NIEUWSBRIEF 20, april 2014 werking met andere partijen, na de al eerder ingezette bouw van Het Lage Van de voorzitter Land en , zeer sterk betrokken geweest bij de opzet van alle andere Het is al weer even geleden dat de wijken in de polder, tot en met Nesse- laatste nieuwsbrief van de HVPA in uw lande. Daarmee heeft de deelgemeente digitale postbus viel. In de tussentijd plaatsgemaakt voor een nieuwe polder- heeft de HVPA het al veel besproken stad met circa 94.000 inwoners. En met lespakket project met succes afgerond. het Alexandrium is een winkelcentrum Alle basisscholen in het gebied van de neergezet dat jaarlijks liefst 14 miljoen Prins Alexanderpolder – de openbare bezoekers trekt. Wie had dat aan het school Jan Antonie Bijloo beet op 30 begin van de jaren tachtig gedacht, januari jl. het spits af - kunnen met dit staand in een van de weilanden langs de lespakket in een aantal lessen op een Hoofdweg? Ambitie is iets wat men de gestructureerde manier aandacht beste- deelgemeente in ieder den aan verleden, heden en toekomst geval niet heeft kunnen ontzeggen. van polders in het algemeen en de Tijdens de allereerste vergadering van polder Prins Alexander in de deelgemeenteraad van het bijzonder. Het pakket, wat toen nog dat op een frisse en vrolijke Oost heette, op 8 januari manier is vormgegeven 1975, constateerde de door Marlous van Bremen in Rotterdamse PvdA- de huisstijl van de HVPA, wethouder Wim van der omvat een lesbrief met veel Have het volgende: achtergrondinformatie voor “Bestuurlijke decentralisatie de docent, een dvd met is enerzijds het bestuur fotomateriaal, en een affi- dichter bij de mensen che en ansichtkaart met ‘De brengen, anderzijds de groeten van Prins Alexan- mensen dichter bij het der’ voor alle leerlingen van bestuur brengen, m.a.w. de groepen 6, 7 en 8. spreiding van macht. Twee Daarnaast vond in maart voorwaarden kunnen voor een drukbezochte bijeen- het slagen van de komst (in combinatie met bestuurlijke decentralisatie de algemene ledenverga- gesteld worden: 1. Het dering van de HVPA) plaats in het gemeentebestuur moet bereid zijn de gebouw van deelgemeente Prins macht te spreiden; 2. De bevolking moet Alexander. Er werd aandacht besteed aktief mee willen werken aan het aan de renovatie van de Prinses Mar- gedecentraliseerd bestuur.” grietflat door Woonstad Rotterdam en de Voor een evaluatie van het werk en het visie van een aantal bewoners op dat einde van de deelgemeente Prins project. Ook kwam, niet toevalligerwijs Alexander is het wellicht nog te vroeg. in het gebouw van de deelgemeente, de Maar in dit dubbeldikke voorjaars- 39-jarige geschiedenis van de deelge- nummer van de nieuwsbrief wordt in meente aan bod. Met de instelling van ieder geval vanuit een aantal perspec- gebiedscommissies is immers een einde tieven teruggekeken op de deelge- gekomen aan deze vorm van bestuurlijke meente Prins Alexander. Daarnaast vindt decentralisatie. De HVPA vond het u een aantal andere wetenswaardige uitermate gepast,stil te staan bij dit feit. artikelen in dit nummer. Uiteindelijk is immers de deelgemeente Prins Alexander, uiteraard in samen- Onno de Wit

1 HVPA AGENDA 2014 Veebedrijf Om nog even het geheugen op te Donderdag 19 juni frissen: de in onvervalst Rotterdams Lezingavond geschreven mededeling bevond zich op een ansichtkaart die in en Dinsdag 7 oktober vervolgens in op maandag Lezingavond 22 augustus 1904 werd afgestempeld. Antje was de 27-jarige mejuffrouw Antje Donderdagavond 27 november of de Vogel. Antje woonde met haar moe- zaterdagochtend 29 november der, de weduwe Trijntje de Vogel, en lezing haar één jaar jongere broer Zeger op de boerderij. Haar oma, Hermina Kroon- Zaterdag 13 en zondag 14 Prosman, was in maart van dat jaar september overleden. De boerderijwoning met Open Monumentendag Rotterdam en de waarschijnlijk een veebedrijf aan de landelijke Open Monumentendag 2014. Ommoordseweg 262, bevond zich op een Het thema is dit jaar: ‘op reis’. perceel van de drooggevallen polder- grond dat in 1874 was verkocht. De programma’s volgen in het begin van Hermina erfde de boerderij in 1886 na de zomer. het overlijden van haar man Abraham Kroon, en vader van de eerste bewoners CONTRIBUTIEBETALING 2014 Johannes Kroon en Aagje Molenaar, die Het bestuur vraagt de leden die de HVPA er sinds 25 juli 1875 woonden. lidmaatschapsbijdrage 2014 nog niet betaald hebben om dit vóór medio april Verjaardag 2014 over te maken op bankrekening- In 1901 wordt de boerderij grootscheeps nummer verbouwd. Er wordt een achterhuis NL 18 RABO 0140 2657 08 t.n.v. aangebouwd en er komt een schuur bij. Historische Vereniging Prins Alexander. Het is speculeren, maar hebben Antje en Het lidmaatschap tot 65 jaar bedraagt Dirk elkaar toen ontmoet? We weten € 15,- per persoon. Het 65+ inmiddels dat Dirk, volledige naam Dirk lidmaatschap is € 12,- per persoon. Adrianus van den Oever, op 23 augustus 1881 geboren was in Bergambacht. We weten dan waarschijnlijk ook meteen ANTJE EN DIRK waarom Dirk op die dinsdag langs kwam: hij kwam bij zijn vriendin zijn drieën- Onno de Wit twintigste verjaardag vieren. Dirk was metselaar van beroep, en kan het zo zijn Ik kom nog even terug op de HVPA- dat hij in 1901 heeft meegeholpen aan nieuwjaarsgroet van afgelopen januari, de verbouwing van de boerderij? In ieder de ansichtkaart van Dirk uit Kraling- geval was het een serieuze vriendschap, seveer aan Antje aan de Ommoordseweg want Antje en Dirk trouwen twee jaar in Hillegersberg met de tekst: “Antje ik later, op 5 april 1906 in Hillegersberg. komt Dinsdagavond naar u toe een Kort na het huwelijk verhuist het kers- nachje, Groeten van Dirk.” verse koppel naar Schoonhoven, waar in We stelden toen expliciet de vraag of 1908 en 1911 twee dochters uit het Antje en Dirk het geluk vonden in de huwelijk worden geboren. Na een polder, maar konden die vraag toen verhuizing naar Capelle aan den IJssel – (nog) niet beantwoorden. Inmiddels wel, de broer van Antje, Zeger, was inmiddels dankzij zeer uitgebreid speurwerk van ook het huis uit en woonde sinds 1910 Hans Hamakers van de historische aan de Nieuwe Schinkel (Kanaalweg) in commissie “De Ommoordse Polder” van Capelle – is in 1914 het gezin weer terug de Bewonersvereniging "Heide-Bes", in Rotterdam en woont het in de Paul Weyling van de Historische Palestinastraat in Rotterdam-. Vereniging Capelle aan den IJssel, en Helaas overlijdt Antje al in 1923, op Wim Heistek van de HVPA. En het zesenveertigjarige leeftijd. Dirk antwoord is: ja! hertrouwt in het jaar daarop met de

