POLAND 1939 by Alan R. Arvold This Module Is
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Load more
Recommended publications
-
Załącznik Nr 14 Opis Merytoryczny I Scenariusz
Wystawa "Morzem, lądem i powietrzem - historia transportu” Wytyczne merytoryczne, koncepcyjne, stylistyczne, założenia scenograficzne wystawy oraz wymagania konstrukcyjno-technologiczne Opis ogólny_________ str. 03 Transport lądowy_________ str.10 Transport powietrzny_________ str.69 Transport wodny _________ str.108 Zbiorczy wykaz eksponatów _______str. 123 Krótka charakterystyka najważniejszych nazwisk z zachowaniem chronologii___ str. 128 Wstęp Trzyczęściowa wystawa "Morzem, lądem i powietrzem - historia transportu” w czytelny i przystępny sposób przedstawi historię rozwoju transportu na przestrzeni kilku tysiącleci. Ekspozycja złoży się z trzech niezależnych części, z których każda zostanie przypisana innemu rodzajowi środków transportu: lądowemu, powietrznemu i wodnemu. Poszczególne części zachowają charakter chronologiczny, począwszy od najstarszego ze wszystkich środków transportu, czyli czółna wydrążonego z pnia drzewa, a kończąc na urządzeniach współczesnych. Wystawę kieruje się do szerokiej rzeszy odbiorców, od małych dzieci, po osoby w wieku emerytalnym, ale największy nacisk zostanie położony na walory edukacyjne, skierowane do młodzieży. Z podziałem na transport lądowy, powietrzny i wodny spotykają się już uczniowie w III klasie szkoły podstawowej, więc trzyczęściowy charakter projektu pokryje się z programem nauczania. Przewiduje się prowadzenie lekcji muzealnych. Charakter narracyjny całości zapewnią opisy związane z poszczególnymi zagadnieniami tematycznymi. Ich celem będzie rozbudzenie ciekawości zwiedzającego i zachęta -
Heroics & Ros Index
MBW - ARMOURED RAIL CAR Page 6 Error! Reference source not found. Page 3 HEROICS & ROS WINTER 2009 CATALOGUE Napoleonic American Civil War Page 11 Page 12 INDEX Land , Naval & Aerial Wargames Rules 1 Books 1 Trafalgar 1/300 transfers 1 HEROICS & ROS 1/300TH SCALE W.W.1 Aircraft 1 W.W.1 Figures and Vehicles 4 W.W.2 Aircraft 2 W.W.2. Tanks &Figures 4 W.W.2 Trains 6 Attack & Landing Craft 6 SAMURAI Page11 Modern Aircraft 3 Modern Tanks & Figures 7 NEW KINGDOM EGYPTIANS, Napoleonic, Ancient Figures 11 HITTITES AND Dark Ages, Medieval, Wars of the Roses, SEA PEOPLES Renaissance, Samurai, Marlburian, Page 11 English Civil War, Seven Years War, A.C.W, Franco-Prussian War and Colonial Figures 12 th Revo 1/300 full colour Flags 12 VIJAYANTA MBT Page 7 SWA103 SAAB J 21 Page 4 World War 2 Page 4 PRICE Mk 1 MOTHER Page 4 £1.00 Heroics and Ros 3, CASTLE WAY, FELTHAM, MIDDLESEX TW13 7NW www.heroicsandros.co.uk Welcome to the new home of Heroics and Ros models. Over the next few weeks we will be aiming to consolidate our position using the familiar listings and web site. However, during 2010 we will be bringing forward some exciting new developments both in the form of our web site and a modest expansion in our range of 1/300 scale vehicles. For those wargamers who have in the past purchased their Heroics and Ros models along with their Navwar 1/300 ships, and Naismith and Roundway 15mm figures, these ranges are of course still available direct from Navwar www.navwar.co.uk as before, though they will no longer be carrying the Heroics range. -
Pzh4 2018.Pdf
