FILMMUZIEKMAGAZINE

DANIEL PEMBERTON - Componist van The Man from U.N.C.L.E.

NUMMER 183 – 44ste JAARGANG – JULI 2015

1

Score 183

Juli 2015 44ste jaargang ISSN-nummer: 0921- 2612

Het e-zine Score is een uitgave van de stichting FILMMUZIEKMAGAZINE Cinemusica, het Nederlands Centrum voor Filmmuziek REDACTIONEEL Informatienummer: +31 050-5251991 De meest dramatische gebeurtenis van de afgelopen tijd op het gebied van filmmuziek is zonder enige twijfel het dode- E-mail: lijke ongeluk van James Horner. De Amerikaanse filmcom- [email protected] ponist genoot onder het grote publiek een rotsvaste reputatie hetgeen onder meer bleek uit de populariteit van zijn compo- sities waarnaar steeds met grote verwachtingen werd uitgeke- Kernredactie: Paul ken. We staan in deze Score stil bij het vroegtijdig heengaan Stevelmans en Sijbold van deze geliefde en getalenteerde componist die met zijn Tonkens muziek voor Titanic een verkooprecord behaalde. Dat was

Aan Score 183 werkten nog in tijden waarin cd's massaal werden gekocht. Een andere mee: Paul Stevelmans, filmcomponist die in deze editie van Score voorkomt, is al- Sijbold Tonkens weer vijftien jaar geleden van ons heengegaan. Zijn vrucht- bare jaren liggen inmiddels meer dan een halve eeuw achter ons, maar door een recente cd met drie van zijn scores is het Eindredactie: Paul goed dat hij weer onder de aandacht komt, want ook hij was Stevelmans een getalenteerd kunstenaar. Zijn naam: George Duning. Grote verwachtingen zijn er op dit moment voor de score die Daniel Pemberton schreef voor The Man from U.N.C.L.E. Hij Vormgeving: Paul zet het werk van voornoemde titanen voort ...... wat u kunt Stevelmans lezen in een interview met hem op de volgende pagina's.

Met dank aan: Daniel Pemberton, Luk Mon- saert, MovieScore INHOUDSOPGAVE Media 3 Interview met Daniel Pemberton

8 In memoriam: James Horner

11 George Duning - Portret

16 Boekbespreking

18 Recensies

2

MUZIEK ZOALS DIE NOOIT EERDER TE HOREN WAS

INTERVIEW MET DANIEL PEMBERTON

Hoewel hij al een enorme hoeveelheid scores voor televisie en een enkele voor film op zijn naam had staan, brak Daniel Pemberton twee jaar geleden pas echt door met zijn inventieve, sfeervolle score voor The Counselor van Ridley Scott. Opeens was Pemberton in de filmwe- reld een begrip, daarbij extra geholpen door de Discovery Award die hij vorig jaar won tij- dens de World Soundtrack Awards. Dat hij tot de eredivisie is doorgedrongen bewijst zijn muziek voor de nieuwe film van Guy Ritchie, The Man from U.N.C.L.E., die volgende maand in roulatie gaat in Nederland.

einde aan te komen, wat voor zijn oplei- ding fataal was. ‘Ik deed steeds meer van die maffe opdrachten en omdat die in de smaak vielen, werd ik steeds weer opnieuw gevraagd. Ondertussen begon ik een uni- versitaire studie en nam ik een jaar vrij omdat ik erachter wilde komen of ik met mijn muziek verder kon en nu ben ik nog steeds met verlof. Ik ga nooit meer naar de universiteit ...... ’

Daniel Pemberton met zijn Discovery Award, Dankzij die vele opdrachten voor de Britse Gent 2014 (foto: Luk Monsaert). televisie kon Pemberton zijn muzikale ta- lenten verfijnen en perfectioneren. ‘Ik denk De weg naar The Man from U.N.C.L.E. be- dat ik heel veel geluk heb gehad met deze gon voor Daniel Pemberton (1978) ruim leerschool in de late jaren '90 aangezien twintig jaar geleden met twee afleveringen voor de televisie in Groot-Brittannië des- uit de tv-serie Lonely Planet. Echt van start tijds de meest uitzinnige muziek werd ge- ging hij vier jaar later met een imposante maakt. Ik nam bijvoorbeeld risico's door te reeks scores voor korte en lange films, do- experimenteren en te schrijven op een an- cumentaires en series, voor het merendeel dere manier dan toen gebruikelijk was voor de Britse televisie. Pemberton over waardoor ik een zekere reputatie kreeg. Nu deze beginjaren: ‘Tja, ik ben inmiddels al zouden ze dat niet meer doen omdat men een veteraan. Ik doe dit werk nu al twintig in de televisiewereld een stuk voorzichtiger jaar, wat eigenlijk best gek is. Als ik eraan is geworden.’ Tussen het vele televisie- denk: twintig jaar ...... Maar ik heb een werk door deed Pemberton slechts een paar hoop geleerd door aan zoveel mogelijk scores voor films. Met The Awakening projecten te werken. Je kunt wel veel ken- (2011) van Nick Murphy nam zijn filmcar- nis opdoen met een studie, maar erachter rière een serieuze start. Waarom deed hij komen hoe jouw muziek in films werkt, tot dan toe zo weinig filmwerk? ‘Het is erg hoe je een bepaald geluid moet creëren, dat moeilijk om in de filmwereld een plek te werkt allemaal beter in de praktijk. En dan vinden. Je hebt iemand nodig die met jou besef je opeens dat je iets kunt wat vijf jaar een risico wil aangaan. Ik had het geluk dat eerder nog onmogelijk leek.’ Al tijdens Nick Murphy en Ridley Scott dat deden. zijn late tienerjaren was hij druk bezig met Als je je dan hebt bewezen wordt iedereen muziek maken en daar leek maar geen 3 om je heen een stuk rustiger. Films maken muziek naast zich te dulden.’ Maar de film is een onvoorspelbare onderneming want heeft ook een verhaallijn zonder angstaan- er is veel geld mee gemoeid. Natuurlijk jagende geestesverschijningen. ‘Het was kunnen filmmakers een fantastische score niet alleen horror, het verhaal ging ook krijgen van een debuterend componist, over de Eerste Wereldoorlog en over ver- maar angst en onzekerheid overheersen lies; beide zijn emotionele elementen die hier toch in de eerste plaats.’ verder gaan dan de gebruikelijke horror. Zoiets vind ik veel boeiender dan louter Experimenteren enge muziek schrijven.’

Vóór The Awakening had Pemberton al met Murphy gewerkt voor de tv-serie Oc- cupation (2009). Voor de in de jaren '20 in Engeland zich voltrekkende gothic horror- film kon Pemberton naar hartenlust expe- rimenteren. ‘Ik probeer voor elk nieuw project steeds een unieke geluidswereld te scheppen. Al in het beginstadium wilde ik vanwege de geesten in de film niet dat de muziek elektronisch zou klinken zoals je dat kunt verwachten van elektronica. Ik mag graag mijn instrumenten creëren in de vorm van samples of vreemde geluiden maken (tikt tegen een glas) en die dan uit- rekken waardoor ongemakkelijke geluiden ontstaan. Daarnaast gebruikte ik opname- apparaten om rare geluiden mee op te ne- The Awakening kan gerust een herstart van men die klonken als mistige geluiden of Pembertons carrière in de filmwereld wor- geluiden van geesten die we als startpunt den genoemd en fungeerde als zodanig als konden gebruiken voor het universum van een ideaal visitekaartje. De componist leg- de film. Ik maak graag dingen die het pu- de zijn ziel en zaligheid in de score en het bliek nooit eerder heeft gehoord. Naast de- budget werd volledig uitgegeven aan een ze elektronische en samplevoorbeelden heb vol orkest en een koor en zonder gebruik te ik altijd een grote voorliefde gevoeld voor maken van gesamplede strijkers. ‘Ik wilde orkestrale muziek en het schrijven van me- alles zo goed mogelijk laten klinken. Ik lodieën. Beide muzikale wijzen van bena- heb zes maanden aan deze score gewerkt dering heb ik samengevoegd voor de mu- en er niet aan verdiend, maar cruciaal was ziek van The Awakening.’ dat de juiste persoon de film zag en dat was Ridley Scott.’ Via Scotts vaste editor, Die samensmelting geeft de film een lugu- Pietro Scalia, kwam Pemberton in contact bere, onwereldse dimensie mee. Pemberton met de regisseur van Gladiator. Pember- prijst in dit opzicht regisseur Murphy: ton: ‘Aan het einde van onze eerste ont- ‘Nick is een geweldige regisseur die de moeting vertelde hij me dat hij het vak van kracht van muziek echt begrijpt. Hij geeft regisseur had geleerd door reclamefilmpjes je de ruimte en hij weet wanneer je muziek te maken. ‘Dat was mijn leerschool,’ zei moet gebruiken onder de beelden. Achter hij, ‘en jij hebt hetzelfde gedaan voor te- elke grote score zit volgens mij een grote levisie.’ En inderdaad, op dat moment had regisseur, omdat hij de componist de vrij- ik voor ontelbaar televisieprogramma's ge- heid geeft om iets groots te creëren dan werkt.’ Een week later werd Pemberton uit wel de film de ruimte geeft om boeiende bed gebeld door Scalia met de mededeling