2 veertigjarige Ida Maria Piket en overlijdt Avondtrainingen op 24 augustus 1948 in Renkum, een Ik voetbalde in die tijd bij de Kralingse dag na zijn achtenzestigste verjaardag. vereniging V.V.O.R. Er was een schrij- nend gebrek aan, vooral eigen, sport- Romance accommodaties en zodoende moesten Voor wie meer wil weten over de wij onze thuiswedstrijden afwerken op bewoners van de Ommoordseweg 262, is het grote gemeentelijk sportcomplex van er een document beschikbaar dat Laag . Mede gezien de geschreven is door Hans Hamakers, reistijd en vooral bereikbaarheid in een zonder wie de romance tussen Antje en tijd dat nog maar weinigen een auto Dirk nooit duidelijk was geworden. Het hadden, werd voor de avondtrainingen document is te vinden op site van de gezocht naar mogelijkheden dichter bij HVPA en van de historische commissie huis. Er was geen veld met kleedgele- “De Ommoordse Polder” van de genheden te vinden en zodoende werd Bewonersvereniging "Heide-Bes". Zoals gekozen voor een wel heel bijzondere wellicht bekend heeft de commissie oplossing: het café van Biesheuvel, enkele jaren geleden een zeer lezens- gelegen dichtbij het Kralingse Bos. Als waardig boekje uitgebracht over de trainer was er Cor Nederveen, telg uit Ommoordseweg en de woningen die een bekende familie van heiers en vooral daar stonden. De Ommoordseweg 262 is in de schaatswereld zeer bekend. In mijn in 1969 gesloopt. herinnering trainden we twee avonden per week uitsluitend op conditie. Dwars door het bos met oefeningen, sprinten, SPORTCAFÉ’S duurlopen waarbij de trainer vanwege de zwaarte graag gebruik maakte van de Wim Heistek ruiterpaden. Bij afgelasting van het voet- balprogramma mochten wij ook ‘s zater- In de jaren vijftig en de eerste helft van dags meetrainen, Cor had dan de de jaren zestig van de vorige eeuw, in Schaatsvereniging Rotterdam onder zijn een tijd dat er nog geen sprake was van hoede. Wisten wij veel met welke nieuwbouw in de Prins Alexanderpolder, schaatsers wij in die beginjaren mee- bevonden zich in dit gebied twee café’s trainden. Pas een paar jaar later werden waaraan vooral sporters veel herinne- namen als Kees Verkerk, Peter Nottet, ringen hebben. Allereerst café Plasbos Rudie Liebrechts en Stien Kaiser wereld- van Gerard Biesheuvel, gelegen aan de nieuws, toen zij, vaak met groot succes, Terbregseweg 358, ongeveer op de deelnamen aan Europese of wereldkam- plaats waar nu de Huifkar zijn tenten pioenschappen en zelfs aan de Olym- verkoopt. Het andere was gelegen aan pische Spelen. Trouwens, Cor Nederveen de Ommoordseweg 36, in eerste was ook nog masseur bij Nederlands instantie bekend als De Witte Hoepel, schaatselite, zo las ik in een verhaal van daarna als café Bok. Op deze plaats Ard Schenk. staat nu de tennishal Ommoord. Aan café Plasbos Koud water heb ik persoonlijke Het café had boven een zogenaamde herinneringen, gelagkamer met biljart en daaronder een vooral als opslagruimte voor onder andere kratten kleedgelegenheid en vaten bier en limonade. Tussen de voor onze trainingen kratten en fusten stonden wat stoelen, in het nabijgelegen hingen een paar haken voor kleding en Kralingse Bos. In was er een kraan met uiteraard koud een gesprek met water. Datzelfde koude water kwam ook vriend Piet Timmers uit de enige douche. We wisten niet bleek dat hij als oud beter, op Laag Zestienhoven had elke wielrenner kon (zeer povere) kleedkamer een bak met verhalen over beide daarboven een stuk of vier kranen en zaken. daarnaast een douche. Alles alleen voorzien van koud water. Na de training

3 was het altijd gezellig, er was een Foto hiervoor: traditionele drank die we imitatie Jaren 50. Op de fiets Piet Timmers, met noemden (citroen-limonade met bier) en rechts nog te zien een deel van café Bok we keken samen naar Europacup (voorheen de Witte Hoepel) en links op voetbalwedstrijden op een piepklein de achtergrond het nu nog bestaande zwart-wit televisietoestel. En dan op de huis op de kruising Ommoordseweg en fiets naar huis, dwars door het Kralingse waar nu de Pres. Rooseveltweg loopt. Bos. Foto hieronder: Wielrenners Jaren 50: Wielrenners op de Ommoord- Behalve schaatsers en voetballers, seweg ter hoogte van café Bok. Ze rijden maakten ook wielrenners gebruik van de in de richting van Ommoord. Rechts is lokaliteiten van Biesheuvel en van Bok. de toren van de Alexanderkerk in Bijvoorbeeld veteranenwielerclub Spor- te zien. Aan het eind van de tief, opgericht begin jaren vijftig en Ommoordseweg nog de bebouwing van enkele jaren daarna al koninklijk de Terbregseweg. Waar de auto staat is goedgekeurd. In eerste instantie was nu tuincentrum de Ommoordse Hof. men gast bij Bok, waar men zich kon verkleden in niet al te beste kleedka- mers, maar de wielrenners vonden dit geen enkel probleem. Ze reden hun rondjes in de polder op vaste parkoersen met start en finish op de Ommoordse- weg bij café Bok. Een zogenaamde kleine ronde ging via de Ommoordseweg- Capelseweg-Hoofdweg en Terbregseweg. Bij een grotere ronde reed men tevens over de Wollefoppenweg en het Zwarte Paadje. Er werd door de ‘oudjes’ (vanaf 35 jaar) fanatiek strijd geleverd, de eerste prijs was dan ook niet mis: een kop koffie met koek voor de winnaar, nummer twee kreeg alleen een kop koffie. Later verhuisde de wielerver- eniging naar de accommodatie van KRALINGSEVEER IN DE PERS Biesheuvel. Wim Heistek Kartbaan Bij café Bok lag ook een niet al te best In vorige HVPA nieuwsbrieven kon u voetbalveld waarop af en toe een wed- kennis nemen van berichten in de pers strijdje werd gespeeld. Op het veld werd over de Prins Alexanderpolder in het later een kartbaan aangelegd en er ont- algemeen. Deze berichten haalde ik uit stonden plannen voor een kunstijsbaan. historische kranten, door de Koninklijke De kartbaan moest worden gesloten Bibliotheek (KB) gedigitaliseerd en op vanwege geluidsoverlast voor de internet geplaatst. Dankzij samenwer- omwonenden. king van de KB met onder andere een aantal universiteiten en het Meertens Instituut zijn de mogelijkheden enorm toegenomen en zijn miljoenen pagina’s uit boeken, kranten, tijdschriften en zelfs uit radiojournaals te raadplegen via de site www.delpher.nl. Onno de Wit schreef hier al over in zijn vaste column in de vorige nieuwsbrief. In deze en komende nieuwsbrieven wil ik per keer een wijk onder de loep nemen. Ik begin met Kralingseveer, verreweg de

