The K Arialılard
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Elinizdeki kitapta, Karia Bölgesi’nin The aim of this book is to present a brief Karialılar Denizcilerden Kuruculara Kent prehistorik çağlara tarihlenen en overview of archaeological and historical erken yerleşimlerinden Geç Osmanlı research on Caria from the very first Dönemi’ne uzanan arkeolojik ve tarihi signs of occupation in the Prehistoric Karialılar geçmişi hakkında bugüne dek yapılmış times to the Late Ottoman period. The Denizcilerden Kent Kuruculara çalışmaların ve güncel araştırmaların region occupied by ancient Caria can bir özeti sunulmuştur. Anadolu roughly be described as the southwestern Yarımadası’nın güneybatı kesiminde portion of the Anatolian peninsula south yer alan ve Antikçağ’da Karia olarak of the Menderes Valley and west of the The bilinen coğrafi bölgenin kuzey sınırını Dalaman River. From Seafarers City Builders to From Büyük Menderes Vadisi, doğu sınırını The Carians The Carians are mentioned several times Dalaman Çayı belirler. Carians From Seafarers to City Builders in the 2nd millennium BCE for having MÖ 2. binyıla tarihlenen yazılı supported the fight of Anatolian nations kaynaklarda birçok kez adı geçen against the Hittite invaders and later Hazırlayan | Edited by Olivier C. Henry Ayşe Belgin-Henry Karialıların, Hitit istilaları karşısında to have fought beside the Hittite kings Anadolu halklarını destekledikleri against the Egyptian forces. They were ancak daha sonra Mısırlılar karşısında also counted amongst the legendary Sea Hititlerin yanında yer aldıkları görülür. People, traveling the Mediterranean, Karialıların adı, tüm Akdeniz’de spreading destruction on their path and geçtikleri yerleri talan ederek Geç Tunç bringing down some of the most powerful Çağı’nın güçlü imparatorluklarının empires of the Late Bronze Age. Later, çöküşüne katkıda bulunan efsanevi Homer mentions them in the list of allies “Deniz Kavimleri” arasında da anılır. who came and supported Troy against İlerleyen dönemlerde, Homeros the Greeks, emphasizing the wealth of the Karialıların Yunanlara karşı Troia Carians, who “came to fight decked like kentini savunmaya gelen halklar a girl with gold”. arasında yer aldığından bahsederken “savaşmaya bir kız gibi altınlarla süslü geldiler” sözleriyle Karialıların zenginliğini vurgular. ISBN 978-975-08-4605-2 Hyllarima’dan mermer sunak Marble altar from Hyllarima (O. Henry) (O. Henry) Karialılar Denizcilerden Kent Kuruculara The Carians From Seafarers to City Builders Karialılar Denizcilerden Kent Kuruculara The Carians From Seafarers to City Builders Hazırlayanlar | Edited by Olivier C. Henry Ayşe Belgin-Henry Karialılar Denizcilerden Kent Kuruculara İçindekiler Contents The Carians From Seafarers to City Builders Anadolu Uygarlıkları Serisi’nin dokuzuncu kitabıdır. Bu seri Tüpraş - Yapı Kredi Yayınları işbirliği ile hazırlanmıştır. This is the ninth book in the Anatolian Civilizations Series. A co-publication of Tüpraş - Yapı Kredi Culture, Arts and Publishing. İBRAHİM YELMENOĞLU Hayaller Sınırlardan Büyüktür Dreams Know No Boundaries • VIII - IX Yapı Kredi Yayınları - 5705 ISBN 978-975-08-4876-6 OLIVIER C. HENRY Karia’nın Katmanları