Y Bigwn 1

CYF. 29 RHIF 10 IONAWR 2018 Papur Bro Dinbych Pris 50c

Hanes tud 10

Yn y rhifyn hwn ….. Nid byd, byd heb wybodaeth Gethin y dylunydd ffasiwn ifanc Brwydr Catalwnia Addunedau

Y Bigwn 2 RHESTR Y SWYDDOGION Ychydig ddyddiau cyn ddiffyg Cymreictod berfformwyr Cymraeg a CADEIRYDD ysgrifennu hwn bum mewn gwasanaethau cyhoeddus nad oedd siaradwyr - Stan Lyall 813659 cyfarfod a drefnwyd gan a busnesau mawr ond Cymraeg ganddynt ar eu SWYDDOG swyddfa Comisiynydd yr anos yw ymateb i ddiffyg pwyllgorau. Bai pwy ydi HYSBYSEBION Iaith Gymraeg. Cyfarfod ar ran grwpiau gwirfoddol. hynny? Yn sicr mae peth Sian Jones oedd o i gael adborth Ers dod yn Gynghorydd bai ar y trefnwyr nad ydynt 01745 812214 ynglþn â phrofiadau pobl o Tref dwi wedi dod yn fwy yn meddwl am ofyn i russelljones9 ddefnyddio gwasanaethau ymwybodol nag erioed o’r siaradwyr Cymraeg i @talktalk.net Cymraeg. Holwyd a cyfoeth o grwpiau ymuno a nhw ond mae’n oeddem wedi cael gwirfoddol sy’n trefnu debyg fod rhywfaint o fai GOLYGYDDION: Berwyn Roberts (812672) profiadau gwael wrth gweithgareddau a arnom ninnau hefyd. Da o John Davies (812239) ddelio gyda gwasanaethau digwyddiadau yn y dref. beth fyddai bod rhyw fath o Erfyl Williams (814832) cyhoeddus sydd yn dod yn Eleni cafwyd mwy o drefn yn bodoli i wneud Catrin Warren (814675) uniongyrchol o fewn ddigwyddiadau ar raddfa pethau’n haws i greu Ceredig Gwynn (815701) pwerau’r comisiynydd. gweddol fawr nag erioed cysylltiadau rhwng Ruth Williams (812822) Holwyd hefyd ynglþn â’n o’r blaen dwi’n credu. siaradwyr Cymraeg a’r Angharad Rhys (813259) profiadau gyda busnesau Does ond angen meddwl grwpiau gwirfoddol. Mae Dyfrig Berry (814362) mawr fel y banciau a’r am Yr Ðyl ganol Haf, y trafod wedi dechrau ynglþn Morgan Cordiner (815149) archfarchnadoedd. Nid penwythnos drysau agored â’r ffordd orau o drefnu oes gan y Comisiynydd a dathliad 100 mlynedd hyn. Gwyliwch am fwy o YSGRIFENNYDD Bedwyr Griffiths bwerau i orfodi’r rhain i Neuadd y Dref, yr ðyl eirin wybodaeth am hyn dros yr gydymffurfio a’r safonau ac ati. Dwi’n credu fod wythnosau nesaf. Bryn Llys, 10 Llain y Capel Dinbych LL16 3TU iaith ond gall gael cyhoeddusrwydd rhain yn dylanwad. Un o brif rhoi lle teilwng i’r Gymraeg Dyfrig 01745 814497 ebost: negeseuon y swyddogion a does dim ond [email protected] oedd yn bresennol oedd canmoliaeth gen i o’r holl bod rhaid i ni gwyno os waith caled mae’r trefnwyr TRYSORYDD nad oeddem yn cael yn wneud i roi Dinbych ar y John Geraint Jones gwasanaeth teilwng. map fel tref yn llawn Dyddiadur 18 Llys Marchell, Dinbych Pwysleisiwyd nad oedd bwrlwm. Wedi dweud LL16 4AR raid i ni gwyno i’r corff hynny sylwais fod y 17 eg Ionawr - Cymdeithas 01745 817485 perthnasol ein hunain os gweithgareddau eu hunain Chwiorydd y Fron a’r nad oeddem yn dymuno yn dueddol o fod yn ddigon Brwcws/Cymd. CARTWNYDD gwneud hynny. Roedd yn Seisnig o ran iaith. Y Ddiwylliadol - Sgwrs Huw Vaughan Jones bosibl i ni gwyno yn cyflwyno yn Saesneg a’r gan Eiri a Gaynor: uniongyrchol i’r rhan fwyaf o’r adloniant ’Y Daith i Dubai’ DOSBARTHWYR Comisiynydd a byddai’r hefyd. Mae gennym 26ain Ionawr – Cymdeithas Llifon Jones (814677) Comisiynydd a’i gymaint o ddoniau yn y Caledfryn - Gwaith ar Dafydd Williams (813065) swyddogion yn ymdrin a’r dyffryn ni ddylai y trefnwyr lwyfannau nwy/olew – mater ar ein rhan. gael trafferth i ddod o hyd i Mike Hughes TEIPYDDION: Sylweddolais pa mo euog berfformwyr Cymraeg. 2il Chwefror – Y Ffion Whitham (01824 704642) dwi o feddwl am gwyno Cefais gyfle i sgwrsio ag Gymdeithas Gymraeg Rhian Williams (816251) ond peidio gwneud yn fwy ambell un o’r trefnwyr a’r – Eigra Lewis Sian Rogers (813368) Gwenan Ellis (813106) aml na pheidio. ateb oedd nad oeddent yn Roberts – Cefndir ei Un peth ydi cwyno am gwybod sut i gael gafael ar nofel Pry ar y wal 9ed Chwefror - Capel y Ebost y Bigwn: Fron – Arwerthiant [email protected] Addewidion ym Melin Brwcws 16eg Chwefror – Cymdeithas Caledfryn - Teithiau mewn lluniau – Aneurin Phillips 23ain Mawrth – Cymdeithas Caledfryn - Cinio Blynyddol – Geraint Lövgreen 27ain Ebrill 27ain – Gwefr heb Wifrau -Ioan Talfryn ar Syr T. H. Parry-Williams Y Bigwn 3 Nid byd, byd heb wybodaeth

Yr oedd mynychu’r Ysgol derbyn adroddiadau Sirol yn Lôn Ganol am y gweddol dda o’r ysgol, yr tro cyntaf yn dipyn o sioc i oedd Taid bob amser yn bob un ohonom. Dyma ni rhoi chwe cheiniog i mi fel wedi gadael agosatrwydd cydnabyddiaeth o’m a chynhesrwydd ein hymdrechion. Unwaith, hysgolion cynradd am y tro pan oeddwn yn y pumed cyntaf ac ar ben hynny, dosbarth, cefais farciau onid oedd bechgyn mawr y arbennig o dda ym chweched dosbarth yn un Mathemateg, a Harding, ar bymtheg oed a mwy, a gan feddwl ei fod yn fy rhai ohonynt yn siafio ac, nghanmol, yn ysgrifennu Llun o'r ysgol newydd yn Lôn Ganol pan agorwyd hi'n yn ddistaw bach yn gyferbyn â’r marciau yn swyddogol gan Mrs Thomas Gee o Lerpwl, Dydd Iau, ysmygu! Efallai mai’r sioc Saesneg ‘The papers were Mehefin 25ain, 1903 fwyaf oedd cyfarfod a’r not too difficult for him’. athrawon am y tro cyntaf – Rhedais adref nerth fy wedi inni glywed ymlaen nhraed a dangos yr Flynyddoedd wedyn, a Pennaeth yr adran Hanes llaw pob math o straeon adroddiad i Taid gan minnau wedi hen ymadael oedd Stan, ac yn y amdanynt. ddisgwyl o leiaf swllt y tro â’r ysgol, daeth neges ar dosbarth yr oedd yn hynod Un yr oedd gennyf hwn. Gan fod Taid, fel frys gan gyfaill bod Mrs o ddiddorol. Gan ei fod yn edmygedd mawr ohono o’r llawer o’i gyfoedion bryd Harding ar goll a bod nifer aml yn hoffi lliwio’i wersi cyfarfyddiad cyntaf, oedd hynny yn uniaith Gymraeg, o ddynion allan yn chwilio gyda storïau – dychmygol, Mr J.W.Harding. ‘Doedd gofynnodd i Nain, ‘Beth amdani. Ymunais â hwy, llawer ohonynt – peth Jim Harding ddim yn mae o’n ei ddeud Sarah?’. ac ymhen amser, er mawr cymharol hawdd oedd i ni Gymro – hanai o ardal Atebodd Nain, hithau’n loes, mi drawais ar ei ei swcro i’r cyfeiriad yna ar Crosby, ger Lerpwl ac fe weddol gyfarwydd a’r chorff yn Afon Ystrad ddechrau gwers oedd ddaeth i Ddinbych fel Saesneg am ei bod, pan rhwng Y Felin Ganol a’r wedyn yn datblygu’n pennaeth ar yr adran yn ifanc, yn forwyn ym Brwcws. Y diwrnod hanner awr o fwynhad pur. Fathemateg. Heb unrhyw Mhenbedw, ‘Deud mae o canlynol daeth Jim Harding Er mai ffeithiau hanesyddol amheuaeth, ef oedd yr John Morus nad oedd y druan i ddrws ffrynt fy – dyddiadau ac yn y blaen athro gorau welais i erioed, gwaith yn anodd’. Er mawr nghartref gydag anrheg a – oedd yn bwysig iddo, eto yr oedd ganddo’r ddawn i siom, ni dderbyniais yr un cherdyn o ddiolch. Dyna’r yr oedd taclusrwydd wneud hyd yn oed Algebra ddimeu goch ganddo. Bu math o ddyn ydoedd. unrhyw gyflwyniad o waith a Geometreg yn ddiddorol peth amser cyn i mi faddau Cymeriad arall o blith yr hefyd yn ofynnol. Arferai ac yn ddealladwy. Onid i Harding. athrawon oedd Stanley farcio traethawd fel 7 + 3, oedd Mathonwy Hughes Un peth arall amdano. Jones, neu Stan fel yr sef saith marc am y wrth sôn am ei gyfnod yn Tueddai wrth gerdded i adnabyddid o orau. Yn cynnwys a thri am y Ysgol Clynnog yn rhyfeddu rolio o un ochr i’r llall, yn enedigol o Ferthyr Tudfil, a llawysgrifen. Cael wrth weld ei bod hi’n bosibl union fel morwr ac fe’i gyda’r Stan arall, sef Stan cyfanswm o 7 allan o 10 gwneud syms â bedyddiwyd gyda’r llysenw Ress o ardal Llanelli a oedd yn ddigon i osgoi llythrennau! Ar ben hyn, Jack Tar. Camp go glyfar hefyd W.A.Evans y cosbedigaeth ond ‘doedd dangosodd Harding ei fod pan ddaeth ei fab – un Prifathro yn sicrhau hyd yn oed 7 +1, sef yn garedig ac yn oddefgar braidd yn eiddil – i’r ysgol cynrychiolaeth amlwg o’r cyfanswm o 8 ddim yn ond gyda disgyblaeth lem. a’i lysenwi’n Tar’s son, sef Hwntws ar y staff. Fe fuon i dderbyniol ganddo, ond fe Gan fy mod yn arfer â Tarzan. yn hir yn yr ysgol cyn wnai 5 + 2 y tro! sylweddoli bod Stan Jones Gan fod nifer o’r athrawon yn Gymro Cymraeg, hyn yn byw yn weddol agos i’r am ei fod wedi ymddangos ysgol – Stan yn Canolfryn, yng Nghapel y Bedyddwyr Stryd y Dyffryn, doedd dim un bore Sul i arwain y angen modur arnynt. Yr gwasanaeth. unig un, a rhaid cofio yn