4 oudste wijk in het gebied Prins Alexan- - Kralingsche Veer is hedenmorgen met der. Zomaar een paar berichten die een de stoomboot geopend.” beeld vormen van Kralingseveer door de eeuwen heen. Annexatie Tot 1941 behoorde Kralingseveer bij Tolheffing Capelle aan den IJssel, over de Het oudste bericht vond ik in de Rotter- annexatie door Rotterdam schrijft het damsche Courant van 21 februari 1837. Limburgsch Dagblad op 10 mei 1941: “Op autorisatie van den Heer Admini- “De besturen van de gemeenten strateur der Domeinen zullen op Vrijdag Hillegersberg, , en den 24 Februarij 1837 des voormiddags IJsselmonde hebben thans mededeling ten elf ure worden aangeboden: De ontvangen van het besluit, waarbij zij TOLLEN, gelegen op de Groote Wegen met 1 Juli worden opgeheven en worden der 1ste klasse en zulks voor den tijd van toegevoegd aan de gemeente Rotter- drie jaren, te aanvaarden primo April dam.” “Het annexatiebesluit bevat 1837 en voortdurende tot den 31 Maart verder nog de toevoeging van een deel 1840, in voege als bij De Gabel van het van Capelle a.d. IJssel, in welke ge- Kralingsche Veer, nabij Rotterdam.” meente Kralingsche Veer ligt, aan Rotterdam.” Prins Alexander in Kralingseveer? Een bericht in het Rotterdamsch Nieuws- Watersnood blad van 21 augustus 1878 trekt de Het jaar 1953 is de geschiedenis inge- aandacht omdat het de naamgever van gaan als dat van de grote watersnood de polder betreft. “Men meldt ons van die ons land in de nacht van 31 januari het Kralingsche Veer: in eenige bladen op 1 februari trof. Hoewel de dijken bij komt een bericht voor, als zoude Prins Kralingseveer wel degelijk groot gevaar Alexander met zijne twee gasten jl liepen, viel de schade hier mee. Het Vrije Zaterdag een bezoek hebben gebracht Volk van 2 februari 1953: “Aan de aan het machinegebouw van den randen van de stad ontkwam men ook Alexanderpolder alhier, naar Z.K.H. aldus niet aan de watersnood. Rhoon, IJssel- genoemd. Wij kunnen ten stelligste ver- monde, Hoek van Holland en Kraling- zekeren dat dit bericht onjuist is, wel is scheveer, overal zette het water zijn de Prins met het Koninklijk Stoomjacht merkteken.” de Leeuw het Kralingsche Veer gepas- seerd, maar aan wal is hij niet geweest.” Uitbreiding die nooit kwam In Het Vrije Volk van 28 april 1953 las ik Zalm een opmerkelijk artikel over een grote In vroeger tijden was Kralingseveer het uitbreiding van Kralingseveer die nooit is middelpunt van de zalmvangst en gerealiseerd. bevond zich daar de enige zalmafslag in Enige fragmenten uit het artikel wil ik u Nederland. Dagelijks waren berichten in niet onthouden: “Vijfentwintig jaar de kranten te vinden als in het Algemeen geleden, toen Kralingscheveer nog een Handelsblad van 18 april 1900: “gisteren deel van Capelle a.d. IJssel was, keurde werden aan het Kralingscheveer aan- de raad een groot uitbreidingsplan goed, gevoerd 33 winterzalmen, die Hfl. 1,65 waardoor het dorpje honderdmaal zo tot per half kilo opbrachten.” groot zou worden en een enorm spoorweg- en industriegebied in de Zeer strenge winter onmiddellijke nabijheid zou krijgen. Het De winter van 1929 was extreem streng werd nimmer werkelijkheid en kon het en ook de grote rivieren waren dicht- ook moeilijk worden. Na de annexatie gevroren. Het Volk van 14 februari 1929: door Rotterdam, in 1941, bleek al “Het verkeer IJsselmonde - Kralingsche spoedig dat enkele factoren de groei van Veer kan thans over het ijs plaatsvinden. Kralingscheveer in de weg zouden Op de rivier de Maas werd heden schaat- staan.” sen gereden.” Het einde van de ijspret wordt gemeld in Het Vaderland van 1 Dijkverzwaring maart 1929: “De veerdienst IJsselmonde Mede als gevolg van de watersnood

5 Foto genomen waarschijnlijk rond 1950. Tussen Kralingse Veer en Rotterdam zijn slechts weilanden te zien. Op de achtergrond de trein van station Rotterdam Maas richting Utrecht over het tracé waar nu de Van Rijckevorselweg loopt.

Fabriekssluiting Een tot 1970 voor Kralingse- veer belangrijke industrie sluit haar poorten, een werden dijken op hoogte gebracht en bericht dat zelfs het radiojournaal van 19 verbreed, zo ook bij Kralingseveer. In maart 1970 haalt: “De Albatros Kunst- dezelfde editie van Het Vrije Volk: “Aan mestfabriek in Kralingseveer met 140 alle kanten zit Kralingseveer in de knel. man personeel gaat begin juni dicht”. Aan de zuidzijde ligt de dijk langs de

IJssel, die verhoogd en verbreed moet Verbetering woonmilieu worden. De dijkbebouwing aan de noord- Op 4 februari 1975 zien we een bijzonder zijde moet dan verdwijnen, wat opnieuw bericht in Het Vrije Volk: “De deelraad woningproblemen met zich zal brengen. heeft gisteravond de eerste maatregelen Op Wikipedia zien we het vervolg: “Kra- voor verbetering van het woonmilieu in lingse Veer is gebouwd aan Schielands Ommoord, Alexanderpolder en Kraling- Hoge Zeedijk. Bij de watersnoodramp sche Veer getroffen. Alle leden zegden van 1953 brak deze dijk bijna door. In toe hfl. 25,- presentiegeld te zullen af- 1955 werden daarom in opdracht van staan voor de actie Zet een boom op.” het hoogheemraadschap van Schieland de huizen langs de dijk gesloopt om een Ontwerp bestemmingsplan dijkverzwaring mogelijk te maken. In de tweede helft van de zeventiger Hiermee verdween een belangrijk deel jaren is er nog steeds veel onduide- van de oorspronkelijke bebouwing van lijkheid. In Het Vrije Volk van 3 februari Kralingse Veer.” 1976: “Duidelijkheid over het gebied

’s-Gravenland is noodzakelijk voor de Weg op een spoorbaan verdere ontwikkeling van Kralingseveer. Onder de kop “Weg op spoorbaan” Dat zegt het bestuur van de deelraad schrijft men over plannen tot aanleg van Prins Alexander in zijn standpunt over de weg, die we nu kennen als de Van het ontwerp bestemmingsplan Kralingse- Rijckevorselweg: “De Provincie is veer. Het bestuur stemt in met de be- momenteel in onderhandeling met de stemming van Kralingseveer als woon- Nederlandsche Spoorwegen over het gebied.” gebruik van een deel van de oude spoor- Welk een tegenstelling met een bericht baan Rotterdam - Utrecht, die als drager in dezelfde krant van 6 december 1976: van de weg uitstekende diensten zal “Het ontwerp bestemmingsplan voor kunnen bewijzen. Gaat dit plan door, dan Kralingseveer staat op een laag pitje bij krijgt Kralingscheveer aan die zijde iets de Dienst Stadsontwikkeling. Dit heeft meer ruimte dan oorspronkelijk verwacht wethouder Mentink van Ruimtelijke werd.” Ordening medegedeeld aan de deel- En dan een voor ons opmerkelijke gemeente Prins Alexander, die had passage: “De woningbouw van Rotter- gevraagd het ontwerp bestemmingsplan dam gaat met rasse schreden voort. De met zo groot mogelijke spoed te gemeente studeert al op plannen voor behandelen.” uitbreiding naar de Prins Alexanderpolder en wellicht zal daar eerder gebouwd Referendum worden, dan men wel eens verwacht.” De bewoners van Kralingse Veer kunnen

zich door een referendum in 1976 uit-

6 spreken over hun voorkeur voor Rotter- punten werden bunkers gebouwd door dam of Capelle aan den IJssel. De de gemobiliseerde troepen. nieuwslezer van het ANP las voor: Toch ging ook het normale leven door. In “Verreweg de meeste bewoners van de november 1939 startte traditiegetrouw wijk Kralingscheveer willen bij Rotterdam weer de inzameling door de Rotterdamse blijven en wensen niet te worden padvinders van oud speelgoed, dat als geannexeerd door Capelle aan den het weer sinterklaasavond was, aan vele IJssel.Dit is het resultaat van een arme kinderen zou worden gegeven. gisteren gehouden volksstemming.” Eerst werd het speelgoed opgeknapt en gerepareerd. Rotterdam is boos Capelle vond dit niet zo leuk getuige een bericht in Het Vrije Volk van 14 april 1978: “De activiteiten van burgemeester Van Leeuwen van Capelle aan den IJssel om Kralingseveer alsnog bij zijn ge- meente gevoegd te krijgen hebben boosheid veroorzaakt in Rotterdam.”

