JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

PUBLICACIONES MONOGRÁFICAS Tierras de nadie, Cajasur, Córdoba (textos de Francesc Miralles y Alberto Martín). 2010 Joan Fontcuberta, col·lección FotoNote 31, 2006 Contrasto, Roma/Milán (texto de Clément Datascapes, Centre Vu / Photovision, Quebec Chéroux). y Utrera (textos de André Gilbert y José Resiliència, Galeria Manel Mayoral, Jiménez). (texto de Joana Hurtado Matheu). La sirena del Tormes, Festival de las Artes, Junta de Castilla y León, Salamanca (textos 2009 de Joan Fontcuberta y Nadine Gómez). Joan Fontcuberta Datascapes, Djanogly Art Perfida Imago, Ed. Le temps qu’il fait, Cognac Gallery, Nottingham (texto de AlexVasudevan) (texto de Jacques Terrasa). Dactilografías, Col·lección Alfabetos, Kalandraka, Sevilla, (texto de Joan 2005 Fontcuberta). Du réel à la fiction. La Vision fantastique de Joan Fontcuberta, Isthme Editions, París Joan Fontcuberta_Albarracín. Santa (textos de Robert Pujade, Marcelo Fortini y Inocencia, Fundación Santa María de André Bertozzi). Albarracín, Albarracín (texto de Héloïse Googlegramas, Instituto Cervantes, París Conesa). (textos de M. Maffesoli y Joan Fontcuberta). Papers d’Art, Monogràfic Joan Fontcuberta, Joan Fontcuberta. Sciences - Friction, Ed. nº 94, noviembre 2009, Fundació Espais d’Art Somogy, París (textos de Richard Leydier y Contemporani, Girona. Nathalie Parienté). Landscapes without Memory, Aperture, 2008 Nueva York (textos de Geoffrey Badchen y Botánica oculta, Photomuseum, Zarautz Joan Fontcuberta). (texto de Joan Fontcuberta). Miracles et Cie, Actes Sud, Arlés (texto de El libro de las maravillas, Actar y Ajuntament Joan Fontcuberta). de Barcelona, Barcelona (textos de Joan Pin Zhuang, Arte y Naturaleza, Madrid (textos Fontcuberta, Iván de la Nuez y Andrés de Joan Fontcuberta, Carles Guerra y Jorge Hispano). Luis Marzo). Googlegramas, Galerie von Braunbehrens, Pin Zhuang, Casa de Cultura Ignacio Aldecoa, Munich (texto de José Jiménez). Diputación Foral de Álava (texto de Joan Googlegramas, Instituto Cervantes, Nápoles Fontcuberta). (texto de José Jiménez). Googlegramas, Instituto Cervantes, Pekín 2004 (texto de Joan Fontcuberta). Joan Fontcuberta, Galería Senda, Barcelona Joan Fontcuberta, Collection PhotoPoche, (texto de William Jeffett). Actes Sud, Arlés (texto de Clément Chéroux). Pin Zhuang, Arte y Naturaleza, Madrid (texto de Joan Fontcuberta y Jorge Luis Marzo). 2007 Deconstructing Ossama, Actar, Barcelona 2003 (textos apócrifos). El ojo, la cámara, la guitarra, Fundación Joan Fontcuberta / Orogénesis: Gibraltar, Pablo Ruiz Picasso, Málaga (texto de Joan Colección Tender Puentes, Fondo Fotográfico Fontcuberta y Maite Méndez Baiges). de la Universidad de Navarra, Fundación Euskaldunen Uhartea / La isla de los vascos, Universitaria de Navarra, Pamplona (texto de Artium, Vitoria (textos de Joan Fontcuberta, Joan Fontcuberta). Javier González Durana y Laurier Turgeon).

1

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

Mapping Dalí, Dalí Museum, Saint Zones de penombra, Institut Municipal d’Acció Petersburg, Florida (texto de William Jeffet). Cultural, Reus (textos de Javier Rodríguez Mazzeri, Centre Méditerranéen de la Marcos y Joan Fontcuberta). Photographie, Bastia (textos de Jean-Claude Rogliano y Dorotea Carrington). 1999 Fauna, Photovision, Sevilla, (textos de Joan 2002 Fontcuberta y Pere Formiguera). Ediciones Jardín de momias, Galería Adriana Schmidt, inglesa, francesa y castellana. Stuttgart y Palma de (textos de Jean Micromegas, MIDE, Cuenca (texto de Ángel Tremblay y Joan Fontcuberta). Mollá). Karelia: Milagros & Co, Fundación Telefónica, Sputnik, Chikuma Shobo, Tokio. Madrid (texto de Joan Fontcuberta).

2001 1997 Contra Natura, Actar, Barcelona (textos de El imperio de los signos, Colección Lo Michael Sand y Francisco Jarauta). mínimo, Mestizo, Murcia, (texto de Joan Joan Fontcuberta, Colección PhotoBolsillo 29, Fontcuberta). La Fábrica, Madrid (texto de Chantal Grande). El pintor y la fotografía, Centro Insular de Joan Fontcuberta, Galeria Adriana Schmidt, Cultura, Las Palmas de Gran Canaria (texto Stuttgart (textos de Joan Fontcuberta y Javier de Joan Fontcuberta). Rodríguez Marcos). Sputnik, Fundación Arte y Tecnología, Madrid. Joan Fontcuberta, Phaidon, Londres (texto de (textos de Layla Ishikawa, Olga Kondakova, Christian Caujolle). Michael Arena, Piotr Muraveinik y Salman Scherzi della Natura, Contrasto, Roma (textos Zagdeev). de Alessandra Mauro, Michael Sand y Nadine Gomez-Passamar). 1996 Securitas, Editorial Gustavo Gili, Barcelona El cor de l'Àfrica, Sales Municipals (textos de Joan Fontcuberta, Álvaro de los d'Exposició, Girona (texto de Tomàs Llorens). Ángeles y Daniel G. Andújar). Palimpsestos, Caja de Burgos (texto de José Securitas, Fundación Telefónica, Madrid Lebrero). (textos de Jorge Luis Marzo y Joan Fontcuberta). 1995 Fauna secreta [CD-ROM], TBS, Tokio. 2000 Joan Fontcuberta, Espacio Caja de El Artista y la Fotografía, Actar, Barcelona Burgos, Burgos (texto de José (textos de Joan Fontcuberta i Anatxu Lebrero Stäls). Zabalbeascoa). Edición inglesa: The Artist & L'artista e la fotografia, Mazzotta / The Photograph. Galeria Civica, Milán y Módena (textos Volte Face. À l’envers de la science, les de Walter Guadagnini y Joan leçons de l’histoire, Cairn Centre d’Art / Fontcuberta). Images en Manoeuvres, Marsella (textos de Moby Dick, Tinglado II, Puerto de Tarragona Louis Bec, Joan Perucho, Joan Fontcuberta, (textos de Pere Alberch y Fernando Castro). Bernard Millet y Nadine Gomez-Passamar). Wundergarten der Natur, Rupertinum Zonas de penumbra, Actar, Barcelona (textos Museum, Salzburgo (textos de Margit de Martí Peran, Jorge Wagensberg y Anatxu Zuckriegl y Klaus Ottmann). Zabalbeascoa). Edición inglesa: Twilight Zones. 1994 Zonas de penumbra, Cesar Galeria, Lisboa (texto de Martí Peran).

