WOMP ONU ki LJE DE SITV ORBIS LIBRI TRES.
Vná cum au&ario Petri Ioannis Oliuarij Valen- tini, inítaurationetotius libelli & caftigatione perquam multorum locorum, infcrtis quo- que locis plerífque in eodé libello defideratis. A D CAROLVM LOTHARINGVM CARDINALEM.
f PARISÍISj Apud lacobum Keruer,m via Xacobea ílib duobus Gallis.
i 5 5 7°
~ -i CVM PRIVILEGIÓ» Extraía du priuilcge duRoy:
L eíl permis á IacquesXeruer Librairc iurc en noftrc IVniuerfitéde Paris, d'imprimer ou faire imprimer ranc de fois qu'il luy plaira, vendré & diftribuer ce pre- íent liirre intitulé, Pomponij MeU de Jim orbü libri tre$,lwa cu anélario Petriloannis Ohutrij Valentmi inftdttratione totiufli- belli & cafligatione peryuam multorum locorum injertü quoque lo cisplerifquetneodemlibettodefederdüs. Et defeníes eftre fai- ¿les á tous Libraires, Imprimeurs & antres de quelque eftat & qualité qu'ilz foient, de n'imprimer ny faire im- prixnerjexpofer en vente & debiter^ny diftribuer autre? que ceux que ledit Iacquesjceruer auroit faicl impri- mer,iufques au temps & terme de fíx ans, á compter du iour 2£ date de lapremierc knpreííion qui en fera fai£te íiir les peines contenues audictpriuilege. Et qu'en met= tant en brief au cómencement ou ala fin dudi&liure le contenu dudidpriuilege», il íbit tenu en tellevertufii cíFett que s'J y eftoit expreflement &.particuliercmcnt íignifié,fauf queííaucuns vouloientpretendre que ce brief ne contint verité, fera tenu ledit Iacqueskeruer en bailler copie aux deípens defdi&z demádeurs, & ce par deuant le Preuoftde Paris ou fon Lieutcnát, & non ailleurs. Donné a Paris, le vingtfeptiefrhe de Iuillet, mil cinq
cens cinquante & íix3apresPafques.Etde noftre re- gneledixicíme.
Parlc.confeil. De Ccmrlay„. £*R EVE RENDÍS SIMO AC ILLVSTRISSIMO D. D. CAROLO á Lotharingia S. R. E. Cardinali ampüílimo Ioannes Oliuarius Valentinus. S. D,
Vm ex longo, peregr'mdtione Lutéiiam Pari-
fiorum rediíjpm}Car'ole a Lotharingia car" dinalis ac princeps ciarifiímefeneférq; magna Ifidendi tú deJidmo,/kpe mecS coguaui, de indujlria reluflatutfui,lrtrum Jatittsejjet,
ac pro dignitate acgrauítate celjhudmis tu¿ey i. -.- & ojficto erga te meo , fklutarem le tan- tum ~\>erbis, a» prxmijjo muntijcalp aliquo tibi non imocundo ca ptaran tnihí occafiónem audacias te inmfindi. ab his enim duobtm deterrebant me cttm amputadafinguldris tud , autoritüi prope diurna, tum étiam meritorum tuorum inaudita plañe magnitudo, quorum amniu ~ytxpartícula lielhxc mea exigua ac remijja dt~ £l¿9, "Ve/ flyltis humilis ajjequipoterat: refliti aliquamdiu. & ms ipfüm coüegi. Sed cttm inteüigeremmemihiipfitantam felicítate inmdere,perfncmfiontem, & iecipror/üs aleam¡übiturm multo- rum iudicium ,eorum prefirtim, quosfentij,ñeque inuidiai minus a-* liquo animí morbofacileperturbanpoíjc, litftnt Perfil &> htuup modi "yin dotlijsimi, qm omnia priui examinatjibrant, atque ex» pendunt, qttam tudicent. qitamquam linum hoc me plañe recrea- bat,& maximam Jpemfactebat,foret ~\>tfi quando hocgenus y i- tuperaterum in me ~\>el Iterbis y el fcnptis debacbdretur, te propu- gnatore potentiflimo pertims/ceret & plañe obmutejceret,. Ctetcr» cum h$cin celeberrimi nominis tuigratiam animo Jlatuerem meos & incredíbili atque inufitata patrocinij tuiJpe a foliotudine i/la liberarer, commodum "vifiim fuit, duclarmm qttoddam meum in Melx geographiam pertnde atque Kemolum, illudperquam n .» V.T.confécrare, quo duce edndem mtre~ j a ri .^nt. OpvA eítíummoatque quottdiano ami \ •„ rolo»ta inceptum, Tratecti batduom con~
cvt&nmeorumconmtto._' ,r, , , v i Tuteti£Pdnriorumdb[olutum,&mde*no- 1 J tinudtum&tdndcml'W" *"- ¡ n r A t i %Z¡c*j>Uni exuva*». 4tpmmum queque ca.fi quod tlwd plduáde •>el grdtumjh"™™ habens obeEldmm&quod faale fludiofos ddjut leatonempertrdhere'Mdedtur. Ipturhocm MelaL duádnum mW* «¿d " " al,01ut "*abhmcmult* anmi dedmfimum ofienfirum efi. eritque & candor & ojfictf erra te meifionum yelm^ximu^bjmgnitdt^ergd me tu*, qua ¿perionbm Imnis me ornaütperqua iccundd recordatto. Qupdfi húic labor, meo honefitfiwprum de grduifsmorum Kirorum indi cio qutcqudm tnbuendumfuent tn R. D. T. trdnsferendum ent,CH ins\etuü,fsimaacegregia nobilttdtt cum ¡mperatorum tum re-
gum3-\itlurwi,e$ magnum eflprofeño^ nrí dicdm rarujempub. dhqudm imtio optime mfiitmre, at illudfingulare dtque indudit»^ nc/cto dn diedm prope dittinum exijlimanm, edndem in eofidtu co firudre. Ñeque dliter puto mihi contigiffeinbdcmededitiane.pt pm inqudm tüdm qudm toties parturiut, cuiuí nomen propugnare ac conferuare mintme potueram, nifi accefiione patrocinij tui. & feciffem,crede mihi, abortum : nifi ea f¡>epepertjfem. Dabitur hoc Jp'lendonnonmodo maiorumtuorum^uipr&clarifiím'vs rebmge- Jl'u immortalesfitnt &> perpetuo erunt,fed& tuo, quinan folum non degenerduerií db illorum glorid ,fidpotitts edndem auxerü ac
latifiímé propdgduerU, ~\fque ddeo3 "\t mdiws fuerit¡quodtudetuo adtecijli, quamqued tlh reltqucrunt, referrepojjim mdiorum tuo- rum res pr&claregejlaí,fid qttia iür pofi fint a me explican tn pr&finua omitto. Tantum hoc a Reuerendif- fima ac IÜíiflnfiímd D. Tua impetrare optdrim^t hanc meam Itt cubratiunculam nongraueris in pdtroctmum reciperetuum firuet D. Opt. Max celfitudmem tuam^tque dd duTficdtifilmas &fe- licifsimos prouehant fiiccejfm, LutetU Parifiorum. 7. idttí gíil ND EX TRIVM LIBRORVI Pomponij Mella; Cofmographi^cle Siru orbis.
-Bderaoppidum agypti mira 33 africz popuii plures 22 vnde <¡6 asgypti defcriptio 31 áfrica;iguobilis térra 24 ¡Abdera Hifpa- a:gyptus ímbriü expers ibi.. áfrica; mincris defcrip. 27; nise 74 a;gypti fertiliras omniüma agatha oppidum 70 'Abydos oppi- urna ibidem agachyrfí popuii 51 dum 47-?6 asgyptij Macrobij 33 agathyríicorp'pingút 53
Abylamons 24-74 argyptiorü mores erga mor aiacis fepulchrum 47 abrotanum oppidum 28 tuos 33 albani popuii 9$ abfyrtis Ínfula So. a;gyptiorumpietas ibidé albigaunum oppidum 6f abfpros ínfula ibidem Kgyptij animalia colút.ibi. albion viftus ab Hercu- academici nihil affirmant *gyptiorumreges ibid. le. 70 46 a"gyptiorú vetulias ibid. albis fluuius - 93 acanthos oppidum %6 a;gyptioru vrbium viginti aleria 80 acarnania; defcriptio 59 mi lia ibidem alexandri'magni patria 58 accíincs fluuius 102 asgipanes qualcs 21.31 alexander vbi Darium fu- achaia; oppída 59 zgos fluuius 5Í, perarit 41 achaia regio ibidem senariainfula 80 alexander vbi cum Perfis achxi popuii S° amos asnee, yrbs 56 pugnarit 48 achclous fluuius 60 a:olis regio 17 alexander vbi contra Ty-
4S seolidis defcriptio 46. rios 40 acherufiafpeeus 48 «oli? infule, & carum no alexandria Aegypti oppi achuica ínfula 78 mina 80 dum 33 aire quídam fe cxornant au alón oppidum 73 acniuorú bclUr.iu.Azu0.4S rumfp ementes 106 alope oppidum 59 acragas 80 aífculapii Epidauritéplú.6o alopepeconefus oppidfi.^á acucas promontorium 60 xftria Ínfula 80 alorps oppidum 58 acroaton oppidum 57 asftus maris quid 84 alpes vfque in Thraciá pe acronius lacus Rheni 9t arthiopia 17 netran! íá acrocorinthos 60 auhiopicum mare 22 alpheusfluui9& oppidú.66 aábion oppidum ibidem anhiopie, defcriptio no alpium defcriptio 6$ adiabene regio c| Sy ría 38 «miopes popuii no altinum oppidum £4 adria caftellum 65 asthiopes Hefperii m amanusmons 40 adriaticum mare 20 attne, montis difcriptio 80 amanoides promontorium adrimitios campus 46 ztolia '<-' 59 •vbiiaceat 41 adrobicum oppidum 86 stolorum colonia: 4S amardi popuii 98 aea;e ínfula 80 africe.defcriptío fumaria.22 am22cnesvbi yj seas lítrie. fluuius él afnceiermini ibidem amazonumregna <¡o aeacidarum regia 60 áfricas partscularis defcri amazcnum caftra 49 atgathesinfule. 79 ptio 24 " 'imazonici morres $0 áfrica; qua: pars fertilis & segeum mare 20. $é 5 amazones Sauromatid?.9f ; asgei maris infulc,. 79 quse pcn 22 amazoncspotitzafia 45 Kgion oppidum 60 sfrk-a-arafibus í fcírátur. ib. ambracia oppidum do áfricas p rouincie, que,, ibid. ambracius finus ibidem agina oppidum 79 africae maria ibidem angina ínfula ibidem amyclae oppidum 59 afncaprouincia 27 segira éo atr.yfon oppidum 49 africímaasínfulf 79 asgyptii popuii i7.il amiüus fluuius Germa. 93 á ÜÍ INDEX. .í
a cis captum eíTe 46 .4 arabia Eudairnon 105 alia; popuii plures 17 animamirnmortaléaíTeren arabia oppidum 105 alia; fumma defcriptio 16 tes « arabia: regióis defcriptio 57 animaüa nociua vbi efíe no arabia; fertilitas 81 odores afia: defcriptio particularis poíHat si gi ibidem . animalia bruta ^Ügyptii lu arabieusfínus 103.ro? afie.termini& figura ifi gentj& fepelíunt 33 arados ínfula 40.78 afine ínfula Sporadum 79 animalia vbi nefas oecide- arari poeta; monumentú 41 afine adriatica 80 re ibidem araurario fluuius 70 afine oppidum 60 animalibus no vefcentes^o arauíio oppidum ibidem afineusager ibidem anio fluuius 6< araxus fluuii defcriptio 95 afpendos collis & oppidum annibalis fcalaz 73 araxos promontorium 60 43 antandrú vnde dictum 46 arcadias defcriptio 79 afsirii popuii * 17 ant£Íoppidú& promonto archeíilai Academicipatria aíTon oppidum 43 rium ingens *4 46 afta 8; antasircgnü&ímago uz archias Megaréíuí princeps aftaborasNililocus 32 antedon oppidum ?9 Chalcedo na condidit altacon oppidum 48 antenor ¿4 48 afligí oppidum 73 antibarani popuii 17 árdea oppidum £5 aftapus Niliíocus 32 anticbthones popuii g ara: Philenorum 28 afticla oppidum 79 antichchones qui ibidem arélate oppidum 70 aftyra i¡6 anticyra oppidum 4o arecomici Gallie. popuii ib. aftures popuii %6 anciochia oppidum 38 -arethufa fons ex AlpheoSo atacini popuii 70 antipolis 70 argi oppidum 60 atax fluums ibidem antiíTaoppidam 78 argyre ínfula i 03 aternus fluuius atheniftagora mons Ü flu- 2atur ¡ ibidem bofphoMisThraeius -SJ uius ?o baítripoprili - 17 bofphoi* Cimmeiicusib» athosmons 56 bai^oppidum 6? bofphori Cimmerici oppi- atyras fluuius 55 balfa oppidum 8; da t 5j. atlantes popuii 2,2 baleares ínfula: 81 botrys oppidum 4-0 atlanticusoceanus 8? barchino oppidum y i braccataGallia 70 attis tegio 5» bargylos oppidum 44 bragadaflomen 17 atticajclaflís naufragiü 56 barium oppidum 65 branchidas Appollinis orac. auaticorum ftagnum 70 bafílicus finos 44 45 auenio Cauarum ibidem bafilída: popuii vbi 52.53 brauron oppidum 59 aues peonas in homines ia baítuli popuii §í britanniaídeferiptio 98 culantes 78- bathinis oppidum-^ a 55 britanni piéti,incultijimdc áues equinis auribu-s 107 beati popuii Vbi 98 rii cudidi ibid. aues cornutx m belga: popuii^ so britannorum bellandiritus auium ouisviuentes 102 bello oppidum- 74 99 auernus Iacus 65 belíaai vbiignotum 98 britániagemmisabudat 98 aufidus fluuius ibidem berbeful oppidum 74 brutium promontorium 65 augufia oppidum Treuiro- bergion ab-Hereuls Vidus brutií popuii ibidem rnm 50 brundufíum oppidum- ibi. auguftiturris 85 berini-popuü bubaftis oppidum 33 auguftodunú oppidum 90 heriros oppidum 4° bubeflus finus 44 augilae popuii quid de diis beronice oppidum 109 bucara oppidum 6% fentiant 31- beronice alia ibidem bucephalospromótoriú 60 augilacpopulivbi ai befíppo oppidum 74 budini popuii 4 f aulis beftiarum pellibusinduti 30 buges fluuius 51 auo fluuius 8f bzticaprouincia 73 butroton oppidum. 60 aures ingentes habc-tes.iot betis fluuius 85 buxedi popuii 49 aureiquondam Yellcris lu- betullo oppidum 73 buxentum oppidum 6% cus 50 bifaruhe oppidum $5 auri contemptus no bithynis 78 Cadufii popuii 17 aurumybiáformicisferue. bithyni popuii X7 Csefarauguíta oppidum 73 tur 101 bithynis defcriptio 47 caycus fluuius 46 autú Grypbieuítodiunt 51 byblos 40 cayftros fluuius _ 45 áurea fontiü vincula 107 byzantium J> calabria regio 65 aafci popuii 90 bizone oppidum ibidem calabri popuii- 64 auftro rupes facra. 30 blanda oppidum 65.73 calaris oppidum 81 automalx popuii 106 blemiry? popuii fine capite calarneaturris 5£ autrigones popuii 85 16.24 Calauria Ínfula 79 axenusnunc.Euxinus 48 blytera oppidum 70 calbis 44 axiace.gen$eiufq;mor6S 53 bocchi £ugurthsq-,regnoru calydne Ínfula 75 axiaces fluuius 52, terminus 24 calydon oppidum 60 axins fluuius 58 bceotia regio 59 calliaros oppidum 55 azotos Arabias portas 37 bceotis ibidem callipides popuii 5a B boion oppidum 7 9 callipolis 60 Babylenia regio q Syria 3.8 bolbiticum Nilioitium 33 calypfo vbi habitaueri?; .80 Babylon oppidum ibidem bomarei popuii.. 1?' calpemons £4-74 babylonii 17 Bononia oppidum 64 cambifes contra Aegyprios babyloniorumfiaes 107 Bonumfummum quibufdá bacehus vbinutritus,&na- inrifu 49 camiros oppidum J% tUS fOf borion promontorium ¿8 campanias regionis. arasen i tacshns eurbisgenitrufia- boryfthenes fluui'&ges 5^ tas- "' INDEX. cafsius mons 37-107 -aílrcü promotor. cheIídonizinful»& earum andari popuii J7 caftanea oppidum 58 nomina 73 -andidumpromótoriu 27 caítor & Pollux Diofcuriá chelonates promontor. (Q condiderunt \o canopicamNilioftium 33 chelonophagi ¡0? canopos ínfula 78 cali ra Cornelia 27 chemnis Ínfula natans 32 canopus Menelai guber- callrumnouum 6f cherronefus oppidum 52 nator ibidem cathabathmos 3° cherfonefus penifula.5i.i0 canna ^Eolidis oppidú 4¿ cataracles fluuius 43 chios Ínfula 78 cantabri popuii 86 cathon Ínfula 79 chymera in Lycia 4) catinaoppidum 80 candasi popuii i°í cryfe Ínfula 1Q. canuíium oppidum 6cardia oppidú Europa; 56" celendris oppidum 42 cilices popuii 40 caria regio 17 celta; popuii 50 cyüene oppidum 60 caria portus 55 celtici popuii 85 cy Ileniusmons cariz defcriptio 44 ccfcicum promontor. ibid. cymbri popuii 93 caris portus ibid. cenchcrzoppidum 60 cytne oppidum 4Í cares belli amantes ibid. centuripinum oppidú so cymc dux amazonum.ibiá carum incer'ta origo ibid. cephalenia ínfula 79 cymira caftellum 40 caryños oppidum 79 cepas oppidum 50 cymonisduciscótra Phce- carmanij popuii 104 cerámicas finus 44 nicas & Perfas naualis caro contufa quibufdá 'pro ceraunij montes %o.6o pugna 42 farre 7a cerafus oppidum 49 cimmeriusBofphoruS¿ff.S2 carne vbi no alatur. 23.101 cerberus vbi ex inferís tra- cimmerij 17 carni popuh 64 ctus 48 cimracrium oppidum 50 carpathos oppidum 80 cercaforum oppidum ?2 cimolis oppidum 49 carpathium mare ibid. cercetici popuii 50 cinyps fluuius 28 cartenna oppidum 26 cercinnainfulla 79 cyno<; oppidum Í9 carthago África;, & illius ccreris in Sicilia téplú 80 cynofema fepulchrum He- potentia 27 cereris Eleufinastéplú ?9 cuba: if carthago Hifpaniz 74 ceruaria locus 71.73 cynotum promontoriú 44 cartheia oppidum ibidem . casfarea quondam lol op cinnami copiavbi 109 cafpjj popuii . 98 pidum %s cion oppidum 4? cafpij montes <¡o cethis J07 cypariíTus oppidum 60 cafpij maris defeript. 17.^8 chalccdon 48 cyparifsiusíinus ibidem cafpius {¡ñus 99 chaléis oppidum 79 cyprus ínfula 78 cafpiani popuü 17 chaléis Ínfula 79 cypfella oppidum i¿ cafpiaipila: 43 ehaldan popuii 107 eiraua oppidum 7? eaílandria oppidum 58 chalybes ' " 49 circei % eafsitcridessnfulse 101 eharybdis %o circes domus ibidein I.NDI X. eyrenaica provincia 50 coreyra nigra 84 demoíthenes vbi mornjus cy rene prouincia 22 cordynia 58 79 cyrenaicorúviuédirit* 30. corduba oppidum 73 derbices 98. cyrene oppidum ibidem cory eos oppidum 41 derris oppidum 58. cyrrha oppidum 60 coryeius fpec'iníignis.ibi. deua oppidum 86 cyrtba oppidum 26 corioa oppidum 45 dianium ínfula 80 eyrus fluuius 95» corinthus oppidum 60 diane, Pergeauéplum 4$ ciftena oppidum 46 corij 107 diana: Ephefia; templum á cithariítes oppidum 70 coraelius Nepos 99 quibus conditum 45; cytherainfula 79 corfica ínfula 80 diarrhytus Hippo. 27 cytheroa mons 59 codita: popuii 17 diftynna 79 cythoros Phryxi filius 50 eos Ínfula iS 78 didyme ínfula 80 cythmos 79 cofla oppidum 65 didymi Apolinis ora culum cyzicú oppidú, Sí a quo. 48 cofura ínfula 80 4> cyzici regís interitas ibid. cóuini currus 102 dies vbi fex menfiám 98 -clampetia oppidum 65 cragus mons 4! diogenis cynici patria 49 clarij Apollinis fanum 4? crete ínfula 79 diomedis patria 56 claterna oppidum 65 creulls oppidum eo dio media regio 80 clazomena oppidum 45 crife 79 diomedis mrris 56 cleona oppidum 54 cryapíomÓtorium 44 dionyfla ínfula 79 cleornia 6? KfiS/íÍTOOTV fcythicú 5? dionyíiopolis 5C clodianum oppidum 73 HgiZ /¿íra-aw Creta: promó- dioryges alueus 109 cíupea oppidum 28 toríum 79 diofcuriasoppidum. 5a cnemides oppidum 59 crocodilus animal 32 dyrrhachium oppidum ¿o coamanipopuli 17 cronna oppidum 49 difeheri popuii 49 codanus fin9 Germanie, 93 croto 65 dodone,i louis templa 59 eodanonia roí crunos portus 55 doris ibidem cceleSyria • - • 38 cudum roí dorifcoslocus 56 calos portus 56 cuma: oppidum ¿5 Sgóo/ioi á^Skao? 52. cceneum promótoriü 79 cuneus ager promont. 85 druida; 90 coscinum 65 cupra oppidum ¿5 dulbritrania oppidum 111 coleta popuii 48.50 cuteletos Ínfula, 79 dulichium ínfula 79 colaca oppidum 109 D durias fluuius» 73 coloxpromontoriu ibidé J^AíTurethaí 60 dorias fluuius 8$ colophon oppidum 45 dalia: popuii 20.96 ' _ , E colubraria i afula" gi Damafcene regio. j8 pAfo fluuius '8t¡ columna regia «5 Danubius fluuius 52.ai.93» ••^ebora caftellum 8$ columna: HercuHs 24.74 danubij oftia 52 Ebore abundantes 112, comageni popuii 17 dardaaia oppidum 47 Ebrietas ex feminibus in ig coroataGallia 90 darius vbi ab Alexandro fa- nem coniectis 5J comari popuii 17 perattts 41 Ebufos ínfula Sí oppidú ;8i concordia ciuitas 64 dafchylos oppidum 48 ecbidnou oppidum 59 eScubituscomunis vbi 31 daum popuii 64 echinades Ínfula; 79 confilinum 65 deceatuura oppidum 70 egathesinfuls ibidem cophes fluuius 105 decumani popuii ibid. egnatia oppidum 65 copos portus 58 dasdali opera ybi 79 elca 46 corocódamapeninfula 50 délos ínfula ibidem electrides ínfula: 8p coraxici montes ibidem delphi oppidum 59 elephantis oppidum 3a coraxicus mons 99 deltaoppidum 32 elephantum vfus vbi 105 cotaxi popuii 50 demetria oppidum 59 elcus Hellefpontifinis 56 coreyra 79 deffiocriti Phyfíci patria. 56 eleufinfacraCereri 5j¡ A INDEX. EÜberrivicus 7* Europa:finus maximi ibi. 9* Elis regio ; 5? Earopacproaincie, ibidé Rumen auri Sf gemmarura elufabcrris 90 eurotas fluuius ¿o Ferax 85 emérita oppidum 73 eutbane oppidum 44 fons Solis diurigcnSjnoctu á endymion áLuBaainat'4? euxinuspontus feruens 30 cnioche, 17 euxinus olim Axinus 48 fons extinctas faces redác- sana oppidum §0 exampeusfons 5* cendens 59 eoummarc ic fons in quovifuntur iafta 1 ephefus oppidum 45 F Alpheum amnem 80 epheíia: Diane, tcmplú ibid. fons faííisíimus 71 epidamnos oppidum co Faneftiis colonia formice,iogéntcs aurum fer epidaurii popuii ibidem Fcemine.Yb¡ dominetut 3? uantes. 105 epidauEUs oppidum ibid. Focminarnm cum-vkis eadl formiz oppidum 6^. epigoni popuii 45 exercitia 5o fortunata; Ínfula; no epirus 59 feminas vbi militiam exer- forum iulij Colonia 70 foffa Mariana ibidem equinos pedes habetes 102 ceant ibidem fratres montes feptem 24 equorum ferax térra 73 foemina: equeftre praslium frentani popuii 64 cralinus fiuuiús eo exercentes ibidem ereflos oppidum 78 fceminaqu^nófertOjfed la fretum quid íit 6 erethria oppidum 79 "queis hofles cóficiútibi, fretum quondá vi: núc tér erginus fluuius 5; fceminas cum maritis ftpe- ra,eiufdem reí ligua iS ericufa Ínfula So lirivbimaximúdecus ?< fundí oppidum 6% e-rymanthas fluuius 59 fceroínsE vbi humeris onera fuñera lafta vbi 5M? erythia ínfula IÓT viri autejueapitibus ex- funerú confuctudo mira 33 erithi? regís monumétú ro? cipiant 33 funerum caratio ibi. eryxmons 80 foemina: nupturae vbi fe lo- fartum quidá ignorant 53 elis fluuius 6j centduccndas,aut ve.n§ G efledones popuii <¡i fe expon ant f< Gades Ínfula 78.101 efledones parenturn defun- fceminas deformes q dacát gades oppidum ibidem ctórum edunt corpora. vbi mercede ¿jiarnut ibi. gaditanum fretum %•% fsemine, vbi non nubant^ni- galathainfnla. So efledones parentum capita í¡ prius hoftem iatererne gaiatis oppidars, auro incinera propoculis rint <¡o gallia 20 gerunt • - 53 feemínzvbi cum viris bella gallia tripartita 9& efledones fuñera parentum ineant : 97 Gallia: Narbonenfis defcri celebrante 52 féeminijfi'ne.Yíiis con.cipien ptio, & termini 70 etefla f .- • 46 tes • ni gallia Braccata ibidem eabcea Ínfula 79 foeminarú tanta infiífa ibi. gallia;vrbes opulentif." 90 eudzmon Arabia. 308 fceminaffe propter maritos gallorum fapientes ibi. eudoxus 310 perimentes ?? gallorum fapientes nobilif rueños oppidum 60 fcemin^ vbi prima nocte na fimos gentis tantum doce euphrates flüaias 38.104 ptiarú ftupro pateant3t bant ibidé euprofopon promótoriú 40 íbemine, plures vninupta: ?< gallia: defcriptio: 90 eurknedon fluuius 42 foemin-e. quibus dextera adu gallia; finis 71 euripus Eubceat 79 rkurmamma 97 gallia ferax. so earopae paella: raptas 79 fcemin^vbi forum Stne»o- gallia comata ibidé europe, filmará defcriptio. tiacurent 33 gallia: ternaini Sí fluuii ibj. 20- : ferrada promontoriú ¡73.81 gailihominesimmolát ibt. eurapas ab A-ííafeparatio & fertilitas vbi maxi. 101. no gallia togata «4 diftantia •'- 48 firmumcaítellum ¿5 Gallifupeibi-, fupexftitiolí «arepa: termmi ao fieaolacusj.&.infaia Rbeni &cmdelss. ¿« INDEX. Gallifacundi ibidem tia ibidem -Eolias prouincia 58 gallorum de animis opinio Germani erada carne vefci helle fpontus < deq; morcáis cura 90 foliti ibidem hemifphaíriadao ibidem galliceaseantiftices roí germana aoíaore Romano hemodes infala: 1©», gallogrzci popuii 17 vix eloqai poflunt 91 hzmodesmons 43 gamphafantesnedi 16.22 geryonis irronumentú 85 hasmodas mons 102 gamphafantes armorami- geryonis tegnum iot hsmns mons gaari 31 gerros fluuius 52 heniochi popali jo gáphafances obuios fugiúc geforiacus portus 91 heraclaa Eaxini 48 ibidem gefsifluuh oftium 45 heracleaoppid. Sicilíe; go ganges fluuius 105 geta: quid; de anima fen- heracleaoppid.ítalije 65 garamantes popuii 31 tiaat 55 hercalanzam oppid. ibid. garamácibus communes v- getuli 21.110 herculesvbi mortaus.58.101 zores ibidem gyaros Ínfula 79 herculi facer fpecus 24 garamáccs libero s íuos for gigantum pugna vbi 58 hércules Diomedefirperi- me. fímiUcnd.agnofcác ib' gildanum oppidum 112 mit gararaancum armenta qua- gythius 60 herculis columna in occi lia ibidem yvmn3íifseT¿fiiv»i 50 dente garganas mons 65 glanon oppidum 70 hércules Argiuus 48 gárgara oppidum 46 gnaflauius 112 herculis aegyptij templuim garumna fluuius 90 gnidas oppidum 44 in Gadrbas 101 gaudos oppidum 79 gnofos oppidum 79 herculis contra AÍbiona Se gaulos ínfula 8n gorgbaes vbi 109 Bergioa pugna 70 gaza asrarium Perfarum 38 gortyna oppidum 79 hercyniafyluaoerma. 95 gebennici monees 70 grascia 58 hercynie, fyluas magnitud» gedroíis regio 17 gratcorum apadTroiam fta ibidem geloai hoftiú cucibus fe ve- tío 46 hermiones popaH 93 lant 53 graiz vrbes 47 hermoia oppidum áo gelonipopali 50 granicas fluuias 48 hermiííum oppidum 52, gelos portus 44 grauifeas oppidum 65 hermonaílaoppidam 50 genaaoppidum 65 gryphifers 51 heroopoliticum oppidura georgtpopali I7-51 gryphi aura cuir.odiut.ibid. & finas jof gereftos promontori. 79 gronii popali 85 hefperide.s ínfula; no germani 40.93 tatígtí ú¡rj?,e promót. jo? germania: defcriptio ibid. . H . heitíasa oppidum 79 germania: termiai ibi. T_T A.dramentam opp. 28 hetruria regio «54 germaaorum feritas ibid. HalicarnaíTus opp. 44. hcxioppidnm 74 germani immanes animis Halys flaaius 49 hiberi popali 17 Stcorpotibus ibi. halmideffbs oppidú 55 hyblaoppidam 8@ germaaíbellicofí ibidé haloaefos Ínfula 79- hydafpes flaaius loa germani ai labores coafue halyctdoa M.ifsilienfiú por hydria ínfula 80 ti ibidem tus 70 bydras mons 6% germinan!iasin virib'ibi. hamoxobitas popuii f 1 hiera ínfula So germani bofpitib'boai i&. kianaCartbaginienSs 107 hyla promontor. 44 germaniae flamiaa Se palu hebenumvbi aafcacar 105 hymera oppidum 80 des ibid. hebras fluuius 55 hymera fluuius So o-erma.móces &fy!uas ibi. hecabefepulchram 56 himantopoies popuii no 0 germaaica • m mare. 101-t • . hecabain caaem verfa.ibi. hypacyris flaaius 5a gsrmaais diutarna eíl pueri hedui popali " 90 hypaais fluuius ibidem. tia ibidé helena vbi ftaprata 79 hypanosiafala. 79 gecmauortim nanáipatien- helena: íafala ibidé h. v'paeos flaaius 4® A ti, INDEX. Hippuris iníiila 8o Icofiam oppidum ^6 Ifsicus iínuí ibidera hiperborei popuii 98.17 Ida mons 46 Iíthmos Aeoli* 46 hiperborei montes 98 Idaras Creta? mons 79 IflhmosThracia; <¡í hiperboreorá mores ibid. Ideas Aeolidis mons 46 Iíthmos Helladi Pelopon- hiperborei Apolinem ve- Iernafluuius 85 nefum adnedens co nerantur ibidem Igininm Ínfula 80 Ifthmici ludí £ Ncptú. ib. fcippis oppidum 44 ¡gnem exofsibusvbi 53 Iflerfluu usOcrmania?. 52 hippo oppidum 65 Ignisquibusignotus 108 lltrioftia ibid. hippodos popuii 101 IHienfes ' 81 Iflrici popouli ibidem hipopotamus animal 32 Illicitannsiínus 71 Iftria 60 hippo regius 27 Illicen oppidum ibidé Iftropolis oppidum 55 hipponeníisfinus ibidem Illyris 20 Italia 64 hippo Diarrhytus ibidem Iilyrici popuii ¿o Italia; defcriptio ibidé hyrcanus linus 98 Ulyrici finís ibidem Italicipopali ibidé hircani 17-98 Illuro oppidum 73 Ithaca ínfula 79 hiria ínfula 79 íliua ínfula 80 IturilTa oppidum gí. hifpania regio 20.73 Imbros ínfula 79 Iudaea regio 38 hifpanias defcriptio 73 Imera oppidum 80 lagartija; regoi termin'.24 hifpanlzfertiluas ibid. Inachus fluuius 60 Iunonis téplü M ycenis. 59 hifpaniaúnfula: ibidem Indi popuii 17 Iunxo oppidum 111 hifp. diuifio & nomina 72 India Sueuorum'rege do Iauernainfala toz hiftonium oppidum 65 no datiMetello 99 Iaaerniciomnium virtatfi hplopixos oppidum 79 Indusfluu.Sceiusort9 105 ignari ibidem hemíes equinis pedib9.102 India; defcriptio 105 X* homines quorú aures totú Indisemagnitudo ib. J^Abyrinthi Aegyptij de Corpus ambiunt ibidé Iridie, fertilitas ibi. fcriptio 33 homines quidem immd- Indorú cultus & mos es, ib, Lacedzmon. & Athen. pu lant - 53.90 ínfula natans 90 gna vbi 56 homieum fanguinem bi- ínfulanoxiaanimalia non lacede,mon oppidum 59 bentes 54 faflinens 81 iacinium promontoriü 65 hominumerudelitas ibid. Iol oppidum 26 lacippo oppidum 74 horoíes íterimere laus ib. Iolcos oppidum 59 acobriga oppidum 85. hominü fanguinem in fce- Iolis 34 aconiceregio 59 dere quídam bibunt ib. Ionia:infuI« 77 lacónica clafsis vbivi. ibid. homines longa: vite 98 Ionie. defcriptio 45 aconicas finas 60 nomines natura muti 107 Ionij mariivrbes 4^ :aconum ce,forútrophe.a.59 homines quídam in lupos Ioniummarc 20 adon fluuius 59 vertuntur 52 Ionia regio 17 acus in quo leuifsimaque,- humus ferpentesfugans. 8 Iope opp.yetnítifsimá 38 qae fubfidunt no ampfacum oppidú &vndc I losinfala 79 J Adera oppidum 61 louis Olympici templum dictum 47 ambriacaoppidum 85 íalyfos 78 & certamen 59 Iaxamathe, 50 louis templum ab Iafone anafyluaeferentes lof Iamno oppidum 8r conditum 48 laodicea oppidum 40 Ianafum 86 louis fepulchrúin Creta.79 apideumlittus 70 Iafiasfinus ! 44 louis mons 73.102 apideus imber ibidem laxarte? fluuius 99 Iuppitcrvbinuttitus 79 laqueorúimbellis vfas 50» 'arifla oppidum 59 Iberus fluuius 73 Ifauri popuii 17 arymna oppidum ¿9. Ibidesaues 106 Ifpalis oppidum 7; arara caftellum 70 Icaria ínfula 79 lita Ínfula 80 lathk'rex Alexandriar.107 Jchthispromontoriá 60 Iflos oppidum 41 INDEX. latium 64 indos oppidum 78 mapalia 30 latmus mons 45 ingua carentes 111 marathón, & vbi viítoria larumna oppidum 44 ino quidam vefliuntur,io5 Grascorum , 59, laturus finus 26 internum oppidum 65 rr.arathos oppidum 40 lautentum oppidum 65 ipara Ínfula ; 80 mariane. colonia; 80 leandnamor 56 itis oppidum 65 marianafofla 70 lcbedos oppidum 45 yfímachia oppidum 56 mariandynei popuii 47 lebynthosinfula 79 tera; á quibus inuente 39 maria quatuorin térra 6 ledunflumen 70 yxus m maris rroltri varia noía.ibi. lzlia cania 17 ocris regio 59 mare vbi quondá térra 80 lemanus lacus 70 ocri popuii 65 Mare vbi quoadá térra 80 leamos Ínfula 79 otophagi popuii i¿ mare noftrumquod 6 lepntini 80 ucanía regio 64 marevbifepties die refluat leptis oppidum acania: opima loca 64 Sí que.iftiüs cá 8j lerna oppidum 60 acenria oppidum 73 marerubrum io¿ lesbos ínfula 78 ucrinum oppidum... 65 maris rubri pifees maxí.ib, leucadia ínfula 79 ucrinus lacus 9 toreata: popuii 59 yilurgis fluuius. ^ theganufa 7 vifula qui & Viítula fluu¿ Theiis fluuius 7Í tproue oppidum $6 as themifcyrum oppidum 4? tragopomones aues 110 PETRI lOANNIS OL1VARII VALENTINI AV- - Barium annotationum fuamminPomponium JSdelam \na cum inflauratione totius libelli3 & cafiigatione perquam multorü loca* rumjnfertis quoque locisplerifyue in eodem libello de~ fideratk* Andem impetraui á me ipíb tametíiegre hortátibus imo vt ve- rius dicam cogenti- bus geographig ílu- dioíis hoc auctarium operofum quidem de fatis moleítum mihi prefenim homini a- liis Rudüs^Sc illís quidem arduis diítricto plañe atejueimplícito, Caeterum poílqid libuitamicis meis3quipoteranthoc faftidio me liberare: dicáV 5c ea, quantum le.¿tione3tum etiam peragratíone collegi3plana íludiofís faciam. Sed anteq dicó, ne íludioíí geographiejmpa- ratiadhanc Jectionem geographicam venianr, prsfabor qusedam fatis huic leciioni apta arque accommodata^&qus íummam huicdifciplina? ... B p. i o'Á N. O L I V A. A NN O T A. perípicuitatem allatura íunt imitatus hac in par ce geómetras,qui ante Thr.oremata & problema ta fuá praeícribu nt definitiones,eírata,& poílula- ta:hec methodus fuit peripatética, quam fequuti funt veteres Ariftotelis in terpretes,qui folct Ari- ftotelem ipfum vocare cpiKoyiOfdrpiy inter quos eít Ioannesgrammaticus alexandrinus.Sed quoniá graeci interpretes & máxime peripatetici odo prasfata vmcuique adhibuerunt difciplina?, ex quibusílngula; coníhrent &fierent illuítriores ex illis odo, nam non erat mihi opus ómnibus il iis/aliquot felegi, qua? mihi videbantur huic mee; tradationi nonnihil íplendoris adferre. Dicam jgitur imprimís de parte illa vtilitatis geographie. quam reliquerunt,qui ante me in hoc argumen to verfati íunt,tum quos autores hic nofter imita tusfuerit,deinde eius ílylum perfequar, poítea quammethodum fequutus fuerit dicam .De feo- po queque nonnihil dixiíTem, fed quia videbam vtilitatem huius diíciplinaífcopum plañe com- piedime vnum quidem verbum de illo feci. . > De parte illa vtilitatis Qeographut ab ómni• bus huius libelh enarratoribus pretermijfa. Olybius &Strabohuius difciplinae vfurn ^^mm^txzah atque prolixé &c no- -itristemporibus virialiquot eruditi feri- lerunt, íed nefeio quo argumento fub- ticuerunt I N POMPO. MELA.M. 2 ticuerunt: quanquam,, Strabo nonnulla vifus eíl attuíilTe reipubli.gubernationi vel máxime con- uenientia quibus íüpra modum vfui eíTet geogra phia,fed quoniamidfecit velremiíiús, quám pu tabam, velnegligentiuSjquám vt praíílantiííimü deceretgeographummonab re erit paulo accura ñus hanc partem wfaitTwá?attingere.. Itaque cum multis rebus ípeculatiuis facile aceommodetur geographica haíe tracratio , veluti omnium le- ótioni íibrorur,tü vel máxime caftrametationibus. conducere videtur,quibus noíka aítas vel cruen- tiílimis obruta prcelijs cgere videtur. Nihil dicam de Vallo 5c foiTa, nihil de militibusmo enim funt hxc inílituti mei 3 fed tantum de loco in quo ca- ítrametari commodé poílint imperatores exerci tuum,in cuius coftitutione tocum robur caftroru collocatum cñy&c vtinam nunquara foiíleí nobis pr^bitaoccaíiohxcfcribendiquodeueniiTet 3 ñ in principibus ChriíUanis fuiflet eapax 5c con cordia quam poíiulahat fidés noítxac Chriíliana^ fed h«c alias. Redeo-adlocum, caftrametationis in quo tota eius virtus confiriere ómnibus rei mi- litaris peritis vifum eft.Sed animaduertédum ci\ locum refpicere in primis quatuor mu ndi partes; Orientalem & Occidcntalem^Meridionalem & Borealem y quoru m p artium íi nullam habueris rationemjperijt fúdítus caftrametatio. Arqui hax circunípeclio plurimum iuuat íitum caítrorum, aam in eorum, coilocacionc íi hyems ingruerie_ B ij. P. I O A N. O L 1 V A. A N N O T A. prseftatfeligere locum Orientiexpofitum, quod ex geographia plané cognofces, ñeque aliter fa cturas es inalijs pártibus veluti occidentali auf- rtali & boreali & liase quod attinet ad coelum. la de loco ipfo mihi diceiidum eíl fine vlla ad coelü relacione: Quare egregij imperatoris & prouidi eric íi locum íibi aptec accommodum ómnibus ijs,quse ad tutanda caílra funt neceífana,veluti lo cum aquis dulcibus in primis irriguum,at ülis no flagnatis fed íluentibus,multum enim adiumen- ti aíferent lilas aquas miiitibus & equis & piílori- bus caílrorum:referet perquam multum íi fuerit? tibilpeusnon valdémontofus^qnodíifuerkne- ceíTariumin monte caílrametari, eliges montem vbi fbntem aliquem reperire poílis: ñeque erit ti bilocus arenofus, min9 petrofusmeque ar^ilofus & humidus,quod íl aridus fuerit,coníiderabis an fit fubiectus vento meridionali fatis iililoco con- uenientimam ille ventus in plerifqueregionibus eíl pluuiofus, quod íi minus cotigerit, foífores in tra caílra itafodiant,vt ex primoribus aquis deri- uari poífint riuuli, per omnia caílra,quod fi caf- trametatio fu erit iuxta aliquod oppidum, femper inquirendus eíllocus pauló inferior oppido , ve tormentabellica facilius mittant globos fuos, & concutiant muros. Sed de his fatis: Venio ad mea hxc omnia haud, dubié ex geographia pendét,tá- quam,exinfallibiíi regula, dicam femel, non eíl diícipüna,fiucrationalcs& contemplatiuas /pe des I Ñ POMPO. M. EL. A M. 3 ci:es3íiue practicas, factibiles latiné dices,que_ non egeanthuius geographicimuneris auxilio. Quos autores imitatusfuerkMela. >,T ex libro huius autoris percipere poífu- 'mus,varios in varijs regionum deícriptio Inibusimitatuseft autores. Namin Áfri cas defcriptione Saluílium & Polybium, in ^Egy- pto Herodotum & Strabonem fequutus eít, in Hifpania neminem,quod eífet patria fua,in Gal- lia Ca^fare,in Germania nullum,própterea quod nondum fatis aperta eífet & explorata,eodem ar gumento in Sarmatia, in Italia Strabonem, & in Gracia :In Thracia Strabonem quem inmukis alijsimitatus eíl, in Afia Herodotum & Strabo- nem,fed quod ad mores regionum attinet,max¿- mé Herodotum, & is fuit eíus coryphasus feré in ómnibus. DeStylo. Xgf^í Tylus eius varius eíl. fed antequam acce- |§<¡£0?^ dam ad eius compofitionem, dicam de e- S^^&iiusdiótionibus^quasplerafque habetinu- íitatas>latinas tamen: veluti faíligiar, efolidum ef fe,& perpetua fronte,& alias quafdam, compoíi- tio fuccindla &plané breuiííima,íaconicam dice- res:amat o-a/jTo^/<%p.í.breuitate veluti in illis locis in primo videlicet capite, vbi primü fe coarctat Hel- lefpontus vocatur, propontis, vbi expandir,vbi iterum preílit Thracius boíphorus^vbi iterum ef= Biij P.IO-AN.OLI VA. ANN OTA. funditpontuseuxinus, quapaludi committitúl cimmeriusbofphorus^palus ípfaMaeotis. Vtitur quoque mira breuicate in loco illo, quod terra- rum iacec a freto ad ea ilumina, ab altero la- tere Africam vocamus, ab altero Europem, ad Nilum Africam ad Tanaim Europé quandoq- iol ívtcpeMA[ieiiei.iá cñy acclamationes lubens infe- ruit íibello fuo, tropos perquam plurimos, ve luti cum ait: abigit vafté cedentia littora , in quibus verbis dúo fant íimiles tropi. Compoíi- tio non eftvfque adeo ornata & compta,vt poínr. admirationi alicui eífc, nam hoc fecit varium ar gumentan! inequabile 5c minímé íibi conftans, vt dicet in fuá pra?fatione:demittitur interdüVfed rurfus exurgit, ñeque in defcriptione antrorum 5c labyrinthorum fuit aliquis vel diligentior vel felicior ..Vifuselliquoq^afrectare quafda didio- nes 5c faepiííime cas repetere , veluti íunt •illaeíbli- dum, perpetuo ,frequens,inclytuni,obliquare in- curuare,faír.igiare margine, frote pro promonto rio, ora pro littore & alias , quas receníere logum eífet: in tropographia fuccindus admodum, fed qui nihil omittat,praíterea,quaí videntur illi fabii, lofa,Denique floridumhabetftyÍLim,quem ma gna ex parte imitatuseftPlinius.. ~ J I^emethoÁo Ethodus eílillirefolutiua,nam omnes; partesterre^in primisin vniuerfum de- ferihi^deinde in partes diítribuit. :¿i Prasfatis I N P O M P O. MELÁM.1 4 Prcefatisliis ómnibus venio ad alia, quashuic árJ gumento neceíTaria funt, &z qua; buic íibello an- teponenda funtvná cumalijs, quann fine niea- rum annotationum annotata fuerunt. Incurrunt íaspiííime lectores librorumgeographicorum in quasdam vocabulaqu^íuntpropria& peculiaria geographis,& in ea fignificatione nulli alteri dif- ciplinas, haberenim vnaquaique difciplina fuas peculiares diótiones.Noftra igitur geographia ha bet fuas: veluti funt quas fequuntur. Sub Citerior Supra Inferior Cis . Superior Trans > Vlterior ^ • Regio qua^magisacceditadBorea^ alia dicítür femper fupra eífe, &c alia fub^ita dicimus ./£ gyptü eífe íupra ./£thiopiam.!& .¿Ethiopiá fub vEgypto. Cis & tras vel deregionibus dicitur, intcr quas «ít mons aliquis, vel de ijs s ínter quas eíl fluuius, Dicimus Galliam comatam & eífe Galliam Ciíal pinanveliquas vero Belgicam Aquitanicá,Lug- dunenfem,& Narbonenfcm.Galliam traníalpi- nam folebant vocare Itali habita ratione illorum cum tamen nobis hex partes Gallia fint Cifalpi- na;,influuijsconílat namapud Casíarem reperi- turregio tranfrhenana & ciírhenana. Vlterior & citerior habita ratione alicuius flu- minis dicuntur,vtHifpaniaciterior¿ quse ab ¡be- J> ~! o A N. O LI VA. A NN O TA. fluuioprotenditurvfqueadPyreneos: vlterior r<ü2e ab Ibero vfque ad Oceanum Occidentalem. inferior 5c fuperior regio dicitur habita ratione 1 jcuius fluuij;3 fuperior enim Germania dicitur ropterea quod magis accedit ad fontem Rheni inferior,qu^magis propinqua eíl oílijs eiufdem De terminis quihus facüius re- giones dijhnguntur. >Egionum aliquot diílinguntur flumi- ¿ nibus,aliquot mari,aiiquot vero monti j bus,& aliquot ex fententia Ptolemej li- 'neaquadamfi&a:feiungunturflumine "Tanai Europa ¿3c Aíia, Nilo vero,Aíia & África, fed mari rubro ex Ptolemep , Europa ab África inarinoílro, Hifpaniaá Gallia Pyrenejs monti- b^ltalia á Gallia alpibus,Germama a Gallia Rhe ¿o fluuioaá Polonia Vvifula flumine. ujt ifiarum diflinBionumJlt magis A geograpbica. | A autem diílin dio qu? íit fluminib9 pro- |pria eíl geographi, próxima eíl^qua; ^^¿montibus. • Pompón ij ^POMPONII ME • L JE DE SITV ORBIS LÍBER PRIMVS. PRO OE M i v M. ^~Rbis fítümdícere ag- gredior , impeditum opus & facundia: mini me capax( cóftat enim feré ex gentium loco- rumque nominibus Se eorum perplexo fatis ordine,quem perfequi longa eítmagis, quám benigna materia) verum afpici tamem.cognofcíqj dígniííimum:& quod íi non ope ingenij orátis ,at ipfafui contemplatione pretium opera: attenden tium abfoluat.Dicam aute alias plura & exactius. Nunc autem vt quasque erunt cíarifsima, &: ítri- ctim. Ac primo quidem qua? fie forma totius quas máxime, partes, quo íingule modo íint, vtque ha- bitentur,expediam.Deinde rurfus oras omnium, &lktoraJvtintrá,extráque funt,atque vtea fubit ac circum luit peiagus_,additis que, in natura regio num.incoianimque memoranda funt.Id qub faci liusfeiri pofsit atque accipi, paulo altius fumma répetetur. C PWWV»!' I.!' liKÜ-.1.'iV.I.r.». • — P.IOAN. OLIVA. ANNOTA. Impcditum opus & facfidise minirac capax] prx.fatw operiipondus, yarietatem &obfcuritatcm, Dcinde, quid m hoc libro & in alus perfequetur, dicere]recens & inujltata locutio pro defcribere <&delineare, impedicum opusjimpedituminuo- lutum,obfcurumimplicatum , Ec facundia minimc capax] non eíl inquit opus in quo aliquis pofot exercere ílylum, ñeque io- cunde &facile dicere, mimts órnate diferere, rcddit caufam, Cóítat enim feré & gentium locorumque nominibus,] barbaris quidem, Et eorum perplexo fatis oídínejintricato, obfcuro, implícito. Qupm perfequi longa eíl magis quam benigna materia] lege, quod, "Vi referatur ad opus. Similem ha bet locutionem defcribens Syriam , nam poílquam diuijit Sy- riam in partes yenit ad ^íntiochiam. loquitur de Syña, olim inquit ac diupotens, dicampojlea , Verum afpici tamen co-- gnofcíque digmílimum]re/erf ur ad opus yt dixi, at ipfa fui conremplatione] lege ipjum hoc modo,at ipfum yidelicet opus fuicontemplatione. Dicam autem alias piura 8c exa&ius] ex his diélisfacile quiut's coüigere potejl Melam prolixiusfiripfif- fe, Nunc autem vt queque erunc clariíiima& ílrictim] expuge flriñimpreponeJlriBimQuofingulsemodo íint] lege,quo finguh modoJit Mundiinquatuor partes diuiíi. Caput. I. Mne igitur hoc,cpicquid id eíl, cuj mundi caique nomenindidimus, vnü eíl3& vno aniMtu fe cun&áqueample- ^ Oítur. Partibus difFerc. vndefoloritur, oriens nücupatur,aut ortus-qub demergitur,ocei dens I N. POMPO. MELAM. $ dens veloccafus:quá decurrit,meridies:ab aduer- fa parce , feptentrio.Huius medio térra fublimis cingicur vndiq; mari, eadémqjin dúo latera, que, hemifpheria nominantur , ab oriente diuifa ad occaíum,zonis quinq-, diítinguitur : mediam eft' infeftat.