DE KRALINGSCHE TROEP V.l.n.r. Hans Allaries, Nol Blitz, Dik Vijf en negentig jaar scoutinggroep, deel Valstar, Jan van Zwieten, Piet Bruinzeel 2. Van verkennerstroep voor Kralingsche en Gerard Bast. jongens, tot gemengde scoutinggroep in Rotterdam-Oost. Wedstrijden Zo was er natuurlijk op 23 april de Peter Pieterse jaarlijkse Sint-Jorisviering bij de verschillende troepen in Rotterdam. Niet Wisselschild zoals gebruikelijk een gemeenschappelijk Het jaar 1939 leek niet meer stuk te kampvuur en een mars met alle troepen kunnen gaan voor de Kralingsche Troep. door de stad, maar een groepsbijeen- In mei 1939 won de Hanenpatrouille van komst op de terreinen van de verschil- de verkenners van de KT (o.l.v. Hans lende padvindersgroepen in de Allaries, Nol Blitz, Dirk Valstar, Jan van verschillende delen van Rotterdam. Zwieten, Piet Bruinzeel en Gerard Bast) In het weekend van 27 en 28 april 1940 van de negentien patrouilles de Natio- werden op het padvinders buitencentrum nale patrouillewedstrijden (27 t/m 29 Mildenburg te Oostvoorne gewoon de mei) op Ada’s Hoeve in Ommen. De jaarlijkse districtspatrouille wedstrijden landelijke patrouillewedstrijden waren de gehouden. De bedoeling van deze belangrijkste scoutingwedstrijden in wedstrijden was om na te gaan welke Nederland. Het Wisselschild is huiswaarts patrouille, als beste van het district, naar Rotterdam genomen. “Hanen Rotterdam mocht vertegenwoordigen op Kralingsche Troep 1939” staat er op. Pas de Landelijke Patrouillewedstrijden die met Pinksteren 1946 werd het Wissel- met Pinksteren werden gehouden in schild doorgegeven aan de Springbokken Ommen. En natuurlijk was de Hanen- uit Almelo. Waarnemend commissaris patrouille van de verkenners van de KT Roest van Limburg nam het schild, dat al paraat om hun titel te verdedigen. die oorlogsjaren is gekoesterd, in ont- Heel veel Verkennerstroepen en Voor- vangst om het door te geven aan de trekkersstammen waren zich, in de nieuwe winnaars. laatste dagen van april, aan het voor- bereiden op het Pinksterkamp. Op de Duitsland viel op 1 september 1939 meeste scholen begon de korte Pink- Polen aan. Nederland bleef neutraal, stervakantie al op donderdagmiddag 9 alleen was de vraag voor hoe lang nog. mei. De Voortrekkers kampeerden De voorbereidingen voor onze verde- meestal in Ploegverband en zonder diging kwamen op gang. Op vitale leiding (Oûbaas en Baas) en er waren er

7 die al op de avond van 9 mei op de fiets onderscheiding, Ridder Vierde klasse der stapten en ’s avonds hun kleine tentjes Militaire Willems Orde (MWO.4). Op 10 (sheltertjes) opzetten en daarna onder mei 2003 wordt de bibliotheek van het de dekens kropen. Instituut Defensie Leergangen (IDL) naar hem vernoemd. Op 13 mei, sneuvelt een Duitse vliegtuigen tweede oud-Kt-er Luitenant Ferdinand De verkenners troepen zouden meestal Hoogewerff in de strijd om de Grebbe- op zaterdagochtend vroeg vertrekken linie bij Rhenen. Ook hij wordt postuum omdat de vrijdag en zaterdagmorgen onderscheiden. voor Pinksteren normale werkdagen waren en de leiders dus geen vrije dag Bombardement hadden. De meeste volwassenen hadden Op dinsdag 14 mei 1940, omstreeks in die tijd een week - vijf werkdagen en 13.30 uur, begon, lange tijd voor de de zaterdagmorgen - vakantie per jaar afloop van het zojuist ontvangen en snipperdagen kende men niet. Slecht ultimatum, het bekende en verschrik- een enkele troep waarvan de leiders bij kelijke bombardement op Rotterdam. In het onderwijs werkzaam waren, kon op Rotterdam was luchtalarm gegeven. Vele de vrijdagmorgen op weg gaan. Dus mensen vluchtten een schuilkelder in, vertrokken de troepen pas op zaterdag. gingen plat op straat liggen of drukten Zo was iedereen ook op 9 mei 1940 ‘s zich tegen de gevels van grote ge- avonds gepakt en gezakt en gereed om bouwen. In een kwartier tijd vielen 158 hetzij op vrijdag 10 mei of de zaterdag bommen van 250 kg en 1150 bommen daarop zeer vroeg op de fiets te stappen. van 50 kg neer op de stad. De schade Het weer was voortreffelijk en volgens was enorm. Verbindingen vielen uit, het weerbericht zou het ook tijdens de huizen vlogen in brand. De brand Pinksterdagen mooi blijven, dus het kon breidde zich zo snel uit dat het gehele een goed kamp worden. hart van de stad in puin kwam te liggen. Het mocht niet zo zijn. Op vrijdag 10 mei Tijdens het bombardement kwamen ook omstreeks drie uur ’s ochtends werd enkele bommen in de kassen in Prinsen- Nederland gewekt door het geronk van land terecht. Het groepshuis van de vele Duitse vliegtuigen, het bulderen van Kralingsche Troep bleef echter gespaard. het Nederlandse luchtafweer geschut en, De volgende dag konden de tuinders in de nabijheid van de vliegvelden, door vaststellen hoe krachtig de explosies in het exploderen van de bommen. Het de stad moeten zijn geweest. Tussen werd spoedig duidelijk dat Nederland in hun kassen vonden ze papieren van de de Tweede Wereldoorlog werd betrokken bank van Mees, toen nog gevestigd aan en dat er ook van het Pinksterkamp niets de Blaak. Veel getroffenen hebben na terecht zou komen. het bombardement een tijdelijk onder- De oudere verkenners en voortrekkers dak kunnen vinden bij de tuinders. Ook kwamen wel bijeen op deze zonnige, werden langs de Ringvaartweg en de schitterende voorjaarsdag, maar in Kralingseweg noodwoningen geplaatst. plaats van kamperen waren er voor hen Dit waren houten huisjes die zelfs nu nog andere dingen te doen. Zij zouden de worden bewoond. daaropvolgende dagen veel op de fiets zitten, maar dan als koeriers voor de Hulpgoederen diverse diensten waarbij ze werden Na het bombardement was er in Rotter- ingedeeld. De eerstvolgende Pinkster- dam een groot tekort aan van alles. Het kampen zouden pas in 1946 gehouden was treffend te zien hoe in heel het land worden, maar dat wist men toen nog de oproep om Rotterdam te hulp te niet. komen, werd nagevolgd. De transport- De vijf oorlogsdagen gaan ook aan de KT wagens reden af en aan en kwamen uit niet voorbij. Op 11 mei 1940 sneuvelt 2e de verste delen van het land, met luitenant bij de artillerie Carl E.F. dekens, bedden, kleding, schoeisel en Schnabel, een oud KT-er uit de periode vooral ook levensmiddelen. Alles was 1925-1930, bij de herovering van welkom. Het bombardement had veel vliegveld Ypenburg. Carl krijgt postuum vernield. Een van de ontvangst- en op 9 mei 1946 de hoogste Nederlandse sorteerbureau’s was in het gymnastiek-