4 dat Scott hem wilde voor zijn volgende ‘Die was heel goed. Hij stond altijd open film, The Counselor (2013). Of hij binnen voor suggesties. Ik ging ervan uit dat ik als anderhalf uur naar de studio kon komen. relatief onervaren filmcomponist onder de ‘Is dit werkelijkheid? Dat was een van die duim zou worden gehouden. Echter, hij telefoontjes die ik voor altijd zal onthou- wilde steeds weten wat ik over bepaalde den. Ik lag in mijn slaapkamer en dacht: scènes dacht of hoe ik iets wilde aanpak- bevind ik mij in een bizarre droom? An- ken. Ik zei dan: zo wil ik het doen en ter- derhalf uur later was ik in de montageka- wijl er werd gemonteerd, schreef ik thuis mer en begon ik aan de score te werken. in mijn krakkemikkige studio een hele Ongelofelijk! Sommige van mijn favoriete hoop materiaal, stuurde dat op en dat werd scores aller tijden zijn voor films van Rid- dan in de film gebruikt. Sommige stukken ley Scott: Alien van Jerry Goldsmith, Gla- deden het goed en andere niet. We overleg- diator van Hans Zimmer en Blade Runner den waarom ze wel of niet werkten en heel van Vangelis. Die laatste film veranderde langzaam begin je dan een specifieke taal mijn leven. Ik heb zelfs in mijn slaapkamer voor de film te creëren. Deze wijze van een plaat gemaakt die niemand ooit heeft werken beviel me wel al was het een lang- gehoord toen ik zeventien was en die als durig en vermoeiend scheppingsproces. een soort eerbetoon voor Blade Runner dient. Ik had nooit durven dromen dat ik ooit als componist zou werken voor deze regisseur. Voor mij was dat een bijzondere eer.’

Draden

The Counselor is een met sterren als Brad Pitt, Penélope Cruz en Michael Fassbender bevolkte thriller die even bizar als cool overkomt, niet in de laatste plaats door een Beeld uit The Counselor. script van Cormac McCarthy. De film speelt zich grotendeels af langs de grens Een matig filmcomponist maakt zijn tussen de Verenigde Staten en Mexico. opwachting heel laat in het proces en Ook onder Scott kon Pemberton zijn ex- produceert dan binnen twee weken een perimenteerlust op de muziek loslaten. score. Dat is een luizenleven vergeleken ‘Draden spelen her en der een rol in de met iemand die negen maanden in dienst film en daarom wilde ik die onbewust laten staat van een film. Maar de resultaten van klinken in delen van de score. Tijdens de iemand die zo nauw met een filmmaker opnamen gebruikten we heel wat draden werkt zijn vele malen beter omdat je beter om er bijzondere geluiden mee te maken. kunt onderzoeken of je muzikale ideeën Met mijn gitaar maakte ik zo aparte ge- werken. Juist dat spreekt me aan: proberen luidseffecten. Ook was het een film die het een andersoortig geluid te vinden dat nooit vooral van de dialogen moest hebben en zo eerder is toegepast.’ Was er ook wel eens diende ik muziek te schrijven die voldoen- een verschil van mening ten aanzien van de de ruimte bood aan die dialogen, muziek muziek? ‘Hij was open genoeg om met mij op de achtergrond dus die ook vrees diende van mening te verschillen. Hij is niet alles- uit te drukken want de film is nogal duis- bepalend wat de muziek betreft, hij heeft ter.’ een luisterend oor. En hij geeft je ruimte om iets verkeerd te doen. Uiteindelijk heeft Over de samenwerking met de geridderde hij me heel veel zelfvertrouwen gegeven.’ regisseur heeft Pemberton niets dan lof.

5

Cameron Diaz, Penélope Cruz, Brad Pitt, Javier Bardem en Michael Fassbender.

Naast sommige merkwaardige geluiden be- U.N.C.L.E. vat de score van The Counselor heel veel verschillende melodieën. De invloed van Een film voor Ridley Scott staat uitstekend Pembertons televisieverleden is hier merk- op je cv. Dat moet Pemberton snel hebben baar. ‘Door mijn vele televisiewerk heb ik gemerkt, want hij werd al gauw door een geleerd de aandacht van het publiek direct grote naam van een jongere generatie ge- te vangen. Op deze wijze probeer je de vraagd om de muziek te doen: Guy Rit- sfeer heel snel te pakken en ideeën snel uit chie. Voor diens nieuwe film The Man te werken. Bij een film als The Counselor from U.N.C.L.E. was hij bijna een jaar lang zitten zoveel verschillende verhaalelemen- aan het werk. Over het resultaat is hij ui- ten dat ik evenzoveel melodieën heb ge- terst tevreden: ‘De film speelt zich af in de componeerd.’ Een opmerkelijk instrument jaren '60, heel stijlvol en met een flinke do- is de Mexicaanse gitaar die regelmatig te sis humor. Die ingrediënten heb ik gepro- horen is. ‘Er is een vrachtwagen volgela- beerd te verwerken in de muziek. Wat ik in den met drugs in de film. Pietro stelde voor feite heb nagestreefd is een typische jaren de vrachtwagen een thema te geven. Hoe '60 sound. We hebben de muziek opgeno- klinkt een vrachtwagen? Moet ik muziek men gedurende drie weken in Abbey Road, maken voor een vrachtwagen? En zo kreeg bij uitstek de studio van de jaren '60. Al- de vrachtwagen een eigen thema. De leen hier hadden we de score kunnen opne- vrachtwagen is het enige ‘personage’ dat men. We hebben gebruikgemaakt van al- overal mee wegkomt terwijl de andere per- lerhande spullen uit die jaren: die bureaus, sonages de vreselijkste dingen meemaken tapemachines, echoruimten, piano's uit die of ze doen anderen iets vreselijks aan. tijd. Ook dit is een score zoals ik die nooit Niets van dat alles voor de vrachtwagen eerder heb gedaan. We hebben elk geluid die zich zorgeloos door de film voortbe- individueel opgenomen en niet met een weegt. Als ik deze waanzinnige track hoor, groot orkest waarbij ieder lid gelijktijdig in dan denk ik bij mezelf: hoe is die in de de opnameruimte is. Iedere muzikant werd film terechtgekomen? Het thema heeft een ter plekke apart opgenomen. Al met al was Mexicaanse klankkleur. Een langere versie dit wellicht een van de leukste opnameses- is te horen tijdens de aftiteling.’ sies waarbij ik betrokken ben geweest. Ik ben heel erg in mijn nopjes met wat ik heb

6

Henry Cavill en Armie Hammer in The Man from U.N.C.L.E.

bereikt voor deze best wel monumentale hebt het wel eerder gehoord, maar sinds productie.’ lange tijd niet meer in de bioscoop.’

