds ar an ardán le gártha na atá ar fáil dóibh sa Straitéis adh bos a ba mhó ar an oíche, ghrúpa ó Sidney agus ó Mel- agus a bhain an chéad áit i tráile Bruce Davis a gcuid molta an scata agus i ndiaidh sin.” bhí Cumann Gaeilge na hAs- bourne le bheith i láthair. An gComórtas Domhanda agus a oibre ag rá; “Cruthaíonn siad, dó pictiúir de chuid Tony Bell, Agus obair ag an lucht éis- tráile, ar thaistil ionadaithe an grúpa, a bhunaigh daonscoil mhol Ambasadóir na hAs- le coláistí samhraidh a eagrú, ealaíontóir Bhéal Feirste, a ag comhoibriú le grúpa eile bhronnadh ar an Aire, labhair Gaeilge san Astráil agus fiú ag sé ar áthas an Droichead faoin cur seó raidió i láthair, go bhua is déanaí agus mhol sé bhfuil siad ag cur i bhfeidhm obair na foirne, ach go bealach úr, cuimsitheach agus háirithe Ray Giffen agus Pilib forchéimitheach le todhchaí Ó Ruanaí. thairbheach don Ghaeilge.” Ag caint le Gaelscéal i ndi- Ba mhaith a d’fhóir suíomh aidh na hócáide thug Pól, an tseastáin don ócáid nuair a bainisteoir na heagraíochta, le ghlac Éamon Ó Cuív, Aire na fios gur baineadh geit astu leis Gaeltachta mar a bhí, a áit ag an bhua, ar seisean; “ Tá sé deireadh bhronnadh na ndu- dochreidte gur bhain muid aiseanna leis an phríomhd- dhá uair le ceithre bliana. huais a bhronnadh. Insíodh dúinn gur bhain muid Ar a chúl, léirigh fuinneoga cionn is go bhfuil an tionsc- an fhoirgnimh brat gach cúige namh leanúnach go háirithe i bhfoirm shean ghloine nuair a d’éirigh le Féile an dhaite, scáthán ar fhoirne Droichid, ceol na tíre seo agus áitiúla Ghlór na nGael agus ceol na hAlban a chur chun buaiteoirí an chomórtais. tosaigh.” Leithéid An Chuallacht, ó Ní lá rúin ag An Droichead a Ollscoil Chorcaí a bhain ndromanna a shíneadh leis an Comórtas na gCumann bhua seo agus gach seans go Gaelach Tríú Leibhéil nó mbeidh an chaithréim mhór buaiteoirí Dhuais na Comhair- acu ó seo amach nó nocht Pól; le Um Oideachas Gaeltachta “Tá an t-airgead caite agus Gaelscolaíochta ná cheana féin agus suíomh Comhlacht Forbartha Acla, againn ar an Bhóthar Ormeau gan trácht ar West Belfast le hionad úr agus halla cheoil Taxi Association as an níos mó a thógáil mar chuid Ghaeilge a chur chun cinn nó den phlean 10 mbliana atá fiú Glór na Rígh ó Chill Dara a againn agus le líon na seirb- fuair bua i nDuais Iontaobhas hísí atá ar fáil anois a leath- Ultach. nú.” GAELSCÉAL NUACHT 9 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • Ceisteanna le freagairt ag Cabhlach agus ag Rialtas na Sile
phríomhchathair Santiago. Rinneadh súnámaí ann. I ngan fhios di agus don phost. Ceann de na rudaí is suntasaí damáiste millteach d’infreastruchtúr Chabhlach, bhí roinnt bailte cósta Tháinig an tSile faoin scéal seo ná nach raibh daoine agus do shealúchas pearsanta buailte cheana féin ag tonnta ullmhaithe mar is ceart le haghaidh áitritheoirí an cheantair sin agus scriosacha agus bhí tuilleadh le teacht. measartha slán as an eachtra dá leithéid. Níl leithscéal ar maraíodh cúpla céad duine, iad sáin- Ó shin i leith, tá ráite ag an Chabhlach chrith i gcomparáid bith dó sin. Tuigeann muintir na Sile nithe i bhfoirgnimh a thit go talamh. gur sheol siad rabhadh súnámaíle facs leis an léirscrios go léir, idir óg agus aosta, go bhfuil an Le Maebh Ní Fhallúin in Santiago Thart ar 30 nóiméad níos déanaí, go ONEMI díreach tar éis an chreatha tír s’acu lonnaithe i gceantar seis- bhuail tonnta súnámaí bailte beaga ar talún. Ach nuair a d’iarr an tUachtarán forleathan a rinneadh meach. I ngach scoil múintear do DE réir a chéile, tá muintir na Sile ag chósta na Sile, ag déanamh damáiste cinntiú ón gCabhlach go gairid ina i Háítí i Mí Eanáir. Ach pháistí na rudaí gur cheart a dul i ngleic le hiarmhairtí fadtéarma- as cuimse do thithe agus do dhiaidh sin, dúirt siad gur mheas siad níl mórán fiúntais ann dhéanamh i gcás crith talún. Má tá cha an chreatha talún thubaistigh a shráideanna, agus ag marú go leor nach raibh an bhagairt sin ann níos cónaí ort ar an chósta, cuirtear ina luí bhuail an tír ceithre seachtaine ó shin, eile. mó. Thug an tUachtarán fógra poiblí comparáid a ort an baol atá ann go dtarlóidh súná- ach tá ceisteanna tromchúiseacha le Chlis ar an soláthar leictreachais raidió ansin ag impí ar dhaoine dhéanamh idir maí i ndiaidh crith talún. Níor cheart freagairt anois ag na húdaráis maidir agus bhí fadhbanna móra leis an fanacht socair agus gan a bheith buar- pholasaithe na tíre is duit fanacht ar fhógra ón gCabhlach leis an bhealach inar láimhseáladh an gcóras fón póca sa réigiún ar fad. De tha faoi shúnámaí. ná ón rialtas. Má tharlaíonn crith ghéarchéim sna huaireanta agus sna réir dealraimh, ní raibh guthán Ardaíonn sé seo cúpla ceist tháb- boichte i Meiriceá talún, bogann tú go talamh ard gan laethanta i ndiaidh na heachtra. Go satailíteach ar bith ag na húdaráis sa hachtach: conas a bhí dul amú iomlán Laidineach agus cur aon cheist. Léiríonn pátrúin na deimhin, tháinig an tSile measartha cheantar thart ar chroílár an chreatha, ar an Chabhlach maidir le gcreathanna talún le breis is céad bli- slán as an chrith i gcomparáid leis an fiú amháin i gcathair mhór Concep- féidearthacht súnámaí; cad é ba chúis chuige ceann de na ain, go dtarlaíonn siad sa tSile gach 20- léirscrios forleathan a rinneadh i Háítí ción gan trácht ar na bailte beaga le dóiléireacht na dteachtaireachtaí a tíortha is forbartha i 25 bliain. Bhí crith talún ag teacht i mí Eanáir. forimeallacha, dá bhrí sin, ní raibh d’eisigh siad; cén fáth nach raibh leith na tubaiste. agus, faraor, meabhrúchán scanrúil a Ach níl mórán fiúntais ann com- tuairim dá laghad ag na seirbhísí éige- cumarsáid cheart idir iad agus ONEMI; bhí ann nuair a tháinig sé. paráid a dhéanamh idir polasaithe na andála i Santiago ná ag an Uachtarán agus ar deireadh thiar, an bhfuil cás Léireoidh torthaí na bhfiosrúcháin tíre is boichte i Meiriceá Laidineach Michelle Bachelet díreach cé chomh dlíthiúil le freagairt ag an rialtas de na lochtanna i gcleachtais bhain- agus cur chuige ceann de na tíortha is holc is a bhí an scéal ó dheas. Ní hé go bharr an eolais chiotaigh a d’fhógair istíocht phráinnfhreagartha an rialtais forbartha i leith na tubaiste. In agal- dtí gur thóg siad turas héileacaptair ó siad. (Tá roinnt teaghlaigh a d’fhulaing ach beidh sé thar a bheith deacair lamh le ceann de na príomhbhealaí dheas an mhaidin dár gcionn chun go mór sa súnámaí cheana féin tomhas beacht a dhéanamh ar cé teilifíse cúpla lá ó shin, d’admhaigh iniúchadh a dhéanamh ar an tosaithe ar chásanna cúirte a thabhairt mhéad den locht a luíonn leis an rial- Uachtarán nua na Sile, Sebastian damáiste, go bhfuair siad radharc ina choinne). Tá dhá iniúchadh tas. Tá líon oifigiúil na marbh lagh- Piñera, go bhfuair daoine bás mar tho- agus tuiscint ar an léirscrios for- éagsúla ar bun faoi láthair ag fiosrú daithe ó bhreis is 700 go 497. Is é radh ar bhotúin mharfacha a rinne an leathan a bhí déanta i gcaitheamh na cad go díreach a thit amach idir an príomhaidhm an rialtais anois ná Cabhlach agus an Oifig Éigeandála hoíche. Chabhlach agus ONEMI agus cad é ba cuidiú leis na céadta mílte atá fágtha Náisiúnta (ONEMI) díreach i ndiaidh Is cinnte nár chuidigh an easpa chúis leis na fadhbanna cumarsáide gan dídean agus leis na páistí óga nach an chreatha talún. teagmhála idir láthair na tragóide agus agus comhordaithe eatarthu. Coicís i féidir leo filleadh ar scoil don bhliain Seo na fíricí mar is eol dúinn iad. Santiago le cúrsaí, ach ní hé sin an ndiaidh an chreatha talún, d’éirigh acadúil nua. Luath maidin Dé Sathairn, 27ú scéal ar fad. Laistigh d’achar gairid ceannaire ONEMI as oifig toisc an Feabhra, bhuail crith talún 8.8 ar an ama i ndiaidh an chreatha talún, rinne cáineadh géar a fuair an eagraíocht Is iar-Bhainisteoir ar Raidió na Life & scála Richter deisceart na Sile, gar don an tUachtarán Bachelet fógra ar raidió, faoi láimhseáil na géarchéime agus Léiritheoir Teilifíse Neamhspléach í dara cathair is mó sa tír, Concepción, bunaithe ar fhaisnéis faighte aici ón chuir an Cabhlach ceannasaí dá chuid Maebh Ní Fhallúin atá lonnaithe i San- agus tuairim is 330km ó dheas den gCabhlach, nach raibh aon bhaol a bhí ag plé le cúrsaí cumarsáide as a tiago de Chile i láthair na huaire GAELSCÉAL 10 • Dé hAoine, 26 Márta, 2010 2 NUACHT RÉIGIÚNACH CONNACHT NUACHT
4,000 Ciliméadar an turas seo á dhéanamh ag Eoin agus a chairde, séasúr inar féidir le de Rothaíocht teocht an-ard a bheith ann i Maracó d’Ospís na Gaillimhe ach ceapann Eoin gurb é an chéad chuid den turas idir Gaillimh agus Le Treasa Bhreathnach Corcaigh an chuid is deacra mar gheall ar na bóithre dainséaracha TÁ ceathrar fear chun tabhairt faoi agus na cora contúirteacha ar na thuras rothair de 4,000 ciliméadar ó bóithre sin. Ghaillimh go dtí Maracó san Afraic, Má tá suim agat deontas airgid a chun airgead a bhailiú don dhéanamh don fheachtas eagraíocht charthanachta, Ospís na carthanachta seo, níl le déanamh Gaillimhe. agat ach dul chuig Is iad siúd Eoin Geoghegan as www.mycharity.ie/events/cycle- Gaillimh, an t-aisteoir aitheanta ón toafrica nó is féidir leat do dheontas Duais Ghlór na nGael don Iontráil sraith Seacht ar TG4, Steve Murray a dhéanamh in Áras na nGael i Sráid Journal of Music” as 1,300 iris eile lán eagraíochtaí Gaeltachta anois Nua is fearr á bronnadh ar Choiste as Luimneach, Ryan Skelton ó Bhaile Doiminic i gCathair na Gaillimhe. timpeall na cruinne. Is éard a deir an fágtha neamhchinnte mar gheall ar Pobail na Ceathrún Rua. Átha Cliath agus an Corcaíoch t-eagarthóir Toner Quinn faoin ain- a dtodhchaí. Bhí cruinniú ag Pléará- Andrew Hassett a bheidh ag tabhairt “The Journal of mniúchán ná go raibh sé i gceist acu ca Chonamara an tseachtain seo faoin turas ollmhór seo. an chéad lá riamh iris úr a thabhar- caite leis an Aire Ó Cuív chun a dtod- Roghnaíodar Ospís na Gaillimhe Music” ainmnithe do fadh an mórphictiúr ar shaol an hchaí a phlé inar thug sé cuireadh mar gheall gur cheap siad gur Ghradam Utne i cheoil a sheoladh, a d’fhéadfadh dul dóibh freastal ar chruinniú le hea- carthanacht fhíormhaith í agus de i ngleic leis an ré dhigiteach, agus go graíochtaí eile ealane na Gaeltachta. bhrí go bhfuil orthu brath go hiom- Meiriceá raibh sé i gceist acu i gcónaí ainm- Bhí sé i gceist ag an Aire Ó Cuív na lán ar dhea-thoil an phobail chun na niúchán Utne a bhaint amach agus heagraíochtaí ealaíne ar fad a thab- costais reatha de €3 mhilliún in Le Treasa Bhreathnach go bhfuil siad anois ar bís go bhfuil hairt le chéile faoi aon bhrat aghaidh na bliana a bhailiú. sé sin déanta acu. Beidh na Gradaim amháin, rud a deir Péigí Ní Chong- Tógfaidh an turas seo idir 35 agus TÁ an iris “The Journal of Music” atá Utne ar siúl i Washington DCan 25 haile ó Phléaráca Chonamara nach 40 lá agus iad ag rothaíocht suas le lonnaithe sa Spidéal agus a seoladh i Aibreán... raibh uathu riamh mar gheall nach scéim a tháinig chun deiridh ag cúig huaire an chloig nó 170 míle in mí Aibreáin 2009 ainmnithe do na bhfuil siad ag déanamh an obair deireadh na bliana seo caite. aghaidh an lae, tá siad ag súil “nach Gradaim Utne i Meiriceá. Eagraíochtaí Ealaíona chéanna agus atá na comhlachtaí Tugadh síneadh ama de thrí mhí mbeidh mórán polladh rotha acu!” Tá na Gradaim Utne anois san ealaíne eile. dóibh ag an am agus ansin athraíodh Ní féidir an cineál seo turais a aonú bliain is ficheagus deir siad gur Chonamara Deir sí chomh maith go bhfuil siad é sin go síneadh ama bliana chun dhéanamh gan traenáil ach deir Eoin roghnaigh siad “The Journal of neamhchinnte tar éis ag súil gur féidir leo leanacht ar athstruchtúrú a dhéanamh ar an “go bhfuil siad an-fit mar dhaoine Music” mar gheall go raibh ascéalta aghaidh mar chomhlacht ach, i gcomhlacht. Cé go gcuireann cheana féin,” agus go bhfuil siad “ag úra, a gcuid scríbhneoireachta agus a athrú Aire na láthair na huaire, nach bhfuil siad Pléaráca Chonamara fáilte roimh an déanamh a lán traenáil endurance gcuid eagarthóireachta eiseam- Gaeltachta ró-chinnte an mbeidh siad in ann. Aire nua Gaeltachta Pat Carey, deir agus weights in Ocean Fitness i láireach agus nach féidir leo fanacht Bhí Pléaráca Teo maoinithe ag siad go bhfuil siad anois níos nGaillimh.” gach mí go dtagann an iris isteach an TAR éis don Aire Éamon Ó Cuív a Clár Forbartha Pobail na Roinne neamhchinntie ná mar bhí riamh Is ag tús mhí Mheithimh a bheidh doras chucu. Roghnaíodh “The aireacht Ghaeltachta a fhágáil tá a Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta, faoina dtodhchaí. GAELSCÉAL Dé hAoine, 26 Márta, 2010 RÉIGIÚNACH • 11
nach beag seo, an 28ú Márta, i gcean- tar Áth an Bharra Mhóir, Log na Coille. Tá dhá áit chruinnithe agus am fágála: LAIGHEAN sin Sráid Mhic Liam ag 10.30r.n. nó ag ULADH tús na siúlóide ag 11.45 san ionad NUACHT páirceála i nGleann Molúra. NUACHT Tosaíonn an tsiúlóid ag 11.45 agus de réir dealraimh is siúlóid fhada dhian sé huaire an chloig atá ann. Ta tuil- leadh eolais ar fáil ó: www.cno- cadoiri.com. Bíonn imeachtaí ilgh- néitheacha ar siúl in Ionad Cultúrtha Áras Chrónáin i gCluain Dolcáin ó choirmeacha ceoil go ranganna Gaeilge. Beidh dianchúrsa Gaeilge ar siúl tráthnóna an 28ú Bealtaine idir 7- 9 agus i rith an lae an 29ú óna 10-6i.n. Tá tuilleadh eolais ar fáil ó: www.araschronain.ie Gradam Ceoil TG4 The Boys of the Lough agus Fidil. Tá Tá dáta na féile litríochta Francaí/ na Gradaim Cheoil ar siúl ó 1998 agus Éireannaí, FrancoIrish Literary Festi- Macalla Ghaeltacht lach, mar a ndéanadh siad 2010 breathnaítear air mar phríomhscéim val, ag druidim linn arís agus beidh an siopadóireacht agus mar sin. BEIDH Gradam Ceoil TG4 2010 ar siúl aitheantais do lucht an cheoil thraidis- scríbhneoir Éilis Ní Dhuibhne i measc Fhear Manach Bhí tréan-Ghaeilge ag dul ar an in Áras Ceoldráma Loch Garman Dé iúnta sa tír. I mbliana beidh sé ina na scríbhneoirí a bheidh ag cur agus le hAnton Mac Cába bhaile céanna an t-am sin, agus Sathairn ag 8 i.n., curtha i láthair ag cheol ó dhubh go dubh le scoth che- cúiteamh cúrsaí litríochta i gCaisléan í níos láidre arís faoin tuath. Daithí Ó Sé agus Aoife Ní Thuairisg. Is oltóirí traidisiúnta na tíre le cloisteáil Bhaile Átha Cliath agus san Alliance IS nasc beo le Gaeltacht Fhear Sa lá atá inniu ann, is sampla é buaiteoir Gradam Ceoil na bliana seo agus iad le feiceáil ar an gclár teilifíse Francaise ón 16 – 18ú Aibreán. Tá tuil- Manach é Pat Flanagan ón de mheath na tuaithe é Coillte ná Seán McKiernan;, is as Carna in féin nuair a chraolfar é ar TG4 ar leadh eolais ar fáil ag: www.fran- nGarastún. Tá Pat anois 97 bli- Clochair. A mhalairt a bhí fíor Iorras Aithneach in iarthar na Gail- Dhomhnach Cásca ag 12.30i.n. coirishliteraryfestival.com ain d’aois. Rugadh é thart ar an agus Pat óg: “B’áit iontach ag an limhe an píobaire ildánach seo. Dóibh siúd i mBré tá fáilte romhaibh Chaiseal, trí mhíle soir ó dheas am é. Bhíodh aonach iontach Na buaiteoirí sna rannóga éagsúla Imeachtaí Gaeilge i teacht chuig ciorcal cainte gach Déar- ón nGarastún. ann, margadh ime agus mar eile ná Aidan O’Donnell – Ceoltóir Óg, daoin i Holland’s ag a 9i.n. Tá fáilte Is cuimhin leis tréan- sin.” Tháinig an meath mór ar Seán Potts – An Gradam Saoil, John & mBaile Átha Cliath roimh gach leibhéal. Is iad lucht an Ghaeilge bheith ag a shean- an Ghaeilge sa cheantar ag tús Finbarr Dwyer – Gradam an Chu- Le Kate Fennell Bhéal Binn atá á eagrú agus is fiú mháthair, Margaret Duffy ón na 20idí, idir Fhear Manach madóra, Cathal McConnell – Gradam teagmháil a dhéanamh leo maidir leis gceantar céanna, a fuair bás agus Liatroim. na nAmhránaithe agus Muiris Ó MÁS a bheith ag siúl agus ag labhairt na himeachtaí eile a bhíonn ar siúl acu agus é óg. “She would have Bhí siad ann, ar ndóigh, a Rócháin - Gradam na gCeoltóirí. Ina Gaeilge atá ag teastáil uait tá an go rialta. Gach eolas ag: www.anbeal- been about the top one,” an lean orthu dá labhairt. Agus dteannta sin beidh ceoltóirí eile den cumann sléibhteoireachta Na Cno- binn.com nó: 085 78243411 dóigh a chuireann sé síos ar a maireann Gaeilge trí chaint na scoth, Martin Hayes, Liam O’Flynn, cadóirí ag eagrú siúlóide don Domh- cumas Gaeilge. Labhraíodh ndaoine ar fad, leithéidí ‘Dia’s Margaret Gaeilge le gach duine. Muire dhuit’, madadh, tioc- “Labhair achan duine Gaeilge faidh tú liom’. d’amhránaíocht ar an sean-nós. thart ar an am sin,” arsa Pat. Seasann na fíricí le cuimhní Fuaireadar beirt €200 an duine chomh “Bhí níos mó Gaeilge agam an t- Pat. Ba le toghcheantar an MUMHAN maith. am sin, nuair a bhí mé trí nó Leatóin a bhain áit dúchais ‘B’fhearr liom féin Múscraí’ a bhí mar ceithre bhliain d’aois, ná mar a Pat. De réir daonáirimh 1911 ba NUACHT theideal ar an amhrán nuachumtha ag d’fhoghlaim mé ó shin.” í an Leatóin an toghcheantar ba Eibhlís Ní Shúilleabháin, agus bron- Ní raibh Gaeilge i ngach teach láidre Gaeilge i bhFear Manach, nadh €100 ar Mhuiris Mac Giolla Coda sa cheantar áfach: “Bhí sé ag Gaeilge ag beagnach 20% orthu as Inis Cara a bhí sa dara háit. brath ar an teach go ndeachaigh siúd thar an dá scór. Bhí sé rud Ba í Áine Uí Chuill, Cúil Aodha, a tú ann. Bhí siad ann a labhair é, beag bídeach níos láidre i bhain amach an dara duais sa chomór- agus daoine eile nár bhac leis.” dtoghcheantar Coillte tas sean-nóis. Chonaic sé meath ag teacht ar Chlochair. Tugadh ardmholadh don 11 an Ghaeilge agus é óg. Bhí Ní amháin go bhfuair an iomaitheoir a ghlac páirt sna comór- teaghlaigh ag fás aníos, agus ag Ghaeilge bás sa cheantar, rud a tais, agus bhí moladh ar leith ag duine imeacht leo. Tá an áit inár tharla i gcás neart Gaeltachtaí den triúr moltóirí, an t-amhránaí Áine tógadh é fá mhíle de Choillte eile atá anois marbh, ach rin- Uí Cheallaigh ón Rinn, do Chonchub- Clochair i gCo Liatroma. B’shin neadh dearmad ar fad ar har Ó Luasa ó Chúil Aodha, buachaill 13 an baile a bhíodh ag an teagh- Ghaeltacht Fhear Manach. blianain d’aois a chan go binn i gCorn le Seán Ó Loingsigh raitheoir d’fhostú chun oibreacha an Dr Uí Loingsigh. deisiúcháin a dhéanamh i gceart. Suirbhé le déanamh ar Bhí sé beartaithe cheana ag muintir Cartlann litríochta Bhaile Bhúirne bac a chur ar an dtrácht dhrochbhóthar an N22 mar agóid phoiblí ar an stráice seo den ar taispeáint i i mBaile Bhúirne phríomhbhóthar idir Corcaigh agus Cill Leabharlann Bhaile Áirne, agus tá sé i gceist cruinniú eile a AG cruinniú poiblí i mBaile Bhúirne i thionóil i gceann trí seachtaine chun Bhúirne rith na seachtaine, cuireadh in iúl go cúrsaí a mheas. TÁ ábhar cartlainne a bhaineann le bhfuil sé i gceist suirbhé obairibre roinnt de mhórfhilí agus scríbhneoirí chotabhála a dhéanamh ar stráice ain- An bua ag beirt Mhúscraí agus doiciméid stairiúla eile nis de phríomhbhóthar an N22 atá ag á chur ar taispeáint faoi láthair i Leab- gabháil tríd an gceantar. Tugadh seo le Eibhlís i gcomórtais harlann Bhaile Bhúirne. fios de thoradh cruinnitheú a bhí ag an amhránaíochta I measc an ábhair, tá saothair le gcoiste eagraithe, ‘Muintir Bhaile Pádraig Ó Cruadhlaoich (‘Gaedheal na Bhúirne’, le hoifigeach ó Oifig na BHÍ an bua ag na hamhránaithe Eibhlís nGaedheal’), Domhnall Ó Ceocháin, mBóithrethar Náisiúnta de Chomhairle Ní Shúilleabháin, Cúil Aodha, agus Pádraig Mac Suibhne (‘An Suibhneach Chontae Chorcaí an tseachtain seo Eibhlís Uí Thuama, Béal Átha ’n Meánn’) agus an tAthair Peadar Ua caite. Cuireadh coiste Mhuintir Bhaile Ghaorthaidh, in ndhá chomórtas Laoghaire. Bhúirne ar bun le déanaí mar go bhfuil amhránaíochta a reachtáladh san Tá na cáipéisí, lámhscríbhinní agus muintir na háite bréan de dhrochstaid Ionad Cultúrtha i mBaile Bhúirne an grianghrafanna bailithe ag Ionad an bhóthair ó leagadh píopaí nua deireadh seachtaine seo caite. Cultúrtha Bhaile Bhúirne ó cuireadh séireachais agus draenála in 2007. Bronnadh Corn Uí Fhlannagáin ar an tIonad ar bun 30 bliain ó shin, agus Dúradh ag an gcruinniú poiblí in Éibhlís Chúil Aodha a bhuaigh an bronnadh an t-ábhar go sealadach ar Óstán Ghobnatan oíche Dé Máirt gur comórtas d’amhráin nuachumtha agus Leabharlann Bhaile Bhúirne an cur amú achmhainní é a bheith ag pais- bhí Eibhlís Bhéal Átha ’n Ghaorthaidh tseachtain seo caite chun é a chur ar teáil poill le tarra, agus gur chóir con- sa chéad áit i gCorn an Dr Uí Loingsigh taispeáint don phobal. 12 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 26 Márta, 2010 3 TUAIRIMÍ ARDÁN Beir Bua don Lá Nua sna Stáit Aontaithe