Y Bigwn 4 ystod y rhyfel yr oedd ddisgyblion yn yr ysgol, yr M.Sc., M.A. Dyna i chi un gambyhafio yn ddedfryd petrol wedi’i ddogni, yr oedd y mwyafrif llethol yn arall o dylwyth y de, o rhywbeth yn debyg i oedd Stan yn berchen ar mynychu’r dosbarthiadau ardal Abertawe. Yr oedd ei gerdded at eich glamp o fodur mawr, hen Cymraeg. Deuai Ned i lysenw yntau yn gwbwl dienyddiad. Wedi cyrraedd ffasiwn a swnllyd. Efallai mewn i bob gwers gan arwyddocaol – Boss, ac yno, bachwyd eich sylw mai ei aelodaeth o’r A.R.P. wisgo gwên fel giât – hyn ym mhob ystyr o’r gair gan yr onnen gnotiog (wardeniaid) oedd yn heb i chwi wybod pa fath o hwnnw, ef oedd yr orweddai mor fygythiol ar caniatau’r moethusrwydd dymer oedd arno. I awdurdod pennaf yn y flaen ei ddesg. Wedi eiliad yma. bwysleisio unrhyw bwynt, sefydliad. neu ddau, dim mwy, i Diddordeb arbennig gan ei arferiad oedd dyrnu’r Bryd hynny, neuadd yr wrando ar eich esboniad Stan oedd yr Ysgol Sul. ddesg o’i flaen gyda pha ysgol oedd hen gapel am y drosedd, yn Deallaf ei fod wedi cyflawni lyfr bynnag oedd wrth law. Bodawen ar Lôn Bostws. ddieithriad y peth nesaf ymchwil manwl ar y testun Pan fyddai’n gwylltio efo Pob bore, wedi i’r oedd ei orchymyn, ‘Bend’. ar gyfer ei M.A. ac yr oedd, plentyn, y gair cyntaf i disgyblion sefyll yn eu Does dim rhaid i mi egluro yn ôl y disgwyl yn athro ddod o’i enau oedd llefydd a’r athrawon yn eu beth ddigwyddai nesaf ond effeithiol a chydwybodol yn HOTTENTOT. Yn ôl yr hwynebu o’r llwyfan, yn yr oedd olion y Ysgol Sul y Capel Mawr. arfer bryd hynny, dysgid union ar ganiad naw o’r gosbedigaeth yno am Atgof arall sydd gennyf o peth o’r gwaith drwy’r gloch y bore, byddai wythnosau. Bu rhai o’r Stan yw iddo ddweud Saesneg - doedd hyn ddim distawrwydd llethol yn bechgyn mwyaf wrthym yn ystod gwers, yn gwneud llawer o mygu pob sŵn, sibrwd a pechadurus (heb enwi yntau newydd gwblhau synnwyr i lawer ohonom. symudiad a dim ond neb) yn ymffrostio yn y sesiwn gyda’r chweched Eto i gyd, fel gadwodd cerddediad pendant Boss cyfanswm o streipiau yr dosbarth, mai gan y ddisgyblaeth go lem arnom i’w glywed ar y grafel o oeddynt wedi eu dioddef. diweddar Eric Griffiths, gan amlaf wrth floeddio gyfeiriad y llwybr y tu allan. Er nad oedd yn berson mab yr efail Nantglyn oedd ond nid peth anghyffredin Yn eiddil o gorff ac yn agos-at-rywun, yn ystod y ffeithiau hanesyddol ond oedd derbyn clustan gafael yn dynn yn ei ŵn f’amser i yn yr ysgol, bu gan Ronwy Rogers, sy’n ganddo. carpiog, gyda phawb yn gwahaniaeth sylweddol dal yn ein plith, oedd y Yn ystod yr haf, a chan ei gwbl dawel, cerddai’n wedi iddo ymddeol. Gan gallu i gyflwyno gwaith. fod yn byw gyferbyn â bwrpasol at y ddarllenfa. fod wal ei ardd gefn yn Wel, dyna ddau o chefn yr ysgol, un o’i Yn ei lais cras undonnog, ffinio â’r cae criced yn gymeriadau’r staff. Yn sicr ddyletswyddau ar fore ymlwybrai drwy’r Ffordd Ystrad, yn aml iawn bendant un arall o’r Sadwrn oedd dyfarnu yn y gwasanaeth yn gwbl byddai’n pwyso’i beneliniau dosbarth yma oedd y gemau criced rhyng- awtomatig – yr unig amser arni, a'i getyn yn ei geg, a Parch. Edward Ellis Jones, ysgolion, hyn er nad oedd iddo ddangos elfen o sgwrsio â phwy bynnag âi neu Ned, fel yr adnabyddid ganddo unrhyw emosiwn oedd ar heibio – minnau weithiau. ef orau. Offeiriad gyda’r ddiddordeb yn y gêm a dim Dachwedd 11eg, Dydd y Tþ prysur iawn oedd Eglwys Sefydliedig oedd clem am y rheolau. Yn aml Cofio, pan fyddai’n darllen Oaklands, Ffordd Rhuthun Ned, ac ar y Suliau ef oedd iawn byddai’n dadlau’n enwau’r cyn-ddisgyblion – WA yn rhedeg ysgol, yn yn arfer gofalu am y frwd ar bwynt eithaf manwl oedd wedi eu lladd. Gan ei mynychu cyfarfodydd gwasanaethau yn Sant gyda chynrychiolydd y fod yntau, yn ystod y Rotari, yn Ynad Heddwch Andreas, yr eglwys fach tô gwrthwynebwyr. Un stori Rhyfel Byd Cyntaf wedi ac yn ddiacon yn Nghapel sinc ar ganol Stryd fythgofiadwy amdano oedd ennill y Groes Filitaraidd Lôn Swan. Ymhen amser Henllan. iddo, wrth ymateb i apêl am ddewrder tra’n dioddef aeth yn aelod o Gyngor Sir Gwisgai goler gron bob gan un o’r bowlwyr, effeithiau nwy gwenwynig Ddinbych – a Mrs Evans amser yn yr ysgol tra’n ddyfarnu gan edrych i’r a chanlyniadau hwnnw yn yn weithgar gyda’r W.V.S. dysgu Lladin a Chymraeg. gofod ‘No that’s not a amlwg ar ei wyneb – yr a chymdeithasau tebyg, Gan mai dim ond llond Spitfire, it’s a Hurricane’. oedd ei deimladau’n tra’r oedd eu hunig blentyn dwrn o’r disgyblion oedd Ond, heb unrhyw amlwg. Morton yn feddyg teulu yn yn dewis astudio Lladin – amheuaeth, y cymeriad Dysgu Ffiseg drwy’r ysgol y dref. yn sicr doeddwn i ddim yn amlycaf ohonynt oedd y ynghþd âg ychydig o Wel dyna i chi bedwarawd, un ohonynt – a chan fod pen dyn ei hun – William Rifyddeg i’r dosbarthiadau pedwar athro o’r hen deip llawer o’r plant o’r wlad yn Abraham Evans, M.C., isaf oedd ei gyfrifoldebau – yn gydwybodol, yn addysgol – oes ‘na weithgar ac yn gwbl brifathrawon ysgolion ddiffuant. Cofiwch yr oedd uwchradd yn gwneud eraill yno o’r un mowld – hynny y dyddiau yma, a J.W.Askew (Cemeg); heb gymorth O.H.Tordoff ysgrifenyddes? (Daearyddiaeth); a Stan Disgyblaeth lem ym mhob Rees (Saesneg). Dewch ystyr o’r gair oedd ei nod yn ôl, mae eich hangen ac yn sicr fe lwyddodd gant ddywedwn i. y cant. Yr oedd cael eich anfon i’w ystafell am R.M. (Bobi) Owen Y Bigwn 5 Gethin y dylunydd ffasiwn ifanc

