POMOCY SPOŁECZNEJ Nr 4 Listopad 2016

BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ Nr 4 Listopad 2016

W tym numerze: Partycypacyjny model zarządzania – szansa czy utopia? Trzecia część artykułu Miesiąc pracowników pomocy społecznej

o już drugi rok ści, doradcy zawodowi, socjoterapeuci, specjaliści od or- wydawania na- ganizacji pomocy społecznej. Cały ten mechanizm może Tszego Biuletynu „Bli- dobrze funkcjonować jedynie przy współpracy i partner- żej Pomocy Społecz- stwie, o czym w kolejnym artykule na temat partycypacji. nej”. Cieszę się, że możemy w taki spo- Dużo ostatnio mówi się o agresji w życiu codziennym sób komunikować się (rodzina, szkoła, praca, stadiony, ulica itd.), a przecież na tematy związane jest tak wspaniałe narzędzie jak trening zastępowania z polityką społeczną w powiecie krotoszyńskim. Mam agresji, który może przejść każdy w celu podniesienia nadzieję, że zawarte w kolejnym numerze artykuły i rela- swoich kompetencji społecznych. O tym właśnie pisze cje wzbudzą Państwa zainteresowanie. Anna Rowicka. Aktywność pracowników to podsta- wa rozwoju i rozbudowy sieci narzędzi wspierających W tym szczególnym okresie Święta Pracowników Pomo- mieszkańców powiatu krotoszyńskiego, ale to również cy Społecznej to czas na analizy, podsumowania, radości sygnał nowych rozwiązań pomocy społecznej. Myślę, że z dobrze wykonanej pracy ale również dylematy etycz- relacje z aktywnego udziału Pauliny Jaworskiej – Andry- ne pojawiające się głównie podczas wykonywania pracy szewskiej w ogólnopolskich konferencjach naukowych, socjalnej, ponieważ wymaga ona ciągłego podejmowa- będą interesującym materiałem naukowym. Joanna Si- nia decyzji i ponoszenia za nie odpowiedzialności. Ich kora – koordynator projektu Globalny problem, lokalne podłożem jest konflikt norm i wartości, który pojawia rozwiązania, przedstawia główne założenia programu się podczas interakcji z drugim człowiekiem. Ciekawym wspierającego lokalny system przeciwdziałania przemo- zaproszeniem do dyskusji na temat dylematów w pomocy w rodzinie. cy społecznej jest książka „Współczesne tendencje w pomocy społecznej i pracy socjalnej”, autorstwa Mirosława Mnóstwo relacji z wydarzeń związanych z Dniami Rodzi- Grewińskiego i Jerzego Krzyszkowskiego. Autorzy na cielstwa Zastępczego, wyjazdem dzieci na kolonie dzięki podstawie badań i analiz, zastanawiali się nad licznymi wsparciu Lions Club, partnerskich projektów dla senio- dylematami jakie istnieją oraz wyzwaniami, które okre- rów, rozszerzenia partnerstwa na rzecz rozwoju ekono- ślili w dekalogu zagadnień. Mam nadzieję, że pracownicy mii społecznej w powiecie krotoszyńskim dzięki pomocy pomocy społecznej zapoznali się z tym ciekawym opra- Fundacji im. Królowej Polski św. Jadwigi z Puszczykowa, cowaniem i w określonej perspektywie czasowej będzie- to kolejne przykłady zmian w pomocy społecznej. Życzę my mogli dyskutować w odniesieniu do naszej lokalnej dobrej przygody z Biuletynem Bliżej pomocy społecz- polityki społecznej. nej. Dzisiaj pomoc społeczna to system wielu usług społecz- Andrzej Piotrowski nych, za którymi stoją pracownicy socjalni, asystenci rodzinni, koordynatorzy pieczy zastępczej, terapeuci rodzinni, terapeuci zajęciowi , psychologowie, pedagodzy, prawnicy, lokalni animatorzy społeczni, rehabilitanci, opiekunki, asystenci osób niepełnosprawnych, ekonomi-

Zespół redakcyjny Autorzy artykułów: Zdjęcia: Zuzanna Nadzieja Paulina Jaworska – Andryszewska, Joanna Sikora, Opracowanie graficzne: Jakub Piotrowski Anita Głód, Druk: Dział Poligrafii Zakładu Aktywności Anna Rowicka, Bliżej Zawodowej w Koźminie Wlkp. POMOCY SPOŁECZNEJ Zuzanna Nadzieja, Monika Dąbrowska, Nr 4 Listopad 2016 Juliusz Poczta, Dominik Radwański, Redaktor naczelny: Andrzej Piotrowski Andrzej Piotrowski. pcpr.krotoszyn@gmail.com BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ

BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ W tym numerze:

TEMAT Z OKŁADKI RELACJA

2 Partycypacyjny model zarządzania 16 „Senior z inicjatywą” w 2016 roku – szansa czy utopia? Część 3.

Na zdjęciu: Przedstawiciele samorządów: Burmistrz Zdun Tomasz Na zdjęciu: Uczestnicy i widzowie Przeglądu „Senior z inicjatywą” Chudy, Burmistrz Sulmierzyc Dariusz Dębicki, Wójt Rozdrażewa Mariusz Dymarski, Dyrektor Bolsius Polska Sp. z o.o. Jacek Więcek

6 Myśl globalnie, działaj lokalnie 15 Kolonie letnie z Lions Club Krotoszyn

9 Trening Zastępowania Agresji 18„Akademia Piękna” „Ruszaj się Człowieku Trzeciego Wieku” Projekty realizowane przez Stowarzyszenie „Uniwer- RELACJA sytet Trzeciego Wieku” w Krotoszynie 11 Czynne doświadczenia na ogólnopolskich konferencjach Relacja z konferencji pt.: „Depresja i co dalej?” Relacja z 45 Zjazdu Psychiatrów Polskich pt.: „Czło- wiek i rodzina a zdrowie psychiczne”

12 Podmioty ekonomii społecznej szansą dla aktywnej polityki społecznej w powiecie krotoszyńskim

13 Dni ekonomii społecznej 2016 Warsztaty taneczne Projekt aktywizujący osoby bezrobotne Program stażowy w Spółdzielni Socjalnej „Vivo” w Koźminie Wlkp. PROJEKT 14 XII Powiatowe Dni Rodzicielstwa Zastęp- 19 Globalny problem, lokalne rozwiązania czego

Zdjęcie na okładce: Grand Prix w kategorii Zespoły Przeglądu „Senior z Inicjatywą” 2016

3 Partycypacyjny model zarządzania – szansa czy utopia? Część 3.

Andrzej Piotrowski Dyrektor PCPR w Krotoszynie Pełna partycypacja w zarządzaniu to fenomen opisywany przez Grahama i Titusa, którzy już w latach siedemdziesiątych XX wieku, zauważali totalny i wszechobecny charakter uczestnictwa, używając określenia „Total Participation”- co tłumaczymy jako pełną partycypację.

