OV2040 | SAMEN SLIMMER REIZEN
OV-visie Rotterdam 2018 - 2040 Definitieve versie januari 2018 Opgesteld door Gemeente Rotterdam en MRDH
Titel rapport OV2040 Samen slimmer reizen OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040
In samenwerking met Goudappel Coffeng, APPM & RET
Datum publicatie 22 januari 2018
Fotografie Diga Verde Fotografie Inhoudsopgave
Een woord vooraf... 5
1. Introductie 7
2. Opgaven voor Rotterdam 15
3. OV als drager van verstedelijking en ruimtelijke economische ontwikkeling 39
4. OV-netwerk in onderdelen 49
5. Effecten OV-netwerk 2040 61
6. Roadmap OV voor de korte, middellange en lange termijn 71
Een woord vooraf...
Rotterdam is ‘booming’ en volop in ontwikkeling. volgende belangrijke stap in de uitwerking verplaatsingsvorm wordt. Het OV als drager van De stad en regio zijn in trek en dat is terug van de ingezette mobiliteitstransitie. Onze de stad! te zien in de sterke toename van inwoners, visie op het openbaar vervoer biedt een werkgelegenheid en toeristen. Die groei kan ontwikkelperspectief voor de periode tot Ik vertrouw erop dat we deze belofte de alleen plaatsvinden als al die mensen zich ook 2040. Met de realisatie van dit toekomstbeeld komende jaren in samenwerking met alle iedere dag kunnen verplaatsen: van en naar hun kunnen we vandaag al starten. In de OV-visie betrokkenen kunnen gaan waarmaken. werk, sportvereniging en familie en vrienden. presenteren we dan ook een agenda voor de Jarenlang was de auto voor veel Rotterdammers korte, middellange en lange termijn, voorzien Namens het Rotterdamse college van het primaire vervoersmiddel, maar met de groei van concrete acties. Burgemeester en Wethouders, voor de komende decennia is dat niet langer mogelijk: zonder transitie naar fiets en OV loopt In de OV-visie is mobiliteit geen doel op zich, Pex Langenberg, de stad vast. Over die transitie en de bijdrage maar een middel om integrale ambities te Wethouder Mobiliteit, Duurzaamheid en Cultuur van het OV daaraan gaat deze visie. kunnen bereiken. De visie is daarom ontwikkeld in de context van een reeks bredere opgaven. We zetten in op een mobiliteitstransitie, met Zo stelt de vraag naar nog eens 50.000 extra als doel: mobiliteit in dienst van een gezonde, woningen, in een aantrekkelijke leefomgeving, economisch sterke en aantrekkelijke stad. ons OV-systeem voor flinke uitdagingen. Dat In de eerder vastgestelde Rotterdamse geldt ook voor de noodzakelijke versterking Mobiliteitsagenda gaven we een nieuwe richting van de participatie en het verbeteren van aan voor het mobiliteitsbeleid. Openbaar vervoer toegang tot arbeid en scholing. Het OV van de en fiets gaan als dragers van de mobiliteit in de toekomst dient voor voldoende capaciteit te stad functioneren. Dit is nodig om de groeiende zorgen op de bestaande drukke verbindingen vraag naar mobiliteit op een duurzame manier én moet ook ruimte bieden voor nieuwe op te vangen, dreigende knelpunten op te verplaatsingsbehoeften. Dit alles binnen een lossen en tegelijkertijd meer ruimte in de stad gezonde financiële exploitatie. te bieden aan groen, kwaliteit van de openbare ruimte, voetgangers en fietsers. In het Stedelijk De voorstellen in de OV-visie maken het Verkeersplan Rotterdam, maar ook in recente mogelijk dat het openbaar vervoer, samen onderzoeken naar de toekomstige ruimtelijke met de fiets, dé drager kan worden voor de ontwikkeling van de regio samen met rijk en verdichtingsopgave en de daarmee gepaard regiopartners, kreeg deze koers verder vorm. gaande veranderende mobiliteitsbehoefte. Met de voorliggende OV-visie Rotterdam Dit resulteert in een perspectief waarin het zet het college – in samenwerking met de openbaar vervoer in combinatie met slim Metropoolregio Rotterdam Den Haag – een collectief vervoer de dominante stedelijke 6 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 1Introductie 1.1 Aanleiding Een mobiliteitstransitie in de stad is worden. Dit is nodig om de groeiende vraag nodig naar mobiliteit op te kunnen vangen, dreigende Het gaat goed met Rotterdam De afgelopen jaren krijgt de mobiliteitstransitie capaciteitsknelpunten te kunnen oplossen en Het aantal inwoners groeit, de werkgelegenheid in de stad vorm. Het gebruik van verschillende tegelijkertijd meer ruimte in de stad te kunnen groeit en steeds meer bezoekers en toeristen vervoerswijzen in Rotterdam is aan geven aan kwaliteit van de openbare ruimte, weten de stad te vinden. Op internationale veranderingen onderhevig en met name het voetgangers en fietsers. lijsten komt de stad steeds meer naar boven gebruik van fiets en openbaar vervoer is de als aantrekkelijke bestemming. Tegelijkertijd laatste jaren sterk gegroeid. De transitie naar In het Stedelijk Verkeersplan Rotterdam liggen er grote uitdagingen om de leefbaarheid duurzame vormen van mobiliteit – voetganger, (SVPR) is deze koers verder uitgewerkt. in de stad verder te vergroten, voldoende fiets, openbaar vervoer en schoon vervoer – Vooral in het centraal stedelijk gebied zijn aanbod en kwaliteit van woningen te realiseren zet zich verder door de komende jaren. Met fietsers, openbaar vervoer en voetgangers en binnenstedelijke havengebieden te de eerder vastgestelde Mobiliteitsagenda de dominante gebruikers van de ruimte. herstructureren. Verder liggen er op Zuid, maar geeft het college een nieuwe richting aan Multimodale oeververbindingen zijn nodig om ook in andere stadsdelen, nog aanzienlijke voor het mobiliteitsbeleid. We werken aan de stadsdelen op de noord- en zuidoever te sociaaleconomische opgaven. Het is daarom een betere balans tussen de verschillende hechten. Dit betekent zowel dat bestaande van groot belang om de huidige dynamiek van modaliteiten. Openbaar vervoer en fiets oeververbindingen beter benut moeten de stad te gebruiken om de stad in de volle kunnen daardoor meer dan nu het geval is worden als dat er twee nieuwe verbindingen breedte te versterken. de drager van de mobiliteit in de stad gaan noodzakelijk zijn.
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 7 8 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 De OV-visie geeft hier concrete dat in deze OV-visie wordt gepresenteerd, Centrale vraagstelling OV-visie uitwerking aan zorgt voor een betere verdeling van het totaal De voorliggende OV-visie vormt een nadere Met de OV-visie 2018-2040 geeft het college aan rivierkruisende OV-verplaatsingen. De uitwerking van de koers in het SVPR en heeft – in samenwerking met de MRDH – voor voorgestelde nieuwe OV-verbindingen zorgen als centrale vraagstelling: ‘Op welke wijze wat betreft het openbaar vervoer concrete voor verlichting van de capaciteitsknelpunten op moet het openbaar vervoer in de Rotterdamse uitwerking aan ingezette mobiliteitstransitie het bestaande netwerk en bieden de benodigde agglomeratie zich ontwikkelen om optimaal bij en de kaders op hoofdlijnen uit het SVPR. ruimte voor de verschuiving van autogebruik te dragen aan een vitale, gezonde, bereikbare De voorstellen in de OV-visie maken het naar openbaar vervoer. Er ontstaan meer en sociale stad en regio Rotterdam?’ mogelijk dat het openbaar vervoer, samen kwalitatief hoogwaardige OV-alternatieven voor met de fiets, structurerend kan worden met name korte verplaatsingen met de auto voor de verdichtingsopgave en de daaruit binnen de Ruit (op afstanden van 3 à 5 km). Dit voortvloeiende stedelijke mobiliteitsbehoefte. resulteert in een perspectief waarin op de lange In lijn met de doelstellingen van het SVPR termijn het openbaar vervoer in combinatie met leidt dit tot minder autokilometers binnen de slim collectief vervoer de dominante stedelijke Ruit en meer schone autokilometers op het verplaatsingsvorm kan worden. Het OV als regionale en stedelijke netwerk. Het netwerk drager van de stad!
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 9 1.2 Samenhang en context Capaciteitsanalyse (NMCA), Toekomstbeeld provincie, gemeenten) is daarnaast het OV, MIRT-onderzoek Bereikbaarheid Rotterdam Toekomstbeeld OV 2040 voor de Zuidelijke Een gezamenlijke visie Den Haag en de Uitvoeringsagenda en het Randstad vastgesteld. Dit toekomstbeeld De OV-visie is een gezamenlijk product van investeringsprogramma Bereikbaarheid MRDH. bestaat uit een tiental uitgangspunten voor de gemeente Rotterdam en de Metropoolregio de gewenste ontwikkeling van het openbaar Rotterdam Den Haag (MRDH), met NMCA en Toekomstbeeld OV Zuidelijke vervoer in de Zuidelijke Randstad. Belangrijk medewerking van de RET. De inhoud is tot Randstad is dat er een breed bestuurlijk draagvlak is stand gekomen in samenwerking met meerdere De OV-visie staat niet op zichzelf. Het ministerie voor het versterken van het openbaar vervoer betrokken partijen zoals het Havenbedrijf van Infrastructuur en Milieu heeft samen in Rotterdam en Den Haag, het verbeteren Rotterdam, de NS en omliggende gemeenten. met betrokken overheden de zogenoemde van regionaal OV op hoofdassen en verder De OV-visie maakt de gewenste ontwikkeling Nationale Markt- en Capaciteitsanalyse (NMCA) integreren van sprinter en RandstadRail/metro. van het OV in Rotterdam concreet, zowel vanuit uitgevoerd. Hieruit komt naar voren dat het Verder moeten de verbindingen van hart-op- het te bieden vervoerproduct voor verschillende OV-gebruik op het spoor en in de grote steden hart in de Randstad en internationaal worden groepen reizigers (innovaties), als vanuit een tussen nu en 2040 nog duidelijk groeit en dat versneld en zijn er, aanvullend op versterking ruimtelijk- economisch toekomstperspectief met name in de binnenstad van Rotterdam van de positie van de fiets, innovaties nodig voor Rotterdam (verstedelijkingsopgave). De (metro en tram) OV-capaciteitsknelpunten te van first & last mile oplossingen. Ook in OV-visie levert input voor en sluit aan bij het verwachten zijn. Samen met alle betrokken het Nationaal Toekomstbeeld OV zijn deze lopende trajecten als de Nationale Markt- en partijen (IenM, Prorail, MRDH, vervoerders, principes omarmd.
10 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 MIRT-onderzoek Bereikbaarheid Rotterdam. De OV-visie biedt een belangrijke City, Hart van Zuid en Merwe-Vierhavens. Rotterdam Den Haag inhoudelijke basis voor de Rotterdamse inzet Ook de recente studies naar de stedelijke De OV-visie leverde input voor en sluit aan daarin. oeververbindingen (westelijke oeververbinding, bij het MIRT1-onderzoek Bereikbaarheid oostelijke stadsbrug), de aanbesteding van het Rotterdam Den Haag, uitgevoerd door Rijk Uitvoeringsagenda en doelgroepenvervoer, de pilots op gebied van en regiopartijen. Dit onderzoek kijkt naar de Investeringsprogramma Bereikbaarheid Automatisch Vervoer op de Last Mile (AVLM) en multimodale ontwikkeling van de mobiliteit MRDH de uitwerking van personenvervoer over water in relatie tot de ruimtelijke ontwikkeling in De MRDH heeft, samen met de zijn meegenomen. de Zuidelijke Randstad en vormt input voor 23 participerende gemeenten, de het Gebiedsprogramma Bereikbaarheid Uitvoeringsagenda en Investeringsprogramma 1.3 Werken vanuit meetbare Rotterdam Den Haag. Belangrijke aanbeveling Bereikbaarheid vastgesteld. Hierin zijn doelstellingen van het onderzoek is om als Rijk en doelstellingen en uitgangspunten voor de regiopartijen gezamenlijk verder te werken ontwikkeling van de mobiliteitsnetwerken Het OV heeft een brede maatschappelijke aan het versterken van het Metropolitaan opgesteld. Daarnaast zijn de belangrijkste doelstelling. De algemene doelstellingen voor OV op de Oude Lijn en het RandstadRail- projecten en de toetsingscriteria voor de brede het mobiliteitsbeleid van de MRDH vormen het systeem, gekoppeld aan intensivering van de doelen en ambities geformuleerd, gekoppeld vertrekpunt. verstedelijking. Ook met de regionale partners aan de bereikbaarheidsopgaven. De OV-visie zijn hierover nadere afspraken gemaakt in het is afgestemd op deze uitvoeringsagenda en zet kader van de verstedelijkingsstrategie Zuidelijke tegelijkertijd weer nieuwe accenten. Randstad. Daarnaast wordt voorgesteld om een verdere uitwerking te starten naar maatregelen Afstemming met lopende dossiers voor de versterking van de oeververbindingen Rotterdam in Rotterdam (scope MIRT gebiedsverkenning). De OV-visie is afgestemd op In 2018 zal dit naar verwachting resulteren in diverse Rotterdamse dossiers zoals concrete vervolgtrajecten in samenwerking de verstedelijkingsopgaven en tussen Rijk, regiopartijen en gemeente gebiedsontwikkelingen waaronder Feyenoord
1 Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport van het Rijk
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 11 Doelstellingen van de OV-visie Concurrerende economie: Verduurzaming mobiliteit: ▪▪ Concurrerende economie: de bijdrage ▪▪ Het aantal arbeidsplaatsen dat binnen ▪▪ Het aandeel van openbaar vervoer en fiets van het OV aan de bereikbaarheid van de 45 (metropolitane bereikbaarheid) en 60 gezamenlijk binnen de totale Rotterdamse economische kerngebieden. minuten (bovenregionale bereikbaarheid) mobiliteit Evenals de mobiliteit in het ▪▪ Kansen voor mensen: de mogelijkheid reistijd per OV vanuit de grotere centraal stedelijk gebied van Rotterdam. die het OV aan mensen biedt om deel te verstedelijkingslocaties bereikbaar is. ▪▪ Het aandeel van de mobiliteit binnen het OV kunnen nemen aan het maatschappelijk ▪▪ Het aantal inwoners welke de economische wat elektrisch kan worden geëxploiteerd. verkeer. kerngebieden in Rotterdam kunnen ▪▪ Bijdrage aan verduurzaming van de bereiken binnen 45 (metropolitane Kwaliteit van plekken en belevingswaarde mobiliteit: de bijdrage van het OV aan de bereikbaarheid) en 60 minuten van de reis: energietransitie en het beperken van het (bovenregionale bereikbaarheid). ▪▪ De bijdrage van het OV aan de versterking ruimtebeslag. van de ruimtelijke kwaliteit in Rotterdam, op ▪▪ Kwaliteit van plekken: de bijdrage die het Kansen voor mensen: zowel assen als op knooppunten. openbaar vervoer levert aan het verbeteren ▪▪ Het beter bereikbaar worden van ▪▪ De bijdrage van het OV aan de gezonde van de ruimtelijke kwaliteit in de stad en de de aandachtswijken op Zuid bij een leefomgeving in de Rotterdamse ruimte voor stedelijke intensivering. transformatie. agglomeratie. ▪▪ Efficiënt en rendabel: het gaat hier om de ▪▪ Het aantal inwoners van de Rotterdamse ▪▪ De bijdrage van het OV aan de bedrijfsmatige prestatie van het OV-systeem agglomeratie dat binnen 45 minuten reistijd belevingswaarde van de reis als de en de mate waarin het aangeboden product meer dan 250.000 banen binnen bereik knooppunten. duurzaam geëxploiteerd kan worden. heeft. ▪▪ Het aantal inwoners van de Rotterdamse Efficiënt en rendabel: Hoe kunnen we dat meten? agglomeratie dat binnen 60 minuten reistijd ▪▪ De overheidsbijdrage per reizigerskilometer De doelstellingen zijn vertaald in een meer dan 1 miljoen banen binnen bereik in het OV. beoordelingskader, waarmee het bestaande heeft. ▪▪ Het aandeel van de totale som van systeem en ontwikkelingsperspectieven kunnen exploitatie en beheer en onderhoud in de worden getoetst. beschikbare financiële kaders.