2

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

Constel·lacions, Escola de Belles Arts, Lleida Glòria Picazo, Pere Alberch, Pere Formiguera (textos de Anatxu Zabalbeascoa y Joan y Joan Fontcuberta). Duran). Joan Fontcuberta Frottogramas, Galería Ría de Bilbao: Vulkanoren Sutegia, Juana Mordó, Madrid (textos de Terence Pitts Bilbao Bizkaia Kutxa (texto de Manuel y Vicenç Altaió). Vázquez Montalbán). 1988 1993 Dr. Ameisenhaufen's Fauna, European Lankidetzak, Bilbao Bizkaia Kutxa (textos de Photography, Göttingen (textos de Pere Amparo Lozano, Joan Fontcuberta y Santos Formiguera y Joan Fontcuberta). Zunzunegui). Frottogrammes, Centre d'Estudis Catalans, París (textos de Josep Miquel García, Vicenç 1992 Altaió y Chantal Grande). Història artificial: El Cor i les Tenebres, IVAM Centro Julio González, Valencia (textos de Josep Vicent 1987 Monzó, Glòria Picazo, Vilém Flusser, Andy Grundberg, Ciencia y ficción, Centro de Arte Palacio Julià Guillamon, José Miguel G. Cortés, Carlos Almudí, Murcia (texto de Joan Fontcuberta y Giménez y Manel Clot). Andreas Müller-Pohle). Madonna Inn Majestic, Galeria Àngels de la Mota, Barcelona (textos de Glòria Picazo y 1985 Joan Fontcuberta). Herbarium, European Photography, Göttingen (texto de Vilém Flusser). 1991 Fauna secreta, Chikuma Shobo Co Ltd, Tokio 1984 (textos de Hiroshi Aramata, Pere Alberch, Herbarium, Editorial Gustavo Gili, Barcelona Pere Formiguera y Joan Fontcuberta). (textos de Joan Fontcuberta y Vilém Flusser). Joan Fontcuberta: Fotografies, Caixa de 1990 Barcelona - Obra Social, Barcelona El jardí de les delícies, Centre d'Art Santa (textos de Joan Mònica, Barcelona (textos de Cristina Zelich y Fontcuberta i Daniel Giralt-Miracle). Jesús Àngel Prieto). Paper Gardens, The Art Institute of Chicago 1983 (textos de Colin Westerbeck y Robert J. Fontcuberta, Galerie Municipale du Loescher). Chateau d’Eau, Toulouse (textos de Jean Dieuzaide, Claude Pitot i Joan Fontcuberta). 1989 Fauna, Photovision / Junta de Andalucía, 1976 Sevilla (textos de Midas Dekkers, Rosario Fotografías de Joan Fontcuberta, Alabern, Nos, Juan Peruucho y Jorge Ribalta). Barcelona (text de Joan Fontcuberta). Fauna, Photovision / Junta de Andalucía, Sevilla (textos de Pere Formiguera y Joan Fontcuberta). Fauna, Photovision / Museo de Arte Contemporáneo, Sevilla (textos de Catherine Evans, Midas Dekkers, Jorge Ribalta, Pere Formiguera y Joan Fontcuberta). Fauna secreta, Fundació Caixa de Catalunya, Barcelona (textos de Daniel Giralt-Miracle,

3

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

LIBROS DE ENSAYO E HISTORIA FONTCUBERTA, Joan. Le baiser de Judas, Actes Sud, Arles. Reedición corregida y 2010 aumentada en 2005. FONTCUBERTA, Joan, La cámara de Pandora. FONTCUBERTA, Joan (ed). Réels, fictions, La fotografí@ después de la fotografía, virtuel, Actes Sud, Arles. Gustavo Gili, Barcelona. 1990 2009 FONTCUBERTA, Joan. Fotografía: conceptos y CAUJOLLE, Christian; FONTCUBERTA, Joan y procedimientos, Editorial Gustavo Gili, STERN, Radu. La ubiqüitat de la imatge, Barcelona. KRTU, Conselleria de Cultura i Mitjans de Comunicació, Generalitat de Catalunya, 1988 Barcelona. FONTCUBERTA, Joan (ed.). Photographie creative en Espagne 1968-1988, Musée 2008 Cantini. Marsella / Photovision, Sevilla. FONTCUBERTA, Joan. Historias de la Edición catalana: Fotografia creativa a fotografía española. Escritos 1977-2004. Espanya 1968-1988. Centre d’Art Santa Editorial Gustavo Gili, Barcelona. Mònica, Departament de Cultura, Generalitat FONTCUBERTA, Joan (Ed.)¿Soñarán los de Catalunya, Barcelona, 1989. androides con cámaras fotográficas? FONTCUBERTA, Joan y COSTA, Joan. Foto- Prospectivas de la imagen, La Fábrica, diseño, CEAC, Barcelona. Madrid. 1985 2007 FONTCUBERTA, Joan (ed.). Idas y caos. FONTCUBERTA, Joan i MUNIZ, Vik. Vik Muniz Aspectos de las vanguardias fotográficas en habla con Joan Fontcuberta, Conversaciones España. Ministerio de Cultura, Madrid, 1984. con fotógrafos, La Fábrica, Madrid. Edición inglesa, corregida y aumentada: Idas FONTCUBERTA, Joan. Los colores de la & Chaos. Trends in Spanish Photography carne, Centro José Guerrero, Granada. 1920-1945. FONTCUBERTA, Joan. Josep Renau, 2001 fotomontador, Fondo de Cultura Económica, FONTCUBERTA, Joan i ZELICH, Cristina. Joan Colección Río de Luz, Méjico. Fontcuberta habla con Cristina Zelich, Conversaciones con fotógrafos, La Fábrica, 1984 Madrid. FONTCUBERTA, Joan (ed.). Estética FONTCUBERTA, Joan (ed.). Fotografía. Crisis fotográfica: Selección de textos, Editorial de historia, Actar, Barcelona. Blume, Barcelona. Edición corregida y aumentada: Estética fotográfica, Col·lecció 1998 Fotoggrafia, Editorial Gustavo Gili, Barcelona, FONTCUBERTA, Joan. Ciencia y fricción, 2003. Mestizo, Murcia. 1982 1997 FONTCUBERTA, Joan i ZELICH, Cristina. FONTCUBERTA, Joan. El beso de Judas, Photographies Catalanes des années trente, Editorial Gustavo Gili, Barcelona. Centre d’Estudis Catalans, París, i Departament de Cultura, Generalitat de 1996 Catalunya, Barcelona.

4

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

ANTÓN, Jacinto. “Si eres de Nantucket y TEXTOS Y RESEÑAS CRÍTICAS ballenero, adorarás ahí el silencio”, El País, Madrid, 22/5/1995. ADAMS, Brooks. “Joan Fontcuberta at Zabriskie and Lieberman&Saul”, Art in ANTÓN, Jacinto. “El monstruo y el laberinto”, America, Nueva York, 12/1991. El País, Madrid, 22/5/1995.

ADELL, Anna, “Engaños visuales, verdades ANTÓN, Jacinto. “Joan Fontcuberta. El simuladas”, Lápiz. Revista internacional de engaño hecho arte”, El País Semanal Arte, Madrid, nº 249, 1/2009. [suplemento dominical de El País], Madrid, nº 1585, 10/2/2007. ALFONSO, Carlota de. “Joan Fontcuberta: zonas de penumbra”, El Punto, Madrid, ARAGAY, Ignasi. “On és Ivan Istochnikov?”, 28/1/2000-3/2/2000. Avui, Barcelona, 18/6/1999.

ALFONSO, Carlota de. “Fontcuberta, ARCO, Antonio. “Ojos inteligentes”, Ababol, hemogramas. Sangre, sangre, sangre”, El Madrid, 29/1/1999. Punto, Madrid, 29/10/1998. ARENÓS, Pau. “Un delinqüent habitual”, El ALONSO, Cynthia. “Sirenas que hacen saltar Periódico, Barcelona, 29/4/2000. las alarmas del arte”, La gaceta, 7/6/2006. ARGULLOL, Rafael. “Odisea”, El País, Madrid, ALONSO FERNÁNDEZ, Luís. “Joan 11/7/1999. Fontcuberta. Duplicación de lo real”, Reseña, Madrid, 7/1989. ARROUYE, Jean. “Monstruosités photographiques”, Parachutte, Montreal, ÁLVAREZ REYES, J.A. “La odisea espacial de 12/1985. Fontcuberta”, El Mundo, Madrid, 22/5/1997. ARTÍS, Avel·lí. “Fontcuberta crea a París una ALSINA, Mercè, “Joan Fontcuberta inaugura superxeria científica”, Avui, Barcelona, la nova etapa de la Fundació Espais de 27/11/1987. Girona”, a Bonart, Girona, nº 121, 11/2009, ASTORGA, Antonio. “El señor de los AMELUNXEN, Hubertus von. “Los Alpes sin milagros”, ABC, Madrid, 6/6/2002. eco de Joan Fontcuberta”, Quaderns d’arquitectura i urbanisme, Barcelona, nº BADIA, Montse. “L’enigmàtic cant de la 233, 2002. balena”, Avui, Barcelona, 22/6/1995.

ANDERSSON, Cecilia. “En Bildernas BADIA, Montse. “Joan Fontcuberta”, Tema Ateruppfinnare”, Svenska Dagbladet, Celeste, Milán, nº 89, 1-2/2002. Estocolmo, 3/8/1991. BALL, Philip. “Changing your world view”, ANTOLÍN, Matías. “Joan Fontcuberta en Nature, vol. 438, 12/2005. Fotomanía”, Ozono, Madrid, año 4, nº 33, 6/78. BALLABRIGA, Juanjo. “Joan Fontcuberta”, ANTOLÍN, Matías. “Ironías botánicas en la Lectura/Segre, Lleida, 07/2/1999. fotografía de Joan Fontcuberta”, Liberación, Madrid, 10/2/1985.