AYŞE BELGİN-HENRY The Strata of Caria • Proje Koordinatörü Project Coordinator XII - XVII Yapı Kredi Müzesi Müdürü Director of Yapı Kredi Museum Nihat Tekdemir KARİA COĞRAFYASI Hazırlayanlar Edited by CARIAN GEOGRAPHY Olivier C. Henry Ayşe Belgin-Henry GARY REGER Bölgesel Bağlamda Karia’nın Sınırları, Editör Editor Hudutları ve Sınır Bölgeleri Nihat Tekdemir Carian Frontiers, Boundaries, and Redaksiyon Redaction Borderlands in a Regional Context • 2 Derya Önder Çeviriler Translations G. Bike Yazıcıoğlu, İpek Dağlı Dinçer YAZILI KAYNAKLAR VE TARİH SOURCES AND HISTORY Grafik Tasarım Graphic Design Nahide Dikel, Arzu Yaraş ALEXANDER HERDA Karia Halkının ve Karkisˇa-Karia Ülkesinin Düzelti Proofreading Erken Dönemlerdeki Kökenleri Filiz Özkan, Merete Çakmak The Early Beginnings of the Carian People and Baskı Print the Land of Karkiša-Caria • 14 Ofset Yapımevi Çağlayan Mah. Şair Sk. No: 4 Kağıthane - İstanbul Telefon: (0 212) 295 86 01 • www.ofset.com SEVİNÇ GÜNEL Karia Bölgesi’nin Kentleşme Sürecinde Çine-Tepecik Höyüğü Sertifika No: 45354 The Process of Urbanization in Caria in Light of Çine-Tepecik Mound 1. baskı: İstanbul, Kasım 2020 • 28 1st printing: Istanbul, November 2020 PIERRE BRIANT Akhaimenid Hâkimiyeti Altında Karia ve Karialılar © Ya p› Kre di Kül tür Sa nat Ya y›n c› l›k Ti ca ret ve Sa na yi A.Ş. 2020 Sertifika No Certificate No 44719 Caria and Carians Under Achaemenid Rule • 42 Bütün yayın hakları saklıdır. ALAIN BRESSON Hellenistik Dönem’de Karia Kaynak gösterilerek tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz. Caria in the Hellenistic Period • 50 All rights reserved. No part of this publication may be reproduced without prior CHRISTOF BERNS Roma İmparatorluk Dönemi’nde Karia written permission from the publisher. Roman Caria • 56 Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. İstiklal Caddesi No: 161 Beyoğlu 34433 İstanbul ANNA M. SITZ Geç Antikçağ ve Bizans Dönemi’nde Karia Telefon: (0 212) 252 47 00 Faks: (0 212) 293 07 23 http://www.ykykultur.com.tr Late Antique and Byzantine Caria • 62 e-posta: [email protected] facebook.com/yapikrediyayinlari twitter.com/YKYHaber KADİR PEKTAŞ Karia’dan Menteşe’ye: instagram.com/yapikrediyayinlari Güneybatı Anadolu’nun Yeni Hâkimleri ve Eserleri From Caria to Menteşe: The New Masters of Southwest Anatolia Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık PEN International Publishers Circle üyesidir. and Their Monuments • 78 KARİA TANRILARI VE KUTSAL ALANLARI PAAVO ROOS Karia’nın Kayaya Oyulmuş Tapınak-Mezarları CARIAN GODS AND SANCTUARIES Rock-cut temple-tombs in Caria • 284 OLIVIER C. HENRY Labraunda’nın Kısa Arkeolojik Tarihi OLIVIER C. HENRY Karia Anıtsal Mezarları ve Maussolleionları Üzerine Bir Araştırma A Short Archaeological History of Labraunda • 96 A Survey of Carian Monumental Tombs and Mausolea • 296 SUAT ATEŞLİER Sinuri Sinuri • 116 KENTLER CITIES ZELİHA GİDER BÜYÜKÖZER Lagina Lagina • 124 FRANK RUMSCHEID Mylasa (Milas) Mylasa • 322 CHRISTINA G. WILLIAMSON Panamara Zeus Kutsal Alanı - Karia Tapınağından Kent Kutsal Alanına POUL PEDERSEN Halikarnassos – Karia’nın Metropolisi The Sanctuary of Zeus at Panamara - Herodotos ve Maussollos’un Şehri From Carian Shrine to