Wyjątkowość tego podejścia koncen- i ponoszenie współodpowiedzialności funkcjonowanie firmy oraz współodpo- truje się na tym, że partycypacja nie jest w procesie pracy. Partycypacja pra- wiedzialność za jej rozwój i przyszłość. w nim postrzegana jako opcja, lecz jako cowników w zarządzaniu przejawia się Formowanie partycypacji w przedsię- cecha definicyjna człowieka, obejmując stopniowym odstępowaniem od zasady biorstwie już u samych podstaw wy- wszystkich bez wyjątku pracowników. jednoosobowego kierownictwa oraz maga dostosowania struktury firmy do Taki sposób patrzenia na człowieka związanej z nią zasady centralizacji de- wdrażanego systemu z zachowaniem jest podstawą wszechobecności uczest- cyzji. odpowiednich proporcji hierarchiczne- nictwa. Stosowanie pełnej partycypacji go i synergetycznego kierowania orga- różni się od innych form zarządzania Autorzy wielu prac z dziedziny zarzą- nizacją. Bardzo rozpowszechnioną jest w założeniach, jakie czynią na temat in- dzania, różnie postrzegają i tym samym definicja podana przez B. Błaszczyk , nych ludzi. różnie definiują partycypację. V.H. Vro- która mówi, że: „Partycypacja pracow- om określa ją jako „proces wspólnego nicza to uczestniczenie nie tylko w pro- Pierwszym założeniem jest uznanie, podejmowania decyzji przez dwie lub cesach realnych organizacji, ale również że każdy człowiek jest całkowicie wol- więcej stron, w którym decyzje mają w procesach regulacyjnych”. Takie uję- ny, co sprawia, że nie można nikomu wpływ na przyszłą sytuację tych, którzy cie wymaga naruszenia tradycyjnych nic kazać zrobić ani nikogo do niczego je podjęli”. Istotą tej definicji jest praca struktur hierarchicznych i rezygnacji przymusić. Uznanie wolności pracow- zespołowa, współdziałanie wielu zain- ze sztywnego podziału na kierujących nika prowadzi do używania argumen- teresowanych podmiotów. Podejście i wykonawców. tów, przekonywania, dyskusji, pytania procesowe w partycypacji prezentują o zdanie, czyli do traktowania drugiego David E. Guest i Derek Fatchett, defi- Analizując poszczególne definicje człowieka, bez względu na jego pozycję niujący partycypację jako„każdy proces partycypacji pracowniczej, można w organizacji, bardziej jako partnera poprzez który osoba lub grupa osób jednoznacznie stwierdzić, że oprócz niż zwykłego najemnika. Taki sposób określa (czyli wpływa intencjonalnie), podstawowej funkcji upodmiotowie- relacji uruchamia u pracownika me- co inna osoba lub grupa ma robić” . K. nia człowieka w procesie pracy, niesie chanizm poczucia wywierania wpływu Zimniewicz określa partycypację jako ze sobą inne wartości, które jak pisze na rzeczywistość – zwany sprawczością. „wynikające z podziału władzy bezpo- T. Mendel uznać można za czynniki Bez sprawczości nie można mówić o za- średnie oddziaływanie na siebie (w wa- wzmagające lub osłabiające poziom angażowaniu i odpowiedzialności. runkach zaufania, tolerancji i współ- partycypacji pracowniczej. Wśród tych pracy) różnych szczebli zarządzania wartości autor wymienia: Drugim założeniem jest skupianie się w dążeniu do uzyskania wzajemnych 1. Wspólne wywieranie wpływu, nie na tym, kim lub czym człowiek jest akceptacji celów i prowadzonych dzia- które poszerza bazę rządzenia, w tej chwili, ale na tym, kim może się łań, na podstawie wymiany informacji począwszy od informowania pra- stać. W organizacji zarządzanej przy i komunikacji”. cowników o podjętych decyzjach, pełnej partycypacji każdy pracownik a skończywszy na podejmowaniu ma poczucie ogromnych możliwości Idea partycypacji pracowniczej zasa- decyzji w całości przez grupę. wzrostu i rozwoju. Świadomość tych dza się na decentralizacji zarządzania 2. Zróżnicowanie ról, to podkreślenie podstawowych założeń zarządzania i wzroście zaangażowania pracowników zwiększenia elastyczności organi- przy pełnej partycypacji pokazuje, jak w sprawy firmy poprzez kierowanie, zacji. Niektóre techniki partycy- zasadniczo różnią się one od zarządza- uzgadnianie, delegowanie uprawnień, pacji, dają pracownikom umiejęt- nia konwencjonalnego, opartego na co ma na celu podniesienie efektywno- ności wspólnego rozwiązywania przedmiotowym traktowaniu pracow- ści działania przedsiębiorstwa. Pracow- zadań i włączania się do procesu ników. Tabela 1 zawiera jedynie uprosz- nicy w takiej organizacji mają szansę decyzyjnego. czone porównanie podstawowych na przejawianie inicjatyw, aktywności, 3. Wielostronne stosunki informacyj- aspektów pełnej partycypacji w zarzą- zgłaszania pomysłów, formułowania ne zachodzące między uczestnika- dzaniu oraz zarządzania konwencjo- konstruktywnej krytyki rozwiązań, pro- mi organizacji. nalnego. Stosowanie partycypacyjnego ponowanie własnych alternatywnych 4. Negocjacje, jako jedna z podstawo- modelu zarządzania ma umożliwić propozycji, czego efektem jest zwięk- wych wartości zarządzania party- pracownikom podejmowanie inicjatyw szenie ich świadomości wpływu na cypacyjnego.

4 BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ

5. Zmiana orientacji kierownictwa i podstawowych komórek organi- • Udział przedstawicieli pracowni- z indywiduum na grupę. zacyjnych aż do poziomu najwyż- ków w radach przedsiębiorstwa. 6. Zaspokajanie potrzeb wyższego szego kierownictwa czyli rad nad- • Udział organizacji związkowych rzędu, zarówno podwładnych, jak zorczych oraz zarządu /. w zarządzaniu przedsiębiorstwem. i przełożonych. 2. Partycypacja pośrednia czyli udział ■/ cdn / pracowników w procesach zarząd- Teoretycy tematu wyróżniają dwa pod- czych organizacji za pośrednic- Literatura stawowe typy partycypacji: twem wybieranych przedstawicieli. 1. Partycypacja bezpośrednia okre- Reprezentują oni wszystkich pra- R. Stocki, P. Prokopowicz, G. Żmuda, Pełna par- ślana w formule bezpośredniego cowników, podejmując decyzje na tycypacja w zarządzaniu, Kraków 2008 udziału pracowników w procesie różnych szczeblach, o czym pisze T. Mendel, Partycypacja w zarządzaniu przygotowania i podejmowania Barbara Błaszczyk, wyróżniając K. Zimniewicz, Techniki zarządzania, PWE, decyzji. W rzeczywistości to udział następujące formy partycypacji po- Warszawa wszystkich pracowników w zebra- średniej: Barbara Błaszczyk, Uczestnictwo pracowników niach, zgromadzeniach na różnych • Udział reprezentacji pracowników szczeblach zarządzania przedsię- w zarządzaniu przedsiębiorstwami w krajach w głównych organach zarządzania Europy zachodniej, PWE, Warszawa 1988 biorstwem /począwszy od szczebli przedsiębiorstwem. najniższych czyli grup roboczych

Porównanie podstawowych aspektów pełnej partycypacji w zarządzaniu oraz zarządzania konwencjonalnego

Aspekty funkcjonow- Pełna partycypacja Zarządzanie konwencjonalne ania organizacji w zarządzaniu

Status Osoba w pełni uczestnicząca Zasób organizacji

Odpowiedzialność Za zadania, za siebie, za zespół i za całą firmę Za siebie i za swoje zadania

Podejmowanie decyzji Tylko dla kompetentnych w danym obszarze Tylko dla menedżerów

Rozwój Zrównoważony z interesami firmy i osoby Zależny od interesu firmy

Relacja praca - dom Równowaga ważna ze względu na osobę Równowaga ważna ze względu na efektywność pracy

Awans Opcjonalny, zależny od chęci rozwoju Konieczny do wzrostu wynagrodzenia i realizowania własnych ambicji

System motywacyjny Zakłada, że najlepszy sposób motywowania wynika Zakłada, że najlepszy sposób motywowania z rozumienia sensu własnej pracy, odpowiedzialności, to chęć uzyskania nagród zewnętrznych sprawczości i decyzyjności w firmie oraz dostrzegania rezul- i (lub) uniknięcia kar tatów własnych działań

Edukacja i rozwój Zrównoważenie rozwoju indywidualnego i interesów firmy, Tylko edukacja niezbędna do popraw- konkurowanie przez ekspertyzę, jak najpełniejsza edukacja nego wykonywania zadań i utrzymania we wszystkich obszarach efektywności indywidualnej

System wynagrodzeń Indywidualne wynagrodzenie zależne od sukcesów firmy, Płace rozumiane jako koszt firmy, który należy płace nie są rozumiane jako koszt – wynikają z obopólnego maksymalnie ograniczać – wysokość zależna wypełnienia kontraktu od indywidualnego poziomu wykonania

Informacje zwrotne Mają za zadanie pokazać pracownikom sens ich działań, Mają za zadanie pokazać, co pracownik ich znaczenie dla organizacji i innych pracowników, zrobił źle lub dobrze, rzadkie ad hoc, nie niezwiązane z oceną ani z systemem wynagrodzeń mające charakteru systemowego

System ocen Oceny nigdy indywidualne, ewentualnie grupowe, doko- Ma za zadanie pokazać, nywane przez „ rynek” na podstawie obiektywnego wyniku co pracownik zrobił źle lub dobrze, podsta- w liczbach wa do rozwoju często powiązana z systemem wynagrodzeń

Relacje z otoczeniem Organizacja w pełni otwarta, całkowita partycypacja Półprzepuszczalne granice, brak pełnej par- zewnętrznym klientów i partnerów biznesowych, budowanie lojalności tycypacji klientów i partnerów biznesowych, i zaufania opartego na jawności i rzetelnej współpracy współpraca oparta na ograniczonym Źródło: R. Stocki, P. Prokopowicz, G. Żmuda, Pełna partycypacja w zarządzaniu, Kraków 2008, s. 25

5 Myśl globalnie, działaj lokalnie

Joanna Sikora Psycholog PCPR w Krotoszynie Przemoc nie zawsze łamie prawo karne, ale zawsze narusza prawa drugiego czło- wieka. Jest naruszeniem niezbywalnych praw człowieka.