8 lokaal van het Erasmiaans gymnasium, - eigendommen, die ter beschikking waar vanaf 18 mei 1940 de hulpgoe- werden gesteld van de Nationale deren uit Nederland door vrijwilligers en Jeugdstorm en de Hitler Jugend. padvinders naar toe werden gebracht. Uniformen en materialen moesten De hulpverlening was voor een belang- worden ingeleverd. De gehele admi- rijk deel afhankelijk van de hulp van nistratie van het districtskantoor aan het vrijwilligers en de Rotterdamse pad- Haringvliet werd in beslag genomen en vinderij. Verderop in de straat werd een vernietigd. vleugel van het Unilevergebouw ingericht Om 12 uur die dag klonk plotseling door als noodhospitaal voor de vele gewonden heel Kralingen telefoons: “De Duitsers met brandwonden en botbreuken. hebben het Hoofdkwartier aan het Haringvliet bezet. Red wat er te redden valt”. Vele handen maken licht werk. De tenten, pannen, vrijwel de gehele inhoud van het clubhuis werd op handkarren geladen en dook onder. Hoofdbestuursleden werden gearresteerd en geïnterneerd, onze groepsleider Hopman Herman E. Maillette de Buy Wenniger zat toen al in de Amsterdamse gevangenis Weteringschans, later in de kerkers van het Oranje Hotel (1941- 1942), de bijnaam van het huis van bewaring in Scheveningen. Door de gevangenneming van onze hopman werd de leiding van de Kralingsche Troep door oud-Akela Carel Lodewijk Wilhelm Wirtz waargenomen. De voortzetting van de scoutingacti- viteiten was strafbaar. Hoewel niet onverwacht was dit toch een harde klap Na de Duitse inval in mei 1940 bleven de voor de leden. De activiteiten voor de Nederlandse padvind(st)erverenigingen jongste leden, de welpen, werden zo goed en kwaad als het ging verder gestaakt als zijnde te gevaarlijk, maar functioneren. Tijdens de oorlogsjaren de meeste oudere verkenners en pad- bleef ook de KT bestaan, zij het dat de vindsters, voortrekkers en pioniers en oranje (kleur van ons koningshuis) das hun leidsters en leiders bleven contact met ingang van het nieuwe scouting- houden. Men ging veelal illegaal verder. seizoen in september 1940 werd Van het één kwam dan soms het ander: vervangen door een das met een geel het verzet. Met de enigszins provoce- front en een rode achtpuntige ster in de rende oranje das toonden de leden van afhangende punt op de rug, naar het de Kralingsche Troep zich overigens nog wapen van Kralingen. De groepsraad wel tot 1943. nam dit besluit om “alle uiterlijkheden, welke aanstoot geven kunnen en Mahjong club eventueel onze leden in moeilijkheden Na het verbod in april 1941 werd de kunnen brengen, zooveel mogelijk te Stam van de KT op 12 september 1941 vermijden.” Activiteiten buiten waren omgezet in een Mahjong club. Voor hen nagenoeg niet mogelijk. De bezetter die dit spel niet kennen is het aardig om nam steeds meer bezit van de dagelijkse te weten dat dit uit China komt en dus gang van zaken. op Chinese wijze gespeeld wordt. Iedere Toen bleek dat de Nederlandse pad- bijeenkomst namen de voortrekkers het vindersorganisaties niets wilden weten spel trouw mee naar hun bijeenkomsten, van de 'liefdesverklaring' van de Natio- maar ze speelden het zelden. In 1942 nale Jeugdstorm van de NSB, werden ze hielden ze in Berlicum, te midden van op 2 april 1941 alsnog verboden, onder sneeuw en ijs, een kamp. De laatste inbeslagname van alle - ook persoonlijke bijeenkomst was het Pinksterkamp in

9 Oosterland in 1944, niet met padvinders kerk (gebouwd in 1933) dat op de hoek maar met echte Mahjongspelers. van de Ringvaartweg/Turfweg stond, Leden van de KT zaten de oorlog niet stil worden gesloopt. en pleegden waar mogelijk verzet. Dit liep niet voor iedereen goed af. Akela Wirtz en vaandrig Stakenburg (eerst in de gevangenis aan de Weteringschans in Amsterdam) werden in de lente van 1943 op kasteel Staverden vastgezet. Later wordt Akela Wirtz in Vught geïnterneerd. Na zijn vrijlating was Vaandrig Stakenburg in 1944-1945 koerier van de Raad van Verzet in Rotterdam en conservator van 's Rijks kunstschatten. Twee andere leden van de Kralingsche Troep, Gerard Bast en Jan van Zwieten, stapten met de automatische stencil- Het verenigingsgebouw was hervormd en machine van de KT de illegaliteit in en had het opschrift 'Zaait aan alle construeerden een telefooncentrale wateren'. In 1947 is het op de plek midden in de stad, waarmee ze actief herbouwd, het heet nu de Oosterkapel. deelnamen aan het verzet. Op 18 mei, Hemelvaartsdag in 1944, Dolle Dinsdag werd oud-troepleider Jan Nauta door Op 5 september 1944 (‘Dolle Dinsdag’) verraad opgepakt door de SD op een van verwachtte de bevolking op grond van zijn tochten door België naar de onjuiste mededelingen van Radio Oranje Pyreneeën. Na Scheveningen en SD en een stroom van euforische geruchten, gevangenis Haaren kwam hij in Kamp dat de geallieerde Rotterdam zouden Oranienburg terecht. Jan Nauta binnentrekken. De verzetsorganisatie overleefde de oorlog, anderen waren LKP bezette enkele vitale objecten om minder gelukkig. Hans Weinberg kwam deze tegen vernieling door de zich terug- op 14 januari 1944 om in Auschwitz. trekkende Duitse troepen te bescher- Jacob Mees Wzn. stierf als verzetstrijder men. Na deze dag verhardde de aanpak op 19 december 1944 in concentratie- van de bezetter tegenover de illegaliteit kamp Neuengamme en oud-verkenner drastisch. Gearresteerde leden van het Henk Sloof stierf op 25 februari 1945 in gewapende verzet werden voortaan vaak Dachau. Piet Haanebrink, lid van de KT standrechtelijk doodgeschoten en ook in de periode 1931-1936, was in zijn het aantal represaillemaatregelen nam studententijd koerier voor de Landelijke toe. Executies vonden in Rotterdam in de Organisatie voor Hulp aan Onderduikers, regel plaats op de schietbaan aan de district II Noord Brabant-Oost. Piet Kralingseweg vlakbij het groepshuis Haanebrink en later F. van Hoek waren Cappadocië of, bij represailles, op de belast met het vervoer van gestolen plek waar een verzetsdaad zich had distributiebonnen van Boxtel naar voltrokken. Tilburg, waar de bonnen onder de ca. In periode van 21 september 1944 tot en 1000 onderduikers werden verdeeld. Piet met 24 december 1944 werden op de kwam in 1944 om in Tilburg. H.C. schietbaan van de Kralingsche Schiet- Meulmeester overleed op 9 juni 1943 te vereniging door de bezetter 38 Neder- Rotterdam en Nicolaas Verhagen op 21 landse mannen gefusilleerd. september 1944 te Baarn. In de herfst van 1944 groeven de Bevrijding Duitsers dwars over de Kralingseweg een Na de Hongerwinter werd Rotterdam op tankgracht, die bedoeld was om de 6 mei 1945 bevrijd en trokken Britse en geallieerden na een eventuele invasie in Canadese troepen Rotterdam binnen. Na hun opmars te hinderen. Voor de aanleg de bevrijding werd het hoofdkwartier van moesten enkele tuindershuizen en het de Rotterdamse Padvinders tijdelijk verenigingsgebouw van de hervormde gevestigd in de Herman August