Le Niall O’Dowd i Stáit am an chruacháis mar atá anois Cheap mé an oíche sin go raibh rud nua againn sna Stáit Aontaithe Aontaithe Mheiriceá againn anseo. Níl aon mheas agam ar stairiúil ag tosú agus go raibh na anois, ré an Uachtaráin Obama, fear Bhí na meáin chumarsáide go léir Daonlathaigh ag glacadh misnigh a thaispeáin go raibh sé in ann Bille ÍL aon dabht gurb seo ag rá go raibh deireadh leis an pholaiteoirí nach chun an bille nua a bhrú tríd an Sláinte stairiúil a chur tríd an é an tseachtain is fearr Uachtárán muna n-éireodh leis an n-oibríonn ar son na tíre go Congress. Congress, rud nach raibh do Barack Obama ón Bille Sláinte a chur tríd an House léir agus atá chomh dubh i Gach polaiteoir Daon- aon uachtarán roimhe in Nam a chuaigh sé agus an Seanad a thabharfadh gcoinne an Uachtaráin lathach ar bhuail mé ann a dhéanamh. Is ion- isteach sa teach bán. cúram sláinte do gach aon duine . leo, mháigh siad liom go tach an rud é dúinne Rinneadh iarracht a chumhacht a Ba shoiléir gur shíl na Poblachtá- stairiúil seo gurbh fhearr raibh rudaí ag athrú anseo. bhriseadh ach níor éirigh leis na naigh go dteipfeadh ar an leo dá dteipfeadh air. Ní agus go raibh an Poblachtánaigh sin a dhéanamh, is Uachtarán agus go mbeadh bhacann siad leis an tUachtarán tar éis iar- maith sin. deireadh leis an chumhacht atá damáiste atá á dhéanamh racht mhór nua a chur ar Níl aon mheas agam ar pho- aige. Cheap mé féin go raibh an siúl chun an Bille a chur tríd. laiteoirí nach n-oibríonn ar son na chuid is mó de na meáin ar aon fho- acu don tír seo, ag am an "Ní aithneoinn an tUachtarán seo, Is scríbhneoir is iriseoir é Niall tíre go léir agus atá chomh dubh i cal leo. In uaireanta, ba léir go raibh chruacháis mar atá anois tá sé tar éis an misneach a fháil O’Dowd, is ball aitheanta é den gcoinne an Uachtaráin stairiúil seo gach lámh i gcoinne Obama. againn anseo. chun dul díreach in aghaidh na phobal Éireannach sna Stáit gurbh fhearr leo dá dteipfeadh air. Ach tharla rud iontach. Bhí mé ag bPoblachtánaigh" a dúirt polaiteoir Aontaithe. Tá leabhar amuigh aige Ní bhacann siad leis an damáiste an Teach Bán oíche Lá ’Le Pádraig amháin liom. fá láthair, 'An IrishVoice’ ó O'Brien atá á dhéanamh acu don tír seo, ag agus bhí atmaisféar iontach ann. Agus sin mar a tharla sé, tá ré Press. Ba chóir do na Ceardchumainn spriocanna nua a aimsiú
Le Conall Ó Mórán daoine fásta atá ag obair, ag reáchtáil a leath dá gcuid ioncaim, i bhfoirm shin, ná stop a chur le dúshaothrú oib- gcuid comhlachtaí féin. Seo athrú mill- cánach, chun an tír a choimeád ag Ag teacht ar ais arís rithe. Déanann úinéirí mionchomh- HÍ am ann nuair a chreid teanach mór i gcultúr eacnamaíochta obair. Nuair a deir mé mionchomhlach- lachtaí an-chuid gearáin faoi cé chomh daoine go raibh ceardchu- na tíre seo le fiche bliain anuas. taí, tá mé ag trácht anseo ar ghnáth- go dtí an dream dian agus atá an saol orthu ach níor mainn radacach sa troid Bhí am ann nuair d’imíodh Éirean- jabanna, daoine atá ag reáchtáil siopaí bídeach a reáchtálann bhuail mé riamh le duine acu a bhí in Bacu chun cosc a chur ar an nach ar imirce go Meiriceá agus tar éis caifé, gruagairí, gréasaithe, siúinéirí na ceardchumainn, an ann dúshaothrú a dhéanamh orthu gcos ar bolg a bhí ar siúl ag dó tamaillín ama a chaitheamh ansin srl., obair nach bhfuil PhD ag teastáil féin. fostóirí beaga agus móra, anseo agus i bhí sé nó sí breá sásta gnólacht beag a chun é a dhéanamh. Seo comhlachtaí ‘chléir dhearg’ a I measc na n-aidhmeanna atá ag na gcéin, ar a gcuid oibrithe. Anois, crei- bhunú agus dul sa seans ar an bhfion- nach bhfuil carn mór airgid ag teastáil d’fhéadfá a thabhairt ceardchumainn ná fuascailt a deann fostaithe na gceardchumann traíocht. An fear nó an bhean chéanna, chun iad a bhunú. Seo obair atá fonn ar dhéanamh ar a gcuid baill chun saol féin go bhfuil siad fós radacach ach leis dá bhfanfaidís in Éirinn, ní bheadh an dhaoine a dhéanamh os rud go dteast- orthu, caithim súil go níos fearr a bheith acu. Dea-aidhm ar an mballraíocht acu tar éis titim ó na fonn céanna orthu. aíonn uatha stiúradh a dhéanamh ar a minic ina dtreo ag ndóigh. Ach cén fuascailt a b’fhearr ná naoi déag ochtóidí, nuair a bhí dhá thri- Chreid siad go dteipfeadh orthu, saol féin, a bheith i gceannas orthu iarraidh a thuiscint an seans a thabhairt do dhuine, nó do an de lucht oibre na hÉireann i gceard- agus ar ndóigh tarlaíonn sé sin, ach féin, gan aon duine ag déanamh dhaoine, seilbh eacnamaíochta a ghla- chumainn, go dtí an lá atá inniu ann, níor theastaigh uatha an caitheamh saoistíochta orthu. cad a spreagann iad? cadh ar a saol féin. agus gan ach an tríú cuid díobh siúd atá anuas a bheadh cinnte ag teacht ina Ag teacht ar ais arís go dtí an dream Mar a scríobh mé níos Ní bheadh aon ‘mháistir’ in ann rá leis ag obair ag díol a gcuid táillí ball- dtreo a fhulaingt anseo sa bhaile, i bídeach a reáchtálann na ceardchu- túisce tá líon a mball- an ‘sclábhaí pá’ cé mhéad uair an chloig raíochta leis na cumainn. measc a gcuid ‘cairde’. Má rinne an mainn, an ‘chléir dhearg’ a d’fhéadfá a oibre chaithfeadh sé nó sí a dhéanamh, Is dóigh liom gur féidir tomhas a Tíogar Ceilteach aon ghar don tír thabhairt orthu, caithim súil go minic raíochta ag titim go cé mhéad airgead a d’fhéadaidís a thuil- dhéanamh, bunaithe ar an mhéid seo, d’athraigh sé an meon go dtí ár ina dtreo ag iarraidh a thuiscint cad a tubaisteach agus leamh. Ar ndóigh seo an gnáthshaol ag nach gcreideann tromlach mór d’oib- bhfréamhacha eacnamaíochta. spreagann iad? Mar a scríobh mé níos lasmuigh den earnáil an bhfiontraí – tá sé i gceannas ar a shaol rithe na tíre gur fiú a gcuid airgid a chur Ag uasphointe an Tíogair, nuair nár túisce tá líon a mballraíochta ag titim go féin. Ní bheadh i gceist ach bun-mhod- amú ar a gcuid fuascailteoirí sna ceard- chreid muid riamh go stopfadh an tubaisteach agus lasmuigh den earnáil phoiblí níl mórán hanna gnó a mhúineadh dá gcuid baill chumainn chéanna. carnabhal, bhí cúpla céad comhlacht phoiblí níl mórán daoine sásta máirseáil daoine sásta máirseáil agus scaoileadh leo chun a gcuid Is féidir bheith cuibheasach cinnte nua sa tseachtain á bhunú anseo. Is leo sna laethanta seo. leo sna laethanta seo. gnólachtaí a reáchtáil. Smaoinigh air, na go bhfuil idir 200,000 agus 250,000 trua é ach tá roinnt mhaith acu ag Tá sé in am dóibh, mar sin, athbhrei- ceardchumainn ina gcrann taca ag fion- mionchomhlacht sa tír seo, gach aon dúnadh anois, chomh tapa céanna. Is thniú a dhéanamh orthu féin agus spri- traithe. Anois bheadh sé sin radacach! cheann acu á rith ag fiontraithe - iad na fiontraithe beaga seo cnámh oc nó spriocanna nua a aimsiú. Mar Ach ar ndóigh ní dhíolann fiontraithe daoine móra, daoine beaga, sean agus droma ár ngeilleagair. Ní hé amháin go shampla, cén fáth nach mbeidís fíor- táillí ceardchumainn. óg, gnáthdhaoine. bhfuil na comhlachtaí seo ag táirgeadh radacach agus casadh iomlán a Is féidir a bheith cinnte freisin, ós rud agus ag díol a gcuid cánach, a choimeá- dhéanamh ar a ‘ngnó’, mar a dhéanann Is iar-chomhfhreagraí gnó le RTÉ é é go bhfuil thart ar 1.8 milliún duine fós dann an earnáil phoiblí ag feidhmiú, gach gnó eile má tá siad ag iarraidh Conall O Móráin, tá comhlacht ag obair sa tír, in ainneoin na ach os a chionn sin, ar ndóigh, fos- maireachtáil. Mar a dúirt mé, ceann de cumarsáide aige - The Media Group géarchéime eacnamaíochta, go bhfuil taíonn siad seo na céadta míle duine na spriocanna atá ag na ceardchumainn agus is láithreoir é ar an Sunday breis agus deich faoin gcéad de na eile, agus arís iad siúd freisin ag díol ó bunaíodh iad breis agus céad bliain ó Business Show ar Today FM GAELSCÉAL TUAIRIMÍ 13 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • Saoirse do ‘Padania’?
Cad chuige a vótálann 30% de mhuintir Veneto in Oirthuaisceart na hIodáile do Lega Nord?
Le Ciarán Dunbar
S páirtí polaitiúil iad Lega Nord atá ag iarraidh, go hoifigiúil ar a laghad, go mbrisfeadh Tuais- ceart na hIodáile ón chuid eile den tír. Is dócha go bhfuil corrd- huineI sa pháirtí a bheadh ar son neamhspleáchas iomlán do Padania, an t-ainm a thugann lucht an Lega ar thuaisceart na hIodáile. Déanta na fírinne áfach is dócha gur ag iarraidh feidearálachais atá siad, sin an tuiscint a bheadh ag an ghnáthdhuine sna ceantracha ina bhfuil an Lega láidir cibé ar bith. Labhair mé le daoine éagsúla as Veneto in oirthuaisceart na tíre, an ceantar a thugann an tacaíocht is mó don Lega ar an cheist. Cé nach raibh “Tomhas cé hé an duine deireannach do thithíocht, d’obair agus do chear- “D’fhulaing siadsan inimirce, anois tá cónaí orthu i dtearmainn, smaoinígí oiread is duine amháin acu sin sásta a ta sláinte?” air!” admháil gur thug siad tacaíocht dóibh, fuarthas amach go raibh bhfuil an rialtas sa Róimh ag éascú Iodáil féin é an seasamh seo agus nacha. daoine báúil le smaointe s’acu agus sin. Déanta na fírinne, tagann 9.5% de maítear nach bhfuil i gceist ach claon- CÉ HIAD LEGA NORD? Is mé ag caint le lucht Veinéise, ba sásta iad a chosaint go tréan fiú. OTI na hIodáile as an réigiún, níos lú adh i gcoinne múinteoirí ón deisceart léir dom gur cúrsaí airgid agus cúrsaí Tá íomhá ‘garbh’ ag an Lega agus ní mar a shíleann daoine áirithe ach agus nach bhfuil ach dochar déanta cánach a bhí taobh thiar de tha- bheadh go leor daoine meá- measartha ard ag an am céanna. do theangacha réigiúnda mar gheall caíocht Lega Nord agus gur chuir “an naicmeacha ach go háirithe sásta a Déanann daoine an pointe go ar thacaíocht an Lega. Ar an lámh • Is é Lega Nord per easpa aitheantas” don rachmas a admháil go dtugann siad tacaíocht daingean go bhfuil an costas eile, níl mórán tacaíochta ag teacht ó l'Indipendenza della Pada- bailítear sa réigiún isteach ar dhaoine dóibh. maireachtála i bhfad níos ísle ó dheas pháirtí ar bith eile don chúis sin. nia (Conradh an Tuaiscirt ach go háirithe ach bhí rud éigin eile Is dócha, ar an ábhar go bhfuil bea- Mhothaigh mé i gcónaí go raibh ar Son Neamhspleáchais ann fosta. gnach 30% den vóta ag an Lega in daoine míchompordach agus mé ag do Padania) an teideal iom- Ba léir go raibh cloch sa mhuin- Veneto áfach, go nglacann daoine gur Cuirtear ciníochas i leith an cur ceisteanna fá mhionteangacha lán ar an bpáirtí chille ag daoine do na hIodálaigh ó ionann ionsaithe ar an Lega agus ion- Lega go minic. Ní doiligh sin orthu, ba léir go bhfuil náire éigin i dheas, “is as an Róimh na polaiteoirí saithe ar mhuintir s’acu féin. gceist go fóill. • Bunaíodh iad i 1991 nuair uilig,” a chuala mé go minic - rud nach D’aithnigh duine ar labhair mise leo a chreidiúint, mar shampla Cuirtear ciníochas i leith an Lega go a tháinig roinnt páirtithe bhfuil fíor in aon chor dar ndóigh, ach áfach nach bhfuil mórán céille le bhain Giancarlo Gentilini, minic. Ní doiligh sin a chreidiúint, réigiúnda le chéile faoin ba mhinic a thug an Lega “gadaithe coincheap “Padania,” “cacamas atá méara Verona de chuid an mar shampla bhain Giancarlo Gentili- bhrat sin na Róimhe” ar rialtas na hIodáile, cé ann” dar le roinnt mhaith acu ach ni, méara Verona de chuid an Lega, na go bhfuil siad anois mar pháirt de. maítear nach bhfuil ann ach “caint Lega, na binsí ar shiúl ó na binsí ar shiúl ó na páirceanna áitiúla • Tá Lega Nord mar chuid “Déantar neamhaird ar Veinéis ... dhéimeagógach” agus iarracht chun páirceanna áitiúla chun “bac chun “bac a chur ar na hinimircigh as de chomhrialtas na nuair a smaoiníonn daoine ar an daoine a ghríosú. a chur ar na hinimircigh as a a bheith ag cruinniú thart orthu.” hIodáile i láthair na huaire Iodáil, smaoiníonn siad ar an tSicil nó Tá an Lega go mór i bhfách le fei- Cuireadh bac ar shiopaí ceibeab i in éineacht le páirtí an ar an Róimh amháin,” a dúradh liom. dearálachas ó thaobh polasaithe bheith ag cruinniú thart gcathair eile. phríomh-aire Silvio Arís, ní fíor sin go hiomlán, fioscach (fiscal policy) de. orthu.” Maíonn póstaer úr toghchá- Berlusconi, Il Popolo della smaoiníonn daoine ar chathair Is é sin le rá go mbeadh smacht ag naíochta s’acu, a bhfuil léaráid de Libertà. Veinéise go cinnte, ach ní smaoiníonn na réigiúin ar an dóigh a gcaitear fosta, “mar shampla, más oibrí de Mheiriceánach dúchasach air, “D’fhu- daoine ar na ceantracha tionsclaíocha airgead agus go mbeadh níos mó den chuid na comhairle sa tSicil thú, tá tú laing siadsan inimirce, anois tá cónaí • Thug 10.2 de mhuintir na thart air. cháin a bhailítear go háitiúil á saibhir ach más oibrí de chuid na orthu i dtearmainn, smaoinígí air!” hIodaile tacaíocht dóibh sa Tá na barúlacha seo taobh thiar de caitheamh go háitiúil. Is polasaí é sin comhairle thú anseo, bocht atá tú, níl Séanann cuid mhór de mhuintir toghchán is déanaí, an chuid mhór den tacaíocht a a bhfuil tacaíocht nach beag ann dó, sin cothrom ar chor ar bith, caithfidh Veinéise go bhfuil an Lega nó muintir toghchán Eorpach. Ba é sa fhaigheann Lega Nord sa réigiún, tá ar an ábhar nach dtagann ach 24% de rátaí difriúla a bheith ann.” Veinéise ciníoch áfach, “tá inimircigh réigiún Veneto, áit ina an tuiscint ann go forleathan gurb iad OTI (GDP) na hIodáile ón Deisceart Tá clú ar an Lega le blianta beaga níos ‘imeasctha’ in Veneto ná áit ar bhfuil cathair na Veinéise, “an Lega an t-aon dream atá ag ach tagann 54% ón Tuaisceart. anuas as tacaíocht a thabhairt do bith eile san Iodáil, in Calabria agus sa a fuair siad an leibhéal seasamh an fhód ar son na Veinéise. ” Maíodh go minic liom gurb as Vene- theangacha réigiúnda cé nach minic a tSicil caitear go dona leo ach tugtar tacaíochta is airde acu, Is é go síltear go bhfuil an Lega ag to a thagann 30% de OTI na hIodáile, bhaineann urlabhraithe an pháirtí postanna is tithe dóibh in Veneto.” 28%. cosaint an tuaiscirt agus saibhreas an go bhfuil siadsan “ag íoc as an deis- úsáid as teanga áitiúil ar bith go Maítear go bhfuil níos mó claonadh i tuaiscirt an toisc is mó taobh thiar de ceart” agus go bhfuil airgead s’acu á poiblí. Glacann cuid mhór daoine gcoinne daoine as an Deisceart ná www.leganord.org/ thacaíocht s’acu, ní náisiúnachas ghoid ag an maifia agus eile agus go mar ionsaí ar an Iodáilis agus ar an mar atá ann do dhaoine eachtran- Padania é ar chor ar bith. GAELSCÉAL 14 • TUAIRIMÍ Dé hAoine, 26 Márta, 2010
Gaelscéal An Chuasnóg, Baile Ard An Spidéal, Co. na Gaillimhe
bhfuil ardmheas acu air agus tá a mha- bhuntáiste nó ina mhíbhuntáiste aige Imeacht Uí lairt ann freisin. Sin an pholaitíocht. Níl agus é ag plé le cúrsaí Gaeltachta agus Rith 2010 dabht ann ná gur chuir sé an Ghaeilge i tuaithe. GHLAC na mílte daoine páirt i Rith 2010 Chuív mbéal an phobail, cé gurbh fhearr linn Tá Máire Ní Chochláin i mbun na ar fud na tíre, idir Ghaeltacht is iar- I NDIAIDH dó a bheith ina Aire Gnóthaí mar Ghaeil go léir go mbeadh sí ann mar Roinne Oideachais anois. Táthar ag súil Ghaeltacht. Ba é an soiscéalachas is Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta le hocht theanga phobail seachas mar ábhar con- go mbeidh sí báúil don tumoideachas éifeachtaí ar son na Gaeilge dá raibh mbliana, tá Éamon Ó Cuív á aistriú go spóide. Ach cheana, ní féidir aon Gaeilge agus go mbeidh sé de mhis- againn le blianta. dtí An Roinn Coimirce Sóisialaí. amhras a bheith ann ná go bhfuil neach aici an Ghaelscolaíocht a chothú D’éirigh leo na mílte euro is punt a Caithfear an t-aistriú seo a mheas mar Éamon 100% ar son chúis na Gaeilge sa agus go mbeidh sí ag cur le líon na bhailiú do chúis na teanga i gceartlár ardú céime d’Éamon Ó Cuív. Is ról táb- Ghaeltacht agus lasmuigh di. An mbei- nGaelscoileanna seachas a bheith ag cur ghéarchéim airgeadais. Is éacht oibre é hachtach é agus beidh buiséad mór dh an chéad fhear eile chomh tugtha bac ar bith ar an fhás rábach atá orthu i sin, táthar ag súil go rachaidh an t- faoina stiúir aige. Beidh roinnt mhaith céanna don chúis sin? láthair na huaire. airgead sin i dtreo na riachtanais is mó teaghlaigh in Éirinn ag súil go mór go Tá Ciarraíoch, Pat Carey, anois againn atá againn mar phobal teanga. mbeidh sé in ann don phost seo. mar Aire Roinn Gnóthaí Pobail, Is ábhair dóchais iad na daoine óga a Níl mórán measa ag na meáin Bhéarla Comhionannais agus Gaeltachta. Beidh d’eagraigh is a ghlac páirt i Rith 2010, ní i mBaile Átha Cliath ar an Aire Ó Cuív le feiceáil cé chomh héifeachtach is a An Droichead amháin do na Gaeil ar fad ach don tír ar ach ní hiad a dheachtaíonn cé a suíonn bheas sé sa ról, guíonn muid gach rath COMHGHAIRDEAS le foireann an fad. sa Dáil, sin pribhléid atá ag vótóirí agus air. Is comhartha maith é go bhfuil Droichid, lárionad Gaeilge Dheisceart Ní dúirt siad é, rinne siad é, rith siad is léir go bhfuil an-mhuinín ag an Gaeilge líofa aige. Bhéal Feirste, a bhain príomhdhuais é. Taoiseach, Brian Ó Comhain, san Aire Ó Cé go bhfuil an Ghaeilge láidir i Ghlór na nGael i mbliana. Cuív. mBaile Munna , níl Gaeltacht thraidis- Is dea-shampla iad den obair ar an Níl muintir na Gaeltachta ar aon fho- iúnta ar bith i dtoghcheantar an Uasail talamh atá riachtanach leis an Ghaeilge cal faoi Éamon Ó Cuív agus a bhfuil Carey, Baile Átha Cliath Thiar Thuaidh, a athbhunú mar ghnáth-theanga Foras na Gaeilge déanta aige don Ghaeltacht áfach. ná níl sé faoin tuath ach an oiread. laethúil agus is eiseamláirí iad don tír ar TÁ muid fíorbuíoch d’Fhoras na Gaeilge Táthar ann a aontaíonn leis agus a Beidh le feiceáil an mbeidh sé sin ina fad. as cuidiú le maoiniú Gaelscéal.
