Concessies Openbaar Vervoer Zuidtangent Jaarverslag 2005

PROVINCIE NOORD-HOLLAND

Concessies openbaar vervoer Zuidtangent Jaarverslag 2005

4 juli 2006 Provincie Noord-Holland in samenwerking met Regionaal Orgaan Amsterdam en gemeente Haarlem 2 I PROVINCIE NOORD-HOLLAND I

I I Inhoudsopgave I

5 Samenvatting

7 1 Inleiding

9 2 Exploitatie zuidtangent 2.1 Gebruik neemt ook in 2005 nog steeds toe 2.2 Uitvoeringskwaliteit voor verbetering vatbaar 2.3 Sociale veiligheid een zorgpunt 2.4 Aanbod iets gewijzigd 2.5 Promotie van de Zuidtangent 2.6 Reizigersopbrengsten nemen verder toe

17 3 Beheer en onderhoud infrastructuur 3.1 De busbaan 3.2 De haltes 3.3 Telematica 3.4 Kosten en organisatie beheer en onderhoud

CONCESSIES OV ZUIDTANGENT–JAARVERSLAG 2005 I 3 4 I PROVINCIE NOORD-HOLLAND Samenvatting

Voor u ligt het tweede jaarverslag waarin verslag wordt gedaan van de belangrijkste ontwikkelingen rond de Zuidtangent in 2005. De Zuidtangent is een hoogwaardige openbaar vervoerverbinding tussen Haarlem en Amsterdam Zuidoost over grotendeels vrije busbanen. Het Kerntraject van de Zuidtangent tussen Haarlem Europaweg en Schiphol Noord is indertijd speciaal aangelegd.

Exploitatie I Adequaat optreden van politie en justitie mede De gemeente Haarlem en het Regionaal Orgaan op aandringen van de provincie heeft ertoe bijge- Amsterdam hebben in nauw overleg met de provin- dragen dat de sociale onveiligheid en het vanda- cie Noord-Holland de exploitatie van de Zuidtangent lisme rond de Zuidtangent in 2005 is afgenomen. aan Connexxion gegund. De belangrijkste bevindin- gen wat betreft de exploitatie door Connexxion zijn: Beheer en onderhoud I Het aantal reizigers dat van de Zuidtangent De provincie Noord-Holland heeft, ook namens de gebruik maakt is in 2005 verder toegenomen en gemeente Haarlem als mede-verantwoordelijke, Infra ligt in het algemeen ruim boven de prognoses die Management Zuidtangent opdracht gegeven voor indertijd zijn opgesteld. Alleen op het meest ooste- het vaste onderhoud en dagelijks beheer van het lijke deel van de Zuidtangent blijft het gebruik Kerntraject van de Zuidtangent; de uitvoering van nog enigszins achter bij de verwachtingen. variabel en groot onderhoud wordt apart aanbesteed. I De uitvoeringskwaliteit is nog voor verbetering vatbaar. Het bleek met het oog op de betrouw- In 2005 is een groot aantal gebreken aan het Kern- baarheid noodzakelijk om in 2005 iets meer vari- traject van de Zuidtangent hersteld. Een deel van de atie in de rijtijden aan te brengen en de norm ten herstelwerkzaamheden lopen echter nog tot in 2006 aanzien van de realisatie van deze rijtijden te ver- door. Verontrustend is het feit dat de gekozen dak- soepelen. Zorgwekkend is de toename van de constructie niet bestand blijkt te zijn tegen harde rituitval in 2005 (+50%), vooral vanwege een windvlagen. tekort aan materieel. I Niettemin waarderen reizigers de Zuidtangent Hoge kosten en de beperkte mogelijkheden om zelf vanwege zijn betrouwbaarheid, maar ook van- ervaring en expertise met het onderhoud van deze wege zijn snelheid en de frequentie waarmee hij infrastructuur op te doen waren voor de provincie rijdt. mede aanleiding om het contract met Infra I De bonusregeling inzake zwartrijden die in 2005 Management Zuidtangent dat op 1 mei 2006 afliep, is ingesteld heeft ertoe bijgedragen dat de con- niet te verlengen. Vanaf dat moment is ook het dage- trolekans bijna is verdubbeld van 1,3% in 2004 tot lijks beheer en onderhoud van het Kerntraject weer 2,5% in 2005 en dat het percentage zwartrijders is onder directe aansturing van de eigen organisatie afgenomen van 9,3% in 2004 naar 6,0% in 2005. ondergebracht.

CONCESSIES OV ZUIDTANGENT–JAARVERSLAG 2005 I 5

I 1 I Inleiding I

De Zuidtangent is een hoogwaardige openbaar ver- I Hoge frequenties van ’s ochtends vroeg tot voerverbinding van Haarlem Station via Hoofddorp, ’s avonds laat. Schiphol, Amstelveen en Ouderkerk a/d Amstel naar I Actuele reisinformatie. Amsterdam Bijlmer Station. De Zuidtangent rijdt gro- I Prettige haltes. tendeels over vrije busbanen, waarbij het Kerntraject I Toegankelijke en comfortabele bussen. tussen Haarlem Europaweg en Schiphol Noord I Stille voertuigen op een geluidsarme baan. indertijd speciaal voor de Zuidtangent is aangelegd. Daarmee moet de Zuidtangent voor alle groepen rei- De Zuidtangent maakt de reis met het openbaar ver- zigers, waaronder automobilisten, een aantrekkelijk voer sneller, makkelijker en aangenamer. De Zuid- alternatief vormen. De eigen huisstijl benadrukt het tangent staat voor: unieke karakter van de Zuidtangent. I Snelheid (concurrerende reistijd ten opzichte van de auto). De gemeente Haarlem (het traject Haarlem Station - I Betrouwbaarheid. Ringvaart Aquaduct) en het Regionaal Orgaan

Figuur 1 I Route van de Zuidtangent.

