Nid Byd, Byd Heb Wybodaeth Gethin Y Dylunydd Ffasiwn Ifanc Brwydr Catalwnia Addunedau
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Y Bigwn 1 CYF. 29 RHIF 10 IONAWR 2018 Papur Bro Dinbych Pris 50c Hanes tud 10 Yn y rhifyn hwn ….. Nid byd, byd heb wybodaeth Gethin y dylunydd ffasiwn ifanc Brwydr Catalwnia Addunedau Y Bigwn 2 RHESTR Y SWYDDOGION Ychydig ddyddiau cyn ddiffyg Cymreictod berfformwyr Cymraeg a CADEIRYDD ysgrifennu hwn bum mewn gwasanaethau cyhoeddus nad oedd siaradwyr - Stan Lyall 813659 cyfarfod a drefnwyd gan a busnesau mawr ond Cymraeg ganddynt ar eu SWYDDOG swyddfa Comisiynydd yr anos yw ymateb i ddiffyg pwyllgorau. Bai pwy ydi HYSBYSEBION Iaith Gymraeg. Cyfarfod ar ran grwpiau gwirfoddol. hynny? Yn sicr mae peth Sian Jones oedd o i gael adborth Ers dod yn Gynghorydd bai ar y trefnwyr nad ydynt 01745 812214 ynglþn â phrofiadau pobl o Tref dwi wedi dod yn fwy yn meddwl am ofyn i russelljones9 ddefnyddio gwasanaethau ymwybodol nag erioed o’r siaradwyr Cymraeg i @talktalk.net Cymraeg. Holwyd a cyfoeth o grwpiau ymuno a nhw ond mae’n oeddem wedi cael gwirfoddol sy’n trefnu debyg fod rhywfaint o fai GOLYGYDDION: Berwyn Roberts (812672) profiadau gwael wrth gweithgareddau a arnom ninnau hefyd. Da o John Davies (812239) ddelio gyda gwasanaethau digwyddiadau yn y dref. beth fyddai bod rhyw fath o Erfyl Williams (814832) cyhoeddus sydd yn dod yn Eleni cafwyd mwy o drefn yn bodoli i wneud Catrin Warren (814675) uniongyrchol o fewn ddigwyddiadau ar raddfa pethau’n haws i greu Ceredig Gwynn (815701) pwerau’r comisiynydd. gweddol fawr nag erioed cysylltiadau rhwng Ruth Williams (812822) Holwyd hefyd ynglþn â’n o’r blaen dwi’n credu. siaradwyr Cymraeg a’r Angharad Rhys (813259) profiadau gyda busnesau Does ond angen meddwl grwpiau gwirfoddol. Mae Dyfrig Berry (814362) mawr fel y banciau a’r am Yr Ðyl ganol Haf, y trafod wedi dechrau ynglþn Morgan Cordiner (815149) archfarchnadoedd. Nid penwythnos drysau agored â’r ffordd orau o drefnu oes gan y Comisiynydd a dathliad 100 mlynedd hyn. Gwyliwch am fwy o YSGRIFENNYDD Bedwyr Griffiths bwerau i orfodi’r rhain i Neuadd y Dref, yr ðyl eirin wybodaeth am hyn dros yr gydymffurfio a’r safonau ac ati. Dwi’n credu fod wythnosau nesaf. Bryn Llys, 10 Llain y Capel Dinbych LL16 3TU iaith ond gall gael cyhoeddusrwydd rhain yn dylanwad. Un o brif rhoi lle teilwng i’r Gymraeg Dyfrig 01745 814497 ebost: negeseuon y swyddogion a does dim ond [email protected] oedd yn bresennol oedd canmoliaeth gen i o’r holl bod rhaid i ni gwyno os waith caled mae’r trefnwyr TRYSORYDD nad oeddem yn cael yn wneud i roi Dinbych ar y John Geraint Jones gwasanaeth teilwng. map fel tref yn llawn Dyddiadur 18 Llys Marchell, Dinbych Pwysleisiwyd nad oedd bwrlwm. Wedi dweud LL16 4AR raid i ni gwyno i’r corff hynny sylwais fod y 17 eg Ionawr - Cymdeithas 01745 817485 perthnasol ein hunain os gweithgareddau eu hunain Chwiorydd y Fron a’r nad oeddem yn dymuno yn dueddol o fod yn ddigon Brwcws/Cymd. CARTWNYDD gwneud