NA POCZĄTEK 3 ANNA PUTKIEWICZ REDAKTOR NACZELNY NIE WPISALI SIĘ DO KSIĘGI CHWAŁY ORĘŻA, CHOCIAŻ STOCZYLI WALKĘ O WOLNĄ POLSKĘ. ODWAGA TAKIEJ MIARY NIE MOŻE ZOSTAĆ ZAPOMNIANA. odlasie, granica powiatów bialskiego i konstantynowskiego, rok 1874. Za 44 lata Polska odzyska niepodległość. Ale wtedy jeszcze nic tego nie zapowiadało. Wtedy ten FOT. CEZARY POMYKAŁO FOT. skrawek Polski obok codziennego terroru doświadczał Pnajgłębszej istoty zniewolenia – samotności. Upokorzony, bezbronny naród, zepchnięty na margines nie ma gdzie iść po pomoc, bo nie ma państwa, i wie, że nie przyjdzie odsiecz, bo nie ma wojska. Ukażna (dzisiejsza Kłoda Mała) to kolejna wieś, przez którą przetoczył się walec brutalnej rusyfi- kacji – mieszkańców przemocą zmuszano do przejścia na prawosławie. Mocna obsada rosyjskiego wojska miała gwarantować powodzenie całej akcji. Żołdacy szczególnie upodobali sobie hardego, młodego chłopa – Józefa Koniuszewskiego. Uparli się, że złamią Polakowi kark. A patrzący na nich spode łba Koniuszewski postanowił, że złamać się nie da. Rzucając twardo w twarz Rosjanom: „Jestem Polak, katolik. Nie przejdę”, musiał przecież wiedzieć, że wchodzi na drogę bez powrotu. Całe Podlasie żyło bowiem już wówczas wydarzeniami z Drelowa i Pratulina, gdzie w styczniu koza- cy rozstrzelali i zatłukli kijami miejscowych chłopów unitów, broniących swych świątyń przed ich zmianą na cerkwie. Ludzie opowiadali, że błoto zmieszane ze śniegiem spływało spod kościoła lepkim, karminowym strumieniem, który rozbryzgiwał się pod ciężarem kopyt kozackiej jazdy. Wieś Józefa też spędzono pod kościół, nahajki kozackie świstały ponad głowami, cięły ciało głębo- ko jak nóż. Rany trudno się goiły. Po tym wydarzeniu upartych, milczących chłopów z Ukażnej moż- na było już zawsze rozpoznać po nabrzmiałych bliznach. „Nie przejdę” – powtarzał Koniuszewski, gdy wlekli go pobitego do więzienia w Białej Podlaskiej. -
Catalogue Will Be Issued When the Price Review and Model Range Update Is Completed
PLEASE NOTE: PRICE REVIEW IN PROGRESS AND THE PRICES IN THIS CATALOUGE ARE NOW OUT OF DATE. THIS CATALOUGE IS A RANGE GUIDE ONLY FOR THE CORRECT CURRENT PRICES AND QUANTATIES PLEASE CHECK WEB SHOP. A NEW CATALOGUE WILL BE ISSUED WHEN THE PRICE REVIEW AND MODEL RANGE UPDATE IS COMPLETED. MANY THANKS ANDY NEW MODEL LIST Prod Number Description Cost ACC1 M48/M60 Wheels (4 strips) £0.60 ACC2 M113 Wheels (4 strips) £0.60 ACC3 Stowage (6 strips & 4 large packs) £0.60 ACC4 Oil drums (2 strips) £0.60 ACC5 Spare Track units (4 strips) £0.60 ACC6 PT54 Mine Rollers x 2 £0.60 ACC7 KMT4 Mine Plough & Explosive Hose x 2 £0.60 ACC8 BTU Dozer Blade x 2 £0.60 ACC9 ISO container 10ft x 2 £0.60 ACC10 ISO container 20ft £0.60 ACC11 ISO container 30ft £0.60 ACC12 ISO container 40ft £0.60 ACC13 Small (x3) for Fighters £1.00 ACC14 Large (x2) for larger Aircraft £1.00 AM1 Pinz Gauer - 710 4 x 4 (1 ton utility) £0.55 AM2 Pinz Gauer - 712 6 x 6 (1.5 ton utility) £0.55 AM3 SK105 Kurassier £0.55 AM4 4K 4FA-G1 (Standard APC) £0.55 AM5 4K 4FA-G2 (20 mm Oerlikon turret) £0.55 AM6 4K 4F GrW1 81 mm Mortar Carrier £0.55 AUM1 Bushmaster £0.65 AUM2 Bushmaster - crewed MG £0.65 AUM3 Bushmaster - Remote weapons system £0.65 AUM4 M113 + Scorpion turret £0.55 B104 Morris 15cwt truck with tilt £0.55 B105 Morris 15cwt FFW - Radio Truck £0.55 B106 6pdr Portee £0.55 B107 Cruiser Mk IV Covenanter £0.55 B108 Lloyd Carrier A £0.55 B109 Humber LRC £0.55 B110 Medium Dragon MkIV £0.55 B111 Retriever GS Truck £0.55 B112 Matilda I £0.55 B113 A13 MK I £0.40 B114 Light Dragon MKIII £0.55 -