-frigusvltimasrreliqu^habitabiles , paría aguntannitempora,verum no pariter. Ancich- thones altera, nos alteram incolimus. Illius íitus ob ardorem intercedentis plag? incognicus, hu- ius dicendus eíl.Hec ergo ab orcu porreóla ad oc- cafum: de quia fie iacer,aliquanco quám vbi lacif- •ílmaeíljlógiorjambicur omnis océano, quacuor- que ex eo mariarecipic,vnum ab íepcencrione, á mcridie duo,quarcum ab occaíu.Suis íocis illa re- ferenrur.Hoc primum anguílum,nec amplius de cem millibus paíTuum pacens,terras aperit, atque intrarrtum longé lateque difFufum,abigit vaíle ce dentia littora,ijídémque ex diuerío prope coeun- tibus,adeb in arclum agitur,vt minusmilie paísi bus pateat. Inde fe rurfus, fed modice admodum íaxat, rurfufque etiam quám fuit arótius exic in ípatium.Qub cum eíl acceptum , ingens iterum & magnum, &: paiudi(c^terum exiguo ore) con- iungicur.Id omne quávenit,quáque diípergitur, vno vorabulo noílrum mare dicitur. Anguillas, introitúmque veniéf is,nos fretum, Greci TS-O^^ appellant. Qua diffunditur, alia alijs locis co- gnomina acceptat. vbi primum fe coarclat, Helleíponcus vocatun Propontis , vbi expandid G ij p. I O A N. O L I V A. A NN O T A. vbi iterum preíiit,Thracius Boíphorus: vbi itena e£punJjtíPontusEuxinus rquápaludi committi- tur Cimmerius Bofphor9:palus ipíá Meotis.Hoc mari S£ duobus inclytis amnibus, Tanai 6c Nilo, intres partes vniuerfum díuiditur. Tañáisáfep- rentrioneadmeridiem vergens,in mediam feré M^otida defluit: Scexdiuerfo Nilusin pclagus. Quod terrarum iacet afreto adea ilumina, ab al tero latere Africam vocamus,ab altero,Europen: ad Nilum,Africarmad Tanaim, Europen. Vltrá- cpiicquid eíE, Aíia eft. In capte primum. Omne igitur hoc quicquid id cPc]Videtur Mela in dubiu "Vacarefubftantiam cosli,quicquid inquit ideft,hocfecit prtpterea quodfuit munerisgeogv¿phici agere defubfiatia cceli. Clíi müdi ccelíque nomen indidimusj ~>'éteresphils/opbi magnum in- iecere Scrupum in his duobus nomimbus3mundus & coelum.con fundentes dtcltones3ego ~\>erofecutus ^ílexandrum ^íphroiifeum, quem reüclts ómnibus ah'vs mthipropofiti ad imitandum.TDico mu dumduplicem habere acceptionem fumítur emm mundmpro cosió tantum.i.pro toto iüo diurno & circulan corpore, at caelum pro pri ma circumferenüa & exueema capitur,alio modo continua eiuscor pora "Veluti alif cosli alio modo pro tota cempofitione ex cosió & térra & etwtbus, quo: m eis autfub eis funt. Hanc poílemrem fnpr'um Partem rnutuauís efl ^lexandcr ab ínflatele in libeüo de mundo/ de Codo pnorempartem ampletlitur he mfier Mela mundum ^ocans coz- Ariftotelis Ittm^uodfatisconjlatexfequennbus •Verbis,l>idelicet--Vno ambi- tufe cuncl-xqueampleclitur^numid cíí]quodfttatum ^num coslum -Vel ^nus mundus 1/ariis argumentatiombus docet ^ríña• teles hbropnmo ^¿.r^oiv* & alexander¿neundemMbrum. £t vno I N 'POMPO. M'ELÁE 7 Et vno ambitu fe cunfraquc ample&iturjfífeo hicdicit Me la,akerum quod coslum fit circaUrisfigura, alterum quodfetpfim & omntd quafitntfitbipjo complecldtur,T>artibus difiere ] pdr tes "Vocat ccelt Orientem Occidentem Septentrionem & ^Auílrum fed yt is locusfit mdnifeflus &>fiidmus ynde ifia nomina yarid, proptered dico nospojje confederdre coslumfine corfiderdtione dlid- rum rerumyolo dicere nulld habita ratione térra ñeque eárum qua fiiprd terrdmfitnuhdc confiderdtione nuílus eritoriens, ñeque Occi dens,Septentrio ñeque hujier.nafinubla effet terra^quibus fbl orire tur & occtdereti'quibus effet Septentrión ^iuflerícérie nemini.fi inteüigatur ccelum habita ratione térra tuncab effetlu erunt ifla quatuorpartes his nomtnibus nuncupata.Dicuntur ea partes & fingunturmobiles,nam ybicunqmSol orkurjbi efl Oriens,& ybi occidit Occidtns,ficus dicendum de Septentrione&*\Áuftré 5 qua funtfiuefngunturpúnelafixa & immobilia . Geographi tamert yt confiar et ratio longitudinis térra, excogitdrunt punclum quod- damfixumfiuepartem aquatorisfixamper quam tranfiret Meri- didnus Infularum fortmdtarum,<& inie ab Occidente in Orien- tem procedentesfignarunt in aquatore centum offogima par tesfiue gradus y fique adterram "Verfus Orietem expofitam & ex- phrata\itaque gradus longitudinis initium fummtabOccidente, quare autem db Occidente & non Oriente,dicuntgeogrdphi idfa - clumfuiffeproptered quod Occidente Solé fiquitur djpeéíus ñeíld- rumfixdrum grerraticarumex qusfiunt objerudtiones multa, qua nonpoffunt interdiuobfplendorem Sohsfieri, Itdque longitudmem db Occidente in Orientemfaciuntjatitudmem yero a Septentrión ne in .Auflrum,aduerjus ^dnfiotúem^qui longitudmem ab ^uflro ad Septentrionem dejcribitjatitudmem yero oh Ortu ad occafitm*. Quod non fit longitudo nifi ab Occidente in Orientem vel contra. Cum ccelum fit corpus mobtle & moucdtur db Oriente in Occi dentem y idetur quod longitudo debedt ab Oriente in Occidentem fumi , nam cum termini motus coelifintOriens & Occidens,& Oriensfit terminas a quo , &06cidensadquem,cumm6tusfidt P.IOAN. OLIVA. ANNOTA. ab altero illorum adaltemm fupra polos mundifongitudo pace om nium dixerim erit ab Occidente in Orientem & contraed hac cÜ dhquidmoueturab.a.m.b.dicimusillumfecijp yellongam "viam "Vel breue,longitudo igitur debet accipi ab Occidente in Orientem^ quod ínfleteles difiefferit kfententiageographorum,in caufafuit immobilitaspolorumcoeli &>axis fiuediameter duela a polo ad A le s[Í£r°o"~ polum-.namdixit longitudinem in ómnibus corporibus effe maxi- ¿e Calo, mam in iüis diflantiam ,fed cum inJphara ma amafie dijlantia, qua a polo adpolum efljeonfiquens ejl longitudmem furnia polo adpolum,quodfi dixeris eodem argumento pofjefieril/t ducatur linea diagonalis ab Oriente in Occidentem ¿equalis axi polorum aiunt diflantiam poli adpolum in diámetro iüatefje tam prafcriptlt &> decretam ab ómnibusphilofiphis -<¿r aflronomis, reliqtas "Vero minimefed tantum imaginatione, bis addunt yuodfurfim & deor fumfumuntur a polo ad polum ynde ahitado: ab illis fumitur. aliafurit rañones íriflotelica,qua non arrident geographis ,pro- pterea iüi ponunt longitudinem ínter términos motus circularis ip- fius cosli na quod ínflateles ait a deorfüm adfurfitm effe altttudi- nem,~yt demus tlli hoc , nonproptereafatebimur altitudmem effe longitudinem in Corpore fphanco , fed ~)/t haic meliui a lector ¡bus mearum lucubrationum mttlligantur, totam hanc quaílionem foluam. Vnde debeat fumi longitudo in figuris plañís. Infigurisplanis circular ibus longitudo poten accipi ex ómni• bus partibus pnflquam diametri omnes m circulo funt aquales ñe que aliquo argumento in circulo poten effe longitudo m y na parte potiusquammal¿a,Eflo circulusa.b.c.d.Quaro quarefitmeturlo- gitudo magis ab.aJnx. quam a.bjn.d. poflquam amba diametri funt aqualespotefl tamen fumi longitudo ab.a .m.c.prafcripta & determinata ad eam,quam meditaris demonflrationem.fo corpori- bus rotundis & fpb&ricis alia ejl babeada ratio , namfi cor pus ejl mobilefúmendaefl'-longitudo inter términos motus , nam quando mouemurfolemus interrogan quam longum iterfecimus , hoc qui dem in motibus circularibusjta de cosió dicimus longitudmem eius es IN POMPO. MELAM. 8 tffe ab Oriente in Occidentem ínter quos términos ejl motus coelí, fi "yero corpusfucrit immobtle ab eo loco longitudinem metiemur , * quo 1/oluerimus. In flgurís planis imKvyáms. Infigurisplanis polygonis.i.multorum angulorum "Veluti tria- gulis,quadratis,pcntagonis & aliu,alia habendaejl ratio,in trian gults T/t nonnuüi l/olunt aliter ex "Varietate triangulorum , nam cumfint triangula equilátera qu£dam,alia duum tnequaltum late rum,alia trium in&qualmm , appeüantur & in quadratis fimilia <& in quadr anguín , in quadratis longitudinem deprehendendam effe nonnuüi afferunt ex linea diagonali ab ángulo ad angulum protraéla, "Vel ex linea recia in lineamretlam adperpendiculum incidente l/traque opinio probabilis eílñeque aliena a.lieritate, interim aperiendaJítnt ijlajn triangulis aqualium laterum longi tudo deprehenditur ex bafifiue ex linea retía producía ab ángulo acuto trianguli "Vfque ad bafim tune illa linea retía ad perpendicu htm longitudo ejl trianguli <& eedem modo in alivs triangula, fed in his femper maius latus ejl longitudo, in quadratis magna dificul tas fedfi "Volumus longitudmem accipereper lineam retlaminci- dentem adperpendiculum inlineam aliam retlam omnia latera quadratipro longitudme accipi poffunt. Sedfunt nonnuüi alij, qui lineam diagonalem ab ángulo quadratiadaltum angulumfibi op- pofitum dutlam longitudmem appellent quadrati, nam cum qua- dratum linea tila diagonali diuidatur in dúos triángulos quorum bafis communis ejl tmea iüa diagonalisfue diameter quadrati ma. ior reliquis Idtertbus quadratis¡confequens erit iüam effe longitudi nem Jn quadrangulis longitudo nota ejljnpentagonts exlmea día metralí ab ángulo ad angulum quemeunque ~Voluerimus, Triangulas «quilaterus a Tríangulus duum «qualium á« vtraque opinione. bafis Longitudo. a bafis Xengítudo.' Tríangulus trium inzqualium laterura F Ion do linea perpendicu lar is. longitudo bafis ex vtraque opinione. IN POMPO. MELAM. tj Incirculis &* foliáisfpharias corporibus indifferenter depre- henditur longitudo "ytinpr&pofito circulo.a.b.c.d.ntim non retliui capitur longitudo oh.a.in.c.qudm d.b.in.d. In tridngulis a bdfibus dccipitur longitudo "Vf liolunt nonuSis "Vel a lined rebla protrdbld db dliquo dngulo tridnguli dd Trnum Idtus ddti tridnguli l>t in tridngulo.d.b.clogitudo Jümitur.db.d.d, In quddrdtis l/numquodque Idtus ejl longitudo "Vf pldcet non- nuüii,dliüJumitur longitudo per Unedm didgondlem "Vi in quddra to.a.b.c.d.d.b.Idtus erit longitudo ~veLa.c.dut.c,d. &.b.d,l'el li nea digondlis.b.Ce C&ogonus Oétoangulorú. Diagonales li- ne^.a.g.b.h, d.e f.c. D P1IOAN. OLIVA. ANNOT A. Ex his ómnibusfacile inteüigimus logitudines omniüfigurar u, Sed ~yt dtximus,~vcteres & recentioresgeographipunclumfibipro pofüeruntjn aqudtore quem tnterfecaret mertdidnus tncidensin in filasfortunat-as inde exferie numerorurn dbfoluerunt medietatem Jphare.iSogrdduum.is Occidensfuitprafcriptus& Oriens^ in- nsntd ejl tune longitudofemicirculi.lüo.grdduum. Vnde deprehendetur longitudo in squato- rem & quomodo cognofeetur. De longitudine quajlio ejl magnis conteníionibus a recentiori bus nautis agitdtd,neque in hoc tempusfolutd3qmbufdam dicenti- bus longitudmemhaberi ex ecclypfiluna 1/tPtolemxus, alm ex ecdypfi Solis .fuere aliqui&iüiperitiff^ }ut tentias dliquorum nautarum}quas ab tüís in meo cubículo audiui, ínnus dgitur fextus decimus ex quo muiferunt me qudtuor incre- dibili experientia nauta, Iacobm Quarterius Britannus ex mi nore Britannia, GermanM Sonfiws Nortmanus , Magaüanus ne- pos tüius celeberrimi Magaüant,qut nomen dedttfreto auslraltpor tugalenfis natione, &* Gafparfenenfis, hij omnes meprsáfente, hanc magnis cldmoribus agitarunt quajlionem, Germano proban- te Ptokmai fententiam 0* Iacebo Quarterio reclamante , erant enim 1/eteres fimultates ínter eos,Quarterius atebat longitudinem poffe deprehendi ex ortu & occafu íleUarumfixdrum,& hacfuit fententid Marini Geogrdphi,quam damndt Ptolemaus,eadem fuit eius fententid de latitudine, Magaüanus noluit dicere Jentpttiam fiiam,Gafpar fubfcripfit Ptolemao & Germana . Reliquum erdt l/t ego "Vltimm dicen quidfentirem quamquam agre idfecerim in ter tantos tn re nauigatorid expertos,dtxi iamfimemmi longitudi nem ceelifumi ab Oriente in Occtdentem & contra, quod ex mota ipfius cottegi, dt de longitudine térra hic nobis dicendum erit, qu¿ hedief i "velmws eam decipere ex argumento Ptolemai apertefalle- retmr, ait enim Ptolemaus longitudine tena effe ab Occidente in> I N POMPO.-MELA M. ío Orientem proptered quod malar fit dtflantla ínter punclum Occi" dentalem & Onenidlem térra y'idelicet cognita qudm fit interc puncíum borealem & auftralem térra cogmta,quodargumentum feculo Ptolemai yaltdumf¿it,nam eius tempeíidte mdxtma dtjla- tia térra explorata db aqudtore yerfüs boredm erdt 6ygrdduum dd Thulem Infilam. db aqudtore yero ad íuftrum ZQ.qmbm fiad- dideris óyfitmma erit. 83 graduum latitudtn'is térra cognita, difi- tantia yero térra cognita ab Ocadeíe m Orientem fmt So.graduu k meridiano InfiiUrumfortunatarum Oriente yerfia & abfdluem tes totantfemijpharam iZo.grdduumJoac ommd doclifiímé db dio diéldfunt ,fed. ego mfcio quid diceretfi dijldntia effent aqudles dn propterea nuüa effet longitudo mmus latitudo certa effent in térra hsa dua dimenfiones non tamen ex fho argumento fed ex mota coeli cuirefpondet longitudo térra ab Occidente m Orientem. No- Jlra autem tempore tantum mualmt audacia hommum & cupidl tas immodica mdagandltotam terram, yt diflantia latitudinis ter ra cognitafit.i/^ i.graduum,a quibusfi abflulerisgradas latitudi nisficuli Ptolemai.1.83. re¿lant.^.gradi^s,quibns latitudo feculi nofln exuperat latitudtnemfecuh Ptolemai quigradus redacll ad communia militaría ynicuique gradui dando 6o,mi¡lidriacol-' liguntur.Z 440.militaría temepofl témpora Ptolemseí explordta quafidiuidañtur & mleucas,yt yulgtvsloqmtur,reducanturita. yt cuilt'bet leuca quatuor tribuatur militaríafümma expletur^S o, leucarum , longitudo yero nojlrofeculo omms térra explordta ejl, 3 4 o.graduum a qmbwsfi duferantur ,18 o.gradm longitudints Ptolemai refiduum erit,2 4 o,graduum quibus fuperat longitudo térra nobis cognita , longitudmem térra cognita feculo Ptolemai, ita fit yt dimenfiones ijlaterra fint nunc multo maiores.Vn.de Sol Oritur,Oricns nuncupatur,aut ortus,quo demergi-. tur Occidens vei Occaíus,quadecurrk Meridies,ab ad uerfa parte C;ptcnttio\Oriensgrecis ejl^mmhk Italis leuante Germanii Oil.Occidens gracis eíl diis-ipjtalis ponente, Germanis VyuesJ,Meridtesgracis ¿LÍ(TH¡J ñ^iá}ltalts me^ogiorno,Germanis %ud, Septentriograc'u esT:,OLTsá.%v,Tic¿<;,fiw¡&ó^@-' Italis tramm tana Germanis Norden,DeMeridiepauca diclurmfiim,ne leélo- resgeogi-dphicorum librorum mtsrdum hallucimnturjota Igitur 11 Di] P. I O A N. O L I V A. A NN O T A. lapars, queÍnter dúos trópicos fita esl meridional"ts dicitur t quk \ corpus planeta Soli¿ intra iüam decurrit, progredtentibus enim no. bis a Septentrione tfq*e «d dlampartem obqcitur ,illa pars yerfm dio tena íubJimis] Médiumtnteüigit cetrum mundifiueipfm casli área quod ejl térra , que propterea quod non mouetur fubli- mis yidetur alta, &fetpfam librare,fed Heraclides ponticus if referí ílexander ^phrodifeus ccelum mmobileeffe yeluitter ram autem mobihm effe & coelum immobtle dixit Heraclidespen f Ariftote- xicus yt referí ^ílexander íphrodfews fecundo libro de Ceelo Calo*' 6 ^njlotelis,at ipfirnetínfleteles refutanshds omnesfrígidas opi niones ait terram effe immobdem hoc yno argumento,fierra mo- mretur,yeladmédium moueretur, quedfalfum efl nam ipfa efl in medio infuo loco naturalícela medio quodetiamfalfifiimuntf eíl,nam cumfit corpus grauifiímum quiefctt m loco fio naturalifi enim a medio moueretur motus ille effet metus grau'ts corporis fifi* &- inde motas yiolentus, & cum nuüus motus yiolentusperpetuo duret motus iüe non effet perpemws,quod effet contra perpetuitatem mundi,propterea dteit iüam non moueri a medio, nam moueretuf a medi3,&graue afienderet, quod ejl contra natura'grauís corporis Ho.íliad. paffim& alia refirre fedphtlofiphari non efl inflituti geegrapbi- y»:.. ^Cingmirvndiqucmari]Hemero^íri%teli,acs7raboni Xm Ín uU e mtrí de mundo * f fl & ^fafat quifiquutur , 3fiS>áo tyoflM, TX 3. cap. inXvQóq $'d •sre¡t^' >«Wn Kieemít dia¡j ykvís-iy, Sed'&> íri- s trabo lib. ftoteles libro de mundo ita habet úscoy cd/xíu é Septentrio. Polus Aréticus. frigida^^^^ M Circulus arñkus ^ / Zona temperara % / Tropicus Cancri \ tor u | Cecidens...... c 1 I Oriens. ?• Tropicus Capricorni J \, ,. Zona temperara /' Circulus antarcYicus M. . Zona frígida Polus antarcticus. Auñer. • ln hoc typofltnt zona quinqué ,duafrígida illa yidelicet qua efl a polo arblico y/que ad circulum arblicum proptered quod longe diflat a corpore foldrijndm cum Sol non trdnfgredidtur dúos trópi• cos fit yt plurimum dijlet db ¿lid zona antedíala, parí argumento dicendum efl de altera zona} qua efl a circulo antárctico y/que ad polum antarélicum.Sunt quidem alia dua zona temperatajUayi delicet qua eíl a circulo artlico y fique ddtrepicum Cancri,&> alia qua efl a trópico capricorni y fique ad circulum antartlicum, nam temperantur a propinquis ^o»« duobuífrigidis &> y na tórrida ob confiflentiam continuam corpor'ufiolam, qua eñ a trópico Cancri y fique adtropicum Capricorni, Bi¿¡ P. I O A N. OLIVA. A N N O T A. De qualitatc iílarum zonarum. Veteres quibus non innotuerantifla z\ona ex peregrinatione, fcripfirunt zonas ¿Has frígidas tam effe intemperatas yt ejfent in habitahiles zonam iüam tomdam ob aflum quoquefecemnt in habitabilem,nec miror cum nan peragrauerint ñeque habitaueñnt in ittis ,non dubito eorum feculo nauigafp multos fub ittis zonis fed non babitaffe, quo fit, yt yfafuermt ómnibusfer'e hominihus in hahitabiles ,nobis yero inboc feculo tam audacifitnt haba-ahiles quamquam non commode.Ds zona frígida yerfUs polum arclicum non duhitamw¡,quandoquidemfcimm habitare iüampopulas muí tos,de alid'yerfits antarclicum conílat ex térra auflrali nuper inite- ta.Vltra enim circulum arclicumfitnt reo-iones habit ahiles, Groa- landia,Gotua feptentrion,alis,Cacal zjchi &* alie regiones habita biles yeluti, Scrinia yNogai, & a lia y'iielicet. Lapía, Gatera non ye lim quenqmm put-are na ajfirmare h nos IN P O M P O. MELA M. u nosmoretur , Illius fitus ob ardorem intercedentis plagan incognirus huius dicendus eft] tutus hoc efe xona^dntich- thonum ob ardorem intercedentis plaga incógnitas, dixi de ardore & de habit añone iñius tórridafeculo Mela nemo aufwsfuit ~vltra fretumgaditanum nauígare, mirabantur eo tempore hominem ex J^adibas Romam "vementem , quin Hieronjmasipf quiddama- gnum effe putat,ex Gadibuí "veniffe ahquem nam fenbens Paulino ttahabetmprincipio bibliorumnoílrorum}ad Titum Liuiumla- íleo eloquentiafonte manentem de ")/ltimis Hifpania Gaüiarum- quefintbus quofdam "veniffe nobiles legimus, & alio loco in eadem epiflola miratur Pythagora adijffe memphiticos "yates in ^Aegjpto (¿r Platonem ^ÍEgyptum ipfam quafi magn9 ac admirabilafuif fet ex Gracia in ^íEgyptum traiecliü.Huius zona noílrafitus di cendus efl Ha*c ergo ab ortu porrecia ad occaíum,& quia íle iacet,aliquanto quam vbi latiílima eft longior, ambi tur omnis. Oceanc\\Terralongitudo ea tempefíate qua floruit Mela noflra maiorfuit latitudine, nam tune latitudo térra co gnita a Septentrione in ^íuflrumfuit 85.graduum & longitudo-; 18 o,nunc quoque l>t dixim'M longitudo térra aperta,efl.2 4 ogra duum,qua fuperat Lititudinem.l 4 2.Quodambtatur Océano tota térra dixi.Qjj.atuor ex eo maria rcapit]errorfiuit lieterugeo graphorum quod térra ex Océano quatuor maria acceperit , nam Cajpium non accepit.Vnum ab Septentrione] 1/idelicet Caf pium quod falfum efl, caufam erroris fubiungam ,l>eteresputa- bant Cajpiümare parudiflare ab Océano quod non erat "üerünam diflabat. iz.gradibus qui redigebanturin. jzo.miWana hijsad- ditifnt a recetioribus.^.gradus qui /ummam abjoluut.l8o.miüia- rtum qua addita.yZo.fümmSefficiunt 900.milliariumat. .poo. adleucas "yt "iocant duela ~>nicuique leuca dando tria militaría coüigunturtrecentaleuca magna, per quam diflantiam non pote - ratfluere Océanos y/que ad Cajpiumfnum nam nunqualiifus eñ tam longus Oceamfluxiíi, perJubterranaa aiunt nonnuüi ex l>ete- ribus mare iüudtn eum locum ~veniffe~)/erumnugamentum .Bgo "yero poflhabitis "Veterum fntentiu fentio lacum lÜum "Wfnum ex influxione magnorum & tnultorum fluminum ad 1/añam ma • gnitudinemperuemffe.z Meridie axxofPerfcum & *Arabicum P.IOAN. OLIVA. ANNOTA. Quartum ab occafu] yidelicet mediterraneumfiue noflrum] Hoc primum] hoc efl mediterraneum & noflrum. Anguítnm nec ampHus deccm milibus paíTuum patens] lo. miüibui paffuutribus leucis ~vt yügws appellat & tenia parte Imim lettc* Iifdemque ex diueríb propé coeuntibus] exdiuerfo exop- pofito in Heüeffonto,\ngens iterum & magnum & paludi & lege ingens nerum & magnum paludi abfque & . Ca?terum exiguo Ore ] lege tantum exiguo ore. Vno vocabulono- ftrum mare diciim~]AToflrnm mare dicebaturolim totum iüud mare quod fluit afreto Gaditano yfque adpaludem Moeotída pojl fretum,diblum noílrum quod tantum Itah Hifpani, Gallique t& littora eius habitantes regiones nauigabant alij 1/ocant mediterra- neumproptered quod fluat inter dúos terras.Séfricam yidelicet & Europem & partem u^fle,fretum dicitur aferuendo autore Vano ne,~yulgus huncfcruorel/ocatcorrente, inde omnia fleta nauigan tibiafitnt inuifa Ts-ogSfxóytrdiccluldtinedegreco "Verbo. ZTO§8¡ÁÍ- vcó>qiíod efl traiicio, primumfretum dicitur Gaditanum ab ínfula que propefauces Occidentales fita efl,olim diéla Gades.,nunc ye ro Cadis & Calis corrupto yocabulo fretum hodie hiifanicé dici tur firecho de Gibraltar corrupto etiam yocdbulo , ndmgibelIm • gua drabied mons appellatur, proptered debuit y ocdú Strecho de Gibeltdr efl enim Gibeltdr oppidum in medio freti littore ndtura munitifiimum,Hclleípótus]hodie dicitur elfitr de Cdlipoli Ita- hcéfarenimslrielumflgnifcdt.Thra.cms bofphorus] hodieel for de Confldntinopoli,ndm Coníldntinopolis efl metrópolis Thra- cié.In tres partes] Vdrro in duds ^ifiam & Europam, y éteres dpudHerodotum in qudtuort^ifidm,^4fricdm.Europa, & AE° gyptum,recentiores in tres tantum,nam *AEgyptum ^fie,partm faemnt, SummaAfie defcriptio. Caput. II. Ribusb ancépartibus tágitoceanus,ifa I nominibus vt íocis dirfcres.Eous ab orie 5JB1I ce¿á meridie Indicus,á feptentrione Scy thicus.Ipíá ingerid ac perpetua fronte ad oriente verfa I N POMP O. MELA M. ij verfa tantum ibi fe inlanrudínem, quantum Eu ropa^ África,& quod inter ambas pelag9 immif fum eft, erFundit.Inde cu. aliquatenus folida pro- ceílit,ex iilo océano quem índicum diximus, Ara bicummare & Pcríicum , exScythico Caípium. recipit: 5c ideo qua recipit anguíHor.Rurfus expa ditur,&íit tam lata quám fuerát. Deindecum ia in fuum finem , aliarumque terrarum coíínia de- uenit,media noftris ^quoribus excipitunreliqua, altero cornu pergit ad Nilum, altero ad Tanain. Ora eius cum alueo Nili amnis,ripis defceñdit in pelagus, & diu, íicuc illud incedit , ita fuá littora porrigit: deinde fit venienti obuiam, 5c primum fe ingentiambitu incuruat,pbft fe ingenti fronte ad Hellefponticum fretum extendit : abeo ite rum obliquat.ad Bofphorum,iterumquead Pon- ticum latus cuma, aditum Meotidos tranfueríb margine attingit.Inde eam gremio ad Tanain vf quecomplexa,íitripa , quaTanais eít. Inea pri mos hommum acccpimus ab oriente , Indos,Se- res,ó<: Scythas.Seres media fermé eoe^ partis inco- lunflndi 5c 5cytheyvltima:ambo late patetes3ne- que in hoc tantum pelagus effuíi. Spe¿tant enim etiam meridiem Indi,orámque Indici maris ( niíi vbi^ftusinhabitabilem efficiunt ) diu continuis gentibus occupant.fpectant 5c feptentrione Scy- te,ac littus Scythicum(niíi vnde frigoribus arcén ,tur)vfque ad-Caípium íinum poíhdent.Inde pró xima eft Arianescinde Aria^dc Gedroíis 3 5c Per- P. I O A N. O L IV A. A N N O T A. fis ad íinum Perficum3hunc popuii Pcrfarum am biuntjillum alterum Árabes.ab ijs > quod in Afri cam reftat, Aethiopum eíl.illic Caípiani Scythis proximijíinum Caípium cingunt.vltrá, Amazo- nes3vltraque eas Hyperborei eífe memorátur. In- terriora terrarum multa» varif que gentes habitat, Cádari3& ParicanijBadri & Suíiani: Pharmaco- trophijBomarei^CoamanijRophanes^Daha.. Su- per Scythas Scytharumque deíerca,ac fupcr Caí í pium ímum,ComariíMaííaget' Caduííj, Hirca> ni 3 Hiberi. Super Amazonas JHyperborcos, Cimmerij, Scytha», Eniochias, xorgi, Mofchij Coríite^Phori% ,Riphaces : arque vbi in noílra maria tra&us excedit, Mardi, Antibarani:& no* tiora iam nomina, Medi} Armcnij.¿ Comageni, Murrani,Vegeti, Cappadoces^Gaílogred, Licao neSjPhrygeSjPifydfíIfauri^Lycli^SyrociíiceSi Rur fus ex iis que; meridiem ípeítant , ea^dem gentes interiora littora tener, vfque ad íinum Períicum, Super hunc íumParthiJ&: Aííirij:fuper illumaltc rum,Babylonij:&fuper Aerhiopas -/Egyptii. Ri- pis Nili amñis & mari jpxima^iide-^gypnipoíír- dét. deinde Arabia anguila frote íequentia littora attingit.Ab ea vfq- ad flexüillum quéfuprá retull m9,Syriat& in ipfo flexUjCilíciaxxtrá aute,Lycia & Páphilia,Caria,Ionia,.€olis,Troas víqj ad Hel lefpontunv. Ab eo Bithyni füt ad Thracium Boí- phorum.Circa pontü aliquot populi^lio alióque fine:oesvno nomine Pontici dicuntunadlacurm Meoticirad Tanain,Sauromate> I N POMPO. MELAM, 18 ^ÍNNOT^ÍT IONES In caputfcctmdum. Pomponlusfiquutus fuam methodum refólutluam defcrlhitin fimma & inyniuerfum *Afiam.a\ Septentrione Scythicus] diximus hocfalfitm effe, Kíizm\,yífiaab yxore Promethei di fia fiueab^4jio Cotyosfilío.íngcntía.c perpetuafrontejwo» in- terruptajed perpetua c£» continua, "vel nuüos habens magnosfinus & tamen babet barbaricumfnum fatis amplum , Tan tum ibi fe in latitudincm effundit, quantum Europa & África, & quod inter ambas pelagus imrniiTum eft] Ego nefiio ^uisfuerit ille qui compoftionem huius claufúla Pompomt muerte rit,~\t infine psriodt "verbum,effundit,pofuerit ,fateor me reperiffe in bibhotheca fancifianorum inferioris Traiefli "Vulgo Vtrecht hunc UbrumMela benegloffatum & infrafcatupantagruelizan- 4o,in quo hacperioduserat eo modo inuerfa ,puto illum fuiffe au- ditorem alicuiusprofefforis Pomponq,qui hacdiflante praceptare exceperat ,nemo enim efl, quine fíat tantum & quantum non ad mitiere longam hyperbaton fine lierbo. Solida] non interrupta continua ,abfquefimbus hoc temporePomponij , Ex Scy chico Caípium recipif[/rf^«»* & mendofum hoc effe diximus , Ec ideo qua recipit anguftior.». in hiispartibus in quibus recipit angufliorefl,hacexChartaaperta/Ssf.Ruríus expanditur & fit tam lata qu am fuerat] fit quidem rurfin lata ad auream cherfinefim,& hoc noftrofeculo ad Sinam regionem quam portu galenfis yocant Chinam,Y)cinác cum iamin fuum finem aliarúmque terrarum confinia deucnit] locusifleeft fib obfiurm & aliquandiu torfit me, nam cum dicat Mela , ipfa ad Orientem "verfia, quomodo poteflfi ad Orientem "rertitur deuenire adfuum fine & ad confinia aliarum terraru yidelicet tífica Euro pe , Propterea mihi liidetur legendum effe rediit, ex Oriente enim rediit adfuumfnem.i.ad totum tllum traclum térra maríti• ma Syria qui efl a Pelv.fio afilo yfque ad uámanum montem, ">«* fus Occidente nam ex oriente rediit in Occidentem illa traflus efl finís eius^nec ibi aheut tetra confiniseíi,fedpotl ^ímanum motem yfque adfontes Tañáis 0* yItra eflcsnfinls Europe,inparte au- P.IOAN.OLIV A. ANNOTA. flrali eft cofais ^éfri^,Media, noíkns sequoribus excipitur i. mare noflrum acctpit eam per médium, Deinde fit vcnientj O buiam) deinde S^ftafit obuiam man noflrofronte illa máxima que efl kfinu Ifico "¡fique ad Heüeffentum, Et primum mgen- ti ambitu fe mcurua.i]infinn Ifico, Poíl fe mgenti fronte ad Hellefponticum fretum extenditj/rajw'/k tetam ora maritimam ^éfie minoris ampleclitur 1fique ad HeÜefpontum Deinde obliquat ad Boíphorurn , bofphorum Thraciumm propontide obliquat quidemparum.bofphona a meabili bouis tran fitu diclus fletero Tbracius eft conílantinopolitanus, Aditurn Mxoüdosj .Cimmenum Bojphoru, Traníueríb margine.;. littore nam dúo littora ponti inuicem fireFficientia alterum Ewto- p£>alterum sífie extranfiterfiofibi oceurrunt "¡fique ad Cimmenum boFphorum. lude fimper Chartas alioqui perdis operam. Inde eam gremio ad Tanaim vfque complexa fit ripa , qua Tañáis eft,Inde inquit ^4fia ipfia eam paludem gremio complexa "Vfque ad Tanain fit ripa,fluuij,cum ejfit antea littus nam aüueba tur marifid in Oílio Tañáis meipit feptentrionem lierfius efe ripa, Tañáis hodie Don dicitur k Scythh & Sarmatis, Tana ab Italis. Ab Oriente Indos,S eres, & Scyrhas , Indi ab Oriente & Meridie retinent ñamen Dimfit efl India infuperiore In feriare, Inferior quidein India extra Gange,&> tntra Gagefitperiorisfunt regna precipua Cathai,Mulpha,Cyamba,Chaira.Thebet, Bocat, ®nu Muvfuli,Moabor,Moabatregnum Var,nuc Synaru Lufitant liocant chinarumjndia extra Gangem habet Iamaire- gnum,&prope Malacha, India l>ero intra Ganp-em hahet Nar- fiingam regmmpotentifimum, & prspé caput Curie Calicut re- gnum <& ciuitatem,l>bi & cañamar, Tormapacatn, Vandarani, Bi/ñagar, Bartacala, Sérica regio non pertinet admare Orién tale,cum fit mediterránea & media ínter Indos & Scythaí,huius regtonis funt due proumcie Camul & Chtlchtalis, Scythe funt fie ptentrioni expofiti & Orientiprotenduntur ab Oriente ~vfioue ad Rha fluuiumad Qccidentem naml/fiquead illum fluutum omnes Ino nomine Scyth* dicuntur , & tota regio noflro feculo magna Tartana dicitur, Principio ab Orientefunt Scythe extra Imaum moniem ramentumTaurifitnt quidem tartarí, apudfues efl Tan' IN POMP O. MELA M. i9 gur,Cdthdi><& Hdlorfúbiecld oía magno cham regí TartarorS In Seythia intrd Imaum funt alij Tartarí "yfique ddRha fluuiurn, *>r diximwspoflea I/fique adTanain funt Sarmaticiafiaticifvc- ¿tañe etiam ad Meridiem indi nifi vbi JEilns inhabira- bi'em facianxjhoc credebaturfécuio Mela, nam illa hodie expío rata fuit a portugdlenfibus, qm dtuntfÜam pdrtem effe hdbítabile & mdgnespopulas eam hdbitdre,In eapdrteeft Cdltcut, Cámba la & Canamcr,& aliapermulta ciuitates ditifma.lSiü vnde frigonbus arcén tur]/?™ ~»nde legeybi, Inde próxima eft Arianelpo inde legeindii-uriana regio &^ria,bodie Turque- fían repnvm extenditur enim nfque ad Carmamam,GeáiQÜa. ]ho „, i° r i • ri • J J- • y r¿ Pial. 7¿. die regnum Tarfe de quo tn pfalmis aauíaicispt mentio,reges Tar- fis & Infida muñera offrent,Veríís nota ejl regio dominus eius ejl SopbtAllum zhcniw.t.arabicum. Ab lis , quodin Africam reftat yüthiopum] cñquodin ^Africam reflat inteüige"yerfits Meridiem.Yltra. Ama.zones~\^ímazj>nes effertdent Herodotus Herodot5 ie & Strobo necnon&fabulofam earum btfloriam quedfactle pro ^e„ bat Strabs,l>erba ipfa Strabonis tn médium proferam , habent illa Strab.Ii.it* inhuncmodum-Ndmcumfdbuld abhtfloriddiflingudtur , anti- qua enim & faifa & miraculofa,fábula appeüantur•Joifloriafue antiquaftfuenoua , "veritatcm pnflulat, mir aculo "yero aut non habet, autperraro,De amaxanibus quidem eadem nunc dtcuntur, qua clim quamquam miracuíofafint& afideplunmum dtflent. Qufs enim credat^t niel exercitwsfsel ciuttas .lielgens"i>nquam ,ex fltí confitera mulieribus non folum conflitent , lerum etiam inuafrit aliena, non moda "yicinufuerit dominata,adeo "yt ~yf que in loniamprocefj,erit fidetiam exercitum trans Pontum mife- rit,~\fque in^ítticamhac & pofl alia multa refert Strabo. Hy- perborei eífe memorantur] de Hyperboreis & eorum mori- bus &"i'ita,déque eorum calo dicam, funt quiputant Hyperbo- ' reaígentes non effe, fed tantum montes, dbj &> montes & gentes. Coelum "yt extslimant alij m eo loco non potefi effe flubemmumy cum fitfigidifitmum.neque eftibi tempus temperatifiímum "yt no nuüi l/olunt,qm atunt Hiperbóreos liusre "yltra centefisimum an- num.Sedl/t demusgentem iüam tüichabitare.non dabimustamen quicquidde fiólo eorum £•?< luta a plurimis dicitur quinpotius affe- E iij P. I O A N. OLIVA. ANNOTA. v'imusmgdmenfdeffcimpudcníifsimd,fid de hiisldíius dicam ¡a tertio libro,Czndaxi lege Grf» dicam poflea.Caterum de his lacis diElurusfum & id quidem me- deflifsima ñeque hac med finíeníia alterum yelim praripertfinfí dicam fimel tantum , italegendum effe locum iflum MeU ,fih Scythis IN POMPO. MELA M. ZÓ Scythisfcjthdtúmqueiefrms acfub Cdffio mdñ & dlio loco fui ^imdxonib9 & Hyperboreis Cimmerij.Qomzgcx\í\Ugecommx ¿e»/'.Superillum aJtcrumBabylonij] altcruml/idelicct¿ra- ¿ír«w.Pamphilia]/ SummaEuropa defcriptio. Cap. IIL sVfopa términos habetab oriéte Tanain ?& Meotidaj&Pontum.-á meridie,reliqüa. ¿noírri maris: ab occidente Atlanticum: a feptentrione^Britannicu oceanum. Ora eius3for- ma Iittorum, á Tanai ad Helleípontuim,qua ripa efl: dicti amnjs, quáflexum paiudis ad Boíphorü r redigit:qüá,PontoiPropontidi>6c Hellefppnto la tere adiacet, contrariis littoribus Aíi£ non oppo- íita modb,verumetiam íimilis eíl. Inde ad fretu nunc Vaíle retracta, nuncprominens, tres maxi? mosíinus efricit^totidcmque in altum íe magnis frontibus euehit. Extra fretum ad oceidétem in genia lis admodum, precipuemedia, quáprocur- rit ad feptentrionem, niíi vbi íemel iterumque gradi receífu abducitur ..pene vt directo limité ex- renta eíl.Mare,qaod primo íinu aedpit,./£geum; dicitur: quod fequetiin ore Ionium: Adriaticum interius:quod vltimo3nos Tufcum, Graij Tyrrhe num perhibent. Gentium prima eílScythia, alia quám di&a eíl.áTanai mediafermépontici late ris.Hinc in Jbgxi partem continens, Thracia; ac Macedoniasadiungitur.Tum Gracia prominet, sumque ab Ionio rnari dirimit. Adriatici la- P. I O A N. O L I V A. A N N O T A: •tus Illyrisoccupat. ínter ipfum Adriaticü & Tu- feum Italia procurrit.InTufco intimo Gallia eft. vltrá3Hifpaniaeft. Hecin occidentem. Deniquc etiam ad íeptentrionem diüeríis froncibusvergifc deinde rurfus Gallia eft Iongé, & á noftris littori- bus hucvfq; promiíTa.Ab ea Germani ad Sarma- tas porriguntur, üli ad Afiam. Hxc de Europa. \4NNOT~4TIONES. Incaput tenían?. Europa términos habetab Oriente Tanain & Maso íida & pontum] legeab Oriente TanamMteotida & pontum & dele iílud,&,& Maottda. A mendie reliqua noííri ma- tisjtota hzc leclio efl initerfa,proptered lege hoc modo, Europa tér minos habet db Oriente Tanain, M&otida,^ Pontum ab Occide- te ^Atlanticum , a Septentrione Britanmcum Oceanum,a Mertdit reliqudnoflrimaris.Adtrccamj.fi Gadaanum. Nuncvafte retracta. ¡infinibas,Nimc prominens]*» promontortis Fron tihns]premontortis. Extra fretum ad Occidentem inarqua lis admodum,pra:cipue media qua procurrit ad Septé- ptentnonem] extra fretum efl inxqualis qua procurrit ai Septentrionem ¡n tamen,quapotut coniebturd & coüatione locorum Mela coüigerei in hoc loco, Meld efl corruptas, ~Vr in dliis plerifijue locts, ndtn hic iudicio meo legenda efl, non intimofid pro intimo , vltimo ~voluit enim Meld quod db yltimd parte maris Thufii fciperet Gallid,& itd eft,& proptered dtcit in ultimo maris Thufii Sed quid in hoc eodem capite reltqui locum quendam & non dperte clarum quem ex ordtne prapofimffe decehat,nam non- memi- nerem, nunc ilium exponam, ne fraudem & lectores auditores hoc meo labora Jgttur in hoc capite ait Mela, nifi yin fimel, ite- rumquegrandi receffa abditcitur,pene yt directo limite extenta efl, in Tertio libro cap.zodoquens de latere Gallia quod Septentrionem refpicit a promontorio Pyrenaorum "ifique ad Rhenum,ita ait, & lequitur de Gallia, Tune ad Septentriones conuerfa, iterum longo reiloque traclu adripas Rheni amnis expaditur,libro primo cdp. attfimelgrandi receffu abducitur,& ni hoc effet,directa es?» recta fuiffet fia proptered quod non efl recta ibi Gallia ipfia dixit pené ni fi tile finus obflitiffet in Tertio libro dpertefine additione aliqua di- cit longo reclóque traclu,"yidentur¡(la pugnare ,nam iliic yidetur inter Rhenum <&> promontorium lüud Pyrenaorum poneré magna finum & longum,yfque adGobaum promontorium in Britannid minore quod hodie.S.Matthaus dicitur ~\>bifunt armorica ciuita- tes.Pomponius fintiit reélam effe oram propterea quod tantum efi fit y ñusfinus & non plures,nam in primo libro loquitur de Euro - pa & tune bene addidit pené quiafunt dúo grandesfinus a prorno - torio Pyrenaorum y fique ad promontorium Codanum quodhodie. Dania & Denmarc yocatur <&* Cymbrica Cherfonefis. Vltra Hifpania eft] Dele illud efl, Deinde rurfus Gallia eft] ea yidelicet qua efl a promontorio pyrenao yfque dd Rhe num . Longc & á noftris littoribus ] id efl mdri noflro fine Mediterráneo. Ab ea Germani ad Sarmatas illi ad Aílam] ifle locas nonnihil habet difficultatis, »dmlibro 2.Me- I N POMPO. MELAM. z¿ la ait Scythas protendi afontibus Tañáis y/que ad oflia Danubif & comprehedere Efledones,^gathyrfs & Sauromatas yt femel dicam totum iüudcaput attmet ad Scythiam Europeam nam nuüi funt Sauromata adpaludem Meotidos Tanain & pontum,nif in Scythia ^Afática O* Sarmatia afatica,quodfi yerba Mela yo • lesreferread Sarmat as minores y erum erit quod ibi dicitur ab ea Germani ad Sarmatas,fi ad maioresfaljum erit,no enim Germa ni ad Sarmat as maiores porriganturfed potiusad minores,ñeque ad ^afiam porriguntur Sarmat a fed Scytha. Sedyt hac nonfacejjant negociumgeographiafludiojis¿xfintentia yeterum geographori¿ ante Phnium & Ptolemeum,quamquam Plimus m hanc noflram pedibws iuitfntentiam , omnes regiones Europaa qua i Tanai yerfits Septentrionem & Occidentem y/que ad yifulam amnem fita erant, yno nomine Scytharum renones yocan m quorum nu mero Sarmat a & alia permulta Scytha appeüabatur,itaque ^ar- matafub Scythis erant huius opinionis efl Mela nofler , alij dixc- runt Sarmatiam compleéli illas oes regiones yt fent recetiores firi- ptores,propterea ex f mentía Mela,ybi m hoc loca legitur Sarma- tasjegendum efl Scythas,&tune leges hoc modo, ab ea Germani téd Scythas porriguntur,quiad vdfiam* Summa África: defcriptio. Cap. 4» avFrica ab orientis parte Nilo terminatur^ /¡^Vgpeiago ácasteris. breuior eíl quidé quám íEuropa: quia nec vfquam Aíia:3 & non, totius huius littoribus obtendítur. Longior tame ipfa3quám latior,& qua ad Eunium atttingitjatif íima:vtque inde procedit, ita media praxipuein iuga exurgens, pergitincurua ad occafum, faíli- giátque fe molhterJ& ideo ex ípatio pauiatim ad~ ductior.vhi íinitur^ibi máxime anguila eíl.quan- tum incolitur, eximió fertilis. Verum quod ple- raq, eiusincultaj&autarenisílerilibus obdu&a^ P. I O A N. O L I V A. A N N O T A: aut ob íitim ceh terrarúmque deferta funt,aut in- feílantur multo ac maléfico genere animalium, valla eíl magis quám frequens. Mare quo cingi- tur, áfeptétrione, Libycunr ámeridie, ^thiopi- cum: ab occidente, Atlanticü dicimus. ab ea par te qua: Libyco adiacet, próxima eíl Nilo prouin- cia,quam Cyrenas vocant. Deinde cuitotius re- gionis vocabulo cognomen inditum eíl, África: costera Numida: & Mauri tenentrfed Mauri in Atlanticum pelagus expoíiti.Vltrá Nigritaríunt, & Pharuíij, vfque ad ^Ethiopas, bi & reíiqua hu ius, &: totum latus,quod meridiem ípectat,víque in Aíia» confiíiia,poííident. At íüper ea que^ Liby co mari abluuntur, Lybies JEgyptij funt, & Leu- coa:thiopes: & natío frequens rnultipíéxque,Ge- tuli: deinde late vacat regio,perpetuo traólu inha bitabilis: tum primos ab oriéte Garamantas, pbíl Augilas & Troglodytas, & vltimos ad occafum Atlantas audimus.Intra (íi credere libet)vixiam homines, magifque femiferi ^Egipanes & Blem- mye^& Gamphafantes,&Satyri,íine teclis paíílm ac fedibus vagi,habent potius térras, quám habí- tent. Yíxc fumma noílri orbis, hx máxima: par tes, ha: form?,gentéfque partium.Nunc exaciius oras íitufque dióluro, inde eíl commodiííimum incípere,vnde térras noílrum pelagus ingreditur: at & ab iis potiííimum,qu^ influenti dextra funt. Deinde ílringere httora ordine quo iacent, pera- gratifq, ómnibus qu^ mare attingunt, legere etia illa IN POMPO. MELA M." 45 illa cpq cingit oceanus, doñee curfus incepti ope ris intrá extraque circumueólus orbem 3 illuc vn- de cceperit redeat. ¿4 N N O T^ÍT 1 O NE S In Capot quartum» Et qua fluuium attingit Iatií1ima]/7#«*W» Nilum ibi la« ti/sima ejl. Itz media príEcipueiniuga exurgens]i Numi- dia,qu&Jita ejlin medio áfrica incipiunt exurgere montes quam- quam a Catabathmo 1/fque adfretumfemper exurgat .África pr& cipue tamen in Numidia.P crgit in curua ad Occafum].i.yal de curua}nam duas Syrtes habet liajlxs portus aliquot, Fafti- giacquefe molliter].i. erigitur &>cotrabitur incunei forma pe detentim,\c\coc\; ex ípatio paulatina addu£tior]^»¡^i~V¿v/« res cogn ofeere difrimecotraSl-onis nifim magnoJpatio, Vbi fini tur,ibi máxime anguila evY\¿promontorio Irindi yfqueadco tes promontorioJiu e Ampúufia* 'Quantum incolitur eximie fertílisjíV? mantimi s yidelicet regionibm nam mediterraneisflerí lisobpenuria aqitaru,CyTenas vocat]»»c dicitur Corena,A£xi ca,»¿c Barbaria, At Super ea,que lybico mari abluunturj legefüb lis,que lybico mari^abluHntur. ÁdLecboreixu - . Expofui has tres partes térra; quam breuiíli- mepotui optime leclormo ob aliud, quam quod yiderem autorem feripturum tk. repetiturum fuif fe illa íigillatim& per partes nüc vero poílquam eb ventum eíl, vt ea, qug in vniuerfum enarraui particulatim íint mihideclaranda oratum te ve- im vt íi qua in re fuero vel negligentior vel impe F iij P. I O.A N. OLIVA. ANNO TA. ritior,des vel huic argumento vt dixit Mela intri- cato Se perplexo/unt enim Se oppida Se nomina oppidorum Se montium ac fluuiorum mutata partim vetuftate,partim bellis,tum terre motibus deinde inúdationibus fluuiorum Se maris, vt po- ílea dicarn hijs acceííit bellorum rabies, qua: op pida fu n di tus deleuit & folo a;quauit,quod factu fuit his temporibus,hinc eft, quod ifta omnia de terruerüt Ciceronem á defenptione orbis. ita ha- bet ille in i.epiílolarum ad Atticum:Et enim geo graphica , qua: conílitueram magnum opus eft, ita valde Eratofthenes,quem mihi propofueram, áSerapione&Hipparchoreprehenditur , Quid, cenfesíityrannio acccíTerit, Se Hercule funt res difHciles ad explicandum,Et alio loco in alia epi- íloia,De geographia etiam atque etiam delibera- bimus, Se in priore epiftola de geographici s di- cit, quod non poíTunt «vfligeyoec Idum eft Atlanticum eífe oceanum , qui térras ob occidente contingeret. Hincin noftrum mare pergetibus,la:ua Hiípania, Mauritania dextra eft.Primg partes illa: Europa hqAfúcq. Eius ore finis Mulucha. Caput atque exordium eft promontorium,quod Gr^ci Ampe- Iuíian,Afri aliter,fedidem íignificante vocabulo appellant. In eo eftípecus Herculi facer 3 & vltra ípecum Tingi oppidum peruetus,ab Anteo(vt fe runt(conditum.Extat reiíignum,parmaelephan tino tergore exedo,ingens,& ob magnitudinem nulli nunc vfuro habilis : quam locorú. accoía: ab illo geftatam pro vero habét tradiintque, & inde exímié colunt.Deinde eft mons ptgaltus,ei quem ex adueríb Hifpania attollit obiedus.hunc Aby- lam,illum Calpen vocant,coIumnas Herculis v- trunque.Addit fama nominis fabulam , Hercule ipfum iunctos olim perpetuo iugo diremiífe col- Íes , atque ita exclufum antea mole montiü ocea num .ad qua: nunc inundat,admiífum.Hinc iam marelatius funditur, fummotáfque vaftius térras magno Ímpetu infledit.Cer.erum regio ignobilis & vix quicquailluftre fortita,paruis oppidis habí tatur,parua flumina emittit,folo qua viris melior & fegnitiegetis obfcura.Ex ijs tamen qua: come morare non piget,montes funt alti,qui continen \ - P.IOA N..O L I V A. A NN OTA. terj&cpafideinduftriainordinem expofitl, ob numerum feptem , ob íimilitudinemjfratres vo- cantur.Tamuada fluuius., & Ruíicada,& Siga par ux vrbes: & portus,cui Magno eft cognomen ob ípatium.Muluchaille quem diximus 3 amnis eft ingentium olim regnorum terminus Bocchi, lu:- gurthajque.. ALNNOTAT IONES InCaput V. Totius térra &* eiuspartiuminyniuerfim defcriptioin hunc quem diximus habet mondureliquueíi,'vt eafidt.?partes Mela fi- gillatim defiribatfiquutus methodufitam reJolutiuam}quam peri patética in nennullis libris Jequutifunt.