10 Franckenschool aan de Hofdijk 11. Van na de oorlog dan ook enorm. Op 30 juni hieruit werden ook de Padvinders 1945 werden 75 nieuwe verkenners hulpdiensten gecoördineerd, zoals de geïnstalleerd door Hopman Herman E. Padvinders Postdienst. Maillette de Buy Wenniger. De Groep Op 8 mei 1945 om 8.00 uur zette een floreerde. In de zomer van 1945 had de colonne van Scout International Relief KT meer dan honderd verkenners, Service Teams zich in beweging, via de verdeeld in twee vendels (Rood en wit) Veluwe Zoom naar de Grebbeberg. De van elk vijf patrouilles. De Voortrek- keuken- en kantinewagen teams waren kersstam bestond uit 22 man. Het eerste doorgereden naar onder meer Rotter- zomerkamp na de oorlog (3 tot 11 dam. Daar werden de Pijlkop en het augustus 1945) ging met 82 verkenners Klaverblad op de wagens en de uni- en tien man leiding naar Baarle-Nassau. formen door het herrezen padvindsters Dit was voor de meesten hun eerste en padvinders herkend en bestormd. Ze kamp en veelal ook de eerste keer van boden onmiddellijk hulp, ook al stonden huis. Tenten waren er nauwelijks en het de meisjes en jongens en hun leiding eten was nog op de bon. Ze werden door de ondervoeding vaak te beven in vervoerd door legervrachtwagens en hun schoenen, voor zover ze die nog hadden de beschikking over legertenten. hadden. In de grote steden begon men, in overleg met de plaatselijke artsen, Tijdens een groot defilé op de Coolsingel voedsel te verstrekken aan de zeer ter ere van de verjaardag van koningin zwakken en de zeer ondervoeden, die Wilhelmina op 31 augustus 1945 (zie niet in staat waren naar de kantine- foto hieronder) werd de groepsvlag van wagens te gaan om voedsel, een meng- de KT meegedragen in een optocht van sel van biscuit en melkpoeder in water padvindsters en padvinders samen met gekookt, in ontvangst te nemen. de samenwerkende jeugdorganisaties. In september startte het eerste normale padvindersseizoen. Toen was de oorlog pas echt voorbij.

Mei 1945: Padvinders helpen in Rotter- dam bij het overladen van Engelse voedselvoorraden.

Op 12 mei 1945 deden KT-ers met oranje das mee aan het defilé op de Dit is een verhaal uit de historie van De Coolsingel ter ere van de herinstallatie Kralingsche Troep. Scoutinggroep De van burgemeester mr. Pieter Jacobus Kralingsche Troep hecht aan haar Oud (7 mei 1945). Op woensdagavond tradities, de hoed met de vier deuken, 16 mei 1945 kwam de groep voor het het oude duckdalf insigne, de Sint- eerste weer bijeen op het groepshuis Jorisviering, maar de groep gaat ook Cappadocië aan de Kralingscheweg. mee in de veranderende maatschappij. Vanaf 19 mei 1945 waren er weer Scouts zie je overal, op zaterdag in en wekelijkse opkomsten van de KT. om het clubhuis, maar bijvoorbeeld ook met activiteiten in het Prinsenpark, de De padvinders hadden in de oorlog aan dodenherdenking en Koninginnedag in de goede kant gestaan. De aanloop was de wijk.

11 Scouting neemt een belangrijke plaats in Dames en heren, in het dagelijks leven. Dit vertaalt zich naar vier maatschappelijke peilers: jeugd Namens deelraad en dagelijks bestuur en vrijwilligers, jeugd en maatschappij, heet ik u van harte welkom op onze jeugd en leren, en jeugd en groen. Op laatste nieuwjaarsreceptie. De traditie elk gebied leveren scouts hun bijdrage voor het houden van nieuwjaarsrecepties aan de maatschappij. Een belangrijk dateert van 4 januari 1986. Overigens, motto bij Scouting is dan ook ‘de wereld de deelgemeente Prins Alexander be- een beetje beter achterlaten dan dat je stond toen al elf jaar. hem gevonden hebt’. 39 jaar deelgemeente Prins Scoutinggroep De Kralingsche Troep Alexander staat niet op zich zelf, maar is een In ons archief trof ik de nieuwjaars- onderdeel van de wijk. toespraak van 1986 aan, uitgesproken Extra informatie is te verkrijgen bij: door de toenmalige voorzitter Dick [email protected] Klaassen. Zo was de deelgemeente de www.kralingschetroep.nl spin in het web bij het ontwikkelen van de wijk en vroeg de ver- keersontsluiting van Winkelcentrum AFSCHEID DEELGEMEENTE Oosterhof (Alexandrium was er nog niet) en de kantoren al haar aandacht. Op 19 maart nam Rotterdam afscheid van de deelgemeenten. Reden voor ons Op 19 maart doen de gebiedscommissies om stil te staan bij de geschiedenis van hun intrede. Dan nemen we afscheid van onze deelgemeente. Dat doen we door negenendertig jaar deelgemeente Prins twee keer Frans van der Hilst aan het Alexander. Het stadsbestuur neemt dan woord te laten die van 2010 tot 2014 de bevoegdheden en taken van de deelraadsvoorzitter was. In zowel zijn deelgemeenten over. nieuwjaarstoespraak van afgelopen De financiële administratie is al per 1 januari als zijn afscheidstoespraak van januari overgegaan. Dat betekent dat de afgelopen maart, maakt hij de balans op Coolsingel vanaf nu verantwoordelijk is van 39 jaar deelgemeente Prins voor de financiële uitvoering van onze Alexander. In combinatie een persoon- besluiten – de laatste dateren van 17 lijke en enthousiaste terugblik, die we de december jl.: 20 miljoen aan jaarop- lezer niet willen onthouden. drachten aan diensten en instellingen. De stad zal alle professionaliteit moeten Nieuwjaarstoespraak Frans van der aanwenden, zijn hemdsmouwen moeten Hilst opstropen om ervoor te zorgen dat de bewoners niet zonder dienstverlening komen te zitten op bijvoorbeeld de terreinen zorg, welzijn, sport en cultuur. Wij steken veel energie in zaken waar we nog steeds invloed op hebben, zoals het overdragen van een gezond finan- cieel huishoudboekje, een organisatie achterlaten die 2014-proof is en het borgen van programma’s en netwerken.