12 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Dit brede beoordelingskader wordt als basis invalshoek. Op deze plaats worden ook de acht van het netwerk in 2040, gerelateerd aan het gehanteerd voor de beschrijving van de effecten kernopgaven beschreven, waaraan het OV brede beoordelingskader. Dit hoofdstuk bevat van het maatregelenpakket dat in de OV-visie op weg naar 2040 invulling zal moeten geven. tevens een integrale groeistrategie voor het OV wordt voorgesteld. Hoofdstuk 3 schetst de leidende principes gekoppeld aan de verstedelijkingsopgave. Ter achter het maatregelenpakket van de OV-visie. afsluiting, wordt in hoofdstuk 6 de ‘roadmap’ 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 4 wordt vervolgens nader ingegaan gepresenteerd. Deze vormt de basis voor een op de ontwikkelingen binnen de verschillende agenda voor de gefaseerde ontwikkeling van Na deze introductie worden in hoofdstuk 2 onderdelen van het OV-netwerk, inclusief het OV tussen 2018 en 2040, met voorstellen de belangrijkste opgaven voor het openbaar voorgestelde ingrepen. Hoofdstuk 5 geeft voor concrete maatregelen op de korte, vervoer behandeld, vanuit een brede een beeld van de meest relevante effecten middellange en lange termijn.
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 13 14 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 2Opgaven voor Rotterdam Mobiliteit is geen doel op zich, maar een middel om een reeks hogere ambities te kunnen bereiken. Dit hoofdstuk beschrijft de kernopgaven die in de periode tot 2040 op het openbaar vervoer afkomen. Vanuit een brede benadering komen daarbij de verstedelijkings-, economische, sociale, systeem- en financiële opgaven aan bod.
2.1 Verstedelijkingsopgave
50.000 nieuwe woningen tot 2040 Het aantal inwoners van de stad groeit sinds enkele jaren en de verwachting is dat deze groei sterk doorzet. Van circa 630.000 inwoners in 2016 naar ruim 700.000 inwoners in 2040. Er is een duidelijke vraag naar stedelijk wonen in de markt. In totaal moeten er in de Zuidelijke Randstad, uitgaande van het hoge groeiscenario1, 200.000 nieuwe woningen worden gerealiseerd. Volgens de verstedelijkingsvisie van de provincie zou het merendeel daarvan, ca. 120.000, op de kennis- as tussen Rotterdam en Den Haag terecht moeten komen. Voor de stad Rotterdam komt dit neer op 50.000 extra woningen tot 2040 binnen bestaand stedelijk gebied.
1 Scenario uit ‘Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving’ van het Centraal Planbureau (CPB) en Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 15 16 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 30.000 al gepland Nog eens 20.000 woningen: zoeklocaties 2.2 Economische opgave Een belangrijk deel van deze nieuwe woningen, Daarbij dienen na 2030 voor nog eens 20.000 zo’n 30.000, zou voor 2030 gerealiseerd moeten extra woningen bouwlocaties te worden Trek naar de stad worden. De bouwlocaties voor deze woningen gezocht. Deels kan dit via verdere intensivering De kenniseconomie in combinatie met de zijn reeds voorzien. Een groot deel komt terecht op de goed bereikbare centrumlocaties digitalisering zorgt wereldwijd voor een trek in het centraal stedelijk gebied (binnenstad en die tot 2030 in beeld zijn. Maar er zijn ook van de arbeidsplaatsen naar de grootstedelijke Kop van Zuid). Dit gebied kent een uitstekende zoeklocaties met op dit moment nog een matige gebieden. Dit proces is ook duidelijk bereikbaarheid per openbaar vervoer en OV-bereikbaarheid, zoals Merwe-Vierhavens, waarneembaar in de Metropoolregio Rotterdam ligt daarom ook goed in de woningmarkt. de Kop van Feijenoord en de snelwegzones Den Haag. Clustering van werkgelegenheid Bereikbaarheid per OV en aantrekkelijkheid in langs de A16 en de A20. Hier is een structurele treedt op in de steden op economische de woningmarkt hangen duidelijk met elkaar versterking van de OV-bereikbaarheid gewenst, kernlocaties. Daarnaast groeit ook het samen. via een ontwikkelstrategie waarin OV – waar samenwerken in netwerken, waarbij zakelijk nodig in combinatie met ketenmobiliteit en ontmoeten op centraal bereikbare locaties in de innovatieve oplossingen op de first & last mile – steden groeit. Juist ook vanwege de belangrijke en verstedelijking hand in hand gaan. economische functie van de steden pleiten de
Locaties huidig planaanbod tot 2030 Inventarisatie zoeklocaties tot 2040
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 17 18 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 G4 in een recent manifest ‘Houd de groeiende naar hoger opgeleid personeel en hier is ook in ruggengraat van de kenniseconomie in de stad in beweging’ voor meer samenwerking met toenemende mate sprake van flexibilisering. Dit Zuidelijke Randstad. Rijk en provincie aan de grote opgaven van de heeft o.a. tot gevolg dat er meer werknemers grote steden als dragers van de Nederlandse in de haven vanuit het Noordelijke deel van de Een deel van deze economische clusters economie. Het openbaar vervoer vervult een regio komen. ligt wel in de nabijheid van het huidige cruciale rol in het bereikbaar houden van de spoornetwerk, maar niet altijd binnen de steden en de economische clusters daarbinnen. Economische toplocaties aan de directe invloedssfeer van een station. Een kennis-as belangrijke opgave vormt daarom het directer Trends op de arbeidsmarkt: Binnen de regio is een duidelijke concentratie verbinden van gebieden als het Erasmus flexibilisering van kennisgerelateerde economische clusters Medisch Centrum en de campus van de Aan de andere kant is er ook een tweede trend waar te nemen, gekoppeld aan de spoorlijn Erasmus Universiteit met de kennis-as. Ook de van groot belang en dat is de flexibilisering tussen Rotterdam, Delft, Den Haag en Leiden. verbinding met de economische kerngebieden van de arbeidsmarkt. Meer mensen werken als Deze zogenoemde ‘kennis-as’ vormt de in de haven is een belangrijk aandachtspunt. zzp-er of weliswaar in vaste dienst, maar op wisselende locaties. Ook neemt de gemiddelde tijd in dienst van dezelfde werkgever al jarenlang af. Het gevolg van deze trends in de arbeidsmarkt is dat mensen graag wonen op plaatsen waar relatief veel arbeidsplaatsen binnen bereik zijn, zodat relatief veel potentiele projecten binnen bereik zijn en niet meteen verhuisd hoeft te worden bij een andere werkgever. Dit beeld is duidelijk te herkennen in het vestigingsgedrag van zzp-ers in Rotterdam. Andersom geldt ook dat wijken met een slechte OV-bereikbaarheid aan attractiviteit in de woningmarkt dreigen te verliezen. Specifiek in het havengebied is er sprake van een verschuiving van lager opgeleid personeel Dichtheid ZZPérs in Rotterdam Economische clusters langs kennis-as
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 19 Aantal bereikbare banen per OV in de huidige situatie
20 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Stedelijk Verkeersplan: vier 4. Logistieke milieus: hier is juist van dubbel getroffen. De scholen trekken weg economische milieus belang dat er voldoende toegang is tot naar goed bereikbare locaties en de inwoners In het Stedelijk Verkeersplan worden vier arbeid vanuit deze gebieden binnen een hebben weinig mogelijkheden daar te komen. economisch verschillende milieus in de stad acceptabele reistijd per OV en fiets, al onderscheiden. Elk van deze milieus heeft een dan niet in combinatie met aanvullende Toegang tot arbeid eigen specifieke relatie met het OV: vervoersoplossingen op de first & last Belangrijk is dat de gemiddelde Rotterdammer mile. Dit geldt bijvoorbeeld voor de goed in staat is voldoende potentiële 1. Metropolitaan centrummilieu: hier staat havengebieden Europoort, Botlek, arbeidsplaatsen met het openbaar vervoer te de regionale, bovenregionale en (inter-) Maasvlakte, Waalhaven en voor Spaanse bereiken. Onderscheid kan gemaakt worden nationale bereikbaarheid per openbaar Polder Noord, Veilingterrein, Nieuw- tussen regionale bereikbaarheid (45 minuten) vervoer centraal. Voor Rotterdam gaat het Reijerwaard. en bovenregionale bereikbaarheid (60 minuten). naast het centrum om het stationsgebied, Als we kijken naar de huidige contour van Erasmus Medisch Centrum, Blaak en de goede regionale bereikbaarheid valt op Wilhelminapier. 2.3 Sociale opgave dat vooral in de schil van wijken ten zuiden 2. Stedelijk innovatiemilieu: hier staat de fiets van de Kop van Zuid de toegang tot arbeid centraal; het openbaar vervoer is aanvullend Toegang tot scholing met OV beperkt is. In sommige gevallen is omdat met de fiets ook de hoofdknopen van Belangrijk voor de sociale opgave is dat dit het geval ondanks dat de wijk met een het OV bereikbaar zijn. kinderen en jongeren vanuit alle wijken in tram wordt bediend. Blijkbaar is de reistijd 3. Campus en voorzieningenmilieus: hier is Rotterdam voldoende toegang tot passende per tram in die situaties te lang. Kijkend naar de metropolitane bereikbaarheid per OV scholing hebben. Voor het middelbaar en de bovenregionale bereikbaarheid, voor de van groot belang naast auto en fiets. De voortgezet onderwijs is daarbij de rol van het kenniswerkers veelal van belang, valt op dat opgave is om deze te versterken en ook om openbaar vervoer belangrijk. Opvallend is dat Zuid over het geheel meer achterblijft bij Noord. de toegang vanuit de knopen in het OV tot clusters van middelbare scholen en bijzondere Hier ligt duidelijk een opgave om Zuid beter te deze gebieden te verbeteren bijvoorbeeld in scholen zich op goed bereikbare locaties ontsluiten op het bovenregionale OV-netwerk. Zuidplein, Erasmus Universiteit, Feijenoord, vestigen. Andersom is te zien dat veel van de Spaanse Polder Zuid, Rotterdam The Hague sociaal kwetsbare wijken een slechte OV- Airport, Waalhaven en Alexander. bereikbaarheid kennen. Hier lijken deze wijken
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 21 Een gezonde stad
22 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Versterken participatie Op Noord wordt 30% van het totaal aan van mogelijke vervoersoplossingen passend Uit optiek van de bereikbaarheid per openbaar verplaatsingen per OV gemaakt, versus 25% op bij de vervoersbehoefte, zoals afgebeeld in vervoer en de ontwikkelingen in de woningmarkt Zuid. de figuur. Hier komt een overlap naar voren, en de arbeidsmarkt is het noodzakelijk de waarbinnen zich kansen voor integratie van OV-bereikbaarheid van Rotterdam Zuid Kwaliteit leefomgeving doelgroepenvervoer en bestaand OV voordoen. duidelijk te versterken. Dit is ook in het Het Rotterdamse ‘daily urban system’ draait Rotterdam heeft het voortouw genomen in Stedelijk Verkeersplan geconstateerd. Hierbij voor intergemeentelijke relaties voor het het faciliteren van deze integratie door het is de noodzaak van meer multimodale overgrote deel (circa 80%) op autoverkeer. werken met één vervoercontract waarin ook het oeververbindingen naar voren gekomen naast Meer dan het geval is in de Noordvleugel van ontsluitend vervoer op de ‘first & last mile’ wordt het terugdringen van stedelijke barrières. de Randstad en veel meer dan gebruikelijk is meegenomen. Integratie kan zowel geografisch, Belangrijk is dat de OV-visie invulling geeft aan in grootstedelijke Europese gebieden. Het OV op systeemniveau, financieel of op juridisch vlak de wijze waarop dit kan worden gerealiseerd. heeft slechts in een handvol intergemeentelijke plaatsvinden. Belangrijk bij deze integratie is Om voldoende kansen op werk te bieden voor relaties meer dan 20% marktaandeel. Door te alle Rotterdammers vormt de verbetering van investeren in een goede OV-bereikbaarheid Kansen voor integratie doelgroepenvervoer de toegang tot laaggeschoolde arbeid een kan er een aan aanzienlijke bijdrage geleverd OV-Doelgroepenvervoer specifieke opgave. Dit betekent dat mensen worden aan de gezonde leefomgeving. er binnen een acceptabele reistijd kunnen Kwalitatief hoogwaardig OV biedt een serieus komen voor een acceptabele prijs. Daarmee alternatief voor de auto, vooral op korte wordt een belangrijke bijdrage geleverd verplaatsingen in het stedelijk gebied binnen aan het terugdringen van het probleem van de Ruit. Zo ontstaat er tevens meer ruimte voor vervoersarmoede, dat met name op Zuid langzaam verkeer – lopen en fietsen – en kan speelt. Speciale aandacht gaat hierbij uit de verblijfskwaliteit toenemen. naar lage inkomensgroepen of groepen PUNCTUALITEIT met een beperking. Tegelijkertijd dient ook Kansen voor integratie OV en de bovenregionale bereikbaarheid voor Doelgroepenvervoer kenniswerkers van voldoende verbindende Bepalende aspecten voor passend kwaliteit te zijn. In de huidige situatie is er nog doelgroepenvervoer zijn kwetsbaarheid van de eigen vervoers- KWETSBAARHEID een duidelijk verschil in OV-gebruik tussen doelgroep en punctualiteit van vervoersaanbod. middel openbaar de gebieden aan weerszijden van de Maas. Deze aspecten geven gezamenlijk het spectrum vervoer
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 23 24 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 dat er een deur tot deur reis wordt aangeboden. Interregionaal RandstadRail (lijn E) Hier spelen recente ontwikkelingen op het Sterke interregionale verbindingen dragen Met de uiterst succesvolle ombouw van de gebied van ‘Mobility as a Service’ (MaaS) bij aan een goede bereikbaarheid vanuit Hofpleinspoorlijn naar RandstadRail (lijn E), een belangrijke rol. Een specifieke doelgroep Rotterdam van steden als Leiden, Dordrecht inclusief een koppeling aan de Erasmuslijn, hierbinnen vormt het vervoer van werknemers en Delft. Zowel vervoerkundig als ruimtelijk- werd het centrum van Rotterdam rechtstreeks richting bedrijventerreinen waar de totale economisch vormt de verbinding Leiden – Den met Den Haag verbonden en kregen vervoerstroom te dun is voor regulier OV, maar Haag – Rotterdam – Dordrecht de ruggengraat gemeenten Lansingerland en Pijnacker- er wel een behoefte aan collectief vervoer bij van de Zuidelijke Randstad. Nootdorp een rechtstreekse verbinding met werkgevers en werknemers aanwezig is. De Rotterdam. Samen met een frequentieverhoging inzet is gericht op het starten van een pilot in Spoornetwerk regio Rotterdam en extra stations groeide het gebruik van 9.000 een nader te bepalen experimenteergebied om naar 40.000 reizigers! De huidige ombouw van de integratie van het doelgroepenvervoer met Station Aantal treinreizigers de Hoekse Lijn is hier een logisch vervolg op. het OV verder te verkennen. 2016 (per dag) Het is duidelijk dat het rechtstreeks en frequent Rotterdam Centraal ca. 92.000 verbinden van de regio met de stad via lightrail Rotterdam Blaak ca. 24.500 meerwaarde heeft en dit principe is dan ook 2.4 Systeemopgave Schiedam Centrum ca. 19.500 in het Toekomstbeeld OV voor de Zuidelijke Rotterdam Alexander ca. 17.000 Randstad als uitgangspunt genomen. Internationale verbindingen Rotterdam Lombardijen ca. 6.500 Rotterdam beschikt al jaren over een kwalitatief Barendrecht ca. 5.500 hoogstaande hogesnelheidstreinverbinding Rotterdam Zuid ca. 3.000 met Brussel en Parijs. In 2018 start een Capelle Schollevaar ca. 2.500 rechtstreekse Eurostar-verbinding naar Londen. Rotterdam Noord ca. 2.500 Schiphol is via de HSL-Zuid in 25 minuten te bereiken. Dit zorgt voor een structureel goede bereikbaarheid op de noord-zuid as. In de richting van Duitsland zijn de verbindingen echter onder de maat.