^ét letlor non expeElet om- nium oppidorum &> flamtnum monitumque dehncationem,nam non hoc poüttiwsfúerat principio, fed tantum precipua quadam & ¿nfigniapropterea pramifitinprocemioft'• quam breuifiíme di- clurum^dicam inquit ílricltus quafi rnittens kclorem adaliudopus i geographicum multo prolixius. Sed cum hec ita habeant m;rum- quod\ inparticulan defiriptione non orfisfuerit ab Europa nobis longe nottore dicam ,cum ~)>ettet Mela tantum littora "vtriufiquema ris & noflri& Oceani &> premontoriorum finuum necnon & montiumprimariorum definberejitum, "volutt a dextra incipere, - yttotus circulus littoralts a,dextraincipiens partefaci/tus abfiol- ueretunDícium eft Atlaticum efle Occanum, qui térras ab Occidente contiñgéretjcw?» conjlet maria "Varia accipe- re nomina ex regionibus quas abluunt ,mimm efl, quod Mela yo-' lueritmare iftudquodHijpaniam tangit Atlanticum"vacare cu- illud tantum África littora attingat, debuijfityocare Hifpanicü illud tantu, quod Ilifpaniam attingit fiuetotum mare Occiden tal jt Polyb'ius,& Satujlmsjta ejl.SedM,ela antiquitatemJecu tas efl térras , Africam •& HiTfaniam , Híríc]«í hoc Océano. Primas partes íllse Encope] hunc locum fi quis aufius effet cafii' gare.jfiefcio an accufaretur tementatis "y el audacia peraudm infi*. I N P O M P O, M E L A M. Í$ gatsfititafané ,ntiüareprehefiopoteritobflare,quominus dicam, quid fentio,totta hic libeümfuitimerfm & peruerfks fll'is tempo- ribus quibus bono, huera flpultafuerunt-Hermolao faiufuit,emit tere hunc autore in luce m,caiera dlia profecía neglextt, quanqukm quilín literisfcrtbenda effent nomina locoru oppidorum et montm dtligenterpraflititlento dd locum. Quid fi pro prima partes illa Europa legeretur,primapars illa Europa hac Itero Africa.m hoc fefu,primapars tüa yideticet,HiJpantd Europa hac.[.Mauritania ¿4frtca,an no Itideretur leSlori etia mediccru tudicijrejlituta peni tus tü& helio proptered meo iudicio quatumuis exiguo ita legsndu eft.primapars illa Europajnac Africa,Eius ora: finís mulu- cha'fnis Mauritania Ttngttdna efl Muluchd fluuius nauigabi- lis.SedpoflquamindefcriptionemhmtiS regionu incidí, antmdd- uertat,qui leget hoc meum auélarium,hanc regionem Mariis /¿cu lis liarías fubtiffemutationes,nam bella faptfltme "yaflatafere nul- lafutt,&* "yirorum inopia laborans inuttlu atque fleriiis manfit y/que ad noflrd tempord,quibus tam cultd reperttur.Muluchd flu íanse ftfl hifpanis nautis habenda eftfides, cuius ortus eft in tldnte minore, dtito hodie matufie hacregio noflrofeculo in dúo vegna dtuifa efljn regnum ~yidelice£,Fesz¿& de Marruecos,regnit Jexflabetpropriumregem & Marruecos, Fe^efl regio fertilifli- ma obfluuias. irrigantes regioneiüa,&> inter fuentes quorum 1/nm eflMuluehd,cuiusfecimusmentiónem, ab Oriente , ab Occidente m littore maris Oceani Marruecos eflfiltf ttisferttlis.adMarrue cos funt dymafia dúopr&cipui.,qMÍ~üsrndculdfud.lingua l/ocatur, IKerife dafaphi,& IKerife da^amorfF ingi opidüj Tmginunc Tángerfitum in promontorio,quod caput fpartel "socatur, a gra cis Ampelufia extra fretum Gaditanum in Océano Occtdentali, fretum liocatur Gaditanum a Gadtbm Ínfula liana tn, Océano, at illud,fretum hadte de Gibraltar appeüaturpropter oppidum eim nommistn litt orefreti,ñeque linquamlegí ,quodl/ocaretur mare Hispalenfeaut de SeutÜa, 1/tnonnuüi putarunt. lol<&* Cyrtha, A P P EN D I X. Mac Mauritania Tingitana qu BeoNumidiaadripas expoíita fluminis Ampfage^fpatio quidem quám Maurita nia anguftior eft, verum& culta magis, & ditior. Vrbium,quas habet,maxima; funt,Cir- thaprocul mari,nunc'Sittianorum coIonia,qu5- dam regum domus Iuba; & Siphacis, cum foret, opulentifsima. Ioladmare,aliquando ignobiíis, nunc quialuba; regia fuit,8c quod Casfarea voci- tatur,illuftris\ Citrahanc(nam in medio fermé litttoreíita eft) Cartena 5c Arfenaria funt oppida & Ampfa caftellum, 8c Laturus finus, 8c Samaba le fluuius. Vltra, monumentum commune regia; gen tis.Deinde Icoíium 8c Vthiíia vrbes, efEuen- tes inter cas Ancus 8c Nabar , aliaque qu^taceri nullum rerum famajue difpendium eft. Interius, &longe fatis á littore (íi fidem res capit) mirum admodum, fpine pifcium muricum oftreorumq^ fragmenta, fáxa attrira (vti folent) fludibus, 5c nondifferentiamarÍBÍs,infixe. cautibus anchore; . Alia 5c huíuímodi figna atqueveftigia efFuíi olim víqueadealocapeíagijin campis nihil alentibus eííe, inueninque riaiíaacar, Be Mauritania C&ftrienfinuüam facit metionem Pompemos fine exifttmans non opus ejp^el putans in Tingitana compre- 9 a P. I O A N. O L I V A. A N N O T A: hendí Cafariefim,Vtolemam multo aliterfintit & alij geographi, fedego MeUm ipfum ínterpretor: quaquim no ab re erit,fi queda Mauritania C&fariefis attigero ,antequam dfcribam Numidiam. Fuerepermulti geographi,qui has diís Mauritania plañeinuol- utrunt atque imphcarunt adeo confesé "vt nihdfupra,"vcteres non reprehendo, fed recent lores aliquot, qui "volunt geographi haberi, quodmihi fatis moleftum eíl,cum ~)t olim vfq;ad ea loca pelagfiri capis nihil alentibus effe] Sed fie Pompamos hac pradicla miretur dicam quod yidi f apud G iti P. I O A N. O L I V A. A N N O T A. Tungrenfm oppidum ~vif& funt ¡pina pifcium & cautes flutlibus attrita & anchova magna, &• nonnuüa ificrum hodie liifuntwt ñeque altud potuit effe quam quod mare illuc olim peruenerit, alto* qui quipoffet aliterfierijn phryfia occidentali,ab oppido Harlm- guen ad Ámflerredamum ~\fque,ohm erat térraJpatium j^.leu- carumgermanicarum, & iam marefuo ímpetu operuit totum il lud tenafat'ium ~yt non pofi'is ex Amferedamo iré in phryfiam nifinaui,m eadem Phryfa.totus tile traclw térra qui eíl a mari ad Leoardiam l>Jque olimfere erat mare, nunc tena inqua ftnt & multa abbatta & parrocha imo tam rurfks ¿nundaretterram mare ipfum in iliis locis,nif prohiberei aggeres, aufim dicere HoU landiam "vniuerfam paffurafuiffe maris inundatienem nifi occur- rerent Íncola aggeribus,quin & fperioribus annis bonapars Ze landia fibmerfafuit,quare non debentisla mira yideri,poflquam radies 1/ideiur & cotretlantur ab ómnibus, & hac de Numidia* África minor. Cap. 7. ?Egio qua; fequitur á promontorio Me- Jftagonio ad aras Philenorü, proprié no-. ^K'men África; vfurpat. In ea funt oppida, sHippo regius, & RuiícadejSc" Tabraca: deinde tria promontoria, Candidum, Apollinis, Mercurij, valle proiecta in altum, dúos grades íi- nus efEciunt: Hipponeníem vocant proxímum ab Hippone Diarrhyto, quod litrori eius appoíi- tum eft, In altero funt caftra Lelia, caftra Corne- Iia,flumen Bragada:vrbes,Vtica 8c Carthago,am be, inclyta;,ambe; á Phoenicibus condit^. Illa fato ««¿Catonis iníignisji^c fuo: nüc popuii Romani co y^loma:olim irnperij eius pertinax emula; iam qui dem iterum opulenta, etiam nunc tam priorum - excidio rerum,quám ope pra;fentium clarior.Ha drumcntum I N POMPO. MELAM. ¿¿ drumentum,Leptis,Clupea, Abrotoño, Taphra., Neapolis, hinc ad Syrtim adiacent,vt inter igno- bilia, celebérrima?. Syrti finus eft centum feré mil lia paííuum, qua mare accipit, patens: trecenta, qua cingitur. Verum importuofus atque atrox,&: ob vadorum frequentium breuia, magífque etiá ob alternos motus pelagi afrluentis & refluentis infeftus. Super hunc ingens palus,amne Tritona recipitjipfa Tritonis, vnde & Minerua? cognome inditum eft, vt incole arbitrantur, ibi genita?: fa- ciuntque ei fabule^ aliquam fidé, quod quem na- talem eius putant, ludicris virginum inter fe de- certantium celebrant. Vltrá eft Oea oppidum, & Cyniphs fluuius, pervberrima arua decidens: tu Leptis altera,& Syrtis nomine atque ingenio par priori:ca?terá altero feré ípatio,quá dehifcit,quá- queflexum agit, amplior. Eius promontoriü eft Borion, ab eóque incipiens ora, quam Lotopha- ;gi tenuiíTe dicütur,vfque ad Phycunta: & id pro montorium eft,importuofo littore pertinax. Ara; ipfe; nomen ex Philenis fratribus traxere, qui con tra Cyrenaicos mifsi Carthagine, ad dirimendü códitione bellú diü iam de íinibus, & cu magnis amború cladibus geftü, poftq in eo quod conue- nerat,non manebatur, vt vbi legati concurrerct, certo tepore vtrinque dimifsi, ibi termini ftatue- rentur.pacti de integro,vt quicquid citrá eíTet,po pularibus cederet: mirü & memoria digniísimü facinus, híc fe viuos obruipertulerunt. P. I O A N. O L I V A. A NN OTA. A N N O TATIONES In Caput fiptimum. Pofl Numtdiam defiribenda efl nabis Aflea qua a "veteri- bus dtfíafuit minor & ínter caterai obtinuit nomen África pro- pterfiltlibertatem &fertilitatem ¡quanquam nennuüis placel Trocare iüam Africam ab oppido gracis dtclo Aphrodtfium,, quod hodie África dicitur, id oppidum pratentis annts expugna- tum fuit a Cafare Carolo quinto "vtcunque fuerit África dicitur minar quemadmodum Afa minor,qua nunc Anatolia dicitur & Turchia eodem argumento. Htfpaní & Itali ad hac nafra témpo ra appeüarunt Barbaria,et hoc •nomine "vocantur omnia oppida m lüa parte,l>eluti Tripolis m Barbaria ¡Tunes in Barbaria, & alia ad'hunc modum,.Regio quxíequitura promontorio Me- tagonio] Metagomumpromontorium hodie dicitur cabo de tres arcas.Cum nuil a fit facía mentio in pradtclis de metagonio prsmo tono, quid quafo iam memintt ,1/triufque enim Mauritania lierfüs, Orientemfnem ficit Ampfagam fluuium, Debuiffet igitur dicere ab Ampfaga fumo non d Metagomo promontorio.hac accepit Mela ex flrabone, qui huius promontorij mentionemfacit ,fedquia Strabonihacregiones Afncanondum plañecomperta erant non efl is ,que tn hac dtfiriptione imitan debeamus.Sedpropterea quod diflintlio regionum ltdixi propne &pracipue fimitur a fluían, Ampfaga fluuiusfuit terminas inter Numidtam & Africam mi mrem Cbnfiquens efl,l>t ft initium regionis fiquetts fiÁfrica mi- nbris. lindé exiflimarim firuatoindicio eruditiftmerum liirorum locum effe deprauatum,itaque iudicio meo ita effet legendum , Ra- gio ,qua fiquttur a flumine Ampfaga, liel hoc modo & melius.Ab Ampfaga fluuio regio, quafiquttur adAras Pbylenorum, proprie nome Afinca l>firpat.Hipvo regius,Ruíicade &¿ Tabraca] Mippo regias oppidum fuit fatis celebre Auguflini átate fuit d Va dalts & dliis barbans dirutum,hodte dicitur Bona tn regno Tune- ienfl,hoc oppidum et alia quadam marítima Cafar coepit adpen~ dendum tnbutumfunt quidem fiubtecia regiTunetenfi tnterim Ca far habet arces. Rufica.de deletafutt et.nunquaminflaurdtd.Tdbrdr caadmare tuxt-a Oflia Rubricanjütutj. Deinde tria promon- toria, IN POMPO. MELA M. 2¡? toria, Candidum Apollinis & Mercurij] Candidum iuxta Hipponem diarrhyton,Apollmis iuxta liticam, Mercurij paulo yliva Carthaginem a Gracis Wermepromontorium, Vaíte pro- iectain aItum]/3/»#í Apollinis promontorium l>ni cum promo torio Mercurij efl 1/afleproieCtum, quamquam Mercurij "vaflius Dúos grandes finus eííiciunt]«¡feT Hipponem diarrhyto & Apollinis promontorium efl prior ab Apollinis promontorio l>fique ad Mercurij promontorium efl poflerior , Mercurij promontorium hodie 1/ocaturcabo de2V«¿/¿.Hippon Diarrhyron]<¿¿?8»j efl abirrigatibus & interfluetibus aquis. Vrica & Carthago]I/ti ca hodte Bifarta tributaria Caroh Cafians huius neminis Quinti fiubiecla tamen regí Tunetenfi ,hac marte Catonis infignis ibi enim Catofibiconficiuit mortem¡Carthago Totius A/rica oltm metropo lts,nomen retinet fita efl in promontorio in mare protenfo habens Jpeciem infida,fed. artlfitmo ifihmo África coniungitur,~vrbs ip- fiapartim manpartim flagnis anguflatur,latitudo terra,qua eam cum África iungit, non amplias quam tria milita paffuum conti- netab lina parte qua in mare protenditur,Vtica efl in altera,in fi na paludis Tunes efl oppidum, hodte "yifitntur quadam antiqua, linde licet conieclare quanta ciuitas fuerit , ante aclis temporibus tota eiuspotentia migramt in Tunes oppidum celebre & metropo- htanum in regno Tunetenfl,promontorium Cartaginis adhac ex- tatfed Ifihmus tile tam anguflus minime, na ruina domorum fk~ flus efl longe latior lufitur hodte fluuiu i iaxta Ifihmum Machera nomine fuit.Carthago in faucibus ditas paludis,qua itur ad Tunes, paulo interiusfuit infla quídam fiue monticalus fatis planus in medio aquarum,in quo farraceni (¿7* paflea turca arcem manitifli-* mam ercxeruntquiaefltnfaucibus iüius paludís,Goletam Tro carantd.paruumgattar lielparuamgulamt, mfina tilias paludii efl Tunes,quod oppidum a Carthagine dtflat.xlr.miUirum.i.lrdeu cis per paludem. Efl tota illa l>ia fleca fi per terram iterfeceris fine fontibus ac puteis nifi quando diñas paruómiüiari a Tunes, Ha- dmmentumdeptis Clupea, Abrotonum,Taphra2, nea- polis.hinc adSyrtimadiacent.]»í<*g'« per/picúa erit oratio, fi ita legaturjñnc Hadramentam Jeptis ,Clapea,Abrotonum}Td^ P.IO AN.OLIVA. A N N OTA. phra,Neapolis,ddSyrtimddidcentLeptis parud'.Cluped , hodie. Quipiajnpromontorio Mercurij,Tdphra,~)/ulgofachs,~ynd extri- poli.Nedpolis "vulgo tripolis bdrbdña huius expugndtionem "vidi l>nd cum pdtremeo, expugnduit edm ftrenuus tmperator exercitus hifpanorum Petrus Nauarrus nomine regís Cdtholici Ferdmandi, fuit expúgnala ipfo die.S.Iacobi,hanc Cafar Carolus Quintus de- dit comendatoribus Melitenfbus quam poflea nefciocuius prodi- tione amiffafuit. Hacfunt Pomponij, tnterim non efflentio pra* tereunda Aphrodifium,qua nunc África dicitur fuit oppidum for tifsimum natura & arte antequam expugnaretur ab imperatore Carolo quinto Jiac efl in fnu quemfacit "Verjas Orientem promon torium Mercurij.$)'TÚ$\ locusmmariarenofus mterdumhabens profundam a quam exfluxu maris, interdum leí parum aqua in refluxu,~vcl etiam nuüam aquam,&tune cotingit viderearenam, Mifiam "vocat baxos de Barbaria, flandn Banchsjtah Banchi. Sed non ab re erit trarfcribere locum illum saluflij m Iugurthmo de frtibus ¡ta illa habet.Caterumfitum ínter duas Syrtes, quibus ña men ex re indita nam dúofunt fnusprope tn extrema África int" pares magnitudmepari ndtura , quarum próxima térra praalta, funt,caterd ~vtt fors tultt altd , dlid intempefldte ~vddof,& alia qua adferre longum effet. Qui contra Cyrenaicos] locas ifle "yt tn prioribus annotattontbus dixi efl nuütus finfis & plañe mu tilasen quo quadam deflderantur,quaex Saluflio reflituierit tame opera pratium breuem hifloriam Saluflij hac ajferre,, ita hdbet lüe, qud tempefldte C arthaginenfis pitraque África imperitabant, Cyrenenfis quoque magni atque epul^itifuere.Ager m medio are=- nofis "vnafdcie,neqUeflamen Meque mons erat,qui fines eorum difi cerneret qua res eos mdgno diuturnóque bello ínterfi hdbuit. Pofi' qudm "vtrinque legiones,ítem cldjfesfiapefufiafugataque, & alte- ri diteros aliquantulum attriuerat, "veritme mox yic%os,~viEtorefi- que defeffos alius aggrederetur, per inducías fp"onfionemfaciunt, y ti certa die legan domo profafierentur, quo m loco interfe obuif fuiffent,ibi comunis "vtnufquepopuiiflnis haberetur Jgitur Char- tagtne dúo fratres mifii ^ quibus nomem philenes erat ,maturauere iter pergere.Cyrenenfis tardías tere.idfiocordiane ancafu dcciderit,. parum. IN. POMPO. MELA M. 3o pdrtitn cognoui.Caterumfolet in luis locis tempeflds hdudfecus di que in man retiñere nam "ybiper loca aqualia & nudd gignenfiH "yentus coortus drend humo excitduit,ed mdgnd "Vi agitata,ora ocu Ufque implerefolet, itd proífeélu impedito mordri iter. Poflqudm Cyrenenfésaliquantopoflerioresfifi "vident,& 0brem corruptdm domipoenas metuunt,criminan Carthaginenfies dnte tempus domo digreffos.denique omnia mdlle quem T/ifli abirejedcum Pxni alia condítionem tdntummodo aquampeteret,gracioptimem Cartha- ginenfibusfaciunt'.~vt "vel tüi,quo fines populo fio peterent,ibi ~vi- ui obruerentur,"Vel tddem conditionefifie quem in locum "Velletpro- ceffuros.Phylam conditioneprobdta,fique "vitamquefuam reipub. codonauere ,ita "vtui obruti.- Qarthaginefies in eo locofratribus aras cenfiecrauere,alij que ttiis domi honores conflituti , hac Saluflius ir» iugurthinofeclioni Pompaniana debent pofl illud pafli de integro, addi ifla "yerba , "vt "veliUi, quo fines populo fitopeterent ibi Trini obrueretur, "vel eadem conditione fe fie,quem in locum "vellet procefi• Juros.Philent conditioneprabata,mirum & alia quafiquutur.Sed quia omifi altqua de Cyniphefluuio & de fluuio Tritone , ea non fratermiffurusfium.Mela pojlquam firipfit priorem Syrttm~yerfú $ Occidentefinum effe importuofum atque atrocem,paulo pofl addi- dit.Super hunc ingens rizlasjlegefub hoc. Amnem Trito- na recipit]lWfa# non longe a man ortum habet,palus ipfia diéla eflTritonis,proptered Pallas "yacatafuit Tritonia. Q_uod quem natalem eius putant]/ege quem natalem eius diemputant.Cy- niphs fluuius per vberrima arua decidésjswwes ripa iflius fbtuij T/fique ad fontem eius funt fertilifiima, ñeque ejl in "vniuerfa África fluuius facundior i fío , nam tota regio circumflans efl om-= niumfrugum & frucluum facundifiima generatrix eius pro montorium eft: botionjimportuofum quidem & nauium fia- tiombus infiflum. Loto phagí\infila efl lotophagorum in Syrti maiori qua nunc dicitur Algelbensyexpugnatafiemel ab Hiffanis 0*rurfüs amiffa,magna clade ab Hiffanis dcceptdfbi interfictus fuit pdtenflius ducis Alua,qui idmgerit "yices in Itdlid Philippi Hiífdnia O* Nedpolis Anglia que regis. P. I O A N. OLIVA. ANNOTA. Cyrenaica. Cap. 8. • Nde ad Catabathmon Cyrenaica prouin ciaeíl, in eáque funt Ammonis oraculü, fidei inclytq:& fons, quem Solis appellát; &c rupes quídam Auílrofacra. Ha;c cum homi- num manu attingitur, ille immodicus exurgit, a- renáfque quafi maria agens,íic feuit,vt e_quor flu- ¿tibus.Fons media nocle feruet,mox & paulatim tepefcens, fit luce frigidus: tune vt folfurgít, ita frigidior: fubinde per meridie máxime riget: fu- mit deinde tepores iterü, & prima noc"le calidus, atqj vt illa procedit/ita calidior: rurfus cu eíl me dia, perferuet. In littore promontoria funt Ze- phyrion,& Nauílathmos:portus Par^tonius: Vr- bes,HefpeHa,Apollonia,Ptolemais,Aríinoe,atq^ (vnde terris nomé eíl)ipfa Cyrene.Catabathmos vallis deuexa in ^Egyptum,finit Africam.Org fie habitantur, ad noítrum máxime ritum moratis cukoribus,niíi quod quidam linguis differunt,& cultu deorum,quos patrios feruat,ac patrio more venerantur.Proximis nulla: quidem vrbes ílant, tamen domicilia funt,qua.' Mapalia appellantur: viclus aíper,.&:rivjnditiis carens. Primores fagis velantur,vulgus beíliarü pecudumque pellibus: bumi quies, epulasq^ capiuntur. Vafa ligno fiür, autcortice.Potus eíl lac,fuccufc^ baccarum. Ci- bus eíl caro,plurimum ferina, na gregibus (quiá id folum optimum eíl)quoad poteíl,parcitur .In teriores IN P O M P O. MELA M. 3r tenores etiam incultius, fequuntur vagi pécora, vtqueá pábulo duda funt, ita fe,ac tuguria fuá promouent:atque vbi dies déficit, ibi noctem a- gum.QjJanquámin familias paííim 6c íine lege diíperíi, nihil in commune confultant , tamen quódíingulis aliquot íimul coiuges,8c píures ob idliberiagnatiquefunt,nufquam pauci degunt. Ex iis qui vltra defería eífe memorátur, Atlantes folem execrantur,8c dum oritur,8c dum occidit, vtipíis agrífquepeíliferum.Nomina íinguíi non habent.non véfeuntur animalibus,neqüe illis in quiete, qualia ca;teris mortalibus, vifere datur. Troglodyta: nullarüopum domini, ftridentma- gis quam loquuntur, fpecus fubeuntj/aluntiírque ierpetibus.Apud Garamantesetiáarmenta funt, caque oblíqua ceruice pafeuntur. Nápronis diré ¿ta in humum cornua officiunt.iN.ulli certa vxor -eft.Ex his qui tam confuío parentá cóitu paííim incertífque nafeuntur, quos profüis cóíant, for ma; íimilítudine agnoícunt. Augijse manes tanr , tum déos putan t> $ik*Q&d$ie&mxm&&úmacuh cohfulunt^precatíqúe que volunt?vbitumuMsin- cubuere, pro reíponíis ferunt fomnia. Fceminis .eorü fbléneeft node qua nubunt, omniü ftuprb .patere, qui cu muñere aduengrint, 8c tum:cü jáíu- rimis coneubuiíTe maximudeeus,in reliquupudi citia iníignis eft. Nudifunt Gamphafantes,armo rumque omniu. ignari:.nec yitareTcíunt.:teláí,ne.e iacere^ideóqvobuiosfugiun^neque alioruquam p. I O A N. OLIVA. A N N O T A. quilas ídem ingenij eft,aut congreífus, aut eolio quiapatiütur. Blemmyis capitaabíuntjvultus in peótore eíl.Satyris praster effigiem, nihil humani. iEgipanum qua; celebratur, ea forma eft.Hasc de África. ANNOTATIONES InCaput VIII. Inde ad Catabathmon Cyrenaica pronincia cñijlnde hoc efl ab Aris phtlenorum,Catabathmos defenfis ejl fue decli- uk regio ait Mela,Cyrenaicamprouinciam inittum fumere ab Oc cidente ab aris phtlenorum y/que ad Catabathmo i.y/que ad prin cipium dfenfus in Aegyptum,hac regio origtnem duxit a gracis proptereapopulus in ea Olim loquebatur grace.htnc efl,yt tot yiri iRuflres,0* per quam doéli ex lüa prodierunt pojfim eorum cátalo- gumreferrejednon eflinflituti mei. Ammonis Oraculum] ab hoc loco yjq; ad illuin littorepromotoria funt,omnia fcatent fabu- lujumptis ex Herodoto medacioru párente. In littore promon toria {\int\antequam de promontorio dicam hac regio Cyrenaica hodie dicitur Corena,quo nomine etiam oppidum Cyrene hodie yo- Crff«f,Z:phyrion & Nauílachmos] Dúopromontoria , qua portumfaciunt non fatis tutum qui & Naujlathmos queque y oca tur,quamquam diclusfueritd nauium flatione,Pa.retomus por- iúS^porius magnus^* éiufdemnomiñis olim emitas kmplifima, VrbcsHelperia,Apononia,Ptolemais.Arñnoe]i^^eí'M "vulgo Bemic.Apoüonia hodte Bonadria.Ptolemais nunc Tolome- ta.Zírfnoe noflrofeculo Trochara. Atque vnde terris nomen eft Cyrene] hodieQorena in mediterranais. H.ac regio no y/que ¿deoeflflequentata ob flerilitatem & quia areno/a efl Tolomeia ab iis,qui in Alexándriam nauigantfrequentatur ytrecentem a- quam dulce haurire ex puteis pofint.Proximis nullx quidem vrbes ftant]/ff£ehoc modo,proxim¿s nulla quidem yrbesflata,ta ~meti dómiciliajunt.hoc yocabulo ytittir fapifsime Mela , yeluti primo capite librificundi}habet Mela in hunc modum. Vagi Nó• mades, 'IN POMPO. MELA M. j¿ fnddes,pecorum pábulo. fequuntur,atque yt tllapecori duratjta día fidtamfedcm agunt. PARTICVLARIS ASI^ defcriptio ^gyptus. Cap. ^. Sice prima pars JSgyptus inter Catabath- mon & Arabas,ab hoc littore penitusim- miífa3donec^£thiopiam dorfo cótingat, ad meridiem refugit.Terra expers imbrium, mi ré tamenfertilis3& hominú aliorumque anima- lium perfecunda generatrix.Nilus efficit, amniü in noftrümare permeantium maximus. Hic ex defertis Africe; miífusmec ftatim nauigari facilis, nec ftatim Nilus eíb& cum dieu íimplex ía*uuíq; defcendit^circa rVÍeroenlaté patentem infulam, in ^Ethiopia diffunditur3alteraque ex parte Afta- boras3altera aftapus dictas eft.Vbi ruríiis coi't, ibi nomen hoc capit.Indc partim afper, partim na- uigia paties3in immanem lacum deúenit: ex quo prascipiti Ímpetu egreífus, & Tachempfo alteram Ínfula arnplexus vfque ad Elephantidem vrbem .¿Egyptiá atrox adhucferuenfque decurrit. Tum demum placidibrí& iam pené nauigabilis primü iuxta Cercaforum oppidum triplex efTe incipit: deinde femel iterum que. diuifus3ad Delta &. Me- tilin it per omnení ^€gyptum vagusatque difper fus/eptemque in ora fefcindens., íingulis tam en grandís euoluitur. Non pererrat autem tantum earmfed sftiuo fydere exundans etiá irrigat^adeb p. I O A N. O L I V A. A N N O T A: effícacibus aquis adgenerandum alendumque, vt procer id quod fcatet pifcibus, quod hippopo- tamos,crocodilórque vallas belluas gignit3giebis etiam infundat animas,, ex ipfáque humo vitaíia effingat.Hoc eo manifeílü eíl, quod vbi fedauit diluuia3ac feíibireddidít per humentes campos quídam nóduniperfe&a animaba, fed tum pri mum accipientia ípiritum, & ex parte iam for- mata,ex parte adhuc't;errea,viful|t-ur.Crefcit por- ro,íiue quod foluta: magnis asílibus jiiu^sf ex im- mánib9 ^thiopia; iugis largius quám ripis accipi queantjdefluunt.-íiue quod Col hyeme terris pro- . >l|>ior,& ob id fontem eius minuensjin fílate tune altius abk,finitque integra, &vt eíl pleniííimus furgereiíiue quod per ea témpora fiantes Eteíia;, aut a¿la¿áfeptentrione in meridiem nubes , fu- per principia eius imbre pr^cipitant:aut venienti obuij aduerfo fpiiiiu,curfíi defeedétis impcdiüt: aut arenis, quas cum fluctibus iittori applicant, oília obducunt, fitque maior: vel quod nihil ex femet amittit:vel quod plus quám íblet, aecipit: velqubdminusquám debet,emittit.Quod íl eíl alterorbis,mntque oppoíiti nobis á meridie An- tichthonesme illud quidem á vero nimiu abfcef- ferit,inillis terris ortum amnem,vbifubter ma ria ca;co alueo penetrauerit, in noílris rurfus e- mergere,&hacrefoíílitio accrefeere, quod tum hyems fit vnde oritur. Alia quoque in his terris mirafunt.In'quodá lacu Chemnis ínfula, lucos fyíuáfque IN POMPO. MELA M. 5j fyluáfquc& Apollinis grande fuftinens tempíú, natat, & quocüque venti agunt,pellitur Pyrami- des tricenüm pedum lapidibus extrude, quarum maxima(cres namque funt) quatuór feré foliíu- gera}fua fede oceupaftotidem in altitudinem eri gitur.Mceris aliquando campus, nunc lacus, vi- ginti millia paífuü in circuitu patens,aItior quam ad nauigandum magnis onuftífque nauibus fatis eft.Pfammetichi opus Labyrinthus, domos milis 8c regias duodecim perpetuo parietis ambitu am- piexus,marmoreextrudus actedus,vuum in fe deícenfumliabet,intus pené innumerabiles vias5 multis ambagibus huc& illuc remeantibus: fed continuo anfrandu^ác fepe reuocatis porticibus ancipites,quibus fubinde aliü fuper alios orbem agentibus,& fubinde tatum redeunte flexu, qua- tüproceiTerat,magno &c in explicabilitamen er róte perplexus eft.Cultores regionummulto aíi- ter á ca:teris agunt:mortuos fimo obliti, plagunt; nec cremare,aut fodere fas putatrverúm arte me- dieatosjintra penetraba collocat.Suis literis per- uerfevtuntur.Lutum inter manus_,farinam calcj- bus fubigunt. Forum ac nogotia, foemina;: viri5 penfa ac domos curant:onera illa; humeris, hi ca- pitibus accipiunt. Patentes cíim egent3illis necef- fe,his liberum eft aiere.Cibos palám,& extra fuá teda capiunt: obfecena intimis a:dium reddunt. Colunt effigies mukorum animalium,atque ipía magis animalia^fed alij alia^adeo vt quídam eo- i p. I O A N. O L. I V A. .A N N O T A. rum etiam per imprudentiam interemiífe, capi- tale íit:& vbi morbo aut forte extinóba íint, fepe- lire ac lugere folenne fit. Apis populorum omniü numen eíbbos niger, certis maculis infignis3& cauda linguáque diílimilis alíorútrarb nafcitur, neccoitupecoris(vtaiunt) feddiuinitus tk cade na igne conceptus, diéfque quo gignitur,genti máximefeílus eft.Ipíi vetuftiííimi(vt prasdicant) hominumjtrecenos Sctriginta reges ante Ama- íin, & fupra tredecim milíium annorum otates certis annalibus referunt:mandatüque literis fer- uant3dum yEgyptij funt, quater curfus fu os ver- tiífe fydera^ac íblem bis iam occidiífe,vnde nunc oritur. Viginti millia vrbium Amaíi regnante ha bitarunt;>6¿ nunc multas habitant. Earum clarif- íime^ procul á mari^Saís, Memphis, Syene, Buba- ffisJElephantis,& Theba?3vtique(vt Homero di- dumeít)eentuni portas,íiue (vtalij aiunt) centü aulas habét:totidem olim principum domos: fo- litaíque íingulas,vbi negocium exegcrat,dena; armatorum millia effundere. In littore3 Alexan- dria África; contermina. Peluíium Arabia; ipfas horas fecat.Canopicum^Boíbiticum, Sebenniti- cum^MendefiumjPathmiticumjTanicum^Pelu- fiacum,NiUoftia...- ;-.•< . -¿- j z\ húq ANNOTATIONES. In caput. IX. . Afia» prima pars ^Egyptus] AEgyptum alij partem África effe exiflimarunt, alij Aft confabulantur}Denique omnia incerta relmquuntur. - i De cremento Nili in media fílate^ Licebit mihi per beneuolos helores meam fntentiam in re tam perfficua ac clara dicere quando alij tam liberé &> tam prolixé- fia obomniumoculos pofiere,nec"yelim putent,qui mealegent, opinione mea abfolutam effe quaflionem effet hoc hominisplañe ri' diculi, & qui multumfibiplaceret, tantum in dicabo quid in hoc- inflitute IN P O M P O. M E L A M. 3y inflhutogeographice dici pofitt. Secuto Ptolemai qui fuit l>ltimus geographustota Aethiopia nonduerat cognita, tantum illa pars nota erat,qua cji ah aquatore "yfqyad PraJJum promontoru,qua "yerfis Mendieab aqui nocltdli diflat.zo.grddtbus.t.Mille ducetis milliaribws. lints aute Aethio- pia "yerfits Meridtem dtfldt ab aqudtore 3 6gradtbus qui dtflributi per militaría faciunt. 2160. militaría itaq¡ diflatia aquatoris "vfq¡ adfincm Aethiopia 1/erfiüs Meridtem "vbi ejl caput bonaffei exu- perabit diflantiam aquatoris 1 Pfamrnetici opus Labyrinthus] Pfammetichus rexfuit *Aegypti,is cospit conflruere Uby nnthum,fed nofolus abfoluitfd alij duodecim poflea reges m Moeri campo: nam tune Motrisnoft erat lacus. An£tzOc\i\fiexus exVarrone. Arte n\£áicztos]balfi mo,~velaltis aromatis ne putrefeant & cortüpantur, Sois literís peruerfé vtuntur]«¿»2fcribut,~\thebrtzi, a dextra adflniflram Ante Amafim] Armafls rex fuit Aegypti ,fd ante illii fuerut 530. reges,Primus rexfuit Mena,pojl déos reges, Pof Mena Nitoris regina inde Meeris,pofl huc Seffrií,quemficpiutus efl Pheron, ab hoc Pherone cxco3 Memphis protens,pofl Proteum regnauit Rham- IN POMPO. MELA M. fimtus inde cheops,ab iflo Chephrents,a quo My cerinus.pnfl quem Aficljts,Deinde Anyfis pofl quem Amyrtczus,poflea Sethen,po~ flremu$ fuit Orus pofl Onm, Amafis , primus poflea fiquUtus efl Pfamniticus,cuifitccefinfilius nomine Necus in huius locum fiffe- tlus efl Pfammisjiuicfluís eius Apries.hmc Amafisfelix ille cu- ¿us hicfit a pomponio mentía, A b tilo Mena primo rege *)fique ad hmafimiftum frecentos & trigintafúiífe vires dmnt A egyptij, at ego primores &• rerumgeflarum•gloria per celebres recmfim. fre- decím milliaannorurr \exeorum abditttfipputanone.V igir> ti rmliia vrbium Amafi regnanie habita'runt] nunqmm, diclumautfinptumeíi,nugamentum tam infolens,qudm dicere, aut fcvibere ALegyptumcompUxam fuiffe "ytginti mtília "Vrbiumt nam ñeque Htfpania ñeque Gallia mmus Germaniapcffent com- made effe capaces tot %rbmm , cum linaquaque dtarutn vegiomm fit triplo aut quddruplo maior Aegypto.hovveda médacia Hero- dotí Q?. infunda nec non indigna tanto jiro, Earum cianíTane;, P. I O A'N. O L I V A. A N N O T A." Sais Memphis,Syene,Bubaítis,Elephantis, 8¿ Thebx] Sais oppidum intra Delta,in cuivts templo Minerua calitur,Mem- phis hodie mejjfer in ipfo cono delta 1/erfus Occidentem. Syene,non feruat Ordmem Mela nam Syene efl "ultima ciuitas Aegypti "ver- fm Meridtem Bubafiis Metrópolis in delta. Elephdtis iuxtafinem Aegypti y erfiis Meridiem et Theba "verfis.Mertdiem oppidú olim ingens & florens. Solitafque íingulas vbi negorium exege rat denaarmatorum millia efFuadere] De portis loquttur Thebarum,namThebis centum erat porta, fed illud iam non pofi funt ames audirefingidas yidelicet portas denaarmatorum millia potuiffe efunden,qui enimpoteflferi, yt decies centena milita ha mmam armatompoffent ex lina ciuitate egredt tantam enim fum- mam complent centies dena milliapropterea dixi inprionbus me'ts dnnotatiombm, locum iflum efe tam apudHerodotum quaapud JSAelamyt oílendi ex Homero mendofm,ltz haber Hojnerus nono Iliados] óvdl os h i¡§yj>ph3 xioriviosiíou, ovil' 0©5«jSú£f, Á iyv7Í\i'c¿?,'¿3i -srAáca: cfí¿¿j-cjs h vHLu¿¿rr&- vMtOLS, ÁI á' ÍKeclé[A7ruA¿i UO-ÍÍJIHKÓO-^OI M\ca 4jtás"s5 Á^íúl^ynvo~\sv\}ÍTTTroio-],^ opívQiv.res mira qttod Hernto- laus y ir dotlifimtis & qui "Vt ex eiusfriptis poffumus inteütgere multa legeratfiunc locum praterierit & non "vtderit JIIHK¿O~IQI du- centosfgmfcare <& non denos, age omino Hermolaum quiddict de Camerte Vadiano & alus,qui hunc locum reliquerüt intaílum quando quafo Jlmtiácríoifend miüia.fgnifcauit,ñeque aliudfuijji in caufit putarim,quam quod maiorem rationem habuerint ofenta tionis eruditionisfita quam cafligationis Ubri , quam ego máxime pra ocults babeo,legendum igiturefl,ducenos armatos mMites effun dere. Alexandria] nota efl metrópolis iam totius Aegypti empo- rium máximum mercatorum nomen retinetV'cl\iü.u.va]ttome oflii & oppidinunc ditli Damiata. APPENDIX, Olim "vniuerfa AegyptusfloruitJub "yariis regibus diuerforwfft nominum lifque ad Ptelemzos iam liere ethnicos nam Pharao- nes admodum paucifuere.Ptolemai longo tempore dmamntfvfiprt- IN POMPO. MELAM. 37 adRornanorumimperiumjndeperfráelo romano imperióres agy- ptiaperuenit ad Agarenos Arabia felicis, quorum princeps "yoca- tusfuit Sultanas,&alijfequentes quoque "yocati funt Sultani,ma- himetani omnesyegnarunt multis anms doñee a, Turcis expumaú faerunt-.pofidet iamtotam Aegyptum Soly manas Ture a , relíelo ibigabematore, qui Baxa Aegypti ~vocatur , Solebant quondam cum Sultani regnabant & Rhodus floreret ex aquis Sextiié y algo aygues mor tes quotanms bis ad Alexxdriam namgare mercatores: multi Lagdanenfei,Auiniomnfes,^y*pape euemebat, l/t naui ma gna Khodiana "veherentur^ex hac namgatione magnum fibi com- parubunt mercatores copiam uromatam & aliarum reru?n,quas in Prouincium exportabdt, magno incremeto Gaüiarum.Veneti hac nauig.it lonemjibi yfúrparuntjn qa¿ non magnum fecerunt qua- s7um,propter nauígationem. Portagalenjium. Pelufiacum ofliunt hubeí• prop'e Damiatam duclam ohm Pelufium oppidumfatvs cele- bre,Gagainws ait D'amtatam oppidum yscatum faiffe olim Helio- polin,qmdplañefigmtntum eíl, hoc oppidum expugnatum fitit u> rege diuo Ludouico m expeditione H¡erofoly mitana. Veram cum m dejeriptione Aegypti meminerit Mela Memphis & aliarum cele- bnum ciuitatum mtrorquod non fecerit mentionem Babylonia fiLgyptiyiunc Cayrum eíl ciaitus no tam magna quam fertur effe "yulet turnen populoab extern yalde frequentata, quod autem yideatur magna faciunt latiplima fitburbia m quibus domas funt inuicemfeparata ab hac emítate yocantur Sultanifaltani Baby- lonia,neq; efl illa Babylonia Chuldeorü quam erexit Semiramke Arabia. Cap. X. 'Rabia hinc ad Rubrum mare pertinet, 'fed illic magis Ista & ditior, mure atqu e bdoribus abudat:híc,niíí qua Caíio mo te attolíitur,plana,& ílerilís.portum admittit A- zoturn,fuamm mercium emporiurmquá in altu abit,adeb a:dita,vt ex fumino vértice á quarta vi gilia ortum folis oftendat. K P. IOAN. OLIVA. ANNOTA. A N N OTATIONES In Caput X' Arabia hinc ad Rubrum mare pertinet]¿;W.¿.<« Pelu* fio ofliojeflio fia dubta mihi ~Videtur,nafi Mela loquaturde "vni- uerfia Arabia ,clarum atque apertum efl Arabia de fin am non per tinere ad mare rubrum , fedpottws ad Iordanem tntuere chartam & defirtptionem ,Petraa Arabia &feltx hauddubiepertinet ad mare rubrum:Quare bic tantum loqmtur de duabus Arabits "vtita loquamur.S cdúhc magis lata &: d\úor\Sed illici.ad marera brum efifelix & "Vocatur Arabiafelix,Hic vero].i.in Arabia Petraa plana & flerilis. Portum admirtit Azorum] inpri- mis A^otum "vel A^otm ñeque Arabia Petraa efl,ñequefiliéis, nam efl oppidum ldumea:Quid ergofiíbi "i'ult ~Nlela,cum dtcitpor tum admittit Azotum,exiftimo Mela'"Voluifle\dtcere proptnquio* remportum Arabia Pétrea effe A^otum^z qüarta vigilia]a.ho rafecunda a media no fíe. Corollarium. Sedqaia hic tantum de littorahbus & maritimU regiontbm lo- quitur,dicam nonnulla de Arabia Petraa cuius in hoc loco facit mentiene Mela,na de filtci ide Mela meminit in teme, Hac Ara bia Petraa Nabathta regio antea difla magna repto eíl & mon- tuofia & arenofia nihililluflre habens , quam quodflq Ifiael quá- draginta annis ibi manfirunt, tantum efl "Vnum celebre oppidum- Vetra,~vndepetraanbi eíl mons Sina , mons Seir, Abarim mons, • Yíermon mons .popuii Moabita , Ammonita, Aedomita ¡fluuij •'• nonfiint,prater "vnumTorrentem nominexared , & iuxta térra-, promiftonis Amen fluuius,multa funt "varia gentes "veluti A- morrhatfolitudines pleraque, "vtfunt Matthanafilitudo, Cade-- tnoth filttudo, & alia'-re/tqua dicentur in deficriptione Syria. IN POMPO. MELA M. A Syria. Cap. X I. I Yria late littora tenet,terráíque etiam Ia- i tius introríus, alus aliífque nücupata no- [minibus. Nam & Ccele dícitur.,& Meíb- potamia,& Damaícene,& Adiabene,& Babylo- nia,& lu.dxi,&c Sophene.Hinc Paleílina eft,qua tangit Arabas cum Phcemce:& vbi fe Cilicio co- mittitjAntiochia olim ac diu potensrfied cúm ea regno Semiramis tenuit, longe potentiííima. Ex operibus certe eius iníignia multa funt.-duo má xime excellunt,conftituta vrbs mira: magnitudi nisBabylon, ac íiccis olim regionibus Euphra- tes & Tigris imrniíli Ceterum in Paleílina eft in- gens & munita admodum Gaza(íic Pería; aíraná vocant)& inde nomen eft,quod cum Cambyfes armis ^Egyptum peteret,huc belli tk opes, &c pe- cuniam intuíerat. Eíl non minor Aícalon. Eíl Ioppe ante diluuium(vt ferunt)condita, vbi Ce- phea regnaíTe eo íigno accola; aíErmant, quod ti tulumeiusfratrííque Phinei, veteres quídam a- ra; cum religione plurima retinent:quinetiam rei celébrate carminibus ac fabulis, feruata;que á perfeo Andromad^ clarum veíligium, bellug ma rinf oíTa immannia oftentant. 1¿*N NOTAT IONES Incaput.X I. Syria late littora tenet] Syria olim KJiriafuít & ex/en- tmtiaVomponijprotmdebaturyfqusadTtnin , quod connoten P. I O A N. O L I V A. A NN OTA. eo quodarbitratus efl Sophenem.gr Ádiabenemregiones "vltraTi- grim efe Syna,Claudim Vtolemam anguflioremfact Syriam& alij omnesgeographi,quare")•enfimile eflhabmffehac Melamex aliquo lietuflo autore,quem "y oluit imitan & recle quide propter- eadixit , Syria late littora tenet.i.Syrta alacuiüo Serbonico "vel Serboni de ifijue dd Amanum montem obtmet regionem mariti- mamlatam, térras que etiam latius introríusJ.¿."Vf Syria ha het totam regionem maritimam latamjta & mediterránea, alus aliifque nuncupata nominibus] habet inquit yarias regiones lidriis etiam nuncupatas nomínibus.Ñam & Ccele dicitur, & Mefopotarnia,& Damafcene, & Adiabene, & Babylo- nia, & ludada,& Sophene] Nam &€celo Syria diciturl.ea- ua Syria& Mefopotamia adde Syria. & Dama/cena Syria, Adiabene Syria & Babylonia Syna,<& ludaa Syria,Sophe ne Syria isla nomina "varia habet expradicl'is regionibus, non ex. áuitatibm, nam prafata nomina funt regionu.hiinc paleftina eft,qua tangit Arabas cü Phccnicejdixitderegiombm me- diterraneis quas compleclitur Syria,nunc redit ad marítimas, ait,hmc Valeslina ejl.i.ex his mediterráneafequitur marítima Va leflina qua tangit Arabas cum Vhoenice.ijnter Arabas & Vhoz- niciamfLi vbi íé Cilicia; committit Antiochia] Antiochia hic inteüigitur regio nam antea femper loquutus efl de regionibus, & nunc de regiene A ntiochena. Olim acdiui potensj in illa dicltone Antiochia debet effe periodos & addi púnelas periodus< tunepoflea de eadem -Syriafiquatur illa «serba olim ac diupotens.i. Syrid ipjá olim ac dm potens , nec debent referri ad Antiochia fed adSyrtam.Sed cum eamregno Semiramis tenuit poten- titsima.~\J.cumhocregnum Syria Semiramis tenuit potentifima fuit Syria3Ex operibus certe eius iníignia multa fimt,duo máxime cxcelluntjfint quiyoliitiliudeiusreferriadSyriayt ita legamus,ex operibus cene eius "Yidelicet Syria & non Semird- midis,mihi locus efl. ambiguus intenm tomen citrd iniuridm doblo rurn "yiroru et inuidoriídicam mihi arridere hac fntentiam,quod facile código ex aníediélis.M.ela enim pofl illa verba longe poten- nfima loquiturde Synd.,namfdtimféquuntur l/erba^x operibut .certe. IN POMPO. MELAM. . yj 'certteius.f.Syriapotentifiima- GazaijnomenThefauri &oppidi mldimaa,Aícz\on be lGppcj^o hac oppidafunt m Idumaa. AccefsiOj Tota, hac Syria hodte dtéla efl Suria, prefirtim tila mediterrá nea cuius memtmmus, regiones habet introrjüs. t.m mediterraneis. Cáele Syria.t. caua Syria mter libanum & antelibanum montes, & tota illa regio, qua efl mter illas daos montes "vocatur Dama/ce na,a Vamafco opulentifsima hodie "vrbe,hanc "Vrbem frequentant chnfliani mercatores practpué ligures & florentmi, tn hac regtone fuit creatus Adam ex limo térra. Hac ciadas habttatur a "variis fiBismahametanis noaltter quam Europa quaa "variisfiecTts chri flianis incolitur.Sunt entmgraci chriíliant altter quam nes 1/men tes ., Jünt apudpreílum loannem tn Aethtopia fib Kegypto chri- Jliam alif\aliam "vitafuá chrifliana rationem habentes* Damafci "vero funt Mahumetani a ángulo "vfi; adpedes^alu d ángulo ~vfq; ddcapat etalia multa kominu"i!anctates. Mefipptaníia regio ejl illa,qua inter dúos máximos fluuiosfita ejl Euphratem & Tignn, inde dicla mejopotamta a 7r¿\á¿xos quodlatmis diciturfluui9 ,etme- fos mediad.medta inter dúos fluuios , metrópolis huius regionis fuit Babylon dicam pojlea', Adiabene efl ad Tigrinfluumm , "viuunt Adiabenai^tcümque chñflianihabentImampracipuum penti- Jicem,quem "Vocant Cathohcam. & Bdbylonia tnteüige regionem refert dicereBabylon aut Babylontamyíam Babylon eflciuitas, Ba bylonia "Vero efl regio,inea regtone efl Babylon condita d Semira- mide,quam interfluit Euphrates flautas , nuncciuitas dicitur Bal- dac.Iudaa nota ejl in P alefltna,ínter ea teltm leedores meorum fa- dorum admonere, "vt quando audiuerint aut legerint aliqutd de Iu=* daa fciant y éteres omnes Hocajfe totam palejlinam Iudaam, nam cmnes erant Iudai , pofleatota Valeflina diuija ejl infex regiones, duasgalileas,idumeam,Iudaam, Samariam, & regionem Trans lordanem omnes has térraspofsidet Solymanm Turca.Sophenere= gio ejl "vltra Tigrin flauium "verjas Orientem j in hac regtone funt fio more chrtfltani <& habent fuum cathohcam "vt dixi pontífice fitmm.u. Palefiina antea ditlafuit Vhílifiina,d popula Philtfleu, , Küi P. I O A N. OLIVA. A N N O T A. tantum Olim idumaa dicebatur philfma prepter quinqué il las ciuitates,Ga^am,Accaron, .s4%otum,Geth. & Aflatan-fi poflea libuit maioribm noflris omnes illas quinqué regiones qu Phcenicia. Caput. XIL Hcenicen illuítrauere Phcenices, íblers 'S hominü genus , & ad bellí pacífcuie ma nía eximí um.Literas, ¿k literarum operas aliáfque etiam artes, maria nauibus adire , ciarle confligere,imperítaregétibus, regnum prejiúrn- quecommená. In eaeítTyros, aiicjuando infa la, nunc annexa terris; defecit,cjuando ab impu gnante IN POMPO. MELA M. 4o gnante quondam Alexandro iacia funt opera. Vicitenent vlteriora, & adhuc opulenta oidon antequám á Períis caperetur, maritimarum vr- bium máxima. Ab ea ad promontorium Eu- profopon dúo funt oppida, Byblos & Botrys; vltrátria fueruntjíingulis inter fe ítadiis diílátia, locus ex numero Tnpolis dicitur:tum Simyra eaílellum, &c vrbs non obfcura marathos. Inde iam non obliqua pelago3fed aduerfa adiacens , á térra grandem finum inflexo traclu littoris acci- pit.Populi dites circuníidentjíitus efficit:quia re gio fertiliSjCrebris & nauigabilibus alueis flumi- num peruia,diueríascpes maris atque terrarum facili commerciopermutatac miícet.In eo pri ma eílreliqua pars Syria;, cui Antiochia; cogno- men additur:& in ora eius vrbes,Seleucia,Paltos, Beritos,Laodicea, Arados amnéfq- inter eas eunt Lycos,& Hypatos & Orontes: tum mons Ama- nus,& ab eo ílatim Myriandros,& Cilices. • A N N O T A T I O N E S¿ \, ' y ....