rzemoc w rodzinie jest za- zane niezwłocznie zawiadomić • uchylanie się od obowiązku Pgadnieniem bardzo szerokim. o tym prokuraturę lub policję. Za- alimentacyjnego, Mówiąc o przemocy wobec człon- niechanie tego obowiązku może • porzucanie małoletniego lub ka rodziny mam na myśli różne skutkować odpowiedzialnością osoby nieporadnej, zachowania i działania, narusza- karną. Także osoby, które pełnią • uprowadzanie lub zatrzymanie jące prawa i dobra drugiej oso- w ramach swoich obowiązków za- małoletniego wbrew woli osoby, powodujące u niej cierpienia dania służbowe mają obowiązek by powołanej do opieki, i szkody. Mogą to być przypadki powiadomienia policji lub proku- ciężkich przestępstw związanych ratury w przypadku podejrzenia • naruszanie nietykalności cie- z pobiciem członka rodziny czy o popełnieniu przestępstwa z uży- lesnej, gwałtem na nim, lecz także zacho- ciem przemocy wobec członków • kradzież na rzecz osoby naj- wania, które nie są przestępstwem, rodziny. Ponadto każdy dowie- bliższej, ale naruszają prawa drugiej osoby, dziawszy się o popełnieniu prze- • niszczenie mienia. np. prawo do odpoczynku, do wła- stępstwa ściganego z urzędu ma snego zdania, do samostanowienia społeczny obowiązek zawiadomić Na terenie państwa polskiego pro- o sobie, do godności i szacunku. o tym prokuraturę lub policję. Jed- fesjonalna pomoc osobom do- Jedną z charakterystycznych cech nak w tym wypadku ze względu znającym przemocy w rodzinie przemocy jest dysproporcja sił na brak sankcji prawnych i status świadczona jest przede wszyst- między ofiarą a sprawcą. obowiązku społecznego niewypeł- kim przez Specjalistyczne Ośrod- nienie tych zapisów nie pociąga za ki Wsparcia dla Ofiar Przemocy Przemoc nie zawsze łamie prawo sobą konsekwencji . w Rodzinie. Podstawowym zada- karne, ale zawsze narusza prawa niem Specjalistycznych Ośrodków drugiego człowieka. Jest narusze- Zgodnie z Kodeksem karnym ka- Wsparcia jest zapewnienie schro- niem niezbywalnych praw czło- rze podlegają następujące czyny nienia ofierze przemocy w rodzi- wieka takich jak: popełniane w rodzinach: nie oraz dzieciom pozostającym • prawo do głoszenia swoich po- • pozostawianie osoby, wzglę- pod jej opieką (bez skierowania glądów i opinii, dem której jest się zobowiąza- i bez względu na dochód, przez • prawo każdego człowieka do nym do opieki, w sytuacjach okres do trzech miesięcy z moż- uznawania wszędzie jego pod- zagrażających bezpośrednio liwością przedłużenia) oraz nie- miotowości prawnej, jej życiu lub zdrowiu, zbędnej pomocy socjalnej służą- cej zaspokojeniu podstawowych • zakaz stosowania tortur, nie- • groźby popełnienia przestęp- potrzeb egzystencjalnych. Kiedy ludzkiego lub poniżającego stwa na szkodę najbliższych, potrzeby najniższego rzędu zo- traktowania i karania, • zmuszanie do określonych za- stają zaspokojone, klient dąży do chowań seksualnych, • zakaz trzymania człowieka dalszego rozwoju poprzez udział w niewolnictwie lub poddań- • gwałt, nakłanianie i zmusza- w oferowanych formach pomocy stwie. nie do czynów nierządnych (treningach, warsztatach, grupie przy wykorzystaniu stosunku wsparcia oraz terapii indywidual- Według polskiego prawa prze- zależności, nej ukierunkowanej na wsparcie moc wobec najbliższych jest prze- • dopuszczanie się czynu lubież- oraz nabycie umiejętności ochro- stępstwem ściganym z urzędu. nego względem osoby poniżej ny przed osobą stosującą przemoc Wszystkie instytucje państwowe 15 lat, w rodzinie). W celu dostosowania i samorządowe, które w związku zakresu pomocy do sytuacji oraz ze swą działalnością dowiedzia- • znęcanie się psychiczne lub fi- potrzeb ofiar przemocy w rodzinie ły się o popełnieniu przestępstwa zyczne, specjalistyczny ośrodek wsparcia ściganego z urzędu, są zobowią- • rozpijanie małoletniego, współpracuje z instytucjami zaj-

6 BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ mującymi się przeciwdziałaniem chu. Dla niektórych pewnie tak. Linia” podjęło się zorganizowania przemocy w rodzinie, prowadzi Jednak prowadzone badania wska- takiej pomocy. Działania obejmo- działanie ewaluacyjne efektów zują, że ZEA w rankingu krajów wały znalezienie miejsca schronie- swojej działalności oraz monito- łamiących prawa kobiet zajmu- nia dla kobiety i jej trojga dzieci, ruje sytuację osób przebywają- ją 13 miejsce. Emiraty Arabskie a także opiekę od momentu wylą- cych w SOW przez pół roku po są krajem muzułmańskim, gdzie dowania na lotnisku w Warszawie, jego opuszczeniu. Poprzez uczest- oprócz prawa cywilnego stosowa- aż do odjazdu pociągiem do Spe- nictwo w oferowanych formach ne jest także prawo szariatu. cjalistycznego Ośrodka Wsparcia pomocy następuje wewnętrz- w Zdunach k. Krotoszyna – doce- ny rozwój osób przebywających W Dubaju kobiety mają dodatko- lowego miejsca schronienia. w placówce, co zachęca je do coraz we prawa. W urzędach i bankach szerszego uczestnictwa w życiu mają możliwość korzystania z do- Pani Agata wraz z mężem przy- społecznym. Oferowane formy po- datkowych okienek specjalnie dla jechała do Dubaju w 2000 roku mocy stają się coraz bardziej do- kobiet. W środkach komunikacji celem osiedlenia. Małżonkowie stępne, a chęć skorzystania z nich miejskiej mogą korzystać ze spe- kupili tam mieszkanie, otwarli coraz większa. cjalnych miejsc siedzących. Jednak firmę sprzątającą i zamierzali to- oprócz praw i udogodnień mają czyć spokojne życie. Po krótkim Problem przemocy pewne ograniczenia. Dla przykła- czasie mąż klientki doprowadził du – żeby wydostać z tymczaso- firmę do bankructwa, sprzedał jest powszechny wego aresztu osobę, należy złożyć mieszkanie w Dubaju nie infor- nie tylko na terenie paszport (jako kaucję) mężczy- mując o tym żony i z pieniędzmi zny posiadającego wizę rezydenta wyjechał z kraju. Przez kolejne 3 państwa polskiego, Emiratów. Taki sam paszport ko- lata kobieta ciężko pracowała, by ale osiąga global- biety nie wystarczy do wydobycia spłacić zadłużenie pozostawio- ne rozmiary. osoby z aresztu. Żony w Emiratach ne przez męża. Na rynku arab- podlegają woli męża. Potomstwo skim zaczął jej pomagać młody Mimo rozwoju cywilizacji nadal w wypadku rozwodu także pozo- mężczyzna, obywatel tamtego kraje arabskie przodują w łama- staje z mężczyzną (w większości kraju, z którym się zaprzyjaźni- niu praw kobiet. W niektórych wypadków – wpływ na to może ła. W 2005 roku Agata i Abdulla krajach powszechnie dostępne są mieć wiek dziecka). To mąż okre- wzięli ślub, który jest nieważny poradniki, w których mężowie śla zakres wolności kobiety, czy- w Polsce. Z tego związku urodziły mogą przeczytać, jak można sku- li to, co żonie wolno, a czego nie się trzy córki: Mahra, Maha i Mira. tecznie i bezpiecznie bić swoją wolno. Jak w takich warunkach Dobre relacje łączące małżonków żonę. Wiele kobiet nie może znieść funkcjonuje kobieta pochodząca z czasem zaczęły się psuć. Po 4 tortur, jakie im się zadaje. Są tak z liberalnego kraju, której nagle latach małżeństwa mężczyzna po zdesperowane, że decydują się na zostaje ograniczony zakres wolno- raz pierwszy pobił swoją żonę. samopodpalenie w celu odebrania ści i dostęp do wszelkich publicz- Kobieta zgłosiła fakt na policji sobie życia lub w celu trafienia do nych dóbr? Jedną z takich kobiet oraz skontaktowała się z fundacją szpitala, który może udzielić im jest Agata, której poprzez kontakt działającą i pomagającą kobietom schronienia. z Ambasadą, Departamentem i dzieciom – ofiarom przemocy. Konsularnym Ministerstwa Spraw Małżonkowie podpisali kontrakt, Zjednoczone Emiraty Arabskie Zagranicznych i Ogólnopolskim który mówił o właściwym trak- to szybko rozwijające się i najbo- Pogotowiem dla Ofiar Przemocy towaniu żony. Przez pewien czas gatsze państwo Azji Zachodniej. w Rodzinie „Niebieska Linia” uda- był on respektowany przez męża. Przemysł ZEA opiera się głów- je się opuścić Dubaj. Sytuacja uległa pogorszeniu, kiedy nie na wydobyciu ropy naftowej. małżonkowie przeprowadzili się Ważną rolę w gospodarce kraju W lipcu 2013 r. do Ogólnopolskie- do nowego domu, gdzie wspólnie odgrywa również turystyka. ZEA go Pogotowia dla Ofiar Przemo- z nimi zamieszkali rodzice męża posiadają dużą liczbę luksusowych cy w Rodzinie „Niebieska Linia” i druga żona z dziećmi. Mąż wraz hoteli. Coraz więcej pieniędzy jest zwrócił się Departament Konsu- z pozostałymi członkami rodzi- przeznaczanych na rozwój sportu, larny Ministerstwa Spraw Zagra- ny coraz częściej zaczął stosować turystyki i bankowości. nicznych z pytaniem o możliwo- wobec Agaty i ich wspólnych có- ści udzielenia pomocy kobiecie rek przemoc fizyczną, psychiczną W kraju nie ma podatków i ceł. doznającej przemocy w jednym i ekonomiczną. Kobieta poświę- Wielki handel i banki sprawiły, że z krajów arabskich. Ponieważ oso- ciła się wychowaniu dzieci, nie kraj stał się usługowym zapleczem ba ta chciała wrócić do Polski, miała jednak żadnego dochodu, Bliskiego Wschodu. Można po- a nie miała tu żadnego zaplecza mąż dawał jej bardzo niskie kie- myśleć, że Zjednoczone Emiraty – mieszkania, pieniędzy, pomoc- szonkowe. Duży wpływ na finanse Arabskie to „raj na ziemi”, gdzie nej rodziny. Pogotowie „Niebieska mężczyzny miała jego druga żona. życie upływa w luksusie i przepy-