Urban Sanctuary • 140 Halicarnassus – The Carian Metropolis City of Herodotus and Mausolus • 344 ALEXANDER HERDA Dağlık Amyzon’daki (Bağarcık Kale) Zeus Akraios ve Thea Akre Tapınağı R. R. R. SMITH Aphrodisias The Temple of Zeus Akraios and Aphrodisias • 368 Thea Akre at Amyzon-at-the-Rock (Bağarcık Kale) • 156 ERTEKİN M. DOKSANALTI Knidos Cnidus • 390 YAŞAM VE ÜRETİM PRATİKLERİ PRACTICES AND PRODUCTION FEDE BERTI İasos Iasos • 406 ANNELIESE PESCHLOW-BINDOKAT Latmos’taki Prehistorik Kaya Resimleri The Prehistoric Rock Paintings of Mount Latmus • 174 CENGİZ IŞIK Geride Bırakılan 50 Yılın Arkeolojiye Kazandırdığı İlkleri ile Kaunos MEHMET NEZİH AYTAÇLAR Karia’nın Erken Demir Çağı ve Arkaik Dönem Seramiği Looking Back on 50 Years of Research at Caunus: The Early Iron Age and Archaic Pottery in Caria • 188 An Ancient City of Pioneering Archaeological Discoveries • 422 IGNASI-XAVIER ADIEGO Karia Dili RICHARD POSAMENTIR Latmos Herakleiası The Carian Language • 210 Heracleia under Latmus • 446 POUL PEDERSEN Batı Küçük Asya Mimarlığında İonia Rönesansı PETER RUGGENDORFER Alinda – Kuzey Karia’da Güçlü Surlarla Çevrili Bir Yerleşim The Ionian Renaissance Alinda – A Strong Fortified Settlement in Northern Caria • 466 in the Architecture of Western Asia Minor • 220 WINFRIED HELD Gergakome KORAY KONUK Karia Bölgesi’nin Arkaik ve Klasik Dönem Sikkeleri Gergakome • 480 Archaic and Classical Coins of Caria • 240 BİLAL SÖĞÜT Stratonikeia’da Yerleşim Tarihi ve Kentsel Doku Stratoniceia’s Settlement History and Urban Fabric • 488 ÖLÜ GÖMME GELENEKLERİ FUNERARY MATTERS DİZİN ADNAN DİLER Taşların Efendisi Leleg Halkının Ana Kenti Pedasa’da INDEX • 505 Geç Tunç-Erken Demir Çağı’nda Yaşam ve Ölüm Life and Death in the Bronze Age and Early Iron Age in Pedasa, the Metropolis of the Lelegians, Masters of Stone • 254 ABUZER KIZIL Mylasa’da (Milas) Elit Aile Mezarları Elite Family Tombs in Mylasa (Milas) • 274 Hayaller Sınırlardan Büyüktür Dreams Know No Boundaries Anadolu toprakları, ilk defa tarihçi Herodotos’un bahsettiği “Dünyanın Yedi The ancient land of Anatolia embodies a unique and rich cultural heritage. Anatolia is Harikası”ndan ikisine ev sahipliği yapan, kadim ve eşsiz bir coğrafyadır. Bu eser- also home to two of the “Seven Wonders of the Ancient World” first accounted by the lerden biri İzmir’in Selçuk ilçesinde yer alan Ephesos Artemis Tapınağı, diğeri historian Herodotus: the Temple of Artemis at Ephesus in Selçuk (Izmir) and the monu- Muğla’nın Bodrum ilçesinde yer alan Karia kralı Maussollos’un anıtmezarıdır. MÖ mental tomb of Mausolus, Dynast and Satrap of Caria, in Bodrum (Muğla). Commonly 4. yüzyılda inşa edilen ve günümüzde “Halikarnas Mozolesi” olarak bilinen Hali- known as the “Mausoleum of Halicarnassus” today, this monument was constructed in karnassos Maussolleionu işçiliği, ihtişamı ve şöhretiyle birçok anıtmezarı gölgesinde the 4th century BC and gained eminence in the ancient world as an architectural feat bırakmıştır. İleri görüşlü bir yönetici olan Maussollos’un hayalinin ürünü bu yapı, outshining its contemporaries in its fine workmanship and glamour. Envisioned by a yetenekli mimarlar ve heykeltıraşların eliyle Yunan ve Pers mimari geleneğinde yük-