* Incaput. Xlí* Phceniciam illuftrauere Phcenices] Mela "voluitMgerede Phwmciafieorfiimxum tamenfit pars Syria, ñeque altter defiribit eam nifi eo ipfi quod eft Syria partícula. Solers heminum ge» ñus] Solertes dicuntur homines anium plurimarum inüentores, "yt erant Phcenices qui tam pace quamhelio etrtificiofifimierant, Ineaeft Tyros aliquando ínfula nunc annexa terris, defecit]ígo ita puto legendü-ejfi aliquando infala, nunc annexa tenis. Déficit quando ab impugnante quondam Alexandro iatld P. I O A N. O L I V A. A N N O T A. funt opera.&eft leflioperfficacior ,noñrofeculo dicitur Sur. O- pulenta Sidon] Sidon olim opulenta marítima quidem <&* apta nauiumflationibus. Ab ca ad promontorium \vttxsVO-TID^/J ab ea.f.Stdone ad promontorium í.v7t§óo'ct)7n>¡j.Lbelli affec~lus.lH>y- bio.s &cBotrys]ByblosSaltes "v»lga.Tvipolís]~vulgoTripolen Surta.Sunt,qui "Velmt Tyrum &> Sidona & Arddumefe tresil los cimtateSjCums fiententia eíl plmius.S y mira cafteilum] Ca- flelium quidemfid etiam oppidum.^Azrz&íosfhodie Margath, In eo prima eft reliqua pars Syria^cui Anthiochia; co- gnomen additurlj'.Sjw'íe Antiochena, hiñelicetaperte Scirs tni'do capite Syria m principio Antiochiam fumi non pro "vrbt, fdprsregione.$c\c\\ciz,V>úzosJ)odie GibefBcvytos, laodi- cea, Arados] Seleucia dtcla "vulgo Soldi, Berytos hodie Baru- tm, <&* eíl portus DamafLaodicea nunc Liche. Myriandros] inteüige opp¡dum,0 rontes ñuuius^nunc 1'arfara. Auctarium, Vniuerfi. hec regio m4ritima,&alia Mediterran&a fmt Se- lymani Turca^cuius nomine quemadmodum in JEgypto eíl gu- bernator nomine hngua fuá Baxan &> "vocatur hodte el Baxan de la Suriafiyria marítima eíl fta natura fertilifima, pracipue ea qua "vergit ad Amanum montem,~vbi eíl Antiochia fedes pri ma Petri Apoüoli, ciuitu ob fluuiorum amcenitatem & Abun° dantiamfxcunda quanqu.im Paleflina,"valet ómnibus diuitiis fuclibuspalmetis,et oleo, & dliis adhomtnis "Vtclum neceflariis, Turca l/aílamnt iüam regionem quandointnlerc beüum adwrfits Sultanum AEgypti,qui habitant Damafl pendentfinguli "vnum ducdtum aitreum Turcajidquefifuermtfiex m ~vna domofex du- cdtas dabuntfingulis annis,Laffa.lGppe olimfitifíima efl ob ma gnum numerum peregrmorum lüuc "venientinmjoabent ibi Turc& fias afinos ad ducendos Chnfiíanos in Hierofblymam & redié- cendosex Hierofolyma m portum loppenfim, Antiochia ad^intú num mantem hodie ditifima efl ob mterfluentes & praterfluen-* tes fluMOi,Mefopotamij Armenij necnon Babylonif tütf¿ • "tieniunt "vendendis mercibus, quas illucimportantin mediterránea I N POMPO. MELA M. 4/ til oppidum ditij?imum Alepe diElum ludáis plenum, pendens etiam tributum Turca,Baruth oppidum eíl <&* portas Damafci fatis opulentum ob merces exportatas ex occidente in Damafum, paleílina omnis, dijlributa eíl duodecim tribubus lfael,exinfti- tutione Dei, diftributio in tribus facía <& completa eíl quando plijifraelappuleruntadterram promiflionis,dicam poflea fufifi fitne, Regio tranfiordanem non yfque adeo felix efl ob yicini- tatem Arabia defería. De Alepe oppido ditifimo non memine- ram dicere,qua de hoc oppido narrauit mihi quídam probus >«• portugalenfis Antoniui de Lorono ohm Iudaus nunc Chriíiianus Lonaini in Anglia,is ex Portagaüia profeflus faerat in calicut, poflea abfolut'is negociisJuis,quoniam Callebat lingaam perfcam, mi fas fuit y na cum legato regis Portagaüia in Perfiam ad re- gem Perfarumjs cum non yeüet iterum rediré in Portagaüia per mare, accepta publica fide a Sophu rege perfarum ,penetrauit ta- tam Perfiam chaldeam, Mefopotamiam & Arabiam deferíam yfque ad Alep.ybiinuenit quamplurimos lúdaos, quos rogaait, qáifieret quod iüad oppidam effet tam diaes reYfonderant tantam effe copiam aromatum ex Perfia in iüad oppidum imperíatam yt mam oppidam effet ditifimam,nain tota Syria marítima in Ai-* lepem conueniebat. Cilkia. Caput. XIII. T in receiTu intimo locus eft magni ali quando difcriminis fuíbrum ab Alexan- dro Perfarum,fugientííqueDarij ípecta- tor ac teftisrnunc ne minima quidem, tune inge rí vrbe celebris-.IíTos fuit,& bac re írnus Iílicus di citur. Procul inde Amanoides promotorium, Ín ter Pyramum Cydnumq; fluuios iacet. Pyramus Iííb prior,Mallon pra^terfluit.Cydnus vltrá Tar- furn exit.Deinde vrbs eft, olim á Rhodiis, Argí- L P. I O A N. OLIVA. A N N O T A. uífque,pbíl Píratis,Pompeio aííignante,poíTe(Ia: nuncPompeiopolis, tune Soloé.Iuxta in pama túmulo Aran poeta; monumental, ideo referen- dum,quiaignotum,quam ob caufam iaótain id faxa diííiIiunt.Non longé bine Corycos oppidü, portu,falóque incingitur,anguílo tergore cohti- nenti adnexum.Suprá,ípecus eíl, nomine Cory- cius,íingulariingenio,acfupraquám vt deferibi facilépoííit,eximius.Grandi nanq- hiatupatens, montem littoriappoíitum, & decem íladiorurn clíuo fatis arduum,ex fummo ftatim vértice ape- rit.TuncaltédemiífuSj&quantüdemittitur am- plior,viret lucis pubentibus vndique, & totum fe nemorofo laterum orbe compleclitunadeb miri- fjcusacpulcher, vt mentes accedentium primo afpectu conílernatrvbi contemplad durauere,no fatiet.Vnus in eum deíceníus eft,auguílus,afper, quingentorum 6c mille paífuum, per amcenas vmbras, & opaca íylua; quiddam agreíle refo- nantis,riuis hinc atque illinc fluitantibus.Vbi ad ima peruentum eíl,rurfus ípecus alter reperituiV obalia dicendus.Terretingredietesíbnitu cym- balorum,diuinitus & magno fragore crepitan- tium.Deinde aliquandiuperípicuus,mox & quo magis fubitur obfcurior,ducit aufos penitius, al- téquequaíi cuniculo admittit. Ibi ingens amnf¿ ingenti fronte fe extollens,tantummodb fe oíle- dit:& vbi magnum impetum breui alueo traxir,. iterum demerfus abfeonditur. Intra ípatium eíl magis IN POMPO. MELA M. 42 rriagis quám ve progredi quiípiam auílt, horribí- le,tk ideo incognitum.Totus autem auguílus,&z veré facer^habitariq; á diis &c dignus & creditus. Nihil non venerabile, & quaíi cum aliquo nú- mine fe oílentat. Alius vltrá eíb3quem Typhoneü vocant,oreangufto3& multúm(vtexperti tradí- dere)preíTusJ& ob id aííidua nocte íurTufifs, neq; vnquam perípici facilistfed quia aliquando cubi le Typhonisfuit,& quia nuncdimiííamíe con- feíbimexanimatjnatura fabuláque memoradus. Dúo deindepromontoriafunt,Sarpedon3finis a- liquando regniSarpedonis, & quod Ciliciam á Pamphiliadiftinguit, Anemurium ánterque ea Celendris,&Natidos Samiorum colonia;:íed Ce íendris Sarpedonipropior. ANNOTATIONES In Capul. XIII. At in receíTii intiwío locus eíl] in Jim ifico , locas : Me ejl pars montis Amaniex qua Alexander profficiebat Darmfu- gietemiNunc ne mínima quidem,tune mgenti vrbe ifíbs fuitjlegenunc ~yero,fmt iffos deleta: fedmiror, quodbic non me- minerit huiusnommis Cilicio,,nam Geographi & iüi per'aifimi aiunt diclamfuijfe Ciliciam d Cilice Phoenice Agenoris filio , di ctafuit olim Hypachia,Ama.noiáe$] portafunt Amani mon* tis "yhifinitur A.manus mons & ibi quoque efl promontorium* Pyramus Iííb prior Mallon prxterfluit]/^ propier, Mal- lonnunc MaloJTatCusjnuncTarfo.patria educattonis Pauli a- pofloli:fed non eius natiuitatis,nam natas ejl in Iudaa in oppido Gifcali.Lucis pubentibus].0¿"£#íí'S#í.Contemplan du- t&x\tzz\.i.depofiiermt metum& iüam conflernattonem quam L ii P.IOAN.OLIVA. ANNOTA. prime contrahunt dffeclu.Vcmtusjtta legebatur in meis primis leólionibus mterim duditoribus excipietibus ex me dnnotatiucuUs yifum efl mutare locum & pro penuuí,penitius reponere. Qu.em Typhoneum \ ocát\legeTryphoneum,yt dica poflea. Cubi le Tryphonis fuit]/f Corollarium,.. •': Cilicia olim diuidebatur in Ciliciam afberam,qua eíl inter dua promontoria Sarpedona et Anemuriü,& Cdmpeflrem,quaefll Sarpedone yfque ad Amanum motem. Hac regio fuit olim latifl- fma nam protendebatur yfque ad Pelufum Nili Oílium, cuita dttion'u^poíleaquam Turca occupauítfhdbuit rdtione'mdximam-, nam Bafanum prapofit infgnem toti Cilicia & Syria, noy, ef regio yfqueadeofertilU,plm enim habet. iocunditatk quamfer= tüit at'u ,ob egregios fluuios. In hac regione praterTarfm,non eíl quodfitadmiratione dignum, Caterum oppidd líliws regionisob propinquitatem exercent mercaturam cum Cypriis yicinis, nam non eíl lilis abundeprouentus, dúofunt oppida in.Cypro, qua ma gno fint adiumento Cylicibus Salamina, Nicofafac dúo cer* tam. cum ciuitatibm Syriafabitantes hodie.yocantur Cypriotu Pamphilia. '••Gaput- 14*. N Pamphiiia eílMeías nauigabilis fjm uius., oppidum Syda, & alter fluuius Eu- rymedon. Magna apud eum Cymonis Atheniéííum ducis.adueríus Phcenicas.&; Perfas' rvauaMspugnayatque victoria fuit.Mare qu-ó pu gna- IN POMPO. MÉ'LAM.' 43 gtiatum eíl,ex edito admodum co]Ie proípedat Aípendos, quam argiui condidera-nt, poiTedere finitimi.Deinde alij dúo validiííimi fluuij,Oe- ílros,& Catarades. Oeílros nauigari facilis: hic aula fe precipita!, ita didus. ínter eos Perga eíl oppid*um,& Diana;,quam ab oppido Pergeam vocant,tempIum.Transeoídem mons Sardemi- fos,& Phafelis á Mopíb condita, fiáis Pamphili^. ANNOTATIONES Incaput. XIIIL - Pamphilia ab arborum copia diflam efe fmt, qui fribant, Mofipiafuit antea Alij aiunt efepartem Af aminora. Melas Nauigabilis]emí¿¿» parte Taurimotis. Oppidum Siásijolim opulentifimum.O eñr os &c Cataractesjce/froí nauigabilts ori- turinTauro & Catarafleseodemmodo} Perga oppidum]o£» ptdumfuit celebre Perga* A PPEND I X, HAC regio ~vna cum teta Afta minore "yt nonuüis placet Ana tolialiocaturfue Turchia, Anatalia dtc~la.i.Orientali$ regio fér til fima & feracifima, oppidum habet .Attahamhodie Sata* Uam in quam defendmtmterdum Hierofolymam naíágant.estma xima fnt Cyprtis negocia cum ciuibus SatalÍ£,Gubernat &* me- deratur hanc regionem Bajjanui difluí Anateliaftb Solymam Turca* h^r Tauri promoñtoriagrandem íinúm ckuditéTá'ú' L iii P. I O A N. OLIVA. ANNOTA. ras ipfe ab Eois Iktoribus exurgens, vafté fatis at- tollitur: deinde dextrolatere ad feptentrionern, iinift.ro ad meridiem verfus, it in occidentem re- ¿tus & perpetuo íugo , magnarúmque gentium, qua dorfum agit terminus. Vbi térras dirimit,exit in peíagus.Idem autem &c Totus,vt diótus eft,di- citur etiam,qua ípeclat Orietemrdeinde Hxmo^ des & Caufafus, & Paropamifus.tum Caípia;py- le^Niphates,&armenia; pyla; , & vbiiam noítra maria contingit,TaurUs iteru. Poít. eius promon torium Humen eíl Lymira,& eodem nomine ciui tasratque vt multa oppida, íic pra;ter Pataram nó illuítria.Illam nobilem facit delubrum Apollinis quondam opibus,& oracuíi fide,Delphico fimile Vltrá , Xanthus flumen , & Xanthos oppidum, mons Cragus, & qua; Lycia finit, vrbs Telmifos. N N OT ATIONES In Caput XV, - .Xycía continuo cognominata a. lyco rege Pandíonif íiMóf^biejl continuo debet effe colum,quafi diceret lycia feqttittw fiaúmqugdjit Lycia núncupata a lyco Pandionisfilio ait Strabo hoc ejp aduerjus H'omerum,lnfefta,ta. olim chimere, ign.íbus] chimerammontem¿gneumridet Strabo,quamquanonneget mon ten* ibi efje hoc nomine appeUatum,fed negat dlum euomere ignent, Taurus ipfe ab Eois Iktoribus exurgens]. i.Orientahbuf, ortü enim habet ¿nOriente.Va.ne fatis attoliiturj.í. altis "ver* ticibus.lt in Occidentem recius perpetuo lugo], i.folido &* contimo. Magnarúmque'gentiu,quá dorfum agit, ter; minus] Seriearegipñjs,Gymnofophijlaru^ $rianortím,Sógdiañomm¡AriajDrdngidn£,Gedrofia, Aracbo- ' : ' * " fi&} I N POMPO. MELA M. " 44 fl£,Margiana,Hircania,Partia,Media,MeJopotamia, Arme nia mama & minoris,Cilioa,Pamphylia,& Licia,, "Vbi exit in pelagus Aátm autem & totus,vt diftus eJtjdicitur etiam, quafpeftat Orientem]/^? ZÉ/WÍ aute & T'auras,deindeHa- tnodes "vbiincipit Ramentum Imai ¡nontis.Caucafus.propé Alba - niam & iberiamjnter hyrcanum mare & pontum Euxinum,pa ropamijas é regione Baclriana Aria, Gafyia, Pyla ad mare Cajpium,Niphates admediamP arthiam & Hyrcaniam,Arme. niapyla ad Armeniam maiorem,& "vbiiam noílra maria attin gitjnlycia.pojl eius promontorio, eius.LTauri,na in Lyciáybi exit m mareTaurusjicut inpricipio l/ocatur. Patata] nomen retínete AHfx¡A¿tJlae ajjumptio. A Patera "Vjqae ad phrigiam aiunt nunnuüi ejje AJiam mino nm,hac Lycia regioparet Solimano,ohm 1/iuebant Lycij Pa- philici latrecmis erant enimpyrata Lyciis eunttbmm Pamphy- liam,~vt fcinderent ligna conficiendorum nauigiorum gratia pojjet quidem noflro tempore ejje dwtes nam hac regio portuofifsima ejl, pojfentfacile naaigafe mam mare noftrum,hodie hac regio dicitur Bnguia. Caria. : - Caput.' XVI. Ariafequitur hábitatórineerta; originis Álijindigenas.,funtquiPeIafgos, quida Cretas exiftimant. gensvfque ebquon- dam armorum pugna;que amansy vt aliena etiam bella mercedeagerent. Híc caílella aliquot funtr deinde promontoria. dúo, Pedalium & Crya i &c fecundara calbin amnem caunus oppidum, vale tudinehabitantium infameinde ad Halicarnaí- fonha;c adiacent: Rhodiorum aliquot colonia;? P. I O A N. O L I V A. A N N O T A portus duo,GeIo3,& cui ex vrbe quam amplecli- tur Thiffamiíla cogn ornen eft. ínter eos oppidü LarumnaJ& Pandion collis in mare emiíTus: tum tres ex ordine ftnus^TliimniaSjSchenuSjBubeíTus Thimnia; promontorium Aphrodiííu eft: Schen9 ambitHilam:Bubeíius cinotum: Gnidus in cor-: nupeniníulce :intérqueea& Ceramicumfinum inreceiTupoíita Euthane.HalicarnaíTos Argiuo- rum colonia eft:&: cur memoranda íit, prarter co- ditoreSjMaufoleum efEcit, regis Mauíbli monu- medtumjVnumdemiracuIiSjfeptem } Artemifie, opusTrans Halicarnaííbn íllafunrjittus, Leuca: vrbes, Mindus^Aryanda^Neapolis^nus ^IaíiuSj de Bafilicus.In Iaílo eft Bargilos. \ \ANNOTATIONESa • 'In Cdput XVI. • Caria Sequitur habitator incerts originis] Sunt qui di- cant eosfuijfe CretenJcs "yti propriis legibus , quod mihi non fit lieriflmile, ego non dubitarem dicere ees fui/Je Rhodios, Calbin] fluuius ejl,Oriensint'amento quodam Cragimontis,Czunus op pidú m] "vulgo Magri iuxta Calbin, Caunij ifli 1 cretenfibus hit' buerunt eriginem,W zlemdinc habitan tium inízmejregioil' la eflfehx "valetpometis & multitudine pomorum ñeque abefl & "Vero regionem iüam Iraletudinariam ejje nam habitantes juntes' Homerus ¡oye yind^de luis dixitflratonicus Citharoedus, quod Horneras, ikad. ?• Ta[e quidemgenus efl hominum,quale eflfoliorum. Cum "vero í& Caunij incuJarent,quod "vrbem ~vt morbidam carperet, reflondijfe eum aiunt,Ego eam mórbida dicere auflm, "vbi mortui ambulant. Indead Halicarnaííbn hazc zdiacentjHalicamaJfius efl op pidum infmulflhmi doricifitum. Caridto I N POMPO. MELA M. ^ Addiüo, Cariam cum Doride mifcent canfundunt plerique, imoCd- riam cum parte Ionia,nefcio tamen qua ratione , yfque adfinum Iafium Cariam protendi ~volunt,qui fcnbunt, Caria non effe Afiñ minora in Cariaprarfarifima ciuitates funt Halicarnaffus, Gni- dw¡ & Aphrodifium,hac regio dúo refficit maria Occidentales*?* Meridiondle,Infzne ~Vergit ad Septentrione,Infignes ibifunt finus & Portus admirandaflationis,& quia refficit dúo Ola mana "vi ciña "varia & multa ínfula, pracipue Rhodo admercatura apuf- fima,quamquam olimfuerit inter Rhodtos et canos beüum atrox, imo bodie Rhodij funt infeíli Cdribus,&* enim quado Rhodos erat Chriflianorumfemper Rhodij infeílabant Cares, & contra : fed iam Solymanus qui eíl dominas, compofüit omnia, Gnidus hodte dicitur cabo de Chio, lonia. Cap. 17. Oíl Baíilicumlonia aliquot fe ambagi- bus íinuat: & primum á poííideo promó- torio inñexum indican s,cingit oraculü ApolliniSjdidumolimBranchida;, nunc Didy- mi.Miletum vrbem quondam Ionia; totius_, bellí pacífque artibus principem, patriam Thaletis a- ítrologi, & Timothei rnuíici, & Anaximandri phyíici^aliorüque ciuiuminclytis ingcniis, méri to inclytam,vtcunq; loniam vocat:vrbem Hyp- pinjamnismeandriexitum, Latmum monterm, Endymionis á Luna(vt ferüt) adamad fábula no- bilem.Deinderurfusinflexa, cingit vrbem Prie- nern,& Geííí fluminis oftium:moxquevtmaiore circuitUjitapluracompleditur. Ibi eít Panioniu p. I O A N. O ti VA. A N NOTA. íácra regib3& ob id eo nomine appellata, qubd carneo mmuniter ionescolunt.Iibiáfugitiuis^vt aiunt,co ndita(nomen fama; annuit)Phygela.Ibi Ephefus, & Diana; clariílimum templum, cjuod Amazon es Aííapotir^confecraíTetraduntur.Ibi Cayftros amnisibi Lebedos,Claríque Apollinis fanüj quo dManto Tirefia; filia, fugiens vectores Thebanorum Epígonos,& Golophon, quam Mopfus eiufdem Mantus filius ftatuit,ad pro montorium quo finus cIauditur,quod altera par te alium,q uem Smyrnasum vocanr,efBcit, angu- ftisque ceruicibus reliqua extenditjnde latius a- bit in pein fule_ faciem,íüper anguftias,hinc Teos illincClazomena:&quiaterga iungunt cofinio adnexa maris, diueríis frontibus diuería maria profpe cHt. In ipfa peninfula eíl Coryna. In íinu Smyrna;o eft Thermodon amnis, & vrbs Leuca: extra eum,PhocisIonia; vltima. *A. N N O TAT ION E S. ." • Incaput.XV 11. Poíb Baíiiicum \on\¿\peñ BafdictmUnia Baflicumfinu inteUige.0* reífice chartam, Aliquot ambagibu.s] finibus. ~h>{\\ctum\oppidumfuit olim celebratifimum nunc diElum,Me la fam^onditum enimfuit a, Neleo^uigenere Pyliusfuit. Vtcú- que Ioniam vocant]/ Corollarium. VniuerfaIonUregiofertilifimaefl,ab Occidente enim habet Aegeum mare,quod nunc archipelago dicitur.i. princeps mariam propter regiones quas y trinque alluit in Afia Europa illuílres fecundif irnos,nam in Europa alluit totam Macedoniam litto- ralem, in Afia Ionio & ariam & Phocida yfque ad HeÜeífon- tum,pr JEolis. Cap. 18. ¡Roximaregio3ex quo ab Aeoliis ineoíi ¡ccepitjAeolis facta^anté Myíia:S¿ qua [Helleípontum attingic Troianis poííi- dentibus, Tro as fuit. Primam vrbem á Myrino M ij -,. P. I O A N. O L I V A. A NN OTA. conclitorejMyrinam vocant:fequentem Pelops ílatuitjVicro Oenomao5reuerfus ex Gracia: Cy- men nominauit,pulíis qui habitarant dux Ama- zonum Cyme.Suprá Caicus inter Eleam decur- ritJ& Pitanem illam^quae Archeíilam tulit, nihil afErmantiSj Acadamia; clariíEmum antiftitem. Tum in promontorio eft Cana oppidum, quod prateruedos finus excipit non pamus^fedlonge ac molliter flexus 5 retrahenfque paulatim aras, vfqueadima montis Ida;. Ifthmos,paruis vrbi- bus aíperfus eft, quarum clariííima eft Ciftena. Gremio interiore campus Thebe nomine , A- drimittion,Aftyram^EteíTam, oppida. eode quo diciaTuntordineadiacentiajContinet. In altero latere Antandrum.Dúplex caüfa nominis iada- tunalij Afcanium JEnex filium cüm ibi regnaret captum á Pelaígis^ea fe redemiífe commemorati alij ab iis putant conditam^quos ex Andró Ínfu la vis 6c feditio exegerat. Hi Antandrum quaíi pro Andronlli quaíi pro. viro accipi volunt. Se quen s tradus tangit Gargara,& Aflbn,^Etolorü colonias.Tumíinus alter ¿^ouSa^, non longe ab Ilio littora incuruat.,vrbe}belloíexcidióq; cla- riílima.HícSigseumfuitoppidum., híc Achiuo- rum fuit bellanrium ftatio. Huc ab Ida;o monte demiífus Scamander exit,& Simois, fama quám natura maiora ilumina, Ipfe mons vetere diua- rum certamine,.& indicio Paridis memoratus, orientem folem alicer quám in, aliis terris folet IN POMPO.MELAM. 47 afpici,oítentat. Nanqueex fummo vértice eius fpeculantibus , pené a media node íparíiignes pafíim micare,8c vt lux appropinquatita coire, acfeconiungere videntur3donec magis magifq; colledijpaucioresíiibindeiCk: vnaadpoílremum flamma ardeant.Ea cum diu clara & incendio fi nolis efmlfit,cogit fe, ac rotuna fit ingens globus.Diuisquoquegrandis, & terris annexus apparet: deinde paulatim decrefcens, & quanto decreííit,eo clarior: fugat noaiííimé nodem, &¿ cum die iam íbl fádus,attollitur. Extra íinü funt Rhctaja littora, Rhetaso &c Dardania claris vrbi- bus:Aiacis tamen fepulcbro máximeilluítria.Ab bis fit ardius mare,nec iam abluit terras,fed rur- fus diuidens anguílo Helíeípontifreto,littus ob- uium finditjfacitque vt iterum terrs., qua fluhy latera fint*. NNOTAflONES InCaput XVIII. Ab JEo\ibus]gr¿eci aliorumpoetarum¡omnia ñeque poffunt¡ibi perfiadere illa omnia¡ qudt apud Homerum funt ¡cripta, APPENDIX. Aeolispars Afta minomolim magni nominis &fertilitatis ~)>elmaximz,nunc redadla ad domunculas Turcarum,non enim ita colitur hodie illa regio~vt quondam cultafuit, poetaritmfabulis in* clyta,feculo imperatorum orientalium chriflianoru máxime exor- nata.Myrina oppidum nunc Sebafiopolis appellata iam non obfin ri nominis ob mercaturam,Sigeum oppidum & promotorium,mc caput¡anfla Marix, H.eUes~f>ontus,fretueJl ex parte Afiz a chri fiianis pofsidentibus Afiam minorem diflum Brachium S. Geor- gq,ab Europaeis exaltero latere elfar de Callipoli ob oppidum ibi.fi- tum Callipoli dicíum hoc efi pulchrum per fretum tfludTurc£,qni iam totam Afiam minorem occupauerant, multa mala intulerttú Chrifianis, &> hec fuit ars militaris Ture je , "Vi priws oceupartt Ajiam minore', ex qua pofet ¿rruptiones in nos liberefaceré ñeque ex ea parte ipfim damnum aliquod accipere, namfi totam illa re gí one Afits minorts Troadts et Bythinite reliquifiset in expugnatas, nullitsfuifiet illi traieclus ex Afia in Thraciam &* conjlantinopo lim res admiranda nunquam defuit ymtsproditor in omni homi- . num flatujdexperiuturprincipes indies,quamquam T/tpaulo libe rim loquargr&ci dejares in plerífqusfuerunt negligentes <& fécor- des,& alij principes Chrifliani multo negligentwres , non dabk» faeluhoefuifie ob nafra crimina, & quia non refipifiimus indits res Chrifianalabitur in deterius. Bithynia Caput. XIX. Nterius Bithyni funt, & Maríandynei. In ora Graía; vrbe%Abydosr& Lampfacü; Parion & Priapos. Abydos magni quon dam IN POMPO. MELA M. 4g damamoris comercio iníigniseít: Lampfacum Phoceis appellantibus nomen ex eo traxit, quod eonfulentibusin quafnam térras potifsimum ten derent,reíponfü erat,vbi primum fulíiíTet, ibi fe- dem capeíTerét.Tum rurfus fit apertins mare Pro- pontis.InidGranicus .eífunditur,pugná,c]u^ pri mum inter Perlas & Alexandrum fuit, nobilis. Trans amnem íedet in íeruice peninfula; Cyzicü: nomen Cyzkusindidit, quemáMinyisimpru- dentibus,cum Colchospeterent, fufum acie ca> íiimqueaccepimus.Pofl placía , &Scylaceparu£ pelaígorum colonia;. Quibus á tergo imminet monsOlympus,vtincol^vocant, Myíiusds nu men Rhyndacum mea qua; fequuntur , emittit. (Sirca angues nafcuntur immanes,neque ob ma- gnitudinem modb,fed ob id etiamirabiles, quod vbi in alueum eius ^ftus,íbléque fugerunt, emer- gunt atque biant : fuperuolantéfque aues , qua- uis alté & perniciter ferantur, abforbent. Trans Rhyndacum eftDafchylos, & quam Coiopho- nii collocauere Myrlea. Dúo funt inde modici íi- nus:alter fine nomine Cían anrr.'cclitur,Pbrygi^ haudlonséiacentis opooitunifsimum emporiü: i - r alter Olbíanos. In prorru n Dorioíert Neptunifa- num,in gremio Afíacon. i Megareníihus condi- tam.Deinde priores terr? iterum iacent, exituríq^ in. pontum pelági canalis angufcior. Europam ab AíiaftadiisquinquédiftermmarThracius (vtdi- &um eft.) Bofphorus. Ipfis in faucibus oppidum, P.IOAN.OLIVA.ÁNNOTA: inore templum eft: oppidinomen ChalcedonV auctor Archias Megareníium princeps. Templi numen Iupiter,condkoreIafone.Híciam fefein gens Pontus aperit(niíi qua promotoria funt) huc atque illucjongo reótóque limite extentus^íinua tus cet.era.Sed quia contra minus quám ad leuarrt &dextram abfcefsit3moIIihusfaíligiis,, doñee an güilos vtrinque ángulos faciat3inflec1:itur ad for¿ má<5cythiciarcusmiaximéincuruus,breuis atrox nebulofuSjraris ílationibusmon molli ñeque are- nofo circundaras littore3vicinus aquilonibus: 8c quia non profundus eftjflu&uofus atque feruens: olímexcolentiumí^uo admodum ingenio Axe- nus:pbíl comercio aliarum gentium mollitis ali- quantum moribus^diclus Euxínus.Ineo primum Mariandynei vrbe habitant,ab Argiuo(vt ferunt) Herculedatam3Heracleavocitatur : idfame/fidé adiecit.Iuxta ípecus eíl Acheruíia } ad manes (vt aiunt)peruius, atque inde extractum Ccrberum exiílimant. A N N O TA T I O NE 3 In Caput XIX. Interius Bithyni funt] indicatBithynos non effe maríti• mos ,/edpotius mediterráneos ¡interius inquitfmt, id eít,in medí' terraneis. Smt,qui ~volunt k Thmis Thracix populis originen* dft~ xife ¡Bithynia Ilacata fuit olim Mygdouia Bithynia dicta * Bithino regeThrace, Mariandyni] popuii Paphlagonihus fi' nitimi,prop¿ Bithynos, In ora Grais vrbes, Abydos,& laHí* pfacumjParion^ prÍapos,Abydos magni quondáamo ns] I N POMPO. ME L AM. . 4i> iis]Leandr¿& Hero,Ta.m ruríus fit apertius mare propo- risjpaulo apertiws propontis diflum quid dntepontum , liocatum lodie Id candide Conflinopoli. In id Granicus effunditur] in idmare Granicus fluuius effunditur,apudiliumfuit prima yiSio- ria Alexandriin Afla. Cizicum]bodie dicitur^^.Parion] parijfe "vulgo . Lampfacum] uunc dicitur Cirfl, Circa An- gues naícuntur ímmanes] <& alia,qux Jequunturflmtfabulo- Jd}D3.Cch.ilos]DiaJquilohodie. Cha.lcedon~\nomenretinet ibi, concdium chalcedonenf.Condkotc Iaíone] lege Conditorla- yów.Scythici arcus]"Vr habet M.Terentius Vano, Axenus]?» hofp'italis,Euxmos]benehoifitalis.lux.iz fpecus eíl Acheru, fiajfahulofa omnia. Paphlagonia. Caput. XX. =p|gj; Vm TÍOS oppidum 3 Milcíiorum qui - "dem colonia , fed iam foli gentífque Pa- .phlagonum : quorum in Iktoribus pe- né mediis, promontorium eíl Carambis. Citrá. Parthenius amnis vrbéfque Seíamus,& Cronna, tk á Gytoro Phryxi filio poíita Cytoros, Tum Cimolis accolkur, & qua; Paphlagoniam finir, Armen e. A N N O TATIONES Tn Caput. XX. Paphlagonia,antea diñafuit Pjl&menia.Tum Tíos o ppí- düra Milciiorum quidem colonia]¿?4#ccondiderimt Mile- fii eo tempore, quo "vnd cum Psrfls pugndrunt dduerfks Afanos flosminores,Sedia.m Soli gentiíque Paphíagonum] ndm dntea erat Müeflorum non enim erdt in Pdphldgonidfidin Ponto» Promótorium Carambis] hoc promontorio 1/alde exc urrit m «¿re.Parthenius amnis]«£ Gigante monte flmt in Pon tum* P. I O A N. OLIVA. A N NOTA. Au&aurium. Iíi Tios retinet nomen ablatofigma Itltimo.Cronna Comana noflro feculo Cimolis nunc Cinopolts. Chalybes. Caput. 21.. Halybes proximi clariflimas habent Á- miíbní&Sinopen^Cymci Diogenis pa trian!.amnes., Halyía, & Thermodonta. Secundurn Halyn vrbs eft Lycafto: a Thermo-» donte campus,in eo fuit Themifcyrum oppidú, fuere Se Amazonum caftraddeo Amazonum vo^ cant.Tibareni Chalybas attingunt,quibus inri- fu lufuque fummum bonum eft. Vltra Carambin. MoiTyncecijturresligneasfubeunt3,notis corpus omne períignát^propatulb vefcunturmromifcué concubunt: 6c palám reges fuffragio delígunt, vinculifque Se arctiííima cuftodia tenent: atque vbi culpam praué imperado meruere: inedia diei totius afEciunt.C^terúm aíperijin cuíti, pernoxij appulíis.deinde minus feri.verúm & hiincondi- tismoribus^MacrocephalijDifcherijBuxedi.Ra- raívrbes,Cerafus Se Trapezus máxime illuftres. Ip.de is locus eít, vbi finem ductus a Bofphoro tr actas I N POMPO. MELAM. ?0 tractus ac cipit,atque inde fe in íinu adueríl litio" risrléxuatcolens^anguítiiTimum Ponti facit an gulum. Híc funt Colchi. hinc Phaíis erumpit. Híc eodem nomine, quo amnis eft, Athenifta- gora,Mileíio dedu&um oppidum. Híc Phryxi templum,& lucus,fábula veterepellis áurea; no- bilis. Hinc orti montes,longo fe iugo, & doñee Rhipha;isconiungantur,exporrigunt: qui altera parte,in Euxinum & Moeocida,& Tanain,altera in Caípium pelagus obueríi, Ceraunij dicuntur. Iidem aliubi Taurici,Mofchi,Amazonici,Caípij Coraxici,Cauca íi,vt alus aliiíiíe appoíitis genti- bus,ita aíiis aliifque dícti nominibus. At in pri mo flexu iam curui littoris oppidum eft, quod Gra;ci mercatores conftituiífe,& quia cum ca;ca tempeftateagerentur,ignaris qua; térra eífet, cy- gni vox notam dederat, Cygnum appellaífe di- cuntur.Reliqua eius fera; inculta;que gentes, va- fto mari aííídentes tenent, Melanchlami: terre- ílria, Sexfolyta;, Coraxi, Phthirophagi, Henio- chi,Achxi,Cercetici. Etiam in confmio Mceo- tidis Syndones.In Héniochorü finibus Diofcu- Caftore 5c Politice pontum cum Iafone in- greílisrSyndos, in Syndonum ab ipíis terrarum cultoribus condita eíbobliqua tune regio, & in latum modicé patens, inter Pontum paíu deque ad Bofphorum excurrit,qua; duobus alueis in la- cu m & in mare profluens,Corocondamam pen- infulamreddit.Quatuorvrbes ibi funt, Herma- P.IOAN.OLIVA. ANNO TA. naiTa,Cepce,Phanagoria,&: in ipfo ore, Cimnie^ rium.Hác ingreíTos lacus accipit longé latéque diffufus,quá térras tangit, incuruo circundatus li.ttore: qua mari propior eft, (niíi vbi aperitur) quaíi margine obduclus, citra magnitudinem, propé Ponto íimilis. Oram que. á Bofphoro ad Tanain vfquedefleclitur,Mceotici incolütjTov reata2,Arrichi,Phicores,& oftio fluminis proxi- milaxamathaj.Apudeoseafdem artes fcemina;, quas viri exercent,adeb vt ne miíitia quidem va- cent. Viri pedibus inh^rent,fagittifq, depugnat: ille equeftre pr^lium ineunt.Nec ferro dimicant, fed quos laqueisintercepére,trahendoeonficiüt.. Nubunt tamen,verüm vt nubiles habeatür3 non ínstate moduseftmifi qu^hofteinteremere, vir gincs manent.Ipfe Tañáis ex Riph^o montede- iecius,adebprecepsruit,vtcum vicina ilumina,, tum Mceoris &BoípKorus,tum Pontialiquabru mali rigore durentur,folus eftus hyeménq, iuxta ferens,idcm femper,& fublimis,indtatufque de- currar.Ripas eius Sauromate^ & ripis heretiapof- íident.Vnagens, aliquot popuii, & aliquot no mina. Primi Meotici yvHKoK&cróvySUoi, regna A- mazonum. Fcecundos pabulo,ad alia ftenles nu> dófque campos tenent Budini. Geloni vrbem li- g neam habitant. Iuxta,Thyrfagete^ Turcequc vallas fyluas occupant, alunturque venando. Tum continuis rupibus,laté aípera tk deferta re gióle! ArymphejDsvfq;permittitur. His iuftiffi' I N POMPO. M E L A M. " yi ni i mores.Pro domibus nemora, alimenta bacca; & maribus & foeminis nuda funt capita.Sacri ita- quehabcntur, adeóqueipfosnemode tamferis jis crentibus violat, vt alus quoque ad eos confu- giífe^pro aillo fit.Vltrá furgit mons Ripheus , vl- traque eum iacet ora,que_ ípe&at oceanum. A N N O TA T I O NE S In 'Caput XXI.. f, Chalybcs funt ptoxitníjHomems vocat eos Alimones,gens efl,qu& nudafoiit met alia., A rn ifo n & fin op c m] Sut, qui Am't- jo» inCáppadocia conflituant fynopem y ero in Paphlagonia,Sy- nope nunc diElá Synopi, & Amifon Quinopoli.ThcmiCcyvum oppidum] De Ama%onibus dixi. Raras vrbes Cerafus , & Trapezus] Cerajia Cerafo nunc, Trape^us Trapisonda caput totimimperij. Colchi] natíopercelebris, reliqua omnia pofsidewt Tartarí yfque adEuropam. Additio. Magna efl mutatio barum regionum nam tota hdtc regio qUA omnes iflas ciuitates compleclitur yfque adlacum Cafpium Tarta ría minor dicitur,fub ditione Magni cban,regió efl afpera & mo= •tufad barbarifimis hominib'nshdb'iiatd'in-hdcregUhe éflmagna Bulgaria non illa TheophilaSlí qua éfl in Europa fed alia. De hac regione femper efl c&ntentto ínter Turcas & Tártaros eiufde gene- ris ambos,ambo enimfunt Scythx-. . -'y ..; ,., r. 1 . ^POMPONII ME' LJE DE SITV ORBIS LÍBER II." Scythia Europea. Cap. I. °\ Six in noftru mare Ta- nainque vergentis qué dixi, finís ac fit9 eft. At per eúdem amnem in Mceotida remeatibus, ' ¿ ad dextram Europa eft modo íiniftro laterein nauigátium appofita, ac Ríphads montibus (nam tk huciIIipertinet)proxima. Cadentes aííi- dué niues adeb inuia efficiunt, vt vltrá ne vífum quidem intendentium admittant. Deinde eft re gio ditis admodum íbíi3mhabitabilis tamen quia Gryphifasuum &c pertinax ferarum genus^aurum térra penitus egeftü miré amant, miréque cufto- diunt,&fimt infefti attingentibus. Hominupri- mi funt Scythe^Scytharumque3queis íinguli ocu- li eífe dicuntur,Arimaípi.Ab eis Efledones vfque ad Mceotida. Huius flexüBuges amnis fecat. Aga thyríi&Sauromata; ambiunt: quia pro fedibus plauftra IN POMPO. MELA M. st plauftra habent,didi Hamaxobita;. Obliqua tüc ad Boíphorü plaga excurrens,Ponto ac Mceotidc includitur.In paludem vergentia Satarche. tenét. InBofphor um Gimmericü oppida,Myrmecion, Panticapeum,Theodofia,Hermiíium. In Euxinü mare, Taurici.fupereosmiusportuofus, &c ideo m\(¡sKt(jdu) appellatus,prom6toriis duobusincludi tur. Altera KP IS^ÍTOTTOPvocant, Carambico,quod in Afiadiximus,patet aduerfum:Partbenion altera. Oppidum adiacet Cherronefus,áDiana(íi creda- tu^conditumj&Nymphasoípecu, quodinarce eius Nympbis facratü eft , máxime illuftre. Subit tum ripam mare, 5c doñee quinqué millia paíTuü abíit á Mceotide,refugientia vfque fubfequens lit tora3qu£ Satarcha; 5c Taurici tenent,peninfulam ieddit.Qu.od inter paludem 5c flnum eft,Taphre, nominatuníin9, Carcinites.In eo vrbs eft Carci- ne,quam dúo ilumina,Cerros 5c Hypaciris, vno oítio effluentia attingüt: verum diueríis fontibus &aliundedelapíi. Nam GerrosinterBaíilidas 5c Nómadas euoluitur.Sylue^ deinde funt, quas má ximas ha; terre^ferunt,& Panticapes, qui Nóma das Georgófcjue difterminat .Terra tum longé di- ftéta excedésjtenuiradice littori adneditur: poft, fpatiofa modicé,paulatim fe ipfa faftigiat,& qua- fi in mucronelonga colligens latera , faciepoíiti eníis alleda eft. Achilles infefta claífe mare Pon- ticum ingreíTus, ibi lúdicro certamine celebraífe vié£oriamJ& cu ab armis quies erat,fe ac fuos cur~ P. I O A N. O L I V A. A N N O T A.1 fu exercitauiífe memoraturiideo dicta eíl,<%Vof«í %<'Meiof.Tum Boryítenes getem fui nominis ablu'ie inter Scythie; amnes amceniííimus:turbidis alijs, liquidiílimus defluit, placidior q ceteri ? potaríq; pulcherrimus.Alit laniísima pabula, magnófquc pifces,quibus & optimus íapor,& nulla oífa funt. longe venit,ignotífqiie:ortus e fontibus , quadra- ginta dierumiter alueo ftringit, tan toque fpatio nauigabilis, íecundum Boryíthenida & Olbida gr^ca oppida egredirur.Cailipidas Hypanisinclu dit3ex grandi palude oritur 3 quamMatrem eius acco'le; appeliant : & diu qualisnatuseit.de fluit, Tándem non íongé á mari, exparuofonte , cui Exampeo cognomen eft,adeb amaras aquas acá pit,vtipfe quoque iam fui diílimilis,& non dulcís hinc defluat. Axiaces proximus intra Callipidas Axiacafque deícendit. Hos ab Iftricis Tyra fepa- ratjfurgitin Neurisrquá exit, fui nominis oppidú attingit. At ille qui Scythie; populos á fequetibus dirimit,apertis in Germania fontibus, alio quám deíinit nomine exoritur. Nam per immania ma- gnarum gentiu diuZ)anubius efbdeinde aliter ap pellantibusaccolisjlílerfit racceptífque aliquot amnibus,ingens iam,& eorum qui in noíbru ma re decidunt^tantúm Nilo minor,totidem quotil- leoftiis,fed tribus tenuibus, reliquis nauigabilib9 efHuit.Ingenia cultiifque gentium differunt. Eífe dones fuñera parentum lea, & victimis , ac ferio coitu farailiárium celebrar. Corporaipfalaniata, & cce- I N P OMPO.MEL AM. r5 &ca;fispecorum vifceribus immixta 3epuland© confumunt. Capica vbi fabré expoliuere, auro ciñóla pro poculis gerunt.Hasc funt apud eos ip- fos pietatis vkima ofHcia. Agathyríi ora artiifque pingunc:vc quique maioribusprajftant, ita ma gis velminus:c£terüm iifdem omnes notis3& íic vt ablui nequeant.Sarmata: auri 5c argenti maxi maru peftium ignari, vice reru commercia exer- cent. Atque ob feuahyemis admodum aííidua; dcmeríisin humum fedibus, fpecus aut fufíbíTa habitant, totum bracead corpus: 5c nifi qua vi- det3etiam ora veftiri.Tauri3IphigenÍ£38c Oreftis aduentu máxime memoran immanes funt mo- ribus3immanemquefamahabentj Tolere pro vi ctimas adueñas cederé.Bafilidis ab Hercule 5c E- chidnágeneris principiafun& mores regij , arma tantum fagittg. Vagi nómades 3 pecorum pabula fequuntur3atque vt illa pecori durant,ita diu fta- tamfedem agunt. Colunt Georgi, exercentque agros. Axiacg furari quid fit 3 ignorant: ideóque necfua cuílodiunt3nec aliena contingunt. Inte- rius habitantium ritus aíperior,& incultior regio eft.Bella c^defque amant,mófque eft bellátibus, cruorem eius quem primum interemerunt, ipfís évulneribusebibere.Vtquiíq; plures intereme- rit3ita apud eos babetur eximius.C^terum exper- temeíTec^dis inter opprobria vel máximum eft. Ne foedera quidem incruenta íimr.fauciat fe qui paciícuntur^exemptúmque fanguinem vbi per- P. I O A N. O LI V A. A N.NOT A. miícucre,deguftant:idputant maníure fidei Di- gnus ceniílimum.ínter epulas,quot quifque iri- terfecerit referre, l^tiíTima & frequentiísima naé- tio:binífque poculis,qui plurimos retulere, per- potatis interlocantur.is honos precipuus eft.Po- cula vt eíTedones parentum/ita inimiciííimorum capitibus expoliunt.Apud Antbropopbagos ip fe; etiam epul^ vifceribus bumanis apparantur. Geloni hoílium cutibuseqiios,feque velantdiíos reliqui corporis,fe capitum, Melanchlgnis atra- ueftis3& ex ea nomen. Neuris ílatü ímgulis tem- pus eíl,quo íi velinr in in lupos}iterumque in eos qui fuere,mutentur.Mars omnium deus: ei pro íimulachris enfes & tentoria dedicant, homineí- que pro viclimis feriunt.Terrejaté patent, & ob excedentia ripas fuas plerúmque ilumina nufqua non ad pabula fértiles, aíicubi vi que adeb íleriles ad cantera, vt qui habitant, lignorum egcntes, ignes oísibus alant. NNOTATIONES In Caput L Cimmertum & "vbi habes Cimmericum repone Cimmeriutn. Oppida Myrmecionj/egí'oppidajunt, Adyrmecionab aburir ztantiaformcarum.'Ta.uricijbodie tartán minores. na\osA#A¿¿¿] id eft¡bonitspertus^iQ ¡xíizdTmv ¡arietisfrontem 1/ocant. Cara- bico.quodin Aíia diximus]/ Corollariunv \Afentelan au "yfque ad primum oílium Danubif ")>erjm Septentrionem Scythia a "yeteribus duela efl, qu& diflribuebatttr induaspartes,in Scythiaml>idelicetmaierem& Scythiam mi- norem,noftro ficulo "vocatur Tartaria "vnico "yocabulo. Tartarí pofidentnondif¿milesMahumethan'ts,imopaulo magis trudia- res,regio efl fecunda "vel incipiens ab oflie Tañáis "yfque adeher- ronejum propter multitudmem fluuiorum tum in mare, tum etiam. in paludem effiuentium, reltqua "vero "yfque ad Danubium non fint contemnenda quanquam non tanté fertilitatis Bulgaria esl ea,qu£ ad oflia Danubij protenditur, huius fuit Archtepifopus Theephilaclus, ea. iam tota efl Solymani^tantum potes!feordiá chrifianorum principum. Thracia. Cap. x. jls Thracia próxima eft,eáque á Pontici la 1 teris fronte vfque in Ilíyricos penitus im- ^.miífa,qua latera agit litro pelagóque con tingitur.Regio neceado keta,necfoloi& mil qua maripropioreíljinfrecunda^frigida , eqrámque qua; ferunturmialigné admodü patiens. Raro vf- quam pomiferam arbore^vitem frequentius tole- ' rat:. IN POMPO. MELA M; sí rat: fed nec eius quidem fruótus maturat a c miti gas, niíivbi frigora obieótu frondia cultores ar- cuere. Viros benignius aIit,non ad ípecié tamen: nam tk illis aíper atque indecens corporum habi- tus eíhcseterüm ad ferociam,& numerú,vt multi, immitcfque íint, máxime ferax. Paucos amnes, quiin pelagus euadunt,verurn celebérrimos, He bra, Nefton Strymona emittit. Montes inte rior attollitjHxmon & ELbodopcn , & Orbelon, facris Liberi patris, tk ccetu Mamadum Orpheo primum initiante celebraros.E quibus Hamius in, tantum altitudinis abit,vt Euxinú , tk Adriam ex fumo vértice oítendat. Vna gens Tbraces habi- tant,alijs aíiífque prediti tk nominibus S¿ morib9. Quidáferifuntj&admortem paratiílimi, Getas vtiquedd varia opinio perficit. Alij reddituras pu- tant animas obeuntiü: alij,& íi non redeant, non extingui tamen,fed ad beatiora traníire:ahj, emo ri quidé,fed id melius eífe quám viuere. Itaque lu- geñtur apud quofdápuerperia, natíque deflétur. Puñera contra feria funt, & veluti facra cantu,lu- íiique celebrantur.Ne fceminis quidem fegni&eíl animus,fuper mortuorü virorum corpora interfi- eijfimulq, fepeliri , votum eximiü habenr& quia plu-res íimul íingulis nupta; funt,cuius id íit decus apud iudicaturos magno certamineaíFe&ant.mo ribus datur,eílque máxime la;tü,cúm in hoc con- tenditur vincere.Moerent ali^ vocibus,&: cüacer- biíEmis planctibus eíferunt.. At quibus confoiari Q iij P.IOAN. OLIVA. ANNOTA. easanimus eft^arma.opéfque ad rogos deferunt, paratíque(vt diclitant)cumfatoiacentis ,fidetur in man9,vel pacifci, vel decernere, vbi nec pugna; nec pecuniedocusfit: manentcjue dominas pro- ci.Nuptur^ virgines no á parentibus viris tradun tur,fed publicé aut locantur ducende,aut veneüt. Vtrum riatj ex ípecié tk moribus cauía eft. Proba: formof^queinprecio funt: cuteras qui habeant, mercede qua;runtur. Vini vfus quibufdam ignot9 eíl: epulantibus tamen vbi íuper ignes, quos cir- cumíident, queda femina ingeíla funt, fimilis e- brietati hilaritas ex nidore contingit.In littoribus líiro próxima eíl Iílropolis: deinde á Mileíiis de- duda Gaíatis tk Tritonice,& portus Caria,&Ti- riílris prómontoriu,quod pnrterueclos aíter pon tiangulusaccipitaduerfus Pbaíiaco , &riifi am- píior foret, íimilis fuit.Híc Bizone motu térra: íft tercidit.Eíl portus Crunos:vrbes, Dionyííopolis, OdeíTos,Meffébria,Ancbiaíos:6<: intimo infinu, atque vbi Pontus alterumfui flexü ángulo finir, magna Apollonia. Recia dehinc ora, nifi quod media ferméin promontoriü, quod Thinniá vo- cant exit,& incuruis contra fe littoribus obtendi- tur,vrbémque fuílinet Halmideífon , & Phileas, & phinopolim.Haclenus Pontus.Deinde eílBof- phorus tk Propontis.In Boíphoro,Byzantiunr.in Propontide,Selymbria,Perinthus,Bathynis: am- néfque qui ínterfluunt, Ergynus tk Atyras. Tum RbeforegnataquondaparsTbracie, &Byfante ,IN P'OMPO.MELAM. }¿ Samiorüa& ingens aliquando Cypfella. Poft, lo- cus,quem Graij pjm^ép rM%ei appellant,& in radice magnxpeninful^fcdens Lyíimachia. Terra qua; íequitur,nufquam lata, atque híc arctiííima inter Helleípontum,Aeg£umque procurrit:anguftias, IfthmomfrontéeiusMaftufiam , totamCherío- nefum appellant. Ob multa memorabilis eft. In eafrumé Aegos, naufragio claífis Atticadníigne. Eft & Abydo obiacens Seftos,Leandri amore per. nobilis.Eft &c regio3in qua Perfarum exercitus,di mfas ípatio pelagóque terras,aufus pontibus iun- gere(mirü atque ingerís facinus ) exAíiain Gra;- ciapedeSj&nonnauigata maria tranfgreífus eft. Sunt Proteíilai oífa confecrata deíubro.Eft & por tus Ccelos,Athenieníibus &c Lacedemonijs ñaua liacie decernentibus,Laconíc£ claííis íignatus ex cidio.Eft Cynofema tumulus Hecubg , íiue ex fi gura canis,in quam conuerfa traditurdiue ex for- tuna,inquadeciderat, humili nomine accepto: eftMacidos,eft Eleus,quas finit Hellefpotun. JE- geum ftatim pelagus vafte longülittus impelíir, fummotáfque térras hinc ad promontonü, quod Sunium vocatur,magnoambitu,mollíque circu- agif.eius tractum legentibus,pra:uecrífque Maftu fiá,tum finus intrandus eft, quialterum Cherfo- nefi latus abluens,iugo facie vallis includitur , 8c ex rluuio quem accipit,Melas diclus: duas vrbes a mpl e cf it u r, Alop eco n eí um, & in alterolfthmi li tore fitam Cardiam. Eximia eft ALnos, ab JEnea. pro- P. I O A N. O L I V A. A N N O T A: prófugo condita.CircaHebrum Cicones: trans eundemDorifcos,vbiXerxem copias fuas, quia numero no poterat,ípatio menfum ferunt. Dein de promontorium Serriurn,ex quo canentemOr phea fecuta narrantur nemora,6e Zone. Tu Séce nos fluuius,6c ripis eius adiacens Maronia. Regio vlterior Diomedemtulitimmanibus equis man- dendos folitum obieótare adueñas, 6c iifdemab Hercule obiectum.Turris,quam Diomedis vocát. íignum fábula; remanet: 6c vrbs,quam foror eius fuo nomine nominauit,Abdera : fed ea magis id memorandu habet, quod DemocritumPhyíicum raíit,quám quod ita codita eíl Vltrá Nellos fluir, interqne eam &Strymona,vrbes funt , Philippi, Ap.ollonia,Amphipolis. ínter Strymona 6c Atho turris Calarnea, & portus Caprullon,vrbs Acan tilos., 5c Oeíima.Inter Athon 6c Pallenen,Cleona 6c Olynthos.Strymon (íicut diximus) amnis eíl, logéque ortus, 6c tenuís, alienis fubinde aquisíit amplior,8c vbi non longé á mari lacüfecit, maio- re quám venerar alueo erüpit. Athos mos eíl adeo elatus,vt credatur altius quám vnde imbres cadut furgere. Capit opinio ridem,quia de aris, quas in vértice fuílinet ,non abluitur cinis,fed quo relin- quitur aggere manet. Ceterum non promótorio, m aiijj.veru totus eíl, totóque longé dorfo proce- dit in pelagus:quá continenti adha;ret,á Xerxeiü Graios tendente perfoíliis,tranfnauigatufq;, 6c fa ilusfretonauigabi|iperuius.Ima eius tenét par- IN POMPO. ME LAM. ¿y ue Pelafgor um colonice.ln fummo fuit oppidum Acroathon, in quo (ve ferunt) dimidio longior quám in alus terris cetas habitantium erat. Pal- lene foli tam patentas, vt quinqué vrbium íédes fit atque ager,tota in altum abit3angufta latís vri- deincipitubieít Potidea.At vbi laxius patet>Mé- derScionéquereFerende_,illa ab Eretriis, hec ab Achiuis capto Ili o remeantibus pofita. A N N O TA'gil Ó NE S In Caput II. His Thracia próxima cfcjhis yidelicet Scythis Thracia,efl próxima ad Auflrum & pofl oflia Danubj¡autfi yolesffsciatim Bntgaris Thracia] aThrace habitatore primí ditlo , fábula non mfiro nec hbmt Infercre.nam funt qui omnia refirunt adfabsl- Us, yeluti lili , qui dicunt Thraciam diclam fuiffe a Martisfilio Thrace. Alij yolunt ab aff ¡rítate diciamfmffe Thraciam fit yt aunque yoluermt non laboro , difficile enim efl fiare ynde nomina lint regionum fluuiorum & oppidoram '&* montiii ñeque illud ad inílitutum geographicum, h. pontici lateris fronte].