7 Pewnego dnia kobieta w tajemni- wanie zakończyło się przyjęciem zawsze będą obecne w jej życiu, cy przed mężem skontaktowała się przez dziewczynki chrztu św. pod mimo dzielącej ich odległości kil- z Ambasadą RP w Dubaju, która koniec pobytu w ośrodku. Rodzi- ku tysięcy kilometrów. pokierowała sprawę poprzez Mi- cami chrzestnymi zostali pracow- nisterstwo Spraw Zagranicznych nicy Specjalistycznego Ośrodka Na dzień dzisiejszy patrząc z per- do Ogólnopolskiego Pogotowia Wsparcia oraz Szkoły Podstawo- spektywy niespełna dwóch lat je- dla Ofiar Przemocy w Rodzinie wej. W trakcie pobytu w ośrod- stem spokojna o bezpieczeństwo „Niebieska Linia”. Przez cały czas ku kobieta otrzymywała pomoc Agaty i jej córek, mimo iż począt- kobieta odkładała pieniądze na bi- finansową z Miejsko-Gminne- kowo informacja o powrocie wy- lety lotnicze, sprzedała w tym celu go Ośrodka Pomocy Społecznej. woływała mnóstwo obaw. Obecnie wiele wartościowych rzeczy oso- W toku podejmowanych działań utrzymujemy regularny kontakt bistych. Kiedy w końcu udało jej interwencyjno-terapeutycznych poprzez komunikatory interne- się uzbierać wystarczającą kwotę okazało się, że dla pani Agaty do- towe typu skype, WhatsApp. Ko- wyjechała z Dubaju pod pretek- bro drugiego człowieka jest war- bieta jest zadowolona z powrotu, stem spędzenia w Polsce wakacji. tością nadrzędną, a opuszczony mieszka z córkami, ma zapewnio- Mąż był przekonany, że za bilety budynek nadzieją na lepsze życie ną opiekę oraz wsparcie finanso- zapłaciła rodzina Agaty, wiedział, jednej z jej przyjaciółek, poznanej we ze strony służb pomocowych. że Polska to jest jej rodzinny kraj. w placówce. Dwie przypadkowo Dziewczynki utrzymują regular- poznane kobiety, w podobnym ny kontakt z ojcem na zasadach, W wyniku współpracy instytucji wieku, o podobnych doświad- które zostały wypracowane po ich na szczeblu globalnym i lokal- czeniach postanowiły zawalczyć powrocie do Zjednoczonych Emi- nym kobieta i jej córki w Specja- o remont i adaptację zniszczonego, ratów Arabskich. listycznym Ośrodku Wsparcia dla opuszczonego budynku znajdują- Ofiar Przemocy w Rodzinie zosta- Powyższy przykład pokazuje, że cego się na terenie Zdun. Wzajem- przemoc w rodzinie jest proble- ły otoczone kompleksową opieką ne zaangażowanie i współpraca i pomocą, dzięki czemu mogły re- mem o zasięgu globalnym. Nato- klientek przebywających w SOW miast pozytywne efekty działań alizować swoje plany i marzenia. w poszukiwania lokalnych spon- Dziewczynki rozpoczęły naukę pomocowych są rezultatem współ- sorów i ludzi chętnych do pomocy pracy z instytucjami pozostający- w polskim systemie edukacyjnym. przyniosło pozytywne rezultaty. Zostały dla nich zorganizowane mi w systemie wsparcia społecz- Na skutek współpracy z MGOPS, nego, a także pełnej akceptacji specjalne dodatkowe zajęcia z ję- policją, Szkołą Podstawową, Para- zyka polskiego ze względu na słabe drugiego człowieka, jego wartości, fią pw. Św. Jana Chrzciciela, bur- kultury, tradycji i religii. ■ zdolności komunikacyjne. Ponad- mistrzem i fundatorami opusz- to w wyniku współpracy z lokalną czony budynek stał się pięknym Szkołą Podstawową mogły nieod- dwupokojowym mieszkaniem Literatura płatnie uczestniczyć we wszelkich oraz oazą bezpieczeństwa i spo- J. Różyńska: Przemoc wobec kobiet w rodzinie, dodatkowych zajęciach typu tańce koju. Do chwili obecnej jest miej- [w:] Niezbędnik pracownika socjalnego. Warsza- czy karate. Otrzymały bezpłatnie scem zamieszkania jednej z kobiet wa 2007, s. 8. podręczniki oraz dostęp do wszel- i jej dwójki dzieci. kich dodatkowych form dydak- K. Michalska, D. Jaszczak-Kuźmińska: Przemoc tycznych. Kiedy kobieta przybyła Natomiast Pani Agata po 10 mie- w rodzinie. Wydawnictwo Edukacyjne PARPA, do SOW jednym z jej marzeń było sięcznym okresie pobytu w SOW Warszawa 2007, s. 32. przyjęcie w przyszłości chrztu św. łączącym się z ogromnym zaan- H. D. Sasal: Przewodnik do procedury interwencji przez jej córki. Podczas pobytu gażowaniem w sprawy drugiego wobec przemocy w rodzinie. Wydawnictwo Edu- w SOW klientka dała się poznać człowieka podjęła decyzję o po- kacyjne PARPA, Warszawa 2005, s. 137. jako osoba aktywna społecznie, wrocie do pierwotnego miejsca Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca dbająca nie tylko o własny rozwój. pobytu – Zjednoczonych Emira- 2004 roku. Chętnie angażowała się w wszel- tów Arabskich. Kobieta otrzymała Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie kie dodatkowe formy aktywności jednak gwarancję bezpieczeństwa z dnia 29 lipca 2005 roku ze zmianami. typu remont placu zabaw, prace ze strony ambasady. Miała sfinan- Rozporządzenie MPiPS z dnia 22 lutego 2011 r. porządkowe na cmentarzu, itp. sowane bilety lotnicze dla siebie w sprawie standardu podstawowych usług świad- Dziewczynki coraz chętniej po- i córek, przygotowane mieszkanie, czonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia znawały polską tradycję, kulturę do którego miała wrócić oraz nie- dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób oraz religię, która niosła za sobą zbędną pomoc socjalną. Opusz- zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych najwięcej pytań. Na wszystkie nur- czając naszą placówkę poinformo- kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno- tujące je pytania, często abstrak- wała, że czas spędzony w Ośrodku -edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc cyjne dla nich, odpowiadał z wiel- dał jej siłę do walki o lepsze życie, w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących ką empatią proboszcz tutejszej nadzieję i wiarę w innych ludzi oddziaływania korekcyjno-edukacyjne. parafii. To obustronne zaangażo- oraz wiedzę, że są osoby, które

8 BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ

Trening Zastępowania Agresji

Anna Rowicka Trener Treningu Zastępowania Agresji

Emocje są wpisane w naszą psychikę i są naturalną częścią naszego życia. Wiele sytuacji w codziennym życiu wywołuje stres, złość i gniew, nad którymi ciężko zapano- wać. Problem pojawia się, gdy w odpowiedzi na silne bodźce emocjonalne człowiek zaczyna zachowywać się agresywnie i wybiera rozwiązania przemocowe. Wówczas sprawa nie jest już taka prosta.

rak kontroli złości może pro- Program znajduje coraz większą nej od grupy i od trenera, jak wadzić do pogorszenia relacji liczbę odbiorców. Udział w nim dobrze i na ile zgodnie zostały Bz bliskimi, utraty pracy, a w skraj- biorą uczniowie szkół podstawo- zastosowane kroki ćwiczonej nych przypadkach do konfliktu wych, gimnazjów, liceów, ośrod- umiejętności, z prawem. Jak sobie radzić, aby nie ków szkolno – wychowawczych, • zachęcaniu uczestników do dopuścić do czarnych scenariuszy? mieszkańcy placówek opiekuńczo przeniesienia treningu do re- Rozwiązaniem może być Trening - wychowawczych i osoby przeby- alnego życia w szkole, w pracy, Zastępowania Agresji. wające w jednostkach penitencjar- w domu, w społeczności. nych. Na przełomie lat 60 i 70 minionego Trening kontroli złości – które- wieku, Albert Bandura (kanadyjski Badania wskazują, iż go celem jest nauczenie hamowa- psycholog) sformułował tezę, że nia złości. Podczas kolejnych sesji zachowania agresywne nie są in- dobrze realizowany uczestnicy są proszeni o opisywanie stynktowne, lecz są nabyte w spo- program ART pozwa- doświadczeń wywołujących gniew- sób bezpośredni lub pośredni. Na la uzyskać trwałą po- ne pobudzenie i odnotowywanie tej podstawie amerykański psy- ich w „Raporcie kontroli złości”. cholog Arnold Goldstain założył, prawę u ponad 80% Następnie uczą się odpowiadać na że skoro zachowań agresywnych uczestników. te sytuacje przy zastosowaniu łań- można się nauczyć, to równie do- cucha zachowań, złożonego z na- brze można się ich oduczyć. Bazu- Program TZA - ART przystosowa- stępujących ogniw: jąc na 30 letnich doświadczeniach ny do polskich realiów składa się z pracy w Instytucie Badań nad z trzech komponentów odpowiada- • identyfikowanie wyzwalaczy: Agresją w Uniwersytecie w Syracu- jących pierwotnej wersji programu: rozpoznawanie zewnętrznych se w Stanach Zjednoczonych razem trening umiejętności społecznych, wydarzeń i wewnętrznych są- ze swoimi współpracownikami trening kontroli złości i trening dów ( myśli), które wywołują stworzył metodę pracy z agresją, wnioskowania moralnego. agresywne reakcje, która okazała się być na tyle uni- Trening umiejętności społecz- • identyfikowanie sygnałów pły- wersalna, aby zastosować ją wobec nych – behawioralny składnik ART, nących z ciała, takich jak na- osób w różnym wieku. Metodą tą który jest systematyczną interwen- pięte mięśnie, zaczerwieniona jest Trening Zastępowania Agresji cją psychoedukacyjną opracowa- twarz, zaciśnięte pięści, które (ART – Aggression Replacement ną w celu nauczenia się zachowań pozwalają zorientować się, że Training). społecznych polegającą na: emocją , którą się odczuwa, jest złość, W Ameryce program ten jest re- • modelowaniu – pokazaniu alizowany w szkołach od 1987 r. przez trenera przykładów za- • używanie reduktorów złości: W związku z dużą efektywnością chowań ( kroków) składających czyli różnych technik służą- szybko rozpowszechnił się w po- się na daną umiejętność, cych obniżeniu poziomu złości, nad 20 innych krajach. Do Polski na przykład: głębokie oddycha- • odgrywaniu ról – krok po kro- trafił w 1999 r., dzięki dr Jackowi nie, liczenie wstecz, wyobraża- ku zgodnie z zasadami ćwiczo- Morawskiemu. Jego Instytut „Ami- nie sobie spokojnej scenerii, ty” realizuje kursy TZA w całym nej umiejętności, • używanie monitów: mówie- kraju oraz szkoli nowych trenerów. • otrzymaniu informacji zwrot-