CONCESSIES OV ZUIDTANGENT–JAARVERSLAG 2005 I 7 Amsterdam (het traject Ringvaart Aquaduct - Bijlmer Station) hebben in nauw overleg met de provincie Noord-Holland de exploitatie van de Zuidtangent voor de periode januari 2002 tot en met december 2007 aan Connexxion gegund. Vanaf 1 januari 2008 zal de provincie zelf formeel mede-opdrachtgever (met het Regionaal Orgaan Amsterdam) voor de exploitatie zijn. De provincie Noord-Holland heeft, ook namens de gemeente Haarlem als mede-verantwoordelijke, Infra Management Zuidtangent tot 1 mei 2006 opdracht gegeven voor het vaste onderhoud en dagelijks beheer van het Kerntraject inclusief haltevoorzieningen, gladheidbestrijding en groenvoorzieningen. Voor de andere delen van het traject van de Zuidtangent zijn de betreffende wegbeheerders verantwoordelijk.

De provincie Noord-Holland, de gemeente Haarlem en het ROA volgen de ontwikkelingen rond de Zuidtangent op de voet. Het jaarverslag doet hiervan verslag. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan de orde: I De exploitatie van de Zuidtangent. I Beheer en onderhoud van de infrastructuur.

8 I PROVINCIE NOORD-HOLLAND I

I 2 I Exploitatie Zuidtangent I

Op 13 januari 2002 is Connexxion gestart met de exploitatie van de Zuidtangent. De concessie van Connexxion die op 31 december 2007 eindigt, gaat uit van een prestatieafhankelijke beloning. Dat wil zeggen, de exploitatiebijdrage die Connexxion ontvangt is afhankelijk gesteld van de reizigersopbrengsten in een jaar. Meer betalende reizigers leiden dus tot hogere inkomsten voor Connexxion. Daarbovenop kon Connexxion in 2005 een bonus tegemoet zien wanneer de controledruk op de Zuidtangent voldoende hoog was en het percentage zwartrijders beperkt bleef. Daarentegen kon Connexxion in 2005 bij overmatige rituitval op een malus rekenen.

Dit hoofdstuk besteedt aandacht aan diverse aspec- 2.1 Gebruik neemt ook in 2005 ten rond de exploitatie van de Zuidtangent. Achter- nog steeds toe eenvolgens komen de volgende onderwerpen aan de orde: Ook in 2005 werd de Zuidtangent intensiever I Gebruik gebruikt dan het jaar daarvoor. Het aantal reizigers I Uitvoeringskwaliteit op de Zuidtangent bedroeg in 2005 9,85 miljoen, I Sociale veiligheid ofwel gemiddeld bijna 27.000 per dag; in 2004 ging I Aanbod het om 8,86 miljoen reizigers. Het aantal reizigers- I Promotie kilometers nam met 11% toe van 73,4 miljoen in 2004 I Financiën tot 81,6 miljoen in 2005 (in 2003 bedroeg het aantal reizigerskilometers 61,7 miljoen). Absoluut gezien

Figuur 2 I Ontwikkeling reizigerskilometers in de periode 2002-2005.

100 ) n e n e 80 o j l i m n i

( 60 s r e t e

m 40 o l i k s r

e 20 g i z i e R 0 ROA VOC-Haarlem Totaal 2002 2003 2004 2005

CONCESSIES OV ZUIDTANGENT–JAARVERSLAG 2005 I 9 Tabel 1 I Bezetting Zuidtangent in aantallen reizigers op werkdagen in november in twee richtingen samen1).

2002 2003 2004 2005 Trajectgedeelte Aantal Aantal Index Aantal Index Aantal Index

A'dam Foppingadr/Ouderkerk ad Amstel 4.015 4.200 104,6 4.668 116,3 5.399 134,5 Ouderkerk/A'veen Oranjebaan 4.289 4.547 106,0 5.055 117,9 5.797 135,2 A'veen busstation/Schiphol Noord: A9 4.679 4.917 105,1 5.264 112,5 6.012 128,5 Schiphol Handelskade/De Hoek 7.123 7.379 103,6 7.783 109,3 8.555 120,1 Hoofddorp NS/Hfd Graan voor Visch 9.597 9.630 100,3 10.488 109,3 11.460 119,4 Vijhuizen/Haarlem Schalkwijk C 5.261 5.588 106,2 6.112 116,2 7.203 136,9 Hlm Europaweg/Hlm Verwulft 5.999 6.829 113,8 7.812 130,2 8.612 143,6

was de toename het grootst op het ROA-deel van de 2.2 Uitvoeringskwaliteit voor Zuidtangent: +6,5 miljoen reizigerskilometers (+ 11%) verbetering vatbaar tegen +1,7 miljoen reizigerskilometers op het Haarlemse deel (+11%). In 2004 was het gebruik van De uitvoeringskwaliteit van het openbaar vervoer is de Zuidtangent gemeten in reizigerskilometers op een belangrijke voorwaarde om bestaande klanten te het Haarlemse deel relatief gezien sterker toegeno- behouden en nieuwe klanten te trekken. Dit geldt men dan op het ROA-deel (+40% versus +15%). zeker ook voor de Zuidtangent.