Ar na blaganna Féach www.andrumamornuacht. Iriseoirí i mBaol blogspot.com chun tuilleamh a léamh. iGaeilge: “Ní fheadar ar cheart dom bille a Gradam Blaganna chur chuig Ciaran Dunban (sic.), eagarthóir Salimova céard a tharlaíonn ag Sabina nach timpistí a bhí Gaelscéal, as ucht úsáid a bhaint as nuair a chuireann tú na ceis- iontu. Dar léi, is í an Rúis an tír na hÉireann 2010 coincheap iGaeilge, an Gaeltacht Gan Teo- teanna crua. Cuirtear sa is contúirtí d’iriseoirí a rainn, mar mhanna, de réir mar atá luaite bpríosún thú agus muna labhraíonn amach i gcoinne an Le Treasa Bhreathnach aige in agallamh atá foilsithe ar an suíomh gcuirtear, cuirtear bac ort agus chórais. Is uafás atá sa tais- ‘Gaelport’ inniu? ...Níl a fhios agam an ar do chlann. Ní raibh aon peántas seo ach is ceann é a BEIDH gradam blaganna na hÉireann á bhfuil feoil curtha ag an tUasal Dunbar ar an Le Bernie Ní Flathartha rogha ag Sabina, a dúirt sí, ach chuirfeas oideachas ar reáchtáil sa Radisson Blu i nGaillimh san manna seo go fóíll. Mura bhfuil is féidir leis imeacht as a tír dhúchais lena dhaoine. oíche amárach ag tosú ag 7 i.n. I measc na é do sheiceáil ar an phostáil seo ar iGaeilge a beirt mhac. Cailleadh a fear Tá fiú beirt Éireannach i 22 rannóg de ghradam tá rannóg do bhla- foilsíódh i mí Iúil seo chaite.Ní dócha gur Á taispeántas ar siúl céile sa bpríosún go measc na n-iriseoirí atá luaite – ganna ina bhfuil an Ghaeilge úsáidte. Tá cheart bheith buartha faoi” i Músaem na Gail- tragóideach. Veronica Guerin, a dún- cúig bhlag san iomaíocht do dhuais na féach www.igaeilge.wordpress.com chun limhe faoi láthair a Tá cara léi sa bpríosún le mharaíodh agus í ag fiosrú scéil Gaeilge, Réabhlag scríofa ag Réamonn Ó tuilleadh a léamh. Tchuirfeas ag hocht mbliana anuas agus tá faoi choiriúlacht, agus Martin Ciaráin, An Druma Mór scríofa ag daoine Smaointe Fánacha Aonghusa: “Beidh mé smaoineamh súil aici achainí a dhéanamh trí O’Hagan, iriseoir don Sunday éagsúla ach ag Eoghan Ó Néill go príomha, féin ag tarraingt siar ón idirlíon ar feadh an daoine. Léiríonn Journalists at Amnesty International le go World, a chaitheadh agus é ag iGaeilge, scríofa ag Conchubhar Ó Liatháin, Charghais. Feicfidh mé um Cháisc nó mar Risk an chontúirt ina bhfuil na saorfar é. Tá cairde eile aici a siúl abhaile. Níor thaitin a Smaointe Fánacha Aonghusa scríofa ag sin sibh!” meáin, agus iad ag obair ar fud cailleadh agus iad ag tuairisciú chuid scéalta leis na Dílseoirí Aonghus Ó hAlmhain, Nótaí Imill le Dennis Féach www.aonghus.blogspot.com chun an domhain. Ó 1996 amháin, ar chogaí ach freisin deirtear ach ní fios go dtí seo cé a King atá lonaithe i Meiriceá le Dialann Scott, tuilleamh a léamh. maraíodh 1,000 ball de na gur cailleadh go leor iriseoirí i mharaigh é. Is cinnte gur chuir curtha le chéile ag Scott de Buitléir. Seo Nótaí ón Imill: “Den chéad uair riamh, meáin, idir iriseoirí, cheama- dtimpistí cairr . . . ach tá a fhios an taispeántas ag smaoineamh blaiseadh dá bhfuil scríofa ar na blaganna beidh cúram sláinte ar fáil do dhaoine radóirí agus ghrianghrafadóirí mé féin. áirithe sin an tseachtain seo: bochta (agus do dhaoine dífhostaithe nach agus tá na mílte eile faoi chois, Tá dearmad déanta ag go leor Réamhlag: “Chuaigh mé féin a amharc ar bhfuil beo bocht fós) sa tír seo ar bhonn rial- sa bpríosún. Tá an t-ádh linn sa tír againn gur cailleadh daoine chuid de Rith 2010 atá ag dul ó Bhéal Feirste ta. Tháinig an dlí nua seo isteach anocht a Is iriseoir as an Asarbaiseáin agus iad ag baint saoirse amach go Gallaimh tríd Bhaile Átha Cliaith in Iúr bhuí le hObama agus a pháirtí. Níor chaith atá ina cónaí i gCathair na Gail- seo go bhfuil saoirse in Éirinn agus sin é an fáth nach Cinn Trá. Bhí na reathaí ag ardú airgid don fiú is Republican amháin vóta ar son an dlí. limhe le cúig bliana anuas a labhartha agus bhfuil an meas céanna againn Ghaeilge agus ag iompar bata ina bhfuil Tá páirtí an doichill á dhéanamh féin chuir an taispeántas le chéile ar shaoirse na cainte agus atá i teachtaireacht ón Uachtarán Uasal Máire neamhábhartha en masse.” mar go raibh sí ag iarraidh aird foilseoireachta dtíortha eile, ina bhfuil siad fós Mhic Giolla Íosa a thugann an-tacaíocht go Féach www.nimill.blogspot.com chun tuil- a thabhairt ar an chaoi a againn agus murach ag troid ar a son. deo dár dteanga dhúchais. Féach www.ray- leamh a léamh. gcaitear le hiriseoirí i dtíortha iad ní bheadh na Tá Journalists at Risk ar tais- mondkieron.blogspot.com chun tuilleadh a Dialann Scott: “Sa bhliain 2005, scrios RTÉ eile. Tá an t-ádh linn sa tír seo peáint gach lá ó Luan go léamh. Raidió na Gaeltachta a pholasaí gan liricí go bhfuil saoirse labhartha agus scannail atá faoi Satharn, i Músaem na Gail- An Druma Mór: “Deir an Dr Dónall Mac Bhéarla a chraoladh ar an stáisiún chun foilseoireachta againn agus bhráid againn ós limhe ón 10r.n. go 5i.n., cead Eoin, Easpag Cúnta i ndeoise Dún is Anocht FM a bhunú; spás ar ‘RnaG’ curtha murach iad ní bheadh na scan- comhar an phobail. isteach saor in aisce agus é ar Conaire, gur trua nár chuir an Pápa Benedict in áirithe d’aos óg na Gaeilge. Is é an nail atá faoi bhráid againn ós siúl go dtí an Cháisc, am a físeán ar fáil mar aon lena tréadlitir. Dar leis eiseamláir is fearr dá bhfuil ag Anocht FM comhar an phobail. Mar sin, Mar sin, samhlaigh tír mbeidh muid ag comóradh Éirí go gcuireann sé go mór le teachtaireacht ná C2 ar BBC Radio Cymru, .i. Raidió na samhlaigh tír gan na meáin – cé gan na meáin – cé Amach 1916! mar seo má bhíonn aghaidh le feiceáil agus Breataine Bige.” a chuirfeadh na ceisteanna a chuirfeadh na ba láidre an tréadlitir dá mbeadh a Féach www.dialannscott.blogspot.com crua? Is iriseoir í Bernie Ní Fhlatharta macasamhail ann.” chun tuilleamh a léamh. Ach tá fios maith ag Sabina ceisteanna crua? leis an gCuradh Connachtach GAELSCÉAL TUAIRIMÍ 15 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • Na Túir Éabhair
Conas a chreidfidh túir. Níl anois áfach. Conas go Bíonn greann ann agus bíonn gru- Phátrúin na tíre, bhí tuilleadh scei- mbeadh? Ní scannail iad na scéalta aim ann ach bíonn tuairim nochta i Ní scannail iad na thiúintí fós ag teacht inár dtreo a muid san Eaglais seo, na sceithiúintí seo, na tuairiscí gcónaí ann. bhuíochas leis na meáin chéanna. seo! Is ábhar náire iad ar fad don uile Sa cheann áirithe seo, bhí sé ag scéalta seo, na Agus é ag mionnú rúndachta ó íobar- Chaitliceach go brách bhall den eaglais (sinne ina measc) a cur cosaint láidir chun cinn i leith an sceithiúintí seo, na taigh an Athar Brendan Smyth, nuair chreid go raibh focal Chríost á Easpaig Martin Drennan, é ag diúltú a bhí sé ag glacadh fianaise uatha, arís? sheachadadh agus á chur chun oibre éirí as oifig de bharr é a bheith ainm- tuairiscí seo! Is ábhar bhí an Cairdinéal Seán Brady inár saol againn, nó rud éigin mar nithe i dtuairisc Murphy. Ní aontaím náire iad ar fad don ciontach as coir é féin. Bíodh is go sin. áfach le tuairim an Athar Lyng faoi uile bhall den eaglais ndeir sé gur ag déanamh birt de réir Má tá aon chreidiúint ag an bhfo- na meáin, gur uainne atá an díocas briathar a shinsir féin a bhí sé, an é cal a thuilleadh, ba pheacaí iad! seo ag teacht fáil réidh leis na heas- (sinne ina measc) a sin a leithscéal do na híobartaigh ar Níor chreid mé san institiúid le paig a bhí in Ard-Deoise Bhlaile Átha chreid go raibh focal fad a ghortaigh Brendan Smyth sna fada agus ní hé go raibh faisnéis Cliath le linn na 90í agus nach Chríost á blianta i ndiaidh 1975 go dtí gur gab- éigin agamsa ar choireanna a bhí le ndearna a ndóthain leis na coirpigh hadh é i 1993? Le Páidí Ó Lionáird múscailt ag na meáin a bhí sásta seo a chur in aithne do na húdaráis sheachadadh agus á B’fhéidir gur de thairbhe na cluas éisteachta a thabhairt d’íobar- cuí. chur chun oibre inár nuachta is déanaí seo nach bhfuil taigh a bhí in ann saol éigin a chur le Is iomaí botún atá déanta ag na saoil againn oiread is focal cloiste againn ó Á fadhbanna ón mbun chéile dóibh féin in ainneoin na mí- meáin le blianta anuas ach ní seo Ardeaspag Bhaile Átha Cliath, Diar- aníos le sonrú i mór-insti- úsáide seo ar fad. ceann acu. Seo bua, ní dóibh siúd ag muid Martin, ó d’fhill sé ón tiúidí na hÉireann agus go É sin ráite, táim tar éis mo mheon plé leis na meáin ach don tsochaí i gcomhthionól úd. An raibh a fhios deimhin an domhain ach a oscailt arís beagán don eaglais le gcoitinne. aige go mbeadh an scéal seo ag ní faic iad i gcomparáid blianta beaga anuas. Téim ar Aifre- De réir na tuairisce a foilsíodh le teacht chun solais? Cá bhfios? Sa lenaT bhfuil d’easpa creidiúna fágtha ann corruair in eaglais na nAib- déanaí, ní dhearna an tEaspag Dren- chás seo, ní binn béal ina thost! ag an aon institiúid a raibh tóir ag histíneach i gCathair na dTreabh. Is nan aon bhotún agus ní cheapaimse Pé scéal é, caithfidh an Cairdinéal móramh na nGael uirthi le míle go maith liom a mbíonn ar siúl acu. gur cóir dó éirí as oifig muna gcea- a ról féin sa scéal uafáis seo a mheá leith bliain anuas. Anois tá fadhban- Creidim gur fir mhaithe iad na pann sé féin é – éirí as follasach a agus a mhachnamh a dhéanamh ar a na ón mbarr anuas ann agus is cosúil sagairt oird atá ann. Tá neamh- bheadh ann muna gcreidfeadh sé thodhchaí. Ach tá ceist amháin ar a nach bhfuil siúd ag barr an dréimire spleáchas agus léann ar leith acu. féin go mbeadh tairbhe nó fiúntas bhfuil amhras fós faoina fhreagra in ann dul i ngleic leo. Cuireann siad dúshláin os comhair a ann. agus is é sin, dá n-ofraladh sé éirí as Rugadh agus tógadh mise sna dtréad. Baineadh barrthuisle asam Ach caithfidh an tEaspag agus an don bPápa, an nglacfadh sé leis? seascaidí déanacha agus ní raibh cúpla seachtain ó shin ámh, an cliarlathas i gcoitinne teacht chucu Nach raibh Ratzinger ciontach as a seachtain nuair nach rabhas ag tseachtain ar fhill na hEaspaig Éire- féin i dtéarmaí na ngortuithe agus bhodhaire féin sa Ghearmáin? freastal ar aifreann an Domhnaigh. annacha abhaile i ndiaidh a na gonta agus na bpionóis saoil atá Bhí iontaoibh láidir againn as an gcomhthionól leis an bPápa Bene- gearrtha ar íobartaigh na sagart agus Is craoltóir idir láithriú agus stiúradh eaglais. Bhíomar inár bhfreastalaithe dict sa Róimh. na mbráithre sin a rinne olc. neamhspleách teilifíse agus raidió é fonnmhara Aifrinn agus bhí suim Gach Domhnach (nó Satharn i mo Ar an ábhar sin, caithfear tosú ag Páidí Ó Lionáird. Múineann sé ábhair againn ina raibh le rá ag an sagart ina chás -sa) bíonn colún toipiciúil agus an mbarr. Le seachtain nó dhó iriseoirí mar léachtóir pháirtaim- chuid seanmóirí – é ag tabhairt léar- reatha ó pheann Dick Lyng, sagart an anuas, go híorónta, le linn cheil- seartha in Ollscoil Chathair Bhaile gais ar na rúin faoi cheilt sna scriop- Pharóiste úd, sa bhileog Aifrinn. iúradh seachtaine Lá Naomh- Átha Cliath (DCU).