5

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

BALSACH, Maria-Josep. "Visiones mecánicas BOLTER, Angélique y RUMMEL, Peter. de la arqueología industrial", El País (edición “Alopex Stultus”, Einflüsse neuer medien auf Barcelona), Barcelona, 1/12/1984. zeitgenössische fotokunst, Merz Akademie Hochschule für Gestaltung, Stuttgart, 2005. BAQUÉ, Dominique. “Au creux de la vague”, ArtPress, París, 5/2002. BON, Lauren. “From the Doubt Culture. Joan Fontcuberta”, Butterfly, Londres, nº 5, 2000. BARON, Louis. “Une étrange Fauna Secreta”, La Marsellaise, Marsella, 04/1/1994. BONETTI, David. “Best of Bestiaries”, Boston Phoenix, Boston, 13/1/1989. BARRACHINA, Pedro. “Joan Fontcuberta, o la áurea juventud creadora”, Diario de BONETTI, David. "Survival of the Flightiest", Barcelona, Barcelona, 29/12/1972. San Francisco Examiner, San Francisco, 5/6/1992. BASILE, Franco. "Grassa? No, Surreale". Il Resto del Carlino, Bolonia, 31/3/1981. BONFILS, Marc Antoine. “L’illusion des sirènes à la Réserve géologique”, La BASTIONI, Roberto. “Joan Fontcuberta. Provence, Digne-les-Bains, 22/8/2000. Percorse critichi attraverso la poetica e il linguaggio fotografico”, tesis de Laurea in BONINI, Giuseppe. "Joan Fontcuberta", Metodologia della Critica delle Arti, Universitá Progresso Fotografico, Milán, 10/1981. degli Studi de Bologna, Facolta di Lettere e Filosofia, Bolonia, 1999. BOURCIER, Noel. "Faune", Art Press, París, 1/1988. BAZZOLI, François. “Joan Fontcuberta”, Dérives botaniques, Centre culturel de la BORRAS, Maria Lluïsa. “Un maestro del doble Communauté française, Bruselas, 1998. sentido y la ambigüedad”, La Vanguardia, Barcelona, 12/10/2001. BAZZOLI, François. “Reflexions sur les merites compares des divers naturalistes BRANDT, Helmut. "lmpressionen von einem anciens et moins anciens de toutes les Workshop mit Joan Fontcuberta im epoques, et de ce que l'on peut en appendre Fotoforum Bremen", Bremer Blatt, Bremen, sur les agissements d'un photographe 3/1984. catalan contemporain”, D'un art, l'autre, Biennale Internationale photographie-arts BRAVO, Laura. “Verdades veladas y mentiras plastiques, Musees de Marseille, Marsella, reveladas: la obra fotográfica de Joan 1990. Fontcuberta”, tesis de segundo años de doctorado, Departamento de Historia y Teoría BENNET, Derek. “Darwin, los zoos y la del Arte, Universidad Autónoma de Madrid, fotografía”, Ikuspen. Comunicación visual, Madrid, 2000. Bilbao, 9/1985. BRAVO, Laura. “La documentación literaria BILBAO FULLAONDO, Josu. “Travesura”, El en la construcción de la ficción fotográfica: País (edición País Vasco), 4/10/2005. pruebas y trampas en la obra escrita de Joan Fontcuberta”, Tropelías. Revisa de teoría de la BLANCH, M. Teresa. "Joan Fontcuberta, literatura y literatura comparada, nº 12/14, fotògraf”, Avui, Barcelona, 25/1/1981. Universidad de Zaragoza, 2001/2003.

6

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

BRAVO, Rosa M. “A la imatge digital guanya la CARBONELL, José. “FONTCUBERTA, un informació visual pura”, El 9 Nou, Sabadell, surrealista de la cámara”, Ciudad de Alcoy, 1/4/2000. Alcoy, 13/3/1976.

BREUER, Marco. “Orogenesis”, Blind Spot, CARCELLER, Ana. “La imagen del concepto”, Nueva York, nº 36, 2007. El Periódico del Arte, nº 46, Madrid, 30/6/2001. BRIGNONE, Patricia. “Joan Fontucberta. Petits sabotages de la vision”, Art Press, CAROL FONTCUBERTA, Marc. “Joan París, nº 240, 1998. Fontcuberta”, Curator, Barcelona, nº 12, 2005.

BRUSCHI, Valentina. “La realtà? Un bricolage CARRIÓN, Jorge. “Lo posible. Sobre dos di immagini manipolate”, Il Messagiero, exposiciones recientes de Joan Fontcuberta”, Roma, 31/8/2001. Revista de Occidente, Madrid, nº 345, 2/2010

BUENO, Pepa. “Joan Fontcuberta: Foto- CARY TUCK, David. "Weird Science: Animal Ficción”, Elle, Madrid, 2/1992. Quackers", Taxi, Nueva York, 5/1989.

BUFILL, Juan. “Paisajes de una máquina CASADEMONT, J.M. “Joan Fontcuberta: en la engañada”, Culturas, La Vanguardia, Galería Spectrum”, La Prensa, Barcelona, Barcelona, 23/6/2004. 19/1/1974.

BURFIELD, Stanley. “Fauna Secreta’s Secret”, CASADEMONT, J.M.. “El complejo mundo The Vancouver Sun, Vancouver, 22/7/2000. surreal de Joan Fontcuberta”, Imagen y Sonido, Barcelona, nº 39, 2/1975. CABRERO, Núria. “Terrain Vague”, La fotografía, Barcelona, nº 73, 6-7/1999. CASADEMONT, J.M.. “Joan Fontcuberta: el momento de la fotografía creativa”, Eikonos, CALAMÉ, A.L. "L 'Oeil Aceré d'un Catalan", Barcelona, nº 28, 4/1978. Ouest Lemanique, Lausana, 5/1983. CASAS, Enric. “La història artificial de CALDAIROU, Clo. “”Fauna secreta”, Nice Fontcuberta”, Idees [suplemento de Regió 7], Matin, Niça, 30/1/1994. 17/1/1993.

CALDERS, Pere. “Barcelona: entre chien et CASTAÑO, A. “Fontcuberta a primera sangre”, loup”, Barcelona, Metròpolis Mediterrània, ABC Cultural, Madrid, 22/10/1998. Barcelona, 9/1987. CASTRO FLÓREZ, Fernando. “Búsqueda CAMPEAU, Sylvain. “Structures et traitements avanzada”, ABCD las artes y las letras, numériques”, Ciel variable, Montreal, nº 76, Madrid, 9-15/6/2007. 6/2007. CASTRO, Julio."Fauna secreta. Una palabra CAMPEAU, Sylvain. “Joan Fontcuberta: Volte- vale más que mil imágenes". Villa de Madrid, face”, CV Photo, Montreal, nº 55, 2001.. Madrid, 23/5/1990.

CAUJOLLE, Christian. "Le Bestiare de Joan Fontcuberta", Contact, París, 5/1981.

7

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

CAUJOLLE, Christian. "Arriba, Joan CRESPO, Estela. “Ciencia y ficción”, La Fontcuberta", Libération, París, 30/11/1983. Opinión, Revista Semanal de Ciencia y Cultura, Santa Cruz de Tenerife, 11/2000. CAVALLINI, Roberto. “Clic, cosi te deformo la realtà”, L’Unità, Roma, 12/7/2001. CREVIER, Lyne.“Gros mensonge”.ICI, Quebec, 30/9/1999 -7/10/1999. CEMBALEST, Robin. “Joan Fontcuberta”, Art News, Nueva York, 12/1996. CUÉLLAR, Manuel. “Un fotógrafo en órbita”, El País Semanal, Madrid, 18/5/1997. CENGIZKAN, K. “Joan Fontcuberta”, Fotograf, Ankara, 1986. DAULT, Gary Michael. “What Kinds of Truths can Photos Tell?”, The Globe and Mail, CHARRON, Marie-Eve. “La fiction zoologique Toronto, 20/5/2006. de Fontcuberta et Formiguera: vérité ou simulacre”, La Presse, Montreal, 10/1999. DE LA CALLE, Román. “Joan Fontcuberta: la visión tangencial de un herbarium onírico”, CLEMMER, David. “The photograph as Las Provincias, Valencia, 8/12/1985. document…”, The Magazine, 1-2/1995. DEBRAINE, Luc. “Les paysages sans CLEMENTE, Manuel. “La ficción de la mémoire de Joan Fontcuberta”, Le Temps, fotografía”, Tramart, Barcelona, 5/1985. Ginebra, 5/2/2005.

CLERC, Agnés. “Herbarium”, Nueva imagen, DEKKERS, Midas. "Arti et Scientiae", Pamplona, 1/1989. Perspektiej, Rotterdam, 6/1989. Texto traducido y publicado posteriormente en: COMESAÑA, Pilar. “La fotografía como AC/Associació Cultural de Granollers, ensayo intelectual”, Faro de Vigo, Vigo, Granollers. 12/1989 y en: "Kunsten & 10/11/1985. Naturen". Katalog, Odense, 6/1990.

CONÉSA, Héloïse. Memoire de master sur DESBENOIT, Luc. “L’oublié de l’espace”, Joan Fontcuberta, Université de Lyon 2, 2005. Télérama, Paris, 29/11/2006.