Tabel 1 bevestigt het beeld dat het gebruik van de Punctualiteit een probleem Zuidtangent op alle deeltrajecten is toegenomen. Wel Rijtijdmetingen in 2005 hebben uitgewezen dat de rij- verschilt de ontwikkeling per deeltraject. De toename tijden van de Zuidtangent minder constant en van het gebruik in 2005 is het grootst op het traject betrouwbaar zijn dan waar bij het ontwikkelen van tussen Vijfhuizen en Haarlem Schalkwijk (+18%) en de plannen vanuit werd gegaan. Bij de oorspronke- het kleinst op het traject tussen de haltes Hoofddorp lijke plannen was de gedachte nog om, analoog aan NS en Hoofddorp Graan voor Visch. Maar ook op dit de trein, voor elk moment van de dag met dezelfde laatste traject is nog steeds sprake van een toename rijtijden per trajectdeel te werken. Al voor de start met 9%, hetgeen landelijk gezien zeer hoog is voor van de exploitatie werd echter duidelijk dat dit niet een openbaar vervoerverbinding. realiseerbaar zou zijn en is overgestapt op twee sets rijtijden: één voor de drukke momenten en één voor Daarmee ligt het gebruik van de Zuidtangent in het de rustige momenten. algemeen ruim boven de prognoses die indertijd zijn opgesteld, al blijft het gebruik op het traject tussen Na de start van de Zuidtangent bleek al snel dat Amstelveen en Amsterdam Zuidoost ondanks een ondanks de differentiatie in rijtijden, deze rijtijden forse toename (tot +16%) nog enigszins bij de ver- lang niet altijd gehaald werden. De versnellings- en wachtingen achter. telematicamaatregelen die in de periode 2003-2004 getroffen zijn hebben de betrouwbaarheid van de rijtijden weliswaar vergroot, maar in het najaar van 1) De cijfers in deze tabel zijn gebaseerd op zogenaamde NVS-tellingen, tellingen die chauffeurs met name in de maand november verrichten. 2004 bleek dat de in de dienstregeling gehanteerde De afspraak die indertijd is gemaakt dat acht bussen van telapparatuur rijtijden in een groot aantal gevallen nog steeds niet zou worden voorzien, heeft Connexxion door omstandigheden tot op gehaald werden. Hierop zijn nieuwe maatregelen heden niet kunnen nakomen. Naar verwachting zullen de Zuidtangent- bussen in de loop van 2006 alsnog van telapparatuur worden voorzien. getroffen die de doorstroming van de Zuidtangent

10 I PROVINCIE NOORD-HOLLAND verder moeten verbeteren. Het gaat dan met name Belangrijkste oorzaak voor de rituitval in 2005 was om het traject over de A9 waar de Zuidtangent sinds een tekort aan materieel. Een aantal Zuidtangent-bus- de zomer van 2005 op enkele stukken over de vlucht- sen was niet inzetbaar vanwege modificaties aan de strook mag rijden en om het traject tussen Haarlem bussen en het feit dat één van de bussen te water was Europaweg en Haarlem Station, waar kleine aanpas- geraakt. Daarnaast openbaarden zich in 2005 proble- singen getroffen zullen worden (de eerste resultaten men met de versnellingsbakken van de Zuidtangent- hiervan worden medio 2006 verwacht). bussen, hetgeen tot extra rituitval heeft geleid. Andere belangrijke oorzaken voor de rituitval naast Daarnaast zijn in 2005 de rijtijden opnieuw aangepast het tekort aan materieel, waren in 2005 een tekort aan en wordt iets meer differentiatie in de rijtijden toe- personeel en te grote vertragingen tijdens de voor- gestaan. Daarbij geldt de eis dat Connexxion de gaande rit. Met uitzondering van de vertragingen lig- nieuwe rijtijden in minimaal 80% van de ritten moet gen de belangrijkste oorzaken voor de rituitval allen halen. Ten opzichte van het oorspronkelijke pro- binnen de invloedssfeer van Connexxion (= verwijt- gramma van eisen betekent dit een gedwongen ver- bare rituitval). Voor de opdrachtgevers was dit aan- soepeling van de eisen die aan de betrouwbaarheid leiding om een malusregeling voor de rituitval op te van de Zuidtangent worden gesteld. stellen.