Waarin bestond bij deze film het experi- Wat heeft deze film voor je carrière be- ment? ‘We wilden erg sixties klinken, zon- tekend? ‘Ik denk wel iets goeds. Ik schrijf der daarbij elektronisch te werk te gaan. liever tien goede scores voor films die geen Het experimentele van deze score zit hem groot succes hebben dan voor tien block- in het feit dat we bepaalde scènes op ver- busters die veel geld opleveren maar mu- schillende wijzen van muziek wilden zikaal gezien niets voorstellen. Kijk maar voorzien. Bij sommige scènes heb ik elke eens naar een van mijn favoriete compo- denkbare stijl toegepast teneinde uit te nisten: Ennio Morricone. Je wilt niet komen bij wat het beste zou werken.’ Bij luisteren naar een score met de achter- muziek uit de jaren '60 denk je al gauw aan liggende gedachte: de bijbehorende film The Beatles, The Rolling Stones en The heeft 200 miljoen dollar opgebracht. Nee, Who. Zitten invloeden van deze groepen in het gaat mij er vooral om dat de muziek me de score? ‘Al deze bands zijn grote invloe- aanspreekt.’ Met landgenoot Danny Boyle den geweest. Eigenlijk heeft iedereen zijn werkt Pemberton momenteel samen aan invloed gehad: van The Beatles tot Lalo een biografische film over Steve Jobs. De Schifrin, van klassieke filmscores van componist is nu daadwerkelijk doorge- Morricone tot westernmuziek en van die stoten naar de eredivisie. gekke Japanse drummuziek. Het geheel werkt als een muzikale explosie.’ Hebben PS we dit echt nooit eerder gehoord? ‘Nou, je

7

EEN COMPONIST VOOR ALLE SEIZOENEN

IN MEMORIAM: JAMES HORNER

Het komt niet zo vaak voor dat een voor- aanstaand filmcomponist door een nood- lottig ongeluk aan zijn einde komt. James Horner had vorige maand de twijfelachtige eer te logenstraffen dat filmcomponisten altijd vredig hun laatste adem uitblazen. Op maandag 22 juni stortte hij met zijn eenpersoonsvliegtuig neer in Santa Barbara County. Op slechts 61-jarige leeftijd. Uit- geschreven was hij nog lang niet, blijkens de twee films met zijn muziek die later dit jaar nog moeten uitkomen. Ook werden eerder dit jaar twee concertante werken van zijn hand in Engeland voor het eerst opgevoerd. Die klassieke dimensie horen we ook in de laatste score die tijdens zijn leven te horen was, Jean-Jacques Annauds voor alles een heel geliefd filmcomponist Le dernier loup. In datzelfde Engeland was onder het grote publiek, zo werd deze genoot Horner, in 1953 in Los Angeles omissie welhaast als een schoffering op- geboren als zoon van de vermaarde pro- gevat. Dat hij twee jaar later alsnog een duction designer Harry Horner, een groot Oscar zou winnen, werd door velen als een deel van zijn muzikale opleiding. Na vol- te-rechte correctie beschouwd, ook al tooiing van zijn studie in zijn geboortestad waren de film (Titanic) en de score zelf begon hij al op zeer jonge leeftijd met het volgens puristen van mindere kwaliteit. componeren voor film, te beginnen met Horner won nog een tweede beeldje, voor The Watcher in 1978. Al met zijn derde het beste liedje. Het heeft er altijd op score - The Lady in Red (1979) - trok hij de geleken dat vooral dat met Will Jennings aandacht en in de vele decennia daarna zou geschre-ven My Heart Will Go On hem aan hij die aandacht keer op keer op zich weten die dubbele overwinning heeft geholpen. te vestigen met tegen de 150 scores voor Zijn output na Titanic is wat afgenomen. films in zowat alle denkbare genres: van Er verschenen minder scores, maar Hor- actiefilms, fantasyfilms tot komedies, ro- ners aanzien was zo groot dat naar elke mantische films, thrillers, oorlogsfilms, nieuwe score van hem vol verwachting sciencefictionfilms etc. Zijn veelzijdigheid werd uitgekeken. Een laatste hoogtepunt was ook te horen in het afwisselen van uit zijn abrupt afgebroken carrière is onge- grootse producties als The Perfect Storm twijfeld de muziek voor Avatar (2009), (2000) met verstilde films als Iris (2001). waaraan hij naar eigen zeggen twee jaar 1995 was mogelijk het hoogtepunt van zijn heeft gewerkt. Op de volgende pagina's carrière toen niet minder dan zes films met kijken twee redacteuren terug op het rijke zijn muziek werden uitgebracht. Voor twee œuvre van de betreurde componist. Zij kie- daarvan ontving hij Oscarnominaties: Bra- zen hun favoriete scores van Horner en veheart en Apollo 13. Hij verloor in beide leggen hun keuze ook uit. gevallen en, gekoppeld aan het feit dat hij PS

8

KRULL EN WILLOW

Op 29-jarige leeftijd werd James Horner Horner vanaf het begin juist een eigen stijl door regisseur Peter Yates aangesteld voor heeft. Iets wat je bijna niet meer hoort de muziek voor Krull (1983). Men ver- tegenwoordig. wachtte veel van de jonge componist. Zelfs met behulp van orkestrator Greig McRit- chie werd het nog een hele kluif. James werd ziek maar moest toch door met het componeren van massieve stukken voor

In 1988 regisseerde Ron Howard de film Willow. Het verhaal gaat over een dwerg (geen Hobbit) die een cruciale rol moet spelen bij de bescherming van een speciale baby tegen een boze koningin. James Hor- The London Symphony Orchestra en The ner schreef een magistrale score voor koor Ambrosian Singers (waar hij kort daarvoor en orkest. Weer horen we The London succesvol mee had samengewerkt voor Symphony Orchestra en The Ambrosian Brainstorm). Horner schreef uiteindelijk Singers. Typerend voor Horners muziek is meer dan 90 minuten prachtige muziek het gebruik van de shakuhachi, een Japanse voor de film. Als klassiek opgeleide com- fluit. Dit instrument duikt regelmatig op in ponist heeft hij goed geluisterd naar The diverse scores van hem. Ook hier is de or- Planets van Gustav Holst. Maar die vinden kestrator weer Greig McRitchie. Ook hem we in Star Wars ook terug. Door de jaren komt de eer toe voor de muziek van Wil- heen kreeg Horners score voor Krull een low. De score is groots met mooie melo- eigen leven. Het werd één van zijn meest dieën en met veel koperwerk in de orkes- populaire werken. Zowel het liefdesthema tratie. Avontuur en actie worden hier rij- als de actiemuziek zijn van een grote kelijk muzikaal ondersteund op een gedurf- schoonheid. Hij moest zich bewijzen en de manier die Horner uniek maakt. Willow deed dat in deze score met verve. Helaas en Krull zijn mijn favoriete scores van hem hebben de soundtrackverzamelaars hem in met Aliens op de derde plaats. Ik zal hem het begin vooral bekritiseerd omdat hij qua echt missen. stijl te veel zou jatten van John Williams en Jerry Goldsmith. Persoonlijk vind ik het ST wel meevallen en ben ik van mening dat 9

HOUSE OF SAND AND FOG EN BRAVEHEART

Een van Horners meest bezielende en Die rustige aanpak horen we ook aan het knappe composities is de muziek die hij begin van Braveheart (1995), een van Hor- schreef voor het drama House of Sand and ners populairste scores onder zijn vele Fog van debuterend regisseur Vadim Pe- fans. De breed aangelegde muziek voor dit relman uit 2003. De score begint met dro- drie uur durende heldenepos over de Schot merige soundscapes die al met al het ritme William Wallace, die in de dertiende eeuw van de muziek en de film bepalen: lang- voor onafhankelijkheid van zijn volk gerekte, weemoedige golven van muziek streed, begint opmerkelijk beheerst met die de sfeer van de Iraanse gemeenschap eerder fluisterende instrumenten die de van San Francisco, waarbinnen de film- belangrijkste thema's ingetogen en kaal handeling zich ontvouwt, goed weergeven. uitvoeren. De componist houdt zijn kruit Een geheel elektronische score is dit zeker droog. Naarmate de film voortgaat en de niet, aangezien het Hollywood Studio eerste schermutselingen en later veldslagen Symphony een steeds groter aandeel krijgt. over het doek rollen, wordt de muziek De van Horner bekende golvende elektro- krachtiger. Het siert Horner dat hij deze nische akkoorden duiken tegen het einde geweldsuitbarstingen met melodische en steeds vaker op en geven de laatste drie gematigde inzet van instrumenten bege- stukken op de cd een aanzienlijk dramati- leidt. Geen muzikaal spektakel dus. Een sche nadruk. Van die drie lange tracks is de ander pluspunt is het gebruik van etnische eerste (The Shooting, a Payment for Our instrumenten met een nadruk op percussie- Sins) met vijftien minuten de langste en op instrumenten (deels elektronisch) die de zich een kleine symfonie. De tweede van couleur locale en de tijd meesterlijk tref- de drie eindtracks ("We Have Travelled So fen. En ten slotte is er een idyllisch hoofd- Far, It Is Time to Return to Our Path") is thema dat de score weliswaar beheerst, met negen minuten compacter, maar ook maar niet onnodig domineert. Twintig jaar emotioneler en rijker georkestreerd. Wat na dato staat deze score nog steeds als een de gehele score in hoge mate kenmerkt, is huis wat vooral te danken is aan de combi- Horners beheerste aanpak die de film een natie van authentieke instrumentkeuze en tragisch-menselijke grandeur meegeeft. melodische kracht die maakt dat Brave- heart nog steeds zorgt voor een meesle- pende luisterbelevenis. PS 10

GEORGE DUNING

DE VERGETEN COMPONIST VAN COLUMBIA

Vorige maand was daar zomaar een dubbel-cd met drie scores van films uit lang vervlogen jaren: The World of Suzie Wong, The Eddy Duchin Story en Picnic. Stuk voor stuk grote successen uit de nadagen van Hollywoods gouden periode. En alle drie het product van een filmcomponist die nagenoeg onbekend is vandaag. George Duning, zoals de onbekende heet, was in die jaren een gevierd filmcomponist. Het thema uit de film Picnic (1955), wellicht zijn bekendste compositie, werd indertijd zeer gewaardeerd en stond zelfs op plaats 2 in de Billboard Hot 100 tussen The Wayward Wind van Gogi Grant (nummer 1) en Heartbreak Hotel van Elvis Presley (nummer 3).