CORBETT, William. “Particle accelerators”, DESCOMBES, Mireille. “Ceci (n’) est (pas) un Arts Media, Boston, 3/2000. Van Gogh”), L’Hebdo, Bienne-Nidau, 20/1/ 2005. COSTA, Gian Mauro. “Fontcuberta fotografia anche la solitudine”, Il Diario, Palermo, DÍAZ GUARDIOLA, Javier. “Joan Fontcuberta: 23/3/1979. Karelia explora los límites de la alianza entre la cámara y el ordenador”, ABC Cultural, COSTA, José Manuel. “Viaje al centro de la Madrid, 1/6/2002. fotografía periférica”, ABC, Madrid, 28/4/1989. DIMKE, Peter.“Von den kunstlerischen CÔTE, Nathalie. “Le don d’ubiquité”, Le Soleil, Strategien der Falsifikation zur allmaehlichen Quebec, 20/1/2007. Verfertigung der Kunst in den Etagen der Bank”, Künstlich, Barterode, 1989. COURSON DE, Andrea. “Intox dans le cosmos”, Le Matin, Ginebra, 12/6/1997.

8

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

DITTMAR, Peter. “Aesthetisch, zurfarllich FISCHER, Jean. “Joan Fontcuberta and Pere oder ironisch?”, Die Welt, Frankfurt, Formiguera”, Art Forum, Nueva York, 18/8/1987. 10/1988.

DOCTOR RONCERO, Rafael. “Verdades bajo FLUSSER, Vilém. "Genetik und generative sospecha”, Descubrir el arte, Madrid, nº 96. Fotografie". Fotograjische Akademie Bullletin, Bielefeld, 9/1988. DORGANS, Ophélie. L'oeuvre photographique et théorique de Joan Fontcuberta. La question FOERSTNER, Abigail. "Fontcuberta's Tongue- de l'illusionnisme, Université París, UFR in-cheek Renditions Are Also Stunning Eye- d'histoire de l'art et d'archéologie, 2004. catchers", Chicago Tribune, Chicago, Tutores: Serge Lemoine y Francoise Ducros. 14/12/1990.

DUBÉ, Peter. “Joan Fontcuberta and Pere FONTANELLA, Lee.“Lies That Reveal”, 21st: Formiguera”, Espace Sculpture nº 51, The Journal of Contemporary Photography, Montreal, 2000. segundo volumen, Nueva York, 1999.

DUPUY, Philippe. “Le secret du Dr. FORCANO, Eugenio. “Joan Fontcuberta y la Ameisenhaufen”, Matin, Marsella, 27/1/1994. nueva filosofía del lenguaje fotográfico”, El Noticiero Universal, Barcelona, 6/3/1985. DUQUE, Luis Ángel. “Sputnik de Fontcuberta”, Estilo, Revista Venezolana de FORNARI, Francesca. “Scherzi di natura”, las Artes, año 9, nº 34, Caracas, 1999. Couscous, Milán, año III, nº 18, 7-9/2001.

DURAND, Régis. “Joan Fontcuberta: FORTIN, Sylvie. “Lansdcape as Exhausted Hommage à Bloosfeldt”, Art Press, París, form the Nonsite and Joan Fontcuberta’s 3/1985. Landscapes of Landscapes”, Art Papers, Atlanta, 5-6/ 2006. FABIÁN, Beatriz. “Irónica figuración”, Hechos, Madrid, 13/4/1992. FRISACH, Montse. “Avions de guerra inútils”, Avui, Barcelona, 11/5/2005. FERNÁNDEZ ALBORÉS, Manuel Ángel. El animal invisible. La imagen de los animales FRISACH, Montse. “La guerra inservible”, en los medios de difusión cultural, Avui, Barcelona, 8/10/2001. Departament d’Imatge i Disseny de la Universitat de Barcelona, Barcelona, 2000. GÁMEZ, Luis Alfonso. “El cosmonauta Tutor: Manolo Laguillo Menéndez. fantasma”, El Correo Español, Bilbao,

13/6/2006 y El Comercio, Oviedo, 13/6/2006. FIGUERES, Abel. “L’art de les imatges que no són el que semblen”, Avui, Barcelona, GARCÍA, Josep Miquel. "Fotografías de Joan 15/6/2000. Fontcuberta", Segre, Lleida, 3/10/1984.

FIGUERES, Abel. “El paisatges de la GARCIA, Manuel. “Historia artificial”, Lápiz, seguretat”, Avui, Barcelona, 6/12/2001. Madrid, nº 92, 1993.

FILSER, Hubert. “Die Zweite Schöpfung”, GARCÍA BERRIO, Antonio. “El sublime del Süddeutsche Zeitung Wissen, Munich, 7- día”, Creación. Estética y teoría de las artes, 8/2006. Madrid, nº 4, 1/1992.

9

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

GRANDAS, Teresa. “Galeria virtual”, Papers GARRIGA, Francesc. “Fauna secreta, una d’art, Girona, nº 63, 4-5/1995. exposició insòlita”, Revista de Catalunya, Barcelona, 9/1989. GRAS BALAGUER, Menene. “Joan Fontcuberta, inventor”, Rekarte, Bilbao, nº 16, GASTESI, Ainzane. “La odisea del espacio que 7/1996. jamás existió”. La Vanguardia Magazine, Barcelona, 25/7/1999. GUERRERO, Manuel, “Joan Fontcuberta, el gran de constructor”, Cultura/s (La GEA, Miguel Ángel. “El mundo imaginario de Vanguardia), Barcelona, 21/01/09. Joan Fontcuberta”, El País, Madrid/ Barcelona, 22/4/1998. GUERRIN, Michel. “Un Nouvel ordre naturel”, Le Monde, París, 6/3/1991. GEFAELL, Blanca. “La fotografía como perversión de la realidad”, Diario de Galicia, GUIBERT, Hervé. “Joan Fontcuberta chez Vigo, 31/10/1988. Agathe Gaillard”, Le Monde, París, 24/1/1979.

GENTILI, Carlo. "Che dira mai Bologna-Paese GUILLAMON, Julià. “El bestiario como davanti alla citta inquitante di Fontcuberta". parodia”, La Vanguardia, Barcelona, 5/9/1989. Bologna-Incontri, Bolonia, 5/1981. GUILLÉN BALMES, Ramon. “Joan GILI, Marta. “Photogrammes et Fontcuberta. Ramon Guillén Balmes”, Lápiz, frottogrammes:entretien avec Joan Madrid, nº 99-100-101, 1994. Fontcuberta”, D’un art a l’autre. Marsella,1990-1991. GUINART, Belén. “MACBA: Criatures que retan a Darwin”, El País, Barcelona, GLEZ CRESPÁN, Blanca. “Las sombras de la 22/8/2002. luz”, El planeta, Valencia, nº 51, 2001. GUTMANN, Nora. “Securitas: travesía segura GODDARD, Peter. “Assembly Required”, Art entre cumbres y llaves”, Guadalimar, Madrid, [suplemento del Toronto Star], 11/5/2006. 7/2001.

GODEFROID, Jean-Louis. "Joan Fontcuberta. HAGEN, Charles. “Seeking the Reality that L 'Herbier Imaginaire", Clichés, Bruselas, Lurks in the Sahdows”, The New York Times, 5/1984. Nueva York, 2/6/1991.

GONZÁLEZ, Francisco. “Fontcuberta: HAUS, Mary. “Joan Fontcuberta”, Art News, fotografía polifacética y pluridisciplinar”, Nueva York, 3/1994. Pleamar, Canarias, 3/7/1997. HAVEMANN, Mariette. “Hier Is Iets Grondig GONZÁLEZ, Luís M. “Una muestra descubre Mis”, Telegraaf, Rotterdam, 5/1989. la odisea espacial soviética”, Ya, Madrid, 22/5/1997. HERRERO, Martín. “Nada es lo que parece”, Aux Magazine, Bilbao, nº 19, 6-7/2006. GOODLAND, Giles. “Scapespaces”, Stride Magazine, 9/2005. HEVIA, Elena. “El bestairio fantástico de Fontcuberta y Formiguera o el fotógrafo como fingidor”, ABC, Barcelona, 7/6/1988.

10

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

HIGUERA, José de la. “Nueva exposición de LAMARCHE, Bernard. “Photographie, quand Joan Fontcuberta en la Sala Aixelà”, La tu nous trompes”, Le Devoir, Montreal, Prensa, Barcelona, 9/2/1974 y Solidaridad 6/12/1998. Nacional, Barcelona, 10/2/1974. LAMARCHE, Bernard. “L’art et l’illusion”, Le HILL, Peter. “True lies and Photofictions”, Devoir, Montreal, 1999. Photofile, Paddington, Australia, 4/2000. LAURENCE, Robin. “Fauna Secreta’s IBÁÑEZ, Mike. “Un expediente Z de lo más Creatures Play an Amusing Hoax”, The cañí”, La Vanguardia (Culturas), Barcelona, Georgia Straight, Vancouver, 13/7/2000. 5/7/2006. LEGIDO GARCÍA, Mª Victoria. Muerte de la IBARZ, Mercè. “Fontcuberta en órbita”, La fotografía referencial. De la imagen Vanguardia Magazine, Barcelona, 29/6/1997. fotográfica como representación a la imagen fotográfica como herramienta discursiva, IGLESIAS DEL MARQUET, Josep M. "Las Universidad Complutense de Madrid, Facultad magias de lo real oculto". Diari de Barcelona, de Bellas Artes, Madrid, 2000.Director: Barcelona, 17/1/1981. Joaquín Perea González.