Dank Op deze plaats wil ik onze ambtenaren hartelijk bedanken voor hun deskun- digheid, inzet en professionaliteit. En dat Frans van der Hilst, toen voorzitter van in een tijd van een grote stedelijke de deelgemeenteraad Prins Alexander reorganisatie. hield op 7 januari een laatste Ervan uitgaande dat kwaliteit de norm is nieuwjaarstoespraak. voor een nieuwe baan of andere functie,

12 zie ik hun toekomst rooskleurig tege- Spannend, omdat gebiedsplannen dienen moet. te ontstaan vanuit de inbreng van bewo- ners, ondernemers en instellingen. Afscheid Hoe groter het draagvlak, des te groter Op 25 maart neemt het deelgemeentelijk het gewicht is aan adviezen richting het bestuur afscheid met een receptie in het stadsbestuur. Een van de belangrijkste Alexandrium. Op dat afscheid wil ik niet voorwaarde daarbij is dat zowel gemeen- vooruit lopen, maar … dat de betekenis teraad als college van B. en W. de en positie van Prins Alexander op de adviserende stem van de gebiedscom- ontwikkeling van dit gebied sterk bepa- missies serieus nemen. Dat vraagt om lend zijn geweest, staat buiten kijf. een veranderende bestuursstijl: geen Kijkt u maar eens om u heen. Er is dirigerende, maar wel een faciliterende, letterlijk hard aan de weg getimmerd. participatieve overheid. Dit deel van onze stad is veranderd in een aantrekkelijk en gevarieerd stads- Burgerkracht deel met zo’n 94.000 inwoners. Als u er Vrijwilligers stonden vorig jaar in de meer over wilt weten, wijs ik u graag op spotlights van onze nieuwjaarsbijeen- het prachtige boek ‘De Prins Alexander- komst. Dat was geheel in lijn met de polder en Rotterdam, van veenmoeras legendarische woorden van J.F. Kenne- tot polderstad’. dy, die ik drie jaar geleden - vrij vertaald - aanhaalde: “Wat kan ik voor de deel- Resultaat gemeente doen in plaats van, wat kan de Het is niet de juiste plek, maar toch wil deelgemeente voor mij doen.” In die ik u een enkel resultaat hier niet onthou- ambitie zijn zeker resultaten geboekt. Zo den: hebben vele vrijwilligers – mede door de Er is keihard gewerkt en veel onderno- inzet van onze vrijwilligersarrangeur - men om het niveau van de buitenruimte hun netwerk uitgebreid en/of versterkt – ondanks sterk verminderde financiële en is onze website Ons Alexander hét middelen - op orde te houden. Daar zijn informatiepunt en vliegwiel, dat borging we in geslaagd en dat is met een onder- geeft. grond van dik water een prestatie. Met onze Alexanderspelen zijn we een Talenten toppertje in Rotterdam. Zo kent Prins Wat we óók willen, is onze kinderen de Alexander enkele sportplus vereni- ruimte geven om hun talenten te ont- gingen. En dat aantal neemt toe. dekken. Daarvoor hebben we een pro- Samen werken door samenwerking aan gramma ontwikkeld: ‘Iedereen is een een attractief en veilig winkelcentrum ster’ . De ster kan u bij binnenkomst . Daarvoor zijn met onze haast niet zijn ontgaan. De verschillende partners belangrijke stappen gezet. Het kleuren vertegenwoordigen de zes hart van Zevenkamp wordt attractiever talentwerelden; wetenschap en natuur, door meer diversiteit, stimuleren van techniek en ICT, taal en communicatie, samenwerking en goede marketing. Ook sport en bewegen, kunst en cultuur en de stevige inzet op het vlak van veilig- ambachten. heid gaat resultaten opleveren. Met ‘Iedereen een ster’ willen we be- reiken dat het met onze kinderen en Uitdagend en spannend jongeren goed gaat. Door de jeugd hun Dames en heren, het is zo 19 maart. U talent vroegtijdig te laten ontdekken, kunt dan stemmen voor een nieuwe waarbij we ook ouders en opvoeders gemeenteraad en helemaal nieuw voor betrekken, krijgen ze meer zelfvertrou- gebiedscommissies: een nog nergens in wen en leggen ze makkelijker contacten. de praktijk beproefde vorm van bestuur. Dat is van betekenis voor hun ontplooi- Uitdagend omdat het stadsbestuur van ing, hun vooruitzichten en hun maat- Rotterdam meer eenvormig en centraal schappelijke positie. geleid gaat besturen. Tegelijk krijgen de bewoners door advies en participatie een grotere stem en invloed. Niet alleen uitdagend, maar ook spannend!

13 Afscheidstoespraak Frans van der Hoek van Holland en (in Hilst 1972), de vierde deelgemeente. 13 november 1974: de eerste deelge- Frans van der Hilst hield op 25 maart in meenteraad wordt gekozen (Ommoord, Woonmall Alexandrium een toespraak op , Prinsenland, Kralingse- de afscheidsreceptie van deelgemeente veer). Prins Alexander. 8 januari 1975: de deelraad van Rotterdam-Oost komt voor het eerst Geachte dames en heren, bijeen in de Verrijzeniskerk in het Lage Land. De eerste voorzitter van de Geschiedenis deelgemeente, de heer Theo Fransman, Wist u dat er in het IJsselmeer een wordt geïnstalleerd, al snel opgevolgd vierlandenpunt heeft gelegen? Daar kijkt door Mia van IJperen (maar dat u van op, hè? Iets boven het midden van terzijde). het meer raakten de grenzen van Hille- 18 september 1975: Het gebied krijgt gersberg, Kralingen, Capelle aan den zijn huidige naam: Prins Alexander. IJssel, Nieuwerkerk aaan den IJssel en Zevenhuizen elkaar. Inderdaad, dat was Zernikeplaats 350 niet hét IJsselmeer, maar het IJssel- De eerste locatie van het deelgemeen- meertje dat in het huidige Zevenkamp tekantoor was in Ommoord, een voor- was gelegen. De merenbuurt daar malige dokterspraktijk aan de Zernike- herinnert er nog aan. plaats. Mia van IJperen, de eerste Annexaties en grondruil hebben het voorzitter zat samen met de deelge- gebied van Prins Alexander tot meentesecretaris in de dokterskamer. De Rotterdams grondgebied gemaakt. 3 beleidsmedewerkers waren in de - De eerste annexatie vond plaats in wachtkamer gezet. In de keuken zaten 1895: Kralingen en een deel van twee typistes en de financiële mede- Kralingseveer werker, de postmedewerker zat in het - In 1941 werden het oostelijk deel van onderzoekskamertje en op de gang Kralingseveer en Hillegersberg mocht de repromedewerker zijn werk geannexeerd. verrichten. Bij een brokje geschiedenis ontkom je In 1978 verhuisden we naar de villa in niet aan een aantal jaartallen: het Semiramispark, enkele jaren later November 1961: de eerste paal in de naar een kantoorpand aan de Hoofdweg Noorwitsstraat gaat de grond in: eveneens in het Semiramispark. En nu al Alexanderpolder is geboren – nog geen weer geruime tijd aan het Prins Alexan- Het Lage Land genoemd. derplein. In de zeventiger jaren – net als de eerste bewoners in Ommoord hun Prins Alexander nieuwe woning hebben betrokken, Wat heeft Prins Alexander niet? ontstaan er plannen voor een zelf- Een eigen een wapen. Waar deelge- standige stad in de oostflank van meentes als , Kralingen, Delfs- Rotterdam: het ROCA-gebied, met haven en Hillegersberg/Schiebroek er mogelijke namen als IJsseldam en eentje hebben, moeten wij het zonder Alexanderstad. doen. Daarvoor is ons gebied waar- Voor bewoners van Prins Alexander- schijnlijk te jong. Hoewel, Kralingseveer. polder, die Rotterdam hebben helpen Dat veer wordt al in een oorkonde uit grootmaken vallen die plannen slecht: 1333 genoemd. Ik heb wat onderzoeks- ”Moeten we weer op klompen lopen”, werk verricht naar het wapen van wordt er geroepen. Kralingseveer. Helaas! Ik kwam uit bij In 1970 worden zelfs Kamervragen over dat van Kralingen. IJsseldam gesteld. ROCA haalt het niet. Wat heeft Prins Alexander wel? Voor buitenstaanders kan Prins Alexan- Naar een deelgemeente der niet altijd even een goed imago 30 mei 1974: de Rotterdamse gemeen- hebben: anonieme buitenwijk, saaie teraad besluit de deelgemeente Rotter- slaapstad. Anoniem met meer dan tien dam-Oost in te stellen. Na Charlois,