Rituitval met 50% toegenomen Reizigers tevreden Connexxion heeft de plicht alle ritten in de dienst- Met gemiddeld een 7,6 wordt de Zuidtangent ook in regeling uit te voeren. Niettemin vallen er ritten uit. 2005 van alle door Connexxion geëxploiteerde pro- In 2005 was dit 928 keer het geval (= 1,2% van de rit- ductformules door reizigers het meest gewaar- ten). Verontrustend is dat de rituitval in 2005 verder deerd2). Hoewel het reizigersoordeel in 2005 is toegenomen. In 2004 vielen in totaal 672 ritten uit, gemiddeld 0,1 punt hoger ligt dan in 2004 is er geen hetgeen al een verdubbeling betekende ten opzichte reden om tevreden achterover te leunen. Bij het ont- van 2002 en 2003. wikkelen van de plannen rond de Zuidtangent heb-

2) Bron: Connexxion (2006), OV-Klantenbarometer 2005.

Figuur 3 I Oorzaken rituitval in de periode 2003-2005.

1.000 Overig 900 800 Sociale onveiligheid 700 Ongeval/Aanrijding 600 Extreme weersomstandigheden 500 Geen materieel 400 300 Geen personeel 200 Te grote vertraging 100 Materieel defect

2003 2004 2005

CONCESSIES OV ZUIDTANGENT–JAARVERSLAG 2005 I 11 ben de opdrachtgevers namelijk hoge eisen gesteld bewijzen, informatieverstrekking rond vertragin- aan de kwaliteit van de Zuidtangent (gemiddeld een gen en de voorbeeldfunctie die een chauffeur 8). Wat betreft het gemak bij het instappen, de kans hoort te hebben. op een zitplaats, de frequentie en de reissnelheid vol- I De inrichting van de bussen, waarbij met name doet de Zuidtangent al aan deze hoge standaard. Op aandacht wordt gevraagd voor extra punten de overige negen kwaliteitsaspecten die deel uitma- waaraan reizigers zich vast kunnen houden en ken van de OV-Klantenbarometer nog niet. De voor extra bagageruimte. belangrijkste punten voor verbetering zijn: I De controle van vervoerbewijzen op de I De prijs (in 2005 een 4,4 tegen een 4,5 in 2004) en Zuidtangent. I De informatie bij vertragingen (in 2005 een 5,3 I De communicatie rond de aanwezigheid en tegen een 5,1 in 2004). gebruiksmogelijkheden van de fietskluizen. I De betrouwbaarheid van de dynamische reisin- Tijdens een klantenpanel dat Connexxion op formatie. 9 november 2005 heeft gehouden, bleek dat reizigers I Het onderhoud van de Zuidtangentbaan. net als in 2004 vooral te spreken zijn over de snelheid, frequentie en betrouwbaarheid van de Zuidtangent. Toename aantal klachten De belangrijkste verbeterpunten die in 2005 door het In 2005 heeft Connexxion 403 klachten over de panel genoemd worden, zijn: Zuidtangent ontvangen. Dit zijn er 130 meer dan in I Het functioneren van de stempelautomaten in de 2004 (+48%). De aard van de klachten is in de peri- bus. ode 2004-2005 nauwelijks veranderd. Bijna de helft I Het rijgedrag van chauffeurs, blijkend uit het te van de klachten heeft betrekking op de dienstverle- vroeg vertrekken (discipline), het te ‘schokkend’ ning door het personeel (44%). Een andere belang- rijden, het mobiel bellen tijdens het rijden en het rijke oorzaak van de klachten is de stiptheid van de inpakken van de tas tijdens het rijden. Zuidtangent (21%). I De dienstverlening door chauffeurs met aspecten als klantvriendelijkheid, kennis over vervoer-

Figuur 4 I Aantal en aard van de klachten in de periode 2003-2005.

450

400

350

300 Overig Incidenten met reizigers 250 Dienstregeling 200 Stiptheid 150 Personeel 100

2003 2004 2005

12 I PROVINCIE NOORD-HOLLAND 2.3 Sociale veiligheid een Een andere maatstaf voor de sociale veiligheid is de zorgpunt subjectieve veiligheid, het gevoel van (on)veiligheid dat reizigers ervaren. Reizigers gaven in 2005 net als Openbaar vervoer dient voor reizigers en personeel in 2004 gemiddeld een 7,9 voor de sociale veiligheid (sociaal) veilig te zijn. De afgelopen jaren is de soci- in de Zuidtangent en een 7,5 voor de sociale veilig- ale onveiligheid op de Zuidtangent een belangrijk heid bij de haltes langs de route van de Zuidtangent. aandachtspunt geweest. Een verhoogde controlekans In 2003 gaven de reizigers nog een 7,2 en een 6,8 voor door inzet van extra controleteams hebben er onder de veiligheid in het voertuig en bij de halte, en in andere toe bijgedragen dat na een jarenlange stijging 2002 was dit nog respectievelijk een 7,0 en een 6,6. het aantal geregistreerde incidenten op de Zuidtangent in 2005 met bijna 30% is afgenomen van Hoog percentage zwartrijders 55 incidenten in 2004 tot 39 incidenten in 2005. De Ervaring leert dat er een sterke relatie bestaat tussen aard van de incidenten varieert van lastigvallen tot zwartrijden en sociale (on)veiligheid. Met een per- mishandeling van personeel of reizigers. centage van 6,0% in 2005 is de problematiek van het zwartrijden op de Zuidtangent minder groot dan in Een belangrijke verklaring voor de vermindering van 2004 toen het percentage zwartrijders nog 9,3% het aantal geregistreerde incidenten is de arrestatie, bedroeg, maar nog steeds groter dan bij de meeste vervolging en veroordeling van een jeugdbende andere vormen van stads- en streekvervoer. begin 2005. Deze jongeren zorgden in Schalkwijk voor veel overlast, hetgeen voor Connexxion en haar Het open instapregime dat tot 21.00 uur op de drie opdrachtgevers aanleiding was om bij politie en Zuidtangent geldt, werkt zwartrijden in de hand. Om justitie aan te dringen op een structurele aanpak van het zwartrijden tegen te gaan hebben de opdracht- deze overlast. Sinds de arrestatie zijn de problemen gevers indertijd de ambitie geformuleerd om iedere op het gebied van sociale veiligheid rond de maand tenminste 2% van alle passagiers te laten con- Zuidtangent veel minder groot. troleren. Een sterke toename van het aantal reizigers