Heroics & Ros Index
MBW - ARMOURED RAIL CAR Page 6 Bell Osprey Page 3 HEROICS & ROS WINTER 2009 CATALOGUE Napoleonic American Civil War Page 9 Page 10 INDEX Land , Naval & Aerial Wargames Rules 1 Books 1 Trafalgar 1/300 transfers 1 HEROICS & ROS 1/300TH SCALE W.W.1 Aircraft 1 W.W.1 Figures and Vehicles 4 W.W.2 Aircraft 2 W.W.2. Tanks &Figures 4 W.W.2 Trains 6 Attack & Landing Craft 6 SAMURAI Page10 Modern Aircraft 3 Modern Tanks & Figures 7 NEW KINGDOM EGYPTIANS, Napoleonic, Ancient Figures 9 HITTITES AND Dark Ages, Medieval, Wars of the Roses, SEA PEOPLES Page 9 Renaissance, Samurai, Marlburian, English Civil War, Seven Years War, A.C.W, Franco-Prussian War and Colonial Figures 10 Revo 1/300th full colour Flags 10 VIJAYANTA MBT Page 7 SWA103 SAAB J 21 Page 2 World War 2 Page 4 PRICE Mk 1 MOTHER Page 4 £1.00 Heroics and Ros 3, CASTLE WAY, FELTHAM, MIDDLESEX TW13 7NW www.heroicsandros.co.uk Welcome to the new home of Heroics and Ros models. Over the next few weeks we will be aiming to consolidate our position using the familiar listings and web site. However, during 2010 we will be bringing forward some exciting new developments both in the form of our web site and a modest expansion in our range of 1/300 scale vehicles. For those wargamers who have in the past purchased their Heroics and Ros models along with their Navwar 1/300 ships, and Naismith and Roundway 15mm figures, these ranges are of course still available direct from Navwar www.navwar.co.uk as before, though they will no longer be carrying the Heroics range. -
IABSM Army Lists for Poland for the 1939 September War
IABSM Army Lists for Poland for the 1939 September War Fully Compatible With IABSM v3 1 Introduction from Richard Clarke’s IABSM v2 Blitzkrieg theatre supplement: A nation reborn from the ashes of three great empires, Poland had a difficult birth being immediately embroiled in a war with her Soviet neighbour. Divisions in the ranks of the Red Army, combined with Polish aggression, saw them secure their borders, but relations with the Russians would forever be tainted by this bitter conflict. During the twenties and thirties the Poles found themselves limited by the agrarian nature of their economy, as such their armed forces were never able to keep pace with the technological developments of their potential foes in Germany and Russia. What is more, the success that Polish cavalry had enjoyed during the Russo-Polish War saw them elevated to a prominent position in the thoughts of their government. This undoubtedly led to a lack of investment in other branches of the services. Poland’s armoured forces were supplied with lightly armoured, under-gunned tanks and tankettes that were to prove less than effective. Her main anti-tank weapon, the Bofors 37mm anti-tank gun, was a fine weapon but Poland lacked anything like the numbers required to protect her infantry from German tanks. What is more, a shortage of automatic weapons limited the firepower of her infantry sections. That said, the one thing that Poland and her forces did not lack was courage. Fanciful stories of Polish cavalry charging German tanks have no place in serious studies of this brief campaign, but they do serve to illustrate the bravery that was attributed at the time to the Poles. -
1512508534386.Pdf