¿4¿ ofliis Danubj.Vique adiliiricos penims immiffai] per Myfiam fis periarem &* inferiorem , nam inferior protenditur yfque ad ostia Dambij ego non aufmfam dicere yfque ad Dalmatas, namlüiris esl regio longe Septentrionalior Myfia fiperiore , propterea me llas diceretar @» yerimyfique ad Dalmatas,na illuc Thracia per- fí'wí.Paucos amnes]añs habetamnes exeantes inpelagus,oclo enim multi mihi yidentar, exiflimo tomen Pomponium yoltufje di cere regionem iflam pro eius amputadme, nam efl y afta, poneos habere fluuios.Vezan celeberrimos,Hebrum, Ñeílon , & Strymona cmkütjHebri oftiamhodie Madera yocatur ,Ne- fios ad Mocedoniom , S trymon]medias inter Macedoniam & Thraciam.lsíoxites inferior arro'íIít3H^mon & Rhodopé ScOrbelonjinterior yidelicet Thracia fine mediterráneo. HA MOS mons hodie Cathena mand^Rhodopts hodie Valida, fed Hñ- I RIO AN. O L I V A. A N NO T A. mus.yt aiunt altitudinis efl.si. m'dliariumfinan ~vokt helor ha bere fidem abibit impune,quanquam hanc fententiam yideturcon firmare Mela, cum dicit,E quibus Hsemus in tantum altitu. dinis abit,vt Euxinum ¿í Adriam ex fummo vértice o„ ílcndat]íd»írf efl habendafides huic confirmatieni,quanta prioñ fententia , Getx vtique]G?t?frfs alij geographi yltra Danubium fitos effe dicunt,Mela ait citra yerfus Meridie. Manéntque do minas proc'i\hunc locum,qui nuüum habebatfenfum ego conie- Hura tantum reflitui, necfio quonam pació h Bizantium ¿ Paufania Spartanorum rege primum conditum fuit,deinde ü Conflantino inflauratum &* regiis aulis ac ¿edificiis magnifeis ornatum^diflam poflea Conflantinopalis a Chnflia- na Imperatorebus a multis /¿culis habitatum "yfque ad Conflanti- num Paleologum imperatorem 1/ltimum Chrifiianum¡expúgnate direptam & pr&d&jnfidelibus turcis datum a, Mahomete Tar- caram rege,Anno MíUefmo quadringentefimo qainqnagefmo tertio. xxix. Martij. Macedonia Caput. 3. pVra Macedonum popuii, cjuot vrbes ha- ábitant? quarü Pallam máxime illuítrem .aíumni efficiunt, Philippus Grxcía; do- mitor,Alexader etiam Aíia2.In littore flexus Me- P. I d A N. OLIVA. ANÑOTA. cyberneus inter promontoria diuidit Canaftreü, &;portum qui Copos dicitur: vrbes Toronem & Phyfcellam,atque vnde ipíi nomé eíl;, Mecyber- nam incingit. Canaftreo promontorio Scione próxima eft.Mecybernams autem in medio qua térra datgremium,modicé in littora ingreditur. Gajterumlongis in altumimmiílis lateribus, in gerís inter maria finus eft.In cum Axius per Ma cedonas, etiam per TheíTaíos Peneus excurrit. Ante Axium TbeíTaíonice eít.Inter vtrunque CaíTandria,Cydna, Aloros,Derris:á Peneo, Se- pias,Cordynia3Melibcea, Caí!anea, pares ad fa ma, nifi qubd'Philodetes alumnus Meliboeaur illuminat.Terre interiores claris locorum nomi- nibus iníignes,penc nihil ignobile ferunt. Hinc non íonge efl: Olympus,híc Pelion,híc OíTa, montes gigátum fábula belíóque memorad: híc mufarum parens domufque,Pieria:híc nouifllme. calcatum Graio HerculifoIum,faltus Oeteus:fnc facro nemorc nobilia Tempe: híc Libethra, car- minumque fontes obiacent. Tum iam valle & multíim prominens Gracia, & dum Myrthoum pelagus attingat,áfeptentrione in meridiem ve da : quáfol Gritur,y£geis:quá occidit, loniis flu- clibus obiacet:acproxime fpaciofa eft Helias no mine,grádi fronti procedit.- mox mari vtroq,, & Ionio magisjatera eius intrante.donec quinqué millia paífuum pateat,media fermé propé incidí- tur.Deinde rurfum terris huc fe & illuc, verurnin lonium I N POMPO. M E L A M. 59 Ionium mare magis expandentibus progreísifq; in altummon tam lata quám cceperat,íngens ta-- men iterum & quaíi peniníula extenditur, voca- turquePeloponneíbs, ob íinus & promontoria, queis vt fibris littora eius inciía funt.-fímul quod tenui tramite in latus emjiiditur,platani folio íi- rnillima.ín Macedonia prima eíl TheíTalia, de inde Magneíia, Phthiotisan Gracia, Doris, Lo- criSjP hocis, Bc£Otis,Attis,Megaris:fed omnium Attis clarifsima. In Peloponnefo, Argolis , La- conice,Mefíenia,Achaia,Elis, Arcadia: viera, JE- tolia, Arcanania,Epiros vfque in Adriam. De ío- cis,atque vrbibus,que; mare non abluit, hxc má xima memoranda íuntdn TbeíTaíia, Lariífa, ali- quádo Ioícosun Magneíia, Antronia: in Phthio- tide,Phthia:inDoride.Pindus, &iuxtá íitum E- rineonrin Locride,Cynos & Calliaros:in Phoci^ de,Delpbi & mons Parnafus,& Apollinis fanum atque oraculum:in Bccotia,Thcba;,& Cythaeron fabulis carminibufque celeberrimus: in Anide, Eleufin Cereri confecrata, & clariores, quám vt indicancgeant3Athenaí:m Megaride, vnde re- gioni nomen eíl,Megara. Atin Argoíide, Argos & Mycence,& templum Iunonis,vetuílate & re ligión e percelebreún Laconide, Terapne, Lace- d^mon, Amycía;,mons Taygetusdn Meífenia, Meífene&Methone-n Achala atq, Elide quom dam Pifej Oenomai, Elis & numen delubnimq; Olympij Iouis,certamine gymnico& ííngulari. P.IOAN. OLIVA. A N N O T A. fanditate,ipfo quidem tamen fimulachro, quod Phidiej opus eft,maximé nobile. Arcadiam Pelo- ponneíiacae gentes vndique incingüt. In ea funt vrbes,Pfophis,Tenea,& Orcbomenon: montes, Pholo é,Cyllenius, Parthenius, M & Troezé a tk. Hermiona his littoribus appoíita funt.Inter Scylleon 6¿ Malea Argolicus3inter hac & Tunaron Laconicus:hincadAcritam Aíineus indeadlchthyn Cypariflius.In argolico funt no- ti amnes Eraíinus,atque Inachus,& notum oppi dú Lernedn Lacónico Gythius,& Eurothas: in ip foTamaro Neptuni templü,& fpecus, illi quem in ponto Acherufiú diximus facie & fábula íími- lisrin Afineoflumé PamiíTü,in Cypariífio Alphe- us.nomen dedere vrbes in littore íitasrhinc Oypa- P. I O A N. O L I V A. A .N N O T A: rilTus,illinc Aílne.MeíTenijjPyliíque térras colunt &ipíapelagoPylosadiacet. Cyllene, Callipolis, P arras oram illátenent, in quam Chelonates, & Araxos excurrunt:fed Cyllene,qubd Mercurium ibi natumarbitrátur,infignis.Rhion deinde)ma- ris id nomen eft) angufte& velut freto lacus ore frequentiincidens,inter atólos, & Peloponne- flacos vfque ad Iftbmon irrúpit. In eo ad fepten- trionem fpectare littora incipiunt. In his eft Agio &c ^£gira,& Oluros,&: .Sicyomat in adueríis Pagíe Creuíis,Atuicyra,Oeanthia, Cyrrha,& noriorali quanto nomine Calidon,& Euenos. Exrrá Rhio. in Acarnania máxime clara funt oppidú Leucas, flumen Achelous. InEpiro nihil Ambracioíirw nobilius eft : facit finus qui anguftis faucibus, & que, minus mille paííibus pateant,grande pelagus admittit:faciunt vrbes qu£ aftidunt, Aclium, Ar- gi Amphilochij,Ambracia^acidarum regia Pyr rhíque Burroton vltráeft.deinde Ceraunii mon tes-, ab iis flexus in Adriam. hoc mare magno fe- ceífu littorum acceptú, 5c* vafté quidem in latitu- dine patens,quá penetrat tamen vaftius, Iliyricis vfque Tergeftum,cxtera Gallicis,Italifque genti bus cingitur.Parthini,&Daffareta;,primaeiuste- »net,fequentia paulatina Enchelex,Ph^aces: dein de funt quos proprié Illyricos vocant: tum Pyrei, & Liburni,& Iftria.vrbium prima eft Oricurmfe cunda Dyrrhachium,Epidamnos ante erat, Ro- mani nomen mucauere , quia velut in damnunr ícurís IN POMPO. MEL AM. Si ituris, ornen id viíum eft . Vltrá funt Apollo- nia,Salona, ladera, Narona, Tragurium, finus poíaticus,& Pola,quondam á Colchis (vcferür) habitara (in quantum res tranfeunt) nunc Ro mana colonia. Amnes autem ALas & Nar,& Da- nubius,quiiamdi¿tus eft Ifter:íed JEis íecundü Apolíoniam, Nar inter Pyreos & Laburnos, per litros Iiler emittitur. Tergcftum intimo in íinu Adrie íitum finit Illyricum. NNOTATIONES In Caput III. Macedonia,tum Maccdonum popuii, quot vrbes habitant jMacedoma antea diclafuit AEmathia,fmt qui di- cantfuijje in Macedoma centü & quinquaginta popules, de qui bus antequam dicam,quadam pradiclurusftm.Non enim pofium non miran cur Pomponius confudent Macedoniam cum Gracia t habet Macedoma fuospopulas Graciafios , diflmcla nanque /unt-regiones,habet Gracia Atticam.. Cormthiacam , laconicam, Me/Janicam,Eliacorumpriorem, Eliacorum poflenorem, Achai- cam,Archadicam,Bosoticam,Phocicam,Et Macedo/íiafuas quo- que,Stymphaltcam,Pelagifam,Thefalicam,Magnefa, Phthio- tim,Lapithiam,S¿nticiam,& alias multas.qui ergo fit, quod hea regiones qua montibus marifunt diflmcla,ita permifceanturí Dfinam ipfe mtrari f narrauero bonofde,quare hoc fecerit Me- la.cum enim ille hunc breuifimum libellum fcriberet,fudiojus m° fittutifti quodin,prooemiojuo dixeratfeJlriftim/criptarum, ~Vo- luit ~vno &> eodem capite Macedoniam &> Gracia m coniun- gere,tum ob "vicinatent tum etiam ob communione lingua, ñeque ignorabatiüe efe Macedoniam & Graciam regiones disimilas. Quarum máxima Pcliam máxime ¿lluftrem alumni ef> ficiunt, Philippus Grscias domitor, Alexander etiam ACixjPeUafuit metrópolis Macedmum,Phtltppi & ^lexandri-- P. IOAN. OLIVA. AN NOTA. filijpatria.In littorc flexus Mecybernams inter promon toria diuidit Canaftreü , 8¿ portum , qui copos dicitur] flexus ille eflfinas Thermatim maximm omnium eorum, qui fmt tn Macedonia. Canaílreum promontorium nunc dicitur Caniflre & oppidum ibiCanaflreum,ln cum Axius per Macedo nas,etiam per TheiTalos Peneus excurrit] ambo fluuij k fnum Mecyberneum.i.Thermaticum excurrunt. Ante Axium TheiTaloníca: cíífheflalonica nunc Saloniqua diciturfuefi. lonichpatriaTheodon Gaza, ínter vtrumque , Caífandria, Cydna, Aloros,Derrís] ínter "vtrumque fluuium Axium <& Peneum, Caflandria nemm retinet,ohm diña Potidaa,Tempe] nemorafint locundifima.Yíic libethra catminúmque fon- tes obiacent] de libethrií. Strabo ita habet, qui libethriadum. Nympharu antrum conferarunt,& quiprifia mu/i citramftu- diúmque dederunt Thracesfui/Jeperhibentun Diitmciio Macedoniae & Gra'dx. Diclum eíl de Macedonia, nunc reílat Graciam defiribm. Tum inquit iam vaíte &Z multum prominens Grecia] duobus in lacis in Sanio promontorio & tn Peleponnefo Sunium hodie"i'ocattrrcabo déla Columba.Quz Col oritur yLgeis,qua occidit Ioniis fluctibus obiacet] ab oriente Gracia habet. AEgeum mare ab Occidente "vero Tonicum, dicam dperte, More AEgeum protenditur ab HellsFfonto "v/aue ad fnum megarkv, in Peloponnefi,& afina megarico "yfque adfinum Corinthiacum &> inde adfauces Adriatici maris eíl Ioniam. Grandi fronte] ideíl,adfanium promontorium , Mox mari v tro que] id eíl, AEgeo & lonio.Sed Ionio magis latera eius mtrante] tf" fina Ccrinthiacs,namfnm Corinthiacm eíl longior multo fina megarico, longitudo enimfinas Corinthiaci eíl quinqué trnütum paj'fuum.Vclopóne ib s\id eíl, Pelopis infla, nunc la mona, la Macedonia prima eíl ThciTalia, Deinde Migneiia,& Pbthiotis ] pofeaquam recen/Hit, Mela oppida Macedona, nunc conaertit fi adprxcipuas illius regionis, & inde Gracia qtto- quepraf antiomflFhcñ~alia]Theflalia regio efl. Cekbns Mace- I N POMPO. MELA M. éz ¿gni&¿vdct amenifiím'is montibwsfluuiis, Nemoribm ac ortis,tan tafititeiusfirtilitas,ytómnibuspoet'u dederit amplam occafime mentiendi <&fibulandi,fontes habet amenísimos. Magneíia] %iagneftafontib& quoqae 1/atet, oppida habet perqua multa, <&* illa celeberrimadPhú'xioüs ¡opulenta & antiquorumfabulis illu- flris.ln Gracia Doris locns,phocis,Boeotis, Atns, Me- garis,fed omnium Attis clarifsimal^e^'í adGraciam>/¡^ eius regiones.In Pelopóneíb Argolis,Laconice,MeíTenia, Achaia,Elis,Arcadia:vltra JEtoliz, Acarnania, Epiros víque in Adriam] Gracia regiones nunc compleclitur & ex- ponit yfque adEpirum.Doris inquit] Doris non eíl in numero regionum Gracia ex Paufiania. Dores ex Peloponnefi originem dti cnnr,Loci'ih~\Locrenfis diuidütur m Lo eren fes. Hy p o cnemidj & opuntios,opuntj ~verfws Oriente Epicnemidj 1/erfks Occidentem^, hijfunt qui tuxta Parnafum montem habitat. Phocis] Phocis d Phoce,ornyttonisfilio nomen fiimpfit, Marítima e/?,Bceotis] a, Boeoto Amphiclionis flio nomen accepit, ^rbs máxima eorum Platea, Attis]/» hacregione Acleusprius regnauit proptered Aclea dicla eíl,mde Attica Aclao ficcefiít Cecrops, cui etiam alij reges.yízga.vis\a Megara eorum l/rbe,qmm codiderunt Da- nenfis,dicla antea Hybla. De regionibus Peloponneíi. InPelonnefo Argolis,Laconice, MeiTenia, Achala, Elis, Arcadiajvltra ^Etolia, Acarnania.Epiros vfque in Adfia Argolij Argolisfiue Argos, dicebatur tota Peloponnefus anteajam eíl regio ad Orientem feparata,LíConíce]in Lacóni• ca regnauit prius lelege indígena & propterea poflea dicli funt Lelegespopuii,M.eñ~ema.~\ab "Vxore Polycaonts lacomceru regís "Vocata Meffem. Achaia] nomine dicla AEgialus & ín• cola AEgialenfis nominati,ab AEgialeo Sicyonia rege,appellata poflea Achaia,ab AcheoXuthifilio, íhslab Eleo Endymionk filio,alij dicunt Neptuni Arcadia]^ arcas Caüiflusfilio illius re gionis rege nomen deduxit. JEtoliaijab AEtolo Endy mtonis filis, Acarnania] ab Acomune Alcmeomsfilio.Epims] Molofiía, •, V. I O Á N.OLI V A. ANN O T A. Chaonia antea dicta.Y) elocis atque vrbibus quám mare non abluit hxc máxime memoranda funt] Regiones tam Macedonia quam Gracia defirpfit nobis Meld & oppida earum mdritimd , nunc "vero mediterrdned oppida defiripturus esl. In TheíTalia LariíTa] Larifla Achiüís patria. In Magneíia Antronia] Antron db dliis diflum oppidum. In Phthioti- de,Phthia. Iuxtd Penaum fluuium. In Doride Pindus] & nomen montis & oppidi &fluuq.ln Bceotia Thebafjrta- ba Bceotia commenddnturd Thucydide,Ez Cythceron Fabu- lis carminibufque Ge!eberrimus]C}'r¿a?ro»»zo»s in Bceo tia , linde Venus Cjí^era*, Et Ciariores quám vt indican egeant AthenxjAthena nunc "vicus caflru quoddam ho die dicuntur 5ef^/»e.Lacedemon]<í//a nomine Fparta oppidum pracipuudpudLdcedemonis.lriM.ega.nae vnderegionino- m é eft Megara]d¿ Herdclidis coditafiufi mauisinflamata nuc difla Alcatoe,la Argolide Argos] d Cifjb Altammis patre tedificata. My cena? ] a Perfio Danaes Jilio erecta, regia fuit op pidum iüitd Aigamemnonu. In Laconide Terapne, Lace-, demon , Amycle mons Taygetus] Lacedemon, olim fiar ía nunc Myfifirat. d Lacedemone louis <&* Tdygetis filio con- ditd ,exhoc oppido l>t diunt fuit rdptd Helena. In Meffe» nia, MelTene & Methone] Mefiene hodie Miffetid, Me- thone hodie Modon. In Achaia atque Elide] pifa Abo- nomao infldurdta... Arcadiam Peloponneíiaca? gentes vn- dique incingunt, in ea funt vrbes Píbphis, Tenea'82 orchomenon,Montes Pholoe, Cyllenius , Parthenius, Menalus,flumina,Erymanthus,&íadon]P/o^/;/í a pfephi de lycdonisfilio diüld.Tenea] Tenedm oppidum nufqua inuenío, dpudomnes lego Tegedm oppidüinfigne Ptolemao,&> dnted Strd- boni,Phnio & poflea-Paufinia in arcadicis propterea lege Tegea, Orchop^enonJMethydrionlycaonisfilimcondidit, Montes Pholoe]<*¿ Phoh» habitatore, Cyllenius]Elatusfilius Arcadi montem. Cyüenum. obtinuitnomen iflud tune non erat huiemonti inditum,Sed cum poflea Elatm haberet quinqué filies quorul/nus "vocabatur Cyüenus,ab eo nomen mons acceptt.Parthenius] mos ab equaquadamnomjne Part.hema.erat enim equacuiu/dam Mttr macris nomine Menaius] Corollarium. ínter eas regiones qu& máxime deplorada ab omnibwsfunt Cbñ flianis , pars Thracia & yniuerfa Macedonia yna cum Gracia hauddubie k nobisfunt deploranda, cum & audiamws & "¡idea- mus has regiones qua olim fédes erant imperatorum chnflianomm, in quibus chriflus máxime colebatur , nunc quodyalde dolendttm e¡l,k Mahumetanis canibus conculcan , & nomen cbrifli ludibria haberi.quifuennt in caufa non dicam , tantum hoc afribam deli- ¿lió• noflris,quibus tn dies deu offendimus , ñeque tot calamitatibus alfs impendentibus oceurrere yolumus .non dubito chnflum ipflnt exaudiwmm precationes noflras,f adfancltorem yitam reuocati reff IN POMPO. MELA M. ¿4 nfpifceremus,hac dixi, quoniam nulla erant regiones ~yel illufrio res grfertiliores ra "vnmerfo chriílianijmo his tribuí, nuda ditio- yes & tnagntficentiores , denique nuüapreter islas ómnibus rebus omatiores,l!t txordtum afptentrionali parte Thracia incipiam ab afli'ts yidelicet Danubq yfque ad Bizantium Bulgaria fuit & parSfMyfi* inferiorts Chriftanifima & abundanufima,hac eíl tila Bulgaria,quaTheopht laclum yirumfantlifsimum atque do- Bifimum habuit archiepifopum , Patriarcha fue Pontifci Con- fantinopolitano fubieclum.Conílantinopolis princeps Thracia circumuicina regio yfque ad HeüeFp'ontu olim triumphauít ,quot kgimus archiepifoposfuifle & patriarchas Coftantinopolitanos? quot ¿m per atores Chriílianos potintifiimosl certe Innúmeros, totus enim illetraílus térra eíl hodie quoque fertilifimus, De y traque Myfia narr'auit mihi Cornelias Schepperius qui eas duas Myfias peragrauit efe illas fertilifimas & fui fe olim in illis ciuitates ma- gnifeé adificatas, nunc yero redoblas ad domunculas quafdamf- ue Tuguna,yifintur hodie ab iis,qui in Conílantinopolimper térra txRagufa, iterfaciunt yeíligiafue reliquia opulettftmorum adi- fciontm.idem confrmautt mihi Gerardos Vyeluichius , qui etiam nomine Caroli Qumti Caftris iliuc prateritts annisproficlus fuit. ab Heüeflonto yfque ad Neflum fluuium, fue ad Strymonapa- rum refirt muha fmt tam atleta, qua olim máximumprabebant (betlaculum tota, hac rerio esl iamfub Turcica ditione. De Mace donia & Grao • non dicam cuando explerfque aliisfriptoribus qmuis coüigere fotejt. Italie. Cap. 4. m tsp¡¿j i) aína momcran eger.pauca. u^unm. uu- iy§Íá ta funt omnia. AbAlpibus incipit in al- tum excederé,atque vt procedit,mediam fe per petuo Apenninimontisiugo attollens, inter A- driaticum & Thufcum,fiue (vt aíiter eadem ap- peliantur, P.IO AN, OLÍ VA. ÁNNOTA. pellatur)interSuperummare Se Inferum cxcur- rit^diufolida.Verürn vbi longé abic, in. dúo cor- nua fonditur,refpicítque altero Siculum pelagus altero Ionium,tota anguila, & alicubi multo qua vnde ccepit anguílior. Interiora eius alia; alieque gentes babitant. Siniílra parte Carni & Veneti co lunt Togatam Galliam.Tum Italici popuíi,Picé- tes,Frentani,Dauni, Appuli, Calabri,Salentini. Ad dextram funt fub Alpibus Ligures,fub Apen- nino Hetruria.Poíl Latium VoÍfci,Campani, & fuper Lucaniam Brutii. Vrbium qua; procul á tria ri habitantur opulentiiiamia;fuiit,ad íiniílram Pa taui-um Antenoris,Mutina tk Bononia Romano rum colonia;:ad dextram, Capua á Thufcis,5¿ Ro ma quondamápaíloribus condita : nuncíi pro materia dicatur,alterum opus. At in oris próxima eíl áTergeíle Concordia.Interfluic Timauus,no uem capitibus exurgenSjVno oílio emiiTus Dein de Natiíb non longé á mari ditem attingit Aqüi- leiamrvltra eíl Alrinü. Superiora late occupat lit tora Padus nanque ab imis radicibus. Vefulimon. tis exortus paruis fe primum fontibus colligit , & aliquatenus exilis ac macer : mox alus amnibus adeó augefcit atque alitur,vt fe per feptem ad po- ílremum oília errundanVnum de iis magnum Pa dum appellantdnde tam íitus proíilit, ve diícuíHs fluclib9 diu qualem emiíit vndam agat ,fuumqiie etiam in man alueum feruet,donec eum ex aauer fo littore lílrie; eodem ímpetu proflués, líber ani" IN POMPO. MEL AM. €j nis excipiat. Hac re per ea loca nauigantibus,quíi vtrinque amnes eunt, inter marinas aquas dulciü hauftus eft. A Pado ad Anconam traníitur Rauen • gayAríminUjPiíaurumjFaneítris colonia, Humen Metaurus,atque Eíis, tk illa in angufto illorú dúo rumpromontoriorum ex diuerfo coéuntium,in- flexi cubiti imagine fedens, ac ideo á Graiis dicta Ancona¿ inter Gallicas Italicáíque getes quaíi ter minus intereft. Hanc enim pre^greíios piceni litto raexcipiunt,in quibus Numana,Potentia,Clater na,Cupra vrbes: caftella autem, Firmum, Adria5 Truentum: id á fluuio,qui preterir,nomen eft. Ab eo Senogallia maritima, ad Aterni fluminis oftia. Vrbes Bucara tk Hiftonium. Dauni autem Tifer- numamnem,Cliterniam,Lucrinum,Theanü,op pida,montémque Garganum. Sinus eft continuo Apulo littore incinctus, nomine Vrias, modicus fpacio, pleraqueafperacceífu. Extra, Sypuntum, vel,vt Graij dixere,Sipyus,& flumen quod Canu- íium attingenSjAufidüappellát. Pbft Bariü,Egna tia, & Ennio cine nobiles Rudia;: & in Calabria Brundufium,Valetiu, Lupix,Hydrus mons, tum & Salentinicampi, tk Valentina littora, tk vrbs GraiaCallipolis.Hucuíque Adria,hucufque Italítg latus alterum perrinet. Frons eius in dúo quidem fe cornua (íicut fupra diximus) fcindit. Cajterum •mare,quod inter vtraq^ admiíit,tenuibuspromo- toriis femel iterüque diftinguens,non vno margi nccircuk,nec diífufumpaténsque, fedperíinus P.IOAN. OLIVA. ANNOTA- recipit. PrimusTarentinus,dicitur, inter pronio- toria Salen tk Laciniü,in eócj; funt Tarcntus3Me~ taponrü, Heraclea, Croto,TuriíLSecundus Scyb laceus,interpromontoria Lacinium,& Zephy, nü,in quo eft Petilia,Ccecinu,Scyllaceü.,Miftrce. Tertius inter Zephyrium tk Brutium, Confilinú, Cauloniáj Locrofque circundar.In Brurioíunt, Colima regia,Rhegyum,Scylla, Taurianü^ck: Me taurum.Hinc in Tufcü mare deflexus eft, tk eiuf- dem térra;latus alterum Terina, Hippo nunc Vi- bon,Temefa,Clampetia,Blanda,Buxentum,Ve- lia,Palinurus,olim Phrygij gubernatoris, nuncio ci n o m e n • P a: ft a n u s í i n u s, P a: ft u m oppidum,Sila- rus amnis,Picentia,Petra:,quas Sirenes habitaue- re. Minerug promontorium, opima Lucania;lo- ca,ímus Puteolanus, Surrenrum, Herculaneum, Vefuuij motis afpecfcus, Pópeij, Neapolis, Puteo-- li,íacus Lucrinus & Aucrnus,Baiar,MiiTenum,iíl nunc loci aliquando phrygij militis nomen: Cu- ma;,Linternum, Vulturnus amnis, Vulturnú op? pidum, amoena Capania; littora, Sinuella, Liris, Minturnx,Formie, Fundi,Tarracina, Circes do- mus,aliquando Circeii, Antium, Aphrodiíium, Ardea,Laurentum.Oftia citra Tyberim inhocla tere funt. Vltrápyrgi,Anio,Caftrum nouum,Gra uií ce, C oíTa,Tel am o, pop ulo n i a, C eci n a, pife, He truíca,& loca & nomina.Deinde Luna,Ligurum & Liguria, & Genua, Sabbaria,& Albigaunum. Tum paulon,& Varum ilumina, vtraque ab Alpi IN POMP O. M ELAM. 6s busdelapíaded Varum^quialtaíiam finit,aliqua- tonotius. Alpes ipfe abiis littoribus longelarcq; difFufc primo ad feptetríonem magno gradu ex- currunt: deindevbi Germaniam attigerunr,ver- ib Ímpetu in orienté abeunr, direptífque populis immanibusjvfquein Thraciam penetrant. ANNOTATIONES Tn Caput. lili. De Italia magis quia ordo exigir, quám quia mon- ítrari cget pauca dicentur, nota íünt omnia] Pomponim pergniaminfpidlutsrali.de/cnptione, nam hoc pollicitus fuit in prooemio,& certe in ordme httordh pofl Dalmatiam illjrios &* lybarnos.& litros f quitar Itaüa, Ab alpibus incipit in altü cxcedevcJNon abre erit hac ad ferré, qua de Alpibus fripfi» Pautas louias ¿neminem enim fiaudare "Voló fi'ts fdortbus <&* merita gloria, "Verba eius hoc modo habent, Cárnica Alpes ah Arfd flumine,qui e cárnica iugis Adridticupetit dd~vddd Sab- hitia ligufici littoris protenduntur.Prima Alpes pofl cárnicas ab MÍ» m occafitm tendentibus Julia oceurrunt ,qua i Taruifio iuxta Anaxum flamen, per beüanum eJ7* Feltrium in Noncum Aa- firidinqueperducunt.fcundam cas fint rhetica, quibus a Endentó per monta Cremeris clementid luga m yindshciam loca ad oe- num amnem Htffurcho oppido próxima penetratur.H.s alia rhe tica fuccedunt, qua ab Laño laca per liolturenam yaüem fápra Abdua fontes & Sumios aquas celffimum Abdua mont'u cul men habent,quod hodie Mongraium yocant.Subiicamtur ftatim dorfo ab Germania parte. S. Petri y icos &* et dextris Maranum atque Bolxdmwn oppida,nundinarum comenta nobilia.Santqste alij quoqitedditus (ecundunt abdaam montem, qui ad Lepontios Rhatofqae pertinent, ea gentes hodie Gnfoni y acabalo bárbaro nmcupantur focietdteHelaetiorucldri,<& APPENDIX. »••-...., Italiam Alpes fepdrant d Gallia Tranfalpina,qua a Cafre di uifa fuit in tres partes. Belgicam, Celticam, <& Aquitanicam, & mons Ap:nninus,qui efl ramentum klp'mm totam ipfam Italiam dimdit IN POMPO.MELAM. ¿8 diuidd I/fique adduo illa promontorio, alterum Salentinorum.alte nm ditlum Leucopetram. non aliter quam Atlas maior mons Africam & Taur9 Afiam,Quare "Vero dtcatur Adriaticumma- refiperum & Thufium infiruratio promptifsima efl, mare enim Adnaticum eíl magis feptentrionale, quem Thu/cum & in noílre Wemiffh ario,qua borealtorafuntfupra dicuntur effe,qua "vero mi ntts 7rgos TÍ infera dicuntur.lt alia tn ortu fuo lata efl, fed iuxta fine in regno Neapohtano "valde angufla. lile tamen nodus mihifiluen* ¿US eíl nam "videtur Melafiecumpugnare, dtxit enim ab Amona yer/us Mertdtem "vfique ad illa dicta promontorio ex altera parte Apennini Italiam effe. Nunc 1 ero "vénetos & Camos ait colere Togatam Galltam,Claru eíl "vénetos non effe ítalos et minus Car- nos,cumfint loge remottores, Iam fi Carni <&* "veneti celunt toga tam Galliam, cumTogata Gallia non fit Italiafed potim Gallia Ci/alpma, quonampacto Garm & "veneti interiora Italia occu- pant.Wauddubie Melahac tn parte nihil quod fit a Jeritate alie- num dixit, nam~Vt demrn Gaüos Senones cum primum "vemffení in Italiam pon expugnatam Womam "vt "verifitmum eíl in redi- tn cenfidiffein ea parte Italia, qua nunc Gallia Cifialpina dici tur & ibi multas condídtffe cimtates & oppida, nonpreptereafit- ttbimur eam partem nonfuiffe ltalia,non loquor de latió, non enim ea pars fuit Latfifid Italia,ne confundamus latium cum Italia,~ve mm pofl erecta oppida illa a Gallis in ea regione, GaUi ipfi totam iüam regionem Galliam appeüarunt , imo "vnampartem "vt dixi, Senogaüiam, "vndepoflea Womani ipfi Galliam comatam & Ci falpmam "vocarmt ,mde poflea tn fuum priflinttm nomen reuoca- tafuit, & hodie Italia dicitur , quicquid ab A Ipibus yfque ad illa dúo promontorio regni Neapolitani protendttur fiuefiniftra parte fiueadextra, Secuto Mela adhuc retinebatur nomen & terminus "vera ltalia,nam pofl illa "Verba,fimfira parte Carni & "veneti es hntTogatám Galitamfiquitur,tum Italiapopuii,Pícenles, inci pit aKubiconefluuioAncona,omnesentmpopuli ifli"velma- xima pars eíl regni Neapolitani. Ait praterea Melapatauiumpro cid efe a man cum diflet tatum "vel paucis miüianba*, "vocat eam Antenoris,&> "vt alq antenoriam, hac fint Coroüariafabularum, quas anteapradixit. v.i o A.N.OLÍ VA.-ANNOTA: Digreísiuncula. Sed quia dixi de Pdtduio Antenoris troidni ( yt "volunt) & commentumfiue additamentumfabulofum exiíltmaui, libuitpa- rum digredi. Ego Itero nefcio linde iüd dementid yt honeílius la- qudr qudm amentia tot &>tantomm yirorum de ómnibus dijcipli* nis bene meritomm ,tot dicdm doSlifimorum defapientifsimorum yirorum cacttate,qui omnidm popularum Occidentdlium Traíanos primores & progenitores mdluerunt, q'uamgracos. Gdlli aiuntft Originem duxiffe k Troidnis,Germdm quoquejtdli perqudm ma- xime.ndm nefcio quafingunt de JEned, Angli triumphdnt cüdi- cut fe Originem trdxifsime a Troidnis,denique miferd eíl regio & pldneignobilis & deiec~la,quenon ab Troidnis hdbuerit Originem Graci cum iítis expofluldrent hdnc iniurtdm,quiferé omnid oppi da in Afid minore Cilicid Pdmphylid Cdrid & Ionid adifcarunt quilinguagraca copidm Hitsfecerint , quimdlum omnes omnium ndtionum ortus ddTrotdnos referuntfdn yero tdnqudm inui£los?no profeclo,dn mdgnapotentialminime:, quid quafo fuit in cdufk,ref- fondebo ipfe pro i/lis quoniam nulld fuit drgumentum quodtdntdm anfkm ddretnugdndigracis de rebus Troidnis , quibus nugis per mota ndtiones Traidnosfe progenie mdluerunt effe. Hts kccedunt, quod regio Troadis y el pamafuit,potentia eorum pendebat ex au xilio altarum regionum circum yicinamm,at Gracorumpotentia . abfqtse auxilio exterorü eratfUperba, decem integras annos oppu- gnaruntTroiam & tándemexpugnarunt,dices proditione', mini- me, nam Ule equus plenus armat'u dandis ¡maga nugametu eorum, qmhac confnxeruut quam yeritate plenus eíl. Pratereapro Ino Troiano We£lare,aut alio quopiam dabo centum illuílrifsimos im~ peratoresexercituum Codru,Themiftoclem, Alcibiddem,Cymo- nidem,&*dliosfexcentos,quosetidmrefermtgraciyt Paufinias, Plutarchus <&> alij.in hac omnia digreffusfui propter Patauium Antenoris¡Simila quidpiam eíl illud yenetsmm,quos dicuntfitf- fe antea Enetos,& origine duxiffe ex Paphlagonits,bone deus qU lid nugamenta'.redeamus igitur ynde digrefsifitmus. Italia y era ab Ancana yfque ad promontorium Salentinuu & Ztphyrium yltra Apenninum ad mare adriaticüfuit in jiniíltf eius parte fuit in dextra ad marsThúfcum k zepbyrio promontorio ~»fíae IN POMPO. MELAM. 69 yfque ad Varum fluuium/¿parante™ Italiam a Gallia, reliquum intra Alpes & Apenninum yerfus Occidentem & Septentrione @ mof&alie.Hec regio dicta efl Gdllid Togata & Ci/dlpina. De Iníubria. In/úbrid pdrs efl Gdllie Cifklpine nunc regio dicitur Pede- mmtdnd fertiltfimd eo nomine quod Solreflexione rddiorumforit ¿imétis montihus totam iüam regionem yimficat,Metrópolis eft Taurina, diclüyulgo Turin ybi/olebdt effe Acddemia in ytroq; me celeberrimd,Ver/eli oppidum munitifimum, regio & oppidu> lwed,fertilitdtemdximd,Sdluffe,PegneroU &> dhd multa oppi- iuldmemordtu digna, totdm feré hdnc regionem habet 'Hcuricui fecundasGalliarurex inuiclifiimus, quamPater eiusFranci/cus Valefius eius nominis primus Gaütarum quoque rex expugnauit* De Romandiola íiue Romagna. A Rauena ad Marchiam Anconitanam yfque eft Román- diolafue Romagnd,in qua funt multa oppida infgnia, Rauena, Riminum diclum olim Ariminum,Pe/aro, Vrbmo , Forofmbro- nium Senogallia regio & oppidumjmola, Ancana, pteraque fmt alia que breuitatisgratia omittimws* De Marchia Anconitana. Marchia Anconitana ab Ancana dicta,Pontifc'is efl Mdxi** - - -' S P.IG.AN. OLIVA. ANNOTA: miin i*fint Ancana ,Numana, Mdcerdta , Potentia, Tole-ati no,Borgonouo, Cdmerino,Vico aut Vigo, firmo, & altd abAn- cond in Conftantinopolim efl nauigatiofere quottidiana ,qmo\ fi I/oles iterper terrdm faceré ex Ancana inueniesperpetua,quide- ducem te in Ragufia inde in Myfiafiperiorem & tadcm in Thra ciam,1/bi eft Confldntinopolti. De totolllo tráéfcu litcorali qui eíl ab Anconavfq; promontorium didum Spartiuento. Totumilludlittus.Adridticumquodefl db Ancón d y fique ai Cdput de Ffartiueto,efl pars regni Neapolitani,in quo funt regio nes,quas pradiximm Irbes et oppida in Littore,Atrt,San anzolo, Peficara,Ortona, Gudfto, TremoleS. Anzolo, Manfredonia, Si- ponto,Trani,Barleta,Giouinaxo,r}ari.S.VitQ,Poltgnano, Meno- poli,Vilanoiia,Hiflond,Brindes,Caftro,Otrento, Cabo deLeuca, Cabo definida Maria,Cabo de Colonne, Gaüipoli oppidum fa-< [email protected],Crotona folicaflro, Schillachio,Cabo de Stiüo, Ab so loco yfque ad Gatetaeñ dlterd pars littora lis mdris inferí, regni Nedpoliidni,Cabo de Brdfidno,Mdmerto oppidum térra no- Ud,Cdbo deííartiuento,Locri Cdbo de tdrme.S. Gioni, Re%o, Ca- tond, Biuond, Lupino, Cafliglione, Pduld, Belueder. S. Donato,, PoljCdflro,Sdlerno,Metfi, Maja, Sumóle No^era, Nold, Nea- poli,Po^olo,Gdetd,Fundi,omma ifld & pené infinita alia oppi da Mediterránea ibifint,omnes iflitractm yocanturregnu Nea- politanum & eft Philippi Hiffaniarum regis. Tradus reíiquus littoralis3a Gaeta víque ad Varum fluuium diílinguente Itaíiam á Gallia. A Gaeta,Terracina efl, Antio,Oflia &> Rema,na non multa dtjiat ab Oflia,Geruet,Giuita yiegia,Porto de Hercule.Orbiteüo. §.Stephano,Telamone,Cafliglione,Piumbmo,Populonia,Liorn -yeüetn nonpojjem "verbis explicare3Dm funt regiones in ea} qua, quod ad omnia attmet ómnibus altis prafant regionibus,Regnum yidelicet Neapolitanum,et longobardia,ñeque dicam de pruélu- raciuitatum domorum& arciunt. Longum effet hac fgiüatim teferre. Gallia Narboneníís. Cap. 5. 'Allia Lemano lacu,& Gebennicis mon kibusinduo latera diuiía, arque altero ^RThuícü pelagus attingens, altero ocea- ;'num:hinc á Varo, illinc á Rheno ad Py rena;um víque promittitur. Pars noítro mari ap- poíita,fuit aliquando Braccata,nunc Narbonen íis magis culta, & magis conííta,ideóque etiá la> tior.Vrbium quas habet opulentiílima: funt, Va- fio V ocontioríí,Vienna Allobrogum,Auenio Ca uarum, Arecomicorum Nemaufus, ToloíTa Te- &ofagúm,Secundanoru Arauíio, Sextanorü Are late;,Septumanorumque Blitera. Sed anteítat ora neis Atacinorum, Decumanorüque colonia, vn- de olim iis terris auxilium fuit: nunc & nomen,&c * \ a.~x O el Cü decus eft Martius Narbo.In littorib9 aliquot funt X tc'Arx tk ¡O • cum aliquibus nominibus loca: cxterum rare^ vr- P • bes,quia rari portus, & omnis plaga Auítro atque ¿r c f ció n •771 &7~u.-'l o¿ , Áfrico expoíita eft.Nicea tangir Al pes, tangit op pidumDeceatum, tangit Antipolis: deinde forü íulij Octauianorum colonia, tune pbffc Athenp- polis,& Olbia,& Glanon & Cithariítes,& Haly- cidonMaíIíliéíiumportus,&in eoipfa Maífilia. S ij P. I O AN. OLIVA. AKNOTA. cu Hasc á Phoceis oriunda, & olim inter aíperas po- íitamunc vt pacatis, ita diílimilimis tamen vicina gentibus.Mirum quám facilé & tune fedem alie- nam ceperit,& adhuc morem fuum teneat. ínter eam & Rhodanú marítima Auaticorum íiagno aiTider foífa Mariana. Parrem eius amnis nauiga- büialueo erTundit,alioquin littus ignobileeílLa pideum (vt vocant}in quo Herculem contra Al- bionem,& Bergiona Neptuni Jiberos dimicanté, cum tela defeciíTent ab inuocato Ioue adiurüim- brelapidum ferunt.-credaspluiíle, adebmultipaf íirn,& íatéiacenr. Rhodanus nonlonge ab Iítri Rheníque fontibus furgir: deinde Lemano Sácu acceptus,renet imperum,feque per médium inte- ger agens,quantusvenit egreditur.Inde contráin occidente ablatuSjaliquadiu Gallias dirimir: pbft curfu in meridiem abducto, hácintrat, acceífuq; aliorum amnium iam gradis, & fubinde gradior, inter Volcas & Cañaras emirrirur. Vlrrá funrfta- gna VolcarumjLedumflumen^caftellum Larara, Meiua collisjincinclusmaripenc vndique,acniíi quod anguíbo aggere continentur annneclirur, infula.Tum ex Gebennis demiífus Arauraris iux ta Agathan,íecundum Blyteras Obris fluit. Atax ex Pyren^o monte digreífus^quá fui fontis aquis venit5exiguus3vaduíqueeftJ& ingenris alioquin aluci tenensmifi vbi Narbonem attingit, nuíqua nauigabi!is:fed cu hybernis intumuit imbribus, vfqueeb foíitus infurgere, vtfe ipfe non capiat; Lacus IN POMPO.MELAM. 7I Lacusaccipit cum Rubrefus nomine, ípaciofus admodum:fed qua mare admittir,tenuis adicu. Vltrá eft Leucatalittoris nomen, & Salíuff fons, nondulcibus,fed falíioribus quám marine^ íint, aquis defluens. Iuxta campus minuta arundine, gracilíque peruiridis, ce^erüm ftagno fubeunte fufpenfusud manifeftat media pars eius, que ab- fciíla proximis,velut Ínfula natat, pelliq^ fe atque attrahi patitur: quin &ex iis que^ ad imum per- foífa funt,fuffuíum mare oílenditunvnde Graiis, noftrífque etiam authoribus veríne ignorantia, anprudentibus etiam mendacij libídine, vifum efttradere pofterís, in ea regionepifcem é térra penitus erui,qui vbi ex alto bucufque penetrauit, pereaforaminaiótu captantium interfeclus ex- trahitur.Indeeftora Sardonum,& pama ilumi na Thelis,& Thicis,vbiaccreuere,perfeua: colo nia Rufcino,vicus Eliberri mague quondam vr- bis,&magnarum opum tenue veiligium .Tum inter Pyrcnej promontoria portus Veneris eft in íinufalío,& Ceruaria locus,rinis Gallia;. A N N OT AT I O N E S In Caput V. Gallialemanolacu &: Gebennicis montibus in dúo latera diuifa, atque altero Thufcum pelagus attingens, altero Oceanum:hincá Varo, illincáRheno ad Pyre- nsurn vfque promittitur]ikf»w Pomponium noluife totam Galliam in primis in tres partes diflribuere "ptfecit in Temo libro nam ita auficatm eíl Cafar ¡quem ipfimitatur, tnfms comenta- P.IOAN. OLIVA. ANNO TA. riis &* Salafliasin defriptione Afica.In primis dico Meldm jfc adre femper inftitutumfuum dejcnbendts littoraltbas locis, non ómnibus,fed magni nominis,mediterránea niffuerint tlluflria non attingit,hic yero pergit db littoribus Itdliajittora Galliaflequen- tid perfqui,quamqudm hac prafdtd diflribuíto eddem~videtw efe cum iíld Gdllid diuifd efl in tres pdrtesfooc enim feciffet m hoc loco fi maritimd & meditendnea dttingere "Volmffet, Lcrnano lacu] Junt qui ~yocent hodie el lago de Lofana ,alij el Idgo de Gineua quod nonmaltum referí.ndm & Lofndm oppidum & Geneuam atún git, Gebennicis montibusj^oc nomine yocat Caar maníes ti los Araernia qui ddPyrenaum et fere lugdana protendunturpvo • cdníur hodie les montdgnes Ddumrne, Sed Strdbo tilos montes ~vo- cdt Cemmenos,cum cemmenifint propé yarum flama. Thufcum Pelagus]¿«.\'frf lidrumfluuium. Altero- Oceanum] adadBo- redlem Octanum Hifanicum fue Britannicum.Diclam eft de ta rosdeRheno &Pyrenaopofleafts locis dtcam,Pzrs noflro ma ri ad pofita : fuit aliquando Braceara! pars illa qtiaaVatn flauta yfque ad Pyrenaum extenditar littoralem partem inteüige, Brdccdtd Gdüía a Braccisgenos eft yefttam.N.anc Narboné- íis] a Martio Ndrbo.yrbe tüisf calis i'dañrifima at nunc non tam yafld &frequenti fid longe fortior & natura & arta hac regio, Tolofam perítngií & copleclitur totam Delphmaium, "vocahatM olim proaincia Á_omanorum)ndm mter omnes proaincias Gallia, fi la ifla erat ob ommam rerum non tam abundantiam quim tocan- ditatem in dditiis nunc ñamen retinet Prouenca , Valio vocon- tiorum] De Vocotiis papaus & y afane día mecum cogitad ybi efet i fie populas y na cum oppidis yafone & luco Augtfiyes efobfeura (y* a noñr'is geographis incertttudme qaadam traditd, prodiderunt y éteres geographi hahe regionem yocontioram effe 0 Gallia Narbonenf ybi y ero,non dicunt.Vafonem & hicum oppt darecenflntinVoconti'isagris,fdñequehorum yefttgidlicetffe~ fiare. Ego femper in hoc dubto exiftimaui Vacomias effe iuxta moft tem quendámdvifolium nomine, In imaparte Alpium De Vafa ne c£* luco iAugufti tantum legi nomina.alia yuro minime. Vien. na Ál\obtogam]nota efl ciaitas yiand ¿nparte Narbonenf s Prouincia que dicitur Dslphinatm ,olm iudicio meo hac pars dd' t - * pbindtus IN POMPO. MELA M. ?z pjjiwtttií a, Lugduno "vfique ad ifieram fluuium .Allobrogum erat, proptered dtxitVtenna Allobrogum. "vnde illud "venit in dubium fieríntne Sabaudí q, quos °¡ocamws AÜobroges,dn alij. Quantum tgo ex leclione autorum coüigere cura praiudicium eorum3qui ante niefcripflrunt,* "veri hllobrogesfunt Delphinates:Quodfi ita efl quo nomine appellabimm eos , qui Alpes mcelunt "veluti Taranta- pos & alios "¡idelicet la chambre,Monmellidm,Aygua bella, & aliaoppida,Certe nullo3Propterea aliis modis nobis "vtendum efl in defcriptione iflarum regionum dicemus in Gorpttdñis.Auenio Ca uarum]»/mceíl Auignon3Cauarinomen eílpopulorum adKho- ¿rfs^ArecomicorumNemaufus] Nemaufus, Nimes "vulgo, in regione qua nunc Lenguedoch appe'llatur, de qua poflea dicam, ToloíTa.