Figuur 5 I Controlekans en percentage zwartrijders in de tijd.

15,0%

10,0%

5,0%

0,0%

2 2 2 2 3 3 3 3 4 4 4 4 5 5 5 5 0 0 0 0 0 0 0 -0 0 0 0 0 0 0 0 0 - r- l- t- - r- l- t - r- l- t- - r- l- t- n p u k n p u k n p u k n p u k ja a j o ja a j o ja a j o ja a j o

Controlekans Percentage zwartrijden

CONCESSIES OV ZUIDTANGENT–JAARVERSLAG 2005 I 13 en de noodzaak om vanwege de sociale onveiligheid Speciale, toegankelijke bussen op de grotere controleteams in te zetten leidden ertoe dat Zuidtangent dit percentage in 2004 niet gehaald werd. De Voor de Zuidtangent zijn speciale 18 meter lange controlekans lag in dat jaar op 1,3%. voertuigen ontwikkeld. Kenmerkend voor deze bussen zijn: Om de controle op zwartrijden efficiënter en effec- I De ruime en gelijkvloerse instap. tiever uit te kunnen voeren, kunnen reizigers sinds I De ruimte voor bagage. november 2003 een dagkaartje kopen. Medio 2004 is I Het moderne, goed verlichte en schone interieur. de dagkaart vervangen door een uitrijkaart. Begin I Het lage geluidsniveau voor reizigers en 2005 is het tarief van de uitrijkaart verhoogd van Û 15 omwonenden. naar Û 20. Daarbij beschikken de controleurs over een draagbare pinautomaat zodat reizigers zonder een De voertuigen zijn uitgevoerd in de Zuidtangent geldig vervoerbewijs eenvoudig de uitrijkaart kun- huisstijl. Uitzondering zijn vier voertuigen die nen betalen. Connexxion zowel op de Zuidtangent als op andere (streek)lijnen kan inzetten. Het hoge percentage zwartrijders en de lage controlekans waren voor de opdrachtgevers overigens aan- Reizigers waarderen de ruime en gelijkvloerse instap leiding om Connexxion in 2005 een bonus in het van de voertuigen. In 2005 gaven reizigers net als in vooruitzicht te stellen. De hoogte van de bonus is 2004 gemiddeld een 8,5 voor het gemak bij het in- en afhankelijk van de feitelijke controlekans en het per- uitstappen. Over de netheid van en het geluids- centage zwartrijden. Voor Connexxion was dit een niveau in de voertuigen zijn de reizigers echter aan- stimulans om intensiever te gaan controleren en zienlijk minder tevreden. Op deze kwaliteitsaspecten daarnaast de campagne ‘Geen excuus voor zwart- scoort de Zuidtangent in 2005 gemiddeld respectie- rijden!’ te starten. Beide maatregelen hebben een velijk een 6,5 en een 6,1 (in 2004 was dit nog respec- positief effect gehad op zowel het percentage zwart- tievelijk een 6,3 en 6,2). Het lage rapportcijfer voor rijders (gedaald van 9,3% naar 6,0%) als op de con- het geluidsniveau kan een gevolg zijn van het feit dat trolekans (gestegen van 1,3% in 2004 naar 2,5% in de wegdekafwerking in de tunnel onder de A4 van 2005). slechte kwaliteit is, hetgeen tot discomfort en een verhoogd geluidsniveau in de bussen leidt.

2.4 Aanbod iets gewijzigd 2.5 Promotie van de Veranderingen in het aanbod kunnen een belangrijke Zuidtangent verklaring vormen voor de toename van de reizi- gersaantallen die in paragraaf 2.1 is geconstateerd. In Connexxion stelt jaarlijks een marketingplan op. Op geval van de Zuidtangent gaat het om de momenten basis van dit plan stellen de opdrachtgevers vast in waarop en de frequentie waarmee deze bussen rij- hoeverre Connexxion in aanmerking komt voor de den, maar ook om het materieel dat Connexxion op subsidie die voor marketingactiviteiten gereserveerd deze lijn inzet. is. De marketingactiviteiten in 2005 waren gericht op een verbetering van het imago van de Zuidtangent Frequenties verhoogd en en een toename van het aantal reizigers dat gebruik bedieningstijden verruimd maakt van de Zuidtangent. In dat kader zijn onder Met ingang van 29 mei 2005 heeft Connexxion het andere de volgende activiteiten uitgevoerd: aantal dienstregelingritten per week met 95 uitge- I Business-to-business-marketing hetgeen geresul- breid. teerd heeft in een grootgebruikcontract met het