Nôd dylunydd ifanc dawnus o eithriadol ac yn y gorffennol Ddinbych yw creu argraff ar maent wedi cynhyrchu y farchnad ffasiwn moethus canopïau ar gyfer Palas gyda’i ddewis newydd Hampton Court a Thŵr trawiadol o sgarffiau sidan Llundain. wedi’u gwehyddu’n arbennig. "Mae fy sgarffiau'n cael eu Dywed Gethin Ceidiog gwehyddu gan ddefnyddio Hughes ei fod eisoes wedi techneg a elwir yn blaen cael ymateb ffafriol iawn gan dwbl, sy'n golygu bod positif ddarpar gwsmeriaid a’i y patrwm wedi'i wehyddu ar fwriad yn awr yw sicrhau un ochr tra bod delwedd cytundebau ariannol negyddol y patrwm yn proffidiol gyda boutiques ymddangos ar yr ochr arall. O blaenllaw i arddangos y ganlyniad, mae'n gwneud y sgarffiau mewn siopau ar sgarff yn fwy diddorol gan draws y Deyrnas Unedig. eich bod mewn gwirionedd Mae Gethin, 25 oed, a yn cael dau ddyluniad ar un gwblhaodd ei MA yn Ysgol darn o sidan." Ganolfan Argraffu rhyngwladol a phobl amlwg Gelf a Dylunio enwog Ychwanegodd Gethin: Ranbarthol sy'n rhan o Goleg ym myd cerddoriaeth, gan Caerdydd gan ennill enw "Rwy'n anelu at ochr foethus Cambria yn Wrecsam. gynnwys y cynhyrchydd bas a rhagorol i’w hun fel y farchnad a phris gwerthu’r Ar hyn o bryd mae'n drwm enwog Goldie. ffotograffydd ac argraffydd, sgarffiau fydd £200, sy'n canolbwyntio ar sicrhau bod Mae enghreifftiau o waith wedi treulio’ r flwyddyn swnio'n ddrud ond sy’n ei sgarffiau hynod yn cyffrous Gethin wedi cael eu ddiwethaf yn gweithio ar rhesymol o ystyried fy mod llwyddiant gyda phrynwyr. cyhoeddi yn C omplex batrymau ar gyfer sgarffiau yn defnyddio'r sidan gorau "Mae’n golygu mwy na Magazine, Drum & Bass merched sy’n seiliedig ar i'w gwneud. chreu’r patrymau a Arena, Online, BBC waith yr arlunydd eiconig o "Mae pob sgarff yn cael ei goruchwylio eu cynhyrchu," Cymru a hefyd mewn Rwsia, Kazimir Malevich. golchi a'i gorffen yn unigol â meddai. papurau newydd rhanbarthol. Ac mae wedi troi at felin llaw gyda gofal mawr er "Rwyf hefyd yn tynnu ar yr Yn 2015, cynhaliodd ei wehyddu sidan draddodiadol mwyn cael y gorau o'r ystod o sgiliau a ddysgais fel arddangosfa ffotograffig yn Halifax, Gorllewin Swydd deunydd moethus. Mae hyn rhan o’m cwrs MA yng gyntaf yng Nghaerdydd ac Efrog, er mwyn cynhyrchu ac yn sicrhau fy mod yn darparu Nghaerdydd o dan fentoriaeth arweiniodd y llwyddiant argraffu’r sgarffiau yn barod sgarff o ansawdd arbennig Dr Stephen Thompson a hynny at brosiectau arbennig ar gyfer y siopau. iawn, gan ddefnyddio dulliau wnaeth fy helpu i ddatblygu eraill, gan gynnwys gweithio Dywed Gethin, sy’n gyn- traddodiadol sydd ar yr un fy syniadau a'm hathroniaeth. yng Ngŵyl Sunfall yn ddisgybl yn Ysgol Glan pryd yn cynnig dyluniad Ym myd ffotograffiaeth, mae Llundain a chydweithredu Clwyd, Llanelwy: "Ers fy trawiadol a chyfoes. Gethin wedi gweithio gyda gyda llu o artistiaid eraill, gan nyddiau yn astudio yng "Mae'r sgarffiau eisoes yn phrif hyrwyddwyr a gŵyliau gynnwys y cynhyrchydd Nghaerdydd, rwyf wedi cael cael eu harddangos yn siop cerddorol mawr Caerdydd, a cerdd o Fryste, Dr Meaker. fy ysbrydoli gan baentiad Canolfan Grefftau Rhuthun roddodd gyfle iddo dynnu I wybod mwy ewch i Malevich o 1915, Sgwâr Du. ac ar hyn o bryd rwy’n trafod ffotograffau lu o DJs www.wildingism.com "Roedd Malevich yn un o cytundebau posibl gyda nifer arloeswyr arlunio haniaethol o boutiques moethus geometrig, ac mi ddywedodd annibynnol. Fy nôd yn y pen mai wyneb celf newydd oedd draw yw gallu eu gwerthu y paentiad... siâp cyntaf ledled y DU. creadigaeth bur, ac mae'n sicr "Mae pethau wedi bod yn wedi cael effaith greadigol mynd yn dda iawn ac rwyf arnaf i. wedi cael llawer o ymateb "Mae'r chwe chynllun ar cadarnhaol hyd yma. gyfer y sgarffiau, sy’n cael eu "Rwy'n artist marchnata gennyf o dan enw amlddisgyblaethol ac rwy'n brand Wilding, sef enw canol bwriadu datblygu amrediad o fy mam, yn deillio o'r sgarffiau a dod â mwy o paentiad ac yn amrywiadau ar gynnyrch allan o dan frand yr un thema o sgwariau du a Wilding, gan gynnwys dillad gwyn. i ferched a dynion, yn ogystal "Ar ôl cynhyrchu'r â phrintiadau." dyluniadau, mi wnes i weithio Treuliodd Gethin yr haf yn gyda melin wehyddu hyfforddi gydag artistiaid ac draddodiadol yn Halifax. argraffwyr fel rhan o gynllun "Mae ansawdd eu gwaith yn Ysgoloriaethau Profi yn y Y Bigwn 6

llawn rhythm a bwrlwm, cynnwrf a chyffro’r nos gyda pherfformwyr byw yn Wener yn y rali, doedd dim Brwydr Catalwnia canu ar nerth eu llais wrth i wedi fy mharatoi ar gyfer Ar ddechrau blwyddyn hysbysebu’r refferendwm bawb yn y gynulleidfa llonyddwch y bore ar newydd daw’r amser i hel yn ogystal â blychau ddawnsio, gweiddi a ddiwrnod y b leid la is. atgofion am y deuddeg mis pleidleisio. Yn bersonol chwifio baneri. Cafwyd Roedd y ddinas yn wag ac diwethaf gan fyfyrio ar rwyf yn credu mewn areithiau angerddol gan yn anial, y Catalwniaid yn y uchafbwyntiau'r flwyddyn. rhyddid a chydraddoldeb aelodau pleidiau Catalwnia gorsafoedd pleidleisio ers Heb amheuaeth un o ac fel llywodraeth sy’n parthed y refferendwm, nid oriau man y bore, os nad uchafbwyntiau 2017 i mi honni eu bod yn oedd pob unigolyn oedd ar ers y noson gynt, yn oedd fy nhaith i Barcelona ddemocrataidd teimlais fod y llwyfan o blaid gwarchod neu yn disgwyl dros gyfnod refferendwm llywodraeth Sbaen yn annibyniaeth ond roedd mewn ciwiau hirfaith oedd annibyniaeth Catalwnia gwneud cam enfawr â’r pob un o blaid yn amgylchynu’r adeiladau gydag aelodau eraill o Catalwniaid ac yn democratiaeth, roedd y dwywaith neu dair yn Plaid Ifanc. Hoffwn anwybyddu hawl y bobl i refferendwm bellach yn barod i roi croes ar ddarn ddweud nad ar chwarae benderfynu ar eu dyfodol. fwy na breuddwyd o bapur. Dwi’n cofio siarad ba ch y p ender fyna is Yng Nghymru daeth mwy a cenedlaetholgar o gyda rhai oedd yn aros i archebu fy nhocyn awyren mwy o erthyglau i’r fei yn y hunanlywodraeth. Dau fwrw pleidlais ac meddai i Barcelona. Pan ddaeth y wasg ac ar wefannau beth gwahanol yw cenedl a un ddynes gyda’i llais cynnig ryw nos Sadwrn cymdeithasol yn adrodd gwladwriaeth ac nid yw un crynedig ‘we only want to gwlyb ym mis Gorffennaf, hanes y gwrthdaro tanbaid wladwriaeth yn golygu mai vote’. Roedd fy nghalon i’n meddwl am ychydig o a’r rhwyg gwleidyddol un genedl sydd yno. gwaedu drostynt wrth ddiwrnodau yn yr haul yn amlwg oedd yno, ac er Roedd yn amlwg i mi mai iddyn nhw geisio dathlu gwlad fach yn torri’n derbyn negeseuon gan br wydr oe dd hon i cyfiawnhau eu hawl i rhydd o gadwynau gwlad deulu a pherthnasau yn amddiffyn eu hawliau ddweud ‘ia’ neu ‘na’. fwy oedd fy nghymhelliant. mynegi eu pryder, fe dynol, yr hawl sylfaenol o Buom ni’n lwcus iawn wrth Yn amlwg nid oeddwn, a benderfynais i a chriw o benderfynu ar ddyfodol y ymdeithio trwy’r ddinas yn hithau’n 2017, wedi aelodau Plaid Ifanc i fwrw wlad, eu pobl a’u plant. ymweld â’r gorsafoedd ystyried y posibilrwydd o’r ymlaen gyda’r daith i Roedd teimladau’n eirias a pleidleisio na welsom ni yn fath ymateb gan Sbaen. Barcelona. neges Catalwnia’n glir: uniongyrchol y trais aflan Gellir honni mai hon yw un Yn hynod annisgwyl, un o roedd yn amser i godi llais yn erbyn y Catalwniaid. o’r refferenda mwyaf uchafbwyntiau’r daith ei yn erbyn y drefn . Amhosib oedd osgoi cael dadleuol yn hanes hun oedd y rali enfawr yn Daeth y dydd, y 1af o ein syfrdanu gan y lluniau diweddar Ewrop. Mae rhai Placa d’Espanya deuddydd Hydref 2017, ac wedi a’r clipiau fideo oedd yn yn da d la u yng h ylch cyn y diwrnod mawr. Wrth dilysrwydd y refferendwm, i’n criw bach ni o Fangor ac os oedd hi’n gyfreithlon gyrraedd y sgwâr yn ein gan fod cyfansoddiad crysau ‘Visca Catalunya’ Sbaen yn datgan nad yw a’n baneri lliwgar cefais fy Sbaen yn gallu cael ei syfrdanu wrth weld y rhannu, ac mai un wlad yw prysurdeb lloerig oedd yn hi. Wrth i’r refferendwm ein disgwyl. Roedd dros agosáu arestiwyd ddeg mil o bobl wedi swyddogion o Lywodraeth ymgynnull, nid yn unig y Catalwnia ac fe drefnwyd Catalwniaid a’r Cymry cyrchoedd gan y Guardia oedd yno ond cefnogwyr Civil ar swyddfeydd y o’r Alban, o Falencia, o pleidiau sydd o blaid Wlad Belg ac o Lydaw. Nid annibyniaeth i gymryd rali gyffredin mo hon, unrhyw ohebiae th yn roedd yna gerddoriaeth