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 25 Metro In totaal reizen, inclusief RandstadRail lijn E, Capaciteitsknelpunten Rotterdam zo’n 310.000 reizigers per dag met de metro in Rotterdam (RET-lijnen). Mede door de goede verknoping met de trein op de knooppunten Schiedam, Alexander, Blaak en Centraal, is de metro de backbone van het openbaar vervoer in de regio Rotterdam. Berekeningen uit NMCA laten zien dat de metro op de centrale delen in de binnenstad, zowel noord-zuid als oost- west, tegen zijn capaciteit loopt. Op deze delen komen ook meerdere lijnen samen. Op de E-lijn, tussen Slinge en Pijnacker, is nu al sprake van een capaciteitsprobleem. Hier worden extra ritten ingezet. De toenemende druk op het assenkruis is zichtbaar in onderstaand figuur. Het oplossen van het capaciteitsprobleem van de metro vormt een belangrijke opgave voor de OV-visie Rotterdam.
Tram Het tramnetwerk verwerkt met ca. 160.000 reizigers per dag bijna 1/3 van het aantal reizigers en met ca. 450.000 reizigerskilometers circa 15% van het aantal reizigerskilometers in het OV-systeem. De opgave bestaat uit verschillende invalshoeken: ▪▪ De nadruk ligt op de traditionele ontsluitingsfunctie in Noord. Het
26 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 tramnetwerk is sterk op de binnenstad en Al deze factoren vragen om een betere bundelen en versnellen op sterke assen en op Centraal gericht. Enkele langere lijnen positionering van de tram ten opzichte van de het versterken van de herkenbaarheid van het verknopen ook in Schiedam. Op deze metro in Rotterdam en een betere verknoping product. ontsluitende functie is en wordt de fiets van tram en spoor, ook op Zuid. Belangrijk is de steeds belangrijker. reissnelheid op het netwerk te verbeteren, door Vervoer over water ▪▪ Er is een sterke bundeling van lijnen snellere schakels toe te voegen. Voor de ontsluiting van voorzieningen en over de Erasmusbrug, de enige Noord- ontwikkelingen aan het water, zien stad en Zuid tramverbinding over de Maas. Bus regio vervoer over water als een aanvullende Samen met de complexe kruispunten Het busnetwerk neemt in Rotterdam dagelijks schakel op het huidige en toekomstige OV- bij de aanlandingen aan beide zijden ca. 115.000 reizigers voor zijn rekening die systeem. Dit speelt in het gehele gebied van de van de Maas, het Churchillplein samen zo’n 400.000 reizigerskilometers Maasvlakte, Schiedam, Rotterdam, Ridderkerk en het Hofplein vormt deze as een maken. Veel van de buslijnen verknopen op tot aan Drechtsteden. Verbetering van de capaciteitsknelpunt voor de tram met een één van de metrolijnen. Vooral Zuidplein, het ketenintegratie is ook een breed gedeelde lage uitvoeringsbetrouwbaarheid. Ook uit tweede busstation van Nederland, neemt opgave. Het gaat daarbij voornamelijk om de de NMCA komt de Erasmusbrugcorridor als een belangrijke functie in het regionale en koppeling met andere OV- modaliteiten en knelpunt naar voren. bovenregionale busnetwerk in. Consequentie innovatieve mobiliteitsoplossingen (Mobility as ▪▪ Naar Zuid liggen enkele lange tramlijnen is wel dat reizigers vanuit de omvangrijke a Service, fiets, auto/P+R). Verder is het een (bijvoorbeeld naar Beverwaard en woongebieden ten zuiden van de Maas uitdaging om de kostendekkingsgraad van Carnisselande). De reistijden vanaf de (uitgezonderd de door de metro en tram het vervoer over water flink te verhogen (met zuidelijke gelegen wijken richting het bediende delen) en met bestemmingen gemiddeld 10% relatief laag). centrum zijn lang als gevolg van een lage verder dan Rotterdam twee keer moeten operationele snelheid. overstappen. De operationele snelheid van Opgaven vanuit omliggende delen regio ▪▪ Tramlijn 2 ontsluit Zuid in oost-west richting buslijnen die verblijfsgebieden ontsluiten is een Om het OV-aanbod tussen stad en regio en verbindt verschillende wijken op Zuid aandachtspunt. Verder valt op dat er een groot een impuls te geven, is het een opgave om met elkaar en met de metro bij Maashaven. aantal ontsluitende lijnen is met een relatief lijngebonden OV te strekken en te bundelen. Deze lijn doet het belangrijke OV-knooppunt laag gebruik in de wijken. De belangrijkste Hierdoor ontstaat frequenter en sneller OV. Zuidplein echter niet aan, waardoor de bundel voor het noord- zuid busverkeer vormt Concreet gaat het om het verbeteren van de verknoping met andere OV-systemen de Maastunnel. Opgaven voor het busnetwerk verbindingskwaliteit op buscorridors vanuit de beperkt is. zijn een betere verknoping op het spoor, meer regio met de Rotterdamse binnenstad én de
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 27 28 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 (nieuwe) OV-knopen Rotterdam Alexander, Hart netstructuur, door bepaalde delen van het net overig verkeer op de delen van metronet die op van Zuid, Kralingse Zoom en Feyenoord City. ‘bovenleidingloos’ uit te voeren. Draadloze maaiveld liggen (in Rotterdam Alexander). trams dragen bij aan de leefbare stad door Naadloos OV het vergroten van de ruimtelijke kwaliteit. Emissieloos OV Om de uitlopers van het netwerk efficiënter Aandachtspunten bij het realiseren van Voor de bus zijn op landelijk niveau met de te kunnen benutten en de multimodale deur bovenleidingloze trams zijn de investeringen concessieverleners afspraken gemaakt over tot deur reis te verbeteren, dienen de first & die gemaakt dienen te worden voor de accu’s in emissieloos rijden (Bestuursakkoord Zero last mile en het tussenliggende OV-aanbod trams, afgewogen tegen met name de reductie Emissie OV per bus). Daarin staat dat vanaf optimaal op elkaar afgestemd te worden. Op dit van onderhoudskosten. 2025 – of zoveel eerder als mogelijk – alle vlak vinden momenteel diverse ontwikkelingen nieuwe bussen Zero Emissie (ZE) zijn en plaats. Diensten als deelauto’s, deelfietsen Bestuurderloos OV: automatisch rijden daarbij zoveel gebruik maken van 100% en zelfrijdende voertuigen dragen bij aan De infrastructuur van het metronet is op hernieuwbare energiebronnen. In 2030 dienen de ontwikkeling van Mobility as a Service, termijn toe aan een vervanging, van het alle bussen ZE te zijn. In Rotterdam is in lijn waarmee op de first & last mile een efficiënter beveiligingssysteem. Op termijn zijn ook met deze afspraken tussen concessieverlener (vraaggestuurd) vervoerproduct kan worden nieuwe voertuigen nodig. Automatische MRDH en vervoerder RET een transitiepad aangeboden. Hierbij dienen zich kansen aan metro’s zijn een reeds wereldwijd bewezen naar ZE-busvervoer overeengekomen in een om het doelgroepenvervoer en het openbaar techniek. In samenhang met de geconstateerde aantal stappen. Bij de start van de nieuwe vervoer met elkaar te vermengen. Dergelijke capaciteitsopgaven op de binnenstedelijke busconcessie in 2019 zullen 55 ZE-bussen initiatieven vanuit de markt worden door de metronet is het een uitgelezen mogelijkheid gaan rijden en in 2025 is ca 60% van de bussen overheid gestimuleerd en gefaciliteerd. om beiden gezamenlijk op te pakken. Hiermee ZE. Uiterlijk in 2030 is het gehele busvervoer wordt een eerste stap gezet in het beter in Rotterdam en omgeving emissieloos. Het Draadloos OV benutten van het bestaande OV-netwerk, en transitieproces naar ZE-bussen draagt bij Innovatie van tram zit deels in het materieel, draagt daarnaast bij aan een verbetering van de aan een gezondere leefomgeving. In eerste maar vooral ook in het netwerk. De huidige robuustheid, betrouwbaarheid en de flexibiliteit. instantie zullen batterijbussen worden ingezet traminfrastructuur in de uitlopers van het Aandachtspunten hierbij zijn de sociale die op eindpunten moeten worden bijgeladen. Rotterdamse tramnet vergt een relatief hoge veiligheid en de interactie met het Op knooppunten en andere eindpunten is dus onderhoudslast per reiziger in vergelijking met laadinfrastructuur nodig. Aandachtspunt daarbij de binnenstedelijke infrastructuur. Hier valt is de ruimtebelasting (laadinfrastructuur). winst in te behalen bij het herstructureren van
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 29 Zelfrijdende auto en gefaciliteerd. Momenteel worden er in de van bestaande infrastructuur, maar ook is ca. De opinies over het tempo van de verregaande regio door de MRDH pilots met zelfrijdende €30 mln bestemd voor de sociale veiligheid integratie van de zelfrijdende auto in de voertuigen opgezet om de potentie verder te in het OV en hieruit worden investeringen in dagelijkse mobiliteit, lopen uiteen van 2025 verkennen. nieuwe infrastructuur gedekt. tot 2050. De meest kansrijke ontwikkeling op korte termijn is het delen van zelfrijdende De beschikbare BDU middelen zijn de komende voertuigen op de first & last mile, in combinatie 2.5 Financiële opgave jaren niet voldoende om uitbreiding van beheer met hoogfrequent OV. Met de huidige staat van en onderhoudslasten of extra investeringen de techniek en de verwachte ontwikkeling in de In totaal gaat er ca. €340 mln per jaar om te kunnen dekken. Op Rijksniveau is de komende jaren zullen zelfrijdende voertuigen in het openbaar vervoer in de Rotterdamse BDU aan MRDH namelijk gefixeerd en niet vooral kansen bieden op de uitlopers van het regio. Ca. €140 mln hiervan wordt gedekt uit geïndexeerd. Per saldo ligt er daarom een netwerk waar de verkeersomstandigheden reizigersbijdragen, ca. €200 mln wordt gedekt bezuinigingsopgave. veelal rustig zijn. Dergelijke initiatieven vanuit uit de BDU-bijdrage van MRDH. Dit laatste de markt worden door de overheid gestimuleerd bedrag wordt vooral gebruikt voor onderhoud
30 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Tegelijk zijn er meerdere factoren die zorgen infrastructuur – is wellicht ook mogelijk door het Om de geschetste opgave te bereiken is voor extra vraag naar middelen: vinden van andere financiering, bijvoorbeeld via het tevens noodzakelijk, dat de exploitatie ▪▪ Het aantal reizigers neemt toe. concrete projecten in het kader van het MIRT. van het systeem structureel een hogere ▪▪ Er liggen belangrijke Echter, zolang de BDU niet wordt verhoogd, kostendekkingsgraad heeft. Dit kan worden capaciteitsvraagstukken en wensen om de zullen de extra beheer- en onderhoudslasten, bereikt door de snelheid van de voertuigen in aansluiting met de regio te verbeteren. die uitbreiding van de infrastructuur met het systeem te verhogen en door het vervoer ▪▪ Er is de wens om nieuwe bouwlocaties met zich meebrengt, moeten worden gedekt uit meer te bundelen in grotere eenheden. Dit OV te ontsluiten. besparingen elders in het net. levert meer productie tegen dezelfde kosten. ▪▪ In het metrosysteem is op termijn Vooral voor het tramnetwerk en het busnetwerk grootschalige vervanging en onderhoud leidt dit tot een herstructureringsopgave. nodig. ▪▪ Investeren in innovatie blijft gewenst.