14 I PROVINCIE NOORD-HOLLAND Spaarneziekenhuis te Hoofddorp voor het woon- I Gelegenheidscampagnes rond het Jazzfestival in werkverkeer van het personeel. Haarlem in juli 2005 en tijdens de winkelmaand I Deelname aan open dagen voor toekomstige brugklas- december. Zo is aan winkelend publiek in sers van middelbare scholen waarbij de aandacht Haarlem en op de Arenaboulevard een Zuid- werd gevestigd op het vervoer van de leerlingen tangent paraplu en informatie over het gemak naar en van school. van shoppen met de Zuidtangent verstrekt. I Deelname aan de Zuidoostpas, waarbij werknemers I Promotie-actie gericht op forensen, in het kader in Amsterdam Zuidoost die over deze pas waarvan aan forensen op vijf bedrijventerreinen beschikten tijdens de onderhoudswerkzaam- langs de route tijdens de ochtend- en avondspits heden aan de A9 Gaasperdammerweg gratis met paraplu’s met Zuidtangent informatie zijn uit- de Zuidtangent konden reizen. gedeeld en aan HR-managers van circa 250 I Deelname aan de opening van het Spaarneziekenhuis bedrijven met meer dan 200 werknemers per- met een informatiestand en promotiemedewerkers, soonlijk een Zuidtangent blik gevuld met snoep- waarbij aan bezoekers informatie is verstrekt over jes en een flyer gericht op de mogelijkheden van de bereikbaarheid van het Spaarneziekenhuis met grootgebruik zijn uitgedeeld. het openbaar vervoer. I Telematica-campagne om reizigers en potentiële reizigers te informeren over de voordelen van de 2.6 Reizigersopbrengsten nieuwe Telematica technologie voor de snelheid nemen verder toe en betrouwbaarheid van de Zuidtangent. Marketinginstrumenten die in het kader van de Gelet op de ontwikkelingen in het gebruik van de campagne zijn ingezet waren radiocommercials, Zuidtangent is het niet verrassend dat de reizigers- advertenties in lokale kranten, moving bill- opbrengsten ook in 2005 weer hoger waren dan in boards, stickers op de bus zelf, posters in abri’s, het jaar daarvoor (+5%). Anders dan in het voor- flyers en promotieteams. Reizigers konden een gaande jaar zijn de reizigersopbrengsten op zowel Zuidtangent T-shirt ontvangen en concertkaar- het Haarlemse deel (+5%) als het ROA-deel van de tjes voor een concert in de Amsterdam Arena Zuidtangent toegenomen (+5%). De ontwikkeling is winnen wanneer zij dit T-shirt in de Zuidtangent overigens deels toe te schrijven aan de stijging van de droegen. tarieven met gemiddeld 2,60% in 2005.

Figuur 6 I Ontwikkeling reizigersopbrengsten Zuidtangent 2002-2005.

8 7 6 5 4 3 2 1 0

R ROA VOC-Haarlem Totaal e i z i g 2002 2003 2004 2005 e r s o p b r e n g s t e I

n CONCESSIES OV ZUIDTANGENT–JAARVERSLAG 2005 15 ( i n m i l j o e n e n ) Ouderkerk aan de Amstel.

16 I PROVINCIE NOORD-HOLLAND I

I 3 I Beheer en onderhoud infrastructuur I

De provincie Noord-Holland is, vanuit de Samenwerkingsovereenkomst, verantwoordelijk gesteld voor het beheer en onderhoud van het Kerntraject van de Zuidtangent tussen Haarlem Europaweg en Schiphol Noord. Deze verantwoordelijkheid omvat niet alleen de vrije busbaan inclusief kunstwerken (viaducten en de tunnel bij Schiphol) die ten behoeve van de Zuidtangent is aangelegd, maar ook de verlichting, de speciale haltes (inclusief trappen, liften, stoelen, prullenbakken e.d.) en de groenvoorziening.