hynny. Roedd yn Seisnig o ran iaith. Y Ddiwylliadol - Sgwrs Huw Vaughan Jones bosibl i ni gwyno yn cyflwyno yn Saesneg a’r gan Eiri a Gaynor: uniongyrchol i’r rhan fwyaf o’r adloniant ’Y Daith i Dubai’ DOSBARTHWYR Comisiynydd a byddai’r hefyd. Mae gennym 26ain Ionawr – Cymdeithas Llifon Jones (814677) Comisiynydd a’i gymaint o ddoniau yn y Caledfryn - Gwaith ar Dafydd Williams (813065) swyddogion yn ymdrin a’r dyffryn ni ddylai y trefnwyr lwyfannau nwy/olew – mater ar ein rhan. gael trafferth i ddod o hyd i Mike Hughes TEIPYDDION: Sylweddolais pa mo euog berfformwyr Cymraeg. 2il Chwefror – Y Ffion Whitham (01824 704642) dwi o feddwl am gwyno Cefais gyfle i sgwrsio ag Gymdeithas Gymraeg Rhian Williams (816251) ond peidio gwneud yn fwy ambell un o’r trefnwyr a’r – Eigra Lewis Sian Rogers (813368) Gwenan Ellis (813106) aml na pheidio. ateb oedd nad oeddent yn Roberts – Cefndir ei Un peth ydi cwyno am gwybod sut i gael gafael ar nofel Pry ar y wal 9ed Chwefror - Capel y Ebost y Bigwn: Fron – Arwerthiant [email protected] Addewidion ym Melin Brwcws 16eg Chwefror – Cymdeithas Caledfryn - Teithiau mewn lluniau – Aneurin Phillips 23ain Mawrth – Cymdeithas Caledfryn - Cinio Blynyddol – Geraint Lövgreen 27ain Ebrill 27ain – Gwefr heb Wifrau -Ioan Talfryn ar Syr T. H. Parry-Williams Y Bigwn 3 Nid byd, byd heb wybodaeth Yr oedd mynychu’r Ysgol derbyn adroddiadau Sirol yn Lôn Ganol am y gweddol dda o’r ysgol, yr tro cyntaf yn dipyn o sioc i oedd Taid bob amser yn bob un ohonom. Dyma ni rhoi chwe cheiniog i mi fel wedi gadael agosatrwydd cydnabyddiaeth o’m a chynhesrwydd ein hymdrechion. Unwaith, hysgolion cynradd am y tro pan oeddwn yn y pumed cyntaf ac ar ben hynny, dosbarth, cefais farciau onid oedd bechgyn mawr y arbennig o dda ym chweched dosbarth yn un Mathemateg, a Harding, ar bymtheg oed a mwy, a gan feddwl ei fod yn fy rhai ohonynt yn siafio ac, nghanmol, yn ysgrifennu Llun o'r ysgol newydd yn Lôn Ganol pan agorwyd hi'n yn ddistaw bach yn gyferbyn â’r marciau yn swyddogol gan Mrs Thomas Gee o Lerpwl, Dydd Iau, ysmygu! Efallai mai’r sioc Saesneg ‘The papers were Mehefin 25ain, 1903 fwyaf oedd cyfarfod a’r not too difficult for him’. athrawon am y tro cyntaf – Rhedais adref nerth fy wedi inni glywed ymlaen nhraed a dangos yr Flynyddoedd wedyn, a Pennaeth yr adran Hanes llaw pob math o straeon adroddiad i Taid gan minnau wedi hen ymadael oedd Stan, ac yn y amdanynt. ddisgwyl o leiaf swllt y tro â’r ysgol, daeth neges ar dosbarth yr oedd yn hynod Un yr oedd gennyf hwn. Gan fod Taid, fel frys gan gyfaill bod Mrs o ddiddorol. Gan ei fod yn edmygedd mawr ohono o’r llawer o’i gyfoedion bryd Harding ar goll a bod nifer aml yn hoffi lliwio’i wersi cyfarfyddiad cyntaf, oedd hynny yn uniaith Gymraeg, o ddynion allan yn chwilio gyda storïau – dychmygol, Mr J.W.Harding. ‘Doedd gofynnodd i Nain, ‘Beth amdani. Ymunais â hwy, llawer ohonynt – peth Jim Harding ddim yn mae o’n ei ddeud Sarah?’