Vickers 6 Ton Light Tank 193911-40 Pts. Type B Size+1 WEAPON TO-KILL MAIN GUN ® 2 Weapon 0+ 4+ 8-16 37mm Bofors L/45 1 2 cMG 3 2 1 AP hMG 1 1 2 HE Bog 5+ 2 ORDNANCE TO-HIT TSlow ROF1 TO-KILL Target 0+ 4+ 8+ 16+ 24+ 32+ 40+ 48+ 56+ 64+ Armor 9 Vehicle 10986431 Infantry 5 Infantry 986431 Unarmor 8 SPECIAL: Overrun T26E Light Tank 19416-449 Pts. Re-armed Vickers Size+1 WEAPON TO-KILL MAIN GUN ® 2 Weapon 0+ 4+ 8-16 45mm L/46 1 2 cMG 3 2 1 AP hMG 1 1 2 HE Bog 5+ 2 ORDNANCE TO-HIT TSlow BX11+ ROF1 TO-KILL Target 0+ 4+ 8+ 16+ 24+ 32+ 40+ 48+ 56+ 64+ Armor 9 Vehicle 10987531 Infantry 6 Infantry 987531 Unarmor 9 SPECIAL: Overrun T-26A Tankette 19416-449 20 Pts. T26 M31 Size+1 WEAPON TO-KILL TSlow ® 1 Weapon 0+ 4+ 8-16 1 1 tMG 3 2 1 tMG 3 2 1 1 1 1 SPECIAL: Both may fire at different targets for each Combat Impulse declared. Overrun 4 T26B Light Tank 19416-449 69 Pts. T-26 M33 Size+1 WEAPON TO-KILL MAIN GUN ® 1 Weapon 0+ 4+ 8-16 45mm L/46 1 2 cMG 3 2 1 AP HE 1 1 1 ORDNANCE TO-HIT TSlow BX11+ ROF1 TO-KILL Target 0+ 4+ 8+ 16+ 24+ 32+ 40+ 48+ 56+ 64+ Armor 9 Vehicle 10987531 Infantry 6 Infantry 987531 Unarmor 9 Target 0+ 4+ 8+ 16+ 24+ 32+ 40+ 48+ 56+ 64+ Armor 9 Vehicle 10987531 Infantry 6 Infantry 987531 Unarmor 9 SPECIAL: Overrun 4 T-26C Light Tank 19416-449 Pts. -
Polish Tanks and Armoured Vehicles Last Update : 8 January 2021
Surviving Polish Tanks and Armoured Vehicles Last update : 8 January 2021 Listed here are the Polish Tank and Armoured Vehicles that still exist today. https://www.facebook.com/Militarne-Podr%C3%B3%C5%BCe-703548846351491/photos/?tab=album&album_id=1317140401658996 TK-3 – Polish Army Museum, Fort IX Czerniakowski, Warsaw (Poland) – running c. It was found in France by the Kęszycki brothers (Rafał Białęcki). The upper hull was entirely rebuilt by Adam Rudnicki Rafał Białęcki, September 2008 TKF tankette – Kalemegdan Military Museum, Belgrade (Serbia) This vehicle probably belonged to 10 BKPanc-Mot which received the order to cross the Polish-Hungary border on 17 September 1939, and was captured by Hungary and given to the Ustaše. It was finally captured by Tito’s partisans (Rafał Białęcki) https://odwaszegofotokorespondenta.blogspot.com/2017/09/tks-c2p-w-muzeum-wojska-polskiego.html TKS tankette – Polish Army Museum, Warsaw (Poland) – running condition This tankette is a gift of the Pansaarmuseet Axvall (Rafał Białęcki). Here you can see the tankette before and after its restoration in 2003 : http://www.pansarmuseet.se/nyheter.htm Adam Chodorowski, September 2009 - http://czolg.blox.pl/2009/09/Foto-Tank-Tankietka-TKS.html TKS tankette – Jacek Kopczyński Collection, Łódz (Poland) – running condition This TKS was used by the WH in Norway. After 1945, it served as a tractor in a farm, and in 200? it was recovered from Vasdo (North Norway) and carried back to Poland. Its first public presentation was during “Bzura 2005”, the reconstitution of the Bzura Battle in 1939 (Rafał Białęcki) Dariusz Sinenniak, November 2019 - https://www.google.com/maps/ TKS tankette – Armoured Weapons Museum, Land Forces Training Centre, Poznań (Poland) – running condition Factory number 111, registration number 1623 (Rafal Bialecki). -
Polish Toe 1 Infantry Division, 1939