INSÚA, Juan. “Joan Fontcuberta: Intruccions L’HOSTIS, Nane. “Herr Professor d’ús”, Barcelona a vol d’artista,. Ed. Electa. Fontcuberta”, Télerama, París, 25/11/1987. Barcelona, 1994. LLORENS Peters, Boye. “Escritura de las IRUSTA CERRO, Manuel. “Las llaves de la apariencias siderales, Joan Fontcuberta”, libertad”, Antiqvaria, Madrid, nº 196, 7-8/2001. Levante-El Mercantil Valenciano, Valencia, 15/12/2000. ITOH, Toshiaru. “A Note for Natural History of Imagination”, ICC, Inter Communication LÓPEZ, Manuel. “Joan Fontcuberta: Center, 15/7/1999. Hemogramas”, Revista FOTO, Madrid, 2/1999.

JEAN, Marie-Josée. “L’artiste et/ou le LO, Claire. “Joan Fontcuberta”, DPI, Taipei, nº commissaire”, ETC Montréal, Montreal, 3- 106, 2/2008. 5/1999. LÓPEZ, Jaime. “Joan Fontcuberta: JIMÉNEZ, David. “Viaje a nunca jamás”, El emulsionar los sentidos”, Zazpi7kka Mundo, Madrid, 22/5/1997. [suplemento dominical de Gara], Pamplona, 18/3/2001. JIMÉNEZ, José. “La huella de las sirenas”, El Mundo, Madrid, 25/11/2000. LOZANO, Amparo. “Joan Fontcuberta. Del gesto de la pintura a la huella de la JONES, Muffet. “Fetish, Process, and the fotografía”, Lankidetzak, Bilbao, 5/1993. Waste-Stream: Artists’Anxieties and Contemporary Art”, New Observations, Nueva LOZANO, Amparo. “Inventar, cuestionar o York, 1/1991. suplantar desde la ficción”, El Periódico del Arte, Barcelona, 5/2000. KRICHBAUM, Jörg. “Animalische Visionen”, Zoom, Munich, 3/1980. MAC KAY, Gillian. “Fauna Secreta at Gallery TPW”, The Globe and Mail, Toronto, 15/1/2000.

11

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

MACLEOD, Chris. “The Deep End of the Gene MEYER, Jörg. “Im Mahlstrom Zwiischen sein Pool”, Our Town, Nueva York, 19/10/2000. und Spiel”, Kieler Nachrichten, Kieler, 8/6/2000. MANDERY, Guy. "L'Evénement passé inaperçu". PhotoMagazine, París,12/1982. MILLÁN, Itxaso. “Cuando nada es lo que parece”, Noticias de Gipuzcoa, San Sebastián, MANDUJANO, Víctor M. “Codificar la 8/6/ 2008. realidad”, El Mercurio, Chile, 28/5/1998. MINATO, Chihiro. “Conversation between the MANGANA, David. “Desembarco en la ínsula science and the art”, ICC, vasca”, D2 (La revista de DEIA), Vitoria, Intercommunacation center, 30/3/1998. 5/6/2003. MIRA, Mara. “Verdad y simulacro”, La Gaceta, MANRIQUE Sabogal, Winston. “Hallazgos de Murcia, 25/1/2002. nuevos mundos”, El País, Babelia, Madrid, 2/2000. MIRALLES, Alberto. “Realidad falsa, falsedad verdadera”, El Independiente, Madrid, MARÍN-MEDINA, José. “El relato gótico de 7/5/1990. Joan Fontcuberta”, El Cultural, El Mundo, Madrid, 19/6/2002. MIRALLES, Francesc. “Fontcuberta”, ZOOM, París, nº 67, 1979. MARTÍNEZ RIBAS, Inés. “¿Dónde está el cosmonauta Istochnikov?”, El Periódico, MIRALLES, Francesc. “Joan Fontcuberta”, La Barcelona, 27/7/1999. Vanguardia, Barcelona, 10/3/1985.

MARTÍNEZ ROCHINA, Rosario. "Fotografies MIRALLES, Francesc. “La ballena troceada en de Joan Fontcuberta". El Noticiero Universal, el naufragio total”, La Vanguardia, Barcelona, Barcelona, 21/11/1984. 21/7/1995.

MENDELSON, Jordana. “Joan Fontcuberta’s MISHIMA, Yasushi. “Catalan Photography”, Subjective History”, tesis de Master AH Asashi Camera, Tokio, 10/1991. 401/402, Departmernt of Art History, Boston University, Boston, 14/1/1992. MIYEDA, Akiko. "Foreign creators: Joan Fontcuberta and Fauna Secreta", Moe, Tokio, MENU, Stephan. “Joan Fontcuberta, le 12/1992. Frottogramme du fantasme”, Le Méridionel, Marsella, 3/3/1990. MOLINA, Ángela. “Tres momentos de fuga”, ABC Cultural, Madrid, 8/1/2000. MERAYO, Paché. “Joan Fontcuberta o la realidad reinventada”, El Comercio, Oviedo, MOLINA, Ángela. “Compañeros de viaje”, ABC 14/3/2004. Cultural, Madrid, 26/6/1999.

MESPLÉ, Louis. “Un Bestiaire en peau de MOLINA, Jorge. “Fontcuberta & Formiguera, lapin”, Libération, París, 27/11/1987. cosas terribles para todos los públicos”, El Correo de Andalucía, Sevilla, 21/9/1989. MEURIS, Jacques. "Photo: I'Imaginaire et l'Imaginable", Libre Belgique, Bruselas, MOLINERO, Antonio. “Fauna, o cómo burlarse 11/5/1984. de la ciencia”, FV, Madrid, 11/1988.

12

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

MONTES DE OCA NAVARRO, Mercedes. OLMO, Santiago. “Joan Fontcuberta, Galeria “Reciclar la historia desde la fotografía. Joan Helga de Alvear”, Lápiz,, Madrid, nº 148, Fontcuberta: Un museo para la imaginación”, 12/1998. tesis de licenciatura, Universidad de Valencia, Facultad de Geografía e Historia, ORAMAS, Sandro. “Joan Fontcuberta: Departamento de Historia del Arte, Valencia, Profesión falsario”, Estilo, revista venezolana 1997. de las artes, nº 34, 1999.

MONTOLIO, Celia. “Joan Fontcuberta”, Lápiz, PACHECO, Joao. “Nas entrelinhas da Madrid, nº 86, 1992. mentira”, Publica, Lisboa, 2006.

MONZÓ, Josep Vicent. “Joan Fontcuberta: PAIRE, Alain. "Lycée Antonin Artaud. Un historia artificial/historia natural”, CIMAL, Herbier extraordinaire". Le Provençal, Arte Internacional, Valencia, nº 39-40, 1993. Marsella, 2/3/1989.

MORENO, Xavier. “Fotografia, ergo realitas”, PAIRE, Alain. “Le Jardin des delices de Papers d’Art, Girona, 2002. Fontcuberta”, Le Provençal, Marsella, 11/3/1990. MOROSE, Eddie. “Joan Fontcuberta: Challenging the Limits of Belief, Black Flash, PALOMO, Anna. “Realitat abstracta i Saskatchewan, vol. 10, nº 4, 1992. intabgible”, El 9 Nou, 5/12/1996.

MOTULSKY-FALARDEAU, Alexandre. PALOS, Santi. “La fauna secreta y sus “N’ajustez pas votre appareil”, Voir, Quebec, imágenes entre la realidad y el simulacro”, 18/1/2007. Diario de Terrassa, Terrassa, 17/6/1993.

MOYÀ, Laura. “Bin Laden a Mallorca”, Avui, PALZER, Rolf. “Erwachen aus einer Langen 12/7/2007. Agonie”, ART — das Kunstmagazin, Hamburgo, nº 1, 1979. MÜLLER-POHLE, Andreas. “Joan Fontcuberta”, XYZ Fotografie, Gante, 1/1985. PARCERISAS, Pilar. "Entre l'enigma i el sinistre", Avui, Barcelona, 15/11/1984. MURAVEINIK, Piotr. “Tras las huellas del ”, Luna Córnea, nº 14, México. 1- PARCERISAS, Pilar. “Frottogrammes de Joan 4/1998. Fontcuberta”, Avui, Barcelona, 11/12/1988.