Litir ón Iar-Aire Gnóthaí Pobail SÚIL SIAR ar an stair Tuaithe Agus Gaeltachta, Éamon Ó Cuív T.D “Ceist na hÉireann”
TÁ an-áthas orm fáilte mhór a rathúil. An Stoc, Márta 1920 cheapadh d’Eirinn, ceann do Ghaed- na hoidhche. chur roimh an bhfoilseachán Mar fho- hil agus an ceann eile do Chúige Ní fusa ar a réidhteach í ná an nua Gaelscéal agus tá mé ag cal scoir Ceist Aimhréidhteach Uladh, agus ní léigfe sé don dá cheist eile, ní rud é a thugas sásamh súil go gcuirfidh sé go mór le glacaim dhream teacht un a chéile ach ar intinne dhó bheith a’ cuimhniú air go héagsúlacht na meán leis gur TÁ sé i dtrácht go bhfuil ceist na chonndar go mbeidh ceannas agus dtí le leith-chéad bliadhain bhí cumarsáide atá ar an bhfód togra dúsh- hÉireann a’ déanamh imnidhe don comhairle ag an uimhir Gallda agus talamh na hÉireann bunáithe ar fad cheana féin. Tá a fhios againn lánach é seo, tSasanach agus go bhfuil sé cinnte air go mbeidh Gaedhil fá n-a smacht. ina seilbh ag boic móra a dtugaidís ar fad go bhfuil tábhacht go háirithe san í a fhuasgailt. Agus ní hé sin an scéal ar fad. Le oighrí dúithche nó tighearnaí mhór agus lárnach leis na aeráid eacnamaíochta atá ann Nuair a bhí fortoghadh i nÉirinn an faitchíos go dtiocfadh malairt talmhan orthu. Fhad’ s bhí an talamh meáin chumarsáide agus is faoi láthair. Tá a fhios agam, tráth seo i n-uraidh, cuireadh isteach chostais ar na Cúig-Ulaidh níl aon acu-san ní raibh orthu féin punt ar gné riachtanach iad d’aon áfach, go bhfuil foireann fuin- teachtaí nó members a raibh trí ghlacadh ag an Sasanach le aon bith a dhéanamh. Bhí ar thunóntaí chóras daonlathach. Nach niúil, díograiseach agus ábalta cheathramha cuid acu ar son Éire a “réidhteach” ná socrú ach an socrú a bochta na hÉireann bheith a’ sgláb- bhfuil mana amháin luaite go curtha le chéile atá réidh chun bheith saor ó Shasana agus an choinneochas easaontas idir Cúige huidheacht dóibh. An t-airgead a minic leis na meáin chu- aghaidh a thabhairt ar na cheathramha chuid eile ar mhaith Uladh agus an chuid eile d’Éirinn. Tá shaothruigh na tunóntaí sin le hallus marsáide, is é sin, go bhfrea- dúshláin sin. Táim dóchasach leo Éire a bheith i bpáirt le Sasana rud eile ina theannta sin a’ déanamh a gcnámh bhí sé a’ dul chucu-san gan graíonn siad ceisteanna agus go n-éireoidh go geal leis an agus a bheith fá n-a smacht. Tá sé de trioblóide dhó. Té sé ag iarraidh seift cuntas. Ní raibh orthu féin ach a go gceistíonn siad freagraí? tionscnamh nua agus guímid cheist anois ar an Sasanach cé dhó a a cheapadh, cébi sórt dligheadh a bheith a’ caitheamh leo, a fiadhach Bhuel, tá mé cinnte go lean- gach rath ar an obair sna dtuibhra sé comhairle ar an tír. bhéas ar bun i nÉirinn, más Gaed- agus a’ seilg le n-a chuid capall agus a faidh Gaelscéal leis an mana seachtainí agus sna blianta Shílfeadh duine againne nach raibh healach nó Gallda a bhéas sé, go gcuid coinfeasta sa ló agus a bheith le uasal sin. amach romhainn. moill ar bith ar an gceist sin a réid- mbeidh sé féin a’ tarraint na milliún ól agus dreabhlás agus ragairne san .Beidh dúshlán ar leith ag hteach .i. nach raibh air ach an punt de bhrabaigh aistí mar ba oidhche. an Eagarthóir agus ag an Gúim gach rath ar Gaelscéal chomhairle a thabhairt do throm- ghnáthach leis go dtí seo. Cé’n éadáil sin dhá mbu i nÉirinn a bhfoireann chun pobal dílis don todhchaí lucht na ndaoine a bhí ar aon fhocal chaithfidís an t-airgead, 7 an saothrú léitheoirí a chruthú agus spás Éamon Ó Cuív T.D. amháin dá hiarraidh sin. Ach ní hé Casadh Eile a bheith ag na daoine bochta bhí a aimsiú ar na seilfeanna atá Aire Gnóthaí Pobail, Tuaithe sin don tSasanach agus ní hamhlaidh thart orthu. Ní rud ar bith dhá shórt lán le foilseacháin eile cheana agus Gaeltachta a fheictear dó é. Tá sé anois, a deir na TÁ casadh eile ar cheist na hÉireann ba mhian leo ach a chaitheamh go féin. Níl aon amhras ach go (Eag.: Tá An tUasal Ó Cuív páipéir, a a dhithcheall ag iarraidh atá a’ cur mearbhaill ar an Sasanach dona thall i Sasana. Sgapadar a gcuid mbeidh iomaíocht ghéar ag anois ina Aire ar an Roinn párlaiméid nó dhá phárlaiméid a agus tá a’ dul idir é agus suaimhneas ar an mbealach sin. teastáil le tabhairt faoi sin go Coimirce Sóisialaí ) 16 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 26 Márta, 2010 4 CÚRSAÍ SAOIL AGALLAMH NA SEACHTAINE Meghann Scully, Miss Galway
Tá Mr. Ireland ann freisin, tá na buachaillí ag iarradh an Deireadh deis céanna.
raidh orthu an comórtas áilleachta Miss Ireland a léiriú. Rinne siad é sin agus rinne siad infheistiú sa chomórtas, rud ré na nach mbeidh siad ag leanúint ar aghaidh leis i 2010. Deir Stephen Saleh, príomhfheidhmeannach Diva Next Door, nárbh fhéidir leo tacú leis an gcomórtas i mbliana mar go gceapann siad gur coincheap seanfhaiseanta atá sa chomórtas sa chaoi nach féidir le Miss’s? cailíní dul san iomaíocht má bhí siad pósta cheana, nó má tá páiste acu nó má tá siad níos sine ná 23 bliain d’aois. Ceapann Stephen nach bhfuil na sri- anta atá ar na cailíní sa chomórtas seo réalaíoch don 21ú haois agus, dá bharr sin, nach mbeidh an comhlacht ag tacú leis an gcomórtas seo a thuilleadh. Ag tús na míosa seo bhí oíche cheiliúrtha do na Miss’s ar fad i gclub oíche Krystal i mBaile Átha Cliath, an ócáid oifigiúil dheireanach den bhliain do na cailíní, ach ní dheachaigh ach deichniúr den 32 cailín chuig an oíche seo. Cé nach Le Treasa Bhreathnach ndeachaigh an Miss Ireland reatha Laura Patterson ann, bhí Meghann Scully i láthair. Dar le Meghann tá cúpla lá i gceist Á Meghann Scully, nó Miss leis an gcomórtas Miss Ireland, bhí Galway mar is fearr aithne uirthi dul go Baile Átha Cliath ar feadh uirthi, ar tí a bliain mar Miss cúpla lá chun a fháil réitithe don TGalway a chríochnú i mí an chomórtas, an tan a dhéanamh agus an Mheithimh 2010. Rugadh damhsa a fhoghlaim; rinne siad damh- Meghann i mBaile Átha Cliath ach bhog sa le hamhrán Micheal Jackson ar an sí go dtí an Spidéal, Co na Gaillimhe oíche. Bhí éadaí snámha á gcaitheamh nuair a bhí sí an-óg. Agus í deich acu agus gúna ar an oíche. “Bhí agal- mbliana d’aois bhog an chlann arís lamh againn leis na moltóirí i rith an lae chuig Ard Raithín i gContae na Gail- agus ar stáitse bhí orainn limhe chun a bheith gar dá sean- mainicíneacht a dhéanamh”, ach deir mháthair. sí faoin bpróiseas seo ar fad nár thaitin Ach i láthair na huaire tá athrú treo an brú léi a chuirtear ar chailíní a bhei- tógtha aici, agus í ag freastal ar chúrsa th tanaí. Deir sí chomh maith go in Ollscoil Luimnigh ar an Ghaeilge m’fhéidir go bhfuil comórtais mar seo agus na Meáin Úra agus deir sí amach ag díriú isteach an iomarca ar áilleacht anseo gurbh fhéidir gur “mhaith liom na mná agus ní ar intleacht na mná ach post a fháil sna meáin, b’fhéidir mar agallamh, na daoine ar bhuail mé leo, go minic gurb iad na cailíní a chuireann láithreoir” agus a bheith ag obair mar na cairde a rinne mé. Deis iontach é.” an brú orthu féin. I gcomhair Miss Ire- mhainicín go páirtaimseartha, a deir sí. Is éard atá i gceist leis an gcomórtas land deir Meghann go raibh sí ag dul Tharla sé gur chuir sí isteach ar an Miss Galway agus na comórtais eile chuig an gym trí huaire in aghaidh na gcomórtas Miss Galway an chéad lá cosúil leis a bhíonn ar bun timpeall na seachtaine chun go mbeadh sí tanaí riamh trí Facebook: “Fuair mé teach- tíre, ná go gcuirtear na buaiteoirí ar chun na héadaí snámha a chaitheamh taireacht ó ‘Coyotes’”, teach ósta i aghaidh chuig an gcomórtas Miss Ire- ar an stáitse, ach go bhfuil sé difriúil do gcathair na Gaillimhe, “ag lorg cailíní land agus an deis acu an teideal gach duine. Ach, ina ainneoin sin ar chun páirt a ghlacadh. Cheap me gur clúiteach Miss Ireland a bhuachan agus fad, síleann sí go mbeidh a leithéid de dheis mhaith é agus taithí mhaith a ansin dul ar aghaidh chuig an gcomór- chomórtas ar súil ar feadh na mblianta bheadh ann. Ar dtús rinne mé é mar tas Miss World. Tá an comórtas áil- má tá suim ag na cailíní ann. Ceapann phíosa craic”. Le linn a bliana mar Miss leachta seo, Miss Ireland, ar siúlin Meghann gur “ócáidí deasa iad agus níl Galway is í an oíche a bhuaigh sí an Éirinn ó 1952 ach tá ceisteanna á gcur cailíní faoi bhrú páirt a ghlacadh iontu. chuimhne is fearr atá aici: “bhí sé thar anois an mbeidh an comórtas clúiteach Tá Mr. Ireland ann freisin, tá na barr. Nuair a d’fhógair siad m’ainm, bhí seo ar siúli 2010? I 2009 chuaigh Krish- buachaillí ag iarradh an deis céanna. mé ‘i dturraing’ ach buíoch. Ach i rith na Nadoo, an fear ar leis saincheadúnas Bliain iontach a bhí agam féin. Níl na míosa bhain me an-taitneamh as Miss Ireland, chomh fada leis an aiféala or mar chor ar bith. Ba mhaith gach rud a rinne mé, na shoots, gach gcomhlacht Diva Next Door Ltd., ag iar- liom é a dhéanamh arís”. GAELSCÉAL CÚRSAÍ SAOIL 17 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 •
DÍSIRT IÓGA in Éirinn Saoire sa mbaile, an fiú an tairbhe an trioblóid?
thosaigh Ióga nua-aimseartha ag Par- a bheith ar fáil. Is féidir leat do chúrsa a laimint na Reiligiún i Chicago i 1893 agus chur in áirithe ar an suíomh idirlín is tar éis an ama seo a bunaíodh na www.yogaretreats.ie nó glaoigh ar (098) scoileanna Ióga ar fud an domhain atá 25412. fós le feiceáil inniu. Téann Iógaí (fear)nó Bíonn cúrsaí Ióga ar siúl sa mBoirinn Iógaíní (bean) tríd na blianta traenalá ina chomh maith, atá tar éis a bpraghsanna Le Treasa Bhreathnach stíl roghnaithe féin de Ióga chun go a ísliú go rátaí 2007 mar go dtuigeann mbeidh siad in ann bheith ina dtea- siad go bhfuil brú airgid ar dhaoine de gascóir Ióga. thoradh ar an ngéarchéim eacna- ÍL gá oraibh dul thar lear Tá buntáistí sláinte ag baint le bheith maíochta. do do laethanta saoire ag cleachtadh Ióga; laghdú strus, cod- Tá ísliú tagtha na gcúrsaí deireadh díseart Ióga. Tá imní ladh níos fearr, laghdú buairimh agus seachtaine ó €320 go €300 agus táthar Norainn ar fad faoinár teannas matáin i measc rudaí eile. Is ag lorg íocaíochta de €280 uathu siúd gcuid pinginí i mbliana féidir le haon duine Ióga a thosú ach an nach bhfuil ag obair. Is féidir cúrsa sé lá agus mar sin b’fhéidir gur fiú dúinn cineáil Ióga ceart a phiocadh do d’a- a dhéanamh ar chostas €650 a thógann breathnú níos giorra do bhaile do na claíocht agus aois. Is féidir le roinnt beatha veigeatórach agus lóistín san laethanta saoire agus is é ceann de na cineálacha difriúla Ióga a bheith sách áireamh. Chun tuilleadh eolais a fháil roghanna is fearr ná díseart Ióga. fuinniúil mar sin is fearr labhairt le do téigh chuig an suíomh idirlín www.bur- Tá os cionn 100 stíl dhifriúil Ióga ann theagascóir roimh duit do rogha a renyoga.com nó glaoigh ar (091) 637680. agus tá sé an-éasca é a bheith ina chíor dhéanamh maidir le Ióga. Ní gá an “Múineann Ióga dúinn Má tá suim agat taitneamh a bhaint thuathail mar gheall ar an stíl ba iomarca airgid a chaitheamh chun Ióga an chaoi le leigheas a as só an tsaoil agus ag an am céanna mhaith leat féin a dhéanamh, iyengar, a thosú, níl ag teastáil ach éadach com- bheith cúramach mar gheall ar do lorg Sivananda, Ashtanga, Anusara, agus pordach, mata (muna soláthraíonn an fháil ar an rud nach gá a carbóin, b’fhéidir gurb é an áit is fearr Vinyasa i measc neart neart eile. rang ceann duit) agus ar ndóigh fhulaingt, agus an chaoi duitse dul ná “Ard nahoo” i gContae Níl aon duine go hiomlán cinnte cén íocaíocht ar an gcúrsa. leis an rud nach féidir a Liatroma áit a gcuireann siad feirm uair a thosaigh Ióga don gcéad uair ach Bíonn cúrsaí á reáchtáil i ndíseart sláinte, éici-cábáin (eco-cabins), díseart is féidir fréamhacha Ióga a leanúint Oileán Cliara, cúrsaí Ióga agus leigheas a sheasamh.” agus Ióga ar fáil. chomh fada siar le 5,000 bliain ó shin cócaireacht feoilséantach, nó Ióga agus B.K.S IYENGAR Is féidir cúrsa Ióga agus sú (juice and agus níos faide arís. traenáil capaill nó fiú díreach Ióga leis yoga) a dhéanamh a chosnaíonn €630, Ciallaíonn an focal Ióga “ag teacht le féin ar chostas idir €400 agus €720. Nó, ach do d’airgead faigheann tú lóistín in chéile”. Mar gheall go dtéann Ióga más fearr leat, d’fhéadfá do chúrsa a éici-cábáin, siúlóidí, suathaireacht, chomh fada sin siar, tá an-chuid dhéanamh saor in aisce, níl le déanamh snáthaidpholladh (acupuncture) agus athruithe tagtha air agus ar ndóigh ní ach bheith sásta obair gharraíodóireach- ar ndóigh Ióga. Is féidir dul i féidir comparáid a dhéanamh idir an ta, feirmeoireachta nó tógála a dteagmháil leo ach glaoch ar (071) Ióga a bhí coitianta 5,000 bliain ó shin dhéanamh agus gheobhaidh tú cúrsaí 9134939 nó ríomhphost a sheoladh agus atá againn anois. Tá sé ráite gur Ióga, lóistín agus beatha ag brath ar iad chuig [email protected] 18 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 26 Márta, 2010 TEICNEOLAÍOCHT 5 & GNÓ iPad úr nó iPhone mór?
Le Diarmuid Ó Muirgheasa na blianta, deartha ag Google agus HTC Í raibh ionadh ar dhuine ar le chéile agus á tháirgeadh ag HTC. Tá sé bith nuair a d’fhógair ar fáil cheana féin i Meiriceá Thuaidh, go Apple a ríomhaire táibléid dtí seo tá sé i ndiaidh léirmheasanna Nnua, an iPad, ag deireadh maithe a ghnóthú, agus feicfear anseo é mhí Eanáir. An t-aon ion- roimh dheireadh na bliana. Is minic a tas a bhí ann i ndáiríre, ná an gléas féin, fheictear dhá mhórchomhlacht sna atá le feidhmiú ar an gcóras oibriúcháin cúirteanna le chéile, ach ní minic go céanna leis an iPhone agus an iPod mbíonn an dá chomhlacht chomh mór Touch agus atá gan an-chuid gnéithe a le Apple nó Google. Ní sin amháin, ach raibh daoine ag súil leo. go dtí le déanaí bhí caidreamh iontach Ní hamháin go bhfuil sé gan tacaíocht maith eatarthu, agus go háirithe a gcean- do Flash, a úsáidtear in an-chuid suímh nairí Steve Jobs agus Eric Schmidt. Is idirlín, ach ní bheidh aon iltascáil ar siúl cogadh iontach suimiúil atá i ndán agat air, ná fís-chomhrá, ná ceangal dúinn, agus n’fheadar go fóill cé acu ádh díreach le haon ghléas USB ach oiread. nó mí-ádh atá ar HTC bheith díreach i lár B’fhéidir go ndéarfadh duine ciniciúil, an aonaigh. Is cinnte go bhfuil dóchas nach ndearna lucht deartha an iPad ach ann dóibh sa chás seo áfach, ós rud é go iPod Touch a thógáil agus é a mhéadú bhfuil ceisteanna móra ann mar gheall ar faoi dhó i bhfad agus leithead, ach ní phaitinní Apple. I gcásanna áirithe, an thugann sé sin tomhas ceart ar an ngléas scáileán il-tadhaill mar shampla, tá sé agus ar an oiread úsáidí atá aige nach ráite gur bronnadh an phaitinn ar ollscoil bhfuil, i ndáiríre, ag an iPhone/iPod a chruthú dóibh féin. An “Apple TV” a bhuaileann sé an phríomhshráid. sular bronnadh ar Apple í. I gcás eile, Touch. Tóg mar shampla, léamh deir tú? Bhuel, sin é go díreach. Tá Apple Casadh iontach Eiseofar an iPad ar an 3 Aibreán i maidir le fuinneamh a chaomhnú, is nuachtáin nó ríomh-leabhair - cinnte go hiontach maith go stairiúil i mbun Meiriceá, agus uair éigin níos déanaí sa cosúil go bhfuil Apple ag déanamh iar- d’fhéadfá sin a dhéanamh ar an ionsaithe ar mhargaí atá fadbunaithe, ag suimiúil ar an scéal ná mhí san Astráil, i gCeanada, sa Fhrainc, racht paitinní a chur ar bhun-fhoirmle iPhone/iPod Touch, ach ní dhearnadh tógáil na smaointe uile go léir a bhí ag gurb é seo an chéad sa Ghearmáin, san Iodáil, sa tSeapáin, sa fisice, cumhacht = sruth x vóltas. Ní don chuspóir sin iad, agus in ainneoin cé daoine maidir leis an mhargadh agus iad uair ó d’eisigh Apple Spáinn, san Eilvéis agus sa Ríocht Aon- dócha nach n-ardóidh dlíodóirí chomh deas is atá na scáileáin orthu is a chur le chéile le snas den scoth. taithe – dúinne i ndeisceart na tíre, gach Google/HTC cúpla ceist faoi sin! bun-fhíric é, agus ní féidir éalú uaidh, An fhadhb leis an iPad ná nach bhfuil an “Apple TV” atá siad seans go bhfeicfear anseo go luath ina Agus le críoch a chur le scéalta ón nach bhfuil ach beagán os cionn 10 n- siad ag déanamh ionsaí ar aon mhar- ag déanamh iarrachta dhiaidh sin é, ach níor fógraíodh dáta domhan soghluaiste, tá eolas curtha ar orlach2 iontu. Le h-os cionn ceithre gadh, seachas b’fhéidir margadh an oifigiúil go fóill. fáil le déanaí ag Microsoft faoi dhá oiread sin ar an iPad, is léir go mbeidh Amazon Kindle, agus níl ach scata fíor- margadh iomlán nua a Ar ábhar éagsúil ach a bhfuil ceangal tháirge nua atá le heisiúint go luath, an úsáidí iomlán éagsúil ag baint leis, agus bheag ar fad i ndiaidh sin a cheannach. chruthú dóibh féin. leis an scéal, chuir Apple tús le déanaí le córas oibriúcháin “Windows Mobile 7” tá Apple ag díriú isteach air sin le Mar sin, cá as a dtiocfaidh na tomhaltóirí An “Apple TV” a deir cás cúirte i gcoinne an déantóra fóin agus “Courier”, a bheas ar cheann nuachtáin agus ríomh-leabhair á mbrú a rachaidh craiceáilte don iPad? Bhuel, ní HTC, ag cur ina leith go raibh suas le 20 amháin de 50 tháibléad, nó mar sin, a go láidir acu ar iTunes agus trí fios go fóill, ach in ainneoin na bhfad- tú? Bhuel, sin é go paitinn (patents) a bronnadh ar Apple fheicfimid ó dhéantóirí eile le dul in pháirtúinéirí sna meáin. hbanna is ndúshlán thuasluaite bheadh díreach. don iPhone briste acu i ndearadh an HTC iomaíocht leis an iPad. Casadh iontach suimiúil ar an scéal ná ort bheith iontach misniúil ar fad le geal Hero agus, níos suimiúla fós, an Nexus gurb é seo an chéad uair ó gur eisigh a thógáil i gcoinne aon táirge nua ó One. Ar fhaitíos nach bhfuil tú ar an Iriseoir teicneolaíochta é Diarmuid Ó Apple an “Apple TV” a bhfuil siad ag Apple, agus níl mórán dabht ann ach go eolas faoi, is é Nexus One an “Google Muirgheasa as Rath Fearnáin, Baile déanamh iarrachta margadh iomlán nua mbeidh scuainí dochreidte ann nuair a Phone” ar a bhfuil daoine ag fanacht leis Átha Cliath. Foclóir Gaeilge nua seolta do ghutháin póca