In zijn standaardwerk Music for the Movies voert Tony Thomas 26 filmcomponisten op wier hoogtijdagen lagen in de jaren 1930- 1970 (Music for the Movies. Tony Thomas. Silman-James Press, Los Angeles, 1997. P. 262-266). Een van die illustere componis- ten is George Duning, een componist waar- over Thomas opmerkt dat zijn vier decen- nia omspannende carrière in Hollywood een perfect voorbeeld is van een componist die in alle denkbare genres werkzaam was. Hij prijst met name Dunings ambachtelijke composities die grotendeels orkestraal wa- ren met regelmatig een jazzy bijdrage. Du- ning heeft voor goed honderd films en daarnaast voor tientallen tv-films en series de muziek geschreven. Lange tijd was hij werkzaam als huiscomponist van Colum- bia en componeerde hij veel topproducties van deze studio, maar ook kleinere films nam hij voor zijn muzikale rekening. George Duning.

Duning was afkomstig uit Richmond, In- van omzwervingen in Hollywood beland- diana, waar hij in 1908 werd geboren. Zijn de. Als arrangeur van dit gezelschap had muzikale opleiding volgde hij grotendeels hij enige naam gemaakt en in deze hoeda- in het nabij gelegen Cincinnati, aan de uni- nigheid debuteerde hij in 1939 met de film versiteit en het conservatorium van deze That's Right You're Wrong waarin Kyser stad. Ook studeerde hij onder de Italiaanse de hoofdrol speelde. Als arrangeur en later componist Mario Castelnuovo-Tedesco. Al als orkestrator werkte hij vervolgens aan in zijn kinderjaren was hij begonnen met tientallen films. Van 1943 tot en met 1946 het bespelen van de trompet. Daarnaast schreef hij - aanvankelijk zonder credit - de speelde hij in diverse bands, vanaf 1931 in muziek voor een twintigtal kleine films. Na de band van Kay Kyser met wie hij na tal twee jaar in de marine te hebben gediend, 11 kreeg Duning in 1946 een contract bij Co- film was een groot succes en won acht lumbia. Hoofd van de muziekafdeling was Oscars en daarnaast een nominatie voor toen Morris Stoloff. Tot 1962 zou Duning Duning en Stoloff. Op de credits van de verbonden blijven aan deze studio. film werden beiden opgevoerd voor de zogeheten background music. Naast Ha- Dienstbaar waïaanse muziek en enkele cruciale scè- nes met trompetspel was de omvang van de Johnny O'Clock (1947) was de eerste film originele score beperkt. Die bestond uit een waarvoor Duning een vermelding als com- liefdesthema voor Burt Lancaster en Debo- ponist op de credits kreeg en met gemid- rah Kerr dat vooral tijdens de destijds be- deld zeven films per jaar steeg zijn bekend- ruchte strandscène aanzwol. En natuurlijk heid in de jaren daarna gestaag. Vooral was er muziek voor de dramatische ont- westerns, duistere melodrama's en muzika- knoping met Montgomery Clift waarin ook le films waren zijn specialiteit. De scores het trompetmotief verwerkt zat. Dankzij voor deze films waren bovenal dienstbaar het succes van deze film promoveerde Du- zonder noemenswaardige melodieën of ning geleidelijk naar films uit de A-cate- thema's, kortom heel functioneel in het gorie van Columbia, zoals The Man from ondersteunen van actie en sfeer. Voor de Laramie (1955), een nog steeds beziens- muzikale biografie Jolson Sings Again waardige western van Anthony Mann en (1949) kreeg Duning samen met Morris later datzelfde jaar de verfilming door Stoloff zijn eerste Oscarnominatie. Een Joshua Logan van het broeierige toneelstuk jaar later volgde een nominatie voor Du- Picnic, overigens een van de elf films die ning alleen, ditmaal voor het melodrama Duning deed in het jaar waarin hij defini- No Sad Songs for Me (1950). Dit was een tieve doorbrak. In deze film speelde Kim vrij belangrijke film die hem de kans bood Novak mee, een nieuwe ster van Colum- zich te verfijnen in het scoren middels en- bia. Duning zou voor acht van haar films kele pakkende thema's die door strijkers, de muziek schrijven. houtblazers en hoorns werden uitgevoerd. Veel betere opdrachten dan films uit de B- categorie leverden de nominaties nog niet echt op, wel twee producties met Rita Hay- worth, een van de sterren van Columbia die haar beste tijd gehad leek te hebben: Affair in Trinidad (1952) en Salome (1953). Voor de laatste film deed Duning in navolging van Miklós Rózsa enige re- search naar muziek uit de tijd waarin de film zich afspeelde (het tijdperk van konin- gin Salome), maar uiteindelijk werd voor het grootste deel een symfonische score Dat Duning met dramatische muziek goed gebruikt. Deze tropenjaren in de luwte bo- overweg kon bewijzen enkele composities den de aanstormende componist de moge- uit de score voor Picnic. Naast enkele pas- lijkheid om zich verschillende filmgenres torale en hartstochtelijke stukken schreef eigen te maken: naast westerns, komedies hij een liefdesthema dat in een medley met en melodrama's waren dat avonturenfilms, het nummer Moonglow uit dezelfde film oorlogsfilms en een verdwaalde piraten- een bijzondere plek in de filmmuziekge- film. schiedenis zou veroveren. Mark Evans be-

schrijft in Soundtrack: The Music of the Een belangrijke film was From Here to Movies (Hopkinson and Blake, New York, Eternity (1953) van Fred Zinnemann. De 1975. P. 154) de wonderbaarlijke totstand-

12

William Holden en Kim Novak dansen in Picnic (1955) op Moonglow, totdat ...... koming van deze dubbele compositie. Re- lovende reacties. André Previn schreef dat gisseur Logan die Picnic ook op Broadway de score "hem omver had geblazen." Ook had geregisseerd wilde net als in de toneel- werd de muziek gelauwerd door collega versie het nummer Moonglow (een jazz- Johnny Green en regisseur Logan zelf die liedje uit 1933 van Will Hudson en Irving er geen geheim van maakte hoe belangrijk Mills op tekst van Eddie DeLange) laten Dunings bijdrage was geweest voor de film horen terwijl de twee hoofdfiguren (ge- (Hollywood Rhapsody. Gary Marmorstein. speeld door William Holden en Kim No- Schirmer Books, New York, 1997. P. vak) met elkaar dansen en doorkrijgen dat 206.). De score leverde Duning zijn vierde ze verliefd zijn op elkaar. Toen Logan bei- Oscarnominatie op, ditmaal op persoonlij- de acteurs zag dansen tijdens de opnamen ke titel. De vijfde en laatste nominatie was hij van mening dat er een extra muzi- volgde een jaar later voor de succesvolle kale laag nodig was. Hij vroeg Duning om biografische film The Eddy Duchin Story zijn liefdesthema aan Moonglow toe te met Tyrone Power in de hoofdrol als Du- voegen, maar deze vreesde dat de botsende chin en Kim Novak als zijn eerste vrouw. harmonieën van beide composities zouden Wederom kreeg Duning de nominatie leiden tot dissonantie. Logan hield echter samen met Morris Stoloff. Van een ori- voet bij stuk. Dunings opleiding in contra- ginele score was amper sprake, de film zat punt kwam hem nu goed van pas. Terwijl vol pianostukken van de befaamde pianist Holden en Novak elkaar dansend op het en Dunings taak bestond dan ook uit het ritme van Moonglow verliefd in de ogen arrangeren en bewerken van deze composi- staren, begint het door strijkers gespeelde ties uit het lichtere genre. Dunings reputa- liefdesthema zachtjes en stijgt het alras bo- tie als componist van populaire nummers ven het Moonglow-ritme uit. leidde er inmiddels toe dat hij gevraagd werd om voor Jeanne Eagels (1957), we- De reacties op dit meesterstuk waren una- derom met Kim Novak, een hoofdthema te niem positief. Onder de titel Moonglow schrijven dat ook als popliedje de film and Theme from "Picnic" werd de wonder- diende te promoten (Film Music. James L. lijke combinatie een enorme hit in de zo- Limbacher. The Scarecrow Press, Inc., Me- mer van 1956, waarbij overigens Morris tuchen, New Jersey, 1974. P. 93.). Duning Stoloffs naam als uitvoerend artiest op de was anno 1957 overduidelijk een veelge- hoes van de single kwam te staan. Maar vraagd filmcomponist geworden. ook de rest van de score kon rekenen op