9 nie do siebie uspokajających jektu „Globalny problem, lokalne społecznymi, które sprawiają im stwierdzeń w rodzaju: „ daj rozwiązania” realizowanym przez najwięcej trudności są: umiejęt- spokój”, „wyluzuj”, „ nic takiego PCPR Krotoszyn na zlecenia Mini- ność skarżenie się (mówienie ko- się nie stało” lub nie wrogie wy- sterstwa Pracy i Polityki Społecznej muś innemu o tym, co nam się nie jaśnianie czyjegoś zachowania, razem z trenerem ART Andrzejem podoba), umiejętność unikania bó- Piotrowskim mieliśmy okazję prze- jek, umiejętność przygotowanie się • myślenie o przyszłości: doko- prowadzić Trening Zastępowania do trudnej rozmowy i umiejętność nywanie oceny prawdopodob- Agresji w dwóch klasach gimna- wyrażania sympatii. nych konsekwencji własnego zjalnych w Krotoszynie. Pierwszą zachowania ( „jeżeli zrobię to, grupą warsztatową objętą została Podsumowując realizację progra- wówczas to może nastąpić póź- młodzież z Gimnazjum nr 2, dru- mu wśród młodzieży gimnazjalnej niej”), gą młodzież z Gimnazjum nr 4. naszego powiatu, mogę z prze- • dokonywanie samooceny: za- W obu przypadkach były to całe konaniem stwierdzić, iż zajęcia stanawianie się, jak dobrze klasy czternastolatków, wskazane te okazały się być zdecydowanie poradziłem sobie w sytuacji przez dyrekcję szkoły. potrzebne. Osoby, które przeszły konfliktowej ( poprzez analizę przez trening zwiększyły kontrolę poszczególnych ogniw kontroli Przygotowując się do zajęć mieli- własnych impulsów, zmniejszyły złości), następnie nagrodzenie śmy świadomość, że jest to grupa ilość zachowań agresywnych oraz się za skuteczne wykonanie wiekowa będąca w burzliwym dla poprawiły swoją komunikację z in- lub poinstruowanie się , co do siebie okresie życia, której cechą, nymi w grupie.■ zmiany wykonania. szczególnie u chłopców może być nieprzewidywalność w wyrażaniu Literatura Wnioskowanie moralne – skład- emocji, mogąca manifestować się Barry Glick, Jonn C. Gibbs, Trening Zastępowa- nik poznawczy treningu, mający szeregiem trudnych zachowań. nia Agresji (ART.), Instytut „Amity” Wydanie na celu podnieść u uczestników trzecie, poprawione i rozszerzone poziom uczciwości, sprawiedliwo- W praktyce na po- ści i skłonić do większego liczenia nad 40 osób, zna- się z potrzebami i prawami innych ludzi. Podczas sesji wnioskowania lazło się tylko kilku moralnego, uczestnicy dyskutują uczestników, którzy o dylematach moralnych dotyczą- cechowali się dużą cych sytuacji występujących w ich życiu, odpowiadając na pytania, agresją słowną, które wymagają osiągnięcia, bar- znacznymi brakami • Trening Zastępowania Agresji dziej uspołecznionego i moralnie umiejętności spo- (ART)® jest znakiem towarow- dojrzalszego sposobu widzenia ym Instytutu Amity®. Aggres- świata. Wnioskowanie moralne łecznych, niedojrza- sion Replacement Training® obejmuje cztery fazy: łością i wycofaniem. i ART® są zarejestrowanymi znakami towarowymi G&G • przedstawienie sytuacji proble- Uczestnicy Ci przeszkadzali w pro- Consultants, LLC, B. Glicka, mowej, wadzeniu zajęć, okazywali brak chronionymi w USA i innych • kultywowanie dojrzałości mo- szacunku, wykazywali wysoki po- krajach, a ART® jest także ralnej, ziom skłonności do zwracania na znakiem towarowym za- siebie uwagi przy jednocześnie ni- rejestrowanym i chronionym w całej Unii Europejskiej. • zmniejszenie opóźnienia skim poczuciu winy. w rozwoju moralnym, Znaki towarowe gwarantują pochodzenie treningów • konsolidowanie dojrzałości Program w obu grupach był jedna- kowy. Młodzież dokonywała auto- od ich Autorów, najwyższą moralnej. jakość i efektywność szkoleń, prezentacji, ustalała wartości dla a także legalność materiałów Każdy z wyżej wymienionych kom- siebie ważne, definiowała pojęcie i pomocy dydaktycznych, ponentów stosowany oddzielnie złości, a następnie przechodziła udostępnianych z poszanow- powoduje zmianę behawioralną przez trzy etapy TZA (przyp. tre- aniem praw własności intele- w obszarze, którego dotyczy. Naj- ning umiejętności społecznych, ktualnej. lepsze efekty w zakresie ograni- trening kontroli złości i trening • Instytut Amity funkcjonuje czania agresywnego zachowania wnioskowania moralnego). jako Centrum Treningu i stosowania przemocy przynosi Zastępowania Agresji (ART)® kombinacja wszystkich trzech czę- Uczestnicy programu poznali style w Polsce i prowadzi kursy ści. komunikacji, nauczyli się budowa- TZA w innych krajach Unii Eu- nia komunikatu odważnego. Mło- ropejskiej, a także na Ukrainie W minionym roku w ramach pro- dzież wskazała, iż umiejętnościami i w Rosji.

10 BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ

RELACJA Czynne doświadczenia na ogólnopolskich konferencjach Paulina Jaworska – Andryszewska Psycholog PCPR w Krotoszynie

Relacja z konferencji pt.: „Depresja i co dalej?” Komentarz od autorki dniach 12-13 lutego 2016 r. w tym wybitnych wykładowców z kra- edług danych Światowej Orga- w Zakopanem odbyła się XXI ju i zagranicy, którzy w swoich wystą- nizacji Zdrowia, depresja jest WKonferencja Szkoleniowo-Naukowa pieniach przedstawiają najnowsze wy- Wczwartą najpoważniejszą chorobą na z cyklu “Farmakoterapia, Psychotera- niki badań nad patogenezą i leczeniem świecie i jedną z głównych przyczyn pia i Rehabilitacja Zaburzeń Afektyw- zaburzeń nastroju, starając się przeka- samobójstw. Choroby afektywne de- nych. Konferencja była zorganizowana zać szerokie, interdyscyplinarne spoj- wastują życie wielu dotkniętych nimi przez Zakład Zaburzeń Afektywnych rzenie na to fascynujące zagadnienie. pacjentów. Stąd wiodący temat tego- Katedry Psychiatrii CM UJ we współ- Psycholog Zespołu Interwencji Kry- rocznej Konferencji: “Depresja i co pracy z III Kliniką Psychiatryczną In- zysowej Powiatowego Centrum Po- dalej?” - skłania on do refleksji, że ce- stytutu Psychiatrii i Neurologii w War- mocy Rodzinie w Krotoszynie Paulina lem działań terapeutycznych powin- szawie. Jaworska-Andryszewska miała przy- na być nie tylko redukcja objawów, Ta najważniejsza w Polsce konferencja jemność mówić o roli negatywnych ale i prewencja nawrotom i pomoc poświęcona tematyce depresji i choro- wydarzeń w dzieciństwie w powsta- choremu w powrocie do normalnego by afektywnej dwubiegunowej groma- waniu i przebiegu choroby afektywnej funkcjonowania rodzinnego, zawo- dzi rokrocznie ponad 600 uczestników, dwubiegunowej. ■ dowego oraz społecznego. Z kolei 45 Zjazd Psychiatrów Polskich był bardzo owocnym i niezwykle ważnym wy- Relacja z 45 Zjazdu Psychiatrów Polskich pt.: „Człowiek darzeniem. Przy okazji miałam moż- i rodzina a zdrowie psychiczne” liwość nauki od najlepszych – wybitnych specjalistów z kraju i zagranicy. jazd Psychiatrów Polskich to naj- Dzięki temu jestem na bieżąco z naj- Zważniejsze, odbywające się co nowszą wiedzą z dziedziny psychiatrii, 3 lata, spotkanie profesjonalistów psychoterapii i psychologii. Znajo- psychiatrycznej opieki zdrowotnej mość specjalistycznej wiedzy oraz naj- w Polsce. Jego organizatorem jest nowszych wyników badań z zakresu Polskie Towarzystwo Psychiatrycz- psychiatrii, psychologii i psychoterapii ne. 45 Zjazd Psychiatrów Polskich jest niezwykle ważna nie tylko w kon- miał miejsce w Katowicach w dniach tekście stosowania odpowiednich od- 16-18 czerwca 2016r, a jego tematem działywań terapeutycznych, ale przy przewodnim był „Człowiek i rodzina opracowywaniu programów profilak- a zdrowie psychiczne”. W Zjeździe zarejestrowało udział 2300 uczestni- tycznych, psychoedukacyjnych two- ków, odbyło się 110 sesji, z udziałem rzonych, np. w ramach Powiatowego ponad 300 wybitnych wykładowców Programu Przeciwdziałania Przemocy z kraju i zagranicy. Psycholog Zespołu oraz Powiatowego Programu Ochrony Interwencji Kryzysowej Powiatowego Zdrowia Psychicznego. Jest to szcze- Centrum Pomocy Rodzinie w Kroto- gólnie ważne, zważywszy na kolejne szynie Paulina Jaworska-Andryszew- wyzwanie Powiatowego Centrum Po- ska przedstawiła poster naukowy o te- mocy Rodzinie jakim jest opracowa- matyce traumy wczesnodziecięcej i jej nie Powiatowego Programu Ochrony roli w patogenezie choroby afektywnej Zdrowia Psychicznego na lata 2016- dwubiegunowej. ■ 2021. ■