\nomen retinet , ciuit&s efl máxima & ínter Celebriores GalliaNarbonenfispraclarior. Secundanorum A rauílo]fe cunda legionts.Arauflo,nunc Oráw^Sextanorum. Sexta;le- gionis, Arc\ztx\nunc Arlesarchiepifiepatus, Septumano- rumqueBlitterzjbefsmtnc.Sedante ílatdecumanorum colonia Martius Nzrbo~]Ndrbond hodie, dixideea. Nicea tangit Alpes]2V//S nunc .^cccatúlhodte ragni.T zrigix. An- úpolisfaunc Antibo. Deinde forum lulij octauianorum Colonia?jnunc Freuis^Tunc pol\ Athenopolís] nunc Eres, Maífylia] Rhedanusfluuius, ínter volcas & Ganaras] no minafunt populorum,nam Volca fint ij.qui ad montem Pefiuld- •num aguty Caudri.Auínionefis Leucata Inome retinet.Salíule] nomen retinent nunc Salfis.YA.nfcino~\hodie Perpignan caput Co- mitatwsRofilionU,Portus Veneris]»«wc cab decreta caput cru cis.Ccru3,viz]"vulgoCob!¿ure.Ehbcrri~jEuna ecclefia Gathe- dralu in comitatu Rofilionií. . Additic... Gaüia Narbonenfis ómnibus altapartibus Gallia praílat,fid Mela non "videtur in hac partefibi cofiare,nam cum de fila Nar bonenf hicagat yifin eíl diflrihuere Galltam in quatuor regiones, quemadmodum alijfecerunt,nam apud eos, qui in tres partes dtui- dunt Galliam,Narbonefispars efl Célticafiue lugdunenfis, & re fiera Mela non loquitm de Gallia Narbonenfi ,tanquam de parte pnn- P. I O A N. O L I V A. A N N O T A. principali & ~vna ex illis tribus ex quibus tota conflat Gallia fid departe Céltica, Varusfluuius yt dixi initium Narbonenfis Gal- lia hodie diclus el ~var oritur in calle A rgenteria nomine. Khenus fluuius ex klpibus dicemus poflea Pyrenaus mons efl dtuides Hif paniam a Gallia pars noflro man mcdtterranao magis certe culta habundat enimfrumento oleo ómnibusfmSluumgenenbus , y'mo &> ómnibus alus adhominum yicluneceffanis,ynapdrs efl Gal- lia,qua non eget operd exterdrum regionum,Viennaciuitas eílye- tuftate nobilifiímd , & Khoddni mfluxu amnoefitma drchiepiflo pdtus eil,&yt legí & a multis dudiui drchiepifiopus huiusciuita tis olim erdtprimM Gdüiarum & Cdnceüdrius regum Burguniia cum a regibmgubemdretur.uíuenio dd K.hodanumciuitdsopulen tifirmd (y* artificio adifiasrum celebñspons ibi efl in Khoddns al tifsimus & longifiímusproptered quod ibi Whodanus expanditm "y/que ad oppidum diclum Id yilldnoud,efl ibi he adema ¿urisciui- Its (¿y cdnonici.Nemaufissnunc.Nimesoppidumperuetuflu', quod fatis conflat exyetuflu adtficiis , quorum reliquia noflro tempore extantmurusperuetufiusidoflendit, &dmphiteatrum,&aqu& ductus mirabili flruclura. Tolofit numen retinet dmpld ctuitds & y afta populo fia tamen & ditifimd pracipuétérra illa exherbuftc cis confecla qua panel yocatur adamnem tincluram pannoram aptifma,habet hac cimtas Afcademiam in y troque iure, omnia, qua fint tn Gallia nabiltfimam & docl'if imam,qua nifi obsla- rentfaclianes fludtofiru multo effet illuflrior ,A raiifio hodte Oran- ge,efl prtncipatus prope Auentonem olim oppidú infigne,nunc op- pidulum Arélate emitas eflparua,& caput archtepifiopatus,em- porittm mercatorumfiumentum traclantiumfita efl ad Khodana Bltttera,Befiers opptdulum efl.Narbona olim cdput Gdllia Nar bonenfis y-nde ñame natía efi,& oppidum quonddm illuflre nunc yero non tdm frequens quam munitum. Ntfit duc'ts efl SabaudU paruum oppidum fid fortifimum habet Caflrum&feré in expti- gnabile, Antibo opptdulum quoque admare &• freius , Mafidia oppidum paruum fid munitifiímum m caufit efl portus fofa Mi- nana.aygues martes opptdulum quoque adofiium B^hodani, Me- fiid colín,nunc Magalona &> eflpeninfitla. Agatha , nunc Mont' pellier .Leucatd retinet nomen m pernee montu efl quoque penmn- ""' fila, IN POMPO, MEL AM. 73 /¡¿¿.Rufino Perpinam , nunc magnum oppidum, & pannorum fnagnu emporium ~\icmilliberri nuncc'iuit&sparua &> eptfiopa- tui Eulna "vulgo diSius .Portas Veneris cap:de Creas hodie fieraa- ria oppidulum^Cobliure, Hiípania Caput. 6. ^af^' Yrenarus primo hinc in Britanicum pro- I ÚÉñcml:ií oceanLím:tumi1i térras fronte co- uerfus, Hifpaniam irrumpit, & minore eius parte ad dextram exclufa,trahit perpetua la tera continuus, doñee per omnem prouinciam longo limire immiífus,in ea littora, qua: occideti funt aduerfa, perueniar. Ipfa Hifpania, míi qua Gallias tangit, pelago vndique incincta eíl:: vbi illis adhxret,maxime anguila,paulatina fe in no- írrum mare & oceanum extendit,magis,mag; fq- latior ad occidentem abit,ac fit ibi latiílima. Vi- ris,equis,ferro,plumbo,a;re,argéto,auróque tam abundans,& adeó fertiiis, vt íicubi ob penuriam aquarum efTceta,& fui diííimilis eft,linum tamen aut fpartum aíat. Tribus autem eíl diílincla no- minibus,parfque eius Tarraconeníis, pars Basti- ca,pars Luíitania vocatur. Tarraconeníis altero capite Gallias,altero Bxticam Luíitaniamq- con- tingens,mari latera obiicit noílro,quá meridiem: qua feptentrionem fpeólat, océano. Illas fluuius Anasfeparat,& ideolBa;tica maria vtraque pro- ípicit,ad occidentem Atlanticum, ad meridiem noílrü. Luíitania océano tantummodb obieéta, T p. IO A N. OLIVA. A N N O T A- eft/edIatereadfeptétriones,fronte ad occafurn. Vrbium de mediterraneis in Terraconeníl clarif íim?fuerutPalIarítia& Numátia, núceft Cejar augufta.In Luíitania, Emérita : in Botica, Aflige lípaíis, Corduba. At íi littora legas, á Ceruaria próxima eft rupes,qu£ in altum Pyreneum extru- difdein Tbicis numerad Rhodam: Clodianum, ad Emporia:tum mons Iouis,cuius partem occi- denti aduerfum eminétia cautium,,qu£ inter exi gua ípaciavt gradus fubinde confurgunt Scaías Annibalis appellant.índe ad Tarraconem parua funt oppida, Blanda, Ilíuro, Betullo, Barchino, Subur_,Tbolobi.Parua flumina,Betulío iuxta lo uis montem^Rubricatum in Barchinonis littore, inter Subur & Tbolobin maius.Tarraco vrbs eíl in iisorismaritimarü opuIentifsima.Tulcis eam modicus amnis fuper,ingens Iberas deorfum at- tingit.Inde fe in térras pelagus iníinuat, & primu magno ímpetu admiífum ,mox in dúos fin9 pro montorio,quod Ferrariam vocantjíindirunpnor Sucronenfís dicitur.maior hic & magno fatis ore pelagus accipiens, & quo magis penetratur, an> guftior.Serabin & Duria^&Sucronemmón ma gna excipit ilumina.Vrbes cópíexus& alias qui- dem^fed notiís imas Valentiam}&Saguntum,il- lam rlde & cerumnis inclyram. Seqüens Illicira- nus Aionem habe_t,& Lucentiam,& vnde ei no men eft íliicen.Híc iam terre magis in altü eunt, latioremque quám fuerat Hiípania faciunt. Ve- rum IN POMPO. MELAM, 74 rurnab iís qua; dicta funt, ad principia Báltica;, preter Carthagincm , quam dux Poenorum AC- drubal condidit, nihil referendum eíl. In illis oris ignobilia funtoppida,& quorum mentio tatum ad ordinem pertinet.Virgiin íinu, quem Virgi- tanum vocanc.Extra, Abdera,Suel,Hexí, Meno- ba, Malaca, Salduba, Lacippo , Berbeful. Aperit deinde anguíliísimum pelagus, &:próxima inter fe Europx,atque África; littora montes efEciunt, vt initio diximus, columne Herculis Abyla & Calpe,vterque quidem,fed Calpe magis &pené totusin mare prominens.Is mirum in modum concauus,ab ea parte qua ípectat occafum, mé dium feré latus aperit,atque inde ingreífus, totus admodtim peruius propé quatum patet finus, &: ípecus vltra eíl:in eóque Cartheia(vt quídam pu tant)aliquando Tarteífos,&quám tranfuecti ex África Phcenices habitát,atque vnde nos; fumus, cingete freto,Mellaría & Bello, & Beíippo,vfque adlunonis promontorium oram freti occupat. Illud iam in occidentem & oceanum obliquo iugo excurrens,atque ei quod in África Ampe- luííam eífe dixeramus aduerfum,quá noílra ma ria funt, finitEuropen. A N N OTAT I ONE S In Cat>ut V L Pyrena;us primo hinc in Britanicum prdcurrit O- ceanum]ee¿«# ordme quo defripft alterum latus Gallia deferí- bit&< Hi7pani&Mncdtcit.i,a portu- Veneris Pyren&m in Brf T ii P.fl'i O A N/O L I V A. ANNOTA. tdnnicum procurrit Ocednum,d mari mediterráneo ddmdre Ocea num Bntannicumd.yfque ad Arcem Hijpanie expofita Océano yocdtam Fonterdbtd.tnterudllum enim d portu Veneris "yfque ad Fontem rabia, & Bdyondtn eff permontes.i22 leucdrum, httc ex fententid quorunda,dt ego dicerem eJJe,2Sdeucdrum & hac la titudo eíl mínima totius Plifpdnie <¿r m his montibus eadem Hi- fjanid efl angufiiJ3ima}et nifi effet ille traclm motium Hifpanit effetÍnfula,Tum in térras tronte conueríus Hifpaniam irrum pit]Pyren&us in térras f regiones Hifjanie conuerfus Hi- Jidniairrumpit,id[ejl,per totam expanditur HiTp ama,bine mié Jpargens ramenta/ua.Et minore eius partead, dextram ex cluía ]id ejl ¡minore r amento eius Pyrenet ad dextram exclujó "ver fus Oceanu Britanicum.Trahit perpetua latera continuus] trahit latera fita continuas,id ejl perpetuo recia incedit ¡doñee ya- vid latera per totam Hú'paniam immitat,yfque ad Purtugaliam, naintra regionem diuiditur in tres ramos Rauaneüa Gaüicte, ida bedam, et Orofpeda "yfque ad Oceanu occidentalem.lpía. Hiípa- nia,míi qua Gallias tangit pelago vndique in cínfta eíl]dixipeninfitlamfore Hifpaniam nifi ille traclm montiü Pj= reneorum objltttffet¡qui efl a capite crack "y/que ad FonterabUm arcem olim oppidum,vbi lilis adheret máxime angufta]°>¿¿ iükliddicet Gaüi'uadbcsretmáximaangujlaefl,nam in medi- terraneiseft latifima^aemadmodü nofler Mela dtcit. Paulatim in noíírum mare & Oceanum extendit magis, mágiíqj latiorin Occidentem abit, ac fit ibi Iatiísima] in medio Hisfanteflms, equis & alia]üf^c omnia confirmant Trogm Plintos & dlijwa/f/jTarraconenfis altero capite Gallias] idefl.mmottbusPyreneis,Altero Bethicam]rfí/Ga- ta.Luíitaniamque contingens] apudDoriam fluuium,M&~ rílaterat obiicit no\\x6\mari mediterráneo obiicitIdterd fia, Qua mcridiem j/¿ejl, extenditIdterd fuá yerfusmeridtem tn marenojlrummediterrdneum. Qua Septentrionem ípectat Oceano]i£?efl,yerfus Septentrionem obiicit Ocedno. Illas flu uius Anas íeparac] illas yidelicet Bethicdm & Lufttdnkm, Maria vtraque proípicit]^/ ejl, Oceanum & Mediterránea, Ad Occidentem Athnücnm]ocednum intellige.Ad merí- diem I N POMPO. MELÁM. 7S diem noñrnm] fcilicet mediterraneum. Luíitania Océano tátummodo obíe&a cíYjoceano Occidental!. Sed latere ad Septetrionem fronte ad Occafum] lide Chartam. Vrbiü de Mediterraneis in Tarraconeníi Clarifsimas fuerunt, palhntia S¿Nurna.ntm']Pallaníia Paleniia~yulgo nomen re tinet olim ibtfuit Schola amplísima,fedes ejl epiflopalit,& qui- cunque ejl epifopus ejl etiam comes & habet comitatumfeorjum, ciadas ejlin frequens g^nifleffent tot canonici & archidiaconi & magmficetia Jummi íemplí pagus "vtderetur.Numantia hodie efl Soria "yijüntur "yetufla templa, fpultura Bomanorum noflro feculo.no metior ibi hodie "yifníur ducenta templa olimgentilium numantinorum dicam poflea , Nunc eft Ca*farauguíta] noli inteüigere quod Numantiaft hodie Cafaraugufla fed quodquem- admcdum Numantia olim erat clarfirna,ita nunc .i feculo Pom- fonij Cafarauguña. In Luíitania £merita]ífó?4 Augufla E- meritajoedie Mrnda la grande hispanice, in eo oppido nam iam oppidum efl paruum,conspiciuntur admiranda reliquia Romano - rumcoloffeicolumna,obelifi fedpenél/aflati & deletf.ínBe- thica Aitigi Hiípalis &: Corduba]^í/?*V¿ nunc Ecija, Hi- YJalis nunc omnium Wiífania ciuitatum clarifima r> ditifima mutis nominibus ex flipfla primum,deinde ex commercio Infularü repertarum &* Perú, dicta nunc Seuilla. Ccrduba magna emitas olim nunc f ero liafla fd pené defería & mfequens. A Cer- uaria próxima eft rupes qua^ in altum Pyrenamm ex- trudit] hodie dicitur el coll de Pertu^, collu Pertuflanus imifits "viatoribus ob latronum multttudinemfdhaciam Cejfarunt bene ficio regis Hijpania Ferdmandi.Thicis flumen ad Rhodam] fiuuiolusefl imo pefius Torrens.C1 odianum ad Emporia]Cío- dianus fluuius,hedie Clodta.Khoda oppidulum,retinet nomen.É~nf~ poriapluralis numen nam funt aliquot oppidula quafunt Ampu- riana,nunc inteüigit Mela principóle,quod hodie locatur Cafleüo deampuries.Tum Mons louisJNunc Moniui, mons efl adBar cbinonam plenus delitiis nam totus ~vernat hortis & liillis. Emi- nentia Cautium , qua;inter exigua ípatiavt gradus fub inde canüirg\mt)htjgradus hodte lingua Catalonica ~\>ocantur k Cofles de Garraf.I nde ad Tarraconense/? M*dinde ai T üi p. I O A N. OLIVA. ANNOTA. rrarraconem,ponantuvifia.Varna funt oppida,BlandaIIIuro BecuIlo,Barchino,SuburTholobi,parua ilumina Betu!. lo iuxta louis montcm,Rubricatum in Barch.inonis lít. torelblanda hodie Blanes,Betullo mine befion, Barchino nuc Bar felona magna ciultas & quodatttnet ad edificio pulcherrima ai mare Subur,hodie Siges,Rubricatum nunc lobregat,Tarraco.pof}ea Sequatur,emitas eft "yetuftiplima, ñeque condita a. Scipionibm > dicunt nugatores aliquot.fedpottus mflaurata,ab hacciuitateno men accepit Htfania Tarraconenfis ¡nuncparuum oppidum ,fi archiepijcopatm,admare, extant ad huc monumento yetufíatu, nam totus murm conflat ex laptdibus tumulorum in quibus Komi mfipeüiebantur,^ ~vnus quifque lap'vs habetfuum epitaphium LA tmis üter'is & maiufulis Sculptum, interea qui edificar ut murum nam recens efl opus , ignorantes literas lapides tilos conflituerunt contrario modo,Opulentifsima]rW/e minime.Tulcis eamo- dicus amnis SuperJ/rofiperjegefirJum.Tulfisjhodie dicitur fluuia.lngens iberus deorfumatüngitjlberus"vulgo Ebrodi citur totius Hispanice maximws innauigabtlts ob rupes multas i»- ter mixtas juxt a mare meditenaneumm quodtnfluit fatis nauigi- bile.bA.oxia dúos finus promontorio,quod lerrariam vo canijPromontormm ferrarte hodie dicitur Caput Martinilinguit 1/emacula cap de Marti , hoc promontoriumfacit dúo finus , alte? Yocatur Sucroncnfisji Sucrone ftuuio qui efl tn eofinuJ?ofl Su- cronenfii a Sucrone fluuio , quiefttneofimponat isla yerba Se- rabim & Düriam&; Sucronem non magna excipit ñu- mi TI a] D uriam ,lege Thuriam hodie dicitur Jingua arábica Gud- dalamarpreterfluit yalentiam, Setabim] lege Setabim Sucro- n e] nunc Xucar htcfinus compleSlitur y ibes multas ,fid notifsi- mxs. Valentiam] hec magna efl emitas ad mare. populofifinta &*fequentifima metrópolis ,nam efl archiepifiopatus. ñeque ab re yocata fuit á Gallis magna Valentía ¡multa poffem defittí iüius ")/rb'ií dicere fid quoniam in ea natusfui lubens ab eius laadibus ab flineo. Et Saguntum] Saguntum hodie dicitur a nobis yalentinis moruedrea.murus y etus.diftat a noflro yalentia quatuor tantmn miliionumrvia iüa a Valentía in Sao-mtum eft tota hortenfia, 0 ea fimper incides m y arias arbores malarnm punicorum et medteo- rutn I N P O Iví P O. M E L A M. 7¿ i r¿fo$c4m P°^ed- IHam fide & Erumnis inclitam] hinc fi jes figununa nonfiíma eíl hifloria.Sequens ¡llicitanus]//»»^ Alonem habet & Lucentiá]A/o»»«»ce/? Alicant,Lucentia nunc Lugent slim magnum oppidum , Pra?rcr Carthaginem] Carthago noua hodie Cartagena.lgnobihz funt oppida]zíd efl tempere Mela fid nunc magnafunt nam hodie Carthago noua pre ter portüfingularenthit ahud habet. Vivgijnunc Almería. Suel] Chipio'^ hodie.Mcnobzjyulgo yeles malaga.Mala.ca] Mala- £rf.Carteia]»#»e Cartaid.Mcllatiajhoc tepareBegerra de Me- /á»4.Proffiontorium lunonis]nuc el puerto de/ancla Maria. Auctarium,, Pyrenei montes ab Oriente Océanos Britannicus a Septenino- ne,mare noflrum a Meridie¡Occtdentalis océanos ab Occidente to tam includunt Hifpantam , fid quia montes feré omnes Híspante exPyreneis ortum habent,dicam de Pyrenets.Nec laboro qudre di catur Htfbania,~)/t conficlus tfle Berofm,qui mambus hominv.m te ritur.Montes Pyrenei non a fabults , ñeque a conflagrattore Pyre- n&i "yocanturfytfimniatpleríquefiedtantÜab igatbus, quosflnt- untPaflores nob~le quod etta hec noflro feculofeptfstme ~vidi.Mon- tesiftt in ortu nuüum nomen habent lattnum mmm yulgare , fid tantumgrecum at partes monttumparttcularia habent nomina na fi a. man Mediterráneo ybt eíl templum yenerts initium fimpféris ibtñatim nominantur Puig Cerda,& montes lacqu&d emítate lacqua,& Runcis yaliis in regno Nauarre,yfique ad mare Britan nicumfieptentrionale. lili montes exfiipfis ramenta mittut in y ni uerfim hltspaniamyria tantum precipua Jdubedam,oros~fedam, R auanella, R auaneüa dicitur totus tile mons,qui a Pyreneo ad compoflella extenditurfid m yariis locis y aria habent nomina,in ortu yocatur mons. S.Adnant poflea montes ouetani, Hispanice montes de Ouiedo,& lili montes yocantur Hispanícelas monta nas <&> olim Cantabria, ex his monttbm in intenorem Híspante partem emittitur ramentum quoddam yfque ad portum Galium in Portu Galia, & ex ortu i fitus montis fiquttur mons yfque ad ca put finís terre.quod nomen tetius montis obtmet Kauemüa, idube- 7 da P. I O A N. O L I V A. A N N O T A. da mons a Pyreneo yfque dd Portugdlidmpromittitur fld dntequt iüd dtúngdt lidrid hdbet nomind ex Ttdriti oppidú,ndm htfpdnicé in prima liocdtur Idfiercd ddttencdferrd hiFpdntcé efl mons. De- indefimo fierrd,tum el puerto deld tdblddd,pofled Id pdlomercd dd uild,elpuerto de Gudddrrdmd,puerto hifpdntce efl portd &*trdnfi tusper montem dltquem greci yocdbdntpylos,htnc Pyle Amana Pyle Armente,lnde el puerto del colmendr, hinc el puerto del pico poflremo el puerto de Tomdudcos, Inde in portugdltdm extenditur & promontoriumfitcit diElum monte deld Strelld , ~yirts,~viros ha bst beüicofis Gdntdbros Bethicos (y* Cdllecos,equi notifunthiffa- ni ferro dbunddt mdximepdrs Cantabne que Bifiaya dicitur (y* ~\>icind lili Itpufiud Aere in bis diclts duabus pdrtibus Hiffanit, Plambo l>bt drgentüm pdrte La fit ante que "vocdtur Eílremadu rd Vernácula lingud , durum tnfiauüs quibafddmprecipuein li go pinato Spartum efl luncas quídam tenuis, exiflis tunela exfica- úsfiunt cophtnt. dd tncludendÜficusflecas,ex prouincia exportatur fem & ~\uepdffe & ex Wtfanta tn illis cophmis,& hocnome dd hac rettnent tn pdtrid med Valentina. Pdüdntid nunc PalentU olim magna emitas &< amplayum ob templum dittfisimum , tum etiam ob Academiam doclifitmam ,que noflris temportbus defút, Numantta hodte Soria dicitur y aña ciuttas multts ac magna edificis antiqutfiímis ornata quorum reltquie "vifintar tota illa re gio ~)>alet abundantta lanarum que exportantur ab hifanis ftngu lis m flandrta,hec emitas iam non efl magni nominis, fuimos traes Cefiraugafla & feculo Melé & noflro ciaitas pulcherrima & omntam reram abundantifima nunc dicitur Caragoca caput re- gni Aragonie & metrópolis.Emérita, alij Augufla ementa, ho die Merida la grande, Ampltfiima olim emitas pícalo romanorurn nunc noflro feculo non magni efl momenti extant ibi "vana roma nar am monumenta. Htífalis hodie Seuilla ciaitas ampbfiímd & ditifiima,& noflris teponbus omnia que fintin HifpdniatndXi ma & opalentifitma, opalentam eam fdeit Tidrietas mercatontm máxima & commeraum terre del Pera ¡& Infihrum repertarum nam omnes omniam illdmm terrdram tliuc confluunt , & "Vi h&e mehas paffent trdélari eretld efl domas dptifimd meredtorum co mercio liocatur domas contracldttonis Indiane & infilarutn receñí I N P O M P O. M E L AM. 77 ftcens repertarum,yarijfunt mercatores Germani figures,GalU,lu\ cenfesfiandri, & yeneti Gorduba olim inclyta &< populo/a regni Cordubenfis metrópolis,magna eíl emitasfed minus quam fuit po- pulofi,fid hoc fiólo nominefelicifsima,quod tot doílifiimorum y ir o ramfuerit & mater altrixyiatifimt in ea dúo Séneca, tucán9 ^4uicenna,Aaenrrois , & alij Árabespermulti.Ceruaria oppida- km eíl,yocatur hodie Cobliure,arx eíl ibifortifiimayiihil ibi iüu- fre,oppidumeíl admarefitum.Rupesiüa,qaainaltum Pyrenaum extrudit eíl nunc dic~la coil de Pertus.i.collispertufianus olim recefi fus latromm & homicidarumjbodie opera regís Hijpania tutifii- musfaflús eíl locus. Mo»s louts dignus,qui d me depingatur, mos eft yalde editusjn "Vértice cuius turra eíl , quafignu quibufdam fignat nauem aliquam "Venir e y el aliquas , /emitas habet per quam multas in afcenfit in quibus inuenies y illas preclaras arboribus ple nus &*fruflibus in has y illas ofendentes quacanque yolentjdque qmdattinet adcibum &*potum inuenient.Monmi,hodie dicitur, Cautes eminentes qua fiala Knibaiis appeüantur. hodie yocantur Cojles de Garraf, mons ille Garrafas efl altas,in cuius ima parte in gremio eíl iter anguflus ex y no latere habens magnamipftus ma rá profunditatem,ex altero motem excelfum ita yt totam illud iter pre nimia anguilla yiatoribus ft periculofum, nam fi y'tator habet equum yelrixofimJubito eques & equuspracipitabutur in mare,alio etiam nomine eíl periculofum, quod latrones defiéndeme s ex montibus accipiebant frenum eqai, qui non poterat moueri pro, máxima angaília itineris. Barchinona emitas ad mare emitas ma°* ¿na &> magmficis adibus lapidáis ornata et infracta, omnes >/- eifuntflrati amplioribuslapidibus, ita yt quotiespluit toties mu- dentar yíci,nihilfirdiuex intima adtam locis inuicum emittitur, fed perfubter ranea in mare mittuntur,habet hac ciuitas Thefaum inmmerabilemjberus fluuius totius yt dixi Hifania maximm eritunn montibus diélis de SanñilLana propeoppidam dtólu fon" tibie,in quo ortu incipit effe iam magnas,totam ex yna parte Hi- tpaniam interfluens ad Dertu/am in mare labitur mediterránea Setabim,hodie Setabu Xatiua dicitur oppida eíl et fluuius, Furia dixi flautaeffe praterflaende'Valentía noflro,'hodieyocatur Gua- dalaaiar, Suero fluuius efl d noflris Valentinis nam prope Valen» p.IOAN. OLIVA. A N N O T A- tiamintratmareXucar'Vocatus. Valentía ciuitas efl metrópolis regni Valenúni,a Gall'u dicla Valentía magna de ¡qua quia ibi na tus fui & quia Irbs tato orbe notifima efl, pauca ditlurus flm- ejlinquit Valentía quodattinet adarchitecluram domorum "valde elegans & magnifca,quod adreipub.adminiflrationemfacileoni nes antecedit Hiffania auitates,Denobditate ciuiufl dixero¡au* daElerdixera non efje liliparem,tot in ea funt comités <¿r> alij ti genos hommu, "Vt nihil füpra, de populo aufim afirmare non effe, tn Hiffania tam populofam "Vrbem fi ipetles eius magnitudinem "Valet commercio mereatorum maximo,nam inde exportantur "va rice et multa mercesjn primu bolof rica telafere omnium colorum &fila feúca ex liermibus¡panni optimi in ínfulas Baleares ¡& Siciliam & Sardimam,0- ijpanni "Vocantur contratli, exportan tur inde Ori^a, Zacharum albedme admirabili,l>ua pajje,& f- cus necnon & jruclus Zacharo conditi,tum oleum dulcifimum, fi "videres,díceres aquam effe altcuiusfont'utam ejl clarum,adhcte coria funt ibi omnium colorum d 1/alentinis homimbus & hts quU dempraclaris artfcibus parata.De amcenitate "vrbu &fitu & fontibus hort'is &fruclibus dicam alias cu exprofefo eam deferí- bam nuc aute hac dicla,qua etiam ad poneré huic loco recufabam amicorum ¡mpuljufufficient. Saguntum nunc oppiduluolim pote- tiflima, in hoc opptdulo ex reliquu antiquitatísjicet yidere emitas amphiteatrum fepulturas omnm Sergiorü. L.Galba,Sergij Galb& &> aliorum eiusgentis, ex quorum lapidibus coflruclum efteoeno- bium fratrum trimtat'ts infante Porta,qua refpicit mare eílferi- ptumliteris antiquifiímis. Sagun,eraf tum, tn porta illa,quare- sfiat planttiem quandam efl idolum D¡ana,efl ibi templum Ve* nerts,fdtotum inuerf m, ejl área illa magna,in qua flruclo ignt faguntini fe & omnia bona coniecerunt in ignem, in edito oppidi efl ars Cafar'is ~vocata,quadoflendunt epitaphia antiqua, efl iam longe dflans ab oppido turris quadam Anibalis,qua l>taccepiex friniis oppidanorum erat in medio ciuitatisJ"Vt ex eo "vnufqutfqMe deprehenderepofit. quam magnaefet "vrbsilla, ego ipfe qui hac omnia ~vidi cum é iagunto mare adirem diflat iam duobus aut tri bus millibus pdfibus cum effem m medio itineris vidi "Vetuíla qua dam adificia iam térra ¡feré opería, in ómnibus y ¿cis huius oppidi reperies I N P O "M PO, MELAM. ?% reperies epitapbia Romana depitla litera & elegantísima, imo jeté omnes domas in fronte habent fingaU fngula epitapbia in campafemper inuenitur impreffa maneta aarea &> argéntea, pof jem alia adferrefed effetprceter tnfitatum geographicam, Mediterranei maris iníülis. Cap. 7. A des infuía,qua; egreílis fretum obuia eft,admonet ante reliquasdicere,quám in oceanilittora terrarumque circuirá, vt initio promifimus, oratio excedat. Pauca; funt in ma:otide(inde enim videtur com- modiííimü incipere)neq; omnes tamen incolun- turmamnecpabula quidem largéferunt. Hac re habitantibus caro magnorum pifcium fole fleca ra, & in puluerem vfque contufa pro farre eft. Pauca; &in Ponto.Leuce Boryfthenis oftio ob- iecl;a,parua admodum,& quod ibi Achules fitus eft, Achillea cognomine. Non longé accolitur Aria,qua; Marti lacrara (vtfabulis traditur) tulit aues cum fumma clade aduenientium, pennas quaíi telaiaculantes. terris obiacent. Atinterius,Melas s Olearos^gi- na^Cathon^IoSjThera^GyaroSjHippuriSjDíony^ fa/CianosJChaIcisJcaria.)PinariaíNiíirosJLebyn thos,Calidna;} Aíine_:h£ quia diíperfe^ funt, Spora des.Ab eis Sicynus, Hipanos^Cythnos, Siphnos, SeriphoSjRhenejParos^Scyros^Tenos^MyconoSj Naxos Délos, Andros,quia in orbem iacentyCy- clades di ¿te; funt.Super eas iam in medio mari in- gens, & centum quondá vrbibus habitata Crete, ad orientem promontoriü Samonium ad occidé- ún%iv ¿XÍT&TTCV immittitmiíi maior eífet,Cypro íimi dis,mulris farnigerata fabulis,aduentu Europa Pa íiphaes & Ariadne amoribus , Minotauriferitate fatóque,DedaIi operibus & fuga^tum ftatione at que morte:maxime tamen eo,qubd ibi fepulti lo uis pené clarü veíligium fepulchrum eft, cui no men eiusinfculptú eífeaccobg oftendunt. Vrbiu notiílimg GnoíbsjGortynaXydos^Lycaftos^Ho lopyxoSjPhasftoSiCydonjManethufa, Dictinna. ínter colles , quod ibi nutritü Iouem accepimus, fama Idei" montis exceliit. Iuxta eft AfticIa,Nau- machoSjZephyrejCrife, Gaudos} tk. quas Mufa- goros numero tres5vno tamen vocabulo appellát atque I N POMPO. MEL AM. 8o atq; v.nde Carpathio mari cognomen eíl, Carpa- thos.In Adria,Abforos3 Celadufe, Abíyrtis .Jifa, Trucones^HydriajElectridesmigraCorcira^Tra- gurium^Diomedia^ílria, Aíine3atque vt Alexa- dria^ita Brunduíio adiacenSjPbaros.Sicilia^t fe- runt)aliquando continens3 tk agro Brutio anne xa ,pbílfrctomaris Siculi abfciíTa eíl. Idanguílü & anceps alterno curíu modo in Thufcü , modo in Ionium pelagu s perfluitjatroxjfeuum 3tk Scyl- leCharybdis que í^uis nominibus inclytum. Scyl lafaxüeíl.-Charybdis mare vtrunque noxium ap- pulíísripíaingéns & tribus promontorij in diuer- íaprocurrésjgr^ca; litera imaginem^qu^ AÍATO di- GÍtur,erEcit. Pachinum vocatur 3 quodGredam fpeelatrLilyb^umjqupd in Africam tPelorüjqubd inItaliamvergens,ScyIle;aduerfum eíl:cauía no minis Pelorus gubernator ab Annibale ibide con ditus, quem idevirprofugus ex África 3 acperea loca Syriam petens :quia procul intuenti videban tur continua eífe littora: & non peruium pelagus proditum fe arbitratus:oeciderat. Ab eo ad Pachi num ora que extenditur Ionium mare attingens, híecfertiliufl:ria,Meífanam, Taurominiü., Cati- nam:MegaridajSyracufas 3 & in ijs mirabile Are- thufam. Fons eíl in quo vifuntur iacla in Alpheü amnéjVt' diximus, peloponeíiaco littori infufum: vnde illecreditur nonfeconfociarepelago 3 fed fubter maria terrafque depreífusjiuc agere alueü5 atque híc fe rurfus extollere.ínter Pachynü tk Li- lybaium P. 1 O A ti, O L I V A. A N N O T A. lybeum Acragas eft,Heraclea, tk Therme;. ínter Lilybeum tk Pelorida^Panormus, & Hymera.ln terius verb,Leontini,Centuripinum, Hibla:alie- que complures. Fama habet ob Cereris templum Ennaprecipua.MontiumErix máxime memora tur ob delubrú Venerisrab ^nea coditum: & ¿Et-' na:qu$ Gyclopas olim tuli.t,nunc aíliduis ignibus flagrat.Deamnibus Hymera referendus, quiain media admodum ortus^in diuerfa decurrit, fcin- dénfque eam vtrinque,alio ore in Libycum , alio in Thufcum mare deuenit.Circa Sicilia in Siculo freto eftjvE^e^qua Caiipío habitaíTe dicitur. Afri cam verfuSjGauloSjMelita^CoíTura: propius Ita- liam,Galata, tk ille^ íeptem , quas JEOIÍ appelíant, Oír.eodesJLiparaJDidyme3 Phcenicuía, Ericuía, Hiera, tk Itrongyle ,vt ^Etna, perpetuo flagrant igne.At Pithecuía¿Leucothea, Venaría, Sinonia, Capre£e,P rochyta,Pontíe;,Pandataria,P hitonia, Palmaria.ItalicolatericitraTyberina oiría ohia- cent. Vltrá aliquot funt paru9,Dianium,Igmiurn Carbania, Vrgo,Ilua,Capraria. DÜ£ grandes/re toque diuif? Hetrufco, quaru Coríica littori pro pio? interlatera tenuis & Ionga, pr^terquám vbi Aleria:& Mariana colonia funt.-á barbaris colitur Sardinia Africum pelagus attingensmiíi quod in occidentem quám in orientem anguítius fpe&at par & quadrata vndique ,& nuíquamno aiiquan to fpatioíior quám vbilatifsima eíl; Coríica. Cete ruGifertilis^&íoliquác^limeíioris : atque vt fce- I N POMPÓ. MEL AM. gr cunda,íta pené peftilens. In ea antiquiífimi pó- pulorumrunt Ilienfes: vrbium antiquifíimce Ca- Iaris,& Sulchi.AtinGallia, quas referre conue- niat,foía; funt St02chades,ab ora Ligurü ad Maf- íiliam vfq; difperfe.Baleares in Hifpania contra Tarraconeníia littora íit£ non longé inter fe di- ftant, tk ex ípatio fuo cognominibus acceptis, Hiaiores minoréfque perhibentur. Caftella funt in minoribus,Iamno,& Magorin maioribus,pai- ma & polctia coloniaí.Ebufos é regione promon- torij,quod in Sucroneníi íinu Ferrariam vocant, eodem nomine vrbem habet, frumentis tantum non fcecunda,ad alia largior: & omnium anima- liumqug nocentadebexpers, vt nec ea quidem qu$ deagreftibus mitiaíiunt, aut generet,aut íi inuecta funt, fuílineat. Contra eft Colubraria, cuius meminiíTe fuccurrit,qubd cúm ícateat muí to ac maléfico genere ferpentum, Se íit ideo in- habitabilis,taméingteísis eam intra id ípatium, quod Ebufitanahumo circumíignauerunt, íi.nc pernicietutaeft,íifdemiilisíerpentibus qui folet obuios appetere, aípeófcu eius pulueris-, aliudue3 quod verius,procul & cum pauore fugientibus. *4 N N O TAT I O NE S In Caput VII. Gades iniula,qua: egrefsis fretum obuia eft, admo- net,ante reliquas dicere, quam in oceani littora terra- mmq;circuitum,vtinitio promífimus, oratio excedat] , X p. IO-.AN. OLIVA. ANNOTA. Gades inflajíodie Cada & non Calis "vt quídam hFf>ani putati legi enim in libra mercatorum.Genuenfium in hac infla habitan, tium, 0* praeipuein libra epiilolarum ad altos mere atores mifa- rum tn Data literarumfriptumfuiffe ex Cada, &> non ex Calis, ínfula efl extrafretum parum dtflans a continentt.flatio efl máxi ma nauium,qujt, ex oriente in feptentrionem nauigant, & cont ra yuhmhancflationemfialam nucupare folet, dicam poflea, Mela, ait hanc edndem infulam monere illum "Vf antequam dtcat de ínfu• la Ocedni,prius dtcat de ínfula mará noflrt./. mediterranei. Páti ca? funt in bÁC£oúde\eritfortafíis dliquis argutuV, qui qu ca yentriculo¡ínfula eft alioqui nobtliflima & toto orbe celebris3 Siciliavtferuntaliquando Continens,& agro Brutío annexa,poft freto maris íículi abíiíTa eft] Sicilia ínfula, t¿- nacria diéla a tribus promontoriis &< triangula, ampliftma no- btlifimafertilifima & horreum Romanoru tanta efl ibiflrumen- ti copiafola y na Sicilia & totam Italiam et matorem Htffanix partem alit,y afla eft fied populofifima & frequens, ciuitates ha bet innúmeras quorum practpua efl panormius,hodte Palerni,oltm infgnu yrbs erant qyracufa. De Scy lia & Charydt quod dictt fabulam efe cmflant,defreto angufltfimo inter Siciltam & Ita liam yerum eft,fid quod aliquando Sicilia fuent. annexa Italia eme non conftat, id ídemfabulatifiunt nugatores y éteres de freís Gaditano,quod antea & África ¿7» Htjpama comunéla ejíent X ii y P.IOA'N.OLIVA. ANNOTA. regiones poflea motu aejuarum marinarum cefiiffe térras illas & intromijfum more fábula impudetifima.infiula ejl triagulaad.A. litera;greca fimilitudinem. Regís- efl Hispanice, oppida habet multa e£» nobilifiima,Panormum nunc Palermo metrópolis, i'»- gensfamcts^ nomine ciuitas¡tria habet promontorio, Pachinü vocatur, quodGrasciam ít)cdLat\Pachtmm hodiecabo pa rido. Lilybsum quodin Africam álibyahoc eft África diítum] reficit tecla Ajricam.Velorum, quod in Italiana vergens Scylle aducrfum eft])'/?« Gades ínfula nunc Cadis diéla tota efl mercatorum 0* oecope* Idrum nam "yt dixi efl óptima flatio eft regís Hijpaniejn templo iÜius erat olim antequam ibi effent Chriftiani Idolum Hercul'ufe necía penedirutum parum di fíat a, continenti ¡pendet multum regí Hispanieproptered quodnon pofunt nduigdre exfeptentrionein Oriente ñaues Oneidlés nifi illa infüldtrdfeant et dccipidnt Ndw te recenten* dquam.pdnem etiam ienerumet yinum yniujcuiufqi generuigenerefifiimumjiasfldtionesfiedlas ndute dppe'Údre flelent, ex continenti yidentur accenfk candela in illa inflaInfida M&9- tidis pauc¡£ quidem fint, y na efl precipua 3 Tana,, nomen retinet olim IN . P O M P O. ME L.A M. . S3 elimerut'Ventterum mncTurce.In Ponto pauce, Peuce, Aria jbynnios ¡due Cyanee i fíe du* Cyanee cum ex longa diflantia yifuntur "Vna efeytequefunt magni momenti Tenedos nomen reti net ibi cía fu grecorum ahquo tempore latuit ¡nihil aliud habet cele bre.Lesboswfilaaduerfa Troadt ncmehabet ab oppido preclaro, quod tn eafitum tfl Meteltm , infla eflfatis diues & emporium wercatorfim emtium Cenflantinopolim & Peram.Chios, <&* Sa- wos¡chiosGtnuefium¡infila parua quidempd apta mercatoribus ; Genttenfibus & alt'ts quo que 1/el flation e quadam, tam propága la eñ ibi natio Gentíenfium,~vtferenenioft ibi quino fit Chiotm, De Samo dixifDe Coo patria Hippocratis alumnifuigratia dica, tfl ínfula propefauces mam Mgei imifiaRhediis & Caribtu¡&* "Vt audio odium eflantiqum quamquum non magni fit ponderis. .ühodos Mifira Ínfula habit ata a Turcacantea magni nominis dixi dcea.Cyprus olim fies reges habmt legítimos tributarios Turce. ">•/ timus rex duxit "vxorem nobilem quandam "Veneiam ¡"vt conciliar yetfibi totam iüam rtmpub.interim obiit manfit yxorl/idua abfi que prole¡ "Veneti cum "Viderent.fpeminamfiolam in regnoperjuafi- . mntitti "Vt exCypro migraret "Venettasficuraturos rempubl. Cy- pnampoüicentes¡credo nunc efe "Venetorum "Vrbes habetpermnltas fed precipuas Salamina bodiefamaguflam¡ Nicoflam, & alias. Lemnos Infla in JEgeo mari duefuerunt in ea ciuitates,fuerunt quidemfeculo Melé fed nunc extant Myrina Mediterránea fíepheflia.Euboea ínfula nuncdiélanegropont adHetiadem ínter . eam & centinentem efl EurÍpus,marequide eflflueñs & refluens .rapide perpetuo.Efl ibi oppidú Chalets celebre apud Bemoflene in Olynthiacis. Salamis infinu megarico olim-nobtlis et "VtdtElu mi- hef "Vel1 delcta¡JEgina in eodefinu[megarico patria pattli JEgi- tiete deflifiimi medio¡Calauria¡ínfulajn qua exulauitDemonfle «es & obia.hodienüütus momenú. Coreyra ¡"Venetorum efl, Cor fú hodie oppidum inter alia habet munitifiimttm & arceinexpu- gnabilem mfaucibus pefita maris adriatici,Creta infla oliminfis^ firum omnium nobihflima magna efl &multisnominibus clarifi fina ,¡ in, ea olim fuerunt oppida áñtum nunc dimimtmeñmme- Wjedex hjs magni nommii efl Candía ex quo locoinmmty&tmv X'iü P. I O AN.-O L I V A. A N N OTA. tes exportdntur in Anglidm,Hifidnidm & alia loco, dúopraei- puegenera "vinorum alterum "vocatunt malue/ia alterum appeüa- tum mofcateüum,funt in ea alia oppida in quibus reperiuntur hu- iufmodi y ind generofifiimd,gentes tlltus regionis liocantur Candín ti,efl hac Ínfula "ienetorum,qui magnum pedent tnbutum Tures. Sicilia amphfsima ínfula & magnifica y ere nobtlis eptfcopati bus magnis decorata ,ciuitdtibus clarifimvs & munittfimts,oppi» da inter alia habet panormum nunc dtclu Pdlerma rnetropolmfi uitas efl máximum mercatorum emporium amplifisima populojif fima,ef ibi oppidum Meffana ad fretum ficulum ciuitas quoque em parió máximo mercatorum ínclita nunc Adefina,portus eflegregius f¿n munitifiimus ciuitas opulenta.In eodem laterefitnt Syracufi,to memorabiles,quod Archimedem tulerunt infignem mathe maticu, ciuitas efl ditifiimorum ciuium. inde Catana oppidum totumno- btlium, & ciuitas máxima & portus Depranum nunc Trapena, Hac ínfula tantum fert frumentt , l>t & fibi & Italia & borne partí Hifaniafifficiat,hmc efl,quod olim horreum yocabatmn manorum ñeque ab re bellum fuit mter Carthafmenfis &< romanos nam cum I/trique "Videret mfidam frumento abundantifimam cu* piebant efe domini hinc tria illa bella pumca3Melita nunc Malta, cuiusfi tuquia ornatifiímus ac doEltfisimus Tiir Ioannes Qmntinm exaEle defcripfit nam "vidif.nihd in praféntia diflurus fium, tana mittam lecloyes ad hbeüumfium Impreffum defitu ifltus infida. Sardinia. Inflafertilifiíma "vdfld oppidú magnis & multitu diñe pagóruminfignis,epifiopatus habet & archt epifiopdtus di- tifitmos filnm tamen & aura eflinfaUbr'ts ob humiditatem , & proptered exter'ts non 'ajjuetis illa infla efl peflilentifiíma , hac it Sicilia regís eflWtffdñía Phtltppi.Ciuítdtes precipuéfünt Cdlar'iS drchiepifcopdtus,Oriíldgnus drchieptfiopatus, Alguerid epifispa tus,regio efl ómnibus hdbunddns rebusfidrdegnd nunc yocatur.De Balearibus inflis dica,duafunt Mdtortcd <& minorica ,De Ma tonea tantum dicam quam yidi natus annos qudtuordecim,ínfula eft parua fidpopulofifiima, pracipua ciuitas "yocatur mallo? qud ' hodie & efl epifiopatusfilm in tila infla: oppidula habet qua ego cum totam infilam percurrerem mdgna &ad mare munitifinta, IN POMPO. MELA M. S4 . •yidiMaiorica ejl ciuitas magna populofa,habet portum "veré jnfigrtcmfúmum teplum refftcit mare,cut "vfq-,adeo ejlpropinquu •yt nauta ex nautbus pofstnt audtrefacrumJummum in templo , iti" ]JÍC ciuitate funt magna fitbterraneafoffa templum eíl & ampia fyflruclura romana adtficatum,oppidula,quaego inuififunt hac tnaiora , Alcudia ,Manacor3Soüer , T?ollencia3Arta,ó* Hingue, funt & multa alia,qua longum effet referre , exfonte quoda extra 'yrbemfluit aqua dulcifsima & clarifstmaper totam "vrbem , ejl iuxta "vrbem arx quadam in monte "vocata bel "ver.i.bellum "vide- remunittfitma t¿r magna iocunditatis. Ebufós hodtee regione "va lentía noflra nunc Aeyutffaparua quidem mfulafed "valde abun- ¿atfale ita ~Vr tlluc mtttantur mali homines & homicida ad fi- diendum falem.in hac ínfula nuüu efl animal "venenofum ñeque quodmalefaciat¡nonfirt térra illa. Eíl ibi oppidum etufdem nomi nis & magnum & munitum. Qolubraria,hodie dicitur la drago - neraa3d Dracontbuí & maléfica animalibut* . O M P ONU ME" L/E DE SITV ORBIS L I BE R III. Extima Hiípanif littora. Cap. i. • . ••. .. •. : Ida eíl ora noílri ma ris, di&e, iníule. quas amplcctitur, reílát ille circüitus ,quem(vt ini- tio dixim9 (cingit ocea ñus ingens & infinita pelagus,& magnis aeíH bus cocitum (ita enim pssrs i «TJ"1»-^ motus eius appellant) modo inundat campos,modb late nudat ac refu- git, nunc aíios aliófque inuicem, ñeque alternis acceísibus,nuncin hos,nunc in illos Ímpetu ver- íum.Scd vbi in omnia Iittora,quanuis diuerfa,ter rarum infularumque ex medio pariter efFufum eíl rurfus ab illis colligitur in médium, &. in femetip Tum redit,tanta vi íemper immiíTum,vt vaíla etia ilumina retro agat, & aut terreílria deprehendat animalia,aut marina deílituatmeque adhuc Cutis cognitum eíl,anhelitune fuoidmundus efficiat, retraótámque cum ípiritu regerat vndam vndiq; IN POMPO. MEL AM. fi(vt doctioribus placet)vnum animal eíl: an íint depreftialiquifpecus,qub reciproca maria reíi- dant,arqueindeferurfus exuberantia attollant, anluna caufas ranris mearibus prebeat. ad ortus cerce eius occafufque variantur,neque eodem af- íldue tempore3fed vt illa furgit ac demergitur, ita recedere atq; aduetare cóperimus. Huc egreífos, fequctéfque ea que exeúribus dextra funt , asquor Atlanticum,& ora Baptice, frontis excipitrqug niíl qubdfemeliterumque paululuin femetabduci- tuf,vfqueadflumen Anam pené redla eíl:Tur- duli de Baíluli habitant. In próximo íinu portus eft,quem Gaditanum,& lucus,quem Oleaílrum appeiíat.Tum caílellum Eborain líttore, & pro cul á littore Afta colonia:exrrá3Iunonis ara, tem- plúmqueeft.Inipfo mari monimentum Geryo- nis3ícopulo magis quám iníule^ impoíÍtum.Ba;tis exTarraconeníiregionedemiftus per banc feré mediam diu íicut naícitur,vno amne decurrit: pbft vbi non longeá mari grandem lacum facit, quaíi exvnofontegeminus expritur: quatufque fimpliciaiueo veneratjtatusfinguliserrluit. Tum finus alter,vfque ad finem prouinci^ iníleélitur, eumque parua oppida Olitingi, Onoba contin- gunt. At Luíitania trans Anam,quá mare Atlan - ticumfpeclat.primum ingenti Ímpetu in altum abit,deindereíiftit,ac fe magis etiam quám Bo tica abducinquápf ominen, bis in feniet recepto marión tria promontoria diípergitur. Ane. pro- P. 10 A N. O L I V A. A N N O T A; ximum,quiaIatafedeprocurrens, paulatimfe ac fuá latera faíHgiat,Cuneus ager dicitur: fequens facrum vocant:Magnum,quod vlterius eft.Ia, Cuneo funt,Mirtylis, Balfa, Oífonobaún Sacro, Lacobriga,&portus Annibalis.in Magno Ebo- ra.Sinus interfunt,& cílin próximo Salacia.-in al tero Vlyfsippo,5c Tagi oítium,amnis aurum gé- máfquegenerantis.Ab iispromontoriisad illam. partem qu<£ recefsit,ingens flexus aperitur, in eó- que funt Turduli veteres,Turdulorumque oppi- da:amnes autem Munda in médium fere vltimf promontorij latus effluens,& radices eiufdem a- bluens,Durius,Frons illa aliquandiu re&am ri- pam habetrdeinde módico flexu accepto,mox. paulüm eminet: tum reduela iterum,iterumque recta margine iacens ad promontorium, quod Celticüvocamus, extendituntotam Ceítici cor luntjfed áDurio adflexum Gronij:fluuntqueper . eos Auo, Celandus, Nebis, Minius, 6c cui obli- uionis cognomen efc,Limia. Flexus ipfe Lam- briacam vrbe amplexus, recipit fluuios, Iernam 6c Viam.Partem que; prominet, Pre_íamarci ha- bitant:pérque eos Tamaris & Sars ilumina non Ion ge orea decurrunt:Tamaris fecundum Aróte- brarum portum:Sars,iuxta turrem AuguíH tiru lo memorabile: cutera fuper Tamarici, Neriíque incoluntjineo tra&uvltimi.Ha&cnus enim ad occidentem vería littora pertinent: deinde ad feptentriones roto iatere térra conuertitur,á Cel- I N P OMPO. MELAM. 