NAVARRO, Mariano. “Fontcuberta, la imagen PARCERISAS, Pilar. “Una visió plurisensorial liviana”, El Cultural, El Mundo, 14/6/2007. de la fotografia”, Avui, Barcelona, 22/8/1990.

NESBITT. “Joan Fontcuberta & Pere PARCERISAS, Pilar. “Fotografia i veritat”, Formiguera”, Artnews, Nueva York, 11/1988. Avui, Barcelona, 10/7/1997.

NONOMURA, Fumihiro. “Joan Fontcuberta: PARCERISAS, Pilar. “Sputnik, un viatge de Sputnik”, Studio Voice, Tokio, 7/1998. ficció al regne del simulacre”, Avui, Barcelona, 1/8/1997. OGAWA. “Sputnik”, Déjà-Vu nº 14, Tokio, 6/1998. PARCERISAS, Pilar. “Fontcuberta, fotografia i simulacre”, Avui, Barcelona, 11/5/2000.

13

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

PARDO, Tania. “Nada es lo que parece”, El PICAZO, Toni. “La fotografía contra la Periódico del Arte, Madrid, nº 57, 7/2002. fotografía”, El Temps, Valencia, 14/12/1992.

PATRIZIO, Andrew. “The Stones of Sheffield. PICAZO, Glòria. “Joan Fontcuberta: Joan Fontcuberta’s Terrain Vague”, Portfolio, Conceptes, reflexions i rèpliques”, nº 27, Edimburgo, 1998. Transversal, nº 2, Lleida, 1997.

PELLETIER, Denise. “Une faune secrète PINO, Marina. "La otra cara del progreso, s’installe à Chicoutimi”, Progres- vista por Joan Fontcuberta", El Correo Dimanche/Cahier B, Chicoutimi, Canadá, Catalán, Barcelona, 11/11/1984. 30/5/1999. PINTO, Bernardo. “O Monstruario de Joan PERAL, Enrique. "Herbarium: una aventura Fontcuberta”, Journal da Lisboa, Lisboa, vegetal de Joan Fontcuberta que les dejará 14/12/1987. papando moscas". Arte fotográfico, Madrid, 4/1984. PITA DUEÑAS, César. “Joan Fontcuberta. Imágenes de la naturaleza”, Cambio, Lima, PERELLÓ, Marcelino. “Las guerras y las 12/11/1998. paces”, El Excelsior, México, 3/10/1998. PITTOLO, Veronique. “Bestiare fantastique”, PÉREZ, Ángel Luís. “Fauna: entre la fotografía Beaux Arts, París, 12/1987. y la ortodoxia”, Cuadernos del Sur, Córdoba, 23/11/1989. PITTOLO, Veronique. “Joan Fontcuberta et la falsification du réel”, Beaux Arts, París, nº PÉREZ, Luís Francisco. “Joan Fontcuberta”, 147, 1996. Lápiz, Madrid, nº 177, 11/2001. PITTS, Terence. “Four Spanish PÉREZ DE ALBÉNIZ, Javier. “El cosmonauta Photographers”, 4 Spanish Photographers, fantasma”, La Revista, El Mundo, Madrid, University of Arizona, Arizona, 1988. 6/1997. PLANAS, Enrique. “Mentiras y verdades”, El PERMAN, Alice. “View through Camera Sol, Lima, 4/11/1998. Obscura”, Sheffield Telegraph, Sheffield, 5/12/1997. PORTER, Allan. “Fontcuberta”, Camera, Lucerna, 11/1980. PERETTA, Gabriele. “Tra vero e falso, vince la tecnica”, La Rinascita della Sinistra, Roma, PRATS RIVELLES, Rafael. "Joan Fontcuberta, 23/11/2001. la contravisión". Levante, Valencia, 23/10/1983.

PERINI, Adriano. “Joan Fontcuberta”, Juliet, PRATS, David. “Reus descobreix la falsa Londres, nº 110, 2002. realitat de la fotografia de Joan Fontcuberta”, Diari de Tarragona, Tarragona, 12/5/2000. PERMANYER, Lluís. "Ambients trobats". La Vanguardia, Barcelona, 18/1/1981. PUDDU, Stefano. “Joan Fontcuberta. La fotografia com a gènere de ficció”, La Roca. PHANEUF, Marc-Antonie K. “Ludisme et Tres pobles, un municipi, nº 24, 2005. ambiguïté dans le canular contemporain”, Esse, Montreal, 2007.

14

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

PUJADE, Robert. “Herbarium. Joan ROBERTSON, Sheila. “Secret Fauna Product Fontcuberta”, Regarder la science, Lyón, of a Wimsical New Zoology”, The Star 2001. Phoenix, Saskatoon, 10/10/1992.

PULIDO, Natividad. “La Fundación Telefónica RODÉS, Salvador. “Del realisme fantàstic a la expone la última ‘travesura’ de Joan manipulació de la realitat a través de les Fontcuberta”, ABC, Madrid, 22/5/1997. imatges”, Avui, Barcelona, 3/9/1989.

RAMÍREZ, Anna. “Joan Fontcuberta”. RODRÍGUEZ BAENA, Luís. “El ojo mecánico: Photographers International, Taipeh, 6/1994. Paradoja y fotografía en el Herbarium de Joan Fontcuberta”, Actas Noesis, Teruel, 4/1987. RAPSCH, Volker. "Entdeckt. Ameisenhaufens Fauna", Landshuter Zeitung, Frankfurt, RODRÍGUEZ MARCOS, Javier. “Las naturales 22/4/1988. reservas del Dr. Fontcuberta”, ABC Cultural, Madrid, 29/7/2000. RATIA, Alejandro. “El paisaje como código de seguridad”, Artes & Letras, Heraldo de ROEGIERS Patrick. “Fontcuberta”, Révolution, Aragón, Zaragoza, 7/3/2003. París, 2/1985.

REBOLLAR, Mónica. “El fotógrafo como ROMBOUT, Meliss K. “Specious Origins: fingidor”, Lápiz, Madrid, nº 192, 2003. Fauna and Herbarium”, Views, Boston, 4/1989. REBULLA, Eduardo. “Raffinate tecniche di manipolaziones”, L’Ora, Palermo, 30/3/1979. ROSÉS, Assumpta. “Descobridors de malentesos”, El Punt, Reus, 18/6/2000. READDING, Mary Anne. “Amateur Stargazer Stumbles On New Galaxy”, Concerning Truth, ROXANNE BAERG, Arlene. The Myth of vol. XIX, nº 26, The School of the Art Institute Reality, University of Arizona, Departament de of Chicago / Gallery 400 / TBA Exhibition Belles Arts, Tucson, 1996. Tutor: Keith Space, Chicago, 12/1999. McElroy.

RUBIO, Javier. “La fotografía: realidad, RIBALTA, Jorge. “Fontcuberta emplea nuevos surrealidad y testimonio”, ABC, Madrid, soportes para sus fotos”, La Vanguardia, 4/5/1989. Barcelona, 30/1/1992.

RUEDA, Jorge. “Joan Fontcuberta”, Nueva RIBALTA, Jorge. “Frottogrammes de Joan Lente, Madrid, nº 45, 11/1975. Fontcuberta”, El Guía, Barcelona, 4/1989.

RIGOL, Josep. “Joan Fontcuberta”, ZOOM, RUIZ, Blanca. “Fontcuberta, un falsificador, Madrid, nº 20, 1978. un francotirador”, Reforma, México, 26/9/1996. RIGOL, Josep. “Photography: Joan Fontcuberta”, Culture, Barcelona, RUIZ MORALES, Jorge. “Una mentira 5/1987. espacial”, Tribuna de astronomía, nº 140-141, Madrid, 7-8/1997. RIGOL, Josep. “Joan Fontcuberta”, Camera Internacional, Edición española, nº 1, 1988. SAAVEDRA, David. “Verdad, apariencia y plagio, en el juego fotográfico de Fontcuberta”, Diario 16, Madrid, 21/1/2000.

15

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

SABROE, Charlotte. “Dr. Ameisenhaufen SEMERANO, Giovanni. "Fotofantastiche", II Fauna”, Der Fri Aktuelt, Odense, 17/8/1990. Tempo, Roma, 24/2/1982.

SAGLIO, Jerôme. “Sales Bêtes! Le Bestiare SMITH, Roberta. “A Furry-footed Fish and fantastique de Joan Fontcuberta”, Le Monde, Other Gallery Rogues”, The New York Times, París, 12/1987. Nueva York, 29/7/1988.