13

Westerns Ook twee komedies uit die hoogtijdagen sprongen eruit, beide uit 1958. Bell Book Met de muziek voor de westerns 3:10 to and Candle van regisseur Richard Quine, Yuma (1957) en Cowboy (1958), beide ge- met wie Duning veertien films samen deed, regisseerd door Delmer Daves en met kende een charmante evenals romantische Glenn Ford in de hoofdrol, bewees Duning score die begint met conga's en een strak zijn vakmanschap op het gebied van wes- ritme. Nog indrukwekkender was de net zo ternmuziek. Het titelnummer van 3:10 to romantische, maar niet minder humoristi- Yuma, met tekst van Ned Washington en sche muziek voor Houseboat. Duning gezongen door Frankie Laine, schreef hij schreef een ontroerend hoofdthema voor vóór de opnamen. Het is een aangrijpend deze komedie met Sophia Loren en Cary liedje dat naadloos paste in de traditie die Grant in de hoofdrollen. Verder vielen zijn vijf jaar eerder werd ingeluid met High weelderige arrangementen op die ervoor Noon. De tragische, door akoestische gitaar zorgden dat de melodieën extra fraai uit de gespeelde melodie gebruikte Duning in verf kwamen en het publiek meteen in ver- delen van zijn score die daarmee deze voering wisten te brengen. Dit was ook een westernthriller een dramatische meer- sterke kracht van de componist: zijn op- waarde wist te geven en destijds ongetwij- merkelijke gave om scores altijd melodieus feld bijdroeg aan het succes van de film en te laten klinken in welluidende arrange- zijn legendarische status daarna. Minder menten. Ook in The World of Suzie Wong legendarisch, maar beslist niet van mindere (1960) van Quine kwam dit bij uitstek kwaliteit was de muziek voor Cowboy die melodieuze steeds weer terug en mede zich onderscheidde door een weids geluid daardoor is deze score een van de popu- en een sterk gevoel voor americana. Du- lairste van de componist geworden. ning gold als een prachtig voorbeeld van een op en top Amerikaans componist die dat typisch weidse van het Amerikaanse platteland wist te paren aan een onberis- pelijke orkestrale aanpak. Hoogtepunt van de score was de trompetsolo van Rafael Méndez in het nummer El Gitano dat hij in een saloonscène ten beste gaf.

Na met The Devil at 4 o'clock (1961) ook zijn bekwaamheid in het avonturengenre andermaal te hebben bewezen kwam in 1962 een einde aan het contract met Co- lumbia. Van het dozijn films dat Duning als freelancer hierna nog zou doen was vooral Toys in the Attic (1963) een op- merkelijke score. Deze film die zich afspeelde in het diepe zuiden van de

14

Verenigde Staten was gebaseerd op een kinderschoenen stond. Van de vele andere toneelstuk van Lillian Hellman. De emo- series is vooral The Partridge Family ties in dit drama liepen al gauw op en Du- (1971-1974) het vermelden waard. Een ning speelde daar behendig op in door mi- enkele film was er ook nog zoals Terror in nutieus de hoofdfiguren en hun onderlinge the Wax Museum 1973) en zijn laatste film: verhoudingen in de film te kleuren. Zijn The Man With Bogart's Face (1980). In perfecte beheersing om zelfs de kleinste 1983 ging Duning officieel met pensioen. details en nuances muzikaal kleur te geven In de jaren ervoor, maar zeker ook erna vormden een bewijs voor zijn rijpheid als wijdde hij nog veel van zijn tijd aan filmcomponist. En mede daardoor nam de- bestuurswerk in de muziek- en film- ze overwegend dramatische score van de industrie. Op 27 februari 2000, twee dagen componist een andere plaats in binnen zijn na zijn 92ste verjaardag, overleed hij aan œuvre dan de luchtige, weelderige klanken de gevolgen van hartfalen in San Diego. die hij elders gewoonlijk inzette, zoals dat Gary Marmorstein kenschetste in zijn boek ook het geval was bij latere zorgeloze Hollywood Rhapsody (p. 208) de komedies als Dear Brigitte (1965) en Any Wednesday (1966).

Televisie

Na zijn vertrek bij Columbia begon Du- ning langzaam aan een nieuw leven bij de televisie. Voor de westernserie The Big Valley (1965-1967) schreef hij muziek

verdienste van Duning als volgt: ‘Any Wednesday (1966) zou wel eens de score kunnen zijn die Dunings muzikale kwaliteiten tot de essentie weet te brengen: licht, melodieus, makkelijk mee te neuriën en in staat om geheel onopvallend een komedie te verfraaien die slechts met moeite op eigen benen kan staan.’ voor 58 afleveringen, waaronder het PS bekende hoofdthema. Nog meer roem vergaarde hij met zijn muziek voor drie Zie p. 24 voor een recensie van de dubbel- afleveringen van Star Trek in de jaren cd met drie scores van George Duning. 1967-1968 toen de serie nog in haar

15

BOEKBESPREKING: Pionier tussen Wenen en Hollywood

Ooit begon Score onder de naam The Max Steiner Music Society. Dat was in 1971 en nu, 44 jaar later, heten we stichting Cinemusica. Van deze vader der filmmuziek is enkele jaren gele- den een biografie verschenen. Eindelijk, zou je kunnen zeggen, want deze pionier van de film- muziek had allang in het zonnetje gezet moeten worden. Der Filmkomponist Max Steiner (1888-1971) heet het boek en afgelopen jaar verscheen de Engelse vertaling onder de titel Max Steiner: Composing, Casablanca, and the Golden Age of Film Music.

Casablanca (1943), een van zijn bekendste werken. Steiners jeugdjaren in Wenen, de stad van de klassieke symfonische muziek, worden gekenmerkt door een fabuleuze muzikale ontwikkeling die hem het predi- caat wonderkind oplevert - hij was onder meer leerling van Gustav Mahler. In 1909 verhuist hij naar Londen waar hij in de theaterwereld zijn brood verdient. Vlak na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog trekt hij verder naar New York. Hier, op en nabij Broadway, zal hij vooral werken voor muzikale shows. Dit zijn cruciale leerjaren die hem van pas zullen komen in Holly- wood, waar hij in 1929, het jaar dat de laatste zwijgende films verschijnen en iedereen moet gaan spreken, zijn debuut maakt.

Kansen zijn er voor de dan al 41-jarige componist volop. Musicals en liedjes in films zijn the talk of the town, maar die Auteur van deze biografie is Peter Wegele. trend duurt niet lang. Terwijl Steiner al met Deze in Gräfelfing, bij München, geboren één been op straat staat, leert hij David O. pianist en componist heeft in recente jaren Selznick kennen, die producent is bij de gedoceerd aan verschillende universiteiten studio RKO. Met de dan nog jonge en in Europa over onder meer filmmuziek. ambitieuze producent zal hij regelmatig Zijn boek verscheen in de reeks exil.arte- samenwerken, bijvoorbeeld bij Symphony Schriften van uitgeverij Böhlau. Het vorige of Six Million (1932). Selznick wil breken en tevens eerste deel is de Duitse vertaling met de tot dan toe gangbare praktijk: mu- van Brendan G. Carrolls reeds in 1997 ver- ziek bij de begintitels en de aftiteling en schenen biografie over Erich Wolfgang daartussen her en der een enkel deuntje. Korngold, in het Duits Das letzte Wunder- Het grotestadsdrama van regisseur Gregory kind geheten. La Cava krijgt een zogeheten underscore: muziek die tijdens de gehele film de han- Wegele heeft zijn boek in drie delen op- delingen, de dialogen en het ritme zal be- gedeeld. Het eerste behandelt de werkwijze geleiden. Dit nieuwe procedé passen pro- van Steiner, het tweede is een biografie en ducent en componist een jaar later opnieuw in het derde deel onderzoekt hij Steiners toe bij wat officieel als de eerste echte film werkwijze met behulp van de score van met score wordt beschouwd, en ditmaal met heel wat meer succes: King Kong. 16