Het vaste onderhoud en dagelijks beheer van het 3.1 De busbaan Kerntraject, zoals schoonmaakwerkzaamheden, het schouwen van de baan, onderhoud van liften, Naast het dagelijks beheer en onderhoud aan de maaien van bermen, gladheidsbestrijding, beheer van infrastructuur, zijn in 2005 een aantal specifieke pro- een website en (gedeeltelijke) afhandeling van klach- blemen opgelost. ten en schade, heeft de provincie in 2003 uitbesteed aan Infra Management Zuidtangent. In de loop van Hoofddorp 2005 heeft de provincie echter besloten het contract Na eerdere verzakkingen van de busbaan bij de hal- met dit bedrijf, dat op 1 mei 2006 afliep, niet te ver- tes Overbos, Bornholm en Toolenburg met enkele lengen. Vanaf dat moment wordt het beheer en centimeters, bleek eind 2004 dat er 80 m3 zand was onderhoud net als het variabel en groot onderhoud weggespoeld onder de busbaan bij de halte zoals herstel van gebreken als gevolg van vandalisme Hoofddorp NS. Middels een noodreparatie is deze en gebreken aan de infrastructuur weer in eigen situatie nog in dat jaar tijdelijk hersteld. beheer uitgevoerd. De uitvoering van deze laatste onderhoudstaken besteedde de provincie ook in 2005 Uitgebreide inspectie van de situatie bij de halte al apart aan. Bornholm heeft geleerd dat de verzakking van de busbaan mogelijk is terug te voeren op onvolkomen- Ook buiten het Kerntraject rijdt de Zuidtangent ten heden tijdens de aanleg van de busbaan. De verzak- dele over vrije busbanen. Het beheer en onderhoud king bij de halte Hoofddorp NS is veroorzaakt door van deze busbanen valt onder de verantwoordelijk- een combinatie van factoren tijdens het ontwerp, de heid van de betreffende wegbeheerders, te weten: de bouw en het onderhoud van de busbaan. In 2006 zul- provincie Noord-Holland, de gemeenten Haarlem, len beide schades definitief worden hersteld, waarbij Amstelveen en Amsterdam, de luchthaven Schiphol de kosten indien mogelijk via een aansprakelijk- en Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland. Deze heidsstelling zullen worden verhaald. partijen zijn tevens eigenaar van de infrastructuur van de Zuidtangent, zowel van het Kerntraject als de Haarlem overige delen. In 2005 zijn herstelwerkzaamheden uitgevoerd aan het wegdek bij de Turfmarkt in Haarlem. Daarnaast

CONCESSIES OV ZUIDTANGENT–JAARVERSLAG 2005 I 17 is een begin gemaakt met de aanpak van verzakkin- werkelijk op de verzakkingen van de busbaan zijn gen bij de haltes Europaweg en Schalkwijk in terug te voeren. Het onderzoek van TNO heeft als Haarlem. Deze werkzaamheden worden naar ver- conclusie dat de opstaande randen van de geleide- wachting in de loop van 2006 afgerond. band leiden tot bandenschade. Over de mogelijke consequenties van een en ander wordt nog overleg Schiphol gevoerd. In 2005 is een start gemaakt met noodzakelijke herstelwerkzaamheden aan het traject bij Schiphol. Zo is er een oneffenheid in het wegdek nabij de tunnel 3.2 De haltes onder de A4 verwijderd. Ook is begonnen met het herstel van de bussluizen nabij de N232 en met het Niet alleen de bussen zijn speciaal voor de herstel van de verzakking van de busbaan ter hoogte Zuidtangent ontworpen, ook de haltes aan het van de halte Schiphol-Noord. Ook voor deze werk- Kerntraject van de Zuidtangent route zijn in een zaamheden geldt dat zij in de loop van 2006 zullen unieke stijl uitgevoerd. En met het oog op de minder worden afgerond. valide reizigers zijn de haltes voorzien van liften of een makkelijk begaanbare hellingbaan met leuning. Amstelveen Verder kunnen reizigers op een aantal haltes een Hoewel het ontwerp aan alle normen voldeed, fietskluis huren. ondervond Connexxion in de praktijk hinder bij het Alleen de halte aan het Kerntraject bij Schiphol Plaza aansnijden van de bocht in de route van de is nog niet in de Zuidtangent-stijl uitgevoerd. Zuidtangent bij het busstation in Amstelveen. Naar Besloten is om in eerste instantie alleen een display aanleiding van deze problemen is de betreffende voor de Zuidtangent bij Schiphol Plaza aan te bren- bocht in 2005 verruimd. Tegelijkertijd zijn ter plaatse gen, waarvoor begin 2005 een offerte van SPC is ont- enige herstelwerkzaamheden aan het wegdek uit- vangen. De aanpassing van de gehele halte is voor- gevoerd. lopig uitgesteld.

Ouderkerk a/d Amstel Onderhoud haltes De verzakking van de busbaan ter hoogte van de De haltes van de Zuidtangent blijken niet alleen min- halte van de Zuidtangent in Ouderkerk a/d Amstel der comfortabel maar ook onderhoudsgevoeliger te is in 2005 hersteld. zijn dan waar bij het ontwerp van de haltes vanuit werd gedaan. Vandalisme in de vorm van beschadi- Amsterdam Zuidoost gingen aan glasplaten, kuipstoeltjes, liften en trappen In 2005 zijn enkele aanpassingen aan de infrastruc- en wildplak en graffiti op de haltevoorzieningen leidt tuur doorgevoerd waardoor de hoogteverschillen bij tot extra onderhoudswerkzaamheden. Net als in 2004 de viaducten in Amsterdam Zuidoost konden wor- blijven de hoge onderhoudskosten als gevolg van den weggewerkt. vandalisme aan de haltes een punt van zorg. De hoge kosten zijn mede een gevolg van het bijzondere ont- Schade aan banden werp van de haltes, waarbij met dure materialen is Volgens Connexxion leidden de verzakkingen ertoe gewerkt of onderhoudsgevoelige voorzieningen dat bij de haltes de banden door de rand van de baan (zoals liften en fietskluizen) zijn toegepast. werden ingesneden, hetgeen tot extra klap- en schadebanden leidde. Om deze schade op haar In oktober 2005 is het dak van de halte Schalkwijk opdrachtgevers te kunnen verhalen heeft Centrum als gevolg van sterke windvlagen van de Connexxion aan TNO opdracht gegeven na te gaan halte gewaaid. De kosten die met het herstel gemoeid in hoeverre de extra klap- en schadebanden daad- waren bedroegen ongeveer Û 100.000,– per dak. Met