0,5 8 Alles bij elkaar ligt hier een enorme opgave 7 voor de dekking van de kosten van het OV in 0,4 de Rotterdamse regio. De kosten van beheer 6 en onderhoud van de infrastructuur belasten 5 0,3 een steeds groter deel van de BDU. Dit beperkt 4 steeds meer de mogelijkheden om nieuwe 0,2 investeringen te dekken en om het net uit 3 te breiden. Het vormt de aanleiding voor de 2 vervoerregio’s om met het Rijk in gesprek 0,1 1 te gaan over de mogelijkheden om de BDU Gemiddelde reisafstand (Km) te verhogen. Het dekken van de kosten van Kosten per reizigerskilometer (€) 0,0 0 BUS TRAM METRO investeringen – zoals voor aanleg van nieuwe BUS TRAM METRO DRU kosten per reizigerskilometer Gemiddelde reisafstand per modaliteit per modaliteit
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 31 1. OV en verstedelijking 5. Oude lijn als derde gaan hand in hand metrolijn
2. Schaalsprong in 6. Herpositionering bereikbaarheid op Zuid tramnetwerk
7. Zelfrijdende metro, 3. Een dragend hoofdnet zero-emissie en en transformatie van zelfrijdende auto ontsluitend vervoer faciliteren
8. Verhogen van de 4. Oeververbindingen maatschappelijke voor het OV versterken prestatie
32 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 2.6 Acht kernopgaven 1. OV en verstedelijking gaan hand in hand opzichte van Noord. Dit heeft ook duidelijk effect De verstedelijkingsopgave voor Rotterdam op de aantrekkelijkheid van Zuid voor vestiging Het openbaar vervoer in Rotterdam staat dus bedraagt ca. 50.000 extra woningen in de van kenniswerkers en ontwikkeling van voor stevige opgaven, die het noodzakelijk periode tot 2040. Voor circa 30.000 woningen woningen. Belangrijk voor de sociale opgave maken een heldere koers uit te zetten. is de locatie al voorzien voor ontwikkeling tot is verder dat kinderen en jongeren vanuit alle Openbaar vervoer en fiets moeten een 2030. Een groot deel van de nieuwe woningen wijken in Rotterdam voldoende toegang tot belangrijkere rol in de bereikbaarheid van met komt terecht in het centraal stedelijk gebied. Dit passende scholing hebben. Voor het middelbaar name het centraal stedelijk gebied gaan spelen gebied kent een uitstekende bereikbaarheid per en voortgezet onderwijs is daarbij de rol van het om meer ruimte te scheppen voor kwaliteit en openbaar vervoer en ligt daarom ook goed in de openbaar vervoer belangrijk. Opvallend is dat leefbaarheid in de stad. Daarnaast moeten er woningmarkt. Hier draagt de verdere verdichting clusters van middelbare scholen en bijzondere nog zo’n 50.000 woningen in de stad worden echter wel bij aan de capaciteitsproblemen die scholen zich op goed bereikbare locaties bijgebouwd en groeit het aantal werkenden en al in het OV-netwerk optreden. Een deel van de vestigen. Andersom is te zien dat veel van bezoekers. De vraag naar openbaar vervoer woningbouwlocaties – zowel de planvoorraad de sociaal kwetsbare wijken een slechte OV zal door deze ontwikkelingen nog sterk stijgen, tot 2030 als de zoeklocaties tot 2040 – heeft bereikbaarheid kennen. Hier lijken deze wijken terwijl de capaciteit van met name de metro de nu een matige bereikbaarheid per OV. Keuzen dubbel getroffen. De scholen trekken weg komende jaren al tegen zijn grens aan dreigt voor verstedelijking en OV ontwikkeling dienen naar goed bereikbare locaties en de inwoners te lopen. De budgetten voor exploitatiesubsidie in samenhang te worden gemaakt. hebben weinig mogelijkheden daar te komen. lopen terug, waardoor in delen van de stad de Om de brede sociaal maatschappelijke opgave kwaliteit van het openbaar vervoer onder druk 2. Schaalsprong in bereikbaarheid op Zuid op Zuid te dragen is een schaalsprong in de komt te staan, terwijl juist ruimte nodig is om Belangrijke delen van Zuid kennen een slechte OV-bereikbaarheid van deze wijken op Zuid dus Zuid beter met de stad te verbinden en nieuwe regionale bereikbaarheid van banen; vooral noodzakelijk. verstedelijkingslocaties te ontsluiten. Ook zijn in de tweede schil van wijken op Zuid is de er tal van innovaties, zowel ten aanzien van het toegang tot arbeid met OV beperkt. In sommige 3. Een dragend hoofdnet, vervoer over water materieel (elektrische bussen, automatische gevallen is dit het geval ondanks dat de wijk en transformatie van ontsluitend vervoer metro, zelfrijdende auto) als op het gebied goed met een tram wordt bediend. Blijkbaar Het huidige netwerk is nog vaak sterk gericht van nieuwe mobiliteitsdiensten. Binnen deze is de reistijd per tram in die situaties te lang. op de ontsluitende functie. Maar het gebruik dynamische context definieert de OV-visie een Kijkend naar de bovenregionale bereikbaarheid, van deze diensten neemt af. In belangrijke heldere koers. Deze koers is gestoeld op acht voor de kenniswerkers veelal van belang, valt mate wordt dit veroorzaakt doordat het gebruik kernopgaven. op dat Zuid over het geheel meer achterblijft ten van de fiets in het voor- en natransport sterk
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 33 34 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 groeit. Er ontstaan nieuwe initiatieven om het hierin een belangrijk rol spelen. Verbetering van busverbindingen. verover over de first & last mile te organiseren: de ketenintegratie is ook een breed gedeelde (innovatieve) vervoerswijzen die flexibel en opgave. Het gaat daarbij voornamelijk om 5. Oude lijn als derde metrolijn vraagafhankelijk vervoer bieden, deelsystemen, de koppeling met andere OV-modaliteiten en In het Toekomstbeeld OV is de lijn ingezet huursystemen en mobiliteitsdiensten. innovatieve mobiliteitsoplossingen (MaaS, fiets, van een grotere scheiding van regionaal en Meer integratie met diensten die ook voor auto/P+R). bovenregionaal spoor in het spoornetwerk. Dit doelgroepen worden geboden is noodzakelijk. betekent dat er sporen beschikbaar komen De financiële middelen staan onder druk en de 4. Oeververbindingen voor het OV voor (inter-)nationale en interregionale treinen kosten per reiziger in ontsluitend vervoer zijn versterken en sporen voor regionaal vervoer. Hierdoor relatief hoog. Hierdoor worden onrendabele De Maas vormt een sterke identiteitsdrager van kan op de bovenregionale sporen sneller ontsluitende lijnen opgeheven of ritten de stad. In het Verkeersplan is al geconstateerd en frequenter worden gereden en ontstaan geschrapt. Bovenstaande ontwikkelingen leiden dat Rotterdam sterk behoefte heeft aan er op de regionale spoorlijnen (Oude lijn en tot de conclusie dat het ontsluitend vervoer meerdere multimodale oeververbindingen en Goudse lijn) meer mogelijkheden voor hogere in zijn huidige opzet niet toekomstvast is. Om in het MIRT onderzoek Rotterdam Den Haag regionale frequenties, extra halten en mogelijke voldoende toegangskwaliteit tot het OV te wordt deze noodzaak verder onderzocht. doorkoppelingen in bestaand stedelijk gebied. kunnen waarborgen dient het OV-netwerk in Oeververbindingen versterken de stedelijke Op (inter-)nationaal niveau beschikt Rotterdam Rotterdam daarom toe te groeien naar een samenhang en zorgen voor een aanhechting via de HSL-Zuid nu over snelle binnenlandse sterk frequent dragend hoofdnet, met een van Rotterdam zuid op de economische verbindingen met Amsterdam, Schiphol, flexibel efficiënt ontsluitend net. dynamiek op Noord. In het huidige OV- Breda en Eindhoven. Richting Utrecht is Voor de ontsluiting van voorzieningen en netwerk vormt de noord-zuidmetro een de relatie nu relatief zwak. De reistijd is ontwikkelingen aan het water, zien stad en dragende schakel, maar deze nadert zijn relatief lang en de ruimte om sneller te rijden regio, vervoer over water als een aanvullende capaciteitsgrenzen. De Erasmusbrug vormt de op bestaande sporen ontbreekt. Richting schakel op het huidige en toekomstige OV- enige tramschakel over de Maas en is hierdoor Den Haag kan de intercity komend vanuit systeem tussen vooral het havengebied, kwetsbaar door de complexe kruisingen met Eindhoven versneld worden. Daarnaast Schiedam het centrum van Rotterdam, fiets- en autostromen aan weerszijden van dragen interregionale verbindingen bij aan Ridderkerk en de Drechtsteden. Vooral snelle, de brug. Door de Maastunnel en over de een goede bereikbaarheid vanuit Rotterdam directe rivierkruisende verbindingen kunnen Willemsbrug en de Van Brienenoordbrug lopen naar steden als Leiden, Gouda, Dordrecht en
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 35 Delft. Deze interregionale intercity’s stoppen historisch gegroeid en kent een ontsluitende in de metro, zero-emissie voor de bus, Mobility ook op Schiedam Centrum en Blaak te opzet op Noord waar metro en fiets steeds as a Service (MaaS) en het inzetten van stoppen, waardoor de Universiteitscampus en belangrijker worden. Op Zuid verbindt het zelfrijdende auto in het openbaar vervoer. economische kernlocaties sneller te bereiken delen die niet door de metro worden ontsloten, zijn en reizigersstromen in het Rotterdamse maar reistijden zijn relatief lang en de 8. Verhogen van de maatschappelijke metrosysteem beter worden verdeeld. Met capaciteit en betrouwbaarheid op de hoofdas prestatie name de intercity-stops op Schiedam Centrum via Hofplein, Coolsingel en Erasmusbrug Het openbaar vervoer wordt gefinancierd zorgen voor een goede verknoping met de kwetsbaar. Ook bepalen de verschillende vanuit de regionale bijdrage (BDU) en de Hoekse Lijn en ook de bereikbaarheid van gebiedskarakteristieken de rijsnelheid van reizigersinkomsten. In totaal gaat er circa Spijkenisse en de rest van Voorne-Putten heeft de tram. Het is daarom nodig de positie van 340 mln per jaar in het openbaar vervoer baat bij deze intercity-stops. de tram ten opzichte van metro, bus en trein in Rotterdam om. Het aandeel van de Op regionaal niveau rijden nu sprinters, in Rotterdam opnieuw te bepalen en de reizigersinkomsten bedraagt circa 140 mln, de RandstadRail en metro. Door op de meerwaarde vervoerkundig verhogen. BDU-bijdrage bedraagt circa 200 mln. In deze spoorcorridors een meer lightrailachtig product laatste zit tevens circa 30 mln aan uitgaven aan te bieden, met hogere frequenties en 7. Zelfrijdende metro, zero-emissie en ten behoeve van de sociale veiligheid in het meer stops, gaan ze onderdeel uitmaken zelfrijdende auto faciliteren openbaar vervoer en ook de regionale bijdrage van het regionale dragende hoofdnetwerk. Rotterdam zet in op innovatie. Er zijn belangrijke in onderhoud van bestaande en investeringen Een soortgelijke transformatie heeft al op de innovaties gaande in vervoermiddelen binnen in nieuwe infrastructuur (o.a. Hoekse Lijn). De Hofpleinlijn plaatsgevonden en komt nu tot het openbaar vervoersysteem, die op korte tot huidige BDU bijdrage is niet van voldoende stand op de Hoekse Lijn. middellange termijn impact zullen hebben op omvang om extra investeringen of extra beheer de infrastructuur en dienstuitvoering. Zelfrijdend en onderhoudslasten te kunnen dragen. Op 6. Herpositionering tramnetwerk openbaar vervoer zal in de nabije toekomst Rijksniveau is de totale bijdrage via de BDU Het tramnet kent een aantal kenmerken die steeds belangrijker worden. Voor nieuwe gefixeerd en wordt er ook niet geïndexeerd. vragen om een herstructurering. De gemiddelde metrosystemen is het wereldwijd nu zelfs al Per saldo ligt er dus een bezuinigingsopgave. reislengte met de tram is relatief kort, wat kan het meest toegepast. Belangrijk voordeel is dat Tegelijkertijd zijn er tal van factoren waardoor worden verklaard door de lage snelheid. De de frequenties de hele dag door op een hoog de druk op de middelen stijgt: het aantal vervoerprestatie van het tramnetwerk blijft niveau kunnen worden aangeboden. De weg reizigers neemt toe, er liggen belangrijke achter gelet op de kosten. Het netwerk is moet worden geplaveid voor automatisch rijden capaciteitsvraagstukken en wensen om
36 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 de aansluiting met de regio te verbeteren. opgave voor het OV in Rotterdam. Per saldo maatschappelijke presentatie (incl. exploitatie) Nieuwe bouwlocaties vragen om betere is alleen aan de opgave te voldoen indien het zullen in vervolguitwerking in MRDH-verband ontsluiting per OV, het metrosysteem zit aan systeem structureel op een hoger niveau van duidelijk worden. het eind van zijn termijn en er zijn omvangrijke kostendekkende exploitatie wordt gebracht. investeringen voor de vervangingsopgave Dit kan worden bereikt door meer snelheid en benodigd. Bovendien is er extra ruimte grotere eenheden in het systeem te brengen nodig voor de innovatieopgaven (o.a. Zero- (meer productie tegen dezelfde kosten). Emissie). Alles bij elkaar ligt hier een enorme De exacte consequenties hiervan voor de
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 37 OV en ruimtelijk ecomomische ontwikkelingen 2040 OV als drager van verstedelijking en ruimtelijke 3economische ontwikkeling De acht kernopgaven zijn onderzocht aan de hand van verschillende mogelijke OV-perspectieven. Hieruit volgden ontwerpprincipes voor de ontwikkeling van een samenhangend OV-netwerk op weg naar 2040. Hierbij is tevens de relatie gelegd met de uitkomsten van het MIRT-onderzoek Bereikbaarheid Rotterdam Den Haag en het Stedelijk Verkeersplan. In dit hoofdstuk worden de leidende principes voor het nieuwe OV-netwerk beschreven.