Maiwenn Berry gyda chriw Plaid Ifanc ym Marcelona Y Bigwn 7 cyrraedd o Barcelona a gwahaniaeth, i fod yn rhan distawrwydd llethol. Gyda Guardia Civil. Os yw rhannau eraill o Gatalwnia o rywbeth mwy. chriw o Gymru yno, llywodraeth Sbaen yn yn dangos y Guardia Civil Ysgogwyd ni gan hyn i penderfynwyd cynnig cysur hyderus fod pobl Catalwnia yn sathru, yn taro, yn ymuno ac aelodau eraill o a gobaith iddynt drwy ganu yn dymuno bod yn rhan o gafael yng walltiau’r hen P la id Ifanc yn Va ll Calon Lân, wladwriaeth Sbaen, pam a’r ifanc ac yn eu hyrddio d’Hebron er mwyn gwerthfawrogwyd y neges gwrthod refferendwm o’r neilltu. Yn ôl gwarchod gorsaf ar gyrion ein bod ni yno, yn sefyll cyfreithiol gyda pleidleisio llywodraeth Catalwnia fe y ddinas. Yno roedd rhaid ochr yn ochr ag yn eu di-rwystr wedi ymgyrch gafodd 844 o bobl eu eistedd ar risiau o flaen cefnogi, ac i ni’r Cymry deg yn cyflwyno dwy ochr hanafu, tra bod barnwr o orsaf mewn rhesi fel roedd yn derfyn iasol i y ddadl? Barcelona wedi datgan mai baricêd dynol gyda giatiau ddiwrnod bythgofiadwy. Erbyn y bydd Y Bigwn ar 218 yw’r ffigwr cywir. Naill mawr haearn o’n blaenau Cymerodd dros dwy filiwn werth bydd etholiad wedi ffordd neu’r llall roedd nifer ni gyda llenni metel, o bobl ran yn y bod yn Nghatalwnia a bydd o anafiadau yn ormod o estyllod pren, weiren refferendwm. Pleidleisiodd y bennod nesaf o’r hanes lawer. Anhygoel oedd bigog, a bob math o dros 92% o’r bobl hyn o wedi dechrau. Visca clywed am y dinasyddion bethau i gryfhau’r fynedfa. blaid annibyniaeth. Yn ôl Catalunya! hynny oedd wedi cael eu Cynyddodd y tensiwn wrth ffigyrau swyddogol Sbaen trin mor eithafol tu allan i glywed fod gorsafoedd 43% o’r rheiny oedd yn Maiwenn Berry orsafoedd pleidleisio yn cyfago s eisoe s wed i gymwys i bleidleisio ddaru penderfynu teithio i orsaf derbyn ymweliad gan fwrw eu pleidlais ond heb arall yn benderfynol o Heddlu Sbaen. Y peryg a m h e u a e t h bleidleisio, yn oedd y bysa’r heddlu yn gellir dadlau ddigyfaddawd yn barod i penderfynu ymddangos bod y ffigwr wneud safiad ac aberthu wedi i’r pleidleisio orffen er hwn mewn dros un achos mwyn dinistrio cymaint o gwirionedd yn gwirioneddol bwysig. bleidleisiau â phosib. llawer iawn Penderfyniad sy’n newid Roedd yr awr rhwng wyth uwch, gan fod hanes, a daeth yr amser i o’r gloch a naw o’r gloch nifer uchel o ninnau wneud yn ann iodd efo l g yda bleidleisiau penderfyniad. Gwelsom nerfusrwydd y Catalwniaid w e d i e u fod cyfle i greu yn amlwg yn y dinistrio gan y

Y Bigwn 8

ddiflas ac yn gwneud i chi droed gyda ni, ac roedd ADDUNEDAU golli parch ar lawr gwlad. o’n figlwr penigamp. Llai o spin, os gwelwch yn Miglwr oedd ein gair ni yn Blwyddyn Newydd Dda i oherwydd hyn. Rydwi wedi dda. Arfon am y gallu i ddriblo bob un ohonoch gan fy pydru ymlaen i wylio Un Yn drydydd, hoffwn weld gyda’r bêl, a doedd yna mod wedi methu manteisio Bore Mercher e r rheolwyr timau pêl-droed neb gwell na Ben am ar y cyfle y tro diwethaf i gwaethaf tueddiad yn gwneud adduned i hynny. ddymuno Nadolig Llawen i ychwanegol gan ambell brynu sbectol newydd, chi. actor i siarad fel pe bai yn sbectol sydd yn eu galluogi Mae hi’n arferiad gan ceisio dal trên. i weld troseddau eu tîm Doedd o ddim yn gyflym, golofnwyr o fri i amlinellu’u Acen ddieithr ydy’r bwgan, nhw’u hunain yn ogystal â’r ond roedd hi’n amhosib’ haddunedau yn ystod y meddech chi. Nage wir. Fe tîm arall. cael y bêl oddi arno. cyfnod hwn. ddeallais i bob gair a D’eudwch am unwaith Mr Roedd o’n symud fel Wel, gan nad ydw i’n o’r ynganodd y ferch gydag Wenger, Mr Mourinho et llongwr o un goes i’r llall ar brîd hwnnw, yn hytrach na acen Wyddelig yn Un al, “ Fe fuon ni’n lwcus i y ffordd goncrid tu allan i’r gwneud hynny rydwi am Bore Mercher. beidio ag ildio cic gosb” yn tai cyngor ym Methel. gyflwyno i chi yr Ai bai’r cyfarwyddwr yn hytrach na “Welis i ddim Cymeriad tawel oedd o. addunedau yr hoffwn weld hytrach na’r actor ydy’ hyn mo’r digwyddiad.” Wnaeth o ddim chwarae i eraill yn gosod iddyn nhw oll? Efallai y gall rhai Byddai’n braf eich clywed unrhyw dîm mawr na bach, eu hunain. ohonoch sydd yn fwy yn d’eud - fel rhyw fath o ond pan oeddwn i’n naw Yn gyntaf, rydwi am droi fy hyddysg yn y pethau hyn fy gyfaddawd - bod eich oed roedd Ben yn dipyn o sylw at fyd actio ar y ngoleuo i. gwrthwynebwyr yn well na arwr gen i a gweddill yr teledu. Os gwelwch yn dda Pwy bynnag sydd yn chi ar y diwrnod. hogia’. a ctor ion wne wch ch i gyfrifol, plîs, plîs, wnewch Efallai byddech chi drwy addunedu i roi gorau i’r chi addunedu i newid eich hyn yn rhoi arweiniad i rai Gan imi symud i fyw i arferiad gwirion o sibrwd dull o actio. o’r cefnogwyr unllygeidiog Lanberis o fewn ychydig yn yddfol eich llinellau. Yn ail, hoffwn weld - a berthyn i bob clwb - a fisoedd, dwn i ddim beth a Dydwi ddim yn drwm fy gwleidyddion o bob plaid hwythau yn eu tro yn ddaeth ohono. Ymhle bu’n nghlyw. Yn wir, mae yn addunedu i ateb gwerthfawrogi doniau gweithio ac yn y blaen. gweddill y teulu yn d’eud cwestiynau yn glir a aelodau o’r tîm arall. Pwy a Ychydig ddyddiau yn ȏl mai dewis yr hyn rydwi am phendant yn hytrach na ðyr? darllenais ei fod wedi’n ei glywed ydy’ fy malu awyr drwy Ac yn olaf, hoffwn weld gadael ni. nhueddiad i. atgynhyrchu’r datganiadiau Donald Trump yn Llifodd yr atgofion yn ȏl imi Eto i gyd, wrth wylio gwag a luniwyd ymlaen addunedu i beidio ag am y bêl ledr a brynwyd ar dramâu ar y teledu – yn y llaw ar gyfer pob achlysur. ymyrryd yn yr hyn a drip Ysgol Sul i’r Rhyl, ond Gymraeg, Saesneg ac Byddwch yn onest ddigwydd tu allan i’r Unol na fu hir oes iddi gan iddi “American” – rydwi’n colli wleidyddion. Dywedwch, “ Daleithiau. Mae ganddo fynd i ganol y mieri tu ȏl i’r llinellau ynghanol rhyw Mae’n ddrwg gen i fedra i ddigon o waith ar ei ddwylo gȏl. fwmblan, ac yn aml mae ddim ateb y cwestiwn hwn” yn ei wlad ei hun. Y ffordd gul ohono o flaen rheini yn rhai pwysig. neu “ Rydach chi’n gywir. A wel, medraf obeithio. Cremlyn oedd ein Does dim pwrpas ceisio Chawsom ni ddim pethau Wembley ni, a Ben oedd y darllen gwefusau. Dydy yn iawn yn y cyswllt hwn.” ...... boi. rhai actorion ddim yn agor Cofiwch mae perffaith eu cegau wrth siarad. ryddid i chi dd’eud ie neu Stan Lyall Yn aml, chawn ni ddim na, oes neu nac oes. Er ei fod bum neu chwe gweld wyneb yr actor wrth Does dim rhaid i chi blynedd yn hþn na ni iddo siarad. O leiaf fe ddefnyddio’r gair polisi na byddai’n chwarae pêl - fyddai hynny o bosib’ yn gweld bai ar y blaid a oedd awgrymu’r teimlad tu ȏl i’r mewn grym hanner can geiriau. mlynedd yn ȏl. Fe roddais gorau i wylio’r Ar hyn o bryd mae’r hyn a gyfres Saesneg Taboo ddywedwch chi yn hynod o