86 tico promontorio ad Scythicum vfquediinc per petua eius oramiíi vbi modici receífus, ac parua promontoriaíuntjad Cántabros pené .recta eít. mea primum Artabri funt, tk I.anafum Céltica; gentis:deinde Aítures.In Artabris íinus ore an- guíto,admixtum mare non anguíto ambitu ex- cipiens Adrobicum vrbem} tk quatuor amnium oítia incingit: dúo etiam inter accolentes igno- biiia funt:per alia dúo Mearus exit, 6c Narius adLibuncam.In Afturumlittore Ncegaeít oppi dum, tk tres ara;, quas SeíKanas vocant3in pen- infulafedent:8c funt Auguiti nomine facr^illu- ítrantque térras ante ignobiíes. At ab eoflumi- nequodSaliamvocant, incipiunt ore; paulatim recedere38clat^ adbucHiípanig magis magífq; fpatiacontrahere3vfqueadebfemet tk térra an- guftatibus3vt earum ípatium inter dúo maria di- midio minus fit qua Galliam tangunt3quám vbi ad occidentem littus exporrigunt.Tractum Can tabri 6c Varduli tenent. Cantabrorum aliquot populi3amnéfquefunt3fed quorum nomina no- ílro ore cocipi nequeant, per eofdem tk Sálenos, Saurium.-per Autrigones36c Origeuiones quofdá Nefuadefcendit.Deua Tritium Tobolicum at- tingit: deinde' Ituriífam 6c Eafonem Magrada. Varduli vna gens,binc ad Pyrenei iugi promon torium pertinensjdaudit Hifpanias. Yii P. I O A N. O L I V A. ANNOTA, At N N OT AT I O N E $ In Caput I. Reítacille circuíais quem vt initio diximus cingíc Óceanusingcns & infinitum pelagus & magnis asfti- bus concitü ita enim motus eius appellanr.modo inun- dat campos,modo late nudat ac refugit, nunc alios a- hófqueinuicem,ñeque altcrnis accefsibuSjnuncinhos, nunc in illos ímpetu verfum,&: alia]efe fluxu et refluxuma YUfue deeflu,yt alij ~volunt mihi hic dicendu efl,ñeque tam pre- ter infittutum,quam nonnuüi putant, non efl animm hic phila- fophari ,fd cum confidero has maris eflutiones Penderé tum ex cáelo, tum etiam ex regiouum qualitate & temperamento, de qui- bui¡geographusagit.operepreciummefaclurumexiflimauifi a- liqmd quam breuifime de eftti maris dixero,nolo confundere opi niones diuerforum philefophorum interf inanes crafli iudicij & mmime acutí; Anflótelespre nimio tedio et faflidio iflius queflio' rivs cententusfmt tribus rationibus quas tn fecundo Metereologicm recen fit débiles prefecto & mancas, neq¡ dignastanto pbtlofpho, quibus addtdit quedamgeographica bone deus quam aduerfa om~ mhusgeographis ,que cum primum abhtnc annes fex &yiginti grecé legeremfbnf.dicampoflea.Dejfuxu refluxu mam ft- mel fuit contentio Toleti mihi cum Qaífare Contareno tnfigni phyflco, qui tune erat orator Venetorum in Hifpania, aderant huiccontentioni Cardinalis Saluiatia latere legatus 0* epifeopus SSeuermi & alü doéliphiloflphi, Contarenus diflruit de flux» & refluxu perdocle yt erat y ir eruditifimus, interim antequum reífonderem & diceremfntentiam meam ecce flbito imeruenit Comes Baltafar Caflilioneus matuanus autor tutus libeüt cuiCer- tegiano titulus effmmusperipateticus , propugnator Anflttelis yfqiadaras. Rehquimus tune Ariflotelem m hoc argumento non fatis magnumgeographum,quod agrefrebat Comes Baltafar, W: tam infgnum philofphum Xp* prinitpem omnium philofophorutn omkteremuSi. Quaíftionis huius explicado. Hec queflio y nam aliam feum adfert queflionem,prierqU¿- rit I N POMPO. MELAM. 87 ritlindeiíiefluxus & refluxus,posterior "imdehac continua du- ratio & perpetua, quod ad prius attinet quoniam decreui in ipfius prafirutañone aliquid dicere,"Veltm in prtmis id dent mihigeogra pht,qued iam definitum eíl apud peripatéticos,hunc mundum tn - ferioremconñguum effe fuperior tbuslationibus,"Vt inde eius l>ir- tusguberneturjiecfmt manifesla experientia .Deindeterram efe in ino loco altam & alto infimam , poflea lentos alio & alio mo do in yariií regionibus fiare,deinde fluuios efe in 1/no loco profÜdos (¿pin alto mimmé ,preterea flluxum & refluxumfieri tam tn locis in quibus non eíl fluuius quam m iis,in quibus eíl. Quod attinet ad coelum ipfim ex equo agere, ita l>t habita ratione eius quodpati- iur.fi nihil obílet,quemtnus agat perpetuo agere,adhec corpora cae lefíia horu tnferiorum effe caufas "Vniuerfdles & exdiuerfitate ma teriafiueeius.quodpatitur "varios quoque habere effeclus.illudquo que "veltm mihi dan lumen quodcunquefuá natura Calfacere. de inde lunam non tantum agere lumine fid etiam "v'mute quadam hit midumouente."vocant alij mfluentiam,nomine nofatis cognito & dpetto:Quodficoncedtmus mundum effeanimatum & habere ani mam,non a "vero abent linutetlltus anima per "Vniuerfim dtffi." faeffe quam"vocant mfiuentiam fid ad huc hoc modo nutium erit ftngulare "Vocabulum quemadmodu dicimus exhalationem & eua porationemjnon dubtueíl coelum agere tn pnmts mottt, nctfine mo- tuceffat efflclus luminis <&• illtus "Vtrtutis qua tnfluentta dicitur, poflea lumine,deinde influentta. Lumine "varm modis agit coelum, nam aut agit lumine Solts "veluti tn planas & altis "vtmficado, aut luna lumine calfaciendo & "Vtrtuteproprta humidum mouente, in luna lumineficundum crementu& decrementum eíl "Vanatio ef- ficlusjn "vtrtute illa moliente humidum quoque , exmaiore tamen & minore. Cum hec ita habeant & tuna in aquam agat "\irtute mouente hu midum lumine calfaciente ex bis duobus dúo poffunt deriuan ef feclus,alter ex minute bumidi alter ex "Virtute caltdt yidelicet lu minis , humidum quidem "\artatur perpetuo ad perpetuar» larieta- tem luminis. nam quanto lumen luna maius efl tamo magis calfa- c't & fin calore mouet humidum. Luna tn quartfsfis 0- augmen tum habet & dtmmttttonemfue decrementum lummu, "vt apene i m P.IOAN. OLIVA. A N N O T A. abfique demonflratione "videmus, "videmus etiam fluxum & reflu- xum fequi luna crementum & decrementü nam in oppofitione cref cit mare ~vltra folitum,ynde nauta "vocant tüudcrementum aquat ~viuas,deinde.i.pofl crementum aquam diminui,quid igitrn dicem* nifi Lumen luna & 1/irtutem iüam caufam effe aflm maris, nam quia eíl lumen calidum rare faat humtdu & tune illudextenditm nam ex definitiontbus Ariftotelicis tn qaarto libro de motu ,rarum efl quod habet partes fitas inter Je multum di fiantes , denfimliero contra3calor luminis efl caufia fluxus,at "Virtus tüa lanaagens pro- pria natura tn humidum partes iüas di fiantes interflinfiipfis es git & denfat, & hac aclio eft cauft reflaxus, nam quod lame fio calore extendit ,~virtus tüa nanita Lunaanfifi cogit fuá frigiditate fiue húmida ate,& hanc dixi caufam tune fluxws & reflaxas. Sed mhts animaduertendum eíl quod fi fluxusfot inflamo aliqwj cu ius defeenfus fit altus,tuneflaxas non erit tam "vehemens .ñequeta longus , fi ~Vero defeenfus aquafluuij fuera ytcanque altas fluxiis erit yehemens (y* rápidas fed rejluxus tardas ,iamfi babeamos ra- tionem "ventorumeontinget quod inftuxu "ventas erit fecundas fla- xai ciñasfluet,quam aliis temporibus, & tune ref laxas erittar dior, <&* contra ,omnta i fia expertasfum ipfe tam in Anglta quA in océano fiptentrionali.m rapidvsfluminibus. Praualet ímpetus fin uijfid non omnino3~vbi "Vero non eft fluuiusfed tantum concretum litios tune "vide an littusfit altius man quod fi flierit tardior erit fluxus,pofptnt littorafieri altio ra aggenbus quemadmoduin Ze landia, Hoüandia & Phvyfia tune aquaflaxus altior erit &* cit? refluet quam flaxit.Stt tila regulageneralis in Geographia, omnis re fu xas efl "velocior fltxu,ratto eft,quia in refluxu efl motas na tural"ts & cogitar aqaa & redtt ad locum fum nataralem, infla- xa recedit a fio loco natura li,ipfi hac expertas fai tnvtrífqae loca. Dixerit altquis qaando luna non lucet in noflro hemif bario qtto- modo erit flaxus eodem modo in comtsnclione. Dico Lunam mottere aquas no fin hemif harij quamuts ibi non luceat, nam lucet in alio hemif hario in quo aqaa mouentar & cum tüafint noflris conti nua fluant t&* re fluant quoque noflra nam yirttts lana agit etiam in id quod non iüuflrat. Qui & IN POMPO. MELA M. 88 Qui fit quod mare bis fluat & refluat in quolibet die naturali. Metus Luna injuis quartis caufia efl iíliusperpetuitatis, nam cutn moueatur Luna motu diurno adrañonem motuspnmi mobdis Jit "vt bis in die naturalifluat <&> refluat mare. VT DOCTIORIBVS PLACET vnum animal eft. Magna quaflio apudMeteré sAriftotelis interpretes, ta grecos quam latinosfit ne ccelum corpus animatum, Sentetia omnium in - terpretum esl illudeffe animatum,nuüa eíl difirepantiafed anima iüam experipateticerum flntentia non faceré indimduum aliquod "ynacü materia Coelt,fedeflpotius animaiüamoites caluintelUge- tidhauddubieafijlens non tanquarnpars compofitique cum ma teria cali "vnumfaaat,nam coelum habetfuam materiam (¿/flor - mam ex quibus ipfium conflat,^ dicitur hoc calum.Efi tame quí• dam Italus,qui mt ¡tur probare animam cceli efe iüi cüiunclam &> faceré "Vnum indiuiduum id quidem nuüo argumento:argumentum eius huc aüaturus fum fi anima coeli,mouet coelum & eílprinci- pium motus coeli,ent & natura, ex placitis Ariflotehc'ts fecundo qtfd ápfiv^&cfntentiaeflmminisamentifliminadcfimtiona tura compleElitur hoc precipuum.fi. quod fit pnncipium eius in quo eíl ,quodfalfim eíl in anima cali "yidelicet inteü.igentia. Añilóte les non~voc¿ttinteüigetiampartem compofitionucali,namcalum habet fuam firmamfibflantialem ex qua & materiafit id, quod dicitur ccelum, Hac diclafent de anima coeln Si ccelum eft animatum an vocabitur animal. . DoElioribus inquit Mela fe Platónica loquens ,nam peripatéti ca nonplacet "Vocare calum animal'.cum enmifintirefit animalis "vel efe ¿nam eíl pars definition'u efentialis ipfius animal'ts , confi- quens erit ccelum non efe animal,cum non fentiat , defnitio autem animalis eíl fibílantia animatafinfibtlu. Qut nocaut calos ani maba P.IOAN.OLIVA.ANNOTA. malta quicunque iütfuerintfunt autem multi Platonemfcutifnt cene infnfbdes & plañe mammales "Vi interea hoc ~)>tar focaba lo.Ego y ero cum A le x adro meo omnium Artfl ótela tnterpretum doElifimo cui hoc ídem tribuit Simplicias dico Coeld nuüo msdo ef Je animal, ñeque "videre,minas audire ac altos exerccrefnfas cum careatpambas orgánica,argumenta qua a Platónica prfruntur, funttam ~)>dna quam "Vanafunt ingenia eorum , qui illa proponut propterea Alela codtttona beatas ejl,fi ~vt dotlioribus dixtt. tíac egreíTos] d.exfreto tn mare Oceanum e^n^Jys.Scquer¡télq;ea qua? exeuntibus dextra funt 2:quor atianticü &oraBe- thica? frontis excipit] mareat lanticum meltus diceretur occi* dentale nam quid ad \-\i7faniam Atltscu multa dtflet dlittore hijfanico, & era Bethtcafrontu ~vfq; /id oflia Anafiuntj nam in- de incipit Portugalia,Q\\xx. nili,quod femei iterumque pau luluminfemet abducitur,vfque ad flamen Anam pene recta c[í}flmelin por tu f. \íaria el puerto de. S. Marta bifpani* cédictas & iterum, adafluarium.S.luca.Ana fluuios hodie ará bico "vacábalo Guadiana >oc4f«nTurduli & Baífuli habitat] apud Ptolemaum legoTurdetant funt enim priores,funt,qui~Vocent Tardos,pofteriores ad occidentem funt baftuli,tota hac regio Tur- dulorum & Baflulorum yfque ad Anam ftuutu tocata olim fuit V andalufafa Vándala ibi olim habitantibas nunc "vero erafa. "V. litera initiali Andalufia 1/ocata.ln próximo íinu portus eíl] hic portus "Vt dixi hodie l>ocatur portus. S. Mana ~\bi olim templi erat I uñona,qua tbi colebatur.iuxta iüam portum efl Cada ínfula Quem Gaditanum]¿p/¿ in eo efl C.adi^infida iuxta confine tem.Ebora]»»»c opptdulum, Addjolim egregtumoppidam & colonia romanorum nomen retinet. Iunonis ara & templum] propterea dicitur promontorio, lunonis.ln ipíb mari monimexi tum Getionis Scopulo magis quam ínfula impoíitum] nontauqua in infla fid tanquam in ScGp:do.Bcüs~\ Betis fluid9 nunc Gaadalgaebtr. Cuneus a.g¿r\hodielos Algarbes de Alge- í^ra.Sacrum pvomonioc'mva fiodie dtcitur caput.S. "vincen^ tij. MirtilíS Balfa] Mynila , noflro tempore 'vaena. Bofa hodte Tanda.Oífonobx\nuncfluera.la facro ¡ í&ff3Scythicum pvornomoáiimjnunccabodefiga caput ficis adFontemRabtam. Aftures &: Cantabri] Aflures nomen re- tinent asturianos ab oppido Afarga di fit, Cantabri yt dixi hodie •dimntur montanefis & bificayat, Varduli] Vafiones. AVCTARI V M. Totius Hifpaníaí colleítio £¿ Summa. Hiffania parte mam Mediterranei Occidentali Océano, &> Septentrionali & ab Oriente Pyrenels montibm diuifia efl,nofint montes Pyrenei ¿ paflonbm olim tncenfi "vt nugatores aiunt no- flritemporiu, fed ob id, quod tam dixi principio tíliws auélarf Dtuidttur Hiffania in tres partes Bethicam Luftantam <&* Tar- raconenfim. Bethica hodie non efl Granata "vt fabulatores aiunt, fidcompleflitur dúosprouinctAS yidelicet Aadalufiamefp Gra- natam,itaque Granata pars efl Bethice. Lufitania nunc non efl fola regio portugalenfls fed cotinet Portugaham que regk efl Por tugalie & regionem altam que Wtff antee extremum fue Eflre- madura yocatur f arraconenfis, non fihtm habet Gothdamam, Caflellam Nauarram Galltciam yt y aiunt iftimgatores, fi & Valtntiam Aragoniam & legionem, Qjiicqmdautem ad ferunt ex ementito & confilo Berofl y el dubtum eft, Ealfim efl tamen quod dicunt Aragoniam annexam efe Gotbalanie ,ims Gothalania Aragonie. Carthagena non efl in regm Granate, yt mentiuntur qui aliena tr a fiare cupiunt,ñeque Hafidrubal edt- ficauit fed tantuinflaurauit. De Pallantia dixi:De Nimantia di" 2 P.IOAN. OLIVA.ANNOTA: Slurus fumfhodie "yt dixi "yocatur fioria in regno Caflelle & p^U lantia in regno Caflelle fid Cefarea Augafla non eft C afleüe fed Aragonie,"Ñeque Hiífalis & cordubafitnt in regno Grana te ~\t fomniant ifii qui geographi haberi ~volüt,fid ponas in Án dalafi a .Ementa Augufta nunqudmfuit in Portugalia fid "Herios in illa parte Lufitanie que extrema dura diciturfibiefla Philippo regi Mifanie.Iftis placet Carthaginem ejje in aliquo precio m Wifania & Tarraconem quodfalfifitmumefl, cum ille'vrbes fiínt iam oppidula.Granata non efl metrópolis Bethicefed Hifia- l'ts efl Andalufie & Granata regni Granate, neq,Barchinona eft metrópolis tnAragonia,fid C.efiraagufta,imo nec legio ciui tas eft metropolitana nifi in regno legiants quod dicitur de Leon,&* non Cafleüe nam funt dúo regna diflmcla regnum legionu & Ca fltüie,Cafleüa enim cum diuidatur in Gaflellam 1/cterem cuius metrópolis efl Burgos}&nouam cuius Teletum non poten legio efe C afilie nec "Veter'ts nec noae cum fit regio fiparata et regnum, nam olim regnum legienisfuit prius & antiquius regno CafeUe. Gades "Vero nonfitnt prope regnum Granate tmo máxime diftun gitur Granata ab illa influía.Iam quod ifli dicunt magni geogra phi quod Hiffania eft aliqutbus in locisfirtifts &fecundunda et inali'tsStertlisimpudentifimementiuntur,nam bonafide & cer ta id dixerim nullum efe palmum teñe iri His~fania,quodnon fit fertiliftmum,nam montes qui "videntur defierti efe f,nt fertilifi' mi propterea,quod locantur altis "yelnutriendo ouibus,finbus,& aliisanimalibus,quaremirarcur hominesífl'iaiunt Misfaniam inpref ript'ts locis non efeferttlem, nam Pomponius ait \iifan- iam "vfqae adeo efe ferttlem, "yt etiam terre, que no fitnt foecundie Spartum alat.Qui dicunt linguamgermanicamfuiffe mult'u alus regionibus comunem defipiuntcum fit lingua Barbariflima. Im- pademifiimi hominis efl,dicere linguam Germanicam effe alus communem, Extinia IN POMPO. MEL A'M. 90 Extima Galliarum ora. Cap. ¿. 'Equitur Gallia; latus alterü,cuius orapri- ]mb nihil progreíTa in aItü,mox tantunde ¿pené in pelagus excedens, quantum retro Hiípariia abfceíTerat,Cantahricis fit aduerfa ter ris, tk gran di circuitu inflexa, ad occidentem lit- tus aduertit.Tunc ad feptentriones conuerfa,ite- rum longo reclóque tracbu ad ripas Rheni amnis expanditur.Terra eíl: frumenti precipué & pabu- liferax,&: amoena lucis immanibus: quicquid ex fatis frigorisimpatiens eft, agernec vbique alit, &noxio genere animal>um minime frequens. Gentes fuperbe,fupeftitíof^,aliquado etiam im manes, adeb vt homiriem optimam, & gratiííí- mam diis vichimam cfederent; manent veftigia feritatis iam abolite:atque vt ab vltimis cedibus temperát,ita nihilominus vbi deuotas altaribus admouere,deiibant:habent tamen tk facundiam fuam,magiftrófque Lapientie Druidas. Hi terrf, mundíque magnitudinem 8c".formam, motus cehac íyderum,& quid dij velint,fcire profiten- turrdocent multa nobiliffimos gentis clám,& diu vicenis annis in fpecu,aut in abditis faltibus. Vnü ex iis que precipiunt,in vulgus erHuit, vide- licet,vr forent ad bella meliores,eternas eífe ani mas, vitamq-, alteram ad manes. Itaq; cum mor- tuos cremant ac defodiunt,apta viuentibus olim negociorum ratio etiam &c exaótio crediti defe- Zii P. I O A N. OLIVA. AKNOT A." rebatüradinferos,erántquequife in rogos fuo- rum,velut vnávi&uri,libenter immittcrent. Re gio quam incolunt omnis,Comata Gallia.popu- lorum triafumma nomina funt,terminanturque fluuiis ingctibus.Nam á Pyreneoad Garumnam Aquitania:ab eo ad «Sequanam , Celta;: inde ad Rhenum pertinent Belga;. Aquitanorum clarif íimifunt AufcúCeltarü, Hcdui: Belgarum, Tre-; ueri.V rbes opulentiínmivy n Treüeris, Augufta: in Heduis,Augu 11 odunum: in Aufcis, Eluíaber- ris. Garumna ex Pyrenaro monte delapfus, niíi cum hyberno imbre aut íolutis niuibus intumuit diu vadoiiiSjCv vix nauigabilisfertur. At vbi ob- uius oceani exadluantis acceííibus adauctus eíl:, iiícieque retro remeantibus, fuas illiiifque aquas agit,aliquantúm píen ion tk quantb. magis pro cedido latior fit:ad poftremum magni freti íl- milis,nec maio.ra tantum nauigia tolerat, verum etiam more pelagi feuienris exurgens,iactat na- uigantes,atrociter vtiqueíialio vetus, alio vnda pnecipitat. ín eo eft Ínfula Antros nomine,quam penderé & atroLi aquis increfeentibus ideo inco- Iecxiílimant, quia cúm videatur edirior, aquis obiacet:vbife fluclus impleuit, íllam operit, nec vt prius tatum ambit: & quod ea quibus aneé ri- pe coíléfque ne cernerentur obítiterant, tune velut ex loco fuperiore perípicua funt. A carünx exitu latus illud incipit térra; procurrentis in pela gus,& ora C anta.bricis aduería littoribus, alus alüiáue IN POMPO. MELA M. sl aliífquépopulis media eius habitan tibuSjab-Sán- tonibus ad Oíifmios vfqne deflexa. Ab illis enim iterum adfeptentriones frons littorum reípicit, pertinentque ad vltimos Gallicarum gentiü Mo- rinosmec portu,quem ceforiacum vocant,quic- quam habent notius. Rhenus ab Alpibus deci- dens,propé acápite dúos lacus eíflcit, Venetum & Aci'onium:moxdiufolidus, &'certo alueo la- pfus,haud procul á mari huc tk illuc diípergitur, fed ad íiniñram amnis etia tum, tk doñee effluat Rhenus,ad dexteram primo anguftus tk fui fimi- lis:poft ripis longé ac late recedentibus, iam non amnis,fedingens lacus, vbi campos impleuit, Fie uo dicitur,eiufdémque nominis infulam ample- xus,fit iterü arctior,iterüque fluuius emittitur. A N N O T A T I O N E'S In caput II. Sequitur Gallia; latus.alterutxi~¡ad Oceanum Britannicu, nam alterum erat ad partem Mediterranei, que eft mter 1/arum fiuuium <& Caput crucis in HiJfania^Mela pergit ad partem Cal litejeptentrionalem.Cuius ora primo nihil progreflain al tura] afonte Babia "yfque ad Caput.S.Matthet in minore Britan nia}non magnosfacitfinus, ñeque promont aria tam langa} Mox tantundem ,pene in pelagus excedens , quantum retro Hifpania abiceíferat , Cantabricis fit aduerfa terris &¿ grandi circuituinflexa ad Occidentem littus aduertit] apud promontariü Gobeum.S .Mattb&i in Britannia minore tantu inquit promontorium Britarmicu exit in pelagus quantum Hijfa nía apudfontem rabia & bajonam abfeefferatjuncfit aduerfa & tej^icit cantábricapr amontona, f tantum mari prommet Gallia Z iii - p.IOAN. OLIVA. ANNOTA. apud.S. Matthaum,qudntum Hisfdnidfilis cdntdbricispromon torio,grdndi circuitu non quidem cduofinu fed longo , "vertit Uttus dd Occidentem in promontorio Gob Appendíx & Colíectio totius Gallia;. Gallia diuifa'eftin tres partes, Aquitaniam,Ceíticam &.' Bclgicam}(equutus efl Meld G&fitrem in ComentdriisJ>lin'M cmfit Belgicdmd Sequdnd,l>fque dd Schdldem fluuium tantum pretendí fed hoc nuüo dutore efl Schdldd fluuius is, quipraterftuit A.ntuerpidm,Aquitdnid'nunc dicla Guienaefi inter Pyrenanm & Garumnam fluuium nunc ditlum Id Garonafed nomen amit- titpdulo dnte Burdegdldm & "vocdtwr Gerundd ifluuiofiubintra- te eius nominis, Ptolemsus dmpliorefdcit Aquitdnidm,a Pjrenais yidelicet y fue dd ligerim fluuium <&*tunc necefum erit fdten multds regiones comptetli Aquitdnidmjn prima yafiones Bierne- fies,Búrdegalenfis, Sdntones, Cddurcos Lemouicenfis, Petregorios, PiEtauienfes engolifinenfis Bituriges.& ditos in Vdfionid. Metro- pola efl Burdegalajn dliis regiombus yfque dd ligerim ecelefid Bi tungum,fid ínter i fias dúos Archiepifcopos eft controuerfid máxi ma,ndm i'ierque y>ult efe primas Aquitdnié nefiío tdmen dn dd huc lis fit fiib índice,BurdegdU mdgnd ciuitas ^> omniumrerum dbmdantifima,ibi eft regísfindtustotius Vdfionix qui yulgo f& lamentum dicitur,efl Bitungum ciuitas dltrixfludiofirum Itrmfi qne i IN POMPO.MELAM. sz que iur'is.Piclduium quoque ciuitas "ibi quoque efl "yniuerflis aca demia ytnufque mris ,artium <& Theologia & alia multa oppida & pracUrd.A Carumna ad Sequanam Celta,ex diuiflone Caf áis quam imitatur Mela fed ex Ptokmao a ligeri "yfue ad Sequa nam,funt in Céltica regiones multa, regio lugdunenfs "vulgo Lion Burgundi tamfrancí comitatus quam ducal us,Heluetij Niuernen fisregio^ Borbonenfs,¥íeduenfs,Gatinenfs.A Sequana yfque adBhenuBélgicaJoac continet multo plures regiones, quam alia dua partes,"yidelicet campaniam,Picardia ,TÑ ormama partetn,At tyebdtcnfem comitatü, & Hdnonienflm,Flandrcnfim comitatum & bologmenfem,DucatuBrabantia,comitatum Hollandiaxjlan dia& regionem Traietlenfem,Parte Gueldria Glama & luliaci teodienfemregior¡e,Namurcenfem&lucemburgenfem , &lem- hurgerfm Ducatum Lothormgia & Treuerim,Campania metro- polm habet remenfem ciuitate,PÍcardta uimbianenfem. Norma- nia P-hotomagu, Attrebatenfis Attrebatum hodie Arras,Hano- nienfis metaopehm habet Cameracü fed quod attinet ad regionem ciuitatem qua montes dicitur flandrenfis ducatm Gandauum, Bo lognienfs Bologniam oppidum natura & artemunitiflimy. Bra- bantia habet nunc Metropolim Antuerpiam ,fed "yetufliorem antiquiorem habet Louanium,Comitatus Hoüandia & -Zelandia quod attinet dd ecclefidm habent Traieflu Batauorum,quod ad ci uitates Hoüandia habet Hdrlemüfed Amjlerredamum efl empo - rium.Zelandia hdbet Middelburgum,regio trdietlenfis habet Tra ieclum,oppidum infigne in quo funt quinqué collegiatd templd & canonicdiiis diuites.. Gueldrid habet Metropolim Neukmagum quamquahodiefit mperidlis ciuitds proptered quod pignus efl im- perfdoneca Duca Guelrenji quicunque illefuerit hberetur refti- tutapecunia.Cleuia habet oppidum eius nominis & Iuhaciduca- tus.Leodienfis regio "vadla efl & etiam frequens .metrópolis ciuitas- eflLeodium clanfrma atque opulentifima,<& populoffima,hd bet praterfiímmu templum multas ecciefas quas "vocdnt collegidtas quarum pracipud templd funt.S .DionyffPauli & Mdrtim, Eo- ' rum epifopus efl dominus & tempordlis "yt dicunt &• fpiritudlts, "yocdtur Georgius db Auflrid Cafiris Cdroli Quinti,pdtruus. De quo dicdm ingenue & libere & ~vere\neque hac digrefiuncula dif plicebii P. IOAN. OLIVA. ANNOTA. plicebit "vira honeflifiimis & leflonhus candidifiímis hic dominm tüuftrifsimus.Epifcopuseft Leodienfis , comes Lofenfis dax Bulla- nenfts & altarum regtonum comes.Princeps Imperij Romani , inaeflttus a Carolo Quinto eius nepote,datd regalibus;quemadmo- dum ipflmetCorangte inhorto narrautt mihi,u eft ,cui egodebeo & perpetuo debtturus fim,patronos &> mecoenas meuí benignifii* mus & líber alifiímos , non folum erga prophanos homines im* peritos, fid etiam & máxime erga fludiofos &> doctos "yiras, ipfi me honefiauit coüeqniísfitis frequentifima, quibus ego non era di gnus aluit domifiiA in menfi fia tres annos íntegros, fi omnia fiíp- piites,ñeque hoc Humanifimus dominas contentas, donauit mfi- per me pecanas fimel quinqué & "viginti áurea portugalenfibas, iterum & atiis caronata, tnfimma ego tfltprtnctpi qaanta debes non poffum "verba explicare, anima erga tllum mea "vixpoffem o • fendere,Ponúfex efl fia natura hamanifitmm benigntfsimus, díceres altera Maxtmilianumpdtrem. Quodad me attinet, hunc prtnctpem quam dm "yiua colam & ~venerabor,hutus clementiam predicaba fia erga me hberalttate promulgaba, "venia linde digref Jos fui* Namurcenfis regio non habet metropolim nifi Leodienfem ecclefiam, ciuitas metrópolis N amar cum,Lucemburgenfi Lucem- burgum,ty Lemburgenfis, Lemburch in montículo,Ducatus Lo- thortngie máximos metrópolisfuit Metenfis ciuitasfid poflea qua fi addixit ímperatonbus Germania impertalts facía efl.id oppida expugnauit rex Plenrtcusfecundos chrtfiiamftmits. haclenus de Gallia* Coronis de Gallia* Tríec regia mearumfludiorum & labora teflis eft. Lutetia] de- di operam litera eo tepore qua arspefltfera faphtftica in ea Acade mía florebat.a qua aaocaait me Dominas Iacobos Faber, qui tune agebat apud Diuum Germana mfiburbio,d ¡acabo Rhodio Mar» ci Mufuri nepote audtui literas grecas,quorum elementa audiueram in Hifianiacomplutid Demetrio Ducaflretenfi olim Roma pro- ftffora literarumgrecaramnomine Leonafitmmipontifica , Hutc regioni, que me pauperem aluit, tatum debeo quantum mee Vale»- tie, que megenait,m ea naftasfui mecesnates &> patronos perqua IN POMPO. MEL AM. $3 •multes >dmkos innúmerosfere ex Sendtorum ordine ex dliis or- dinibus.Sed te ínter dhosReneredij?imeydciüuftrifíimepontifex cui has ~vigiliis confecraui , in pueriü xtdte dpud Collegium Ndudrrjg Lutetis. Germania. Caput. 3. Ermania hinc ripis eius vfque ad Alpes a meridieipfis Alpibus:ab oriente, Sar~ maricarum confinio gentium ? qua íe- ptentrionem ípeclat, oceánico licrore obducta eíl.Qui habitant, immanes funt animis arque corporib9, tk ad infitam feritate vafté vtra- que exercent belíando animos,corpora ad coíue- tudmes laborum.Máximo frigore nudi agunt an tequam púberes ímt, tk longifsima apud eos pue ricia eíE Viri íagis velantur, aut libris arborum, quanui; ílrua hyemernandi non pacientia tatüm iliiSjítudium etiam eftjbella cum finicimis gerüt, caulas eorum ex libidine accerfuntmeque impe- ricandi prolatandíqueque poííident(nam neilla quidem enixé colüYlíéd ve circa ipfos que iacent valla íint.Ius in viribus habent,adeovt ne latro- cinij quidem pudeat,tantum hoipitibus boni, miteíque íupplicibus,viótu ita aíperi incultique, vt cruda etiam carne vefeantur, aut recenta, aut cum rigétem in ipíis pecudum ferarúmque coriis manibus pedibiifque íubigendo renouarunr.Ter ra ipfa multis impedita ñuminibus, multis mon- tibusaípera, tk magna ex parce fyluis ac paludi- P.IOAN. OLIVA. A NN OTA: businuiaTaludumjSueíia^Meíia, & Melfiagum. máxima;.Syluaru,Hercynia.,& aliquot funt qua; Siomen habent.fed illa dierum fexaginta iter oc- cupans^vtmaioraliisjita¬ior. Montium al- timmiTaurus& Rhetico., niíi quorum nomina, vix eft eloqui ore Romano. Amniü.in alias gen tes exeuntiumDanubius,& Rhodanus: in Rhe- num3Mcenis & Lupia.-in oceanü, Amifius, Vifur gisa6¿ AlbiSjcIariííimi.Super Albín Codanus in* gensíinuSjmagnisparuífqueiníuíis refertus eft, Acre mare quod gremio lirtprum accipiturmuf- quam late patetmec vfquam mari ílmile, veruñi-, aquis paísim interfluentibus ac ícepe tranígveísis, vagum atque difrufum facie amnium ípargitun;-. qua littora attingit, ripis contentum iníularuna.; nonlonge diftantibus,& vbiq; penétantundem, vt anguftum & par freto^curuáníque íubinde fe, longo íupercilio inflcxum eft.In eo ííint Cimbri, & Teutoni:vltrá,vltimi Germanie Hermiones.. ANNOTATIONES In Caput III, Germania hinc ripis eius vfque ad Alpes, á Méridie- ipíis AJpíbus,ab Oriente Sarmaticarum confmio gen«~ tium,qua Septentrionem fpecbat,Oceanico littore ob- ducba eft] Germaniafeculo MeU incógnita erat nec multo antea explordtafiterat a Cafare diSlatore,propterea Mela & de ea & de Sarmat id ferémtíam aut exiguamfacit mentionem, hacregio poflea communicatione aliar uní gentium, ciuitatum multitudine <&* archtteélura hodie ~yalet,namferé medietatem Germani acó- plechbdW I N P O M PO.ME LA M. 94 pleBebaturYíercyniafiluainhabitata.Nunc"yero ahier defiri- benda mihi efl habenti rationem eius autor ii, quem fumpfi inter- pretandum. Germania; defcriptio paulo longior ea, qua; eft Mela;. Germania inquit hinc ripis, yidelicet Rheni "yfque ad Alpes, ÜMeridte ipfi s alptbus, ak Oriente Sarmat ia, a Septentrione O- ceano,mirum quodrehquerit ab Occidente,non certe dtxitfedcum tipas Rheni nomtnauit Occidentalem partem intellexit.Regio fuit elimno tamlata.Qtiod admores attinet puto Alélalo quutu fuifi fl de eoru moribus fio feculo,nunc yero f,nt aliaficula,quanquam de mortbus eorum nonyehrn quicqttam dicerepo¡l altos,qui ingen ua y aluminafcripferunt de Germania ¿ñeque ifli qui de Germa - rita fcripfiruntpoffznttst de tota Europa dicere,quotifli de Ger- mania.Pal-ddum Suefia Meüa & Meííiagum máxima;] depaludibus iílis nuüafit metió in libra recentioribus noftrU-Syl- uarum Hercynia]$^/.'*rf olimfuit longifima yt referí nofler Melacui'M ¿ter fuit dierumfxaginta. Danubius] de Danubio dixi,de Rhodanopoflea dicam,quanqudm et altas dixi, In Rhe- numMcenis & Lupia] Alosna fluuius Franfirdtenfs fiubin- trans Rhenumin Confluentia. Ius in viridus]_/?c«/o Pomponij ¥?* nunc quoque nifi quod habent,tus commune & leges munici pales. Amiííus, Vifurgis & Albis clarifsimi. f. Fluuii] Amifius Em yulgo dicitur,Vtfirgis nunc Vyuelfir , Albi nunc Elb,Sueuo]nunc Spre.Vtada hodie Odera, Montibu; Me!> bo'co,Súdete, Abnoba, & Afmiburgo] Abnoba mons efl yndeoritur Danubius.Coda.nus ílnus & Codanus promon torium]¡?¿? tota Eeninfula,qua hodie Denmarch yocatur, Cám brica Cherfionefios antea appellata. APPENDIX, SEV ADDITTO. Germania termini apud yerosgeographosfitnt.. Rhenus flamas ab Occidente,V titula quoque fluuius ab Oriente, Oceanum ger- P. I O A N. O L I V A. A NN O T A. tnanicum a Septentrione ab Auftro diuertigium Danubi ad}Au- $lrum,ifli funt termint "veré Germania : hincPtolomaus.Rhe- tictm ,& Ñoricum &> l/indeliciam & "ytramque Pannoniam extra Germaniam effe ajftrmdt, hoc etiam qtu hoc negare dentarfatentar.Seddddunt; Germanos domo egreffosfia ditioni Germánica islas regiones iam diflas adiunxiffe, bello fiperatas, quibus rebus fijóles haberefidem efficiesGeimanidm perquam Ldtifmdm,Qucdfalfum eft ,et perpetuo erit cumentum qucddam impudentifimum,quis non ~\ndet¿regiones illas Rhettam Noricum "yindeliciam &> "ytrdmque Pannoniam ex ómnibus qui fcnpfe- rttnt effe d GermdnidfepdratAíhmo quod rnaim eíl B aflea, Ar- gentind fiira,& Mogutia,gttim & Banana non funt Germa.- nia,fedregiones & ciuitates di flinfla a Germdnid.. Argumenta vaüdifsima eorum, qui volum aflerere has ciuitates & regiones effe partes Germania'. Primum eñfatis mancum & debite, in ómnibus his regimilm loquuntur Germanicé erga fitnt in Germania, de fi dicerent in Vallid regtone Anglia loquuntur, quemadmodum in Britamami nore erga efl V~\a'd¡a Bntanma mtnoris, imo nulla erit illatio fi hoc modo, drgumentdiusfueris, Valentía loquuntur tingad Wtífd- nd, Cafellana erga Valentía efl in regno Cafleüa Jdtnfi dixerts in Sarmatid,Rufid & Vlralachia,loquuntur Sclauonicé ergo ¿liare- gtonesfunt in Sclanonia,qualis erit drgumentdtie. Secandum iflorum drgumentum efl in his regiontbm habent Ín cola mores germanos¡igituí'regiones illa funt in Germania, ac fi díceres Heluetij hdbcnt mores germanos ergo funt Germani, cum fint Celta Gaüi, in Sicilia habent mores Itálicos,igitur Sicilia efl Itdliafyelm Italia. Teniam,Germani expugnarunt illas regiones "yt "volunt ifli ndm ñeque hoc "ynquam dabimus igttur illa regiones finí, tn Ger mania , ndm pennde effet hoc ac fi díceres Goxhi"Vtcerunt H/- fpantam igttur HiFpanta efl in Gotthia, & Gaüi fuperarara Italiam igitar Italia efl in Gallia». Hac I N POMPO. MELA M. s¿ Hac funt precipua argumenta quibus confiare aiunt Germaniam efe latifimam. Defpenare Germania & infriare dixi totam il lamregionemgallia bélgica citra Rhenum non efe Germania In- ferioremfaque ñeque Selfladiu.neque Argelina ñeque alia "veluti fiira & Vvormatiuminus confiuentia^Andernacu,Eona,Golo- nia &• reliqua.quafnt Gallia bcügicanon funt Germania infe- rioris,quia non funt Germania, a negatione genera adnegatienem fleciei, At dico Vveflphaliam omnem efe Germaniam inferiere & "¡tramque Phryfiam,&parte Gueldna quia fint regiones pro- pe oflia Rheni.ncflro "yero feculo non funt tot paludes & tot Sylua inGermania namfere omnes fnt habit ata. potefl fen quod tem pere Mela Hercynia no efiet habitat'a¡cuius opimonis "v'ideturfmf ffequutus Cafiarem in commentariis. DePhryfia. De Phryfia qua olim fuit ampia regio multi firipfirunt pita donefi y erit atein finpt'a fiquutifutfent.dixtruntfmfle olim latam & ita efl ,fidfibttcuemnt illud yidelicet "Vniuerfim Phry fiam "Veré Saxonta efe fiue partem Saxonia cufit illud tn fim fien- ptum annahbus ,quarefuertt dicla phryfiafabulofe a multisfiribi tur,prafirtim abha, qui Berofium quendam "vt dixi ementitu 0* fumofim,imitantur,quare meltusfuerit tacere quam mifiere innú mera nugamenta.ij.ac regio diuifia efl in Orientalem Occiden- talcm,qua amba noflro feculo parua fint, olim yero ampia ~lt di xi,quaru Orientaba no tota efl Cafara Car olí Qmnti.fcá precipua eius ciuitas Groninga &> alia quadam opptdula, illa pars quanon efl Cafaris efl diuifa in ccmitaius Occidentalis tamen tata esl,Ca- rali Cafaris ifla efl magis ciuilis e> humana ,qua Orientalisjn . qua metrópolis efl Leoarden,pulchrum oppidú populefim efle- nim ibi Stnatus Cafiris,qui 1 ulgoparlamtmum yocatur, demde multi nebtles,quamqua nobiles tbtfioliti fint agere in fiis yiüa}qués in ea regionepofident.Phryfia Oriéntala non efl ta fiubietla ytam Groninga efllibera jpfa creatfibi magiflratm & habet fias leges cmles, Occidentalis yero ha hetfuas leges municipales y na cum m- rs comuni/go non yidi regi cnem tam partía habere tst parrochi^ Aa iii P.IOAN. OLIVA. A N N O T A. fuerunt nonnuüi, qui narrarunt mihi caufam tot templorum olim fuiffe ibi,narrant contentlonem inter nobiles de loco in iüii templa, nam omnes "volebant habereprimu locum,&cum hac cotentio tn dies increbrefceret decreuerunt,qui poterat ,aut in fiáis pagis erigen rochiam,ettuncym^uifqueeeru fidebatin primo loco domiifiua, hoc modo adtficata funt multa templa, In Phryfia Occidentali pro, ter "vnum aut alteru oppidum magnu,fiunt oppidula quadampul- chra, m quibus "vijuntur edtficia magnifica. Valet Kegio illa ab- batiis monachorum & monialium,prioratibus, interim humidifi fima eíl &frigidifiíma ,féd magis húmida qua frígida,in Víteme in itineribus non efl locus equis,minus alus "vebiculü, tatum cimba Iteheris quo lubet perflagnatas aquas interdum magnifietoris,qu$- admodum in Heüandia, Bibunt cermfiam cuius m ea regionegene ra multa exportantur ex Datifio Polonia ex Lubeco,et Amburgo, & isla diuerfia adfertur-quequegenm Ceruifia qua "yocatur ra- penbir quam cultrofiinderepoffes & ¿fie potus eílgratifitmus 0* lietriculo "vt illi aiunt "vtilífimus fitbus funt carnes bubula "veldu- ratafumo, "Vel adextremum fitlfa.quibus máxime abundat,Porci- nis fiue Suillis iifidem modts paratis 7tt alia "vefiutur fontibus caree quia regio illa propterea quod olim mare efet "velinmdata aquis marinis, ad altitudinem "itniuspalmi aquam redditpefiima, hac Phryfia Occidentalis portum habet fatis commodü iuxta mare & oppidum Harlinguen nomine opptdulum eft,quod ad mare habet arce, munitam certe &fortem magna eft in ea regtone copia foe- ni.e regione Phryfia Occidentalis iuxta httus Phryfium fitnt Ínfu la fiepteaut plures,qua montes "videntur. "vna earum habet pagos a- liquotyeliqua habent pifiatoresfiunt Damini Siuenberge quofidí• ceres fieptemontium.Iuxta hanc regionem adherent d Meridte tres regiones,~vna "yocatur trans infilania altera Drente,tenia <& no'fi> trans Cyluania,quemadmodum exiflimauit lacobus Dauentrien- fin mfu'ti firiptts Puente intra dúo oflia Rhem eft regio qua traie- ¿lenfis dicitur,in annaltbus TraieSlenfimn intsenio,regionem 1/oca •tamfui fe Batautam & ciuitatem magna Traieélum BatauorS, quamquam non "velim refagan eorum fmentía qui aiunt Hoüam dtam effe quoque parte Bátanla <&* totam iüam regionem cu tiel- landia "¡tocatam effeinfitlam Batauoru/namfitnt das regiones co- IN POMPO. MELA M. 96 tinua,ego has regiones Gdüia bélgica dixiefe, quia non funt om<" niño "yltra totum Rhenurn , nam adhuc reílant dúo oflia, Quod fi "yolunt has regiones ejje Germanas non laboro. Habet Traieflenfé folum,~vtomittammaximütempla profecía omnilaude dignifi- mumJlruflura iüi eflfatis magnifica fid magnificentior clerus qui re uera efl orndtifltmus , oppida habet multa, oppidula & pdgos inultos:frequens efl}&nufquam non nauigabilvs. De Hollandia. Hollandia inter dúo oflia Rheni fit a efl, "yt Traieííenfis regio, parua quidem efl térra fdmirum quam diues & magnis ornata oppidis"pt etiam exteri mirentur qui potenfieri quod tam parua ter ra tot magnts oppidis ornatafit.alterum oflia Rheni efl,quod Tra- ietlenfes Bataui Vval "vocant & exit ad Dordracumjn ripa eius aTraieélenfi Jrbeper eandem ripa "yfque adDordracum nauigan .tesSchonouiamprimumHoüdndialoca&>moxDordracum at- tingunt,oppidum in Wollandia populofifiimum efl Amüherreda- mum, máximum Hoüdndia emporium mercatortim tam fipten- monelmm quam Occidentalium Amñerredamis efl commerctum cum Polonu,Ddnis,Noruegiis,Gothis,Liuoniis & dliis Orientali- bus et Boredlihm,Amñerredamü' oppida efl non magnum fidfie- queritifsimum,eft qaidepenmfila,eft Harlemum oppidum ma gnitudine ampbfitmum totius YioüandU fid "yaflum ac non fre- quens.Inde Leydvsnonúmpopulofim quam filendidum&* niti- dum. inde k laterepagas efl nobilifsimus & delitiis domovum ple nas ad mare Haga comitis "vocatum fbi eflfinatus totius Hallan dia.fltus efl ameenus in aflateprafirtim, quando arbores "yernant, ab altero latere in mediterranais efl Gouda oppidum magnum, fid infequens ,féquitur in littoribus meridionaltbus Delfum oppidum elegantifiimum & hoc nomine mihigratifisimum,quod ibi inuene- rim Cornelium Mufium Delfum árnica olim Piílduij mea,nunc moderdtoreDelfi quarundamonidlitim Diaa Agdtha.quem bene- ficiorum in me coüdtorejuc hcnork ergo nomino'fiunt ibi ditifiimi mercatores ceruifia , edndepdrtem «¡erjus, efl üoteroddmumnon mdgnum oppidum, tantum efl "nicus "ynuspralongus & ditifii- P. I O A N. O L 1 V A. A N N O T A. musjindef quitar Dordracum,emporium quoque mercatoram pra fertim T/ini phenenfls, hac patria in Hyeme yt in Phryfia "vifitur pmper <&* peragratur Cymba per aquas ftagnatas & fruidas jn- terdum per p aludes fnt alia oppidula,Abbatia Coenobia pra- cipué moniaüum quas "vocant beguinas &* bigutas. his diíl'u regio nibus ¡tdiwgitur Gueldria ducatus habensad Septentrione We~ fiphaliam, de Gueldria dixi, fedrediens ad Boream Vveflphalia, occarrit. De Vveflphalia. Wueflphalia a Septentrione habet Vvifitrgam fluuium^ Me ndie Amafim fluuium & Rhenum, ducatus efl Archiepiflopora Colomenflum} montof eft &> in locis quibufdam deferta ,gens "vt cmque ruda & mimmé Afabdisf^viclm nongratus nam feré to- tasfiíllarumeflcarniumfupramodumfalfarum potos indignas, quigufletur,na "vino carent, quandoque tamen habent in magnis oppida fidraro,Metrópolis efl Munfler ciuitas egregia epif ópatas eflfmitas ab eo tempore,quo combaflafmtinflaurata eñ, contigit conflagratio quando Anabaptifla occaparant ciuitatem , efl&* Padelboru emitas & caput epiflopatus, quem cum efiem Traietli Batauorum ,qaodinferios"Vocatur} dicebantTraieclenfsddtum fufepr¿pajito. S. PetrieiufdemTraiecli,quifuitfilius Georgif Squinghflrenui in, bello ducis , Sunt quadam alia oppida (y* ar ces munitifiima inter quas efl Scheuenburg cum oppidulo cuius Co mes efl Reuerendifimus ac illuflrtfiímus dominus.Adolfus Archi epifopus Colonienfs Eleclor mperij quem de me bene meritum hoc m loco nomino nam cum efem Colonia inpago fio <(y* Caflro pa- mm a Colonia diflante traélauit me benigmfiimé ac humanifii- mé ídem praflitit iüuflris dominas Antonias Comes a) Schauen- burgarchiepiflopifrater Cermanus,Prapofitus.S.Seraarq Traie tli ad Mofam & decanos diai Gereonis colonia canemcufqtte fammitemplu IN POMPO. MEL AM. 97 •«Sarmatia. Caput 4. • • •. Armada iritus quám ad mare Iatior,ab iis I qua; fequuntur vifula amne difcreta, qua [retro abitjvfqueadlftrum flumé ímmit- tit,gens habitu armífque Parthicas próxima: ve- rum vtcadiafperiorisjitamgenih, non fe vrbibus tene^Sc ne ftatis quidem fedibus:vt inuitauere pabula^vtcedens& fequensdioftis exigit,ita res opéíque fecum trahés íemper caílra habitat 3 bel- latrixíliberaíindomita,& víque eb immanis atq; atrox_,vtfceming etiam cum viris bella ineant:at- que ve hábiles íint, naris ftatim dexcra aduritur mamma,vc inde expedita in iotas manu que; ex- eriturj virileriat pe¿lus:arcus tédere,equitare,ve- narimuellaria penía. funt: ferire hoftem adultará ftipendium eftjadeb vt non percuííiíTej proílagi- tio habeatur^íitque eius pcene y^rginitas. ANNOTATIONEs Incdput IIII. ,. . Sarmatia intus quam ad mare latior ab iis que fequun tur, Vifula amne difcreta,qua retro abit,vfqué ad íftrura fluuium im'XLÍtút]DÍ SarmatU nunc dicendum eíl ,fd quid feculo MeU nandú totd explordtd erdt et nota,propteredJuccinclif fme de ed loquitur,ego yero pdulo ldtim,$drm dtia inquit intus, quam dd maye Idtior, "yelim iam mihi dari iílos geogrdphos ex pictmd,q<ñ y aiunt Geographicari ex commentdrít$,"i/t mihi ex- •ponerent hunc locum, ndm fiadmdre interpretdnttrhoc eflad mdreponticumjnocentdpertefdlfum,cumtotdm iüdm oram & • totum iüud littm .1 fontihm Tdndis yfque ddoílta Ddnubij m B b p. 10 A N. O L I V A. A N N O T A. ponto incolanf-Scythafl litro mure Oceanu inteüexer'mt, certum eñSarmatUm effeIdtifiimdm, propterea multofifias erit expo nen hunc locum ex ditlione Pomponianamam yt diéíum eíl,p0m pontus Scythidm ipfam admare mediterraneum exponit,& pofl ea yerfus Occidentem Sarmat as adOceanum: yfijue ad DanuíiS a Meridie.Sarmatia igitur latior eíl intuí.Lab Océano yfque ad partemMyfiainferioris,qudmdfontibusTana'u yfque ad Ocea- numjnficeyeros chartasfacile cognefices yerttatem. Abits, quafquuntur Vifila amne dif reta.Iam ifludab tis,qua fécjuun- tur quomode interpretabimur? an hoc modo a Sarmatia 1 na, "yt fit,Sarmatia difltnguitur a fitpfi,an,abits regtonibus, que iüam fquuntur.UA Scythia,fal fum erit tunc,quod ab ea fepamurVifu- la amne, qmmodo igitur conflabitfibi Meld? Pratered fi Germa- niam inteüigat y el Hermiones Germania jüi non flquuntur ,fed pracedunt potiusfio ordtne. Propterea iudicio meo, citra aliorum me docliorum inuidia dico locum effemendofitm, qaod,fi hoc mo do legatur,ab iis,quafquitur yifula amne difretajocus habebit fum finfim perfeclum, nam Sarmat ia fquitur Germaniam & Hermiones yltimos populos Germaniafaque hic eritfinjas ;Sdr- matia ab Hermionib' quosfquitur Fifia amne eíl difireta,qmd yerum eíldegendum igitur eritfquitur non fquuntur. Cate- tum qua poflea coÜigit Mela de Moribus Sdrmatiumfortaflis ye- rafuerunt fio tempore,nunc yero minime. AVCTARIVM. Sdrmatiayelimus nclimusfint qui has omnes regiones comple ta dicant, Poloniam, Rufciam, Pruflam, Lituaniam, Liuoniam, Podoliam,&Mofiouiam,quod non patiuntur y éteres Geographi cum fint iüe regiones fita natura diflinéla,addunt etiam'fi dts pla- cet)Poloniam ipfitm,quam iüimetpdrtem Sdrmdtia fdciunt, con- cludere has regiones¡diunt imo & Scythidm pdrtem efe Sdrmd tia. Sed quomam hac nuÜo argumento &*fimma audacia dttld fitnt,c onaborn0n,pro libito,fidtantum exlocü yeterum Geogra- phorum ignorantidm iílorum oflendere.Strabo inprimis libro fe- ptimo Sarmat as ait effieScythas,deinde Herodotus, & Stephdnws , yrbtbus I N POMPO. MELA M. 98 de y rhibustS ármate inquitpopuh Scythie iuxta Danuhium, punios ,libro.