3.1 OV als drager van de Hierdoor worden de aanwezige maatschappelijke doelstellingen. Verdichten verstedelijking en de economie vervoerscapaciteit en geplande OV- langs hoogwaardig openbaar vervoer heeft investeringen optimaal benut en de regionale ook vanuit kostenefficiëntie de voorkeur. samenhang en agglomeratiekracht vergroot. De Door het zo goed mogelijk benutten van Compact verstedelijken draagt bij aan de massa en dichtheid van ruimtelijk programma bestaande infrastructuur in combinatie met het agglomeratiekracht in de regio en het open langs OV-lijnen nemen daarmee toe en concentreren van de ruimtelijke ontwikkeling houden van het landschap. Dit kan alleen interactiemilieus op de grotere knooppunten langs die OV-assen wordt de maatschappelijke bij de gratie van hoogwaardig openbaar worden verder ontwikkeld. prestatie van het OV-systeem vergroot. vervoer, aangezien dat het meest effectieve vervoermiddel is om intensief bebouwde Als gevolg van de veranderingen in de Het concentreren van de verstedelijking in het stedelijke gebieden snel en met relatief weinig mobiliteit en de grote verstedelijkingsopgave centrum is direct gekoppeld aan het versterken ruimtebeslag en negatieve externe effecten van Rotterdam zal het openbaar vervoer in van de hoofdstructuur van het OV in en rond het te verbinden1. De verstedelijkingsopgave de stad de komende decennia nog aanzienlijk centrum. Daarnaast wordt met het verbeteren bestaat uit een grote woningbouwopgave groeien. Door deze groei zullen rond 2025- van de aanhechting van Rotterdam Zuid ook en de doorontwikkeling van economische 2030 capaciteitsknelpunten in het huidige de ruimte om de verstedelijkingsopgave in toplocaties. Er is onder betrokken overheden openbaar vervoersysteem ontstaan, zeker op Zuid op te vangen verbeterd (m.n. Kop van breed draagvlak om voor de realisatie van de metrolijnen in de binnenstad. Dit is samen Feijenoord, Feyenoord City, Kop van Zuid). deze opgave in de eerste plaats maximaal in te met het Rijk vastgesteld in de NMCA. De OV- Merwe-Vierhavens en Rijnhaven liggen binnen zetten op concentratie van woningbouw in de visie zet in op de ontwikkeling van een robuust de invloedssfeer van het hoofdnetnetwerk en nabijheid van OV-stations (trein, lightrail, metro hoofdnetwerk dat deze groei kan opvangen kunnen daar nog beter op worden aangetakt en tram). én ruimte biedt voor verdere ontwikkeling via aanvullende verbindingen (bijvoorbeeld van stad en regio. Daarmee draagt het OV first & last mile vervoer). De ontsluiting van de bij aan de realisatie van belangrijke, bredere A16-zone en in mindere mate de A20-zone
1 MIRT-onderzoek Bereikbaarheid Rotterdam Den Haag, 2017
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 39 40 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 ligt vanuit OV-perspectief lastiger. Deze lange het bereik met eenzelfde reistijd) is voor de voertuigen (zelfrijdend) als ook in de integratie termijn zoeklocaties voor woningbouw liggen klant belangrijk. Daarbij gaat het om de deur- van diensten en informatie rond het systeem. verder af van het dragende hoofdnet. Daar tot-deur reis, dus om de hele keten. Het gebruik zal afhankelijk van het tempo en de omvang van de fiets in die keten is vanzelfsprekend. Samenhangende opgave op meerdere van de ruimtelijke ontwikkeling nader moeten In het Fietsplan Rotterdam vormt het veilig en schaalniveaus worden bekeken hoe stapsgewijs de benodigde comfortabel kunnen stallen van de fiets bij OV- In het Toekomstbeeld OV (‘Overstappen bereikbaarheidskwaliteit geboden kan worden. haltes dan ook een belangrijke opgave. Binnen naar 2040’) is door alle betrokken partijen Op de termijn na 2040, na de planhorizon van de keten van verplaatsingen geldt hetzelfde vastgesteld dat, om de toekomstige deze OV-visie, kan de ontwikkeling van de voor P+R, maar dan in de combinatie met mobiliteitsvraag optimaal te kunnen Goudselijn (spoorlijn Rotterdam-Gouda) met autoverkeer. bedienen, een transformatie noodzakelijk op mogelijk extra stations perspectief bieden. Voor verschillende schaalniveaus. Er is voor het de aanhaking van deze gebieden in de eerste Het reizen in het systeem moet gemakkelijk openbaar vervoersysteem daarom sprake fasen kunnen first & en last mile oplossingen zijn, intuïtief, zonder erbij na te hoeven denken. van een samenhangende opgave, op de uitkomst bieden. Hier liggen mogelijk kansen Informatie is geïntegreerd evenals de betaling. (inter)nationale, regionale en stedelijke voor pilots met innovatieve vervoersconcepten, Dat gaat om het gehele systeem, inclusief schaal. Het gaat op het hoogste niveau om maar bijvoorbeeld ook voor deelfietssystemen. aanvullende mobiliteitsdiensten (zoals MaaS). de internationale verbindingen van en naar De vervoerspotentie kan dan als afgeleide van De maatregelen in deze OV-visie zijn erop Rotterdam Centraal en meer nadruk op het de mobiliteitsvraag samenhangend met de gericht, om deze kwaliteit aan een toenemend snelle hart-op-hartvervoer in de Randstad. ruimtelijke ontwikkeling geleidelijk aan worden aantal reizigers te bieden. Zowel door het Op regionale schaal liggen er kansen voor opgebouwd. verbeteren van bestaande verbindingen, als integratie van sprinters, metro en RandstadRail het introduceren van nieuwe verbindingen tot een snel en frequent metropolitaan netwerk, De reiziger centraal: snel, gemakkelijk met dit kwaliteitsniveau. Daarnaast is het inclusief hoogwaardige stedelijke verbindingen. en aangenaam veraangenamen van de reis belangrijk. Dat Gekoppeld aan de opgaven om de Het openbaar vervoer in Rotterdam moet voor stelt hoge eisen aan de beleving en kwaliteit verstedelijking op te vangen, de bereikbaarheid de gebruiker snel, gemakkelijk en aangenaam van de reis: zowel in de voertuigen als op van Rotterdam Zuid sterk te verbeteren en zijn. En betaalbaar uiteraard. Dat zijn de de knooppunten. Om snel, gemakkelijk en innovatie in de first & last mile meer ruimte te kernbegrippen voor de klant van morgen. Het aangenaam reizen mogelijk te maken zetten we geven liggen er dus grote opgaven voor het OV verkorten van de reistijd (of het vergroten van breed in op innovatie, zowel ten aanzien van de in Rotterdam.
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 41 42 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 3.2 OV-hoofdstructuur in de elk geval tot aan Rotterdam Centraal) potentie. Structuurversterking door nieuwe stad versterken De frequentie op de centrale stedelijke delen verbindingen van het metronetwerk kan daarmee worden Maar alleen inzetten op beter benutten is Met de OV-visie zet Rotterdam koers richting opgevoerd naar 24x per uur. Op langere termijn onvoldoende. Het is noodzakelijk de dragende een dragend hoofdnet met hoogfrequente is inzet op volautomatisch rijden op beide hoofdstructuur van het OV in de stad verder verbindingen van ‘topkwaliteit’ en aanvullende hoofdassen van de metro in de binnenstad versterken. Dit moet niet alleen bijdragen voorzieningen in de keten. Daarbij wordt nodig. Hiermee kan ook in de daluren een goed aan het verhogen van de capaciteit, maar een gefaseerde aanpak gehanteerd, met en frequent product worden geboden. vooral ook Zuid beter aan de stad ophangen, verschillende opties op weg naar het netwerk in de bereikbaarheid van de economische 2040, waarmee morgen al kan worden gestart. Bestaande oeververbindingen benutten kernlocaties als Erasmus Universiteit en Op de korte en middellange termijn kunnen De tramlijnen over de Erasmusbrug worden Erasmus Medisch Centrum structureel bestaande netwerkonderdelen namelijk nog onderdeel van de ‘binnenstadslijnen’ binnen verbeteren en de basis leggen voor een beter worden benut. Parallel daaraan worden het tramnetwerk, die aanvullend op de metro herstructurering van het tramnetwerk. Drie structuurversterkingen en netwerkuitbreidingen de binnenstad ontsluiten. De Willemsbrug biedt nieuwe verbindingen geven invulling aan deze voorbereid die op termijn noodzakelijk zijn. aanvullend potentie als HOV-bus as voor de structuurversterking: verbinding tussen Zuid en Noord, met name ▪▪ De Oude Lijn als derde metrolijn met Beschikbare capaciteit metro optimaal als ontsluiting van de oostelijke binnenstad. hogere frequenties en nieuwe stations benutten Het optimaliseren van de bestaande sterke ▪▪ Snelle HOV-verbinding Oostelijke Om de groei op te kunnen vangen is het busverbinding door de Maastunnel kan op korte stadsbrugcorridor: Zuidplein – Hillesluis/ noodzakelijk de capaciteit van de bestaande termijn al bijdragen aan verbeterde relaties Bloemhof – Feyenoord City – Kralingse metro optimaal te benutten. Op relatief korte tussen beide oevers. Hetzelfde geldt voor een Zoom termijn heeft verhoging van de frequenties, HOV-busverbinding tussen Zuid en Kralingse ▪▪ Snelle HOV-verbinding Maastunnelcorridor: tussen Schiedam en Alexander en tussen Zoom over de Van Brienenoordbrug. Zuidplein – Charlois – Dijkzigt – Centraal Pijnacker-Zuid en Slinge (in eerste instantie in
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 43 Met deze hoofdstructuur worden de relaties Oude Lijn als derde metroverbinding Snelle HOV-verbindingen versterken met de hoogste vervoerpotentie tussen de Het versterken van de Oude Lijn – de huidige bereikbaarheid van Zuid centraal gelegen woon- en werkgebieden en spoorlijn tussen Leiden, Den Haag, Rotterdam Om Rotterdam Zuid beter en sneller aan de belangrijkste vervoerknooppunten optimaal en Dordrecht – in de vorm van een derde te takken op het openbaar vervoer en de bediend. Nieuwe knooppunten ontstaan bij metroverbinding voor Rotterdam biedt grote ruimtelijk-economische ontwikkeling op Feyenoord City en Erasmus Medisch Centrum kansen. Het gaat om het openen van extra Zuid te bevorderen zijn sleutelinterventies en de bestaande knopen Kralingse Zoom, Hart stations bij Feyenoord City, Van Nelle fabriek in het netwerk noodzakelijk. Het gaat om van Zuid en Centraal worden verder versterkt. en Schiedam Kethel, verplaatsen van station het realiseren van een snelle hoogwaardige Gekoppeld aan verdere verstedelijking en Zuid, het verhogen van de frequentie en het openbaar vervoer (HOV) verbinding tussen ontwikkeling van ruimtelijk programma op gefaseerd ombouwen naar lightrail. Deze Feyenoord City en de campus Erasmus deze locaties, zullen deze knooppunten meer ontwikkeling is belangrijk omdat een bijdrage Universiteit via een nieuwe oostelijke als verblijfs- en interactiemilieus kunnen wordt geleverd aan de capaciteitsproblemen in oeververbinding en een nieuwe snelle HOV- gaan functioneren. Naast een functie in het de bestaande metroschakels, de bereikbaarheid verbinding via de Maastunnelcorridor naar mobiliteitsnetwerk krijgen ze daarmee (nog) op Zuid wordt verbeterd, ruimte wordt geboden Rotterdam Centraal. Tegelijkertijd worden meer een positie als stedelijke bestemming voor stedelijke intensivering en verbijzondering gekoppeld hieraan knooppunten (door) met een aantrekkelijke mix van functies op van locaties. Door het bestaande station Zuid ontwikkeld bij Erasmus Medisch Centrum, het gebied van wonen, werken, onderwijs en naar het noorden te verschuiven, wordt de Kralingse Zoom en bij Feyenoord City. Beide recreëren. Met deze nieuwe OV-structuren wijk Feyenoord optimaal ontsloten. Station verbindingen worden bediend met frequenties wordt eveneens een basis gelegd voor Feyenoord City kan uitgroeien tot belangrijk van 12x/u. Hiermee worden de economische de herstructurering van het tramnetwerk. OV-knooppunt op Zuid, waar tram- en toplocaties in de stad beter aangesloten op Tramlijnen in het centrum krijgen een meer busverbindingen verknopen met trein/lightrail en het metropolitane OV-netwerk. Op termijn is ontsluitend karakter, aanvullend op de metro. ook P+R-voorzieningen worden gerealiseerd. Intercity-haltering bij Feyenoord City gewenst De langere tramlijnen worden of verknoopt evenals verknopen van bus- en tramlijnen. Met met de metro/trein of onderdeel van deze een snelle HOV-railverbinding tussen Zuidplein hoofdstructuur. en Feyenoord City is de hoofdstructuur voor
44 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Zuid compleet. Een OV-verbinding over een Feyenoord City draagt zorg voor de 3.3 Koppeling ontsluitend OV nieuwe westelijke oeververbinding tussen bovenregionale aansluiting van Zuid en wordt met hoofdstructuur Sluisjesdijk en Merwe-Vierhavens is niet als plek versterkt door een nieuwe oostelijke railwaardig gebleken. Op termijn heeft de oeververbinding. Erasmus Medisch Centrum westelijke oeververbinding vooral als HOV-as wordt een belangrijke overstapknoop tussen de In dit hoofdstuk zijn de dragende voor busvervoer potentie. Hetzelfde geldt voor Maastunnel-corridor en de bestaande oost-west hoofdstructuren van het toekomstige een verbinding tussen Feyenoord City en het metro. Zo wordt Erasmus Science Park (EUR) OV-netwerk gepresenteerd, waaraan de centrum over de Willemsbrug. een logische knoop op het kruispunt van de verstedelijkingsopgave – werken, wonen en railverbinding over de oostelijke oeververbinding voorzieningen – grotendeels is opgehangen. OV-knooppunten: identiteit versterken en de oost-westlijn. Ter hoogte van de Van Principekeuzes op de railassen van de Oude Binnen de hoofdstructuur ontstaan op relevante Nelle fabriek verknoopt de voorgestelde Lijn, de metro en de nieuwe rivierkruisende plekken nieuwe knooppunten of komen doorgetrokken tram met het nieuwe station. HOV-verbindingen hebben uiteraard ook bestaande knopen in een nieuwe positie. Niet De ruimtelijke kwaliteit en identiteit van deze consequenties voor de overige, ontsluitende alleen de functionele verknoping is van belang. nieuwe knooppuntlocaties dient samen met de delen van het OV-netwerk. Wat dat betreft Het gaat ook om het versterken van de identiteit ontwikkeling van de omgeving worden versterkt. zijn de ingrepen in tram, bus, vervoer en het eigen karakter van deze plekken in Gekoppeld aan verdere verstedelijking en over water en first & last mile vervoer een de stad (‘place-making’). Met het netwerk ontwikkeling van ruimtelijk programma op deze afgeleide van de voorgestelde ontwikkeling van de OV-visie worden bestaande knopen locaties, zullen deze knooppunten meer als van de hoofdstructuur. De uitwerking van het uitgebreid en komen nieuwe knooppunten tot aantrekkelijke stedelijke bestemmingen kunnen ontsluitende netwerk, zal uitgebreid aan bod ontwikkeling. Zuidplein wordt als centrale plek gaan functioneren. Daarmee ontstaan nieuwe komen in het volgende hoofdstuk. Daarin op Zuid versterkt door een betere opname interactiemilieus met veel verblijfskwaliteit. worden alle lagen van het OV-netwerk stuk voor van het knooppunt in het snelle tramnetwerk. stuk behandeld.
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 45 46 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Ontwikkelingvav vervoersconcepten
De OV-visie heeft het bestaande OV-netwerk uitwerking als HOV-verbinding met railkwaliteit. Dit is een belangrijke notie om mee te nemen als vertrekpunt, maar beslaat een periode van Het passende vervoersconcept en – daaruit in het denken over de ontwikkeling van het OV- ruim 20 jaar. De ontwikkeling van OV-systemen volgend – de exacte systeemkenmerken en netwerk én de OV-systemen op weg naar 2040. staat niet stil en tussen 2018 en 2040 zullen inpassingseisen zijn echter onderwerp van nieuwe vervoersconcepten hun intrede doen, nadere uitwerking. ook in de Rotterdamse regio. Sterker nog, op Ruimte voor nieuwe vervoersconcepten dit moment zijn er al concrete voorbeelden van nieuwe concepten, die vaak de sterke First & Last mile Bus HOV-Bus Tram Metro Trein vervoer 2017 karakteristieken van verschillende traditionele systemen verenigen. In feite groeien bestaande Zelfrijdende bus, Amsterdam Bovenleidingsloze tram, Reims - Frankrijk Automatische metro, Saudi Arabië vervoersconcepten als bus en tram, maar ook tram, metro en trein meer naar elkaar toe. Met meer ‘hybride’ concepten als resultaat, geschikt om meerdere typen OV-relaties te bedienen. Ook ontstaan er met nieuwe systemen, nieuwe opties voor inpassing van OV in de stedelijk openbare ruimte. First & Last mile Bus HOV-Bus Tram Metro Trein 2040 In de OV-visie wordt beschreven op welke vervoer Vraagafhankelijk Hoogfrequent relaties er voldoende vervoerspotentie is, om een bepaalde bedieningskwaliteit te rechtvaardigen. Het gaat dan met name om de gemiddelde snelheid, de frequenties en gemiddelde halteafstanden. Vertrekpunt daarbij is het huidige referentiekader, bestaande
TramBus, België uit trein, metro, tram en (water)bus met de Light train, Nederland bijbehorende kenmerken. Als een verbinding Zelfrijdende shuttles, Sion - Zwitserland op basis van de analyses ‘railpotentie’ bezit, biedt dit aanknopingspunten voor verdere
Automatische tram, Stockholm - Zweden
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 47 OV-netwerk Rotterdam 2040
48 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 4OV-netwerk in onderdelen De principes en hoofdkeuzes voor het OV-netwerk zijn uitgewerkt in voorstellen per onderdeel van het openbaar vervoersysteem. In dit hoofdstuk worden deze onderdelen uitgewerkt voor metro, tram, bus, vervoer over water en vervoer op de first & last mile. Hierbij ligt de focus op het (boven)regionale en stedelijke OV. Voor de ontwikkelingen op het (inter)nationale schaalniveau – HSL, intercity – vormt de tussen Rijk en regiopartners overeengekomen richting in het Toekomstbeeld OV het uitgangspunt.