Paulina Jaworska - Andryszewska - Psycholog (specjalność psychologia kliniczna). Ukończyła studia podyplomowe: Kryzys i interwencja kry- zysowa. W tym roku ukończyła również pierwszy stopień psychoterapii poznawczo-behawioralnej z wynikiem celującym. Aktualnie w trakcie drugiego stopnia 4-letnich studiów z zakresu Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej oraz certyfikacji Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej i Europejskiego Towarzystwa Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej. Doktorantka Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Członek Polskiego Towarzystwa Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej, Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Autorka kilku publikacji naukowych, prowadzi badania naukowe na temat roli negatywnych doświadczeń w dzieciństwie na powstawanie i przebieg chorób psychicznych. Na co dzień swoje obowiązki zawodowe wykonuje w Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Krotoszynie.

11 RELACJA Podmioty ekonomii społecznej szan- są dla aktywnej polityki społecznej Dominik Radwański w powiecie krotoszyńskim Koordynator Spółdzielni Socjalnej „Vivo” w Koźminie Wlkp października 2016 r. w Koź- minie Wlkp. odbyła się kon- 18ferencja pn. „Podmioty ekonomii społecznej szansą dla aktywnej polityki społecznej w powiecie kroto- szyńskim”. Organizatorami spotkania byli: Fun- dacja im. Królowej Polski Św. Jadwigi w Puszczykowie oraz Zakład Aktyw- ności Zawodowej w Koźminie Wiel- kopolskim i Spółdzielnia Socjalna „Vivo” w Koźminie Wielkopolskim. Wśród zaproszonych gości znaleźli Po lewej Carolin Reulecke - Dyrektor się m.in. burmistrzowie z wszyst- Lammetal Werkstätten Lamspringe kich gmin powiatu krotoszyńskiego, władze powiatu oraz członkowie or- funkcjonowanie na przestrzeni lat. fakt, iż punktem kulminacyjnym ganizacji pozarządowych. Ponadto Ponadto swój dorobek zaprezento- konferencji był uroczysty moment na konferencji gościli przedstawicie- wał także Ośrodek Wsparcia Ekono- rozszerzenia porozumienia o ko- le zakładu Lammetal-Werkstätten mii Społecznej działający w ramach lejne podmioty tj. Stowarzyszenie z Lamspringe, będącego partnerem Fundacji im. Królowej Polski Św. Ja- Krotoszyńskie Centrum Przedsię- Zakładu Aktywności Zawodowej dwigi. Tegoroczna konferencja była biorczości, Stowarzyszenie na rzecz w Koźminie Wielkopolskim. Celem kontynuacją wydarzeń z 2014 roku, przeciwdziałania uzależnieniom konferencji była wymiana doświad- kiedy to 12 różnych podmiotów oraz wspierania rozwoju psychicz- czeń oraz wzajemnych oczekiwań podpisało porozumienia o współ- nego dzieci i młodzieży „SZAN- i pomysłów na rozwój ekonomii pracy w ramach partnerstwa na SA” w Krotoszynie , Lokalną Grupę społecznej w powiecie krotoszyń- rzecz rozwoju podmiotów ekonomii Działania - Stowarzyszenie „Wiel- skim. społecznej. kopolska z Wyobraźnią”, Gminę Ko- bylin, Miasto Sulmierzyce, Gminę Podmioty ekonomii społecznej dzia- Od tego czasu ekonomia społeczna Zduny, Gminę Rozdrażew i Bolsius łające w gminie Koźmin Wielkopol- w powiecie krotoszyńskim zyskuje Polska Sp. z o.o. w Zalesiu Małym.■ ski przedstawiły jak wygląda ich na popularności o czym świadczy

Debata w trakcie Forum Ekonomii Społecznej

12 BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ

RELACJA cd. Dni ekonomii społecznej 2016 maja 2016 r. Ośrodek Wspar- cia Ekonomii Społecznej 21w subregionie kaliskim prezentował swoją działalność podczas Festiwa- lu Aktywnych Sąsiadów KrotoFEST w Krotoszynie. Była to druga z cyklu 7 imprez w ramach tegorocznych Dni Ekonomii Społecznej. Swoje stoisko zaprezentowała też Spółdzielnia Socjalna „Vivo” w Koź- Projekt aktywizujący osoby bezrobotne minie Wielkopolskim, Zakład Ak- d 1 września do 31 październi- społecznej. Wśród beneficjentów tywności Zawodowej w Koźminie Oka 2016 r. Spółdzielnia Socjalna projektu znalazło się 15 osób, które Wielkopolskim. Przybyli do stoiska „Vivo” w Koźminie Wielkopolskim w ciągu 2 miesięcy uczestniczyły goście mogli dowiedzieć się cieka- we współpracy z Powiatowym Urzę- w bloku szkoleniowym oraz w pra- wych informacji o działalności pod- miotów ekonomii społecznej oraz dem Pracy w Krotoszynie realizowa- cach społeczno-użytecznych. Tema- o zakresie usług jakie świadczą dla ła projekt pn. „Aktywizacja i inte- tyka zajęć obejmowała warsztaty mo- mieszkańców powiatu krotoszyń- gracja osób bezrobotnych”, którego tywacyjne, warsztaty planowania skiego. Dla najmłodszych czekała celem było kształtowanie aktywnej życia, grupy wsparcia, poradnictwo foto-budka, ciesząca się największą postawy w życiu społecznym i za- psychologiczne oraz poradnictwo popularnością oraz gadżety rekla- wodowym osób bezrobotnych ko- w zakresie aktywności zawodowej. ■ mowe. ■ rzystających ze świadczeń pomocy Program stażo- wy w Spółdzielni Socjalnej „Vivo” w Koźminie Wlkp.

d 1 lipca do 30 września 2016 Or. Spółdzielnia Socjalna „Vivo” w Koźminie Wielkopolskim we współpracy z Fundacją im. Królowej Polski Św. Jadwigi w Puszczykowie realizowała program stażowy dla osób bezrobotnych z powiatu kroto- szyńskiego. Do programu zakwalifi- kowało się 6 osób spośród 18 przy- byłych na rozmowy kwalifikacyjne. Program to element projektu Ośrod- ka Wsparcia Ekonomii Społecznej w subregionie kaliskim. Dzięki nie- mu przez 3 miesiące stażyści praco- wali w spółdzielni. Stanowiska pracy były dostosowane do umiejętności i kwalifikacji stażystów, a każdy ze stażystów był objęty opieką trenera pracy. ■

