Arcen-Lomm-Veldenclopedie Arcen-Lomm-Veldenclopedie
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Arcen-Lomm-Veldenclopedie Arcen-Lomm-Veldenclopedie Encyclopedie voor Arcen, Lomm en Velden Samenstelling Ragdy van der Hoek Verantwoording De Arcen-Lomm-Veldenclopedie is een encyclopedie De Arcen-Lomm-Veldenclopedie is het vijfde naslag- met circa 570 stukjes (lemma’s) over het Noord- werk in een reeks. Eerder verschenen de Venlo- Limburgse Arcen, Lomm en Velden. Bij het samen- clopedie (1992), de Blerickclopedie (1994) de Tegelen- stellen is gebruik gemaakt van alle beschikbare clopedie (2009) en de Belfeldclopedie (2011). literatuur over deze drie plaatsen. Er is onderzoek De Arcen-Lomm-Veldenclopedie beantwoordt vragen verricht in het gemeentearchief van Venlo en er is en maakt de lezer deelgenoot van allerlei wetens- gespeurd in de leggers van kranten en andere waardigheden. Ik wens u veel opzoek-, kijk- en periodieken. Ook zijn contacten gelegd met vele leesplezier. tientallen personen en vertegenwoordigers van instanties en verenigingen die in Arcen, Lomm en Ragdy van der Hoek Velden actief zijn en waren. Om de betrouwbaar- heid van de encyclopedie te verhogen, zijn concept- lemma’s voorgelegd aan betrokkenen of experts. Als samensteller heb ik ernaar gestreefd de lemma’s zo objectief mogelijk te schrijven, waar- bij keuzes steeds door mijzelf werden gemaakt na overleg met diverse ‘klankbordgroepen’. Zonder anderen tekort te willen doen, is een bijzonder woord van dank op zijn plaats aan Piet Cup en de Heemkundevereniging, Louis Reutelingsperger, De Historische Werkgroep Arcen-Lomm-Velden, Jan en Hay Lucassen, Tom Doesborg, Pieter Duijf, Pierre Hegger en Jeu Hegger. Willem Kurstjens gaf waardevolle adviezen ten aanzien van de lees- baarheid. De Arcen-Lomm-Veldenclopedie is een naslagwerk en streeft niet naar volledigheid. De lemma’s bevat- ten de belangrijkste feiten en geven achtergrond- informatie. Bij het al dan niet opnemen van personen gold als criterium dat iemand in een van de drie dorpen geboren moest zijn of dat hij of zij er geruime tijd woonde en in die tijd landelijk, internationaal of voor de lokale gemeenschap een rol van betekenis speelde. De lezer dient geen conclusies te verbinden aan de lengte van de lemma’s, of de aanwezigheid van een afbeelding bij een onderwerp. Zo heeft de lengte ook te maken met de beschikbaarheid van informatie en had vormgever Baer Cornet een flinke vinger in de pap bij het illustreren. De encyclopedie bestaat uit vier alfabetische delen. Na een algemeen deel, met onderwerpen die be- Arcen en Velden in 1867. trekking hebben op alle drie de woonkernen, volgen aparte delen met lemma’s over Arcen, Lomm en Velden. Arcen-Lomm-Velden 8 [Alles Kids … Archief] 9 urn uit de brons-ijzertijd te voorschijn. Op de Archief Het archief van de voormalige gemeente locatie van bmv De Vilgaard in Velden troffen Arcen en Velden wordt sinds 2006 bewaard in het archeologen resten aan uit de late bronstijd- gemeentearchief van Venlo. Eerder lagen de stuk- vroege ijzertijd (800-500 voor Christus). Het gaat ken in het gemeentehuis in Arcen. De archieven Vrouwen (kav) opgericht, nu eva. In 1945 volgde om sporen van boerderijen en een deel van een van de schepenbank en de doopregisters (vanaf een jeugdafdeling: de Katholieke Arbeiders Jonge- grafveld. De resten zijn dankzij dikke afdekkende 1613), de huwelijksregisters (vanaf 1612) en over- ren (kaj, ofwel Kajotters). Omstreeks 1957 telde akkerlagen goed bewaard gebleven. De Romeinse lijdensregisters (vanaf 1622) en de archieven van de kab 220 leden. De arbeidersbeweging deed tijd is de periode met relatief meer en gevarieerde de parochie H.H. Petrus en Paulus bevinden zich in tussen 1958 en 1966 ook mee aan de gemeente- sites dan uit eerdere periodes. In negentien het Regionaal Historisch Centrum in Maas tricht. raadsverkiezingen en leverde drie raadsleden. In gevallen betreft het vindplaatsen met Hier zijn ook de archieven van de schepen bank en 1965 veranderde de naam in nkv (Nederlands nederzettingssporen, waaronder twee villa’s. Ook de doop-, trouw- en overlijdensregisters (vanaf Katholiek Vakverbond) en vanaf 1981, na een fusie zijn vondsten gedaan die duiden op het verwer ken 1615) van Velden ondergebracht. Het archief van de met het cnv (Christelijk Nationaal Vakverbond), van ijzeroer of ijzerproductie. Verder kwamen her schepenbank van de heerlijkheid Arcen en Velden werd het fnv (Federatie Nederlands Vakverbond). en der scherven aardewerk te voorschijn, evenals werd in 1972 geïnventariseerd door M. Wijnen. Zie: eva (Velden); Politiek. resten van gebruiksvoorwerpen en dakpannen. De schepenbank trad omstreeks 1600 in werking Het hoge aantal Romeinse vindplaatsen wordt en hield in 1794, met de komst van de Fransen, op Archeologische vondsten In de voormalige mede verklaard door de Pax Romana. Door deze te bestaan. Door brand en plunderingen gingen gemeente Arcen en Velden bevinden zich ruim (opgelegde) vrede vonden vrijwel geen schermut- delen van het archief verloren. Alles Kids. 180 archeologische vindplaatsen. Grofweg is er se lingen en oorlogen tussen de verschillende Het archief van het kasteel Arcen (1303-1782) be- één vindplaats uit het midden-paleolithicum stammen meer plaats, wat gepaard ging met een staat uit 88 dozen en portefeuilles met informatie Alles Kids Jeugdorkest. Alles Kids werd op 20 (oude steentijd), dateren 24 sites uit het mesolithi- opleving van de economie en vermoedelijk ook over de Heren van Arcen en hun bezittingen. In januari 1999 opgericht op initiatief van de cum (midden-steentijd), 37 uit het neolithicum met een bevolkingstoename. Bij de aanleg van de de loop der eeuwen is nogal wat materiaal van dit besturen van muziekvereniging Fanfare Velden, (nieuwe steentijd), 6 uit de bronstijd, 19 uit de Maaswerken werden in Lomm talrijke prehisto- archief verloren gegaan of elders terecht gekomen. Harmonie Sint-Antonius Lomm en de Konink- ijzertijd, 56 uit de Romeinse tijd en 21 uit de vroege rische vondsten en sporen aangetroffen, waar- Via allerlei omwegen kwam een deel van het lijke Harmonie van Arcen. In het orkest spelen middeleeuwen. De oudste vondsten – van steen onder paalsporen en paalkuilen. Ze markeren archief in de Hessische universiteitsstad Marburg jeugdige muzikanten van de drie gezelschappen. en vuursteen – zijn uit het vroeg-mesolithicum. plaatsen waar in de ijzertijd (800 voor Christus terecht. Hier kocht dr. Albert Freiherr van Bönning- Doelstelling is de jongeren die een muziekoplei- Neolithische en vooral mesolithische sites tot aan de Romeinse tijd) boerderijen en bijbeho- hausen het aan, die de stukken – om ze voor ver- ding volgen, in een vroeg stadium te laten samen- bevinden zich op de hoge en droge zandgebieden, rende gebouwtjes hebben gestaan, op de hoogste dere omzwervingen te behoeden – in 1967 aan het spelen. Alles