Y Bigwn 9

Newyddion o’r Cyngor Sir gan y yma wedi ei dderbyn fel Rwy’n cael boddhad mawr polisi y Cyngor Sir ac mae o gynrychioli pobl Dinbych Cynghorydd Glenn Swingler pawb sydd a bathodyn glas Uchaf a Henllan ac yn yn mynd i elwa o’r newid. teimlo’r cyfrifoldeb yn fawr. Rwyf hefyd yn edrych Ar ddiwrnod y cyfrif nol yn Ar ôl cwblhau llenwi tomen ymlaen i weld hen floc o Yr unig bethau sy’n fy mis Mai 2017 doeddwn i o ffurflenni a chael dyddiau fflatiau yn fy ward yn cael ngwneud yn anhapus yw’r ddim yn meddwl bod yr lawer o hyfforddiant fe eu dymchwel a cartrefi amser hir mae rhai pethau holl waith caled o gerdded ddechreuais ddod i ddeall newydd ar gyfer pobl lleol yn cymryd i’w gwneud ac y strydoedd, curo ar beth oedd gwaith yn cael eu codi ar y safle. hefyd yr adegau hynny pan ddrysau a rhannu taflenni cynghorydd. Cychwynnais Mater agos iawn at fy nad oes ffordd o ddatrys yn mynd i ddwyn ffrwyth. trwy gynnal cyfarfodydd nghalon fel cynghorydd yw rhyw broblem. Yng Hyd at y diwedd un roedd gyda uwch swyddogion o’r medru rhoi cymorth i y canlyniad yn ymddangos cyngor ac yn fuan fe unigolion a theuluoedd o nghanol hyn i gyd rwy’n mor glos fel roeddwn wedi sylweddolais bod pethau fewn fy ward. Mae’n ymwybodol o’r angen i dechrau anobeithio. Yn y yn fwy tebygol o ddigwydd syndod faint o bobl sydd yn fwrw mlaen gyda parhau i diwedd, ar ôl hir aros, os roeddwn yn mynd a cysylltu gyda mi pob ddysgu Cymraeg! roeddwn wrth fy modd i nhw allan ac yn cerdded wythnos ac mae’n rhoi gael fy ethol fel aelod Plaid gyda nhw o amgylch yr boddhad mawr i mi os Cymru dros Dinbych Uchaf ardal. Rwyf hefyd yn mynd rwy’n medru bod o help a Henllan. Fel bonws fe i gwrdd gyda grŵpiau a iddynt. gefais fy ethol i Gyngor chymdeithasau o fewn fy Fel llywodraethwr Ysgol Tref Dinbych hefyd. ward ac yn ceisio mynychu Pendref ac fel un sydd ar cymaint o ddigwyddiadau bwyllgor rheoli Prosiect cyhoeddus ac sy’n bosibl. Ieuenctid Dinbych rwy’n Doeddwn erioed wedi sylwi teimlo fy mod yn dod i sawl bore coffi sy’n cael eu ddeall mwy am y pethau cynnal yn y dref! sy’n digwydd yn ein tref a’r Yn dilyn y trafodaethau pethau sydd angen gyda uwch swyddogion y digwydd yma. Rwyf hefyd sir a dangos sawl diffyg ar bwyllgor sy’n trafod sut iddynt wrth gerdded o mae gwella y ffordd mae’r gwmpas fe gefais fy synnu Cyngor Sir yn cyfathrebu pam mor gyflym cafodd y gyda trigolion. Fel aelod o gwaith o drwsio a thacluso Grðp Diogelwch Dinbych, Tþ Te a safleoedd blêr eu gwneud sy’n gweithio’n agos gyda’r a pa mor gyflym y daeth heddlu, rydym yn Delicatessen Coronation Buildings, gweithwyr y sir i gasglu canolbwyntio ar faterion ysbwriel ac i dorri a diogelwch sy’n trwblu ein Lôn Gefn, Dinbych, Ll16 3TE thacluso‘r coed ac ati. trigolion. Ar ben hyn mae Daeth llwyddiant cynnar llawer iawn mwy yn [email protected]

arall o fod yn aelod o un o digwydd gan gynnwys Bwyllgorau Craffu y gwaith y Cyngor Tref. 01745 816576 Cyngor. Mater y bathodynnau glas ar gyfer parcio a oedd dan sylw ac fe dderbyniwyd fy nghynnig i ddyblu yr amser mae deiliaid bathodynnau glas yn cael parcio yn meysydd parcio y sir. Erbyn hyn mae’r mater

Y Bigwn 10

Ifan Wood

Y Bigwn 11 CYFARCHION

Penblwydd Hapus i Ifan yn 4 oed ar Ionawr 12fed. Llawer iawn o gariad oddi wrth Mam a Dad, Nain a Taid Dinbych, Nanny a Grandad Swindon a’r teulu i gyd. Xxx

Rhai o'r enillwyr Tîm - Llion Edwards ac Ioan Jones, (Clwb Rygbi Dinbych) Dynion - Gareth Owen, Llannefydd Merched - Tina Hoyle, Henllan Y Bigwn 12

Bwrlwm Stryd y Dyffryn

Capel Brwcws. Bore Sul, Tachwedd 19eg agorwyd yr Ysgol Sul gan Cari a George Cattell ac Alexandra Davies, ffrind Cari, eu neges oedd pwysigrwydd diolch. Yn ystod y gwasanaeth bu'r plant yn gorffen paratoi bocsys Nadolig elusen T4U. Parch. Nesta Davies fu yn pregethu yn oedfa'r pnawn. Carolyn Thomas oedd yr organyddes. Diolch i Lis Edwards, Rhian, Cari a George Cattell am fynd a 14 o focsys o'r Ysgol Sul i Gyffordd Llandudno, i ganolfan gasglu T4U, ar y nos Fawrth ganlynol. Catrin Jones fu yn gyfrifol am y rhannau dechreuol yn Chwi "fore-godwyr" Ganol i wneud ei waith o yr Ysgol Sul, Tachwedd 26ain. Croesawyd y Parch. Dinbych, faint ohonoch, dynnu'r hen Ysgol Glyn Thomas atom i oedfa'r prynhawn. Yr organyddes tybed, a welodd y ddwy Uwchradd yn ddarnau a'r oedd Carolyn Thomas. olygfa hon ar Stryd y safle'n barod at adeiladu'r Ar y Sul cyntaf o fis Rhagfyr cynhaliwyd Oedfa'r Teulu Dyffryn am saith o'r gloch y Pentre Canol. Yn fuan dan arweiniad ein gweinidog y Parch. Andras lago. bore - y cyntaf ar ddydd wedyn daeth anghenfil Cawsom ymuno yn y Cymun Sanctaidd hefyd. Hyfryd Gwener, Rhagfyr 8ed arall a wedi hynny oedd gweld cymaint wedi dod i'r gwasanaeth. Carolyn gyda'r rhew a'r eira yn cyrhaeddodd cwt gwaith Thomas oedd wrth yr offeryn. teyrnasu a phenderfynu ar anferthol a oedd eisoes yn Oherwydd yr eira ni fu gwasanaethau ddydd Sul, rediad y ceir yn hytrach cael trafferth troi ar gornel Rhagfyr 10ed. na'r gyrwyr. Beech House. Dymuniadau Gorau ar gyfer y Flwyddyn Newydd i 'Roedd yr ail olygfa i'w Digon o bethau trawiadol bawb. gweld ar ddydd Mawrth, yn digwydd ar Stryd y Rhagfyr 12ed - dadlwytho Dyffryn!! anghenfil mawr yn ymyl meddygfa Beech House a Ceredig Gwynn oedd wedyn yn ymlusgo ar hyd Lôn Copner a'r Lôn

Rhai o blant yr Ysgol Sul gyda'r bocsys yn barod i fynd o'r capel

Cari a George yn y ganolfan gasglu T4U

Y Bigwn 13

Y Capel Mawr a Nia Ritchie wedi dod atom i cynnal oedfa bore Sul, gwasanaethau ar y Sul ac siarad am ei gwaith gyda’r Rhagfyr 10fed. yn dymuno pob bendith i’r Seion Gwasanaeth Tân. Mae’n Yr ydym yn anfon ein holl aelodau ar gyfer 2018. Bu’n rhaid gohirio’r dod yn wre idd io l o cofion at yr aelodau sydd gwasanaeth hwyrol ar nos Lanfihangel Glyn Myfyr, o yn methu bod gyda ni yn y S u l, Rha gfyr 10 fed , deulu gweithgar iawn yn y oherwydd y tywydd garw a gymuned. oedd wedi gorchuddio Canolbwyntiodd yn bennaf Dyffr yn Clwyd g yda ar yr ochr atal tân a chadw haenen drwchus o eira, a’i pobl yn ddiogel yn eu gwneud hi’n rhy beryglus i cartrefi, sydd mor bwysig. Cymdeithas Flodau Dinbych a’r Cylch unrhyw un fentro i’r Roedd ganddi wahanol - Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol moddion.. larymau tân gyda hi yn Diana Williams agorodd y cyfarfod drwy ddiolch i bawb Dyma’r tro cyntaf ers rhai cynnwys un at y trwm eu am fod mor driw drwy gydol y flwyddyn a diolchodd yn blynyddoedd i’r tywydd ein clyw. arbennig i Felicity Cooksey am drefnu gosodiadau bob trechu, Diolchwyd i Nia gan Mair mis. Darllenodd Jenny Williams gofnodion cyfarfod y Cyn hynny cafwyd cwmni’r ac i Carys Jones a Dorothy llynedd a chafwyd adroddiad y trysorydd gan Betty Parch. Nesta Davies ar Bartley am baratoi paned. Parker am ein sefyllfa ariannol. Roedd bwffe wedi ei fore Sul, Tachwedd 19. Buom yn meddwl am y rhai ddarparu ar ein cyfer hefyd – blasus iawn, ac yn Mrs Catrin Warren oedd sydd ddim yn dda ar hyn o ddiweddarach fe’n hysgogwyd ni gan Felicity i greu wrth yr organ. bryd ac yn dymuno’r gorau trefniant Nadoligaidd a fu’n bleser i ni i gyd. Diolchwyd Cynhaliwyd Bore Coffi ar y iddynt. iddi gan Doris Roberts. Sadwrn olaf o’r mis gyda’r Ro ed d he fyd ang en Bydd y cyfarfod nesa ar y 6ed o Chwefor 2018 yn elw tuag at Apêl Corwynt llongyfarch Tom a Doris ysgoldy’r Capel Mawr am 7.30. Cariad. Codwyd dros £150 Williams, Ronwy Rogers a Margherita Jones a thrwy hynny llwyddwyd i Morfudd Edwards (gweler gyrraedd y targed a uchod). osodwyd i bob eglwys gan y Cyfundeb, sef £14 yr Capel Y Fron aelod. Nos Sul, Tachwedd 19eg Y noson ganlynol cafwyd cynhaliwyd Cymanfa Ganu cwmni’r P arch. Glyn i ddathlu 300 mlwyddiant Thomas, Abergele, gyda geni William Williams, Mrs An gharad Rh ys, Pantycelyn. Yr oedd y llywydd y mis, yn ei cyfarfod wedi ei drefnu gan groesawu. Mrs Dorothy y Parch Nesta Davies, Rogers oedd yn cyfeilio. Cadeirydd Pwyllgor Cytun, Croesawyd ein gweinidog, Dinbych, gyda’r Parch y Parch. Ddr. Andras Iago, Andras Iago yn rhoi hanes atom ar y bore Sul cyntaf o ei fywyd a’i hynodrwydd yn Ragfyr gan Mrs Nerys cyfansoddi yr holl emynau, Ann Roberts, llywydd y ac yr oedd canu da iawn mis. Yr organyddes oedd dan arweiniad Nesta Mrs Doris Williams. Davies gan gynulleidfa Llongyfarchwyd Mr a Mrs deilwng iawn. Fe gawsom Tom Williams yn gyfraniad o ddwy emyn o’i ddiweddar ar ddathlu eiddo gan Mrs Nerys Ann priodas ddiemwnt, y Roberts a Mr Ifor John trydydd pâr priod o’r Jones. Yr organyddes eglwys i gyrraedd y garreg oedd Mrs Eiri Jones ac fe filltir nodedig hon. Hefyd wnaeth Mrs Iona Edwards llongyfarchwyd Mr Ronwy gyfeilio i’r unawdwyr. Rogers a Mrs Morfudd Dydd Sul, Tachwedd 26ain Edwards ar ddathlu’u pen yr oedd oedfa’r bore dan blwydd yn 90 mlwydd oed. ofal y Parch Glyn Thomas, Aelwyd Capel Abergele a Mrs Iona Mawr Edwards oedd yr organyddes. Yr oedd y Dechreuwyd cyfarfod mis gwasanaeth Nos Sul, Tachwedd gan Freda Rhagfyr 3ydd yng nghwmni Evans yn darllen cerdd ein gweinidog. Oherwydd Carneddog i’r Frigad Dân gerwindeb y tywydd a Mr o hen lyfryn gyhoeddwyd Aled Lewis Evans ddim yn ym 1901. gallu mentro o Wrecsam Croesawyd y wraig wadd penderfynwyd peidio gan Mair Jones. Roedd Y Bigwn 14