Le Meadhbh Ní Eadhra iPhone. póca agus don idirlíon, ionas go mbeidh Tá an leagan seo difriúil mar go an nasc idir an Ghaeilge agus an saol TÁ feidhmchlár nua don ghuthán sogh- ndéantar cuardach ar líne le haghaidh nua-aimseartha á chothú agus á neartú luaiste i ndiaidh teacht ar an bhfód do breis agus 120,000 focal agus téarma. Is i gcónaí. Ghaeilgeoirí. An comhlacht Maithú atá féidir teacht ar fhoclóir iomlán Uí Dhó- Bhí ról lárnach ag an dearthóir freagrach as ‘Get the Focal’, aistritheoir naill ar an mbealach seo. Tá fuaimniú ar grafach agus gréasáin Cillian Ó Mongáin Gaeilge gur féidir a úsáid ar do ghuthán fáil anois freisin, ionas go mbeidh fogh- sa togra nua seo. Bhí sé d’aidhm aige póca. laimeoirí in ann foghraíocht na Gaeilge dearadh Get the Focal agus Mar chuid de cheiliúradh Lá Fhéile a chloisteáil go héasca. Maíonn lucht inúsáidteacht an chomhéadain a fhe- Pádraig agus Seachtain na Gaeilge, Maithú go bhfuil an dá fheidhmchlár abhsú. cuireadh an feidhmchlár nua ar fáil saor nua an-ghasta, cruinn agus úsáideach. An mbeidh an oiread sin tóra ar na in aisce don phobal. Ní gá a bheith ar Cé go bhfuil sé dírithe ar fhogh- feidhmcháir nua is a bhí ar an gcéad lea- líne le leas a bhaint as, rud atá an-áisiúil laimeoirí agus ar lucht na scoile nó na gan de Get the Focal? Beidh le feiceáil! Is dóibh siúd gan teacht ar an idirlíon. hollscoile den chuid is mó, is iontach na féidir na feidhmchláir a íoslódáil ar Chomh maith leis sin, tá Maithiú i ndi- deiseanna a thugann sé do chainteoirí shuíomh gréasáin iTunes agus Android. aidh an chéad chéim eile a ghlacadh líofa freisin, nuair atá siad ar lorg téarma agus uasghrádú a dhéanamh ar an lea- neamhghnách, nó casta. Tá tuilleadh eolais ar fáil ar gan de Get the Focal a úsáidtear ar an Tá gá le seirbhís mar seo don ghuthán www.getthefocal.com. GAELSCÉAL TEICNEOLAÍOCHT & GNÓ 19 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 •
Mícheál Ó Scanaill, comhalta boird Údarás 300 post na Gaeltachta, Richard Wilkins, stiúrthóir Independent Irish Health Foods, Pádraig Ó hAoláin, Príomh fheidhmeannach Údarás i mbaol i na Gaeltachta, Henry Bartlett, stiúrthóir Independent Irish Health Foods, Dónal Ó Liatháin agus Éamonn Ó nDún na Neachtain, Údarás na Gaeltachta ag oscailt oifigiúil an chomhlachta Dé Sathairn seo caite. nGall 15 phost do Bhaile Bhúirne Fear Gnó Gaeltachta Le Treasa Bhreathnach gCo. Chiarraí, agus ag an am breise gur féidir leis an ghnó Dúirt Pádraig Ó hAoláin, míshásta leis na bainc chinn siad athlonnú go Baile fás agus forbairt sa todhchaí. Príomhfheidhmeannach TÁ ionad nua de chuid Inde- Bhúirne de bharr cúinsí spáis Tá muid ag feidhmiú i mar- Údarás na Gaeltachta, faoin pendent Irish Health Foods ach anois tá sé beartaithe ag an gadh an-iomaíoch agus athlonnú seo, “Nuair a fhe- Le Seán Ó Curraighín Tá An tUasal McGee Ltd. oscailte i bPáirc Ghnó chomhlacht an gnó a leathnú tacóidh an t-athlonnú seo linn ictear na deacrachtaí atá ag muiníneach dá bhfágfadh na Údarás na Gaeltachta i mBaile agus cúigear déag a chur leis clú an ghnó a neartú.” gnólachtaí san aeráid eacna- TÁ duine de na fir ghnó is mó i bainc é go mbeadh sé i mbarr a Bhúirne le seachtain anuas a an seachtar is daichead atá ag Is comhlacht iad atá ag maíochta reatha, is údar mis- Leitir Ceanainn, Hughie réime arís faoi dheireadh an chruthóidh 15 phost nua don obair dóibh. Deir duine de soláthar don chuid is mó de nigh é gnó mar seo a fheiceáil McGee, i mbun troda chun 300 tSamhraidh. “Ní raibh na bainc cheantar. stiúrthóirí an chomhlachta, shiopaí sláinte na hÉireann ag fás agus ag bogadh ar post a shábháil san iarthuais- fabhrach, níl siad ábalta In 2008 a bunaíodh an Richard Wilkins, faoin athlon- agus iad anois ag iarraidh a aghaidh lena bpleananna ceart tar éis gur cuireadh dhá theacht amach agus labhairt comhlacht i bhFearann Fuar i nú, go gcinnteoidh “an spás dháileachán a mhéadú. leathnúcháin.” cheann dá chomhlachtaí faoi linn ar chor ar bith.” ghlacadóireacht na mbanc. Bhailigh slua mór daoine in Agus é ag caint le Gaelscéal Óstán Clanree ón dá thaobh dúirt an tUasal McGee, “Déan- den teorainn le linn na seach- faidh mise gach uile iarracht taine chun tacaíocht a léiriú ar chun iad a shábháil, ní bheidh son na poist seo a shábháil. “Anois” Teasáras na Gaeilge sé iontach furasta ag an ghla- “Tá cuid mhór daoine i Leitir cadóir an bua a fháil ormsa, Ceanainn in éadan na mbanc. Le Treasa Bhreathnach láraitheoir sa bhreis darb ainm Derek cuirfidh muidne suas troid go Chonaic mé níos mó daoine ag Cassidy, atá chun tabhairt faoi “Anois”. dtí an deireadh.” teacht isteach san óstán ná mar TÁ aithne ag scríbhneoirí agus fogh- Níor chas Diarmaid agus Kevin ar a Tá fear Ghaoth Dobhair ina a chonaic mé a riamh roimhe, laimeoirí na Gaeilge ar fud an domhain chéile go dtí go raibh roinnt mhaith stiúrthóir bainistíochta ar shé iad a rá, “seasfaidh muid le ar an bpacáiste ríomhaireachta “Gael- blianta caite acu ag obair le chéile ar chomhlacht atá mar chuid den chéile agus níl muid chun ligint spell” a fheidhmíonn mar litreoir na líne. McGee Group. Tá Óstán Clan- do na bainc poist a scriosadh i Gaeilge agus an pacáiste “Ceart” a Má tá Gaelspell nó Ceart agat cheana ree, Sister Sara’s, Dry Arch Bar Leitir Ceanainn” arsa Hughie. chabhraíonn le daoine lena gcuid gra- féin, ní gá fanacht go dtí go bhfuil agus dhá stáisiún peitreal atá In ainneoin a dhóchais, tá madach Ghaeilge. “Anois” críochnaithe mar gur féidir uas- go léir lonnaithe i mbaile Leitir cuma ar an scéal gur in olcas a Tá an comhlacht Cruinneog tar éis ghrádú a dhéanamh ar an bpacáiste Ceanainn agus roinnt talamh bheith cúrsaí fostaíochta ag dul obair a thosú ar an triú cuid den togra nuair a bheidh sé seolta ag an gCruin- forbartha mar chuid de i Leitir Ceanainn amach anseo, seo darb ainm “Anois” a chuirfidh neog. Chomhlacht Clanmaca agus dar leis. “Déarfainn gurb é seo Teasáras na Gaeilge ar fáil. Tá ag éirí go maith le Gaelspell agus Clanree atá anois i an tús agus beidh cuid mhór Le tacaíocht ó Fhoras na Gaeilge, tá Diarmaid Mac Mathuna agus Kevin Ceart ar fud na hÉireann agus níos faide nglacadóireacht. daoine ag titim thart.” Diarmaid Mac Mathúna, duine de Scannell. i gcéin le daoine ag ceannach an Tá P45 á éisiúint go fostaithe Tá McGee ag cur fostaíochta chruthaitheoirí an phacáiste, ag súil go phacáiste chomh fada i gcéin leis an i gComhlacht Clanmaca agus ar fáil san iarthuaisceart ó bhí mbeidh an pacáiste bogearraí tacaíochta ríomhaireachta ann do Astráil, agus Meiriceá. Clanree i láthair na huaire. Tá 1984 ann. Tá a chuid fostaithe ríomhaireachta seo ar fáil roimh Ghaeilgeoirí agus shocraigh sé “Gael- I láthair na huaire tá os cionn míle ná gnóthaí chun leanúint i ag tacú go láidir leis i gcoinne dheireadh na bliana agus tá siad chun spell” a chruthú. Tar éis dó cairdeas duine ag úsáid Ceart agus i bhfad níos mbun oibre faoi stiúir an ghla- na glacadóireachta. “Déan- gach iarracht a dhéanamh praghas an idirlín a thosú leis an leachtóir mata- mó ná sin ag úsáid Gaelspell. cadóra. Rinneadh ath- faidh muidne gach iarracht phacáiste a choinneáil íseal sa chaoi is maitice agus ríomhaireachta Kevin Tar éis don Chruinneog an togra seo a struchtúrú ar na comhlachtaí chun iad a choinneáil amuigh. gur féidir leis a bheith ar fáil dá lán Scannell in Ollscoil St. Louis Mheiriceá, chríochnú cén áit eile ar féidir leo dul? anuraidh. Bhí gnáthscairean- Sheas an fhoireann go buan daoine. shocraigh siad oibriú le chéile chun an Deir Diamaid go bhfuil siad tosaithe na faighte ag an McGee Group liomsa. Níl muidne dul a Nuair a bhí Diarmaid Mac Mathúna fhadhb seo a réiteach agus pacáiste cheana féin ag obair ar na pacáistí céan- ach dhiúltaigh Anglo Irish chailleadh slí beatha, seo ina mhac léinn agus é ag obair mar bogearraí litrithe agus gramadaí a na do mhionteangacha eile an Bank aon tairiscint uathu. daoine le teaghlaigh óga, le láithreoir ar Raidió na Life thug sé faoi chruthú agus anois is iad an fhoireann domhain, ag tosú leis na teangacha Bhí breis is 450 fostaithe ag morgáistí agus páistí ag dul ar deara nach raibh na hacmhainní cheanann chéanna, le ríomhch- Ceilteacha. McGee agus é i mbarr a réime. scoil.” 20 GAELSCÉAL • Dé hAoine, 26 Márta, 2010 6 COMHSHAOL Samhlaítear ‘Talamh gan Éisc’
Le Pól Mac Cana leasa. Is é an réiteach é ná rialú ar an tionscal féin agus tearmainn mhara a N Eanáir na bliana seo, i rith Féile chruthú nach mbeadh aon chead ias- Scannán Sundance in Utah caireachta iontu. Tá eiseamláirí dá lei- Mheiriceá, bhí an chéad taibhiú théid ann cheana féin a oibríonn – sa Iden scannán faisnéise, ‘The End Chairib, in Alasca, san Íoslainn. of the Line – image a world with- Faoi láthair tá cead iascaireachta i 99 out fish’. De réir na bhfortheilgean % den fharraige. Meastar go gcosnódh staitistiúil atá déanta ag na saineolaithe sé $12 - 14 billiún gach bliain le 20 - 30 % sa scannán seo, beidh deireadh le trom- den fharraige a rialú mar thearmainn. lach thionscal na hiascaireachta ar Dodhéanta mar gheall ar an chostas? bhonn domhanda le teacht 2048, má Faoi láthair caitear $15 - 30 billiún gach leantar leis an iascaireacht mar atáthar. bliain ar fhóirdheontais iascaigh – An féidir a leithéid bheith fíor? fóirdheontais a spreagann ró-ias- Ná dearmadaimis rabhadh na staire: caireacht; a chuireann slite beatha i Talamh an Éisc agus imeacht na dtrosc. mbaol agus a bhagraíonn ocras ar I 1992, cuireadh stad le hiascaireacht phobail ar fud na cruinne. Meastar, troisc i dTalamh an Éisc. Bhí an stoc lena chois, gurbh fhéidir 1 mhilliún uile bainte ón fharraige. Bhí an stoc post a chruthú dá ndéanfaí an bhain- troisc seo ar cheann de na stoic éisc ba istíocht cheart. mhó ar domhan, ach rinneadh ró-ias- Cuirimis ceist orainn féin: cén luach caireacht air le dul chun cinn sa teicne- atá ar an euro / phunt sin a chuirimid olaíocht, agus tháinig cliseadh iomlán ionsar TRÓCAIRE nó eile, agus sinn ag ar an tionscal in Iarthuaisceart an baint an éisc as béal an bhoicht? Cén Atlantaigh. Chaill 40,000 duine a bpost costas ar éiceolaíocht na mara agus ar thar oíche. Níor fhill na troisc fós. dhínit duine eile, an mhin éisc a De réir FAO (Eagras um Bhia agus úsáidtear mar leasachán don talamh nó Talmhaíocht de chuid na Náisiúin Aon- mar bhia don bhradán? taithe), tá 75 % d’éisc mara na cruinne Tá rogha againn uile: an domhan uile faoi lánsaothrú nó faoi ró-iascaireacht bheith ina ‘Thalamh gan Éisc’, nó iar- againn. Tá ár nuatheicneolaíocht racht a dhéanamh an tionscal iascaigh rómhaith ag aimsiú éisc – níl aon éalú a athrú ar bhealach ár leasa uile sa saol ann. Ach cé atá ag baint an éisc agus romhainn. cén fáth? Má tá spéis agat féin san ábhar seo Deirtear go bhfuil iasc mar bhun- agus tuilleadh eolais uait, ransaigh chothú ag 1.2 billiún duine againn. Ach http://endoftheline.com . Faightear amach ó chósta na hAfraice (agus ó ábhar teagaisc do mhúinteoirí anseo chóstaí eile), tá longa próiseála ó stáit fosta. na hEorpa ag iascaireacht leo agus iad Le fiosrú faoin fheachtas atá ar bun fóirdheonaithe le cáin na nEorpach. Tá ag lucht léirithe an scannáin ‘End of the siad ag iascaireacht leo, ach ní ar leas na Line’ le brú a chur ar an earnáil agus ar nAfracach. Tá éisc na nAfracach á gcar- na rialtais na tearmainn mhara a nadh acu ar son gheilleagar na hEorpa. chruthú agus le rialú a chur i bhfeidhm, Ceannaíonn na stáit Eorpacha cearta gabh chuig iascaireachta ó rialtais san Afraic. Nua- http://endoftheline.com/campaign/ . choilíneachas, ab ea? Tá longa próiseála éisc ag glacadh éisc bhun- Is dochtúir le zú-eolaíocht é Pól Mac chothaithe na nAfracach bocht agus tá Cana, oibríonn sé leis an eagraíocht siad á gcur i dtreo an ‘domhain fhor- Ghaeilge Pobal. bartha’. Bhí ráiteas an-spéisiúil ón Ollamh Rashid Sumaila (Ollscoil British Columbia) ar na himpleachtaí ag leib- hainmhithe eile a chothú. Ach glacann héal an duine de, “If the fish goes the sé 5 kg d’ainseabhaithe le 1 kg de Ach amach ó chósta people are left poorer and what hap- bhradáin a chothú. Níltear ag cothú pens? They try to emigrate. The Euro- níos mó bia. Táthar ag aistriú éisc ó na hAfraice (agus ó peans like our fish but they don’t like the speiceas amháin go speiceas eile; agus chóstaí eile), tá longa people. The fish has [a] visa to come in táthar á dhéanamh i bpróiseas a but the people are turned back.” chruthaíonn níos lú éisc don chine próiseála ó stáit na Amharcaimis ar ghné eile den scéal – daonna sa deireadh. Mar gheall air seo, hEorpa ag ias- feirmeoireacht éisc. Moltar go minic í sa scannán molann Patricia Majluf caireacht leo agus iad mar leigheas ar easpa bia. Ach Cayetano ó Ollscoil Heredia na speicis smaoinímis meandar uirthi. Cothaítear atá íseal sa bhiashlabhra a ithe – ain- fóirdheonaithe le cáin bradáin feirme ar mhin éisc, .i. min seabhaí, scadán, ronnach. Ní ‘chaill- na nEorpach. Tá siad déanta as éisc eile, amhail ainseab- tear’ éisc sa dóigh seo. ag iascaireacht leo, haithe. Cén dochar? Breathnaímis Cé gur scannán rabhach é ‘The End anois ar na figiúirí: 100 milliún tona of the Line’, ní fhágtar an lucht ach ní ar leasa na d’ainseabhaithe bainte ón fharraige féachana gan dóchas. Tá réiteach nAfracach. gach bliain, agus déantar min éisc as 40 molta ann – agus is réiteach simplí é – % de na héisc (amhail bradáin) agus le rud annamh i ndomhan na gcoimhlintí GAELSCÉAL COMHSHAOL 21 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • “Seal the Deal”
An feachtas ar son Ionad Caomhnaithe agus Oideachais Mhuirí a thógáil in Éirinn
Le Treasa Bhreathnach
S Tearmann Rónta Éireann atá taobh thiar den bhfeachtas chun Ionad Caomhnaithe agus Oideachais Muirí a thógáil in Éirinn le blianta beaga anuas. GheallI Comhairle Contae Fhine Gall suíomh dóibh i mBaile Brigín trí bliana ó shin saor in aisce le haghaidh an t- ionad seo a thógáil ar an gcoinníoll go mbeadh an togra in ann íoc as féin. Fuair siad gealltanas deontais de €2 mhilliún ó Fháilte Éireann, agus bhí gealltanas de €3 mhilliún tugtha dóibh ag Comhairle Contae Fhine Gall. Tar éis don gComhairle Contae an dearadh don bhfoirgnimh a thairiscint go poiblí, tháinig praghas na tógála ar ais ag €6.65 milliún, praghas a bhí i bhfad ró-ard. Deir Comhairle Contae Fhine Gall go Thuas: Rónta á scaoileadh saor darb ainm Roxanne agus Carrie i ndearna siad na tairiscintí don Tear- nGleann Beithe, Co. Chiarraí mann Rónta an chéad lá riamh ar Ar Chlé: Rón darb ainm Ciaran, láimseálaithe Alberto Aguilar, Sophia mhaithe le turasóireacht a thabhairt Cardoso agus Nicola Davies. isteach go dtí an ceantar, agus sa Thíos: Feadánra Róin darb ainm Bobby deireadh níor shíl siad go raibh an togra, mar a bhí sé, in ann íoc as féin agus tharraing siad siar a dtairiscint don suíomh agus maoiniú de €3 mhilliún mall sa bhliain i 2008. De tho- radh air seo, ní raibh an Tearmann Rónta in ann an deontas €2 mhilliún a tharraingt síos ó Fáilte Éireann. Mar gheall ar an fhadhb seo mholl an Tearmann Rónta an tógáil a chur i bhfeidhm de réir a chéile, rud nach raibh an Chomhairle Contae sásta leis mar dá dtógfadh an tIonad de réir a chéile é, ní bheadh sé in ann íoc as féin ó thaobh turasóireachta de. Mar údarás poiblí ní raibh an Chomhairle d’Ionad taobh amuigh de Bhaile Átha bhfuil easpa áiseanna muirí againn Contae in ann tacú leis an dtogra seo Cliath agus tá siad anois ag déanamh agus easpa áiseanna againn chun níos mó, ó thaobh caiteachas €3 dianscrúdú orthu siúd, rud a chial- déileáil le tubaiste thimpeallachta, mar mhilliún d’airgead poiblí agus sábháil- laíonn go bhfuil an chosúlacht ann go shampla doirteadh ola ar ár gcósta. teacht an phobail le foirgneamh á mbeidh Tearmann Rónta Éireann ag Bíonn éifeacht thubaisteach ag thógáil de réir a chéile. Dúirt an bogadh go hiomlán amach as Baile doirteadh ola ar ár bhfiabheatha, ar Chomhairle Contae ag an am go Átha Cliath. Gan an dara rogha acu tá mhamaigh cosúil leis an míol mór, ar mbeadh siad sásta athbhreithniú ar an Tearmann Rónta Éireann ag iarraidh dheilfeanna agus ar rónta. Déantar gcás dá dtiocfadh an Tearmann Rónta airgead a bhailiú ón bpobal don togra damáiste dá n-aerbhealaigh agus dá ar ais chucu le hathruithe déanta ar an seo agus is tríd an fheachtas poiblíochta scamhóga agus bíonn fadhbanna acu phlean gnó, ach níor tharla sé seo. “Seal the Deal” atá sé seo á dhéanamh anáil a tharraingt. Bhí cruinniú eile idir an Chomhairle acu. Tá tacaíocht tugtha ag an iar-Aire Cé go bhfuil aithne ag an domhan Contae agus an Tearmann Rónta tamall Trevor Sargent don tearmann ón uair a mór orthu mar Thearmann Rónta Éire- ó shin inar léirigh Comhairle Contae bunaíodh é agus deir sé go gcaithfidh ann ní cairde na Rónta amháin iad, thar Fhine Gall dá bhféadfadh an Tearmann an Tearmann anois airgead príob- na blianta chabhraigh siad le deilfean- Rónta an maoiniú a eagrú go mbeadh háideach a bhailiú mar nach bhfuil aon na, muca mara, madraí uisce agus fiú siad in ann suíomh a thabhairt dóibh airgead ag an Rialtas chun infheistíocht tíogar na Sibéire! Má tá suim agaibh fós saor in aisce ach nach mbeadh siad a dhéanamh sa togra. Scríobh sé féin deontas a dhéanamh don fheachtas in ann aon mhaoiniú a chur ar fáil seic do bhreis is €1,000 le deireanaí “Seal the Deal” is féidir dul chuig an dóibh. agus níos mó thar na blianta. suíomh idirlín www.irishsealsanctu- Tá an Tearmann Rónta tar éis Dar leis an Uasal Sargent go bhfuil a ary.ie nó glaoch orthu díreach ag (01) tairiscintí éagsúla a fháil do shuímh leithéid d’ionad tábhachtach mar go 8354370. GAELSCÉAL 22 • Dé hAoine, 26 Márta, 2010 7 BEATHA Brú agus Strus Cén dóigh is féidir linn plé le brú is strus an tsaoil seo?