SAMANIEGO, Francisco. “La ironía participa SMITH, Roberta. “Frottogramms”, The New de la odisea del Soyuz 2”, El País, Madrid, York Times, Nueva York, 29/7/1988. 22/5/1997. SMITH, Roberta. “It May Be Good, But It is SAMANIEGO, Francisco. “Joan Fontcuberta Art?”, The New York Times, Nueva York, juega con la verdad en sus contravisiones”, El 4/9/1988. País, Madrid, 21/1/2000. SMYTH, Diane. “Regarding representation”, SAND, Michael. “Joan Fontcuberta”, World Bristish Journal of Photography, Londres, Art, Paddington, Australia, 6/1995. 2/11/2005.

SAND, Michael., “Guerrilla Grams”, World Art, SOCÍAS, Jordi. “Imágenes mágicas: fantástico Paddington, Australia, 1995. Fontcuberta”, La calle, Madrid, nº 41, 2- 8/1/1979. SAND, Michael L. y McNEILL, Anne. “Lost and Found: Fontcuberta in the Post-Industrial SOUGEZ, Marie-Loup. “Joan Fontcuberta en Landscape”, Continental Drift. Europe el jardín imaginario”, Lápiz, Madrid, 10/1985. Approaching the Millenium. 10 Photohgraphic Commisions, Prestel, Munich - Nueva York, SOUTAR, Ian. “View through Camera 1998. Obscura”, Sheffiels Telegraph, 5/12/1997.

SANTOS, Manuel. “Joan Fontcuberta”, Lápiz, SPIEGEL, Olga. “Fontcuberta, fotógrafo de Madrid, 1989. ficciones”, La Vanguardia, Barcelona, 28/4/2000. SARASKETA, Ane. “Joan Fontcuberta”, Begia, Euskaldunon Egunkaria, San Sebastián, STAFFELDT, Erik. “Tro det eller ej”, Politiken, 20/7/2002. Odense, 18/8/1990.

SASSI, Edoardo. “La natura falsificata”, STATHATOS, John. “Positevely Art”, O2 Corriere della Sera, Roma, 17/7/2001. Exposed, suplemento Tate, The Art Magazine, Londres, 1-4/1998. SCIANNA, Ferdinando. “Il catalano mistificatore”, Il sole-24 ore, Roma, STATHATOS, John. “Joan Fontcuberta: 26/8/2001. Landscapes without Memory”, European Photography, vol. 27, nº 79/80, 2006. SCIMÉ, Giuliana. “Dr. Ameisenhaufen’s Fauna”, Progresso Fotografico, Milán, 2/1989. STREMMEL, Kerstin. “Joan Fontcuberta. A

Master of Irony”, Eikon, Viena, nº 52, 2005. SCOTT, Michael. “Fauna Secreta: Is it Act,

Science or Taxidermy?”, The Vancouver Sun, Vancouver, 20/7/2000.

16

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

SWARTZ, Jeffrey. “Joan Fontcuberta y Pere TRUJILLO, Julio. “Espionaje en la guerra de Formiguera”, Arena, Madrid, 12/1989. las galaxias”, Letras libres, Madrid, nº 10, 2002. SWARTZ, Jeffrey. “Joan Fontcuberta Topophonia: Terrestrial Music”, World Art, VALLESPÍ, Txell. “Joan Fontcuberta, Paddington, Australia, 1994. fotografies entre la realitat i la ficció”, Diumenge [suplemento de Avui], Barcelona, SYSTAD, Brigitta. “Narcisstic Vampires in the 13/10/2002. Work of Joan Fontcuberta. An analysis of ‘Sputnik: the Odyssey of Souyuz 2’, University VALLGARRIGA, Vicenç. “Joan Fontcuberta. of Westminster, Westminster, 2001.Tutor: Fotoinstal·lació: intoxicacions”, Papers d’art Frank Watson. nº 69, Girona, 10-12/1997.

TAGER, Alisa. “Joan Fontcuberta”, Arts VECCHIO, Paola del. “Nell’inganno della Magazine, Nueva York, 9/1991. realtà¨, Il Mattino, Nápoles, 29/1/2008.

TAGER, Alisa. “Joan Fontcuberta at Zabriske”, VENDRELL, Ramón. “Rescatat de l’espai”, El Art in America, Marion, 5/1994. Periódico, Barcelona, 30/7/1999.

TEJADA, Ricardo. “La vida secreta de las VERCHEVAL, Jeanne. "L'Herbier Imaginaire plantas (las obras de Fontcuberta y Knight o de Joan Fontcuberta", Aujourd'hui, Bruselas, cómo fotografiar la vida sin herborizarla)”, La 12/5/1984. balsa de la medusa, nº 53/54, 2000. VERMEIJDEN, Marianne. “Spelletjes met de THEBAULT, Guy. "L'Acidité de Fontcuberta", waarheid”, Nrc Handelsblad, Kunst, De La Côte, Nyon, 24/5/1983. Beyerd, 4/3/1998.

TORNÉ, Esther. “Joan Fontcuberta atraviesa VIDAL, Jaume. “Res no és el que sembla”, El la era de la apariencia”, La Provincia, País, Barcelona, 12/12/1996 [Quadern]. Canarias, 3/7/1997. VIDAL, Jaume. “Fontcuberta fabula los TORO, Victoria. “El cielo tiene la culpa”, Diario interrogantes de la carrera espacial 16, Madrid, 11/1998. soviética”, El País, Madrid, 18/6/1999.

TORRALBA, Ana y VALENZUELA, Javier. “La VIDAL OLIVERAS, Jaume. “Humberto Ribas y fotografía miente”, Valencia Semanal, Joan Fontcuberta”, Arte y Parte, Santander, Valencia, nº 64, 18-25/3/1979. 1/2000.

TOSHIHARU, Ito. “The World of Joan VIDAL OLIVERAS, Jaume. “Paisaje de la Fontcuberta”, Mizue, Tokio, 4/1990. seguridad”, El Cultural, El Mundo, Madrid, 13/6/2001. TRASOBARES, Ana. “¿Es una llave o una montaña?”, Diario 16, Madrid, 7/6/200. VILANA, Àngels. “Fotografia de ciència ficció”, El Món, Barcelona, 1/9/1988. TRENAS, Miguel Ángel. “Fontcuberta reinventa en una exposición en Madrid una VILANA, Àngels. “Madonna Inn Majestic, de posible odisea en el espacio”, La Vanguardia, Joan Fontcuberta”, Diari de Barcelona, Barcelona, 24/5/1997. Barcelona, 30/1/1992.

17

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

ZABALBEASCOA, Anatxu. “Joan Fontcuberta”, VILASANJUAN, Sergio. "Joan Fontcuberta: Art Forum, Nueva York, 3/1992. fotografía y magia cotidiana". El Correo Catalán, Barcelona, 8/1/1981. ZABALBEASCOA, Anatxu. “La veritat a través de la falsedat. Joan Fontcuberta”, Diari de VILLAR, Cote. “Mosaicos de Internet”, El Barcelona, Barcelona, 9/2/1992. Mundo, Madrid, 25/5/2007. ZUCKRIEGL, Margit. “Joan Fontcuberta”. VIRGILIO MONTAÑEZ, Mario. “Joan Noema, Art Journal, nº 39, Salzburg, 1995. Fontcuberta”, Sur, Málaga, 24/12/2005. ZUCKRIEGL, Margit. “Science-fiction: Natur VISCO, Heather. “Camouflage Wearing Roman. Fotografische Arbeiten von Joan Camouflage: Photofictions Based in Historical Fontcuberta”, Fiktion/non-fiction, Linz, 1995. Conventions”, 2004.

VOZMEDIANO, Elena. “Trampas de Fontcuberta”, El Cultural, El Mundo, Madrid, ENTREVISTAS 12/2/2000. ARNALTE, Arturo. “Los grandes fotógrafos WAINTROP, Edouard. “Clichés Rigolards, españoles con Descubrir el Arte 4: Joan Mise en Scène de Vertige, et les Mondes Fontcuberta”, Descubrir el Arte, Madrid, nº Extrapolés de Fontcuberta”, Libération, París, 96, 2006. 17/3/1990. BALLABRIGA, Juanjo. “Entrevista. Joan WALKER, Ian. “Blossfeldt and Surrealism”, Fontcuberta”, La lectura [suplemento Photoresearcher, Viena, nº11, 4/2008. dominical de Segre], Lleida, nº 37, 7/2/1999.

WANATABE, Task. “Joan Fontcuberta”, BON, Lauren. “From the Doubt Culture”, Gulliver, Tokio, 4/1992. Butterfly, nº 5, Londres, 2000.