4.1 Metro gebruikt. Door deze omvorming zijn extra op de Oude Lijn te intensiveren. Opwaardering stations mogelijk zonder verlies van reistijd van de Oude Lijn sluit goed aan op bestaande Oude Lijn als derde metrolijn en drager voor de doorgaande reizigers. De stations van woningbouwplannen en zoekgebieden voor verstedelijkingsopgave Schiedam Centrum en Feyenoord City bieden aanvullende planvoorraad. Stationsgebieden De Oude Lijn – het bestaande treinspoor tussen dan naast Rotterdam Centraal en Blaak de als Schiedam Centrum (Schieveste), Rotterdam Leiden en Dordrecht – vormt de ruggengraat verknoping met de intercity. Centraal (RCD), Blaak en Lombardijen van de Zuidelijke Randstad. De inzet is om de lenen zich hier goed voor. Ook de nieuwe Oude Lijn om te vormen tot derde metrolijn van Bestuurlijk zijn in regionaal verband afspraken stations Schiedam Kethel, Van Nelle fabriek Rotterdam, zodat deze op vergelijkbare wijze gemaakt om de verstedelijkingsopgave (Spangen), Entrepot (verschoven station gaat functioneren als de bestaande metrolijnen aan de Oude Lijn te koppelen. Er zijn veel Zuid) en Feyenoord City bieden uitgelezen (naar voorbeeld van de Hofpleinlijn). Concreet mogelijkheden om de ruimtelijke ontwikkelingen mogelijkheden voor ruimtelijk programma in betekent dit nieuwe stations bij Schiedam in de (directe) omgeving van bestaande stations hoge(re) dichtheden. Kethel, Van Nelle fabriek en Feyenoord City, een frequentieverhoging naar 12 keer per uur en inzet van lightrailachtige voertuigen op deze lijn. Een optie is om het huidige station Zuid enkele honderden meters naar het noorden op te schuiven, zodat het ter hoogte van het Entrepot-gebied centraler in de wijk Feijenoord komt te liggen. Om de Oude Lijn als derde metrolijn te kunnen realiseren, is integrale viersporigheid nodig zodat twee van de vier sporen voor lightrail (of wellicht nieuwe generaties ‘lighttrain’) kunnen worden
OV-netwerk Rotterdam 2040 richting het Havengebied Rotterdam
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 49 50 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 PHS vormt eerste stap een hogere frequentie is het meest zinvol en gevolg van hoge frequenties de hele dag Op de korte en middellange termijn zetten we biedt meer capaciteit voor groei op termijn door kan oplopen tot wel 20%, met lagere concrete stappen op weg naar lightrailbediening dan verlengen van metrostellen. Deze hogere exploitatiekosten. Om automatisch te kunnen op de Oude Lijn. Met de uitvoering van het frequentie trekt op zich weer nieuwe reizigers rijden, moet de huidige spoorbeveiliging en Programma Hoogfrequent Spoor (PHS) gaan aan. De huidige frequentie bedraagt op de voertuigen worden vervangen. Dat is een er vanaf 2024 8 intercity’s en 6 sprinters D- en E-lijn 18x per uur. In theorie zou 30x kostbare operatie. Dit kan alleen worden per uur per richting rijden tussen Den per uur nodig zijn om voldoende capaciteit te bekostigd door aan te sluiten bij momenten dat Haag en Rotterdam. Dit is al een eerste leveren. Maar zonder automatisering lijkt een fasegewijze vervanging van metrostellen aan kwaliteitsverbetering ten opzichte van de interval onder de 2,5 minuten (24x per uur) niet de orde is. Tegelijkertijd moet wel voldoende huidige bediening (7 intercity’s en 4 sprinters mogelijk. capaciteit worden geboden. Om die reden biedt per uur). Op ruimtelijk vlak vormen de gemaakte op korte termijn het verhogen van de frequentie afspraken in het kader van Stedenbaan Automatisch rijden als perspectief voor van 18x naar 24x per uur tussen Rotterdam over de programmering van binnenstedelijk lange termijn Centraal en Slinge en tussen Schiedam en bouwen rondom treinstations een prima basis. Nieuwe metronetwerken worden wereldwijd Alexander een eerste goede mogelijkheid Binnen het verstedelijkingsbeleid van de al standaard geautomatiseerd opgeleverd. De om de reizigersgroei te kunnen verwerken. Zuidelijke Randstad wordt gestreefd naar 80% voordelen zijn dan ook groot. Een frequentie Op middellange termijn moeten alternatieve binnenstedelijk bouwen, waarvan de helft (40%) van 36x per uur is op de hoofdassen mogelijk, verbindingen als de Oude Lijn en de nieuwe rondom de Stedenbaanstations aan de Oude of wel elke 100 seconden (1,6 minuut) een Maaskruisende HOV-verbindingen een deel van Lijn. metro. Dit is een verdubbeling van de huidige de groei opvangen. In 2030 zijn de metrostellen frequentie van de metro in Rotterdam. Door de van lijnen C en D aan vervanging toe en kan de Frequentieverhoging bestaande metro automatisering worden de kosten van rijden niet metro worden voorbereid op automatisch rijden. noodzakelijk meer door personeelskosten voor bestuurders Door de groei aan inwoners en de bepaald. Daarmee kan ook kan in daluren mobiliteitsontwikkelingen komt de huidige overdag en ’s avonds met hoge frequenties capaciteit van het binnenstedelijke worden gereden. De exploitatiekosten zijn dan metronetwerk zwaar onder druk te staan, gelijk, maar voor de reizigers is de gehalveerde met name rondom Beurs. Uitbreiden met wachttijd veel prettiger. De reizigersgroei als
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 51 52 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 4.2 Tram op snellere railsystemen van een hogere moeten worden. De exacte consequenties van orde. Mogelijk kansrijke oplossingen vormen deze voorstellen, o.a. voor reizigersaantallen en Huidige netwerk te traag de koppeling van lijn 25 uit Barendrecht op exploitatie, zijn onderdeel van nadere uitwerking Het huidige tramnet is opgebouwd uit lijnen Slinge en Zuidplein (metro) en lijn 23 vanuit naar de herstructurering van het tramnetwerk die vanuit de buitenwijken naar het centrum en Beverwaard en IJsselmonde op Feyenoord binnen de metropoolregio. Rotterdam Centraal lopen (met uitzondering City (trein/lightrail). Deze koppelingen leiden tot van lijn 2 op Zuid). Maar de reistijden zijn lang, kortere reistijden en daarmee tot reizigersgroei Ontsluitende tram in centraal stedelijk waardoor het product op de langere afstanden in het zuidelijk deel van de regio. De tramroutes gebied onvoldoende attractief is. In het verleden is met in Feijenoord en over de Erasmusbrug verliezen De tram behoudt een meerwaarde in tramplus al gepoogd de snelheid structureel hierdoor weliswaar reizigers, maar houden ‘gemaksvervoer’ over relatief korte afstanden te verhogen, maar dit is op de bestaande nog voldoende over om tramexploitatie te in de binnenstad en de dichte stedelijke stedelijke tracés vaak niet mogelijk gebleken. rechtvaardigen. Ook de lijnen in Schiedam en gebieden daar omheen in Noord, West en Daarnaast zijn de kosten van instandhouding Vlaardingen kunnen beter, directer feederen op Oost. Ook de tramlijn over de Erasmusbrug van de traminfrastructuur per vervoerde de metro. Samen met de opening van station past in dit concept. Dit zijn gebieden met hoge reiziger hoger dan van bus en metro. Een Van Nelle fabriek leidt dit tot verschuivingen dichtheden en de ontsluiting van de metro herstructurering is dus noodzakelijk. De opgave binnen het OV-systeem en mogelijk tot alleen is daarvoor te grofmazig. Hier kan is om het tramnet te herstructureren, zodanig verlies aan reizigers voor de tramlijnen in de tram, bij voldoende vervoerspotentieel, dat de tram in Rotterdam vanuit haar specifieke het westelijk deel van de stad. De wijze een meer ontsluitende functie vervullen sterke kenmerken een betere aanvulling vormt waarop de bestaande tramlijnen hier worden (‘binnenstadstram’) met kortere lijnen. en een op de trein en de metro en daardoor tevens geherstructureerd, vergt nadere uitwerking (in minimale operationele snelheid van 18 tot 20 kosteneffectiever wordt. relatie tot de nieuwe HOV-verbinding via de km/u. De wijze waarop dit vorm krijgt moet Maastunnelcorridor). Tenslotte kunnen nieuwe nader worden uitgewerkt. Kortere tramlijnen als feeders op metro tramlinks naar de nieuwe stations Schiedam en trein Kethel en Van Nelle fabriek en op de route Nieuwe snelle verbindingen voor langere Het bestaande tramnetwerk is onvoldoende Kleiweg – Melanchtonweg het einde van afstanden tussen Noord en Zuid afgestemd op de metro en trein. Hierdoor is bestaande lijnen versterken. Nader onderzoek Een nieuwe functie van de tram is om het niet kosteneffectief. De lange Zuidelijke moet uitwijzen of dit de investering waard is, of aanvullend op de metro het hoofdnet te tramlijnen kunnen beter worden aangetakt dat zwakke uiteinden van lijnen juist opgeheven versterken op de Maaskruisende verbindingen:
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 53 via de Maastunnelcorridor en via een nieuwe mogelijk. De opzet van het tramnetwerk baan (buiten stedelijk gebied) tot wel 100 km/u Oostelijke oeververbinding. Met de toevoeging moet in nader onderzoek verder worden kunnen rijden (zie RandstadRail lijn 3 en 4 van nieuw HOV op de route Rotterdam Centraal uitgedetailleerd. Hierbij moet nadrukkelijk ook Zoetermeer-Den Haag). – Erasmus Medisch Centrum – Hart van Zuid gezocht worden naar een maat/grenswaarde – Feyenoord City – Erasmus Universiteit en in reizigersaantallen waaronder busexploitatie Kralingse Zoom wordt de binnenstad omzoomd efficiënter is dan tramexploitatie. Daarbij speelt 4.3 Bus door snelle verbindingen met tramkwaliteit. mee dat door de introductie van elektrische Hiermee wordt Zuid beter gekoppeld aan de bussen de (milieu)hinder van de bus zal Zwakke lijnen onder druk belangrijke economische kernlocaties op de afnemen. Herstructurering van het tramnetwerk Het voortbestaan van minder zware, meer Noordoever en via Rotterdam Centraal en kan dus leiden tot het buiten gebruik stellen sociale buslijnen is de laatste jaren onder Feyenoord City aan het spoor. Tegelijkertijd van sporen, maar ook tot extra links en/of druk komen te staan door de bezuinigingen faciliteren deze verbindingen de gebleken keerlussen. en afnemend gebruik. Dit heeft tot al tot behoefte aan interne OV-verplaatsingen binnen opheffing van lijnen geleid. Bij gelijkblijvend Zuid (in oost-west richting). Daardoor is een Innovaties gekoppeld aan vervanging overheidsbeleid en verschuiving van middelen groeimodel kansrijk, waarin een tramverbinding Met dezelfde techniek als bij autonome auto’s naar duurdere elektrische voertuigen en nieuwe tussen Hart van Zuid en Feyenoord City en bussen kan ook de tram zelfrijdend worden. raillijnen zal deze trend zich voortzetten. Het (‘Coen Moulijn’-lijn), gekoppeld aan een nieuw Mogelijk in de openbare stedelijke ruimte is noodzakelijk in te zetten op het versterken treinstation, als voorloper van de rivierkruisende zelfs eerder dan wegvoertuigen, aangezien van de belangrijkste corridors en aanvullende lijn kan dienen. Dit deel van het tramnetwerk het over rails eenvoudiger is om de route ontsluitende voorzieningen, waaronder naast heeft een verbindende functie voor een groter vast te houden en er minder interferentie met bus ook fiets, flexibel vraagafhankelijk vervoer gebied dan de binnenstad, dus is een hogere overig verkeer is. Dit biedt mogelijkheden om en zelfrijdende auto. Op delen van het netwerk operationele snelheid nodig van minimaal 25 kleinere trams in hogere frequenties, digitaal kan zelfrijdend vervoer een belangrijke rol gaan km/u. gekoppeld (platooning) of via meerdere lijnen spelen. aan te bieden. In 2025-2030 zijn de huidige Exacte lijnvoering verder uitwerken trams aan het einde van hun levensduur Hoofdassen versterken door bundelen De nieuwe HOV-corridors door de Maastunnel en kunnen trams met een nieuwe generatie en strekken en over de nieuwe Oostelijke stadsbrug techniek binnenstromen. Denk aan trams Bij voldoende massa is de bus efficiënter dan moeten worden verbonden met het bestaande zonder bovenleiding, (deels) geautomatiseerde individueel of vraagafhankelijk vervoer en tramnet. Hiermee zijn nieuwe lijnvoeringen trams en trams die op een geregelde, vrije ook qua ruimtebeslag blijft busvervoer een
54 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 belangrijk voordeel bieden ten opzichte van ▪▪ HOV Overschie (via stedelijk deel A13, met name in het stedelijk gebied, is ter de auto (zelfrijdend of niet). In de Rotterdamse afhankelijk van mogelijke downgrading) nadere uitwerking. regio blijft, ondanks de dominantie van het railnet, in sommige gebieden daarom voldoende Centraal stedelijk gebied: Zuidelijk deel regio: massa voor buslijnen: als voor- en natransport ▪▪ Feyenoord City – Kop van Feijenoord – ▪▪ Ridderkerk – Feyenoord City – Zuidplein voor de rail en voor het bieden van secundaire Willemsbrug – oostkant centrum – CS. De (via Rotterdamseweg) en Ridderkerk – verbindingen die metro of tram niet bieden. rivierkruisende vervoerpotentie is relatief Lombardijen – Zuidplein (via Spinozaweg). Bundelen en strekken van buslijnen op HOV- beperkt. Het potentieel zit met name op ▪▪ Rozenburg/Havengebied – Maassluis/ corridors leidt tot vergroten kortere reistijden de route via de oostkant van het centrum, Vlaardingen: de realisatie van de en hogere frequenties voor de reizigers. tussen Blaak en Centraal Station. Wel Blankenburgverbinding biedt potentie voor Tegelijkertijd nemen de exploitatiekosten af kan de potentie toenemen door een meer een aantrekkelijke snelle busverbinding wat weer tot een hogere kostendekkingsgraad gestrekte, directe route tussen Zuid en vanuit Rozenburg en de haven en wellicht leidt. Met dit concept zijn al goede ervaringen Noord. In de verdere uitwerking dienen de delen van Voorne-Putten naar één of opgedaan tussen Rodenrijs en Zoetermeer bevindingen van de lopende studie naar meerdere metrostations langs de Hoekse (ZoRo-bus) en tussen Ridderkerk en Zuidplein de Willemsas – naar de koppeling met Lijn. (lijn 146). ruimtelijke ontwikkeling, incl. kansen voor ▪▪ Spijkenisse – Maasvlakte, aansluitend verdichting – te worden betrokken. op het Transferium Maasvlakte, waar alle Op de volgende corridors liggen er kansen ▪▪ Hart van Zuid – nieuwe Westelijke vervoersstromen naar en van de Europoort voor sterke, hoogwaardige OV (HOV)- stadsbrug – Merwe-Vierhavens – en Maasvlakte bij elkaar komen, incl. first & busverbindingen, gekoppeld aan verbetering Schiedam. Ook hier is de rivierkruisende last mile oplossingen. van de infrastructuur (inpassing nader uit te vervoerpotentie relatief beperkt, maar de werken): lijn kan versterkt worden afhankelijk van Het betreft potentieel kansrijke relaties voor Noordelijk deel regio: (tempo en omvang van) de ontwikkeling HOV-busverbindingen – hoogfrequent (min. ▪▪ Alexander – Lansingerland – Delft/ van Stadshavens. In het SVPR is 6x/u), comfortabel, snel, direct en gestrekt Zoetermeer (via nieuwe A16 Rotterdam) geconcludeerd dat de nieuwe stadsbrug – die nog wel nader zullen moeten worden ▪▪ Alexander – Rotterdam The Hague Airport vanuit de bijdrage aan brede doelstellingen uitgewerkt. In het kader van de herstructurering – Delft, op termijn nodig is. Voor deze verbindingen van het busnetwerk binnen de metropoolregio ▪▪ Schiedam – Overschie – Alexander is de insteek een snelheid die de metro zullen deze verbindingen worden meegenomen. ▪▪ Schiedam – Overschie – Rotterdam The nadert (gemiddeld 35 km/u). Inpassing van Hague Airport – Zoetermeer de benodigde infrastructurele maatregelen,