Le Gráinne McElwain teacht aniar aduaidh ort. Le brú thig linn a bheith amhrasach fúinn féin S cuimhin liom mo mháthair i agus faoin méid gur féidir linn a gcónaí ag rá, “Níl an t-am agam sheasamh. Aon rud atá mar bhagairt mé féin a bheannú” agus gan ar ár sláinte, is brú é. Ach is rud maith dabht leis a bhíonn a bhíonn é an brú sin anois is arís. Deirtear go muid uile go léir faoi dhifir inár mbeadh an saol an-leadránach muna saolI faoi láthair ní bhíonn an t-am mbeadh brú de chineál éigin ann. againn a dhath ar bith a dhéanamh Ach cad iad na comharthaí a níos mó! bhaineann le brú? Idir obair, caidreamh lenár gclann, Is fiú a rá ag an phointe seo nach cairde, an duine speisialta i do shaol, gcuireann brú isteach ar gach duine aclaíocht, ithe, siopadóireacht, spio- ar an dóigh chéanna. Cuid de na radáltacht, páistí agus gach rud eile, comharthaí a bhíonn le tabhairt faoi ní aon ionadh é go bhfuil go leor deara nuair a bhíonn brú orainn ná daoine ag mothú go bhfuil siad faoi ardú brú fola, ag análú níos tapúla, bhrú. do chroí ag bualadh níos tréine, Is ionann “brú” agus an dóigh a matáin theannta agus easpa codlalta. mothaíonn tú nuair atá gach rud ag Cosúil le gach rud a bhaineann le do shláinte, is fiú dul chuig an dochtúir chun gach rud a sheiceáil CONAS PLÉ amach. De réir na saineolaithe ar fad, LE STRUS? cabhraíonn aclaíocht go mór le brú a mhaolú. Chomh maith leis sin, is fiú fáil réidh le halcól agus toitíní mar ní Siún Nic Gearailt, chuidíonn sin le strus. Ith níos mó glasraí agus torthaí agus gearr siar ar Láithreoir Nuachta RTÉ an mhéid cupán caife a ólann tú gach lá. Seo am maith chun Yoga nó teic- nící suaimhneacha a chothú agus déan iarracht am a chur i leataobh duit féin más féidir. De dheasca brú agus strus, uaire- anta mothaíonn daoine tinneas cinn, ólann siad barraíocht alcóil nó tógann siad drugaí. Roinnt daoine eile, caitheann siad roinnt ama ag gol, tagann fearg orthu nó tosaíonn siad ag ithe níos mó bia. Is féidir le brú a bheith an-chontúirteach do do shláinte agus is fiú iarracht a dhéanamh teacht ar bhealach chun “Is breá liom dul amach ag siúl brú a mhaolú i do shaol. gach lá agus ceapaim go Chuir muid ceist ar thriúr Gaeil gcruidíonn sin go mór le stus a aitheanta le fáil amach cad a mhaolú. Déanaim Yoga anois is dhéanann siad nuair a bhíonn brú nó arís ach amuigh ag siúl ar an phro- strus orthu. manáid I nGaillimh, níl aon bhealach níos fearr chun fáil réidh le do chuid strus!”
Tomaí Ó Conghaile, Lynette Fay, Craoltóir leis an BBC
Eagarthóir nós* / Láithreoir Nuacht24 Leideanna le brú a laghdú, bíonn sé doiligh agam mo scíth a "Caithfidh mé a admháil nach mothaím faoi bhrú mór chomh ligint ach bím ag éisteacht le ceol, siocair go n-oibrím leis an minic sin ach nuair atá sprioc thábhachtach éigin ag teacht oiread sin! Éistim le I Can See Clearly Now leis na Hothouse aníos, nó nuair atá dualgas faoi leith le comhlíonadh agam, Flowers nó rian dár teideal Good Morning Nightcap le Lúnasa.. sílim go dtugaim faoi ionas go mbeidh sé déanta agus amuigh Cuireann an dá rian seo gliondar orm agus baineann den strus! as an bhealach. Thriail mé Bikram Yoga le gairid agus caithfidh mé a rá go "Agus rud éigin ar m'intinn nó rud mór le déanamh agam, bhfuil sin go héifeachtach ar fad! Aclaíocht is dóigh liom an rud déanaim iarracht é a chríochnú go gasta agus gan díriú ar rudaí is fearr - agus má bhím faoi bhrú, téim a luí go luath san oíche .. níos sultmhaire nó níos éasca ina ionad, cé nach dtarlaíonn sé bíonn sé i gcónaí ina chuidiú agam má bhíonn oíche mhaith sin i gcónaí!" chodlata agam. Gan sin, ní fiú faic mé i mbun oibre! GAELSCÉAL Dé hAoine, 26 Márta, 2010 BEATHA • 23 NUACHT LITROÍCHTA
leabhar déanta ag Kathleen Furey. €10 (dlúthdhiosca san áireamh) D’fhoilsigh Coiscéim an bunleagan LEABHAR beag deas é seo atá suite Gaeilge den chnuasach seo siar sa sa tSín. Baineann an scéal le cailín bhliain 2002. Tagann dlúthdhiosca óg ag dul ar thuras ar fud a tíre in éineacht leis an leabhar, rud a dúchais in éineacht lena seanathair. chuireann go mór le leabhar ar bith Is go hálainn ar fad atá an leabhar ach le leabhair Ghaeilge ach go seo maisithe, tá sé lán de learáidí háirithe ar an ábhar gur pobal fogh- uiscedhathanna déanta i stíl lama sinn den chuid is mó. Tá ceol Shíneach leis an tsaol sin a chur in le Ronan Browne le cloisteáil ar an iúl. dlúthdhiosca seo idir na dánta. As Baile Átha Cliath ó dhúchas don scríbhneoir, Karen Tazi, cé go bhfuil cónaí uirthi i bPáras na Cá bhfuil tú a Fraince san am i láthair. Phádraig? Lára Nic Oireachtaigh An Gúm Aoisghrúpa 7+ Eachtraí agus rud eile de €15.00 Uchtaigh, Scéalta do pháistí “ag aois leibhéal na meán- and another thing SEO an chéad leabhar a scríobh an dhaoine óga ranganna bunscoile”. t-údar Lára Nic Oireachtaigh do Is ‘máthair, múinteoir agus Louis de Paor pháistí. Is as Contae na Mí di, áit ar Esther Göbl Uí Nualláin gníomhaí teanga’ í an t-údar, Esther Cló Iar-Chonnachta fhreastail sí ar Ghaelscoil. Baineann Léaráidí daite le Emily Colenso Göbl Uí Nualláin. Is de bhunadh na €14.00 eachtraí an scéil leis an chontae sin Móinín hÉireann is na hOstaire í. agus leis na hagóidí a bhaineann le Do léitheoirí óga, 7-9 bliana CNUASACH filíochta dátheangach tógáil an mhótarbhealaigh úir cón- €8.00 leis an bhfile Gaeilge mór le rá, an garach do Theamhair agus an Na Clocha Síneacha Corcaíoch Louis de Paor. Tá na pháirt a ghlac Naomh Padraig san DÍREACH mar a deir sé ar an gcan- haistriúcháin go Béarla déanta ag agóid chéanna! na, scéalta do dhaoine óga atá sa Karen Tazi Kevin Anderson, Biddy Jenkinson, Tá aistriúchán go Béarla ar fáil ar leabhar beag tarraingteach seo. I gcomhar le Ré Ó Laighléis Mary O’Donoghue, agus leoga leis shuíomh an údair féin laurager- “Scéalta misniúla, scéalta dóchais, Móinín an údar é féin. Tá léaráidí ealaíne sa aghty.com. scéalta bíogúla” atá le fáil ann do Aoisghrúpa 10-12 bliana
SCANNÁN ón todhchaí
Le Gráinne McElwain spóidí ná go gcaithfidh tui- smitheoirí atá ag súil le páiste IS é An líne an ceathrú freastal ar agallamh lena chin- gearrscannán den tsraith ion- ntiú go mbeadh siad feiliú- tach ar TG4 faoi láthair darb nach mar thuismitheoirí. ainm Síol. Seo sraith ina Is scannán dorcha é seo ina bhfuil seans ag stiúrthóirí bhfuil moladh mór tuillte ag agus scríbhneoirí nua a gcuid an stiúrthóir Diarmuid Gog- scéalta a chur ar an scáileán. I gins agus an scríbhneoir scannán na seachtaine seo, Kevin Lavelle as an scéal. pléitear téamaí uilíocha mar Tá an stiúrthóireacht go ghrá, feall, éadairise, an um Athbhreithniú Tui- maith agus tá Neasa Ní Chua- caidreamh idir mac agus smitheoirí nó ÚAT le dul i naigh thar barr ag ais- athair, buachaill agus cailín ngleic leis an fhadhb seo- is é teoireacht i bpáirt Mary, an atá ag súil le leanbh. sin droch-thuistiú. Tá cuirfiú i cailín óg atá ag súil le leanbh Is sa todhchaí in Éirinn atá bhfeidhm do dhaoine faoi gan mórán tacaíochta óna an scannán seo bunaithe agus aois 21 agus gearrtar fíneáil ar fear. Is fiú breathnú air oíche tá an dream óg imithe ó a gcuid tuismitheoirí má Dé Luain 29ú Márta ag 10i.n ar smacht. Bunaíodh an tÚdarás bhristear é, Ach an rud is con- TG4. 24 BEATHA GAELSCÉAL • Dé hAoine, 26 Márta, 2010
BUÍON CHEOIL na seachtaine
The Frames ar an ríomhaire sna laethanta seo. Is sa Fhrainc ag taifeadadh an cheirnín iontach go deo an rud é an Skype! 'Dance the Devil' ... Cuimhne eile ná Sé seachtainí an turas is faide a an tsaoirse a tháinig as éalú as con- • Cá bhfuil tú faoi láthair, agus céard dhéanann muid. Ach ní dhéanfadh radh taifeadadh sa mbliain 2000. atá ar siúl agat? muid turas mar sin ach b'fhéidir uair Sheinneamar gig mór dár gcuid féin i Sé a chloig ar maidin atá ann agus tá sa mbliain. Marley Park i mBaile Átha Cliath i mé ag triall titim ar ais i mo chodladh Tá sé rófhada. Trí seachtainí is 2004 agus bhí slua 17,000 ann ... in Auckland sa Nua Shéalainn. Tá minice a bhíonn muid imithe. B’éacht é sin do bhanna neamh- mé ar chamchuairt leis an ‘Swell Sea- Seachtain ag fágáil, seachtain imithe spleách! son’ tríd an Nua Shéalainn, an Astráil agus seachtain ag teacht abhaile. Níl ansin ach blaiseadh. agus an Chóiré Theas. ’Sé an chuid is fearr den turas ná an teacht abhaile. Tugann muid • Beidh sibh ag seinm ag Electric • An bhfuil tú ag scríobh aon cheol málaí tae linn freisin i gcónaí agus Picnic i mbliana, cén a dhéanann an nua faoi láthair, go haonarach nó muid ag taisteal ... ní fhéadfá a bhei- fhéile seo difriúil, má tá, d’aon fhéile leis na Frames? th gan tae maith! eile ar domhain? Tá mé ag obair ar mo cheol féin faoi Comhthéacs an téarma is fearr tá mé láthair. Tugaim liom an trealamh • Tá comóradh fiche bliain na Frames ag ceapadh. Chuaigh muid i dtaithí taifeadta nuair a bhím ag taisteal ag teacht suas, nuair a bhreath- sna nóchaidí ar fhéilte a bheith ar siúl ionas gur féidir liom a bheith ag obair naíonn tú siar ar na blianta cén i ráschúrsaí nó ar pháirceanna liom cuma cén áit a mbeidh mé. cuimhne cheolmhar a sheasann imeartha ... Rud eile is ea an Electric amach i d’aigne? Picnic. • Leis an “Swell Season” agus do Tá mé tar éis os cionn leath mo shaol Tá an láthair fíor álainn. Bíonn thogra aonarach “Cúinne an Ghior- cruthaitheacha níos sona agus iad ag • Tá sé de nós agaibh turais an-fhada a chaitheamh sna Frames .. agus níl srian i gcónaí ar an méid ticéadaí a ria”, an bhfuil sibh ar fad imithe cruthú. Tá muid críonna a dhóthain a dhéanamh, céard, más aon cheo a aon easpa cuimhní ann. Nuair a dhíoltar ionas nach mbíonn sé ró- bhur mbealaithe féin óna Frames? faoin am seo gan a bheith i ngreim áiríonn tú uait ón mbaile? sheinn muid le Bob Dylan don chéad phlódaí ... Bíonn meascán iontach Tá muid ar tí filleadh ar ais ar an fhir bháite ar a chéile. Mo bhean agus mo ghasúir a airím uair i 1993 cheap mé go raibh mé sna ceoil ann. dhomhan na Frames i mí Meán Fágann sé sin an caidreamh i uaim is mé ón mbaile. Buíochas mór flaithis! Go bunúsach bíonn an deireadh Fómhair. Bíonn daoine bhfad níos éasca eadrainn. le Dia feiceann muid a chéile gach lá Is cuimhin liom go maith a bheith seachtaine i bhfad níos sibhialta!
BUAICPHOINTÍ TEILIFÍSE AGUS RAIDIÓ na Seachtaine
TEILIFÍSE na farraige idir Gaeltacht na hAlban agus Leódhas, fad 43 • TG4: Dáithí ar thóir Patsy míle. Tá láidreacht coirpe ag Cline Tá Dáithí Ó Sé ar ais ar an teastáil chun é seo a mbóthar i Meiriceá arís, ach an dhéanamh ach níos mó ná sin babhta seo tá sé ar thóir réalta láidreacht intinne. Déardaoin móra ceol tíre Mheiriceá. Sa 9.00i.n. gcéad chlár seo den tsraith, téann sé ar thóir Patsy Cline, • RTÉ1: Cloch le Carn agus tugann sé cuairt ar Sa gclár seo de Chloch le Carn Nashville agus Winchester áit beidh súil á chaitheamh ar Séa- ar rugadh Patsy agus ar bhain mus Brennan agus an saol sí cáil amach leis na hamhráin polaitíochta a bhí aige le linn a “Crazy” agus “I Fall to Pieces”. thréimhse i bhFianna Fáil. Déardaoin 9.30i.n. Beidh agallaimh ó Máire Geoghegan Quinn, Bertie • TG4: Ros na Rún Ahern, Mary Harney, Liz Bíonn Bríd ag fáil faoi réir le O'Donnell agus Alan Dukes imeacht as Ros na Rún i dtean- chomh maith le hiriseoir an nta Johnny nó go bhfaigheann Irish Times Harry McGee i sí eolas ar an mhéid a bhí ar measc eile. Beidh neart agal- bun aige. Insíonn Berni gur laimh cartlainne le feiceáil sa chodail sí féin le Johnny. An n- gclár seo chomh maith le Séa- imeoidh Bríd in éindí leis nó an mus Brennan i mBéarla agus i gcuirfidh sí rith air? Buaileann nGaeilge síos trí na blianta. Berni le Helen, an múinteoir i RTÉ1: Cloch le Carn, Dé Luain scoil Evan, le dráma na Cásca a @ 7.30i.n. phlé. Cé go mbíonn Helen sib- hialta léi ní mó ná sásta atá Berni léi. Dé Máirt 8.30i.n.
• BBC ALBA: Ann am Báta, RAIDIÓ ó Albain uile a chloisteáil. BBC Radio • RTÉ Raidió 1: Scéalta san Aer • Raidió Fáilte: Glór na Móna Nam Aonar nan Gàidheal : Feasgar (Gach lá Seo an seans dhá ghearrscéal a chlois- Is grúpa feachtasaíochta teanga iad Is craoltóir é Niall Iain Dòmh- • BBC Radio nan Gàidheal: Feasgar @12.00) www.bbc.co.uk/iplayer teáil ar RTÉ Raidió 1. Glór na Móna a bhfuil mar aidhm acu nallach atá ina chónaí i Leód- Tá Feasgar curtha i láthair ag Cathy • Raidió na Gaeltachta: Nósanna an Breathnaíonn“Méar an Phíobaire” le ceantarUachtar Chluanaí i mBéal has. I Mí na Bealtaine 2007 MacDonald ag cur meascán de nuacht, Chreidimh Biddy Jenkinson ar iarrachtaí píobaire Feirste a ghaelú. Bíonn neart eachtraí d’fhulaing sé cliseadh néarach díospóireacht, ceol agus siamsaíocht ar Clár speisialta d'Aoine an Chéasta ag a mhealladh óna gceol. Caitheann “Ar ag dul ar aghaidh i gcónaí ó ranganna agus d’imigh sé as an tsochaí. fáil dúinn gach lá ag am lóin. Le linn cur síos ar na nósanna agus na cleach- an Algarve” le Séamas Mac Annaidh Gaeilge agus ceoil go ceardlanna graf- Nuair a d’fhill sé ar ais, dhiag- 2010 tá Radio nan Gàidheal ag ceil- tais a bhaineann leis an lá seo leis an súil ar fhear Éireannach a dhéanann fiti. Clár Glór na Móna curtha i láthair nóisigh na dochtúirí go raibh iúradh “Bliadhna nan Òran” agus gach Dr. Seán Ó hEochaidh agus cur síos ar cairdeas le Sasanach agus é ar a chuid ag Cormac Ó Briain. dúlagar air. Shocraigh sé dúsh- uile lá beidh “Òran an Là” curtha ar fáil oilithreacht Santiago de Compostela le laethanta saoire. • Raidió Fáilte: Glór na Móna lán dó féin mar gheall ar seo, is dúinn ó leabharlann BBC ag tabhairt Mairéad Ní Ghallchóir. Dé hAoine, 2ú • RTÉ Raidió 1 :Scéalta san Aer, Dé Dé Satharn 107.1fm nó www.raidio- chinn sé chun iomramh trasna seans dúinn amhráin síos trí na blianta Aibreáin 4.10i.n. Sathairn @ 8i.n. failte.com GAELSCÉAL OIDEACHAS 25 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • 8 OIDEACHAS Cathaoirleach nua ar Eagraíocht na Scoileanna Gaeltachta
leo a lán ionchuir a bheith acu. scoileanna, agus ceapann sí fear níos mó béime a leagan ar Deir Bríd “go raibh sé in am gurb é an dúshlán is mó a bhei- chainteoirí dúchasacha athrú agus go stairiúil gur rud dh roimh an gcathaoirleach Gaeilge sna scoileanna maith é athrú in aon nua ná “dul i bhfeidhm ar na Gaeltachta agus ina leith sin eagraíocht”. scoileanna agus, trí oifig an go gcaithfear a bheith cinnte Le Treasa Bhreathnach Síleann sí go raibh, agus go chathaoirligh, tacú leis na faoi chaighdeán Gaeilge na bhfuil, gluaiseacht na hea- múinteoirí a ndualgais an múinteoirí. Deir sí go bhfuil an graíochta ró-mhall leis an t- teanga a chur chun cinn mar t-ádh leo gur de bhunadh na úafás pleananna agus fo- theanga phobail a chomhlíon- Gaeltachta an chuid is mó de TAR éis do Bhríd Ní Lubhaing choistí á mbunadh, agus cé go adh”. Caithfidh na scoileanna na múinteoirí sna scoileanna trí bliana a chaitheamh mar bhfuil pleananna tábhachtach muinín a bheith acu as an Gaeltachta ach, go fadtéarma- chathaoirleach ar Eagraíocht go bhfaigheann “duine breoite eagraíocht, dar le Bríd, agus dá ch, go bhfeiceann sí gur cheart na Scoileanna Gaeltachta is ar den tógáil mhall” agus “má tá bharr, beidh siad níos laidre coláiste oiliúna a bhunú a na cúlbhinsí atá sí anois, agus an bunábhar ann cén fáth nach leis an tacaíocht sin agus iad ag chuirfidh béim ar an gcúrsa cé go dtugann sí lán tacaíochta féidir na caisleáin a thógáil?” cuardach cearta teanga. Gaeilge. don chathaoirleach nua, deir sí Tá Bríd den tuairim go bhfuil Is í Mairéad Ní Chualáin, Tá a lán oibre roimpi agus go bhfuil sí anois i measc an eagraíocht i lár báire idir an múinteoir bunscoile as Leitir roimh an eagraíocht i mbliana daoine iontacha eile ar féidir Roinn Oideachais agus na Mór, Co. na Gaillimhe, an cathaoirleach nua ar na Gaeltachta. Deir sí nach agus iad ag súil le dul i bhfei- Eagraíocht na Scoileanna bhfuil an Roinn Oideachais ag dhm ar an Roinn Oideachais, Gaeltachta. Ar cheann de na tabhairt tús áite do chearta na ag iarraidh a gcuid tuairimí a mórspriocanna atá ag nGaeilgeoirí dúchasacha agus bhrú, a bheith ag troid dá dtu- Maáiréad dá tréimhse mar go gcaithfidh siad polasaí airimí, ag eagrú seimineáir sna chathaoirleach, tá polasaí náisiúnta níos leithne a bheith Gaeltachtaí éagsúla agus ag náisiúnta i leith na Gaeilge a acu i leith na Gaeilge. Tá sé de casadh leis na múinteoirí ar chur i bhfeidhm sna scoilean- thuairim ag Maireád go gcaith- fad.