18 I PROVINCIE NOORD-HOLLAND de gemeente Haarlem lopen nog gesprekken over In deze percentages zitten zowel directe uitvoerings- een vergelijkbaar incident op 27 maart 2006 bij de kosten als organisatorische kosten van Infra halte Europaweg. Dit was voor de provincie aanlei- Management Zuidtangent voor bijvoorbeeld huis- ding om de daken van de overige haltes voorlopig vesting en personeel. met sjorbanden veilig te stellen. Dit in afwachting van een definitieve oplossing. Een onafhankeleijk De hoge kosten voor het dagelijks beheer en onder- bureau onderzoekt momenteel de oorzaak en ver- houd in combinatie met het feit dat de provincie door antwoordelijkheid van de schade. de uitbesteding van deze werkzaamheden maar beperkte mogelijkheden had om zelf de noodzake- Ten slotte is in 2005 de gladde coating op de halte- lijke expertise met betrekking tot de nieuwe infra- perrons opgeruwd. Dit in afwachting van een defi- structuur op te bouwen, hebben de provincie eind nitief herstel of vervanging van de coating. 2005 doen besluiten het lopende contract met Infra Management Zuidtangent niet te verlengen. Vanaf 1 mei j.l. heeft de provincie Noord-Holland de uit- 3.3 Telematica voering van het dagelijks beheer en onderhoud zoveel mogelijk geïntegreerd in de bestaande werk- Zoals in paragraaf 2.5 is aangegeven heeft wijzen en procedures voor de overige infrastructuur. Connexxion in 2005 een uitgebreide promotiecam- In hoofdlijnen betekent dit dat het dagelijks beheer is pagne georganiseerd rond de oplevering van de ondergebracht bij de sector Netwerkbeheer, de aan- meeste onderdelen van het telematicasysteem. sturing en verantwoordelijkheid voor het onderhoud Aanleiding voor de campagne is het feit dat reizigers is ondergebracht bij de sector Beheer & Onderhoud, sinds het najaar van 2004 op de haltes worden geïn- dat uitvoerende taken zoveel mogelijk zijn onder- formeerd over de actuele vertrektijden van de eerst- gebracht binnen bestaande (raam)contracten en dat volgende bussen. Dat het systeem nog niet altijd voor eventuele nieuwe of specifieke activiteiten werkt zoals het hoort, blijkt uit het feit dat het in 2005 (zoals b.v. schoonmaak van haltes of onderhoud van gehouden reizigerspanel de kwaliteit van de dyna- liften) nieuwe contracten worden aanbesteed. mische reisinformatie als een verbeterpunt aanstipte. Met het oog op een reductie van de hoge kosten voor het dagelijks beheer en onderhoud zal in de komende 3.4 Kosten en organisatie periode tevens kritisch worden gekeken naar het beheer en onderhoud kwaliteitsniveau van het onderhoud. In de productformule van de Zuidtangent is het ambitieniveau Na een sterke stijging van de kosten in de eerste jaren ‘hoogwaardig’ gesteld, maar in de praktijk is geble- na de openstelling van het Kerntraject van de ken dat deze term met name op het gebied van Zuidtangent, is het benodigde budget voor het dage- beheer en onderhoud onvoldoende handvaten biedt. lijks beheer en onderhoud gestabiliseerd op een Onderzocht zal worden op welke wijze het kwali- bedrag van gemiddeld ruim Û 2,5 miljoen per jaar. teitsniveau van het beheer en onderhoud zo veel Dit bedrag is als volgt onder te verdelen: mogelijk kan worden aangesloten bij het stan- I Baan en kunstwerken 20% daardniveau voor de overige infrastructuur van de I Haltes 35% provincie. Voor die aspecten die een directe relatie I Installaties 20% hebben met de productformule (met name de haltes) I Gladheidsbestrijding 10% zal nader worden bepaald welk kwaliteitsniveau I Vandalisme 10% wenselijk is. Afhankelijk van het gekozen kwaliteits- I Overig 5% niveau zal mogelijk een hogere bijdrage worden gevraagd vanuit de exploitatie.

CONCESSIES OV ZUIDTANGENT–JAARVERSLAG 2005 I 19 Colofon

Uitgave Provincie Noord-Holland Postbus 123 2000 MD Haarlem Tel.: (023) 514 31 43 Fax: (023) 514 40 40 Internetadres: www.noord-holland.nl E-mailadres: [email protected]

In samenwerking met Regionaal Orgaan Amsterdam en gemeente Haarlem

Eindredactie Provincie Noord-Holland Directie Beleid Sector Verkeer en Vervoer

Grafische verzorging Provincie Noord-Holland MediaProductie

Papier Hello matt, houtvrij MC

Oplage 200 exemplaren

Haarlem, juli 2006

20 I PROVINCIE NOORD-HOLLAND

PROVINCIE NOORD-HOLLAND

Concessies openbaar vervoer Zuidtangent Jaarverslag 2005