En dan gaat het snel. Alle studio's willen omvangrijk œuvre verdient een enorm muziek in hun films en componisten zijn boek, zou je verwachten, maar Wegele opeens overal hard nodig. In 1935 wordt toont zich een meester in de beperking. de eerste Oscar voor de beste muziek en Voordeel hiervan is dat het beschrevene die voor het beste liedje uitgereikt; de gou- overzichtelijk blijft. Een nadeel is dat de den muziekjaren van Hollywood nemen indruk kan ontstaan dat we niet alles over een stormachtige aanvang. Steiner, door de componist te weten komen. Dat komt velen gezien als vader van de filmmuziek, ook wel omdat Wegele zijn biografie gro- werkt met name enkele decennia voor tendeels lijkt te hebben gebaseerd op The Warner Bros. waar hij langdurig hoofd van Max Steiner Collection uit 1996. Heel veel de muziekafdeling is. Zijn ongetwijfeld be- nieuws over de componist brengt hij dan kendste score na King Kong is Gone With ook niet, waardoor het enigma Steiner toch the Wind (1939), een product van zijn wat teveel in de lucht blijft hangen. Sto- mentor Selznick. Vier jaar later komt Ca- rend zijn voorts de vele fout gespelde na- sablanca van Michael Curtiz in de bios- men en verkeerd gebruikte jaartallen. Maar coop en deze film neemt Wegele in het wie dat voorlief neemt, zal aan zijn trekken derde deel van het boek onder de loep. komen met deze in het Duits geschreven De score voor Casablanca is het werk van biografie, waarin regelmatig korte en lange een man die zijn meesterschap hier op- citaten in het Engels opduiken. Vorig jaar nieuw en - zo blijkt - moeiteloos open- verscheen een vertaling van Wegele's bio- baart. Heel veel muziek van Steiner zit niet in de film en daarnaast moet hij ook nog opboksen tegen het immens populaire liedje As Time Goes By dat - tot Steiners afgrijzen - de score zal gaan beheersen. Hij pakt de handschoen op en verweeft het klassieke thema van het liedje door zijn score. Het gebruik van leidmotieven, het afwisselen c.q. door elkaar heen laten gaan van diëgetische en non-diëgetische muziek, het verbinden van snel gemonteerde scènes door muziek: het zijn allemaal technieken die van Steiners werkwijze een school- voorbeeld voor vele toekomstige filmcom- ponisten hebben gemaakt en de revue passeren. Vooral tijdens de lange flashback wanneer we Rick (Humphrey Bogart) en Ilsa (Ingrid Bergman) volgen tijdens hun gelukkige tijd in Parijs vlak vóór en aan het begin van de Tweede Wereldoorlog grafie onder de titel Max Steiner: Compo- proeven we Steiners onbetwiste vakman- sing, Casablanca, and the Golden Age of schap, zo onderricht Wegele de lezer. Film Music bij uitgeverij Rowman & Littlefield Publishers. Na 250 scores voor film en televisie, drie Oscars en tal van andere onderscheidingen Der Filmkomponist Max Steiner (1888- komt met het wat obscure Two on a Guil- 1971). Peter Wegele. Böhlau Verlag, lotine in 1965 vrij geruisloos een einde aan Wenen, Keulen, Weimar, 2012. ISBN de carrière van de peetvader van de film- 9783205788010, 300 blz. Prijs: € 38,99 muziek. Een reus als Steiner met een zo (Bol.com).

PS 17

RECENSIES

INSIDE OUT Walt Disney Records D002064702 24 tracks, 59:43

Direct na het overweldigende succes van Jurassic World volgt alweer een nieuwe score van Michael Giacchino. Voor de nieuwe Pixarproductie Inside Out schreef hij een nu eens wervelende, dan weer rustgevende score die misschien wel als grootste troef heeft dat hij geen moment eng klinkt, ook al komen er weer de nodige bloedstollende scènes in deze knap geproduceerde animatiefilm voor. Nadat je muzikaal door Giacchino door de film bent geleid verlaat je opgewekt de bioscoop dankzij zijn vrolijke klanken. Het hoofdthema is in Bundle of Joy, de eerste track, direct in alle eenvoud te horen. Het pianoriedeltje wordt daarna vele malen herhaald, steeds weer in een ander arrangement. Deze aanstekelijke compositie beheerst de score tot aan het einde. Daarnaast heeft Giacchino een onweerstaanbaar thema geschreven dat het familiegeluk onderstreept en dat iets minder vaak voorkomt. Wat deze score verder positief onderscheidt van andere animatiescores zijn de vele korte tracks in het middenstuk van film en cd: die klinken fris en vooral speels en nooit te luid zoals Chasing the Pink Elephant. Leuke muzikale effecten zitten er in Dream a Little Nightmare en in twee tracks wordt het onderbewustzijn door onwereldse klanken tastbaar ge- maakt. Deze goed te verteren actiestukken plus de twee rake hoofdthema's maken deze score tot een van de betere van Amerikaanse makelij dit jaar. In de afsluitende track, het hilarische The Joy of Credits, komen alle thema's nog eens langs, inclusief een amusante jazzy passage. PS

5 FLIGHTS UP MovieScore Media MMS15024 (download) 14 tracks, 29:48

5 Flights Up van Richard Loncraine werd in Nederland uitgebracht onder de titel Ruth & Alex. Diane Keaton en Morgan Freeman spelen het kinderloze echtpaar Ruth en Alex dat op zoek is naar een nieuwe woning in New York. Veteraan David Newman schreef een opvallend luchtige, uitnodigende score die je gedurende de eerste track moeite- loos inpakt. Dit hoofdthema wordt gespeeld door piano, be- geleid door vooral strijkers. Door een regelmatig plukken van de snaren genereert dit thema een ironische, opgewekte klank die de tragikomedie voldoende lucht geeft. Veel muziek is zo- wel in de film als op deze cd niet te horen. In de meeste gevallen dient zij ter illustratie van de innerlijke wereld van de hoofdpersonages evenals brug naar het verleden van beide zestig- plussers. Dat verleden verklaart hun motieven en handelingen in het heden van de film en Newman vervolgt daarbij nergens een sentimentele route. Enkel het nummer Dorothy - zo heet de zieke hond van het echtpaar - kent een serieus moment: een gevoelige coda. Drie composities van Max Calo vullen de 22 minuten durende originele score aan. Die is kort, maar steeds weer prettig om naar te luisteren. PS

18

THE DUKE OF BURGUNDY Raf Records RAF002CD 20 tracks, 35:09

Peter Strickland heeft iets met geluiden. In zijn eerste twee films speelden ze een prominente rol, met name in zijn vorige, Berberian Sound Studio (2012). Opvolger The Duke of Burgundy begint met idyllische beelden van een bos. Op de cd horen we de geluiden bij deze beelden in de eerste track, geheten Forest Intro: stromend water in een beekje en fluitende vogels. Deze onschuldige geluiden zijn de voorbode van wat komen gaat en dat is minder on- schuldig dan het lijkt: rituelen van een ongewone, heftige liefdesverhouding tussen twee vrou- wen. De titeltrack is een liedje dat door een aangename galm klinkt alsof we terug zijn in de jaren '60 met vrouwenzang die een zowel kinderlijke als sensuele sfeer oproept, ergens het midden houdend tussen Julee Cruise (voor films van David Lynch) en Belle and Sebastian. De muziek werd geschreven en uitgevoerd door het Brits/Canadese duo Cat's Eyes. Hun score is erg veelzijdig: we horen liedjes die qua stijl variëren van licht klassiek tot elektronisch en kleine door gitaar en/of fluit gespeelde nummers plus de klavecimbelbegeleiding in de lange track Carpenter Arrival. Verder is er een requiem met gewijde zang en horen we regelmatig gezang dat met die jaren '60 sound een ongewild spannende verwachting genereert, wat weer perfect past bij deze kinky film. Maar misschien zijn drie korte tracks met dierengeluiden die net zo suggestief werken als de andere tracks wel de mooiste nummers. PS