. ac ymhen amser, er mawr cymharol hawdd oedd i ni Gymro – hanai o ardal Atebodd Nain, hithau’n loes, mi drawais ar ei ei swcro i’r cyfeiriad yna ar Crosby, ger Lerpwl ac fe weddol gyfarwydd a’r chorff yn Afon Ystrad ddechrau gwers oedd ddaeth i Ddinbych fel Saesneg am ei bod, pan rhwng Y Felin Ganol a’r wedyn yn datblygu’n pennaeth ar yr adran yn ifanc, yn forwyn ym Brwcws. Y diwrnod hanner awr o fwynhad pur. Fathemateg. Heb unrhyw Mhenbedw, ‘Deud mae o canlynol daeth Jim Harding Er mai ffeithiau hanesyddol amheuaeth, ef oedd yr John Morus nad oedd y druan i ddrws ffrynt fy – dyddiadau ac yn y blaen athro gorau welais i erioed, gwaith yn anodd’. Er mawr nghartref gydag anrheg a – oedd yn bwysig iddo, eto yr oedd ganddo’r ddawn i siom, ni dderbyniais yr un cherdyn o ddiolch. Dyna’r yr oedd taclusrwydd wneud hyd yn oed Algebra ddimeu goch ganddo. Bu math o ddyn ydoedd. unrhyw gyflwyniad o waith a Geometreg yn ddiddorol peth amser cyn i mi faddau Cymeriad arall o blith yr hefyd yn ofynnol. Arferai ac yn ddealladwy. Onid i Harding. athrawon oedd Stanley farcio traethawd fel 7 + 3, oedd Mathonwy Hughes Un peth arall amdano. Jones, neu Stan fel yr sef saith marc am y wrth sôn am ei gyfnod yn Tueddai wrth gerdded i adnabyddid o orau. Yn cynnwys a thri am y Ysgol Clynnog yn rhyfeddu rolio o un ochr i’r llall, yn enedigol o Ferthyr Tudfil, a llawysgrifen. Cael wrth weld ei bod hi’n bosibl union fel morwr ac fe’i gyda’r Stan arall, sef Stan cyfanswm o 7 allan o 10 gwneud syms â bedyddiwyd gyda’r llysenw Ress o ardal Llanelli a oedd yn ddigon i osgoi llythrennau! Ar ben hyn, Jack Tar. Camp go glyfar hefyd W.A.Evans y cosbedigaeth ond ‘doedd dangosodd Harding ei fod pan ddaeth ei fab – un Prifathro yn sicrhau hyd yn oed 7 +1, sef yn garedig ac yn oddefgar braidd yn eiddil – i’r ysgol cynrychiolaeth amlwg o’r cyfanswm o 8 ddim yn ond gyda disgyblaeth lem. a’i lysenwi’n Tar’s son, sef Hwntws ar y staff. Fe fuon i dderbyniol ganddo, ond fe Gan fy mod yn arfer â Tarzan. yn hir yn yr ysgol cyn wnai 5 + 2 y tro! sylweddoli bod Stan Jones Gan fod nifer o’r athrawon yn Gymro Cymraeg, hyn yn byw yn weddol agos i’r am ei fod wedi ymddangos ysgol – Stan yn Canolfryn, yng Nghapel y Bedyddwyr Stryd y Dyffryn, doedd dim un bore Sul i arwain y angen modur arnynt. Yr gwasanaeth. unig un, a rhaid cofio yn Y Bigwn 4 ystod y rhyfel yr oedd ddisgyblion yn yr ysgol, yr M.Sc., M.A. Dyna i chi un gambyhafio yn ddedfryd petrol wedi’i ddogni, yr oedd y mwyafrif llethol yn arall o dylwyth y de, o rhywbeth yn debyg i oedd Stan yn berchen ar mynychu’r dosbarthiadau ardal Abertawe. Yr oedd ei gerdded at eich glamp o fodur mawr, hen Cymraeg. Deuai Ned i lysenw yntau yn gwbwl dienyddiad. Wedi cyrraedd ffasiwn a swnllyd. Efallai mewn i bob gwers gan arwyddocaol – Boss, ac yno, bachwyd eich sylw mai ei aelodaeth o’r A.R.P. wisgo gwên fel giât – hyn ym mhob ystyr o’r gair gan yr onnen gnotiog (wardeniaid) oedd yn heb i chwi wybod pa fath o hwnnw, ef oedd yr orweddai mor fygythiol ar caniatau’r moethusrwydd dymer oedd arno.