Ond wedi 4 blynedd efo’r Cymdeithas Herald, a hynny yng Caledfryn nghyfnod cyffrous y 60au., Stan Lyall oedd gðr gwadd dyma Stan yn penderfynu mis Tachwedd ac ‘Atgofion gadael y byd Hen Hac’ oedd testun ei newyddiadurol i ddilyn sgwrs. cwrs dysgu yn y Coleg Tra’n ddisgybl yn y Normal, Bangor a dod yn chweched dosbarth yn athro, maes o law, yn Ysgol Brynrefail, Llanrug, Ysgol Glan Clwyd, bu Stan yn sgwennu Llanelwy. adroddiadau ar gemau pêl- Agorodd Stan gwr y llen ar droed yr ysgol yn ogystal â fyd papur newydd yr sgwennu adroddiadau o Herald a hynny mewn orsaf dywydd yr ysgol. sgwrs gartrefol, ddadlennol Hefyd, bu’n paratoi a diddorol. adroddiadau ar gemau tîm Llywyddwyd y noson gan Gwyrfai ac yntau, fel Stan, pêl-droed Llanberis, y tîm Gwnai adroddiadau hefyd United ar gae Ffordd lleol. Yna yn 1967, ar ei yn hanu o Ddyffryn Peris o Lys Ynadon Farrar ym Mangor gyda’i ac yn cofio Stan a’r teulu flwyddyn olaf yn yr ysgol, a’r Fali a gwnai arwyr Best, Law a Charlton gwireddodd freuddwyd a yn y cyfnod cynnar. adroddiadau o Gyngor Sir yn dangos eu doniau. Rhoddwyd croeso dod yn ‘ddyn papur Caernarfon – cyfarfodydd Soniodd hefyd am rai newydd’ efo’r Herald yng arbennig i Breian o a allai lusgo ymlaen!! profiadau anodd yn rhoi Nghaernarfon. Langynhafael gan Llifon ac Cafodd Stan bleser yn hanes angladdau, yn Felly, dyma Stan yn gadael fe gydymdeimlodd, ar ran paratoi adroddiadau ar enwedig angladdau plant a yr ysgol yn 18 oed gan pawb, â Dei Rich a oedd gemau pêl-droed o soniodd am y tyndra adeg ymuno â’r Herald oedd newydd golli ei frawd, gynghreiriau lleol yr ardal yr Arwisgo yn 1969 ac gyda 4 papur newydd yn Arwyn, yn ddisymwth. oedd yn cynnwys timau fel yntau fel newyddiadurwr y cynnwys Yr Herald Llechid Celts a Mountain tu allan yn y stryd yng Cymraeg a Herald Môn Rangers. Ond mae’n cofio Nghaernarfon diwrnod yr gyda chylchrediad o hefyd gemau ‘mawr’ fel Arwisgiad. 30,000 i gyd. Nantlle Vale v Caernarfon Un o jobsys cyntaf Stan gyda’r lliwgar Orig Williams oedd chwilio am straeon a Tarw Nefyn yn taclo’n yn ninas Bangor a chyfle i galed – taclo oedd ymweld â chanolfan ‘wythnos yn hwyr’ ar ieuenctid Maesgeirchen adegau! Roedd Stan, am ambell i stori a wedyn, yn gorfod rhedeg chyfarfod rhai o i’r ciosg agosaf i hysbysu’r weinidogion y ddinas fel Y Liverpool Echo, y papur Parch J. Gwilym Jones am pinc a ddeuai allan ar nos stori arall. Sadwrn, o’r sgôr a rhoi Gwell oedd ganddo hel hanes y gêm dros y ffôn. straeon ym mhentrefi Gêmau mawr eraill oedd Llanberis a Llanrug lle’r Man. City (tîm Joe Mercer) oedd ganddo ddigon o v Caernarfon Select a gysylltiadau ac yntau’n Chymru v Manchester byw’n yn yr ardal.

Y Bigwn 15

‘Yr Ymgyrch am S4C’ oedd testun Angharad Tomos Dilynwch ni ar pan ymwelodd â’r Amgueddfa ar nos Wener, Tachwedd 24ain. Soniodd am ei phrofiad o gyrraedd Bu’r cyfnod cyn y Nadolig yn brysur iawn yn yr Amgueddfa. Prifysgol ar ganol ymgyrch Cymdeithas yr Iaith i gael sianel deledu Gymraeg i Gymru. Doedd ganddi ddim diddordeb yn y byd darlledu, ond gan fod wedi dweud mai’r “Teledu yw pennaf lleiddiad y Gymraeg” penderfynodd fod rhaid iddi hi ymuno â’r gweithredu. Ei thasg gyntaf, ar ôl bod yn y Brifysgol am bum niwrnod, oedd dringo mast teledu Crystal Palace yn Llundain a chael ei charcharu am bum niwrnod. Yn 1977 torrodd i mewn i drosglwyddydd teledu Winter Hill, Manceinion, ac arestiwyd hi gan yr Heddlu. Eu cwestiwn nhw iddi oedd, “Beth yw eich cysylltiad chi â’r IRA?” Ar ôl refferendwm 1979 penderfynodd ymprydio at farwolaeth os na chai Cymru sianel Gymraeg a bu pobl Ar Dachwedd 17eg, daeth Cliff Kearns a Clwyd Wynne i siarad â ni am lyfr newydd Cliff, ‘A Town at War – Cymru yn gwrthod talu eu trwyddedau teledu. O’r herwydd penderfynodd Prif Weinidog San Steffan, Denbigh and the Western Front’. Llyfr wedi ei seilio ar brofiadau ei dad, Joe, yn y Rhyfel Byd Cyntaf yw ond llyfr Margaret Thatcher, ganiatáu sefydlu pedwaredd sianel a fyddai’n cynnwys rhaglenni Cymraeg. Cychwynnwyd sy’n amlygu’r berthynas oedd rhwng Dinbych a Ffrynt y Gorllewin, er mor bell oedden nhw oddi wrth ei gilydd. S4C ar nos Wener, Tachwedd 1af, 1982, a mawr fu’r dathlu. Ond, erbyn heddiw, oherwydd y diffyg cynnydd Roedd Joseph Kearns yn newyddiadurwr dan hyfforddiant i’r Free Press ac ymunodd â’r Ffiwsilwyr sydd wedi dilyn y cwtogi arianol, mae’r ymgyrchu wedi ail -ddechrau, ac mae rhai yn gwrthod talu eu trwyddedau Cymreig pan oedd yn 16 oed. Oherwydd ei sgiliau teledu unwaith eto. Maen nhw’n hawlio ei bod hi’n ‘hen newyddiadurol a’i allu i ddefnyddio llaw-fer a chôd Morse bryd datganoli darlledu i Gymru’. cafodd ei anfon gyda’r Uwch-Swyddogion i safleodd blaen y brwydro. O fewn y flwyddyn, roedd wedi cael ei ladd. Cofnodir ei enw mewn dyfyniad o bapur y Free Press, Rhagfyr 4ydd, 1915, gyda 187 o feibion eraill yr ardal a laddwyd yn y Rhyfel Mawr. Dyma’r darlithiau nesaf yn ein cyfres ar gyfer y flwyddyn newydd: Ionawr 19eg, “Creu Gemau”, gan John Clark. Chwefror 16eg, “Darlledu yn yr 80au ar Radio Havana Cuba”, gan Lila Haines. Mawrth 16eg, “Darlledu yng Nghymru”, gan Ifor ap Glyn. Darlith flynyddol David Edward Hughes Diolch i bawb a gefnogodd ein Bore Coffi ar Ragfyr 2ail. fydd hon. Codwyd dros £600 i MaryDei, Mind Dyffryn Clwyd a’r Ebrill 20fed, “Trasiedïau Amgueddfa. Morwrol yr ‘Ocean Monarch’ a’r ‘Lelia’”, gan Tony Griffiths a Keith Mountain. Ebrill 27ain, darlith Evie yn mwynhau’r Gymraeg gan Ioan Talfryn gweithgareddau i’r plant. ar Syr T. H. Parry- Williams. Mae’r darlithiau yn cychwyn am 7.00 y.h. ac

mae lluniaeth ysgafn i ddilyn. Croeso cynnes i bawb.