LA RANÇON DE LA GLOIRE Playtime PL1501294 12 tracks, 34:43

Voor menigeen moet het een verrassing zijn geweest dat Michel Legrand voor deze Franse film de muziek deed. De inmiddels 83-jarige componist weet van geen ophou- den en is naar verluidt momenteel bezig met weer een nieuwe score. La rançon de la gloire is het op ware ge- beurtenissen gebaseerde relaas van de ontvreemding van het lijk van Charlie Chaplin in 1978. In het uitstekende cd-boekje doet regisseur Xavier Beauvois de ontstaans- geschiedenis van de muziek uit de doeken. Aanvanke- lijk zou de score geheel symfonisch worden, maar er ontbrak uiteindelijk iets: jazz. Aldus ontstonden enkele jazzy stukken die Legrand zelf op de piano speelde, waaronder het scheu- rende Guet-apens. Een andere sterke kant van de componist horen we in La sortie de l'ombre, de pakkende ouverture waarmee de cd begint. Dit enerverende hoofdthema klinkt mogelijk bekend in de oren, maar is toch speciaal voor deze film gecomponeerd. In drie tracks verwerkt Legrand het door Chaplin zelf geschreven Terry's Theme uit Limelight (1952). Ondanks de korte duur van de score is het een gevarieerd geheel geworden met nu eens een actiemoment, een serieuze pianocompositie en dan weer circusmuziek want we weten met welke wereld Chaplin vaak wordt geassocieerd. De cd wordt afgesloten met een triomfantelijke finale, die - o ironie - een prachtig bizarre coda heeft. Michel Legrand mag gerust doorgaan tot zijn honderdste met het schrijven van dergelijke boeiende scores, en lang daarna. PS

19

THE LOST WEEKEND Intrada Special Collection Volume ISC 321 22 tracks, 68:26

Regisseur Billy Wilder zag in 1944 wel wat in de best- seller The Lost Weekend van Charles R. Jackson en overtuigde Paramount ervan de rechten voor een ver- filming te kopen. Het verhaal gaat over een alcoholist. Aanvankelijk wilde Wilder José Ferrer als hoofdrol- speler maar die zag af van de rol van dronkenlap. Uit- eindelijk kreeg Ray Milland de rol van Don Birnam. Miklós Rózsa schreef de prachtige en krachtige score die tot dusver alleen op lp door Rózsa’s huisvriend To- ny Thomas’ privélabel was uitgebracht met ruim een half uur muziek. Welnu, Intrada doet ons verrassen door de complete originele score na al die jaren uiteindelijk uit te brengen op cd met bijna 70 minuten speelduur. Rózsa schreef drie uitgebreide thema’s voor de film en een serie korte maar belangrijke stukken om de ellende van een alcoholist muzikaal te onderstre- pen. Er werd gebruik gemaakt van de theremin en een klarinet om zijn verslaving aan te ge- ven. Ook Don’s vrouw Helen (Jane Wyman) kreeg een thema: de rust die ze probeert te creë- ren in Don’s leven. En er was een thema met viool en harp voor de skyline van New York waarin Don gelooft dat whisky hem kracht en inspiratie geeft. De film won vier Oscars en Miklós Rózsa, die ook genomineerd was, verloor van zichzelf. Hij won de Oscar voor Alfred Hitchcock’s Spellbound waar hij dat jaar ook voor was genomineerd. De score voor The Lost Weekend is Rózsa ten voeten uit. Een juweeltje voor de liefhebber van Rózsa. ST

THE AGE OF ADALINE Lakeshore Records LKS 34478 23 tracks, 58:08

Films met muziek van Rob Simonsen die Nederland tot nu toe hebben bereikt, waren vooral komedies: (500) Days of Summer (2009), LOL (2012) en Girl Most Likely (2013). De eerste deed Simonsen samen met zijn mentor Mychael Danna. 2015 zou wel eens het doorbraakjaar voor de 37-jarige componist kunnen worden: eerder dit jaar zagen we Foxcatcher en nu is er de romantische film The Age of Adaline met Blake Lively en onze eigen Michiel Huisman in de hoofdrol- len. Al vanaf de eerste tonen is het duidelijk dat we te maken hebben met dromerige, langzame zich voortkabbelende muziek die boven alles de sfeer van de film benadrukt. The Age of Adaline is niet alleen een romantische film, maar evenzeer een film met een flinke dosis fantasy. De broodnodige sprookjesachtige sfeer voor een dergelijke film wekt Simonsen met name op door zangstemmen te gebruiken en af en toe de celesta te laten weerklinken. Gaandeweg de score horen we een zoet liefdesthema dat tegen het einde in de langste track, Hospital Confession, tot volle glorie komt. De hemelse muziek kabbelt vrolijk voort en wie denkt dat dit een elektronische score is heeft het mis, want er is een echt orkest aan te pas gekomen. Echt beklijven doet de muziek pas na meerdere luister- sessies, maar dat alles is beslist geen straf. PS

20

LE DERNIER LOUP Milan Music 399698-2 13 tracks, 58:57

Driemaal eerder heeft James Horner samengewerkt met de Franse regisseur Jean-Jacques Annaud: The Name of the Rose (1986), Enemy at the Gates (2001) en Black Gold (2011). Hun vierde samenwerking betreft een avon- turenfilm die werd opgenomen in Binnen-Mongolië. Wolven spelen een grote rol in Le dernier loup, ook wel Wolf Totem geheten. Het hoofdthema weerklinkt meteen in de eerste track, voorafgegaan door zangstemmen. Het thema heeft een epische allure en kondigt als het ware de weidsheid van de Chinese regio aan waar het verhaal zich afspeelt. Horner hanteert afwisselend het grootse gebaar en dan weer kleine, door fluit gedomineerde poëtische stukken. Meeslepend is Wolves Attack the Horses, een krachtig actiemoment met een langzame spanningsopbouw. Hetzelfde geldt voor The Frozen Lake waar de weg naar de ontlading een repetitief karakter heeft. In Little Wolf komt het hoofdthema in alle glorie tot uiting. Return to the Wild ten slotte, de bijna tien minuten durende eindtrack, herhaalt alle thema's nog eens vakkundig. Aan alles is te horen dat de com- ponist met grote zorgvuldigheid en gevoel voor bewegende beelden deze score heeft geschre- ven. Het resultaat is eerder een ambachtelijke dan bevlogen prestatie. Horner heeft nog vóór zijn fatale vlucht met zijn vliegtuig mogen meemaken dat deze film in roulatie ging en de score op onder meer cd het levenslicht zag. PS

INDECENT PROPOSAL Intrada Special Collection Volume ISC 317 37 tracks, 74:23

Een gewaagde film van Adrian Lyne uit 1993 over Diana (Demi Moore) en David Murphy (Woody Harrelson) die in geldnood zitten en waarbij Diana een aanbod krijgt om voor een miljoen dollar seks te hebben met de rijke John Gage (Robert Redford). Ze hapt toe op aanraden van Da- vid en wat er op volgt vertelt de film. John Barry zat zon- der dat hij het wist in de laatste tien jaren van zijn succes- volle leven en had net een Oscarnominatie (zijn laatste) voor Richard Attenborough’s Chaplin ontvangen. Lyne wilde voor zijn film van John Barry een suggestief nostalgisch hoofdthema met passie. Het werd een elegante pianomelodie, drij- vend op een warm bed van violen, en met de sensatie van romantiek evenals verdriet en ver- lies. Het liefdesthema heet The Run to the Heli-Pad, waarin David achter Diana aanrent om haar te stoppen mee te gaan met John. De muziek vertelt daar niet wat je ziet, maar wat hij voelt. Je voelt met hem mee, ondanks het feit dat hij van zijn vrouw een hoer heeft gemaakt. Barry’s derde thema heet Dress Shop, een thema voor piano waar de schoonheid van Diana muzikaal wordt weergegeven. John Barry’s muziek hoeft geen tekst en uitleg, die staat als een huis met een schoonheid zoals we dat van hem gewend zijn. De orkestraties zijn van Greig McRitchie. Deze cd is bijzonder omdat hij 22:23 minuten extra muziek heeft ten opzichte van eerdere uitgaven. En die tien extra tracks zijn de moeite waard. Maar ook de andere tracks zijn niet de albumversies maar de filmversies deze keer en wijken dus af. Prachtig dat er weer een complete John Barry bij is voor de verzamelaar. ST

21

BENEATH THE 12-MILE REEF Kritzerland KR 20029-8 30 tracks, 55:48

Vier jaar geleden verscheen deze score al in de cd-box Bernard Herrmann at 20th Century Fox. Kritzerland bracht deze vroege score van de Amerikaanse meester onlangs apart uit en dat was een goed besluit. Want ook al is Beneath the 12-Mile Reef (1953) beslist geen mee- sterwerk, naast het overweldigende camerawerk is de muziek van deze film een wonder en andermaal een voorbeeld van hoe de muziek een film een beetje weet te redden. Zonder overdrijven kan worden gesteld dat de componist dankzij handig gebruik te maken van een aantal harpen de ultieme onderwater- muziek heeft gecreëerd. In de langste track, The Undersea Forest, zorgen deze harpen voor vloeiende muzikale golven die terstond doen denken aan het leven onder water. Ook in tracks als The Lagoon - vooral een fraaie onderwatermelodie - en twee actiemomenten onder water - The Octopus en The Fight - weet Herrmann dat onderwatergevoel tastbaar te maken dankzij harpuithalen die in de laatste track de spanning versterken. Wat deze fascinerende score ook de moeite waard maakt is de voorafschaduwing van grootse dingen die gingen komen: in The Airline horen we duizeligmakende muziek die in Vertigo (1958) haar finale beslag zou krijgen en in The Conch Boat horen we die jachtige muziek die North by Northwest (1959) zo zou kenmerken evenals die sinistere klanken in de lagere regionen (te horen in The Search). Ook een grootmeester als Herrmann heeft zichzelf herhaald, maar dat zal wellicht niemand deren. PS