14 miljoen bezoekers alleen al aan en enthousiasme spreek ik mijn Alexandrium! waardering en dank uit. Wij, wij weten wel beter. Gebiedscommissie Kwaliteiten van de polder We staan aan het begin van een nieuw - groenstedelijk karakter, met veel vorm van bestuur. Uitdagend en recreatiemogelijkheden: wonen in en spannend heb ik het eerder genoemd. aan het groen is hier sterk Bewoners krijgen door participatie een vertegenwoordigd grotere stem en invloed. Dat is een - het stadse karakter: bewoners voelen enorme uitdaging voor het nieuwe zich sterk verbonden met de wereldstad stadsbestuur, een uitdaging die het moet Rotterdam waarmaken. - elke wijk heeft zijn eigentijdse karak- Vanuit de samenwerking van bewoners, teristiek en daarmee zijn eigen identiteit: ondernemers en instellingen dienen - uitstekende (infrastructurele) voor- gebiedsplannen te ontstaan. Alleen als zieningen mogen er zijn de natuurlijke spanning tussen hun ambities en de plannen van het college Prins Alexander is een welvarende van burgemeester en wethouders in deelgemeente. De inwoners van onze evenwicht is, heeft het functioneren van deelgemeente zijn tevreden bewoners. het nieuwe bestuursbestel een goede Zij vinden Prins Alexander een prettige kans van slagen. Een voorwaarde daarbij omgeving om te leven, te wonen, te is wel dat de gemeenteraad en het werken en te recreëren. college de adviserende stem van de Als bewoners verhuizen, doen ze dat gebiedscommissies serieus nemen. Dat maar al te vaak binnen Prins Alexander vraagt om een veranderende bestuurs- (wooncarrière in het eigen gebied!). Ook stijl. Daar past geen dirigerende, maar voor andere Rotterdammers is Prins wel een faciliterende, participatieve Alexander zeer aantrekkelijk. overheid bij. Het stadsbestuur moet zich daar heel goed van bewust zijn. Maar al te vaak Nieuwe structuren, nieuwe kansen hoor ik dat Prins Alexander in de Om mooie dingen voor Prins Alexander overgang zit van de ontwikkelfase naar te bewerkstelligen/te behouden moet er de beheerfase. En hierin schuilt nu de juiste balans gevonden worden tussen precies het gevaar! Onderhouden alleen de verschillende actoren. En ik verzeker is niet genoeg. Dit gebied moet verder u, dat gaat lukken. door kunnen ontwikkelen. In dit gebied Prins Alexander blijft het verschil maken. moet er geïnvesteerd blijven worden. Tenminste als de ‘wens’ om dat te doen Nogmaals, alleen met onderhouden wordt veranderd in de wil om dat ver- winnen we het niet. schil waar te maken. Want als het colle- ge en gemeenteraad hun ambities goed Prins Alexander heeft het verschil weten uitvoeren in Prins Alexander, zal de roep te maken. om terugkeer van de ‘goede oude tijd’ 53 Jaar, met 39 jaar deelgemeente, is uitblijven. hier met hart en ziel gewerkt. Die 39 jaar deelgemeente is zeer zeker niet alleen maar kommer en kwel geweest, Digitale fotopresentatie tijdens zoals sommige sceptici van het deel- afscheidsreceptie gemeentelijk bestel willen doen geloven. Velen (bewoners, organisaties, vereni- Begin februari 2014 nodigde het dage- gingen, ondernemers, bestuurders en lijks bestuur van de deelgemeente Prins politici) hebben hun nek uitgestoken. Dat Alexander het bestuur van de HVPA uit deden, en doen ze nog steeds, omdat ze om een digitale fotopresentatie samen te iets met dit gebied hebben. Ze voelen stellen over de Prins Alexanderpolder en zich bij Prins Alexander betrokken. De de 39 deelgemeente jaren. Hiertoe is laatste 4 jaar heeft het dagelijks bestuur een oproep geplaatst op de pagina van dat aan den lijve mogen ervaren. Voor de deelgemeente in De Havenloods van de constructieve samenwerking, uw inzet 26 februari en 5 maart.

15 Dit heeft geresulteerd in een doorlo- onder andere te koop in de Rotterdamse pende presentatie van ruim 450 foto’s boekhandels en kost € 19,95. uit privéverzamelingen en uit de HVPA collectie. Het HVPA bestuur dankt met plezier de inzenders van foto’s: Marjanne van Heeft u vragen of opmerkingen? Ginneken, Els Frigge, Danny Krieger, Neem dan contact op met de HVPA: Marie-José van den Oever-Hof, John C. secretariaat Tintel, Jopie Onel-Beems, Niek Van der Helmstraat 448 Overvoorde en Henk Lengkeek. 3067 HN Rotterdam tel. 010 420 62 73 of 06 108 697 09 email: [email protected] IN MEMORIAM Lid worden van de HVPA? Rudy E. Philipszoon (1943-2013) en U kunt lid worden door of € 15,- of Riny van Mourik–Sijrier (1930–2014). € 12,- voor 65+ over te maken op Twee bijzondere leden van de Histo- rekeningnr. NL18 RABO 0140 2657 08, rische Vereniging Prins Alexander zijn t.n.v. Historische Vereniging Prins helaas in het afgelopen half jaar de HVPA Alexander. ontvallen. Rudy Philipszoon heeft o.a. onuitwisbare De HVPA wordt sinds 2007 financieel herinneringen achter gelaten door zijn ondersteund door deelgemeente Prins niet aflatende inzet, brede kennis en Alexander. betrokkenheid bij de Huurdersvereniging ‘Ons Belang’, voor het behoud en de renovatie van de Prinses Margrietflat aan het Bramanteplein in Prinsenland. Zijn belangstelling voor de historie, het heden en de toekomst van het gebied Prins Alexanderpolder resulteerde in een warme belangstelling voor en trouwe aanwezigheid op de bijeenkomsten van de HVPA. Colofon Mevrouw Van Mourik was een actief en zeer betrokken lid van de Immanuelkerk Nummer 20 aan de Berlagestraat in Het Lage Land. april 2014 Bijzondere herinneringen koestert het HVPA bestuur aan de gesprekken met Aan deze Nieuwsbrief werkten mee: haar, de laatste jaren veelal per Wim Heistek telefoon. Haar belangstelling voor de Frans van der Hilst vereniging was spontaan en zeer trouw. Peter Pieterse Wij denken met respect terug aan het Ineke Tirion-Beijerinck HVPA lidmaatschap van deze beide Onno de Wit leden. Eindredactie: BOEK Willy Hilverda

‘De Prins Fotoverantwoording: Alexanderpol- p. 1 en 6 - HVPA verzameling der en Rotter- p. 3 en 4 - Piet Timmers dam. Van p. 7, 9, 10, 11 - Scoutinggroep De veenmoeras Kralingsche Troep / Peter Pieterse tot polderstad’ p. 12 - deelgemeente Prins Alexander is een uitgave p. 16 - WBOOKS van de HVPA en WBOOKS. ISSN 2210-9293 Het boek is

16