POLISH TOE 1 INFANTRY DIVISION, 1939 This shows the ideal strength of the infantry divisions which made up the bulk of the Polish Army in 1939. Many divisions departed from this, and the major (or easiest) differences are noted below. Scout Tank Company: Only ten of the thirty regular infantry divisions had a scout tank company, and none of the reserve divisions did. Note that one division (the 10th) had two companies. National Guard Battalions: Divisions had no organic National Guard battalions, but one or to were attached to a number of divisions. In some cases they were disbanded and their personnel used as replacements, but in others the battalions were assigned combat missions. There were several different organizations of National Guard battalions, of which the strongest is shown. In weak battalions, remove the MMG stand, bicycle recon stand, and all three command infantry stands. However, the weaker battalions were more likely to be broken up and absorbed as replacements, and the stronger battalion more likely to be given combat assignments. Reserve Divisions: Reserve divisions were organized similarly, but did not include a scout tank company, divisional AA battery, or a heavy artillery detachment. They usually did not include a bicycle company or divisional machinegun company, either, and some of them did not have an engineer company or a light artillery regiment, or made do with a single field gun battalion. Reserve Infantry Regiments: Reduce the antitank company to a single anti-tank gun, and remove the 75mm field gun. In the infantry battalions, reduce the machine gun company to a single stand and remove the integral AT rifles from non-command infantry stands. -
Zbrojeniowy Fundament. Dylematy Obrony Ii Rzeczypospolitej
11.11.2018 ZBROJENIOWY FUNDAMENT. DYLEMATY OBRONY II RZECZYPOSPOLITEJ Choć często krytykowany w publicystycznych dyskusjach, przemysł obronny II Rzeczypospolitej został zbudowany niemal od zera w ciągu dwóch dekad i był zdolny do produkcji co najmniej kilkudziesięciu nowoczesnych typów uzbrojenia. Setna rocznica odzyskanie przez Polskę niepodległości jest okazją do wielu refleksji, analiz i komentarzy. Także, a może w znacznej mierze, poświęconych ocenie, na ile potrafiliśmy przez kolejnych 20 lat po restytucji państwowości zorganizować się dla jej umocnienia i obrony, jako że konieczność zbrojnej obrony państwa towarzyszyła II Rzeczypospolitej praktycznie od pierwszych dni niepodległości. Tragicznego finału 20-lecia, mierzonego od początków odzyskanej państwowości, nie trzeba przypominać. Co nie znaczy, że nie warto pochylać się nad różnymi aspektami polityki państwa, służącymi umacnianiu potencjału obronnego. Przyjmijmy, postawioną z pewnymi oczywistymi zastrzeżeniami, tezę, że uzasadnioną jest historyczna paralela pomiędzy okresem lat 1918-1939 a latami 1989-2010. Mówimy o identycznym przedziale czasu, choć przecież nie identycznym okresie w sensie wszelkich uwarunkowań – ekonomicznych, militarnych, wojskowych, politycznych, etnicznych. Po transformacji systemowej zapoczątkowanej w roku 1989 Polska w dziedzinie swej obronności miała znacznie mniej do zrobienia, niż w roku 1918. Dysponowaliśmy jedną z silniejszych i lepiej wyposażonych armii Europy, jednorodną pod względem narodowościowym, z wypracowanymi strukturami dowódczymi, procedurami i regulaminami, dobrze przygotowaną kadrą na wszystkich szczeblach dowodzenia, rozwiniętym szkolnictwem wojskowym, a także, do pewnego momentu, nie ograniczaną w swoim rozwoju czynnikami ekonomicznymi. Armia ta była przygotowana do działań w ramach bloku wojskowo-politycznego jakim był Układ Warszawski. Polska była państwem o dogodnie ukształtowanych i łatwych do obrony granicach, dysponującym stosunkowo mocnym i dobrze zorganizowanym zapleczem w postaci przemysłu obronnego. -