THE THEORY OF EVERYTHING Music on Vinyl At The Movies MOVATM020 Lp 1: 14 tracks, 27:12 Lp 2: 13 tracks, 21:46

Deze film van James Marsh uit 2014 won een Oscar voor Eddy Redmayne die de rol van Stephen Hawking vertolkte. Redmayne won ook (terecht) een Golden Glo- be voor die rol en de componist Jóhann Jóhannsson won ook een Golden Globe maar greep naast de Oscar die naar Alexandre Desplat ging voor The Grand Budapest Hotel. Van de soundtrack verscheen eerst een mp3-ver- sie op iTunes en vervolgens kwam er een cd uit in Ame- rika, maar als kers op de taart heeft Nederland een dubbel lp uitgebracht waarvan de eerste duizend op transparant vinyl zijn geperst en de rest zwart. Je wordt blij verrast door de prach- tige muziek die door een vrij onbekende componist bij deze film is geschreven op zeer origi- nele wijze. De muziek is honderd procent symfonisch en opgenomen in de Abbey Road Stu- dio in Londen. De orkestraties zijn van Anthony Weeden die tevens dirigent is en van Jóhan Jóhannsson. Het voordeel van de lp is de uitklaphoes waarin alle solisten van de muziek staan vermeld en alle andere technische informatie van de score. Bovendien heb je iets moois in handen en voor de puristen, ja, de gevoelige muziek klinkt echt beter van de plaat. En dat er nog veel platen mogen volgen. The Theory Of Everything is voor mij de mooiste soundtrack van 2014, tevens reden om die op plaat te willen hebben. ST

22

GOOD KILL Lakeshore Records LKS 344522 17 tracks, 40:08

Dat Christophe Beck niet alleen in de wieg is gelegd voor komedies en animatiefilms zoals het immens po- pulaire Frozen (2013) bewijst de muziek die hij schreef voor Good Kill van Andrew Niccol. Voor dit drama over een gewezen oorlogspiloot die nu zijn da- gen slijt als drone piloot in de woestijn van Nevada gebruikte Beck op de achtergrond soundscapes die enerzijds een gevoel van verveling en oneindigheid alsmede een onderhuidse spanning teweegbrengen en anderzijds de woestijnwereld van Nevada met die van het Midden-Oosten (het doel van de drones) tracht te verbinden. Van een geheel elektronische score is echter geen sprake. Beck laat diverse instrumenten de revue passeren en regelmatig speelt een orkest op de voorgrond. Daarnaast weerklinkt enkele malen een meeslepend thema dat de elektronische achtergrond aardig doet verstommen. Wanneer piloot Tom het niet meer aankan, doemt een vastomlijnde melodie op (in Joy Ride) en koersen we af op een verlossing voor hem met dito muzikale be- geleiding. De score doet zijn werk goed in de film en is ook op cd bij vlagen de moeite waard. Beck heeft overduidelijk meer in huis dan louter vrolijke en speelse klanken. PS

THE NIGHT VISITOR/SECOND THOUGHTS Quartet Records QR187 29 tracks, 73:27

Van Henry Mancini worden nog steeds cd's uitge- bracht met vaak niet eerder op geluidsdrager versche- nen materiaal. Deze uitgave van Quartet Records bevat twee uitersten: enerzijds is er de luchtige muziek voor Second Thoughts, een vergeten komedie uit 1983 en anderzijds de avant-gardistische score voor het grim- mige The Night Visitor, een thriller uit 1971. Second Thoughts kent voor het merendeel vrolijke stukken, waaronder slapstick (Beer Contest), een kolfje naar de hand van de componist. Een serieus door gitaar gespeeld thema dat refereert aan de zwanger- schap van de hoofdfiguur Amy uit de film duikt regelmatig op en wordt door Mancini soms in andere nummers herhaald. Enkele liedjes van acteur Craig Wasson, die in de film een straat- zanger speelt, en een puur stukje easy listening (Something for Amy, niet gebruikt in de film) completeren deze lichtvoetige score. Geheel andere koek is de muziek die Mancini schreef voor The Night Visitor. Al eerder, bij Wait Until Dark (1967), had de componist geëxperi- menteerd met hoekige, ongebruikelijke klanken en voor The Night Visitor zet hij deze aanpak voort door veelvuldig gebruik van een valse, oftewel verstemde piano te maken die geluiden produceert die uitstekend passen bij de gestoorde geest van de door Max von Sydow gespeel- de hoofdfiguur die 's nachts vanuit een inrichting ontsnapt om enkele moorddadige klusjes te klaren. Een opvallend instrument naast voornoemde piano is de klavecimbel, aangevuld met houtblazers en een synthesizer waarmee Mancini een beklemmende sfeer weet op te roepen voor deze eveneens wat vergeten, ongemakkelijke film. Een suite (18:01) van deze score ver- scheen eerder op cd en sluit deze bijzondere uitgave af. PS

23

A LITTLE CHAOS Milan Music 399720-2 16 tracks, 41:10

Onder de titel The King's Gardens ging de Britse film A Little Chaos vorige maand in ons land in roulatie. Het kostuumdrama dat zich afspeelt aan het hof van Versailles ten tijde van Lodewijk XIV kent hoofdrol- len voor Kate Winslet, Matthias Schoenaerts en Alan Rickman die ook de regie op zich nam. De muziek werd geschreven door de jonge Schotse cellist Peter Gregson die hiermee zijn debuut als filmcomponist maakte. De cello horen we in veel nummers, soms op de voorgrond (Sabine), maar evenzeer naast vele an- dere snaarinstrumenten. De meeste stukken zijn kort van duur en kleuren de sfeer of bena- drukken een emotioneel moment. Een enkele keer zet Gregson een breed orkest in zoals in Travelling to Marly. Helemaal overtuigen doet Gregson nog niet, maar de muziek doet, op bescheiden wijze dan wel, zijn werk goed in de film. Hoogtepunt is zonder enige twijfel het titelnummer dat tegen het einde is te horen en waaruit een zekere verlossing en opluchting klinken. Door zijn repetitieve structuur doet het in de verste verte denken aan Michael Ny- man. Een gepaste weldaad. PS

GEORGE DUNING: THE WORLD OF SUZIE WONG/THE EDDY DUCHIN STORY/PICNIC Soundtrack Factory 606348 Cd 1: 30 tracks, 79:27 Cd 2: 24 tracks, 79:18

Drie complete scores, staat er te lezen achterop het cd- doosje. En dat is inderdaad wat deze dubbel-cd te bie- den heeft. Drie scores van George Duning (1908- 2000) uit zijn topjaren als filmcomponist in Holly- wood. Op cd 1 staat de score die hij schreef voor het drama The World of Suzie Wong (1960) dat zich af- speelt in Hongkong. Om deze locatie te benadrukken vermengt Duning oosterse percussie met westerse or- kestrale klanken. Af en toe lijken de Chinese instrumenten de overhand te nemen, maar dit is toch grotendeels een westerse score die naast romantische klanken ook veel tracks kent met jazz en daarnaast een nummer als Suzie Wong Blues. De tweede score is The Eddy Duchin Story (1956). Deze biografische film over het dramatische leven van sterpianist Eddy Duchin is vooral een treffend voorbeeld van Duning als arrangeur van bestaande jazzstukken en lichte klassieke pianopartijen waarmee de pianist in de jaren '30 en '40 furore maakte. Ten slotte kan worden genoten van een topscore van de componist: het dramatische Picnic (1955). Na het inmiddels overbekende liefdesthema volgen enkele poëtische stukken die in de verte doen denken aan Elmer Bernstein, waarna het noodlot lijkt toe te slaan en Duning zijn toevlucht zoekt tot heftige, dramatische muziek die de oplopende emoties in dit plattelandsdrama kundig onderstrepen. Voor velen zal dit trio scores een eerste kennismaking met deze onte- recht vergeten filmcomponist van weleer betekenen. In alle opzichten - scorekeuze, opname- kwaliteit en informatief cd-boekje - is dit een geslaagde uitgave. PS

24