Kids treedt enkele malen per jaar op. later verschoof de bewoning naar het vruchtbare, delen van het toenmalige rivierlandschap van de gemeentearchief van Venlo schonk. Dat deed hij Dat gebeurde voor het eerst tijdens het kuur- vochtigere Maasterras. De oudste bewoners van Maas. In de lagere, natte delen is een grafveld aan- omdat de gemeente Arcen en Velden destijds niet concert in Lomm. Vanaf de start stond het orkest de streek lieten resten van graven achter die waar- getroffen met een vijftigtal graven uit de late ijzer- over een brandvrije kluis beschikte. In 1987 en onder leiding van Jan van Osch. In 2005 kwam de schijnlijk uit het laatste deel van het stenen tijd- tijd. Hier vond men een bronzen fibula (mantel- 1993 verscheen een tweedelig oorkondenboek muzikale leiding in handen van Sjraar Klaassen en perk stammen. Hun grafheuvels bevinden zich op speld), fragmenten van glazen armbanden en over het archief van kasteel Arcen, dat werd vanaf september 2009 was Ralf Schreurs dirigent. De Hamert. Achter de Vorstweg in Velden vond urnen. In een bij het grafveld gelegen cultusplaats samengesteld door mejuffrouw Jo Stoel. In het Hij gaf het dirigeerstokje in 2012 door aan Nico men een vuursteenafslag en in Hanik en Schande- stonden enkele kleine houten gebouwtjes en Venlose gemeentearchief bevindt zich ook het Bartels uit Lomm, die als interim-dirigent optrad lo werden stenen vuistbijlen gevonden. palenrijen. Onder de blootgelegde graven bevin- archief van het kerspel Arcen (1502-1797), het tot in 2013 Manon Verstegen als dirigente werd In Velden trof men in het Bongertveld grafvelden den zich graven uit de Romeinse tijd, in sommige kerspel Lomm (1606-1797) en het kerspel Velden aangesteld. De repetities van Alles Kids vinden aan uit de late brons- en vroege ijzertijd met res ten gevallen met bijgiften. (1668-1797), het archief van de gemeentesecretarie beurtelings plaats in Arcen, Lomm en Velden. In van urnen. Bij de Wittenberg, op de grens van Uit de vroege middeleeuwen zijn relatief weinig Arcen en Velden (1794-2009), het archief van het 2013 bestaat het orkest uit circa twintig muzikan- Lomm met Velden, kwamen scherven van een vondsten gedaan. Mogelijk zijn veel bewoners op burgerlijk armbestuur Arcen (1795-1940) en het ten. Zie: Fanfare (Velden); Koninklijke harmonie het einde van de Romeinse tijd gesneuveld of burgerlijk armbestuur Velden (1872-1939). Verder Arcen (Arcen); Sint-Antonius (Lomm). Urn uit de late bronstijd. weggetrokken. Wel werden in 2010 aan de Wal bewaart men het archief van de gemeenteont van- sporen van de oudste bewoning van het huidige ger (1826-1939) en de burgerlijke stand van Arcen Arbeidersbeweging Belangenorganisatie. In 1917 Arcen gevonden, waaronder aardewerkfragmen - en Velden (1795-1940), de parochiearchieven van de werd door Veldenaar Thei Lommen en anderen in ten vanaf de prehistorie tot de late middeleeuwen. Heilige Andreas (1442-1954) en Petrus en Paulus de gemeente Arcen en Velden een afdeling van de Eerder trof men middeleeuwse resten aan van de (1453-1979), het archief van het Sint-Sebastianus- rk Werkliedenbond opgericht, die de geestelijke voorgangers van het Arcense kasteel, de water- gilde en het kadaster van Arcen en Velden (1794- en stoffelijke belangen van aangesloten arbeiders molen en de kerk. Zie: Middeleeuwen; Romeinse 1939). Zie: Heren van Arcen (Arcen); Kasteel ging behartigen. De afdeling telde door de jaren tijd.