13 RELACJA XII Powiatowe Dni Rodzicielstwa

Zastępczego Monika Dąbrowska Koordynator Rodzinnej Pieczy Zastępczej

cji było wystąpienie Katarzyny Straś, zawodowej rodziny zastępczej, która dzieliła się swoimi doświadczeniami w pieczy zastępczej. Dnia 11 czerwca 2016 r. rodziny zastępcze spotkały się w „Domu Drzewa” w Wałkowie, gdzie zwie- dziły Ośrodek Edukacji Ekologicz- nej (dawna wyłuszczarnia szyszek) oraz pod okiem Leśniczego Nad- leśnictwa Milicz odbyły wycieczkę ścieżką edukacyjno – przyrodniczą. Po wspólnym poczęstunku (sałatki, bigos, ciasto, owoce) odbyła się wy- cieczka rowerowa ścieżkami „Do- liny Baryczy”. Młodsze dzieci wraz z rodzicami mogły jechać bryczkami. owiatowe Centrum Pomocy Ro- W dniu 8 czerwca 2016roku odbyła Zakończeniem pikniku było wspólne dzinie w Krotoszynie oraz Stowa- się konferencja poświęcona rodzin- pieczenie kiełbasek przy ognisku. Przyszenie Zastępczego Rodzicielstwa nej pieczy zastępczej. Uczestnicy Zakończeniem XII Powiatowych oddział w Krotoszynie „Famuła” po konferencji mogli zapoznać się z ana- Dni Rodzicielstwa Zastępczego były raz XII zorganizowali Powiatowe lizą realizacji założeń Powiatowego warsztaty dla rodzin zastępczych Dni Rodzicielstwa Zastępczego. Pa- Programu Rozwoju Pieczy Zastęp- prowadzone przez doświadczonych tronat nad tegorocznymi obchodami czej przedstawioną przez Dyrekto- trenerów. objęła Poseł na Sejm Angelika Moż- ra Powiatowego Centrum Pomocy dżanowska oraz Starosta Krotoszyń- Rodzinie w Krotoszynie. Psycholog Przy okazji XII Dni Rodzicielstwa ski Stanisław Szczotka. PCPR Anita Głód przedstawiła sy- Zastępczego wydano biuletyn infor- tuację rodzin zastępczych na terenie macyjno – naukowy „Bliżej pomocy”. Dni rodzicielstwa zastępczego roz- powiatu krotoszyńskiego na podsta- poczęły się promocją rodzicielstwa wie przeprowadzonych badań. Szcze- Organizacja obchodów Dni Rodzi- zastępczego podczas KrotoFestu (Fe- gólnie oczekiwane było wystąpienie cielstwa Zastępczego możliwa była stiwal Aktywnych Sąsiadów) w dniu dr Teresy Jadczak-Szumiło, która dzięki dofinansowaniu Fundacji 21 maja 2016 roku. W ramach pro- przybliżyła problem przywiązania Ernst & Young oraz wsparciu lokal- mocji były rozdawane ulotki, balony i zaburzonych więzi u dzieci w pieczy nych sponsorów i partnerów. ■ oraz lizaki. Ponadto w stoisku stowa- zastępczej. Uwieńczeniem konferen- rzyszenia można było zakupić tortil- lę, ciasto oraz zakupić losy w loterii fantowej. Dzięki hojności sponsorów można było wygrać wiele wartościo- wych nagród, m.in. rower, rodzinna huśtawka ogrodowa, sokowirówka, ekspres do kawy ciśnieniowy, zestaw ogrodowy, basen, 4 tablety, namiot, drabina, bony do dietetyka, waga kuchenna, młynek do kawy z kawą ziarnistą, grill, bateria łazienkowa, le- żak ogrodowy, robot kuchenny, szyb- kowar, śpiwór, zestaw kosmetyków, akwarium, skrzynki z narzędziami i in.

14 BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ

RELACJA Kolonie letnie z Lions Club Krotoszyn

Anita Głód Psycholog PCPR w Krotoszynie

ramach projektu „Wakacje z Lions Club” dzieci i mło- Wdzież z powiatu krotoszyńskiego miała możliwość uczestniczenia w koloniach letnich na terenie Re- publiki Czeskiej. W dniach 18.07- 24.07.2016 r. najmłodsi odpoczy- wali w urokliwej miejscowości Kořenov. Każdego dnia czekała na nich moc atrakcji. Już pierwszego dnia dzieci wspinały się na wieżę widokową Szczepankę, aby podziwiać rozcią- gającą się wokoło panoramę gminy Kořenov. Kolejnym punktem wycieczki była uzdrowiskowa miej- scowość Świeradów Zdrój. Spacer parkiem zdrojowym i smak wody mineralnej dodał każdemu uczest- nikowi sił do dalszej wędrówki. Chwila odpoczynku i relaksu na- stała podczas zabawy w aquaparku. Następnego dnia młodzież podró- ki, francuski ogród Wallensteina i barokowym zamkiem połączonym żowała koleją z Tanvaldu do Har- i słynny Most Karola to tylko kil- z kościołem św. Jakuba Wielkiego. rachova, aby zobaczyć słynny kom- ka z miejsc, które uczestnicy kolo- Ostatnim punktem wycieczki były pleks skoczni narciarskich Čerťák. nii podziwiali podczas zwiedzania Prachowskie Skały, które są jed- W Karkonoskim Parku Narodowym Pragi. Zainspirowani animowanym nym z wielu miejsc, gdzie można koloniści podziwiali wodospad filmem dla dzieci pt. „Rozbójnik bez końca podziwiać piękno natury. Mumlavy, którego widok zrobił na Rumcajs” kolejnego dnia uczestnicy Unikalny mikroklimat, rzadkie ro- wszystkich wielkie wrażenie. Bar- wyruszyli do Jičína w celu poszuki- śliny oraz przepiękne kształty form dzo ważnym punktem wakacyjnych wania głównego bohatera. Nieste- skalnych to tylko niektóre atuty wojaży była stolica Czech- Praga. ty nie udało się spotkać Rumcajsa, regionu - miejsca gdzie pod wpły- Dzieci spacerowały po słynnej, kró- który często spaceruje uliczkami wem wody, słońca i wiatru powsta- lewskiej dzielnicy miasta - Hradcza- miasta. Dzieci zwróciły jednak uwa- ły formy skalne, które zachwycają. nach. Zmiana warty przed Pałacem gę na piękny rynek z unikalnym Oprócz wymienionych atrakcji, Królewskim, widok Złotej Ulicz- zespołem kolorowych kamienic dzieci brały również udział w róż- nych konkursach, zajęciach i zaba- wach tanecznych. Czas spędzony na koloniach letnich był interesują- cym i ciekawym okresem dla dzieci i młodzieży z powiatu krotoszyń- skiego. Powiatowe Centrum Pomocy Ro- dzinie w Krotoszynie składa ser- deczne podziękowania Lions Club Krotoszyn za sfinansowanie wyjaz- du, współpracę, wsparcie i pomoc w organizacji kolonii dla dzieci i młodzieży.■

15 RELACJA „Senior z inicjatywą” w 2016 roku Zuzanna Nadzieja Koordynator Projektu ramach tegorocznego projektu śpiewali wspólnie piosenki i tańczyli Kulminacyjnym punktem programu „Senior z inicjatywą” organizo- do zachodu słońca. Oprócz programu było wystąpienie dr n. med. Jolanty Wwanego przez Polski Związek Emery- przygotowanego przez animatora, Twardowskiej - Rajewskiej z Polskiej tów Rencistów i Inwalidów Oddział czas umilał również śpiew Pana Zyg- Akademii Nauk na temat samotności Rejonowy w Krotoszynie oraz Po- munta Ziętkiewicza. osób starszych. Po konferencji senio- wiatowe Centrum Pomocy Rodzinie rzy zostali zaproszeni do uczestnic- w Krotoszynie odbyła się Biesiada, 22 września w Krotoszyńskiej Biblio- twa w warsztatach - treningu relak- Konferencja Naukowa oraz XII Prze- tece Publicznej im. Arkadego Fiedle- sacyjnym, prowadzonym przez Panią gląd Twórczości Artystycznej, a hasło ra odbyła się Konferencja Naukowa Lucynę Korsak. tegorocznego projektu brzmiało: „Nie pn. „Grono radosnych osób to na dla nas spory i zwady, zapraszamy do samotność sposób”. Seniorzy i zapro- 23 września w Kinie 3D „Przedwio- biesiady”. Patronat nad projektem ob- szeni goście wysłuchali wystąpienia śnie” w Krotoszynie odbył się XII jęli Marszałek Województwa Wielko- Pani Ireny Marszałek – Przewodni- Przegląd Twórczości Artystycznej polskiego, Burmistrz Krotoszyna oraz czącej Oddziału Rejonowego Polskie- „Senior z inicjatywą”, w którym udział Starosta Krotoszyński. go Związku Emerytów, Rencistów wzięło 29 organizacji zrzeszających i Inwalidów w Krotoszynie o zreali- seniorów z powiatów: jarocińskiego, 21 września na krotoszyńskim Rynku zowanych edycjach projektu „Senior pleszewskiego, gostyńskiego, rawic- odbyła się Biesiada, na której bawiło z inicjatywą”, Dyrektora Powiatowego kiego i krotoszyńskiego. się prawie 100 osób. Bardzo chętnie Centrum Pomocy Rodzinie w Kroto- przyłączali się również przechodnie. szynie o strategicznych działaniach Uczestnicy prezentowali swoje umie- Seniorzy przynieśli ze sobą domowe samorządu w zakresie wspierania i ak- jętności w kategoriach: występy ze- wypieki i biesiadowali do późnych tywności seniorów oraz Pana Juliusza społowe i indywidualne (m. in. chóry, godzin wieczornych. Dzięki animato- Poczty prezentującego działalność kapele, instrumentaliści, formy kaba- rowi, który zabawiał i przygrywał na i ofertę Stowarzyszenia „Uniwersy- retowe i teatralne), rękodzieło (m. in. różnych instrumentach, uczestnicy tet Trzeciego Wieku” w Krotoszynie. haftowanie-wyszywanie, szydełko-

16 BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ wanie, malarstwo, biżuteria ręcznie dywidualny, najlepszy występ zespo- działu Rejonowego w Krotoszynie, robiona, inne formy artystyczne) oraz łowy, najlepsze rękodzieło oraz naj- występ taneczny seniorek „Takie bab- „Biesiadny Przysmak” (słone i tłuste lepszy produkt „Biesiadny Przysmak”, ki” z PZERiI Oddziału Rejonowego przekąski, konserwy mięsne, prze- a także 21 wyróżnień. w Krotoszynie oraz koncert młodzie- twory warzywne i owocowe, domowe ży z Gimnazjum nr 4 w Krotoszynie. wypieki, podpiwek, kwas chlebowy, Niespodzianką i atrakcją podczas ob- nalewki domowej produkcji). rad jury był pokaz ręcznie robionych Wydarzeniom towarzyszyła wystawa bluzek, sweterków, kapeluszy, torebek fotograficzna Zdzisława Pautera ze Jury przyznało 4 główne nagrody i biżuterii przygotowany przez Panią Stowarzyszenia „Uniwersytet Trzecie- Grand Prix za: najlepszy występ in- Krystynę Nowacką z PZERiI Od- go Wieku” w Krotoszynie. ■