^.Sauromatas ait gentes Seythammgrecos T/oca- re.Ego hos máxime mir at os fum prefertim cum terre defcriptores doflifiimi haberi,yelint ,fuit femper Scytharum regio latipJima que compleclitur omnes predictos & partem Sarmatie. Huios regionis pars eft Polonia regio eft magna & potens,Vifula amnis eam a Germania diuidit,Chrifliana esl cuius Metrópolis Craco via in mediterránea,fita eft &> Emporium magnum Dantifchum ad Oceanu,hec ciuitas cum Cracouiafimt citra Vifulam amnem, & re y era nonfunt Polomejedpotius Germaniefi Vifulamfa - cis amnem diflinguentem Germaniam a Polonia ,fedfitnt tamen yn>i cum multis aliis regís Polonie. Scythia. Caput 5. Nde ACiq confiniamiíí vbi perpetué^ hye- mes íedent, tk intolerabilis rigor3Scy thicí popuii in colütjferé omnes etia in vnü Sa gáe appelíati. InAíiatico littore primi Hyperbo- rei fuper aquilonem Rhipheofque montes íub ip fo íyderum cardine iaccntjvbi fol non quotidie, vt nobis,fed primum ver no a^quinoctio exortus, autumnali demum occidit:&ideo fex meníibus dies3& totidem aliis nox vfque continua eít.Ter- ra angufta,aprica,,per fe fertilis, cultores iuftiííi- mi,&diutius quám vlli mortaliü & beatius viuüt. Qu.ippefefto femper ocio led,non bella nouere, non iurgia,íacris operad máxime ApolIinis,quo- mm primicias Delbn miííífe initio per virgines fuas,deinde per populos fubinde tradentes vlte- rioribusmaorémque eum diu,&doñee vitio gen tium temperatus eít^feruaífe referuntur. Habitat Bbü ! p.IGAK.GLIYA. A NN OTA. lucos fyluáfque, & vbi eos viuendifatietas, ma^ gífque radium cepirjiilares redimid fertis femet- ipfos in pelagus excertarupe precipites dant: id eis funus eximium eft. Mare Caípium vt angu- ftodta longo etiam frero primum térras cjuaíi Su uius irrumpit:atq; vbi recio alueo inííuxit, in tres j íinus diftundituncontraos ipfumdn Hyrcanum:, adíiniftram,,in Scyrhicum :ad dextram., in eum quem proprié & totius nomine Caípium appeí- lantjOmnearrox^faíuumjíineporribuSj proceliis vndique expoíitum, ac beluis magis quám cute ra refertü,& ideo minus nauigabile. Ad introéun tium dextram Scythe; Nómades freti littoribus iníident.Intusfunt ad Cafpium íinum Caípii5& AmazoneSjfed quas Sauromatidás appellant :ad Hyrcanum Albanij& Mofchi^ck: Hyrcanirin ScythicOjAmardijCv Pajíici, etiam ad fretü Dér- bices. Multiin eo íinu magni paruique amnes fluunrjfed qui fama habent,ex. Ceraumis monti- bus vno alueo deícedit^duobus exit in Cafpium AraxeSjTauri latere demiífus.quoad campos Ar men^ fecat, labiturplacibus ¿kfdens, neq; in v- tram partem eat3 quanqua intuearis3 manifeftü cum in aíperiora dcuenit^hinc atque illinc rupi- bus preífus.,& quato anguftipr5tanto magis per- nixjfrangitfe fubinde ad oppoíita cautium, at que ob id ingenti cum murmure, fbna.nfque.-de- uolukur adeo citus, vtquá ex precipiti cafurus eft,in fubiectam non declinet ftatim vndam3 fed yltra. IN POMPO. MEL Á M. 0 D9 vltra quám canaíem habet , euehat, plus, iugeris ípatio fublimis,& aquis pendentibusfemetipfum fine alueo ferésrdeinde vbi incuruus, arcuatoque amne defcendit,fit tranquillusiiterumque per ci 9 pos tacitus3¿W. vix fluens in id littus elabitur. Cyr & Carnbyfes ex radicibus Coraxici motis vicinis editi,&: in diuería abeunt,pcrque Iberas, tk Hyr- canos diu tk multum diftantibusalueis defluunt: pbíl non longé á mari eode lacu accepti , in Hyr- canumílnum vno ore perueniunt. Iaxartes, & Oxos per deferta Scythia; ex Sogdianorum regio- nibus in Scythicum exeuntdlíe fuo fonte grandis hicincurfu aliorú grandior, & aíiquandiu ad oc- cafumab oriente currens , iuxta Dahas primum infleóritur: curíiique ad feptentrionem conuerfo inter Amardos tk Peficas os aperit.Silu<£ alia quo que dirá animalia verum tk tigres ferunt, vtique hyrcania; feuum ferarum genus% tk vfque eb per*- nix,vtillis longé quoque progreífum equitem ca fequi,nec tantum femel,fed aliquoties etiam cur- fu vnde cceperit fub inde repetito,folitum &: faci- -lé íit.Caufa ex eb eíl:,quod vbi ille interceptes ea- rum catulos citus coepit auehere, rabié appropin- quantiumfruftraturus,aftuvnü depluribus omit tit:hae proiectum accipiunt ,& ad cubilia fuá refe- runt,rurfumque Se fepius remeanr,atque idem ef ficiunt,-d.ónec ad ff equetiora,quám adire audeát, prófugas raptor euadat.Vltra Caípium íínu quid riam eífet,ambiguü aliquadiu fuit, idém nc ocear B.b iii.. 5 P. I O A N. O L 1 V A. ANNOTA. ñuscan tcllus infeíta frigoribus^íine ámbito ac fi ne fíneproie&a. Sed procer PhyíicoSjHomerum queaqui vniueríum orbem mari circunfuíum eíTe dixerunt^Cornelius Nepos,vt recentior authori- tate,fíc certior tradit: teitem autem rei.Q^. Me^- tellum Celerem adijcit^eumque ita retuliíTe com- memorat.Cüm GallijsproconíulprseeíTet. Indos quoíHam a rege Sueuorum dono ubi datos, vnde in eas térras deueniílent requirendo, cognoíTe,vi tempeítatum ex Indicis equoribus abreptos^emé fóíque qugintererantjtande in Germani £ littora exijíTe.Reflat ergo pelagus,íed reliqua lateris eiuf dem aísiduo gelu duranturjcx: ideo defería funt. *4 N N O T ^T IONES In Caput V. Scyüiiam~\af¡aticam defiribitjtdm cu iam delinedffet & expo neretyniuerfiam Scythidm Europedmfiquutuí littora fia Septen- trionalia in Europa,aufficatur nunc a Scythia Europea litto ra Scythis ALfidtice Itttoradepingit.Inde ex Sarmdtii}qui0* Scy thicis comprehenduntuTé A lia confinia Scythici popuii ineo- lunt] Scythici inteüige Afidtici, Feré omnes in vnum faga; appellati]¿/^' dicHt.Sacts,ln Aíiatico littore primi Píyper- borei,íuper Aquilonem Rhipheófque, montes , fub ípfo íyderum Cardine iacentjDe Hyperboreisdixi &riphsis, fub ipfifyderum cardine,hoc noflris temporibus fdlfum effe compe- ritur.Vbi Sol non quotidiejVt nobis, fed primum verno a^quinoctio exortus, Autumnali demü Occidit .Síideo íex méíibus dies,& totidem aliis nox vfq,- continua eft] Tempore Melé regionem hyperboricam putdbdnt omnes Mtimdm yer/üsOcednueJJeJndenobiítrddidit Meldrdtionem tüdm diem dsJronsmicam^ue reuerafaífit eflin regionelíyperbarica.qudnt'- I N POMPO. MELAM. i0o quam itaft in ipfi polo arb~lico,quem Mela& alij "y éteres cardi- nemmundiappellantin quo Viyperborai minimé coüocandi fint, tegiones,qua fint fub polo habent linum diem fix menfium, & no ítem totidem menfium ,quia aquator efl illis Orinan & inter polu & ctquatoremfuntfupra Ori%pntem.i2o.circult cotinui diei quod tempus eflfix menfiuma Terra angUfta,aprica,per fe fertiiis cultores iuftifsimi] hic fuit error communis "yeterum omnium ex ignoratione regionum, in illa enim regione efl intenfifiimum frigus ts?" ~Vehementifimum,contrarium omninofirtilitati , nam eft inimicum Itite ,huc accedit quod cum fit dprica regio magis ac magis tbifrigeat.Et diutius quám vlli mortálium & beati9 \iüant]nugamentd antiquorumgeographorum,nam cum, ~vt di xi térra fit frigidifiíma ¿r* frigus "Vehementifiimum fit plañe ini micum natura,quifieri poten,qüod diutius l/iuanthrror eflnon fe rendus. Quippe tcv\o]qu£ fiquttnturfábula fint.Mar e ca£ pium]í/«« hoc efe falfiflimum,Lacus quidem eft fid non mare ex Oceano,neque habet introitum nifi fluuiorummultorum.E rcü lit- totibusjdixinuüumejfe ibilittus cum tantum fit lacus, Scythar Nom2,dcs]tartariJunt confines Sauromatis.QaCpiy&c Amaxo nesJTartari quoque'fintminores, deAmazonibus dixi rififeJira bonemfabulam & Herodotumfid máxime Strabohe. Ad Hyr» canum Albani&Mofchi&Hyrcani] Sunt omnes Tarta rí fibiefli Qham multi eorum "Vi dixi habeantfios quoslfocant Catholicas tanquam regionum moder atores dixi antea. Etiam ad fretum]cerré nuüum eftfretum cum nonfit mare lacus Cafpius. Multi in eo íinus magni paruique amnes ñuút¡ttifltfitnt quifaciunt lacum & non mare. Sed qui famam habent, éx, Cerauniis montibus vno álueo defcédit, duobus exit in Caípium Áraxes]ex monte ex quo Euphrates.,'. Corollarium. Quod fint Tigresfera animadla ,id con fíat,nam ipfinuper yidi Bruxeüa,quod autem tantafintyelocitatejegi quidefidhaud/cio efe ~verum.animal efl capite & liultu non abfimilifilis fed fnul- tocrafiere & yiuaciore,eflnon omnino alhum,fied calore y el pa- rum . P. I O A N. O L I V A. A N N O T A. tum ab albo difiendenti aJferfos maculo no omnino quoque nigris, fid fubnigris pulcbmm ajfecluob maculas illas,fid terñbileferoaa tüa,quam oflentat. Quod attinet ad Hy perboreos "verum efl, quod dixi,fid qui itafin- t'iunt, quod tena idafitfertilis poffunt Ifti hoc argumento. Conflat ex eorum opinione fiue Hyperboraifintfiub cardme ceelifiue non fid tantum ex iis qua illi putant folem¡ex menfies Íntegros lucere in illa regioneflita efl,quantum caloro apud nos in térra temperata gignitfil l>no die tantumdem in centum & ocloginta diebos m quibus Sol ibi lucet 1/elmaioremfi igitur regio noftra efltempera ta, ihlomm quoque regio erit temperata,conceditur illis antecedes fed non illatio confiequent'u ,ildationem ita probant,cu Sol ejficiat calo re in noflra teperata %ona duobus modis, altero refleclione radiom eius & diuturna mora cum ergo apud Hy perboreos Solmoretur[ex menfies & cum refleclione fiorumradiorum non dubium efl quin ibi fit calar omnem delensflerilitatem. hoc efl argumentum quod ibipoffent adfierre probando fuam opinianem. Vnico tamen "yerbo reffondetur illis quod <& fi Sol continuisfix menfibus ibi luceatye- fleclio radiorum eius eflperquam exigua .nec poffle tantum caloris conferrepropter diflantiam máximam inter eos carpos planeta diflateñim ab eis Corpus Salís quando efl in prima púnele Cancri, 4,10o.milliarium,qua miüiaria reduela ad lemas recipiamus "yt dixi hoc liocabulumImgua "vernácula, reddunt.IOJO. leucas tan tum di fíat Sol ab eis cum efl in primo púnelo Cancri, nam non pióte fl magis ad nos accederé. De íisregianibus ^y*fluminibos,qua pradicla fint, quia longere- mota a nobis & d commercio &* aperagratione noflra ,nihddixi, nam eos. "yix linos aut alter ex noflris peragrauit,& de diu in do blo res efl propter montes m acceflibiles fiuuios ingentes lacus & paludes, & infefla animalia tantum hoc dixenm,hac omnia pofli deri A Tartaru,quifiolent fiíbiectos fias tributarios habere "Vt Turca paflident quide Tartarí a fontibus Tañan in -Afia totum eo traclu térra,qui eñ"yfq¡ adfinem Oriento, "yltra Cafpium lacumverfios Septentrione et Océano. Septentrional?máxima .efleoru potenti'a, j&. quia nerao.adeos nififumma dificúltate et difirimine Vite ac- , .cederépoteflfiperbi &< crudeles/otusilletraclus,quedixi Scythia fuit, I N POMÍO. MEL AM. rox fuit, que diuidebdtur in Scythidm intrd Imdum,&* extra ImdU a Cafliofinu 1/erfus Meridie l/fj¡ adfinu Perfcum pofidet Sophos ~¡>ulgo diéluí Sophifue rex Perfarumjnterim qudmquam fint bel lico ffimi nam tbifnt Parthi Irixpoffunt reff'ere Tartarí* Yici- nkyidm in dies aliqua regio ipfws Sephi ¿Tartarií expugnatur, Pars Scythia ~vfipue adfontes Tañáis Sarmatiá dicitur Afática. aHiípanig&feptentrionis ínfula;. Cap. 6". '€WW$ *s oriS>cluas ángulo Bxúcet hucufque per- I fü I ftrinximus, multe, ignobiles infule & íí- \ ne nominibus etiam adiacent: fed earum quas preteriré non libeat,Gades fretum attingit, eáque á cótinenti angufto ípatio, & veluti flümi- ne abfciífa,quá terris ptopior eft,pené reófcam. ri- pam agitrquá oceanum fpecflat^duobus promon- toriiseueclain'aítiim,medium littus abducit, & fert in altero cornil eiufdem nominis vrbem opu íentam, in altero, templum vEgyptij Herculis, codi toribus,reíigione,vetuí1:ate, opibus illuítre. Tyrij condidere:curfanótum íit, oífaeius ibi íita efnxiunt:annorum queis manet numerus,ab Ilia ca tempeílate principia funt, opes tempus aluit. In Luíitania Erythia, quam Geryone habitatam accepimus,alia;queíme certis nominibus,adeb agri fertiles,vt cum femel fata frumenta íint, fub - inde recidiuis feminibus fegetem nouantibus, feptem mínimum,incerim plures etiam[meífes feranr.In Celticis aliquot íiint,quas, quia plum- boabundant, vno omnes nomine Caíliterides anpellant.Senain Britannico mari Oíífmicis ad- Ce P.IOAN. O L I V A. A N N O T A; uerfa littoribus, Gallici numinis oráculo iníignis eíl, cuius antiílites perpetua virginitatc Tanda;, numero nouem eiTe tranduntun Gallicenas vo- canc,pucantque ingeniis íingularibus preditas, maria ac ventos concitare carminibus, féque in qu^velintanimaliaverteré,fanare qu<* apud a- liosiníanabiliaíunt,fcire ventura & predicare, fed non niíi debita nauigantibus^ &in id tantu,;. vt fe confulerent profectis. Britannia qualis fit, qualéíque progeneret,mox cerciora & magis ex plorara dicentur.Qmppe tam diu claufam aperit ecce principum maximus,necindomitarum mo do ante fe,verum ignotarum quoque gentium victor,-qui propriarum rerum íídem vt bello affe- clauit,ira triúpho decíaraturus porrat. Ce^erüm,; vt adbuc babuimus, ínter íéptentrione occiden tem que profecla.grandi ángulo Rheni oítiapro^ fpicitrdeinde obliqua retro latera abítrahit, alte ro Galíiam,altero Germania ípec^ansrtum rurfus- perpetuo margine directi littoris ab tergoreab- ducta, iterüfe in diueríbs ángulos cuneattrique- tra,& Siciíre máxime íimilis,planadngens,fcecú> . da,verü iis que pécora quám homines bcnignius alant.Ferr nemora,faltus,ac prargrandia ilumina alrernis motibus modo in pelagus,modo retro fiuentia,&quedam gemmas margaritáíque ge- nerantia.Fertpopulos regéíque populorum, fed funtinculti omnes,atque vcíongiusá continen ti abíunt,ita aíiarum opum ignari magis, tantum pe core í N POMPÓ. MEL'A M. 102 pecore acfinibus dites,incertum ob decorem,an quid aiiud vkro corporainfeóli.Caulas autem tk bella contrahunt,ac íic frequenter inuicem infe- ílant, máxime imperitandi cupidine, iludió que ea prolatandi qug polEdent.Dimicant non equi- íatu modo aut pedite,verüm tk bigis tk curribus, gallicé armati.Couinos vocant, quorum falcatis axibus vtuntur. Supra Britanniam Iuuerna eíl, pené par ípatio,fed vtrinque asqualis, tractu lit- torum oblonga,ca;li ad maturada femina iniqui: verum adeb luxurioía herbis,non l^tis modo, fed etiam dulcibus,vt fe exigua parte diei pécora im- pleant,& niíl pábulo prohibeatur, diutius paila diíliliant.Cultores eius inconditifunt, tk omniü virtutum ignari,magis quám alie; gentes: aliqua- tenus tamen gnari, pietatis admodum expertes. Triginta funt Orchades anguílis inter fe diduele -ípatiis.Septem Hemodes contra» Germania pro- iecle in illo íinu,quem Codanum diximus. Ex iis Codanonia quam adhuc Teutoni tenent,vt ma- gnitudine alias,ita fcecundkate ante ílat.Qu£ Sarmatis aduerfa funt,ob alternos acceffus receí- fufque peíagi,& quod fpatia queis diílant, modo operiunturvndis,modb nuda funt,alias Ínfula;. videntur,aliás & vna tk cotinens térra.In bis eífe Oonas,qui ouis auium paluílrium,& aucnis tan tum alantur:eífe equinis pedibus Hippopodas,8c Satmalos,quibus magne^ aures, tk ad ambiendü corpus omnepatula;,nudis alio qui pro veílc ílnt, Ce u P. I OAN.OLIVA. ANNOTA. preterquam quod fabulis íraditur.,auhores etiam quos fequi non pigeatrinuenio.Thule Belgarum littori oppoíita eft3Graiis & noítris celebrara car- minibus.Jn ea quod fol longé occafurus exurgit, breuesvtique noeles funt, fed per hyemem íicut alibi obfcura;,a;ítate lucida;, quod per id tempus iam fe altius euehens,quanquám ipfe non cerna- tur,vicino tamen fplendore próxima illuftrat: per folítirium vero nulla;,qubd tum iam manife- ílior no fulgorem modo, íed fui quoque partem maximam oftentat. Taiga in Cafpio mari fine cultu fertiliSjOmni frugeac fruclibus abundans: fed vicini popuii qua;.gignunrur attingere nefas, & pro facrilegio habent,diis parata exiíiimantes, diífqueferuanda.Aíiquot & illis oris, quas defer ías diximusj^qué defert^ adíacent,quas íinepro- priis nominibus Scyxhicas vocat. Ab iis in Eoum recurfus infiectitur, inque oram terrg ípectantis orientem pertinet.Hec áScythico promontorio appoíitamrimumomnis obniueseftinuiardein- de ob immanitatem habitantium inculta. Scythe, funt Androphagi,& Sage^diítinóti regione, quia ferisfcatet,inhabitabili.Vafta deinde iterum lo ca bellueJnfeílant, vfque ad montem mari im- minentem, nomine Thabin. Longé ab eo Tau ros attollitur.Seres interfunt, genus plenum iu- ítitie^ ex commercio,quod r.ebus in folitudine re- Jictis>abfens peragre,. I N P O M PO.MELA M. 103 A N N OTATI ONES In Cdput VI. His oris,quas ángulo Bethicas hucufque perilrinxi- mus, multas ignobilcs Ínfulas &c fine nominibus etiam adiacentjfedearum quas preteriré non libeat, Gades fretum a.túngit\Angultím Bathica "Vocat Iuuonis portununc di.cldm "vt diximus puerta de.SfMdrid.Gddes tnfiUm dixi hodie "vocari Cddií.Vrbem opulentam]e?e eodem nomine diéldm. di- xifufifiime de Cddií eíl regís Hyfania &pendet iüi máximum "yeéligal.Tirij condídere]mtrum quod 1/el multa oppida candi derint Tyrij .Magnaprofecía amhitio oppidorum "vtfibi "enuquod quetrtbuat edtficationem aliorum oppidorumÁn luíitania ¿ry- xhiafnemen ejl "vnius Ínfula "vocat a Londobris.qua hodie cum ali iíjtdidcentibus bdrlinqua "vpcdntur, fitnt regís Portugdllia,ln cel ticisjdpud Qdldicos e regione capit'u finís térra Cdftterides,qua ha die"Vno nomine Btfirgo yocantur, Sena in Britannico mari] nunc Sayn,oppofita cdpitLS.bAatthai in armortbus ciuitatibus 1>- bifunt OfiJmici.Britanmzj loquitur dé Britannidmaiere hodie dicld Anglta.GUúpipc tam diu clauíamaperit eccé princi pum MaxirnusjAnglia interiord diu Cldufdfuerunt Remanís, at mdriiimd ,qua Gdllidmfecldnt explorata d lulio Cafare, iam dicitMtla de Claudio Cafiri, quodf o tempore aperuit eam,& in feriara per quifiuit <& deea triumphduit,quod neminiant eu roma norum contigit, quod Claudtus penetrauerit & trtumphauerit de Anglia autor efl Suetonius TrdqutUus,& hac tempere flóruit Me ld ipfi.Gxxcvam,\z adhuchabuimus inter Septentrione "Occidentémqueprofecía , grandi ángulo Rheni oftia profp icif] Grandis dngulus efl in eo Sinu in quo eíl oppidJtVHab- Jingdm diclum.kcíxc frequenter inuicem irifeftát] lege hoc modo hdnc corruptdm diclionem^dcfefiequenter inuicem infeílant SupraBritanniáluuernaeft ,pene parípatio, fed vtrin- que xqualis]luuerna3Hyberna db dlits multis & noflro tempe re dicld, "vulgo Irldndd, fid non pdr ffdtio Britdnntafid multé í»íW.Triginta íunt Orchades]"J'/írd Scotidm "verfits Septen- ?m)»e»%Septem Hemodes contra Germaniam proie&s. • Cciii P.IOAN. OLIVA. A N N OTA, in illo Sinu,quem Codanum diximus]e£a tantum/ex legal Ex his codanonia]^* nunc See lant dicitur alta "vero quinqué minares lalXd,fal/ier,rugÍ4,Bortlom,&fion,Tylé]notij?ima gr¿ cis & lattnis,De Tzlga.Jnihtldico nam non efl in Oceanofed in. lacu Hyrcanico. > APPENDIX. ... * De Erythia,quod hic diciturfalfitm e¡l}Sunt enim quatuor mi- ñores & quinta earum máxima fi>enam dixit Mela oppofitam efi fe ofifmictsm Océano Britannico regis efl Galliarum* De Britannia,qua; nunc dicitur Anglia Gorollarium. De Britannia infla.qua nunc Anglia dicitur mentionemfa- cit ficcintlam Mela,quod/uo tempore nondum erat explorata,tan tum de moribus eo fculo illorum memmit,mthi autem,quodeam in Julambis inuifrim incumbit "Vi aliquid multa latiné dicam, & fi fus regionem defiribamjnon potefl hac diuidiin duas,aut tres ,aut quatuor partes,cum ftfibiipf contuncía,fed cum "vniuerfim infit- lam diuidemus tune comprehendemus Scotiam,quapars efl altera totius Britannia maiorts/antum ejlfluuius quidam,qui eosfiparat Propterea dittidam "vniuerfim Britanniam minorem in regiones duas máximas Angliam & Scotiam, De Anglia prius dicam hac térra in cemttatus & ducatus olim díuifa futt,in regiones ta men magnas comitatus & ducatus partita efl a Mertdie habet regionem Cantium appeüatam, nunc Quent magna certe ali quot oppidfs habitat a, Cantuaria, & Rojfenfi nunc Rachefler Cantuaria nunc.Canturberi, & multis aliis oppidulis ex quibus practpuum efl Doueriapottus.Anglorum "yerfus Meridtem, ha bet esmitatum Soutfixtia, "vbi Guilford, Arandel, Reding, Hamton,maris portus incipit,ab Occidentejnde Dorceílña , "ybi ciuitas & epifopatus 3 Salisberi "vocata, ducatus olim fuit,cuius duxplunmumfauitfludiofis,efl & ibi bnflo oppidum & empo • rium mercatorum ,Sunt & Somerfit Exceter dúo ducatus, & Deuonia. Cormbid quoque qu<& Cornual "vulgo dicitur, ad Oriente fint I N POMPO. MELA M. 104 fint ,Efex comitatus , "vbi Londinum Anglia ciuitas indita &> emporium mercatorum celeberrimum ac maximi nominis.Indeetia ad Orientem efl fifolch ducatus, & Northfoulch alius ducatus; inde Eboracum,ciuitas & elim ducatus eboracenfis, efl Eboracum archiepifiopatus & ciuitas "vajla & minimefrequens , templum magnificentiflimum,regio illa Eboracenfis "valet argento ,plumbo, • & flannOiSequitur poflea N ortumbria,ad Scotiam ~vfque,redeun- tybus adOccidentalem partem,ocurrunt lancaflriaducatus & op - pdum,Derbiin mediterránea & Notingamia &> Couentria.po- flea ad mare Occidetale efl Vyallia principatus iflius principatus Íncola, loquuntur feré graca imo &> numerant ,'quod ego mirabar, multa aliapofiem dicere,fid non "vacat,tantum dicam defertibta- te regionis &> aere,& "viclu.Plana inquit Mela efl,fidnonomni ex parte na iny "fallía efl motofd.fecundadnquit efi,"Veruiis,qua pécora,quam homines benignius alantdhoc eft profecíafalfum,nam fert omnium granorum genera qua homines aiunt. qua autem po flea fiquuntur ad fábulas referuntur ,in bellofalcat'is axibus cur- ruum lrtuntur,hos ego currusfalcatos~vidiLendini in hac ip(a in - fila apud Vyefl monaferium cum rex Henricus Otflauus expedi- tionem pararet ad oppugnandam bologniam admare Oceanum De eiusfluminibus & ortu eorum dtcemus poflea in defiriptione fluminum. "ynmcuiufique regiunis 0* hac deipfafitficiant. De Ibernia. J.berniafiguram habet altera parte longiorcm nam ad Septen-- tfionem dúo habetpremontona "Vnum "Vocatur Borion ,alterüRo- bo?olium.Ad Orientem ifiamnium & Hieron ad Occidentem 4ye- menium,ad Meridiem Notium Infila efl plena paludibus dúos ha betpopulos ,alteros "vocant Sylueflres alteros nianfiettores habentes nobis cum commeycia,quéadmodumfequenter cum hiífanis Cán tabra a quibus ipfi originem ducunt"vnusDominus Catabnaliiv fortifisimus manu armata expugnamt infitam ifiam, inde ibernia ab iberis ditl a fuit,conflat hoc ex armts,quibus ipfi"vtiíntur Iride- lícet Iacults communia enim fint illis cum cantabris,qui hodie byfi caini & montani apptüanturjacula & apud eos et apud noflra- tes P. I O A N. O L I V A. A N N O T A. tes cántabros. Dardi nuncu pantur amo ipfi iaSlat fe prodiifeex il lis Cantabricis regionibus ,comttatusfint ibi multi,duo fint ~Vf au- diui in aula regis Anglia pracipui ,C'ornes Afemonia, comes Aremonia.ComitéAremonia ~\idi in aula regis, Afiemonia nun- quamet ifle eíl,qui imperat ibernis fyluaticts,ciuitates habent oppida ,pracipua ciuitas metrópolis efl Dublin admare Septen tñonale in hac ciuitateperpetuo eflprorexgerens "yices regis len gua & Senatus tottus ibemia, alia eíl ciuitas <&* ~yerum emperiu ibernia dicitur V~vathaford,ad cuius portum confluunt multa ña ues Orientis anuida fino crético & aliis mercibus , Ex HysJ>ania per multa onuíla quoque "vino Hiffanica ferro & are, plerifi- que aliis,humidtfiima infla eíl & infalubr'ts, pannos habet pilo sos quos ibemias "yecant nunc "Vero era/a. i. initrali Bernias appel- lant,"vtebanturhis Berni'tsolim tantünautafedhodie &inAn- gliafintin precio fluuios habetfid non magnos multas tamen.No- tium promontorium nauta, exteri "vocant caput maris ,leron, pro - montorium Salangam jbifintfibterranea quadam , quaprabue- runt anfiam fabulandi efe ibi purgatorium patricijin regionefil- ueflri, India. Caput. • 'WSÍA Otiííima India non Eoo tantum appo- , fitapelago , fed & ei quod ad meridiem i ípeclans Indicum diximus:&: hincTau ri íugis3ab occidente indefinita 3 tantum fpatiüm littoris occupat, quantum per fexaginta dies no- cléfque velificantibus curfus eíbita multum á no rias ab duela regionibus , vt in aliqua parte eius neuter feptetrio appareat, alitérque quám in alijs oris3vmbr^ rerüm ad meridiemiaceant.Cgterum fertilisJ&; vario genere hominum aiiorumque ani malium fcatet. Aíit fórmicas non minores maxi- niis I N POMPO. MEL AM. joj -mis cannibus, quas more gryphorum aurum pe- nitus egeílum ,cum fumma pernicie attingetium cuílodirecommemorant. Irhmanes & ferpentes alicjui ,vt elepbantes moríu atque ambitü corpo ris afficiant.Tampíiiguisalicubi , &tamferacis, íbli ,vt in eo mella frondibus defluanf, lanas fyí- U£ferant,arundinurn filfa internodia veluti na nitas binos & quedam temos etiam vehant.Cul- torum habitus moréíque diííimiles. Lino alij ve- ítiuntur aut lanis,quas diximus:alij feraru auium- quepellibus,pars nudi agunt,pars tátúm obfcce- navelati,alijhumiles paruíque,alij itaproccri &c corpore ingentes,vt elephantís etiam, & ibi ma- .ximis,íicut nos equis facilé atque habiliter vtan- tur.Qu.idam nullum animal occiderc, nulía car ne vefci,opcimum exiílimant: quofdam tantum pifces alunt.Qu.idam próximos parentéfq; priü£ quam annis aut ^gritudine in maciem eant,velut hoítHas ce^unt,ceforumq; vifceribus epulari,fas & máxime pium eíl. At vbi íenectus aut morbus inceífitjproculác^terisabeuntjmortemquein ib litudine nihil anxij expeólant. Prudentiores eis, quibus ars íludiumque íapientiíe contingit, non expectant eam,fedingerendo femet ignibus, la;- ti & cum gloria accerfunt. Vrbium quas incolut (funt autem plurimej Nyía eíl clariííima &c má xima. Montium Meros Ioui íacer:famam hinc precipuam habent,quód in illa genitü, in huius fpecu Liberum arbitrantur eífe nutrium: vnde r ------Dd — P. IO AN. O L IV A. A NN O T A: Grceois authoribus,vt foemori louis iníutum di- cerél,aut materia ingefsit,aut error. Oras tenenc ab Indo ad Gágem Palibotri: á Gange ad Iolida, Nyfij,vbi magis quám vbi habitetur, exeftuat: a¿- trse genreSj & quodammodo 7£thiopes: ab Ioli- de ad Cudum reda funt littora,timidíque popu ii, & marinis opibus aíTatim dites.Tamos promo torium eft,quod Taurus attollit, collis,alterius partís angulus, initiumque lateris ad meridiem veríi. Ganges & Indus amnes,ille multis fontibus inHasmodo Indias monte conceptus, íimul vnü alueumfecit,fit omnium maximusJ& aíicubi Ia- tius:quando auguílifsimé fluit,decem millia paf- fuum patenSjin íéptem ora diípergitur. Indus ex monte Paropamiíb exortus, tk alia quidem ñü? mina adrnittit,fed cíarifsima Cophen, Aceíinen, Hydaípen,coceptamque pluribus alueis vndam lato ípatio trahit. Hinc pene Gangem magnitu- dine exc¿quar,pbft vbi aliquot fepe magnis flexi- bus cingit iugum3ingés iterum3rectus,íblidúfque defcenditjdonec adlasuam dextramquefe didu- cens3duobus oftiis longc diftantibüs exeat. Ad Tamum ínfula eft Chryíe, ad Gangem Argyre, altera aurei íbli (ita veteres tradidere) altera ar- gentei,atque ita, vt máxime videtur,aut ex re no men, aut ex vocabulo. ficta fábula eft. Taproba- ne aut grandis admodum Ínfula, aut prima pars orbis alterius Hipparcbo dicitur.-íéd quia babira- tur,nec quifquam circumeam eífe traditur, pro- . I N POMPO. MELA M.* ios peverumeíl.Contráánde.illaoília funt qu<£ vo- cant Solis,adeb inhabitabilia,vt iíigrexTos vis cir- cunfuíiaensexam^ rpía o- íHa rara tener, regio,ob asítus intoierabiles, alicu- bi cultoribus egens.Inde ad principia rubri maris pertinent inuia atque deíerta humus, 8c cineri magis fit quám pulueriíimilis:ideóq, per ea rara &c non grandia ilumina emanant, quoru Tube- ronem & Aruíacem notiísimaaccepimus. Ru brum mare Graici, íiuequia eius coloris efl:, íiue quia ibiErythrasregnauit,ífv$gair Q¿\y.arc \A N N OT AIT I O N E S In Caput VII. Notifsima India no Eoo tatum appoíica pelago, íéd &ei,quod adMeridiem ípe&ans indicum diximus] EooJdeíl,Orientali,et Meridionali,l/tdixit infimma Afi<& de- firiptione caput eílficundum totius Ubri. Et hinc Tauri íugis ab occidente inderinita]¿w»e<í£ Eoolittore indefinita fid eíl, cuiusfinisplañe non eíl mtus, fidperplexus.Neute r Septen- trio ] id eíl, neutra fletta pollaru,fiunt enim due: altera in Vr- fia maiore,altera in minore. Aliterque quám in aliis oris vm- bras rerum ad Meridiem iaccent] nam in aliis regtonibus limbra rerum nunc ad Orientem, nunc ad Occidentem iacent bis - D¿ü - P. I O ÁN. OLIVA. AUNÓ TA. yero ad Meridiem,nam geographi Orientem "yocant dextram <& Occidentemfiniflram.In fine Arabiafelicis ymbrafunt adfini- Jlram.jd efl,dd Occidentem femper, at cum Árabes Romam ye- nirent mirdtifitnt limbras modo ad Orientem modo Occidentem feri,ita enim Lucanus, Ignotum vobis árabes veniftis in orbem. Vmbras mirati nemorum non iré íiniílras. Nyfa eft Clarifsima] in qstdfingunt poeta ndtum fui fe Libera yidelicet Bdcchum,efl et mons Meros Iouifacer in cuiusflecu Li- herumputanteffeeducatum,hinc yocatuseft Dionyfis.Orzs te- nent ab Indo ad Gangem Palibroti]/>a/W¿/«»f dic~liaPa= hbotra ciuitate eorum metrópoli totum tüud littus quod efl ab. Indo ad Gangem olim tenebant potentifiimi. A Gange ad Io- lída Nyfi] a Nyfa ciuitate yt dixi, Ad Tamum.C promon torium]»? chcrfinefi frabo &ee>VÉ/e,?.Taprobana] nuc- Sumdthrdm,Bis irrumpir, dúos qua; íinus iterum aperit] loquitur de Rubro mari,non quidem de finu arábico,fed de eo mari. quodfin usacctpit Arabicus, Periicus vocatur diclis regio» nibus propior,Arabicus vlterior] lacus efl corruptus, lege iflo modo, Perficm yocatur diflis regionibus citerior, Arabicm ylterior. AVCTARIVM. Indiam hic defiribit Orientalem,nam Occidentalis non dum illis ficulis explordta erat , qua iam efl Philippi HiFpaniarum regís. Quoddtcit Indiam alera fórmicas & dlia yfque adittum locum, Vrbium quas incolunt,dico efe nugamentumfed ne yerbd medfloc cipendantur a leéloribus,dudiant Strabonem,yerba eius referdmli brifcundi,qua itd habent.Vniuerf ytique Indiafriptores,yt plu rimumfaifa loquuttfuere.Egregie y ere Dei machuffcunddque di cit Megaflhenesj Oneficritus aut e &> Nearchus,& aliis eius mo- di tam firmé balbutiuntyiob'ts quoque hac amplius peificere,obttgtt res gefias Alexandriper commentaria rimanttbus. Eximié yero Deimacho &> Megaflhenifides abroganda efl,hqfitnt,qtti homi nes in aure cubantes & or'ts & nam expertesfiriptis comendant, fimttl I N POMPO. MHÁM. io7 fimul &monóculos &>. itbiiíproceros & digitis retro intierfis,In nouarunt etiam Pygmeorum aduerfus Grues 'decantata pridem ab Homeropralia. trium etiampalmorum homines aiunt. ifliprate- reafórmicas aurum effodientes,& Panas cuneato capitefirpentes, quiboues & Geruos ~vna cnm cornibus deglutiant\de quibus "vnus alterum redarguit,quadEratoflhenes commemeratflac Strabo,"vt non mirentur qui mea legent me prateriré ifla mendacia & nutto argumento confíelas narratienes. Auciarium aliud. Qua de Indita Orientalt hodie &. non multis ab hinc annis. di- cuntur & etiam d "veteñbus/cripta fint,fi fibt conjlent eorum & /cripta & dicla, °y ana pr oficio fitnt,na fi ibi fitnt animaba "yene nofia & infeftantia alia animaba & montes altifiimi nemore fifitmiflumina quoque latitudine.lo.miüiañum fierra defina &> ya/la ,gens rudtfiima & monílrofa "yt iUifiribunt, quomodo pa» tuerunt hoc fcrtbere,"vel alij qui ("vtipfi dicunt)"videruntpropalare prafierttm in India mediterránea qua plañe in accefitbilis hoc meo pradiclo argumento efe "videtur. quodf tot mendacia mouerintfio machum meum dicam pugnare ficum , quideAlexandrotot & tam "vanapradicarunt,nulla eíl tanta hominumfirtptorum auto- ritas,qua pofit pratudicare"ventati. Quid fi Anianusfirtpfirit? QuidfiCunius^an propterea habiturusfim illisfidem & dtfierere °yerttatem ? an non illifirípfirunt infinita mendacia nonneetiam firipfirunt AlexandrÜ reliqutfe & "vt "venus dtcadimifife exer- citum nolens "yltra progredi ob dtjficultatem itinevis prafirtim in mediterránea.Multa quidem explórala fint k multis tn oris mari- timis,&> hodte comperiunturplerique,qüt ea omnia "vtderut fateor fid de mediterraneis minime cefient igttur illi qui Itbrum tum con- fiarcinarunt, qui infiribitur nouus orbis,titulas profecía dtgnustali opere,nam re "vera nouus efl,nam noua fint tn eo nugameta era ma mima India aperta fitntportugalenfibuspracipué,qui ad Dio ciué tatemCambayam. Calicut & Cañamar profietli fint mitigan tes. Deinde inuifirunt Malacam & littoralia regionis Synarum & aba Marítima,fid interior a minime ¡y el pauci quosaquus 4* P. I O A N. OLIVA. A N NOTA, wauitTHfiter#nodo "Vera, fint,qu&de fita interiorisIndi&dicun- tur.Hac admonuiffiefiufficiat ¡ñeque id dixifiemnifi "vidijfim quofi dam,qui inprophanis literis tantum defemnt anúquitati „ "vt etm apernfiimis eorumfabulkfidemhabeant. Sinus Perdáis. Caput 8. | Eríicus , qua mare accipit, vtrínque re- " elis lateribus gránele oílmm quaíl cer- uice compleclitur : deinde terris inom- nem partem vaíté, AL' N N O T A'T I O• N ES Caput. VIII. Péríicus Qua mare accipit,vtrinquerecl:is lateribus grande oftium quaíi ceruíce ccmplecbitur, Deinde tér ras in cmnem partem vafté & squa portione cedenti- bus,magno littorUm orbe pelagus incingens redditfor= mam czpiüshutnzn:í]DefnuPerfco ex ccntinuatione Ery- tb&i maris nunc aget Mela próximo capite dixit Rubrum mari A- peruiffe dúos finas citeriore Perfcum, Vlteriorem arabicum, nunc autem P. I O A N. O L I V A. A N.NOT A; autem definu Perfico.Perfi.cos inquit qua mare acctpit,id ejl, per o- flium finus y trinque recto latenbos,id efl,non curuis grande ofiiil quafi ceruice compleclitur intueatur "vnufquifque chartam . Dein de terris in omnem partem "vaflé late, & aqua portione cedentibus inomnem partem,id eíl,tam in Orientem quam tn Occidentem, ta ad Meridtem quam ad Septentrionem,cedentibus,id efl, fe abducen tibus,Aquaportione,idefl,xqualiter magno litterum orbe,id efl,cir cuito redditfirmam capitis hxmani Imufiquifique intueatur femper ' chartam, Arabici Se os arctius & latitudo minor eíl, ma« ior aliquanto reccíTus,& multo magis longa \zx.ccz\Ara- bicifinus os efl arclius & latitudo minar, intuere chartas nam la titudo perficimulto matar efl latitudme Arabia fed Arabici lon gitudo multo matar,<& Íntimos eiusfinus multo anguflior Perfcas Init penitus introrfúfque dum yEgyptum pené & mon- tem Arabias Caíium attingif]^penitus legepenitim intror- fúfque alia longitudinemfinos arabici ofendunt effe magnam Qupdam fajligío minus ac minus latus]/'¿?efl,quando ma go afendit "yerfus fiptentriantm arclior femper redditur doñee ai angulum perueniat. Ab iis,que diximus,ad íirium Períicum riiíi vbi cheíónophagi moran tur, deíerta Canz]ab iis.fi* principio maris rubri Erjthxi dtcli ad fino perjicum,nifi "vbi Cbe- lonophagi,id efl,come.dentes teftudines morantur defina fint, nam littora <& interiora fitnt arenofit . In ipíb Carmam nauigan- tium dextera poíiti]_/7»« Carmani nauigantium ad dexteram pofiti.InterioraGedroíij dehinc I,er{qh.abitzni]"ver/osSe ptentrionem ,fedGedrofifunt mago Orientales & boreales perfis. Cethis per Carmamos ,fupra andanis & cortos efHuüt] infinum Perficum intellige. In partas que, Pelagi oílio aduer fa eíl]»/ efl.in ofiiis Tigris,nam oflia Tigris,appofitafint ex diá metro aflio finos Perficifit chanafemper pr zacuto tuis.ln noílra maria] Mediterránea. Et primum Syros, tura Arabas in- greííusjyZw'f Euphratesper Syriam &* Arabiam. Alterum La tus ambit plaga,quas inrer vtrumque pelagus excurrit] id efl inter finum Perficum gpArabtcum. Arabia dicitur co- gnomen Eudasmon a.nguíiz\Arabia efl ivJlou'¿j.o\/,idefl,feltx angufta quidem in nonnullis locis,fid ínter ofiium Perfi ci maris & " "*• - Arabici IN POMPO. MEL AM. T09 Arabici fatis /¿ta.Maiorem Sabsi tenent partem];'/?/ om- nium arabumfitntdit¿p?tmi,0(íio proximamlyT de Oflto finus arabici intelltgat "verum efl quod Sabxi fint illi oílio preximt,fid non Carmanu fi intelltgat de Oílio finus perfici, falfim e-, ir^quod Sabxi ifti oíliofintproximi.Propterea dtco, tn hoc Luco effe men- dttm honor ahile,Quamobrem lege hoc modo. Maiorem babai te- nentpartem, Oclio proximam & Carmanis contrariam partem Maca:&tunc leElio erit "vera & finfits Iterus ,nam Maca funt iuxta oñiumfinus Perfici Afiaborum promontorium (y* Carmani exoppofitotraieElo Oítto.Qnxinter Oíhaoftenditur] aliud mendum importunum, namfi, qua,fit pluralis numeri, non erit emendatalocutio.fifingularis,adquidrefereturfiad traclum ter- ra?inter oflia certe illam partem Arabia non exafperant cantes ñeque Sy lúa nam eíl regio fltcifima. Propterea hoc modo refli- tuendus efl locus,qua inter Oflia id eíl, qua marta inter Oflia.fi finus Perfici & Arabici,oflenduntur Sylua caut'efique exaferxt: quod "yerum ejfe compertesfiafbexer'ts chartas.Og\'YÍs]nunc ali- ' ser árgana,fid hodie a Portugalenfibus Ormu^ditúfiima Ínfula* Supplementum. Bona pars iíliusfinus Perfici eflfub imperio regis Perfitrum ta - ta illa pars qua ad Arabiam feltcem extenditur Arabum , qui o • lim habebant Sultanasguhernatores,nunc >í credo habet Turcam, ab eo "yidelicettempore\ quo Turca compacto trtremibu'u m finss Arábico nauigauit yfque adl/rbem iüam •• Diu 1/ocatam "Vr pu- gnaret cum Portugalenfibus, in hac regtone natos & educatus fuit Mahumetusficta Agarenomm autor , & hic exercutt mer- caturams&fipultus eíl. Agareni,qui fitnt in littoribus Arabia prafirttm illi qui fitnt é regione JEthiopia fib JEgypta, perpetuo gerunt bellum aduerfits /Ethiopxs, fidatracius Agareni qui fint ad oñiumfinus arabici "ybi efl ciuitas AgarenorÜ tocata Adem, tota Arabia in ditas diuifit efl regiones in Mymfera & Th'.mfi- ram Myrrifera rurfius tnduas in myrrificam exteriorem & inte- riorem,abundant ha regiones myrra, & Thure & alto oromatis qaa olim d Véneto ab hac regione expcrtabantur in altas regiones occidentales nunc "vero pofl repertam a Portugalenfibus nauiga- tionem in Calicut ^ altas regiones Indie Oriéntalo non tam fre- quensefl csmmerckm "Venetorum cum arabtbos. OrmuT^ Ínfula £c V. IO A Ni O L I V A. A N N O T A. esladoft'tum Perfici maris "yalet plurimum aaro &*gemmispr¿> tiofifíimis Árabes okinent,frequentatur máxime «t Portugdenfi- bus. Sinus Arabicus. Cap. s>. Lterumíinumvndiqj Árabes incingunt: ab ea parte quadntroeuntibus dextra eíl, vrbes funt Carra;, &: Arabia, & Ganda- mus-.in altera ab intimo ángulo prima Beronice, ínter Heropoliticum tk Scrobilum: deinde inter promontoria Morón enom,& Goíaca, Philothe- ris & Ptolemais:vltrá,Aríionoe tk alia Beronice: tumíyíuaquaehebenum odoréfque generar, & manu faclus amnis, ideóque referendus,quod ex Nili aíueo dioryge abduelus, extra finum ve- rum in flexus, & non rubri maris pars,beítiis infe- fta,ideóque deferta eíl.Partem Candef habitante hi quos ex fa£to,quia ferpentibus veícuntur, O- phiophagos vocant.Fuere interius Pygmf i, mi- nutumgenus,& quod pro fatis frugibus contra grues dimicando defecit.Sunt multa volucrum_, multa ferpentumgenera.De ferpentibus mem o-, randi máxime,quos paraos admodum1, & vene- ni prefentis certo anni tempore ex limo concre- tarum paludium emergeré ,in magno examine volantes ./Egyptum tendere,atque in ipíb introí- tu finium ab auibussquas ibidas appellant,aduer- feagmine excipí,pugnáqueconficitraditumeíL Devolucribus predpue referenda phoenix fem per vnicamon enim coitu concipitur,partuue ge- Beraturjfed vbi quingentoram annorum XÜO perpetua, I N POMPO. ME LA Mí íió perpetua durauit, exaggeratam variis odoribus ítruem íibiipfa incubat, foluiturque, deinde pu- trefcentium membrorum tabe concreícens , ipía íe conoipit}atque ex fe ruríus renafcitur: cum a- doIcuit^oíTapriftini corporis incluía myrrha JE- gyptum exportat atque in vrbem quam Solis ap- peliant,fragrantibus nardo buftis inferens, me morando funere confecrat. Ipfum promonto rium quo id mare clauditur,á Cerauniis faltibus inuium eft. A N NO T AT I O N Es In caput IX. De Arabiafelici dixi tantureñat de nonnullisdicere,qud noflrs feculo nondum nota /tintilla tamen/itnt yelnullimmomenti.Nam quod de ibtdtbm ibi refertur medacia fitnt mendacísima, De Phos nica aut nefcio quisfuerit tam alienm d Iudicio humano, quis tam infanta aut demens qui Itolet ittts adhtbere fidem,de phoemce dice* re efl Gargantui^are. Sed miror quomodo yenerit in mentem ijs qui hac/crtp/erunt "vt tam audacler hac fcriberent. De Pygmek fcripfifententiam J}rabont$,de Scrpentibm "yslanttbus mhil dixi ne quedtclurus/úm. ^Ethiopia. Caput ío. Etbiopes vltrá fedent, Meroéni babent terram quam Nilus primo ambitu am- plexusdnfulam facit: pars quia vita; fpa- tium dimidio fere quám nos longius agunt, Ma- crobij:pars quia ex ^Egypto aduenere, dicta Au- tomol^pulcbri forma,