Y Bigwn 16 Ysgol Twm o’r Nant Mae mis Rhagfyr wedi bod yn fis prysur iawn yn Ysgol Twm o’r Nant. Cawsom ffair lwyddiannus iawn ar ddechrau’r mis, a daeth ymwelydd pwysig, sef Sion Corn, i’n gweld. Cafodd groeso mawr gan y plant ac mae ei restr o deganau i’w gwneud wedi cynyddu yn fawr. Gobeithio fyddan nhw i gyd yn barod ar gyfer ei ymweliad ar noswyl Nadolig! Roedd llu o stondinau ac roedd pob adran yn yr ysgol wedi bod yn brysur yn paratoi rhywbeth i’w werthu. Dyma Jac y postmon (Leo James Bl2)

Mae plant yr Uned dan 5 wedi bod yn cael llawer o hwyl yn gwneud gweithgareddau Nadoligaidd yn y dosbarth tu allan. Ffair Twm o’r Nant yn brysur iawn!

Os buasech wedi galw i Uned dan 9 ac Uned dan mewn i’r ysgol ym mis 11. Diolch yn fawr iawn i’r Rhagfyr, dwi’n siðr y holl blant ac i’r staff i gyd byddech wedi clywed llu o am eu gwaith caled o Dyma Mair a Joseff (Ela garolau yn cael eu canu. baratoi. Louise Evans ac Eithan Bu’r plant yn brysur yn Efallai mai plant y Mortlock Bl2) ymarfer a pherfformio eu Dosbarth Derbyn sydd ar sioeau a’u gwasanaethau fai ein bod ni wedi cael Nadolig. Cafwyd sioeau tywydd oer yn ddiweddar! arbennig gan blant Uned Dyma’r dynion eira a’r plu dan 5 ac Uned dan 7 a eira yn paratoi at eu sioe gwasanaeth hyfryd yn y Nadolig Capel Mawr gan blant yr

Dyma yr UD7 yn barod i berfformio eu sioe Nadolig “Cerdyn Nadolig”. Da iawn chi blant. Perfformiadau arbennig o dda!

Ymarfer olaf y plant hyn yn y Capel Mawr.

Y Bigwn 17

Rhoddir Gwobr John a Ceridwen Hughes gan Clwb Dewi a Gerallt Hughes er cof am eu rhieni, John a Pêl-droed Dinbych Ce r id we n , oe dd yn weithgar iawn ym maes ieuenctid. Wrth i gyfnod y Nadolig ein cyrraedd ni, mae Tîm Cyntaf Gwirfoddolwyr yw asgwrn Dinbych yn sefyll ar frig Cynghrair Huws Gray Cymru yn cefn mudiadau fel yr Urdd gyfartal ar bwyntiau gyda Chaernarfon ond fod gan Annwyl Ddarllenwyr, ac ni fyddai modd i ni Caernarfon wahaniaeth goliau gwell na Dinbych. Maent gynnal na chynnig cymaint wedi ennill 9 o'u 10 gêm ddiwethaf sy'n profi eu bod o gyfleoedd a phrofiadau i Ydych chi’n nabod rhywun nhw'n dîm i'w gwylio gyda'u perfformiadau arbennig yn blant a phobl ifanc Cymru yn eich ardal chi sy’n ddiweddar. heb eu cefnogaeth. haeddu cydnabyddiaeth Dyma gyfle felly i ddiolch Mae'r blaenwr Josh Davies o Landyrnog yn un o'r am eu gwaith arbennig ac i gydnabod gwaith sgorwyr uchaf yn y gynghrair eleni gyda 13 gôl y tymor gyda phobl ifanc? unigolyn neu unigolion yn hwn hyd yma. Daeth dwy o'r goliau hyn o fuddugoliaeth eich ardal chi sydd wedi drawiadol o 5-3 yn erbyn y gelynion lleol, CPD y Rhyl. Mae Urdd Gobaith Cymru rhoi o’u hamser er mwyn Sgoriodd chwaraewr lleol arall, Kristian Pierce foli yn croesawu enwebiadau cefnogi ieuenctid Cymru, a anhygoel o 25 llathen, gyda'r goliau eraill yn dod gan ar gyfer Tlws John a hynny mewn unrhyw faes Warren Duckett a Joe Culshaw mewn gêm ble gwelwyd cyn belled â’i fod drwy Ceridwen Hughes Dinbych yn dominyddu rhan helaeth ohoni. Yr hyfforddwr g yfr wn g y Gymraeg . lleol, Dewi Llion oedd yn rheoli'r tîm y diwrnod hwnnw Uwchaled 2018 – tlws a Rydym yn croe sa wu gan fod partner y rheolwr, Eddie Maurice-Jones, wedi roddir i unigolyn sydd wedi enwebiadau rhwng nawr rhoi genedigaeth i'w merch y noson flaenorol. gwneud cyfraniad ac Ionawr felly byddwn yn Llongyfarchiadau iddynt ar groesawu aelod newydd i'r sylweddol i fywyd ieuenctid argymell i bawb fynd teulu ac i Dewi Llion ar y canlyniad arbennig yn erbyn y Cymru. amdani ac enwebu’r Rhyl. unigolion arbennig hynny Os ydych chi’n adnabod yn eich ardal chi! Gweithiodd Dinbych yn hynod o galed wrth iddynt drechu unigolyn neu unigolion Gellir cael gafael ar y Caersws o 3-2 mewn amodau tywydd ofnadwy yn sydd wedi gwneud gwaith Ffurflen Enwebu drwy fynd Ninbych. Warren Duckett sgoriodd dwy o'r goliau gyda heb ei ail gyda phobl ifanc i urdd.cymru/tlws neu drwy Kristian Pierce yn sgorio cic o'r smotyn hefyd. dros y blynyddoedd, anogir gysylltu gyd ag Enfys chi i’w henwebu. Gall fod Davies ar 01239 652 163 yn ymwneud ag unrhyw neu [email protected]. Y Nid yw'r Ail Dîm wedi chwarae gêm yn ystod y mis agwedd o waith ieuenctid, dyddiad cau ar gyfer diwethaf o ganlyniad i dywydd gwael ac un achos lle nad cyn belled â’i fod yn waith ceisiadau yw dydd oedd Llangefni yn gallu cael digon o chwaraewyr i wyneb yn wyneb gyda Gwener, 19 Ionawr 2018. chwarae - sy'n siomedig iawn gan glwb mawr (yn phobl ifanc dros 11 oed, yn honedig). wirfoddol a thu allan i oriau Yn gywir iawn, ysgol. Rhaid i’r gwaith fod Yn y cyfamser, fe wnaeth Denbigh Development dan drwy gyfrwng y Gymraeg, Dai Bryer a Sian Rogers reolaeth Nick Hailes guro Hope Wanderers o 3-1, yna neu gydag ieuenctid sy’n Cyfar wydd wyr Gwa ith colli o 5-1 yn erbyn Henllan. Maent yng nghanol y dysgu’r iaith. Gall hefyd fod Maes ac Ieuenctid Urdd gynghrair ar hyn o bryd ac yn gwneud cynnydd da, gyda'r gydag unrhyw fud iad Gobaith Cymru mwyafrif o'r chwaraewyr yn fechgyn ifanc a lleol. ieuenctid. Derbyniodd y clwb y newyddion yn ddiweddar eu bod nhw wedi llwyddo i gyrraedd y meini prawf gan FA Cymru ar gyfer yr Ail Haen o bêl-droed i’r tymor nesaf. Golygai hyn y bydd pêl-droed Cynghrair Huws Gray Cymru yn parhau yn Central Park flwyddyn nesaf.

Wrth i'r clwb edrych i ddatblygu eto dros y blynyddoedd er mwyn cyrraedd Uwch Gynghrair Cymru, mae'r clwb angen mwy o wirfoddolwyr. Mae mwy a mwy o gyfleoedd yn codi i ymuno i helpu'r clwb ar ddyddiau gemau. Mae'r clwb hefyd yn edrych am Gyd-drefnwr Dyddiau Gemau a Swyddog Masnachol fydd yn helpu'r clwb gyda gweithgareddau codi pres. Os oes gennych ddiddordeb, cysylltwch ag Iwan Jones ar 07788627819 neu Shon Powell ar 07768383266.

Y Bigwn 18

hynod agos yn erbyn Tîm Clwb Rygbi Dan 9/10 yr un clwb. Cymuned Gyfeillgar Un o’r datblygiadau mwyaf Dinbych calonogol yn ddiweddar Dementia Profodd taith hir y Tîm ydy adfywiad y Tîm Dan

Cyntaf i Lanidloes yn 15, gyda chymorth Clwb Mae aelodau'r gymuned yn Ninbych wrthi’n gweithio'n fuddiol dros ben, gan ddod Rygbi Glyn Ceiriog, dan yr galed i helpu’r dref i ennill cydnabyddiaeth fel Cymuned yn ôl i Ddyffryn Clwyd wedi enw “Glyn Bych”! Gyfeillgar Dementia. Cynhelir y cyfarfodydd cyhoeddus ennill o 57 – 7 a cadw eu Mentrodd y tîm newydd cyntaf yn Hwb Dinbych ar Ionawr 31ain am 2pm a 6pm record 100% yn y dros y ffîn a cholli yn erbyn - ni ddylai'r cyfarfod barhau mwy nag awr. Y nôd yw Gynghrair, ac ar noson Croesoswallt cyn curo egluro beth yw Cymuned Gyfeillgar Dementia a sut y gall hynod oer trechwyd yr Bishop’s Castle. Ar yr un trigolion Dinbych gymryd rhan. ymwelwyr o Abergele o diwrnod llwyddodd y Tîm

102 – 0 yn Rownd Gyntaf Dan 10 i guro Abergele. Mae’r pwyllgor trefnu yn awyddus i gysylltu â phobl sy'n Cwpan Canolradd Gogledd Am resymau gweddol byw gyda dementia a allai fod yn rhan o'r cyfarfod Cymru, tlws a enillwyd gan amlwg yn ymwneud â’r cyhoeddus neu efallai ysgrifennu rhywbeth am eu Ddinbych ar ddiwedd y tywydd, ni chwaraewyd profiad y gellid ei ddarllen allan yn y cyfarfod. Os ydych tymor diwethaf. unrhyw gemau ar ddydd chi'n adnabod unrhyw un sydd â diddordeb, cysylltwch â Doedd dim gemau i’r Ail Sadwrn Rhagfyr 10 na’r Rebecca Bowcott, Age Connects ar 01745 508627. Dîm dros yr un cyfnod. diwrnod canlynol.