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 55 Omliggende gebieden aantakken waarschijnlijk busstroken, verlaagde haltes/ 4.4 Vervoer over water De bus blijft daarnaast essentieel om een stations en andere infrastructurele maatregelen aantal ‘omliggende’ gebieden aan te takken. nodig. Het tempo van realisatie daarvan bepaalt Kansen personenvervoer over water: Het gaat om gebieden waarin in elk geval de de termijn waarop deze lijn haalbaar is. Een verbindingen, RO en ketenmobiliteit komende decennia geen nieuwe railverbinding (eerder onderzochte) buslijn Zuidplein – Coen De gemeente Rotterdam werkt samen met te verwachten is en die per bus beter zouden Moulijnweg – Van Brienenoordbrug – Kralingse de Provincie Zuid-Holland, MRDH, regio moeten worden aangetakt op het dragende Zoom kan als voorloper voor de Oostelijke Drechtsteden, en het Havenbedrijf Rotterdam OV-netwerk van trein/lightrail en metro. railtangent gezien worden. Levensvatbaarheid aan de uitwerking van de in 2016 opgestelde Het gaat om gebieden als Overschie, Prins is afhankelijk van tempo en omvang van de visie ‘Water: personenvervoer vaart er wel Alexander, Rozenburg, Ridderkerk en Krimpen ontwikkeling van Feyenoord City. bij!’. Het gaat daarbij zowel over publiek OV aan den IJssel; delen van Voorne-Putten, als privaat (water)taxivervoer en partyvaart. Vlaardingen, Lansingerland en Barendrecht; en Materieel: elektrisch en zelfrijdend op Het in deze visie benoemde netwerk voor het havengebied. Ook in deze gebieden is het termijn het personenvervoer over water (PoW) is zaak om sterke buslijnen verder te versterken De huidige busvloot zal de komende jaren vertrekpunt voor de OV-visie Rotterdam. Samen door bundeling en het strekken van routes. gefaseerd vervangen worden door emissievrije met genoemde partijen wordt gewerkt aan Daarmee worden de noodzakelijke snelheids- bussen (in eerste instantie zogenaamde een zogenaamde ‘kansenkaart’ voor PoW. Op en frequentieverhoging mogelijk en kan een ‘batterijbussen’). Uiterlijk in 2030 rijden alle basis van vervoerwaardeonderzoek, ruimtelijk- toekomstvast netwerk worden gerealiseerd. bussen emissievrij. Op langere termijn kan economische én recreatieontwikkeling en de techniek van autonoom rijden ook bij OV- mogelijkheden voor de koppeling aan overige HOV-bus als eerste stap op weg naar rail bussen worden toegepast. De mogelijkheid is modaliteiten worden de kansen in beeld HOV-bus kan ook worden gebruikt om in de dat het scherpe onderscheid tussen mini-, midi- gebracht voor toekomstige verbindingen (vanaf eerste OV-behoefte te voorzien op relaties en standaardbus vervaagt en de voertuiggrootte 2022) en nieuwe haltes. die op de (middel)lange termijn railwaardig beter op de vraag kan worden afgestemd. zijn. Als voorloper voor een mogelijke Dit – in combinatie met het wegvallen van Een versterkte inzet op personenvervoer railverbinding op lange termijn zou op korte een deel van de personeelskosten – maakt over water zorgt voor betere verbinding termijn bijvoorbeeld een HOV-buscorridor het aanbieden van aantrekkelijke, passende van beide oevers (‘ritssluiting’) als deze Maastunnel – ’s-Gravendijkwal – Rotterdam frequenties makkelijker. zowel aansluit op het OV-netwerk als op Centraal gerealiseerd kunnen worden. Voor het fietsnetwerk. Er liggen kansen in het een snelle en betrouwbare exploitatie zijn gehele gebied van de Maasvlakte, Schiedam,
56 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Rotterdam, Ridderkerk tot aan Drechtsteden. PoW heeft enkele aanvullende kwaliteiten Verduurzaming vloot Aanvullend kan PoW een meerwaarde op het overige OV in Rotterdam. Het geeft De huidige vloot wordt de komende jaren bieden voor gebiedsontwikkelingen aan de bovenop de ‘vaste’ oeververbindingen extra verduurzaamd. TNO doet momenteel rivieroevers. Mogelijkheden voor koppeling aan oversteekmogelijkheden over de rivier. onderzoek naar de mogelijkheden voor watergerelateerde ruimtelijke ontwikkelingen Realisatie van korte oversteken dragen daar verduurzamingen en de wijze waarop zijn bijvoorbeeld Merwe-Vierhavens, Feyenoord aan bij. Daarnaast is PoW aantrekkelijk voor hierover met de exploitanten afspraken over City, de Leuvehaven, Rijnhaven en Maashaven. specifieke doelgroepen: de fiets kan veelal kunnen worden gemaakt. De uitkomsten De Wilhelminakade, Blaak, Feyenoord City, mee, bijvoorbeeld op de Waterbus. Daarnaast van dit onderzoek zullen worden betrokken Leuvehaven en Schiedam Vijfsluizen lenen zich heeft PoW aantrekkelijke werking op toeristen bij de verdere uitwerking van de visie op het voor koppeling van PoW aan hoogwaardig OV. en dagjesmensen. De verdere uitwerking van personenvervoer over water. Deze locaties sluiten aan bij de ideeën voor de het PoW-netwerk en de samenwerking daarin zogenaamde ‘waterhubs’ die in het kader van met de regionale partijen, ‘watergemeenten’ en het ‘Toekomstperspectief Nieuwe Maas’ zijn vervoerders vindt op korte termijn plaats. benoemd.
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 57 4.5 Vervoer op de ‘first- & last mile’ en ketenmobiliteit
Mobility as a Service (MaaS) en de daarbij behorende gepersonaliseerde (op maat toegesneden) reis gaat een belangrijke rol spelen in de toekomstige mobiliteit. MaaS heeft betrekking op de hoofdvervoerwijze van een verplaatsing, maar ook zeker op de first & last mile van een reis. De opkomst van MaaS is reeds zichtbaar in lopende initiatieven, zowel privaat als publiek. Denk hierbij aan de reisplanners als CityMapper, maar ook aan vervoersdiensten als Uber of Car2Go. De reeds ontstane veelal lokale initiatieven om het wegvallen van een ontsluitende buslijn op te vangen kunnen een opmaat zijn voor opschaling van MaaS-toepassingen. Naast MaaS zijn ook andere opties denkbaar om de first & last mile beter aan te laten sluiten op het dragende hoofdnet van het OV. Denk hierbij aan de combinatie (elektrische) fiets en OV, het verbeteren van looproutes van en naar de haltes, het versterken van P+R, het inzetten van deelauto’s en deelfietsen of het inzetten van zelfrijdende voertuigen.
58 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Aanvullend op het reguliere busvervoer kunnen Holland. Een inspirerende concept van buiten – Waalhaven en Rijnhaven – SS Rotterdam (innovatieve) first & last mile oplossingen onze regio is Breng Flex in de regio Arnhem en routes op het Noordereiland. Ook de uitkomst bieden voor een betere aanhaking van Nijmegen. relaties tussen de werklocaties in de Botlek woon- en werkgebieden op de dragende OV- en Maasvlakte en het Transferium Maasvlakte hoofdstructuur. Dergelijke initiatieven vanuit de Zelfrijdend vervoer bieden interessante kansen voor zo’n pilot. markt worden door de Rotterdam gestimuleerd Bij het inzetten van zelfrijdende voertuigen Pilots kunnen eerst op relatief rustige wegdelen en gefaciliteerd. De verdere uitwerking zal in de zijn er twee invalshoeken: vanuit een worden uitgevoerd, later ook in drukkere vorm van pilots, die bij gebleken succes kunnen gebied en vanuit het systeem. Allereerst stadsdelen. worden opgeschaald, op korte termijn al kunnen kunnen zelfrijdende voertuigen ingezet starten. worden in gebieden met nieuw te realiseren Om de ontwikkeling op het gebied van verstedelijkingsopgaven. Ze bieden dan een zelfrijdend vervoer gaande te houden wordt Integratie OV en doelgroepenvervoer oplossing voor de stapsgewijze ontsluiting van een actieve rol van de gemeente gevraagd. In In relatie tot de first & last mile opgave is ontwikkelgebieden, passend bij een eveneens de verdere uitwerking van deze OV-visie zullen integratie van doelgroepenvervoer en openbaar nog verder te ontwikkelen vervoerbehoefte. initiatieven op de first & last mile in samenhang vervoer kansrijk, vooral in gebieden met (zeer) Hiermee kan aan de voorkant op de vraag met de herstructurering van het tram- en lage vervoerwaarden. Het vervangen van naar zelfrijdend vervoer gestuurd worden en busnet moeten worden afgewogen. Rotterdam zwakke lijndiensten (bus en wellicht ook tram) kan dit bijvoorbeeld hand in hand gaan met pakt daarbij in de basis een stimulerende en door vraagafhankelijk vervoer kan uitkomst lagere parkeernormen. Denk aan gebieden als faciliterende rol om initiatieven vanuit de markt bieden om de reiziger een beter aansluitend Merwe-Vierhavens en de zoeklocaties voor in deze regio mogelijk te maken. vervoerproduct te leveren en de kosten te woningbouw in de zones langs de snelwegen verlagen. Bijvoorbeeld in het vervoer van A20 en A16. werknemers richting bedrijventerreinen zoals de havengebieden. Ook kan hiermee mogelijk Daarnaast kan zelfrijdend vervoer een een oplossing worden geboden voor specifieke alternatief bieden voor zwakke verbindingen doelgroepen (bijvoorbeeld ouderen) die geen binnen het bestaande reguliere OV-systeem. gebruik (meer) maken van de fiets. Op dit Kansrijke relaties voor pilots zouden kunnen moment zijn er concrete pilots in voorbereiding, zijn: Meijersplein – Rotterdam The Hague op Voorne-Putten, in de haven en in Hoek van Airport, Meijersplein – Plaswijckpark, Slinge
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 59 60 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 5Effecten OV-netwerk 2040 Dit hoofdstuk geeft inzicht in wat we met de OV-visie bereiken. Hierin wordt de koppeling gelegd met de eerder gepresenteerde doelstellingen voor het OV. De meest relevante en opvallende effecten uit het beoordelingskader worden daarbij uitgelicht.
5.1 Belangrijkste effecten bereikbare locaties worden gerealiseerd, stijgt voor Feijenoord Utrecht. De OV-visie draagt OV-visie per saldo de bereikbaarheid van banen en hiermee dan ook bij aan het verbeteren van de inwoners ook. bereikbaarheid en leefbaarheid van Rotterdam Zuid. Concurrerende economie en kansen Om de zuivere effecten van de maatregelen voor mensen uit de OV-visie te bepalen is de bereikbaarheid Ook de omliggende delen van de regio De bereikbaarheid van arbeidsplaatsen als gevolg van de OV-visie 2040 vergeleken profiteren van de nieuwe stations langs de per OV is een belangrijke maatstaf voor de met de referentiesituatie 2040 in de volgende Oude Lijn. Daarnaast is goed zichtbaar dat prestatie van het OV-systeem in relatie tot de alinea’s. Dit verschil in bereikbaarheid van het middels het inzetten op snelle HOV-bussen er eerder beschreven bredere doelstellingen. aantal arbeidsplaatsen binnen 60 minuten is vanuit de regio aanzienlijk meer arbeidsplaatsen Als gevolg van de ingrepen uit de OV-visie weergegeven in de afbeelding op de volgende bereikt kunnen worden. Als gevolg van het en de autonome groei neemt het aantal pagina. Duidelijk zichtbaar is de verbetering realiseren van de HOV-railverbinding tussen bereikbare inwoners en arbeidsplaatsen van de bereikbaarheid vanuit Zuid als gevolg Zuiden Kralingse Zoom neemt ter hoogte van binnen 45 minuten met ca. 45% toe tussen van de maatregelen aldaar, waarbij de nieuwe Erasmus Universiteit het aantal bereikbare 2010 en 2040. De bereikbaarheid binnen 60 HOV-verbindingen over een nieuwe Oostelijke arbeidsplaatsen toe met ca. 110.000. Rondom minuten neemt met ca. 42% toe. 34% hiervan oeververbinding en door de Maastunnel een Erasmus Medisch Centrum/Dijkzigt neemt het is het gevolg van de autonome ontwikkeling, aanzienlijke bijdrage leveren. In Charlois neemt aantal bereikbare arbeidsplaatsen eveneens zoals de verdere concentratie van woon- en bijvoorbeeld het aantal nieuw te bereiken met ca. 90.000 toe. Bij Rotterdam Centraal werklocaties in bestaand stedelijk gebied langs arbeidsplaatsen toe tot wel 600.000 in 2040. gaat het om een toename met ca. 40.000 OV-assen en nog eens 8% daarbovenop als Mede door deze nieuwe HOV-verbindingen arbeidsplaatsen. Op het kaartbeeld is ook gevolg van de maatregelen in de OV-visie. tussen Zuid en Noord komen ook de andere duidelijk te zien dat de verbeteringen in de OV- De autonome groei hangt sterk samen met steden uit de G4 voldoende binnen bereik van bereikbaarheid evenwichtig verdeeld zijn over de forse verstedelijkingsopgave: wanneer er de inwoners van Rotterdam Zuid. Zo komt de stad Rotterdam. extra woningen of arbeidsplaatsen op goed voor Charlois Den Haag binnen bereik en
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 61 Toename in het aantal bereikbare banen OV-visie Rotterdam 2040
62 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Door de ingrepen uit de OV-visie worden de Rotterdamse economische kerngebieden - Centrum, Zuidplein, Rotterdam The Hague Airport, Alexander en Erasmus Universiteit / Kralingse Zoom - aanzienlijk beter bereikbaar ten opzichte van de referentiesituatie 2040. Zo neemt het aantal inwoners dat deze economische kerngebieden binnen 45 minuten (metropolitane bereikbaarheid) kan bereiken toe met 16%. Bij de bereikbaarheid binnen 60 minuten (bovenregionale bereikbaarheid) neemt dat aantal toe met 10%.