TAPAIGH AN DEIS Cláir Iarchéime 2010-2011
• MA/Dioplóma Iarchéime (Ateangaireacht H8GÞ7=C:D>G:68=I6'%&% Chomhdhála) 8j^g[ZVg[{^aiZgd^b]^VggViV^hYdcVhX^bZVccVhZdVaZVcVh/ • MA/Dioplóma Iarchéime (Aistriúchán Reachtaíochta & Dlí)
• Ard-Dioplóma (Léann an Aistriúcháin) HX^bcVcD^Y • Ard-Dioplóma (Cumarsáid Fheidhmeach) HX^bcV\8d^b^h^c • Ard-Dioplóma (Teicneolaíocht Faisnéise) Heg^dXY]{iV/Gd^b]&,/%%!9AjV^c!&.6^WgZ{c'%&%#
Déan iarratas roimh 2 Aibreán 2010 - www.pac.ie IJ>AA:69=:DA6>H;D>GB:68=6>6GG6I6>H Tuilleadh eolais:(091) 595101 [email protected] ;dgVhcV
LEIDEANNA STAIDÉIR BUAITEOIRÍ SCLÉIP! 2010 Le mocks.ie
AGUS tú ag staidéar, tá sé ríthábhachtach go bhfaigheann tú do dhóthain aclaíochta, codlata agus bia den chineál ceart. Comórtas Tallainne Na nIar- Tá an seanfhocal Béarla fíor, nuair atá do chorp sláintiúil tá d’intinn sláintiúil 1freisin. Tar éis aclaíocht de chineál ar Bhunscoileanna Lán-Ghaeilge bith scaoileann an corp ionoirfin a dhéanann níos sona tú ná mar is gnáth agus beidh sé níos éasca duit díriú ar an staidéar. TÁ buaiteoirí Scléip 2010 fógartha ag GAELSCOILEANNA TEO. Is éard a bhí i Bí cinnte go bhfaigheann tú do Scléip 2010 ná comórtas tallainne dhóthain codlata, gan é ní fhanfaidh náisiúnta atá dírithe go sonrach ar na 2aon cheo i do chloigeann. Déan iar- hiar-bhunscoileanna lán-Ghaeilge agus racht 8 n-uaire a chloig codlata a fháil gach Gaeltachta. Bhí an comórtas roinnte in uile oíche. ocht rannóg éagsúla, le duais i ngach rannóg, trí dhuais nualaíochta agus Dean do dhícheall an bheatha cheart Grand Prix don duine nó grúpa is fearr a ithe agus neart vitimíní a ghlacadh. san iomlán. Seo thíos liosta na 3Cabhraíonn Omega-3 le d’intinn agus mbuaiteoirí: tú ag staidéar, idir bheith in ann díriú ar an stáidéar agus do chumhacht foghlama. Is Buaiteoirí na Rannóga: féidir vitimíní Omega-3 a ghlacadh, nó • Ceol Aonair: Shane Ó hAonghusa, neart ronnach a ithe, agus tú ag déanamh Gaelcholáiste Cheatharlach do chuid scrúduithe Mata. • Rince Cruthaitheach (Aonair): Bre- andán Ó hIarnáin, Scoil Phobail Mhic Caith súil ar na foirmíl Mata sula Dara dtéann tú isteach sa scrúdú. Nuair a • Rince Cruthaitheach (Grúpaí): 4shuíonn tú síos, scríobh síos do Domhan Tarraingt, Gaelcholáiste chuid foirmlí ar fad, ionas nach ndéanann Cheatharlach tú dearmad orthu. • Amhránaíocht Aonair: Ami Ní Huigéad, Coláiste Chilliain Scríobh do chuid freagraí i bpeann • Pop/Rac Cheol: Peadar Ó Goill, Gairm- agus ba chóir duit níos mó ná peann scoil Éinne 5amháin a thabhairt leat. • Grúpaí Ceoil: Reach Linn, Gael- choláiste Reachrann Ná scrios amach aon chuid de do • Drámaíocht/Mím: Teach na mBocht, chuid oibre; tá an seans ann go Pobalscoil Ghaoth Dobhair 6bhfaighidh tú marcanna don iar- • Comórtas Ilchineálach: Rosie Ní racht. Gairbheith, Pobalscoil Ghaoth Dobhair
Duaiseanna Nualaíochta: Gaeilge a úsáid i réimsí éagsúla • Ceol Aonair: Clár Ní Mhaoltu- de na healaíona trí dheis a ile, Coláiste Laurel Hill FCJ thabhairt dóibh páirt a ghla- • Grúpaí Ceoil: Trí Lasadh, cadh i gcomórtas spreagúil Scoil Phobail Mhic Dara agus spéisiúil. Scéim Chónaithe Ghaeilge • Drámaíocht/Mím: An Maid- Is í GAELSCOILEANNA rín Rua, Coláiste Cholmcille TEO. eagraíocht chomhor- Bhord na Gaeilge UCD 2010/2011 daithe na scoileanna lán- Grand Prix: Ghaeilge. Cabhraíonn sí le tui- • Drámaíocht/Mím: Teach na smitheoirí agus le grúpaí mBocht, Pobalscoil Ghaoth áitiúla scoileanna nua a bhunú Dobhair agus tacaíonn sí leis na Thosaigh Scléip sa bhliain scoileanna atá bunaithe 2005 agus tá sé ag fás agus ag cheana féin. Tá 170 bunscoil forbairt ó shin i leith. Is é agus 43 iar-bhunscoil las- príomhaidhm an chomórtais muigh den Ghaeltacht ag cur ná daltaí na niar-bhun- oideachais lán-Ghaeilge ar fáil Scoláireachtaí ar fáil do 24 mac léinn don bhliain 2010-2011 scoileanna a spreagadh le faoi láthair. Comórtas oscailte do mhic léinn as gach cúrsa de chuid na hOllscoile Foirm iarratais ar fáil ar: www.ucd.ie/bnag 30 Aibreán an dáta deiridh d'iarratais
Bronnfar scoláireachtaí ar fiú 40% den chíos iad, ar iarrthóirí a bhfuil ríspéis acu i gcur chun cinn na teanga agus a chruthaíonn cumas láidir gníomhaíochta
387 Tuilleadh eolais eilge, Guthán: 01-716-7 d.ie challa, Oifige ach Ga Clár Ní Bhua Ríomhphost: oifigeach.gaeilge@uc eilge UCD, L508, lscoile, .ie/bnag Bord na Ga inne, An Coláiste Ol Idirlíon: www.ucd abharla iath 4 Foirgneamh na Le ld, Baile Átha Cl Baile Átha Cliath, Belfie GAELSCÉAL OIDEACHAS 27 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • Cabhair leis na scrúduithe Leasuithe do le mocks.ie shiollabas Gaeilge na Beidh Gaelscéal ag díriú ar riachtanais daltaí atá ag foghlaim trí mheán na Gaeilge, mar sin de, beidh muid ag cur ábhair ar fáil in éineacht leis an chomhlacht, mocks.ie. Is seirbhís nua é a chabhraíonn le mic léinn chun feabhas a chur ar a gcuid torthaí sna hArdteistiméireachta scrúduithe Stáit. Téigh go www.mocks.ie chun tuilleadh eolais a fháil.
Le Treasa Bhreathnach meannach Gaelscoileanna Deir Máire Ní Fhlatharta ó Teo., Bláthnaid Ní Ghréacháin Eagraíocht na Scoileanna SEOLADH imlitir coicís ó shin go mbeidh “impleachtaí an- Gaeltachta go ndéanfaidh na chuig údaráis bhainistíochta mhór ann do scoileanna agus leasuithe seo caighdeán na scoileanna dara leibhéal na tíre tá an baol ann nach n-éireoidh Gaeilge a ísliú . Deir sí nach inar leagadh amach leasuithe leis na daltaí caighdeán ard bhfuil “aon dúshlán ann do do shiollabas Gaeilge Ardleib- Gaeilge san Ardteist a bhaint dhaltaí atá ag fáil a gcuid héil agus Gnáthleibhéal na amach mar atá á dhéanamh oideachais trí mheán na hArdteistiméireachta. faoi láthair, Mura dtugtar Gaeilge i scoileanna ar fud na Beidh na leasuithe seo ag dúshláin a dhóthain sa teanga tíre” agus “gur mhaith le hEa- déanamh laghdú ar an gcúrsa ní fhásfaidh sí amach anseo ó graíocht na Scoileanna litríochta agus déanfar méadú thaobh na litríochta, na Gaeltachta go mbeadh siol- ar líon na marcanna a bhronn- labas ar leith ann atá níos lei- far ar an mBéaltriail a mbeidh thne ó thaobh an litríocht agus 40% ag dul chuige uaidh seo “Mura dtugtar teanga de, do dhaltaí atá an amach” Is é Coiste cúrsa Ghaeilge mar theanga dúchais Gaeilge na hArdteis- dúshláin a dhóthain acu, nó fiú Gaeilgeoirí mhaithe timéireachta a chuir na moltaí sa teanga ní fhásfaidh ar fud na tíre mar atá leis an seo faoi bhráid na Comhairle ábhar matamaitice nó a lei- Náisiúnta Curaclaim agus sí amach anseo ó théid.” Tá sé de thuairim ag Measúnachta agus is é an t-iar thaobh na litríochta, Máire go bhfuil sé seo rítháb- Aire Oideachais Batt O’Keefe a na hiriseoireachta hachtach chun go mbeadh rinne an cinneadh na moltaí caighdeán ard Gaeilge ag páistí seo a chur i bhfeidhm ó agus eile. Tubaiste a agus iad ag fágáil na scoile sa a dhéanamh. Fhómhar 2010. bheadh ann do na gcaoi go mbeadh Gaeilge ar Beidh an chéad scrúdú coláistí oiliúna agus ardchaighdeán idir Ghaeilge bunaithe ar na leasuithe seo i scríofa agus labhartha ag 2012 agus leanfar ar aghaidh do thodhchaí na múinteoirí na tíre agus foirne leis an siollabas leasuithe go Gaeilge” irise, teilifíse nó raidió Gaeilge. dtí 2014. I láthair na huaire “Tá rún ag Deir Gaelscoileanna Teo. Lárchoiste Comhar na Múin- “go bhfuil neamhaird á hiriseoireachta agus eile. teoirí Gaeilge impleachtaí na dhéanamh leis na leasuithe Tubaiste a bheadh ann do na leasuithe ar Shiollabais seo ar dhaltaí ar ardleibhéal coláistí oiliúna agus do thod- Ghaeilge na hArdteiste a chío- Gaeilge. Dar le hArdfheid- hchaí na Gaeilge”. radh go luath.”
D>;><:68=;D>GC:D>9:68=6>H
7w6A;:>GHI: I6<6>GI/D;D%($&%
>hb^VcaZ;dgVhcV 7Z^Y]VciVX]ZVe[VgadccV^i]Z^cd^[^\Vc;]dgV^h^b7Va;Z^ghiZ# C>8H/HD')!%-. Tá Foras na Gaeilge tiomanta don chomhionannas deise agus cuirimid fáilte roimh iarratais ó iarrthóirí a bhfuil na cáilíochtaí cuí acu beag beann ar chreideamh, ar inscne, ar mhíchumas, ar chine, ar dhearcadh polaitíochta, ar aois, ar stádas pósta, ar chlaonadh gnéis nó cé acu atá nó nach bhfuil cleithiúnaithe acu. De réir fiúntais amháin a mheasfar gach iarratas. Proficiency in the Irish language, both written and verbal, is an essential requirement for the above post. ;D>GB>6GG6I6>H9:6H8ÛC:DA6>H Gdb]e]dhi/ed^hi5[dgVhcV\VZ^a\Z#^Z Nó is féidir scríobh chuig an seoladh thíosluaite agus an uimhir thagartha chuí a lua. HEG>D89=ÛI6 Ba chóir foirmeacha comhlánaithe a bheith faighte ag an seoladh thíosluaite roimh&'#%%eb bZ{caVZ !&*6^WgZ{c'%&%# Ed^hi!;dgVhcV CEARDLANN AN SPIDÉIL Aonad Ceardaíochta Tá aonad ceardaíochta 50 méadar cearnach le ligean ar léas i gCeardlann an Spidéil, An Spidéal, Co. na Gaillimhe. Iarrtar tairiscintí ó dhaoine a bhfuil taithí acu i reáchtáil gnó ceardaíochta. Tabharfar tús áite do thograí a bhfuil taithí ábhartha, d’ardchaighdeán acu san Tarraingeoidh muidne aird . . . earnáil seo agus a dhéanfadh comhlánú ar dhea-íomhá Cheardlann an Spidéil. déanfaidh sibhse an chuid eile! Seoltar iarratais roimh 16 Aibreán 2010 chuig an seoladh thíos: Aonad Ceardaíochta, Oifig Réigiúnach Údarás na Gaeltachta, Na Forbacha, Co. na Gaillimhe. Teil: 091 503100 Éistigí Plean Forbartha Náisiúnta 2007–2013 COMHAR NAÍONRAÍ NA GAELTACHTA TEO Riarthóir Fáiltíonn Comhar Naíonraí na Gaeltachta Teo. roimh iarratais do phost mar Riarthóir. Post páirt aimseartha 20 uair a chloig sa tseachtain atá i gceist. Beidh sár-chaighdeán oideachais, suas go tríú leibhéal, ag iarrthóirí maraon le taithí oiriúnach riarthóireachta. Tá sár- Tairiscint Aonuaire chaighdeán Gaeilge, labhartha agus scríofa, ag teastáil maraon le ardscileanna pearsanra agus ríomhaireachta. Beidh an té a cheapfar freagrach as dualgais riaracháin an Suas le 42% lascaine ar fhógraí chomhlachta. Beidh an post lonnaithe i gceanncheathrú an chomhlachta i taispeántais gConamara. Seoltar iarratais mar aon le CV iomlán roimh an Aoine 2 Aibreán chuig: Gheobhaidh tú ár gcuid rátaí fógraíochta clóite agus ar líne ar chúl. An Bainisteoir, Comhar Naíonraí na Gaeltachta Teo, Cuileán, An Cheathrú Rua, Co. na Gaillimhe Teileafón: +353(0)91 897766 Email: [email protected] GAELSCÉAL SPÓRT 29 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • 10 SPÓRT Labhraíonn Rónán Loughney as Gaeilge le Gaelscéal Le Gráinne McElwain IS as Cnoc na Cathrach i nGaillimh Rónán Loughney a imríonn anois mar fhrapa le Cúige Chonnacht. “Táim an- bhródúil as a bheith ag imirt le Con- nacht” a deir sé “agus is breá liom a bheith i mo chónaí agus ag obair anseo.” Thosaigh Rónán ag imirt rugbaí leis an fhoireann Galwegians nuair a bhí sé seacht mbliana d’aois. “Ní raibh aon suim ag mo chlann sa rugbaí. B’fhearr le m’athair peil ghaelach agus sacar. D’imir mé iománaíocht agus sacar le mo scoil go dtí go raibh mé sé bliana déag d’aois ach bhí orm éirí as sin mar gheall ar an rugbaí”. Cuireadh tús lena chuid rugbaí mar thrícheathrúnach istigh. “ De réir mar a bhí mé ag éirí níos láidre, bhí brú orm dul isteach sna tosaithe. Nuair a bhí mé 17 bliana d’aois bhí triail agam le foire- ann na hÉireann f-18 agus bhí siad ag cuartú frapa. Bhain mé triail as agus táim ag imirt san áit sin ó shin.” “Ní raibh mé ag iarraidh imirt mar fhrapa ar dtús mar gheall ar na clibirtí. Bhí sé an-deacair ann mar nach raibh mé cleachtaithe leis. Anois, bainim an sult as mar tá níos mó oibre le déanamh ann. Bíonn fadhb agam i gcónaí meachán a chur suas. Táim 115 KG ach tacaíochta féin. Imríonn muid níos láthair. Tá muid ar bhun an tábla ach tá bhreá leis ailtireacht a dhéanamh agus ba chóir go mbeadh mé 120 KG. Nuair a “Níl muid ag imirt ró- fearr i gcónaí nuair a bhíonn slua sa seans maith againn anois cúpla pointe a bheith amuigh ag surfáil, caitheamh rinne mé an gearán sin sa bhaile, chuir Sportsground agus beidh sé deacair a fháil sna cluichí atá fágtha. Nil a fhios aimsire a thosaigh sé cúpla bliain ó sé isteach go mór ar mo mhamaí agus mhaith sa tsraith muid a bhualadh.” agam cad chuige ach in aghaidh na shin. Le déanaí, tá dioplóma sa deirfiúr.” Le linn a chuid ama ag Ollscoil Magners faoi láthair. Ní raibh Rónán ag iarraidh mórán a rá bhfoirne móra cosúil le Cúige Ghaeilge déanta aige agus tá an-mheas Luimnigh ag déanamh stáidéir ar ghnó, faoi thodhchaí Chonnacht agus cad a Laighean, Mumhan agus Uladh, aige ar an teanga. Ach beidh sé sin go d’imir Rónán le UL Bohemians. Thairg Tá muid ar bhun an mbeidh i ndán don Chúige san fhad ardaíonn muid ár gcluiche”. léir sa todhchaí, “Tá go leor rugbaí le Cúige Chonnacht conradh forbartha dó tábla ach tá seans téarma. “Táim tar éis conradh bliana a Nuair a éireoidh Rónán as rugbaí ba himirt agam idir an dá linn”. i 2005 agus tá Rónán ag imirt lán aim- maith againn anois fháil agus is é an chéad chluiche eile a seartha leo ó shin. “ Is cuimhin liom go bheidh mé féin ag díriú isteach air han-mhaith mo chéad chluiche le Con- cúpla pointe a fháil seachas a bheith ag smaoineamh ar nacht. Cluiche dúshláin a bhí ann agus sna cluichí atá fágtha. cibé rud atá ag tarlú sna hoifigí i mBaile ROTHAÍOCHT bhí muid ag imirt in aghaidh Parma sa Nil a fhios agam cad Átha Cliath” Ach tá Rónán, Eric Elwood Sportsground. Bhí cúig bhomaite agus na himreoirí uilig eile tar éis con- fágtha sa chluiche agus tháinig mé chuige ach in aghaidh radh bliana amháin a fháil. Caithfear an isteach mar ionadaí. Tharla clibirt na bhfoirne móra cheist a chur an mbeidh Cúige Chon- Sky Ride Etape Hibernia láithreach agus chuaigh mé isteach cosúil le Cúige nacht thart i 2012? Ach sin ceist nach ann. Fuair mé buille ó dhuine den dara raibh Rónán ag iarraidh smaoineamh líne agus briseadh mo shrón. Tús maith Laighean, Mumhan faoi fiú. Le Gráinne McElwain breis agus 2000 duine ag glacadh páirte a bhí ann an lá sin!” agus Uladh, ardaíonn “Tiocfaidh Eric Elwood isteach ag ann, go dtabharfaidh sé roinnt mhaith Beidh an 10ú Aibreán thar a bheith muid ár gcluiche” deireadh an tséasúir seo mar chóit- TÁ beagnach 500 duine as Éirinn agus airgid isteach sa cheantar agus gur i cinniúnach d’fhoireann Chonnacht seálaí nua agus tá an-mheas ag na him- as an Bhreatain tar éis clárú don Sky méid a bheidh na huimhreacha ag dul nuair a bhuailfidh siad le Bourgoin sa reoirí air. D’imir sé féin leis an Chúige Ride Etape Hibernia, ócáid rothaíochta as seo go ceann cúig bliana. Tá mar- chluiche ceathrú ceannais den chorn agus tuigeann sé meon na foirne agus idirnáisiúnta a bheas á reáchtáil i gCon- gaíocht á déanamh ar an ócáid anseo Amlin Challenge. “Seo an cluiche is mó na héilimh a bhíonn ar na himreoirí i tae an Chláir ar an 22ú Lúnasa. agus thar lear agus is féidir le duine ar a bhí againn riamh agus is buntáiste mbun imeartha.” D’fhogair IMG, i gcomhpháirt le Sky, bith idir 18 – 80 a bheith san iomaíocht. thar a bheith mór dúinn é a bheith sa Idir seo agus sin tá cluichí táb- Fáilte Ireland, Forbairt na Sionainne, Cuirfear tús leis an turas rothaíochta in bhaile. Tá sé chluiche as sé cinn buaite hachtacha le n-imirt ag Connacht. Comhdháil Réigiún agus Biúró Spóirt Inis, as sin tabharfar sciuird timpeall againn agus má bhuann muid an Buailfidh siad le Cúige Laighean, na Sionainne agus Comhairle Chontae leis an chósta agus críochnóidh siad in cluiche seo, cáilfidh muid don babhta seaimpíní Chorn Heineken, as baile an an Chláir, le déanaí na dindiúirí ar fad a Inis arís. leathcheannais. Bheadh an cluiche sin Satharn bheag seo. “Níl muid ag imirt bhaineann leis an ócáid. Tá súil ag Tuilleadh eolais ar www.etapehiber- sa bhaile freisin os comhair ár lucht ró-mhaith sa tsraith Magners faoi lucht eagraithe na hócáide go mbeidh nia.com nó [email protected]. 