Projekt współfinansowany przez: Patron medialny:

Samorząd Województwa Wielkopolskiego PFRON Miasto i Gminę Powiat Krotoszyn Krotoszyński

Partnerzy: Krotoszyński Ośrodek Kultury, Krotoszyńska Biblioteka Publiczna im. Arkadego Fiedlera, Miasto i Gmina Krotoszyn, Miasto i Gmina Koźmin Wlkp., Miasto i Gmina Kobylin, Miasto Sulmierzyce, Gmina Zduny, Gmina Rozdrażew

17 RELACJA „Akademia Piękna” „Ruszaj się Człowieku Zuzanna Nadzieja Juliusz Poczta Trzeciego Wieku” Koordynator Projektu Prezes Stowarzyszenia „Uniwersytet Projekty realizowane przez Stowarzy- Trzeciego Wieku” w Krotoszynie szenie „Uniwersytet Trzeciego Wieku” w Krotoszynie

towarzyszenie „Uniwersy- tet Trzeciego Wieku” (UTW) w Krotoszynie w ciągu swej Sdotychczasowej działalności poza zajęciami o charakterze edukacyjnym, rekreacyjnym, relaksacyjnym, prozdrowotnym spełniało rolę swo- istej kuźni talentów. Potwierdzały to przedstawienia Teatru Stolikowego, a także wystawy rękodzieła, fotografii, obrazów i ceramiki uczest- ników projektów współfinansowa- nych przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego, wspieranych finansowo przez Urząd Miejski w Krotoszynie i Starostwo Powiato- we w Krotoszynie. Tegoroczne zajęcia artystyczne, prowadzone w ramach projektu pn. „Akademia Piękna” autorstwa Wio- kopolskiego, a zajęcia usprawnia- cego stowarzyszeniem na dorobku, lety Włodarczyk i Juliusza Poczty, jące i prozdrowotne organizowane każda forma pomocy jest nieoce- koordynowanego przez Zuzannę w ramach projektu pn. „Ruszaj się niona, dlatego tak ważna była po- Nadzieję, absolwentkę Akademii Człowieku Trzeciego Wieku” zosta- moc naszych partnerów: Powiato- Fotografii w Krakowie i Uniwer- ły dofinansowane przez Starostwo wego Centrum Pomocy Rodzinie sytetu Artystycznego w Poznaniu, Powiatowe w wysokości 59,3 %. w Krotoszynie, Krotoszyńskiego Ośrodka Kultury, Kina 3D „Przed- doczekały się 50-procentowego do- Dla krotoszyńskiego UTW, będą- finansowania od Wojewody Wiel- wiośnie” w Krotoszynie, Gminnego

18 BliżejPOMOCY SPOŁECZNEJ

Zespołu Instytucji Kultury w Koź- minie Wlkp. PROJEKT Dzięki pomocy finansowej Woje- wody Wielkopolskiego, składkom członkowskim i pracy wolonta- Globalny problem, riackiej 88 osób obejrzało 2 filmy w ramach „Akademii Filmowej” lokalne rozwiązania Joanna Sikora prowadzonej przez Wojciecha Szu- Koordynator Projektu niewicza, a podczas „Wieczorów z Melpomeną” 34 osoby podziwiały a terenie powiatu krotoszyńskie- przez Certyfikowanego Specjalistę w monodramie „Szalik” 17-letnią go w okresie od 1 lipca do 31 w Zakresie Pomocy Ofiarom Prze- Julię Szczesnowską, która swym sce- Ngrudnia 2016 r. realizowany jest pro- mocy w Rodzinie. Równolegle do nariuszem i grą aktorską najdobit- jekt w ramach Programu Osłonowego prowadzonej grupy wsparcia odby- niej udowodniła, że hasło poprzed- „Wspieranie Jednostek Samorządu wają się zajęcia socjoterapeutyczne nich projektów UTW w Krotoszynie Terytorialnego w Tworzeniu Systemu dla dzieci z rodzin zagrożonych „Krotoszyn łączy pokolenia” nic nie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzi- zjawiskiem przemocy w rodzinie. straciło na aktualności. Wojciech nie” – pt. „Globalny problem, lokalne Zadanie ma na celu ułatwienie do- Szuniewicz, scenarzysta i reżyser rozwiązania”. stępu do istniejącej grupy wsparcia w jednej osobie, w monodramie „5 poprzez jednoczesne objęcie opie- kroków do…” doprowadził do tego, W ramach Programu Osłonowego ką i wsparciem dzieci osób, które iż 27 widzów stało się uczestnikami w okresie od 1 lipca do 31 grudnia korzystają z wsparcia grupowego. artystycznej prowokacji. 2016 r. prowadzone są następujące 4. W miesiącu październiku 2015 działania: r. odbędą się cykliczne spotka- 13 utalentowanych „studentów” 1. Poszerzona została oferta pomocy nia edukacyjno-szkoleniowe dla UTW w Krotoszynie rozwijało swoje specjalistycznej dla osób dozna- przedstawicieli instytucji odpo- zdolności plastyczne, umiejętności jących i zagrożonych zjawiskiem wiedzialnych za udzielenie pomo- ceramiczne podczas zajęć prowadzo- przemocy w rodzinie poprzez uru- cy osobom doznającym przemocy nych przez Beatę Ulbrych. A wrażli- chomienie cyklicznych dyżurów w rodzinie, m.in.: wość estetyczna połączona ze spraw- specjalistów (m.in. radcy prawnego • kurs dla ogniwa patrolowo-in- nością manualną wydała wspaniałe i psychologa). terwencyjnego KPP w Krotoszy- owoce rękodzieła w postaci kartek, 2. Utworzono Mobilne Centrum nie; pięknie zdobionych przez 17 pań pod Kompetencji mające na celu pro- • pogadanki dla pracowników czujnym okiem Anny Sitarz. wadzenie konsultacji meryto- systemu oświaty dotyczące pro- rycznych, wymianę doświadczeń cedury Niebieskiej Karty; Dorobek warsztatów plastycznych, w sprawach osób i rodzin dotknię- • spotkanie szkoleniowe dla pra- ceramicznych i rękodzielniczych zo- tych i zagrożonych zjawiskiem cowników Ośrodków Pomocy stał zaprezentowany 26 października przemocy w rodzinie, opracowy- Społecznej. 2016 r. na wernisażu, uwiecznionym wanie indywidualnych planów kamerą przez niezawodnego Fran- pomocy/wyjścia z sytuacji prze- Realizacja projektu „Globalny pro- ciszka Kurzawę. Dzieło wystawien- mocy: dla realizatorów zadań z za- blem, lokalne rozwiązania” ma na celu nicze Beaty Ulbrych i Anny Sitarz kresu przeciwdziałania przemocy poprawę sytuacji rodzin zagrożonych cieszyło się dużym zainteresowa- w rodzinie, członków Zespołów i dotkniętych zjawiskiem przemocy niem zwiedzających. Artyści z UTW Interdyscyplinarnych i Grup Ro- w rodzinie oraz podniesienie jakości w Krotoszynie mieli możność auto- boczych. Ponadto z zakupionych funkcjonowania tych osób. Poprzez prezentacji, co uatrakcyjniło wysta- książek, czasopism, filmów dydak- udział w oferowanych formach pomo- wę. tycznych została utworzona „Bi- cy uczestnicy zdobywają umiejętności blioteczka Profesjonalisty”, która radzenia sobie w sytuacjach trudnych 13-osobowa trupa teatralna ma celu ułatwienie członkom ze- związanych z występowaniem prze- z Koźmina Wielkopolskiego ćwiczy- społów interdyscyplinarnych i grup mocy w rodzinie. Utrwalają prawidło- ła się w rzemiośle aktorskim podczas roboczych dostępu do literatury we wzorce rodzicielskie i partnerskie. 24-godzinnych warsztatów teatral- fachowej. Stworzona została rów- Zdobywają i utrwalają wiedzę na te- nych. Znając ich pracowitość i kre- nież teczka zawierająca procedury mat zjawiska przemocy. Zdobywają atywność, możemy być pewni, że postępowania i działania w sytuacji informacje dotyczące istniejącej sieci zajęcia te zaowocują kolejnym spek- kryzysowej związanej z występo- wsparcia społecznego i możliwości taklem wyreżyserowanym przez ich waniem przemocy w rodzinie (dot. pomocy instytucjonalnej w zakresie instruktorkę Jolantę Cyunczyk. np. zabezpieczenie zdrowia i życia przemocy w rodzinie. dziecka). Aż się nie chce wierzyć, że w czasach 3. Poszerzona została oferta działań Projekt ma na celu również podniesie- kultu telewizyjnego cielca ponad 150 terapeutycznych dla osób dozna- nie kompetencji służb pomocowych, seniorów wolało tworzyć i konsumo- jących przemocy w rodzinie i za- doskonalenie ścisłej, zorganizowanej wać dobra kultury. Mam nadzieję, że grożonych zjawiskiem przemocy. i celowej współpracy interdyscypli- za rok znów uda nam się pozyskać W każdy wtorek w godzinach od narnej w zakresie przeciwdziałania fundusze od Wojewody Wielkopol- 1800 do 2000 funkcjonuje gru- przemocy oraz wzmocnienie powia- skiego na szerzenie sztuki wśród na- pa wsparcia dla ofiar przemocy towej koalicji na rzecz przeciwdziała- szej „uniwersyteckiej” braci. ■ w rodzinie. Zajęcia prowadzone są nia przemocy. ■

19 Miejsce na Twoją reklamę [email protected]

REKLAMA