Colli fu hanes yr Ieuenctid, ******************************* Mae’r derbyn gofal a gwasanaethau yn eu mamiaith yn o 27 – 12 ym Mae Colwyn hanfodol i rai sy’n byw gyda dementia, felly mi fyddai’n yn y Gynghrair, ac wedyn Mae Amgueddfa Dinbych dda cael mewnbwn siaradwyr Cymraeg wrth gynllunio'r o 55 – 7 mewn gêm a’r Grðp Archif Cymunedol hyn sydd ei angen yn Ninbych ar gyfer y rhaglen waith gyfeillgar adref yn erbyn wedi bod yn cynnal cyfres hon. tîm cryf Nant Conwy. o “Nosweithiau o

Llwyddodd y Tîm Dan 10 i Siaradwyr am Mae Menter Iaith a Grðp Cynefin wedi bod yn rhan o’r ennill yn Y Bala a teithiodd Chwaraeon”, a’r olaf o’r drafodaeth hyd yma, a’r gobaith yw gweld gymaint o bobl y Tîm Dan 9 i Langefni a sgyrsiau oedd yr un ar â phosib o’r gymuned yn cynnig syniadau ar ffyrdd i churo’r tîm cartref a Glwb Rygbi Dinbych. sicrhau bod Dinbych yn dref cyfeillgar i rai sy’n byw gyda Bangor a chael gêm Gyda chymorth lluniau ac dementia. gyfratal yn erbyn eitemau o ddiddordeb, Llandudno. llwyddodd Tegid Phillips, Chwaraewyd nifer o Jeff Jenkins a Terry Bryer i gemau yn erbyn Nant ddiddanu cynulleidfa Conwy, gyda’r Tîm Dan 8 sylweddol, gyda Jeff yn yn ennill, ond y timau Dan canolbwyntio ar hanes 9, 10, 12 a 13 i gyd yn colli, sefydlu’r Clwb ym 1977 a ond rhaid canmol ymdrech Tegid a Jeff yn sôn am arwrol y Tîm Dan 12 yn gemau nodedig. erbyn tîm diguro’r Nant. Yn dilyn y perfformiad llun ar y cefn addawol hyn daeth ******************************* buddugoliaeth cynta’r tymor i’r tîm yn erbyn Blwyddyn Newydd Dda i Abergele o 48 – 20, gyda’r holl gefnogwyr rygbi yn y Tîm Dan 9 yn colli gêm dref a thu draw!

HEN LUNIAU Os oes gennych hen luniau ac yn dymuno eu rhannu gyda darllenw yr y Bigw n, o'ch teulu, cymdogion neu ffrindiau o'r ardal anfonwch ar ffurf ebost at ybigw [email protected] ac fe roddwn un llun bob mis yn Y Bigw n. Os yn bosib, byddai enw au, digw yddiad neu yr achlysur yn help i

baw b adnabod y llun. Y Bigwn 19 Pwy 'di pwy yng Chaergybi i gefnogi. Os "Roedd gemau'n wahanol felly'r pwyllgor i raddau nad ydynt yn gallu iawn bryd hynny, gyda helaeth oedd yn rhedeg y Nghlwb Pêl-droed cyrraedd gemau'r tîm bws, weithiau hyd yn oed clwb. Dywedodd Glyn mai'r Dinbych? cyntaf oddi cartref, byddant dau fws, yn teithio i bob rheolwr gorau a welodd y yn cefnogi'r ail dîm gartref. gêm oddi cartref gyda thorf clwb yn ei farn o oedd Glyn a Nansi Maent yn helpu'r clwb enfawr ym mhob un." John Trefor Roberts o Jones mewn amryw o ffyrdd ar Roedd o hefyd yn Fodfari a redodd y clwb ddyddiau gemau, ac yn benderfynol iawn o beidio pan oedd chwaraewyr fel Yn ystod un o gemau ystod yr haf, mae Glyn bob â methu unrhyw gêm, Robin Argent a Campbell diweddar CPD Dinbych yn amser yn brysur yn "Buaswn i'n mynd i siop Roberts yn chwarae yn erbyn Caersws, cymerodd peintio'r pyst yn barod am Edwards ble roedd yna ystod y 70’au. Pwyllgor y clwb y cyfle i y tymor i ddod. hysbysiad yn gofyn am Ychwanegodd Glyn, wneud y diwrnod yn un enwau unrhyw un oedd "Diolch yn fawr iawn i'r arbennig i Glyn a Nansi, Cyn ymddeol, roedd Nansi eisiau lle ar y bws i wylio'r clwb am y cyflwyniad a'r dau o gefnogwyr mwyaf yn weithiwr gofal a phlant gemau. Fy enw i oedd un rhodd heddiw, roedd o'n ffyddlon y clwb. tra gweithiodd Glyn gyda'r o'r cyntaf ar y rhestr bob gwbl annisgwyl. Roedd Gwasanaeth Ambiwlans Cyflwynodd Lywydd y clwb tro!" Nansi a minnau wrth ein am 30 mlynedd. Roedd o dlws i'r ddau a thusw o Mae'n cofio pan symudodd boddau, ac roedd gweld hefyd yn gweithio fel flodau i ddiolch iddynt am y Clwb i chwarae eu Dinbych yn ennill hefyd yn gwirfoddolwr ar gyfer St. eu cefnogaeth dros y gemau yn ardal Ffordd wych." John's ac, ar un adeg, blynyddoedd ac wrth Ystrad ac i'r cae sydd Ymatebodd y Clwb, "Diolch Glyn oedd yr unig iddynt ddathlu 60 mlynedd bellach yn cael ei adnabod yn arbennig i chi am eich wirfoddolwr oedd yn gallu o briodas hefyd. Roedd y fel y 'Rec'. "Roedd holl gefnogaeth dros y dreifio! Wedi 13 mlynedd o tlws wedi'i ysgythru â'r cannoedd o bobl yn dod i blynyddoedd. Rydym ni wir weithio gyda'r Gwasanaeth geiriau: wylio'r gemau, yn enwedig yn ei werthfawrogi." Ambiwlans, daeth yn gan nad oedd bobl leol llun ar y cefn "I'n cefnogwyr mwyaf Swyddog Orsaf ar ardal bryd hynny yn tueddu i ffyddlon, Glyn a Nansi ar Dinbych, Rhuthun, Corwen deithio i fynd i wylio'r ddathliad pen-blwydd eich a Cherrigydrudion a bu’n clybiau mawr fel Lerpwl a priodas o 60 mlynedd gan gweithio yno am 17 Man.U." bawb o Glwb Pêl-droed mlynedd arall cyn Daeth Glyn yn aelod o HYSBYSEBION Y Dinbych." ymddeol. Bwyllgor y Clwb am 6 BIGWN mlynedd a bryd hynny, y Eglurodd Glyn iddo wylio ei 4cm x 4cm: £3 Mae'r cwpl yn byw yn pwyllgor oedd yn dewis y gêm gyntaf o bêl-droed yn 9cm x 4cm: £6 Ninbych ac mae ganddyn y 40’au hwyr yn fachgen tîm. "Treuliom ni oes yn nhw dri o blant, saith o dadlau dros safleoedd y 9cm x 7cm: £10 15 mlwydd oed. Roedd o Chwarter tudalen: £15 wyrion ac wyresau a saith wrthi'n beicio o Ddinbych i chwaraewyr. Roedd o or-ðyrion a gor-wyresau Landyrnog pan glywodd o Popsey Griffiths yn Hanner tudalen: £25 gydag un arall ar y ffordd chwaraewr ifanc iawn ar y Tudalen lawn: £50 dwrw a thorf fawr yn dod o hefyd. gyfeiriad Trewen ac felly pryd, ac roedd ei dad Am fwy o wybodaeth, aeth i edrych. CPD hefyd ar y pwyllgor, felly Mae Glyn, sy'n 84 mlwydd Dinbych oedd yno yn fyw i unrhyw un awgrymu cysylltwch â oed, a Nansi, sy'n 81 chwarae yn erbyn ei fod wedi cael gêm sâl yr Sian Jones mlwydd oed wedi cefnogi Newmarket mewn gêm wythnos flaenorol! Ond Dinbych ers oedden nhw'n 01745 812214 gwpan. O'r eiliad honno, wedi dweud hynny, roedd ifanc a, hyd heddiw, maen roedd o wedi ei swyno gan o'n chwaraewr arbennig." russelljones9 nhw'n dal i deithio i lefydd bêl-droed. Dywedodd, Nid oedd gan y clwb reolwr @talktalk.net fel Porthmadog a yn ei ddyddiau cynnar ac

Y Bigwn 20

Jeff Jenkins, Terry Bryer, Bob Neale a Tegid Phillips Clwyd Williams yn cyflwyno’r rhoddion i Glyn a Nansi.

Kristian Pierce sydd wedi sgorio ddwywaith Eisiau llenwi yn ystod dwy gêm ddiwethaf Dinbych. hosan ‘Dolig? Ar gael i’w brynu mewn siopau cymraeg lleol am £8 neu ebostiwch [email protected] Elw tuag at elusennau cymreig

Sioe Nadolig ysgol Twm o'r Nant “Cerdyn Nadolig GOLYGYDD Chwefror: Berwyn Roberts, Felin Ganol, Ffordd Ystrad, Dinbych LL16 4RL 812672

Cyhoeddwyd gan: Gymdeithas y Bigwn Cysodwyd gan Hywel Evans ac Argraffwyd gan Wasg Helygain