WEE, Jason. “Landscapes as Exhausted BRANDT, Helmut. “Der magische Augenblick. Form. The Nonsite and Joan Fontcuberta's Interciew mit Joan Fontcuberta. Die Landscapes of Landscapes”, Art Papers, Tageszeitung, Frankfurt, 18/4/1984. Atlanta, 5-6/2006. BULATOVA, Svetlana. “Joan Fontcuberta”, Le WOLF, Thomas. “Zwischen Köper und Natur: Taburet, Ekaterinburg, 4/2008. das Bild”, Frankfurter Rundschau, Frankfurt, 15/4/1991. CASAS, Enric. “La fotografia i l’estètica del

sinistre”, Idees [suplemento de Regió 7], WYLEGALLA, Reinhard. “Darstellung vieler Manresa, 17/1/1993. zoologischer Raritaten”, Wolfburger Kurier, Braunschweig, 5/4/1989. CASTELLET I TORRENTS, Eduard. “Entrevista ZABALBEASCOA, Anatxu. “La naturaleza a Joan Fontcuberta”, Impressions, 3-4/1994. simulada o la naturaleza del simulacro”, La fotografía, Barcelona, 12/1991. COLEMAN, A. D. “A Vast Dialogue Between Nature and Culture”, Journal of Contemporary Art, Nueva York, 4/1991.

18

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

COLEMAN, A.D. “A Matter of Ficction”, HERRERO MARTÍN, Victoria. “Joan Camera & Darkroom, Nueva York, 5/1992. Fontcuberta. Nada es lo que parece”, Aux Magazine, nº 19, 5-6/2006. CHÁVEZ, Brenda. “Pistas, fotomentiras”, Vogue, Madrid, 2003 LEÓN DÍEZ, Héctor. “Todo fotógrafo miente y no puede hacer más que mentir”, Crónica, DAZA TAPIA, Andrea. “Joan Fontcuberta. México, 26/9/1996. Apóstol de la duda”, El Mundo, Caracas, 15/11/2006. LEVY REED, Jane. “Sputnik. An Interview with Joan Fontcuberta”, Fotoforum, San Francisco, DEL CAMPO, Ivan. “Lo esencial es invisible a 1997. los ojos”, El Diario Vasco, Bilbao, 12/5/2000. LOBO, Paula. “Joan Fontcuberta fotógrafo”, GEA, Juan Carlos. La nueva España, 3/3/1994. Diario de noticias, Oporto, 11/11/2005.

GEORGIEFF, Anthony. “The Mystification of LÓPEZ, Jaime. “Joan Fontcuberta. Photography”, Katalog, Odense, vol. 8, nº 3, Emulsionar los sentidos”, ZazpiKka, 1996. Pamplona, 18/3/2001.

GILI, Marta. “Photogrammes et LÓPEZ, Manuel. “Joan Fontcuberta: Lo que yo Frottogrammes. Entretien à Joan hago es vacunar al espectador”, Foto, nº 195, Fontcuberta”, D’Un Art, l’Autre, Musées de Madrid, 3/1999. Marseille, Marsella, 3/1990. MACIÀ, Albert. “Artista és qui sap projectar GLUEK, Grace. “Miracles & Co”, The New tots els seus fantasmes”, Avui, Barcelona, York Times, Nueva York, 28/2/2003. 15/8/1990.

GONZÁLEZ, Concha, “Joan Fontcuberta: Mi MÉNDEZ, María Gabriela. “Defender la fotografía es conceptual”, Foto, Madrid, realidad más allá de la voracidad de las 9/1992. imágenes”, El Universal, Caracas, 15/11/2006.

GONZÁLEZ CRESPAN, Blanca, “Las sombras MONÉS, Pere. “La fotografía aún presupone de la luz”, El Planeta nº 51, 01/2001. verdad”, El Periódico, Barcelona, 31/5/1989.

GONZÁLEZ, Nacho, “Joan Fontcuberta: La MONTAÑEZ, Mario Virgilio. “Joan fotografía está muriendo poco a poco”, El Fontcuberta”, Vivir la cultura, [suplemento de Mundo, Sevilla, 19/9/2006. Sur], Málaga, 24/12/2005.

GRANDE, Chantal. “Entretien avec Joan MORENO, Xavier. "Documentant la ficció", Fontcuberta”, Frottogrammes, Centre Papers d'art, nº 92, Girona, 1r semestre 2007. d’Estudis Catalans, París, 11/1998. NEUMAIER, Diane. “Reviewing the Exquisite HÄRKONEN, Leena. “Huijarit Corpse”, Afterimage, Rochester, 4/1991. munkinkaavuss”, Helsingin Sanomat, Helsinki, 20/2/2003. NOKSO-KOIVISTO, Riina. “Espanjalaiskuvaaja huijaa ja manipuloi Saimaan maisemissa”, HERNAIZ, Juan Ignacio. “Joan Fontcuberta”, Etelä-Saimaa, Lappeenranta, 16/2/2003. Foto, Madrid, 10/1991.

19

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

OBIOLS, Salvador. “Entrevista: Joan RODRÍGUEZ, Javier. “Joan Fontcuberta”, PH Fontcuberta”, Nueva lente, Madrid, nº 101, Boletín del Instituto Andaluz del Patrimonio 1/1981. Histórico, año V, Sevilla, 12/1997.

ORAMAS, Sandro. “Joan Fontcuberta: ROGIERS, Patrick. “Joan Fontcuberta: l’image profesión falsario”, Estilo, Revista Venezolana réfléchissante”, Contrejour, nº 5, París, de las Artes, año 9, nº 34, Caracas, 1999. 6/1995.

PALOP BARRIOS, Carol. “Entrevista a Joan RUIZ i ALTABA, Ariel. “The Seed Salon: Joan Fontcuberta. El fotògraf de l’ambigüitat”, Fontcuberta and Ariel Ruiz i Altaba”, SEED, Lauro, Granollers, nº 29, 2n semestre 2005. Nueva York, vol. 2, nº 3, 2-3/2006.

PIGUET, Philippe. “Fontcuberta, fictions RUUTIAINEN, Päivi. “Jumalaisen innoituksen improbables”, L’Oeil, París, 4/2002. valo”, Saimaa, Lappeenranta, 23/2/2003.

PINTO, Bernardo. “A Fotografia nao e Servil SAI, Masa. “Joan Fontcuberta Interview”, em Relaçao a Realidade”, Journal da Lisboa, Asahi Camera, Tokio, 11/1992. Lisboa, 11/1987. SALCEDO, Ignacio. “Quiero desenmascarar PINTO, Paula i MORENO, Joaquim. fraudes”, Plácet, Madrid, nº 116, 2002. “Entrevista a Joan Fontcuberta”, In Si(s)tu, Oporto, 3/2005. SANTA ANA, Mariano de. “Fotografía y verdad. Joan Fontcuberta”, La Provincia [suplemento POLIDORI, Ambra. "Joan Fontcuberta, semanal de Diario de las Palmas], 27/4/ 2006. fotógrafo". Uno más Uno, México, 8/5/1981 y 9/5/81. STIWER, Pierre. “Joan Fontcuberta. Les Voies de l’image”, Café Crème, Luxemburgo, QUERALT, Rosa. "La fotografia és la cèl·lula 12/1990. de la civilització de la imatge". Avui, Barcelona, 19/9/1982. TARIFEÑO, Leonardo. “El detective de la imagen”, La Nación, (suplemento cultural RIBALTA, Jorge. “Entrevista a Joan Adn), Buenos Aires, 10/5/2008. Fontcuberta, director artístico de los Rencontres d’Arles 1996”, La Vanguardia, TERRASA, Jacques. “Entretien avec Joan Barcelona, 30/6/1996. Fontcuberta”, Assemblages, Artothèque Antonin Artaud, Marsella, 3/1990. RIBALTA, Jorge. “Más allá de la fotografía”, Adgrafica, nº 6, 2/1992. UBACH, Abel. “Cal desconfiar de la informació que rebem”, Setmanari de RIERA, Sílvia. “La fotografia ha d’interpretar- comunicació directa, L’Hospitalet de se”, El Punt, Reus, 13/5/2000. Llobregat, 17/1/2007.

RIGOL, Josep. “Entrevista: Joan Fontcuberta”, VAQUERA, Vitor. “Joan Fontcuberta: El tema Camera Internacional, Madrid, 5/1988. de la subversión de la realidad”, No, Artes e Ideas, Vigo, 12/1987. RODÉS, Salvador. “Fauna secreta”, La fotografía, Barcelona, 1989. VV.AA. “Beleidung Darwins /Insult to Darwin”, European photography, Göttingen, 10/1990.

20

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]

JOAN FONTCUBERTA Bibliografía

VIDAL OLIVERAS, Jaume. “Entrevista con Joan Fontcuberta”, El cultural [suplemento de El Mundo], Madrid, 13/6/2001.

VIDAL OLIVERAS, Jaume,.“El misterio de Fontcuberta”, El Cultural, El Mundo, Madrid, 1/7/2004.

VIGO, José. “Une pomme est un soleil deguisé en pomme”, Contrejour, París, nº 2, 1975.

ZABALBEASCOA, Anatxu. “La veritat a través de la falsedat”, Diari de Barcelona, Barcelona, 9/2/1992.

21

CASA SIN FIN C/ Pizarro, 15 10003 Cáceres [email protected]