30 SPÓRT GAELSCÉAL • Dé hAoine, 26 Márta, 2010 An Séasúr atá romhainn tús lena séasúr i gceart le bua ar na tugann se roghanna deasa don na Gaillimhe a bpíosa staire féin a má leanann foirm na gConnachtach Dubs agus chun bheith fireannach bhainisteoir. bhaint amach. Ní den chéad uair le leo ba cheart go mbeadh an lá leo faoi, tá an lámh is treise (agus an Tá na Déise ag foghlaim gach blianta beaga anuas a tháinig foire- freisin. Léigh mé i rith na seach- fhoireann is treise) fós ag Brian deireadh seachtaine agus cuirfidh ann ó Chill Chainnigh go dtí an taine go raibh na rialacha ag cur Cody. Níl ach leath den fhoireann a Tiobraid Árann mórán ceisteanna ceanncheathrúle plean agus a isteach ar bhainisteoir Chill Dara Le John Allen rinne stair anuraidh ag tosú aon orthu an Domhnach beag seo. Ach é dóthain imreoirí maithe le cinntiú Kieran McGeeney agus tríd is tríd chluiche go dtí seo. Nuair a bheidh sin ráite ceapaim go bhfuil an ceart go n-oibreodh an plean céanna. aontaím leis . I mo thuairim tá an an leath eile le fáil arís agus leithéidí ag Davy Fitz imreoirí nua a chur Ar an taobh eile de ní féidir bheith dainséar ann go ndéanfar “over- John Dalton, John Mulhall agusTJ chun páirce go luath sa tsraith- ag brath beagnach go hiomlán ar sanitization” ar an gcluiche leis na S iontach iad na séasúir mar agus Eoin Reid ag cur brú orthu, chomórtas, ag cur brú ar na imreoir amháin agus cé go ndearna cártaí go léir atá á dtaispeáint ó thús atá siad againn ar an taobh seo bhuel, beidh sé deacair dul ina seanfhondúirí troid chun a n- Joe Canning a dhícheall ní bhfuair na bliana. den domhan mór. Tá deireadh gcoinne chun a chéad phíosa staire áiteanna a fháil ar ais . sé a dhóthain tacaíochta óna Tá aighneas Luimnigh fós ar siúl . IMhí an Mhárta beagnach eile a bhaint amach. Níl na Tiobraidigh ag cur na chomhimreoirí. Is trua sin . I mo thuairimse má buailte linn agus uair bhreise An deireadh seachtaine seo tá béime céanna ar an tsraith i mbliana Sa tsraith pheile tá cúrsaí bhíonn cumarsáid cheart idir na solais againn sa tráthnóna ón seans ag John McIntyre breithiúnas agus an ceart acu. Níos déanaí sa cothrom go leor ar bharr an tábla le páirtithe go léir i rith na bliana, ní Domhnach beag seo ar aghaidh. Ni ceart a dhéanamh ar a fhoireann bhliain a bheidh an gabhar á rós- Maigh Eo, Corcaigh agus Baile Átha ceart go dtarlódh a leithéid d’aigh- fada uainn boladh an fhéir nuag- nuair a thagann na Cait agus an tadh agus suim mhór ag Liam Cliath chun tosaigh. Is dóigh liom neas. Tharla sé i gCorcaigh trí hearrtha agus séasúr craoibhe Chu- Ghaillimh in aghaidh a chéile i Sheedy go mbeadh seisean ag go dtiocfaidh curaidh na sraithe as huaire agus sa Chlár le déanaí. Ba mann Lúthchleas Gael tosaithe. bPáirc Uí Nualláin. Is deacair foire- crónán agus Corn Mhic Cárthaigh á na trí fhoireann sin . cheart go bhfoghlaimeodh cean- Ach tá comórtas na sraithe fós le ann na Gaillimhe a thomhas ag an bhronnadh. Cé go bhfuil níos mó ná Tá an-choimhlint sa chéad roinn ncheathrú an Chumainn uaidh seo buachan sa dá chód agus cúpla tráth seo ach tá comharthaí níos seachtain imithe ó Lá ‘le Pádraig agus trí fhoireann an Tuaiscirt le agus a chinntiú go mbeidh rialacha cluiche suimiúil fós le teacht. fearr ag teastáil as seo amach. caithfear tréaslú le foireann pheile bagairt an dícháilithe orthu . Tá na agus coinníollacha leagtha síos gan An bhfuil foirne agus lucht leanta Tá Corcaigh ag treabhadh leo Naomh Gall ó iarthar Bhéal Feirste a cluichí go léir an deireadh seach- mhoill faoi gach rud a bhaineann le ag ceapadh go bhfuil foireann ion- agus a mbainisteoir Walsh sásta go thug Craobh Pheile na gClubanna taine seo an- tábhachtach. ceapadh agus téarmaí bainisteoirí tach Chill Chainnigh ag taispeáint leor go mbeidh siad ar a laghad leo le bua thar a bheith cuim- Beidh sé cothrom go leor idir an foirne. comharthaí go bhfuil deireadh ag ullamh don chraobh i mbliana agus sitheach ar Chill Mhuire Uí Ghaillimh agus Baile Átha Cliath Beir Bua teacht i réim. Ná téigh go Paddy gan aon aighneas ag bagairt orthu. Bhreacháin nár imir in aon chor ar agus idir Tír Eoghain agus Ciarraí. Power fós. Coiméad do chuid airgid Thaispeáin Michael Cussen go an lá.Mar sin féin, is iontach an t- Ba cheart go mbeadh Corcaigh Is iar-imreoir peile agus iomána le i do phóca nó cuir ar iománaithe na bhfuil mianach ann le dhá chúl i éacht é d’fhoireann Aontroma an róláidir do Dhoire ach is dóigh liom Corcaigh é John Allen agus iar-bhain- Gaillimhe é chun teacht amach as gcoinne na Déise agus le Páidí Ó corn Uile-Éireann a bhreith leo . go mbeidh coimhlint níos géire idir isteoir ar fhoireann iomána an Chon- Connacht ar a laghad! Chuir na Cait Sullivan ag teacht chun cinn go deas San iomáint theip ar Phort Omna Maigh Eo agus Muineachán agus tae leis. Réiteoirí faoi bhrú! Le Gráinne McElwain cosúil le bheith ag imirt peile, do na cluichí móra bíonn taithí bíonn drochlaethanta agus ag teastáil mar is laethanta SAMHLAIGH páirc peile, slua laethanta maithe agat.” móra iad do gach duine agus mór thart timpeall air agus an “Sílim go bhfuil níos lú bíonn go leor teannais ag baint t-atmaisféar ann ar nós mar a measa ag an lucht tacaíochta leo. Ar an lámh eile caithfear bhíodh sé sa Coliseum fadó sa ar réiteoirí ná mar atá ag na seans a thabhairt do leaids óga Róimh. Tá tú leat féin ag siúl go himreoirí mar ní thuigeann fosta.” aonarach i dtreo an taoibh eile siad na rialacha. Nuair a Dar le Dónal, is rud maith é den pháirc. Tosaíonn imreoirí bhíonn imreoirí ag tabhairt an riail nua seo mar is é an spri- ag screadach ort, ag brú amach don réiteoir, is bealach oc atá ag gach réiteoir club ná a isteach níos cóngaraí duit, ag dóibh é chun a gcuid frustra- bheith ag réiteoireacht cluichí cur mallachtaí agus maslaí ort. chais agus díomá a scaoileadh idirchontae. “Tá go leor taithí Tugann tú faoi deara go amach. Go pearsanta níor ag na réiteoirí a bheidh ag éirí bhfuil an slua naimhdeach ag tugadh drochíde domsa ach as an bhliain seo chugainn iarraidh greim a fháil ort agus tuigim cén fáth go bhfuil agus bheadh sé go maith dá faoi dheireadh, sroicheann tú faitíos ar dhaoine óga dul i mbeidís in ann meastóireacht an seomra feistis slán sábháilte mbun na hoibre seo. Níl aon a dhéanamh chun cuidiú agus an uair seo! duine ag iarraidh cur suas le comhairle a thabhairt do na Le roinnt míonna anuas, tá drochíde agus maslaí mar réiteoirí óga. Sílim go bhfuil eachtraí poiblí gránna tar éis gheall ar bhotúin atá déanta ag coiste na réiteoirí ag tarlú do réiteoirí agus iad i Réiteoir Gearóid Ó Conámha. PICTIÚR: BRENDAN MORAN / SPORTSFILE an réiteoir.” smaoineamh ar seo a mbun a gcuid dualgais ag Beidh Coiste Náisiúnta na dhéanamh.” cluichí CLG. “Níl meas ag an ngnáthlucht Ach más nós é bheith ag tab- Réiteoirí ag cur riail nua i Is léir mar sin gur daoine Gan dabht, níl an meas céan- tacaíochta ar na réiteoirí. Is nós hairt amach don réiteoir, cén bhfeidhm maidir le haois na daonna iad na réiteoirí a na ag imreoirí ná ag an lucht é, íde béil a thabhairt don réi- “Cuid den lucht dóigh is féidir linn é a réiteoirí ó mhí Eanáir 2011 ar théann amach i ngach cluiche tacaíochta ar réiteoirí an CLG is teoir” a deir Gearóid Ó tacaíochta, ní bhriseadh? “Ba bhreá liomsa aghaidh. Mar chuid den chun a ndícheall a dhéanamh a bhíodh agus tá sé sin i bhfad Conámha réiteoir peile idir- bhíonn siad sásta dá mbeadh an CLG ag phlean forbartha cúig bliana, cosúil leis na himreoirí ar an níos soiléire le ceithre bliana chontae. ach an oiread ach is é déanamh níos mó chun an beidh ar réiteoirí éirí as réi- pháirc. Taitníonn réiteoireacht anuas ó d’imir foireann rugbaí “De ghnáth, bíonn imreoirí lucht tacaíochta a chur ar an teoireacht idirchontae tar éis go mór le Dónal agus Gearóid na hÉireann i bPáirc an Chró- go deas ar an pháirc ag plé leat. jab an réiteora ná na eolas faoi na rialacha. Tá scéim dóibh 50 bliain a bhaint ach do Ghearóid tá sprioc caigh. Corruair ní bhíonn siad sásta rialacha a chur i nua ar bun faoi réiteoirí nua a amach. Mar a bheifeá ag súil, amháin fágtha aige. Feictear an meas atá ag na ach bíonn teannas i gcónaí ar bhfeidhm. Ní mhealladh isteach ach tá dro- tá tuairimí measctha ag na réi- “Tá réiteoireacht déanta himreoirí sin ar an réiteoir an pháirc. Cuid den lucht gall ar dhaoine óga bheith teoirí amuigh ansin faoin riail agam ar gach cineál cluiche agus cibé rud a deir sé, glactar tacaíochta, ní bhíonn siad thuigeann formhór páirteach ann mar gheall ar an nua seo. “ Seo mo bhliain seachas an cluiche ceannais do leis. Ní bhíonn Brian O’ sásta ach an oiread ach is é jab an lucht tacaíochta drochmheas agus an chaoi go dheireanach ag réiteoireacht Chraobh Peile Sinsir na hÉire- Driscoll ná Paul O’Connell ag an réiteora ná na rialacha a na rialacha. Cea- gcaithfear leo.” peil idirchontae” a deir ann agus ba bhreá liom sin a tabhairt amach faoin gcin- chur i bhfeidhm. Ní thuigeann Is réiteoir óg é Dónal Con- Gearóid Ó Conámha “mar dhéanamh.” Seo é a bhliain neadh agus rud eile, nuair a formhór an lucht tacaíochta na pann siad go bhfuil nolly as an Bhoth i gCo. beidh mé thar 50 bliain d’aois dheireanach ag réiteoireacht théann siad chun cainte leis an rialacha. Ceapann siad go na rialacha ar eolas Mhuineacháin. “Thosaigh mé an bhliain seo chugainn agus cluichí idirchontae agus ní réiteoir tugann siad “Sir” air i bhfuil na rialacha ar eolas acu acu ach níl i ndáiríre.” ag réiteoireacht mar bhí spéis caithfidh mé éirí as. Ní dóigh bheadh a fhios agat cad a thar- gcónaí. ach níl i ndáiríre.” agam ann. Tá réiteoireacht liom gur rud maith é sin mar lódh. GAELSCÉAL SPÓRT 31 Dé hAoine, 26 Márta, 2010 • Déagóir as Gaeltacht Thír Chonaill ag dul go Manchester United! Le Judy Ní Ógáin himreoirí ar fad agus thug Van Der Sar eile sa phríomhroinn a bhí sa tóir ar (Cúl báire Manchester United) a chuid fhear óg Thír Chonaill chomh maith. TÁ déagóir 16 bliain d’aois – Joe Coll as miotóga chúl báire domh. Bhí siad ar fad “Ina iomlán, bhí muid iontach tógtha Mín Larach, Gort a’ Choirce i nGaeltacht go deas agus cairdiúil.” leis an chlub” a deir athair Joe – Tom Dhún na nGall tar éis síniú leis an Cé nach gcaithfidh Joe tosú ag Coll. “Go deimhin, níor fhág siad cloch bhfoireann sacar cáiliúil Manchain Aon- traenáil leo go dtí an chéad seachtain i amháin gan iompú. Bhí siad chomh taithe - ‘Manchester United’ mar chúl mí Iúil, tá air taisteal ar ais go Manches- proifisiúnta sa bhealach a ndearna siad báire. Is conradh 3 bliana atá i gceist, dhá ter an deireadh seachtaine seo chun dul gach rud. Thug siad go dtí an teach bhliain mar imreoir óg agus an bhliain faoi scrúdú leighis. muid ina mbeidh Joe ag fanacht ann, fiú deireadh ag imirt leis an gclub go Tá Joe ag freastal ar Phobalscoil amháin, chun casadh le bean an tí ansin, proifisiúnta. Chloich Cheannfhaola (PCC) ar an Fhál a chur na mílte fáilte romhainn agus a Tosaíonn an conradh agus saol úr Joe Carrach, agus é sa cheathrú bliain ansin. chinnteoidh go mbraithfidh Joe ‘sa ar an 5ú lá d’Iúil an Samhradh seo nuair Mar pháirt den chonradh, leanfaidh sé bhaile’ ann agus ar a shuaimhneas”, a a fhilleann an club ar ais le haghaidh an ar aghaidh lena chuid oideachais le linn dúirt Tom. D’admhaigh go raibh siad réamh-shéasúr. chomh bródúil as a mhac as síniú le Ag labhairt dó an tseachtain seo, dúirt ceann do na clubanna is mó sa domhan. Joe atá anois ar ais sa mbaile, go bhfuil “Bhí muid sa tseomra feistis Ní inniu ná inné a thosaigh Joe ag sé an-sásta leis an dea-scéala. “Is mothú i ndiaidh an chluiche, áit ar imirt sacar, agus é ag imirt lena chlub iontach é ceart go leor ach níl mé cinnte áitiúil Gleann Átha Aontaithe i go gcreidim féin é céad fán gcéad go chas muid leis na himreoirí nGaeltacht Thír Chonaill le blianta agus fóill” a dúirt sé. “Shínigh mé leo ar an ar fad agus thug Van Der ag feabhsú agus ag forbairt mar chúl Sathairn. Bhí muid thall don deireadh Saar (Cúl báire Manchester báire ar fhoireann sacar an Chontae agus seachtaine, mé fhéin agus m’athair, agus ina dhiaidh sin ar fhoireann na hÉireann bhí muid ag an chluiche in aghaidh Ful- United) a chuid miotóga (faoi aois). ham Dé Domhnaigh. Chas muid le Alex chúl báire domh. Bhí siad ar Tá níos mó ná 15 cluiche imeartha Ferguson roimh an chluiche, thug sé fad go deas agus cairdiúil.” aige le foireann na hÉireann. Bhí níos suas muid go dtí a oifig muid, áit ar inis mó ná Manchester United agus Totten- sé dom faoin chlub agus an caighdeán ham Hotspur sa tóir ar Joe, agus tri- agus smacht a bhíonn á lorg acu ó an chéad dhá bhliain eile agus tá alacha déanta aige le Wolves, Charlton imreoirí sa chlub. Chuir sé fainic orm oifigeach de chuid an chlub - Dave Athletic, Manchester City agus Celtic. fosta – gan dul gar d’oiread is tatú Bushell chun cuairt a thabhairt ar an Thaispeáin Arsenal agus Chelsea suim amháin ariamh! PCC inniu (Dé hAoine) chun a chuid ann chomh maith agus thug siad Ghuigh sé gach rath orm leis an chlub oideachais a phlé leis an scoil, ionas go cuireadh dó freastal ar thrialacha freisin. agus dúirt sé liom - nach raibh siad ag mbeadh siad ábalta a chinntiú go Leanann Joe líne fhada de chúl báirí mo shíniú leis an chlub díreach chun mé dtiteann Joe isteach faoin leibhéal céan- as Dún na nGall a chuaigh roimhe agus a a dhíol le club eile amach anseo, ach na oideachais sa chlub. shínigh le clubanna sacar Shasana chun a bheith mar an cúl báire is fearr sa Seo rud a bhí ag cur imní mhór ar freisin – daoine ar nós Packie Bonner, chlub de réir a chéile.” thuismitheoirí Joe, agus ceann dos na Shay Given, James Gallagher (bainis- “Bhí muid sa tseomra feistis i ndiaidh fáthanna gur shínigh Joe leis an gclub teoir Finn Harps) agus Conrad Logan. an chluiche, áit ar chas muid leis na Joe Coll seo seachas ceann de na clubanna móra Go n-éirí go geal leat a Joe. Tír Eoghain v Ciarraí, An Ómaigh BÁC v Gaillimh, Páirc An Iarmhí v An Dún, Páirc Uí Bhí Seán Cavanagh ar ais ar a shean- Pharnell Chíosóig léim nuair a tháinig sé isteach mar Fiú le Michael Meehan, Casfar na foirne atá ag barr agus Ag amharc chun ionadaí in aghaidh na Gaillimhe ach ní Seán Armstrong, Pádraig ag bun an tábla ar a chéile sa mórán dea- Joyce agus go leor eile gor- choimhlint seo. Níl aon chluiche tosaigh ar an scéalta eile a bhí taithe, d’éirigh le Gaillimh caillte ag an Dún agus níl ach ag Tír Eoghain 1-15 a scóráil agus an bua a ceann buaite ag an Iarmhí. Beidh deireadh ón chluiche sin fháil ar Thír Eoghain. an Iarmhí ag imirt i Roinn 3 an agus iad i gcon- Chaill Baile Átha Cliath a bhliain seo chugainn ach is i seachtaine CLG túirt dícháilithe. gcéad chluiche sraithe in Roinn 1 a bhei- Ní bheidh Kieran aghaidh Chorcaí agus dh an Dún Donaghy ar fáil beidh na pointí táb- agus James do Chiarraí a hachtach anocht má tá McCartan. bhfuil 2 phointe siad chun cáiliú do Bua: An Seán Cavanagh eile ag teastáil Chluiche Ceannais na Dún uathu chun a Sraithe den chéad uair ó Le Gráinne McElwain bheith iomlán sábháilte. 1999. PICTÚIRÍ LE SPORTSFILE Bua: Tír Eoghain Michael Martin Bua: Baile Átha Cliath Doire v Corcaigh, Páirc Cheilteach Ard Mhacha v Tiobraid Árann, Crois Maigh Eo v Muineachán, Caisleán an Dún na nGall v An Mhí, Bealach Tá Doire i dtrioblóid ar bhun an tábla Mhic Lionnáin Chaill Ard Mhacha in Bharraigh Bhí bua slachtmhar sa bhaile Féich Leis an dá fhoireann seo ar 6 ar fad ach tá gortuithe ag cur isteach aghaidh na gcomharsan béal dorais ag Muineachán ar Dhoire Dé Domhnaigh phointe, beidh deis ag na ar Chorcaigh le Pearse O’Neill, An Dún an tseachtain seo caite den seo caite agus cé go bhfuil 4 phointe acu buaiteoirí a bheith san iomaíocht Nicholas Murphy agus Colm O’Neill in chéad uair sa tsraith agus craobh le 15 níl siad sábháilte fós i Roinn 1. Bhuaigh d’ardú céime go Roinn 1 an bhliain easnamh. bliana anuas. Níl ach cluiche amháin Maigh Eo ar Chiarraí i dTrá Lí agus bhí seo chugainn. Bua aon chúilín Chomh maith leis sin, tá Donncha buaite ag Tiobraid Árann go dtí seo Conor Mortimer ar dóigh. Mar go bhfuil amháin a bhí ag an dá fhoireann an O’Connor ar fionraí agus beidh turas agus beidh seans ag an fhoireann Maigh Eo ar bharr an tábla agus sa bhaile, tseachtain seo caite agus beidh sé fada ó thuaidh orthu ach ba chóir go bhaile dhá phointe eile a phiocadh ba chóir go mbeadh an lá leo in aghaidh cóngarach arís amárach. Buntáiste mbeadh an lá leo. suas. Mhuineacháin. an bhaile an difear a bheidh Bua: Corcaigh Bua: Ard Mhacha Bua: Maigh Eo Conor Mortimer eatarthu. Bua: Dún na nGall www.gaelsceal.ie SPÓRT 26.03.2010 Déan teagmháil linn ag [email protected] • Cá bhfuil tú ag dul, a Thíogair? Le Gráinne McElwain Cibé rud a cheap lucht tacaíochta an ghailf, beidh lucht eagraithe na gcomórtas sásta go mbeidh Tiger Woods (atá náirithe os comhair an tsaoil) ag filleadh ar na comórtais an mhí seo chugainn. D’fhógair sé go mbeidh sé ag glacadh páirte i gComórtas na Máistrí a bheidh ar siúl in Augusta, Georgia, SAM. Níor ghlac Woods páirt in aon chomórtas ó mhí na Samhna nuair a tháinig sé chun solais go raibh caidreamh aige le mná eile seachas a bhean féin. Ar ndóigh tá an comórtas seo buaite aige ceithre huaire cheana agus tá sé ar dhuine acu siúd atá i measc rogha na n-údar chun é a dhéanamh arís. Nuair a chuala Seve Ballesteros go raibh Woods ag filleadh dúirt sé gurb é an rud is fearr é a d’fhéadfadh tarlú don chluiche. Cóipcheart ag Sportsfile