Polski Wojskowy Sprzęt Ewakuacyjno - Naprawczy W Okresie Międzywojennym Aspekty Techniczne
technika Polski wojskowy sprzęt ewakuacyjno - naprawczy w okresie międzywojennym aspekty techniczne Dariusz Woźniak, Krzysztof Kukiełka, Jacek Kubicki, Jarosław Chodór, Piotr Czerski W artykule przedstawiono niektóre aspekty techniczne wojskowego W tym celu w 1926 roku zakupiono od włoskiej spółki sprzętu ewakuacyjno-naprawczego, samochodów, warsztatów samochodowej SPA (Societe’ Piemontese Automobili) licencję polowych, transporterów, ciągników ewakuacyjnych wykorzystywanych na produkcję samochodu ciężarowego. W polskiej wersji nosił przez wojsko polskie w okresie międzywojennym i podczas II wojny on nazwę Ursus. W 1932 roku nabyto we Włoszech kolejną światowej do zabezpieczenia napraw i obsług sprzętu wojskowego i licencję na produkcję samochodów, tym razem rodziny Fiat, jego ewakuacji z pola walki. W skład artykułu wchodzą zdjęcia, które między innymi osobowych i ciężarowych. ilustrują graficznie przedstawione zagadnienie. Na ich bazie powstały liczne odmiany, które miały zastosowanie w wojsku, np. ciągniki, samochody sanitarne, Słowa kluczowe: sprzęt ewakuacyjno-naprawczy, samochody warsztatowe [3,7,8,9,15], a także w gospodarce, np. ambulanse warsztatowe, samochody transportery, ciągniki artyleryjskie, pocztowe czy wozy strażackie. wyposażenie. Wyposażenie armii w sprzęt pancerny (czołgi, samochody pancerne) i samochody ogólnego przeznaczenia wymusiło Wstęp uwzględnienie w strukturach jednostek pododdziałów Ewakuacja sprzętu technicznego [2,10,12,14] swoją historię remontowych, oraz ruchomego zaplecza remontowego [2,4,5,6]. zaczęła -
Państwowe Zakłady Inżynierii 1928-1939 W Muzeum Techniki W
Ryc. 1. Otwarcie wystawy 14. VII. 80. Grupa b. pracowników PZIinż. ogląda ipod- wazie samochodu osobowego Lux-isipo;rt. W pieriwiszyim szeregu od lewej: prof. A. Rummel, toż. R. Czaplicki, mgr Z. Raikawicz, proí. S. Panczaskiewiicz. OsitatrJi w rzędzie taż. J. Gródecki. Fot.: Muizauim Techniki i i'Ś: I : Ryc. 2. Kuter Strażniczy Straży Granicznej „Batoiry” zbudowany w PZIinż. — Stocznia Rzeczna iw Modlinie w czasie prób odbiorczych — Gdynia 1932 r. Fot.: Aróhiwum Dotouimantaiji Mechanicznej, sygn. r. 10588 Rys. 3. Samochód osobowy Lux-,s|pont z 1936 r. Silnik 8V o mocy 96 KM; zawie szanie niezależne na wahaczach: długich drążkach skrętnych. Siła resorowania regulowana nawet iw czasie jazdy. Zbiory S. Panczakiewicza, fot. J. Tarczyński Ryc. 4. Aiutoibus turystyczny Potoki Fiat 621 z nadwoziem konlsitrulkcji inż. S. Painczaikiewiicza. Zbiory S. Painczakiewioz,a fot. J. Tarczyński Rys. 5. Ciągnik artyleryjski PZInż. 152 konstrukcji imż. Edw arda Haibiioha z 1936 roku — ,przeinaczony do holowania ctóiał artylerii średniej. Centralne Archiwum W oijskowe Ryc. 6. Czołg pływający PZInż. — 130 w czasie prób na jeziorku w Beniamino wie w 1936 ¡r. Na czołgu jego konstruktor — Edward Haibich. Zbiory E. Habicha, rąprod. Miuzeum Techniki Ryc. 7. Ciągnik artyleryjski PZInż. 302 konstrukcji inż. Mieczysława Skwierczyń- skiego z 1938 r. Przeznaczony do holowania dział artylerii lekkiej. Na zdjęciu w wensji łączności. Centralne Archiwum Wojskowe Ryc. 8. Czołgi 7TP w 'wersji wzmocnionej w czaisie defilady w Warszawie w 1939 roiku. Ardhdw.um Dokumentacji Technicznej w Warszawie, Sygn. r. 21382 234 Kronika prof. Wiktor Zin nt. Rewaloryzacji i ochrony zabytków Zamościa oraz dr Stanisław Ju raszek — Zamość w Polsce Ludowej. Rozwój i perspektywy.