Wanneer er wordt gekeken naar de gehanteerde minimumgrens in de stedelijke inwoners naar 2,61 miljoen inwoners). Het hoofdstructuur. Daarbinnen zijn de bestaande bereikbaarheid van arbeidsplaatsen, van aantal inwoners dat binnen 60 minuten meer knooppunten versterkt en nieuwe knooppunten tenminste 250.000 binnen 45 minuten per OV, dan 1 miljoen banen binnen bereik heeft, toegevoegd waar deze nog misten in het dan is goed zichtbaar dat het totale gebied in stijgt met 50% (van 398.000 inwoners naar netwerk. Op de hoofdstructuur van de Oude omvang toeneemt. Met name op Zuid worden 598.000 inwoners). Van belang voor de ‘sociale’ Lijn wordt met hogere frequenties en sneller de gaten die in de referentiesituatie te zien bereikbaarheid en participatie is tenslotte het materiaal (lightrail) gereden en is er een waren opgevuld. Daarnaast vindt aan de randen aantal inwoners dat binnen 45 minuten reistijd aantal nieuwe stations voorzien. Hierdoor is van Rotterdam en in de regio ook uitbreiding meer dan 350.000 inwoners binnen bereik het aantal reizigers flink toegenomen, ook op van deze minimale bereikbaarheid plaats als heeft. Dat verdriedubbelt als gevolg van de de stations langs de Oude Lijn is deze groei gevolg van de maatregelen uit de OV-visie. maatregelen in de OV-visie: van circa 1,2 in reizigers goed zichtbaar. Zo neemt op de miljoen inwoners naar 3,7 miljoen inwoners. bestaande stations langs de Oude Lijn het Verder neemt het aantal inwoners binnen totale aantal dagelijkse reizigers flink toe: op de Rotterdamse agglomeratie dat binnen 45 OV-hoofdstructuur en Rotterdam Centraal van 234.000 naar 289.000, minuten reistijd tenminste 250.000 banen knooppuntontwikkeling op Schiedam Centrum van 52.000 naar 85.000, binnen bereik heeft ten opzichte van de Door de ingrepen uit de OV-visie krijgt Rotterdam Lombardijen van 13.000 naar referentiesituatie met 6% toe (van 2,47 miljoen Rotterdam een sterkere dragende 16.000. Het nieuwe Intercitystation Feyenoord
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 63 OV-potentie
64 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 City trekt 33.000 in- en uitstappers per dag en is dat deze knopen een goede inbedding in deze knooppunten meer als verblijfs- en de nieuwe lightrailstations Schiedam Kethel de stedelijke omgeving krijgen en aansluiten interactiemilieus kunnen gaan functioneren. en Van Nelle fabriek ca. 9.000. Als gevolg op de belangrijkste ruimtelijke functies op Naast een functie in het mobiliteitsnetwerk van de verplaatsing van station Zuid naar loopafstand. Ook het knooppunt zelf dient een krijgen ze daarmee (nog) meer een positie als het Entrepotgebied groeit het aantal in- en eigen herkenbare identiteit te krijgen. De reeds stedelijke bestemming met een aantrekkelijke uitstappers daar naar 10.000 per dag. uitgevoerde ontwikkeling van de stations en mix van functies op het gebied van wonen, hun omgeving bij Centraal en Blaak, waar een werken, onderwijs en recreëren. Als gevolg van de nieuwe HOV-assen over grote kwaliteitsimpuls is gerealiseerd, vormen een nieuwe Oostelijke stadsbrug en door de aansprekende voorbeelden hiervoor. Zuidplein Rivierkruisingen: vervoerspotentie en Maastunnel en een lightrailbediening op de is in ontwikkeling, maar krijgt een aanvullende effect op capaciteitsknelpunten Oude Lijn, vindt er verlichting plaats op het functie als tramknoop, wat ook de identiteit van Door de voorgestelde ingrepen in het OV- huidige assenkruis van de metro. Hiermee het plein binnen Zuid kan versterken. Nieuwe netwerk en de autonome groei herverdelen de ontstaat de benodigde ruimte om verdere knooppunten ontstaan bij Feyenoord City en stromen van rivierkruisende OV-reizigers zich verdichting op te faciliteren, met OV als drager. Erasmus Medisch Centrum en bestaande over de oeververbindingen. Zo neemt het totale Deze verlichting is goed zichtbaar in de afname knopen als Kralingse Zoom, Hart van Zuid en aantal dagelijkse rivierkruisingen per OV toe van het aantal in- en uitstappers op station Rotterdam Centraal worden versterkt. Hier zijn met 62.000 van 192.000 in de huidige situatie Beurs van 69.000 naar 56.000 en op station aanvullende ruimtelijke interventies nodig om naar 254.000 in 2040 1. Een aanzienlijke groei Blaak van 90.000 naar 66.000. Doordat station de aansluiting op de omgeving te versterken van 32%, omdat onder andere Rotterdam Dijkzigt een duidelijke overstapfunctie krijgt en de identiteit van de knoop te verhogen. Een Zuid beter ontsloten wordt. De dragende tussen het bestaande metronet, de nieuwe aantal bestaande knopen blijven in dit opzicht hoofdstructuren van het netwerk in de OV- HOV-as door de Maastunnel en HOV-bus is hier belangrijk als bovenregionale knooppunten visie hebben veel reizigerspotentieel. Op het een toename van 10.000 naar 22.000 zichtbaar. zoals Rotterdam Alexander en Schiedam huidige hoofdspoor tussen Dordrecht en Den Een andere belangrijke overstapknoop in het Centrum. Op regionale schaal ontstaan ook Haag, is potentie voor een metroachtig systeem metronet is Zuidplein, welke een toename van nieuwe knooppunten bij de nieuwe stations met hogere frequenties en extra stations. Zo’n 37.000 naar 46.000 kent. aan de Oude Lijn bij Entrepot, Van Nelle lightrailconcept op de Oude Lijn resulteert in fabriek en Schiedam Kethel. Gekoppeld een reizigersgroei van ruim 25.000 per etmaal Met de maatregelen in de OV-visie ontstaan aan verdere verstedelijking en ontwikkeling ter hoogte van de Willemsspoortunnel. De nieuwe knooppunten in het netwerk. Belangrijk van ruimtelijk programma ter plaatse, zullen nieuwe stations aan deze lijn trekken voldoende
1 Vergelijking ten opzichte van situatie 2015, inclusief RandstadRail.
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 65 Impressie Feyenoord City. Bron: OMA
66 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 reizigers om deze extra stops te rechtvaardigen: tot ca. 2.500 OV-reizigers per etmaal. Dit oeververbindingen voor het OV – metro en zowel Intercity- en lightrailstation Feyenoord rechtvaardigt in eerste instantie een goede tram – en ontstaat er ruimte om de toekomstige City (33.000), station Entrepot, station Van HOV-busverbinding. Ook een OV-verbinding groei van het OV op de centrale netwerkdelen Nelle fabriek als station Schiedam-Kethel (allen tussen Feyenoord City, Kop van Feijenoord en te kunnen verwerken. ca. 10.000) laten aantallen in- en uitstappers de oostelijke binnenstad, via de Willemsbrug, die hoger liggen dan bijvoorbeeld bestaande heeft met in eerste instantie potentieel voor een Groei van het OV en verduurzaming van stations als Rotterdam Noord en Zuid. HOV-bus (ca. 1.700 extra reizigers, m.n. tussen mobiliteit Blaak en Rotterdam Centraal via de Oostkant Het OV-gebruik groeit als gevolg van de Aanvullend bezitten de twee nieuwe snelle van het centrum). voorgestelde ingrepen in de OV-visie. Als HOV-verbindingen tussen Zuid en Noord gevolg van de ruimtelijke ontwikkelingen, de veel potentie. De OV-verbinding tussen Hart Als gevolg van deze (deels nieuwe) verbeterde autonome groei, de ombouw van de Hoekse van Zuid, Feyenoord City en Kralingse Zoom OV-verbindingen tussen Zuid en Noord ontstaan Lijn en de afgesproken maatregelen op het over een nieuwe Oostelijke oeververbinding er nieuwe alternatieven voor verplaatsingen hoofdspoor (PHS) groeit het totaal aantal trekt op het trajectdeel op Zuid ca. 15.000 tussen bestaande en nieuwe herkomsten verplaatsingen met het OV in de Rotterdamse reizigers en zo’n 12.000 op de rivierkruising. en bestemmingen aan weerszijden van de regio tot 2040 met 33%2. Deze verbinding voorziet in zowel een Maas. Hiermee vindt verlichting plaats van de vervoersbehoefte tussen woon- en werklocaties capaciteitsknelpunten op de bestaande op Zuid zelf als tussen Zuid en Noord. Dit geldt Auto Auto Auto ook voor de HOV-as tussen Hart van Zuid, 25% 19% Fiets 27% Fiets Fiets Erasmus MC/Dijkzigt en Rotterdam Centraal, 36% via de Maastunnelcorridor. Deze verbinding OV OV OV trekt ca. 15.000 extra OV-reizigers ter hoogte van de rivierkruising. Met deze aantallen 54% 42% hebben beide verbindingen ‘railpotentie’. Het 27% exacte systeem dat hier het beste bijpast, is 31% onderwerp van nadere uitwerking mede in 39% relatie tot inpassingsvraagstukken. Een nieuwe Westelijke stadsbrug tussen Rotterdamse Regio Rotterdam binnen de Ruit Rotterdamse binnenstad Sluisjesdijk en Merwe-Vierhavens leidt Modal split als gevolg van OV-visie 2040 op basis van aantal ritten per etmaal
2 Vergelijking ten opzichte van uitgangssituatie 2010. In de uitgevoerde analyses met het beschikbare verkeersmodel wordt is het basisjaar 2010 gehanteerd, waarin RandstadRail nog niet is opgenomen. OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 67 Potentie stations 2040
68 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 Daarvan wordt ca. 6% reeds door RandstadRail weg, en keuzes ten aanzien van parkeerbeleid investeringen elders in het OV-net te kunnen gerealiseerd. Het aandeel van het openbaar en inzet van prijsinstrumenten (verleiden en doen. Als gevolg van het verder strekken, vervoer in de mobiliteit groeit op het sturen), prijsmaatregelen en kan dit OV-aandeel bundelen en versnellen van buslijnen en het schaalniveau van de Rotterdamse regio van nog verder groeien. herstructureren van het onderliggende ov-net 15% nu naar 19% in 2040. als gevolg van de maatregelen uit de OV- Maatschappelijke prestatie visie kan een verdere verlaging van de DRU Wanneer wordt ingezoomd op het stedelijk In de OV-visie wordt er ingezet op een drietal kosten voor de bus behaald worden van circa gebied van Rotterdam en daarbinnen op de strategieën om het OV financieel gezonder te 30%. Het herstructureren van het tramnet, binnenstad wordt duidelijk dat het OV zich maken. Zo wordt er bij de metro ingezet op waarbij het een sterk voedend karakter samen met de fiets tot drager van de stedelijke automatisch rijden, waarmee bij gelijkblijvende krijgt op de hoofdstructuur neemt de kosten mobiliteit ontwikkelt. Het in deze OV-visie personeelskosten meer dienstregelingsuren efficiëntie toe met circa 25%. Bovenstaande voorgestelde netwerk leidt voor het gebied (DRU’s) gemaakt kunnen worden waardoor herstructureringsopgaven gaan gepaard met binnen de Ruit in 2040 tot een situatie waarin de efficiëntie op dit punt omhoog gaat. De een opgave voor het bieden van first & last 27% van het totaal aantal verplaatsingen met tweede strategie is het versnellen, deze wordt mile vervoer, waarbij de integratie tussen het OV wordt gemaakt. In de Rotterdamse zowel toegepast op bus als tram. De tweede doelgroepenvervoer en OV, de fiets en op binnenstad zal in 2040 zelfs 36% van de totale strategie gaat samen met de laatste strategie, termijn zelfrijdende shuttles een belangrijke rol dagelijkse mobiliteit plaatsvinden met openbaar het bundelen van de vervoersvraag. Door gaan spelen. vervoer. gezamenlijk te versnellen en te bundelen ontstaan sterke OV-assen in gebieden waar Huidig OV-Visie 2040 Het aandeel fiets in de modal split groeit voorheen veel afzonderlijke lijnen voor de 0,5 eveneens sterk en komt in de regio voor 2040 ontsluiting zorgen. Een mooi voorbeeld van uit op 27%, binnen de Ruit op 31% en in de een combinatie van deze strategieën is de 0,4 binnenstad op 39%. Als gevolg van deze voorgestelde HOV-bus as vanuit Ridderkerk ontwikkelingen wordt het aandeel autoritten richting Zuidplein. 0,3 binnen het totaal aantal verplaatsingen kleiner en bedraagt dit 54% op regioschaal, 42% Als gevolg van automatisering van de metro 0,2 binnen de Ruit en 25% in de binnenstad. Dit kan een verhoging van circa 25% in de 0,1 betekent dat fiets en OV in 2040 samen zo’n DRU-efficiëntie worden bereikt. De metro 75% van de verplaatsingen in de binnenstad is qua kostendekkingsgraad reeds het best 0,0 van Rotterdam gaan verzorgen. Door verdere presterende vervoersmiddel in Rotterdam, door BUS TRAM METRO afstemming van de ruimtelijke ontwikkeling op de kostendekkingsgraad verder te verhogingen kosten per reizigerskm per modaliteit, het OV (intensivering rond station), ontwikkeling stelt het Rotterdam in staat om hier ruimte huidig vs. OV-Visie 2040 van de congestie en onbetrouwbaarheid op de mee vrij te spelen om met de opbrengsten
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 69 70 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 6Roadmap OV voor de korte, middellange en lange termijn Dit afsluitende hoofdstuk geeft een samenvattend beeld van de kern van de OV-visie, inclusief de brede context en de opgaven voor het toekomstige OV-netwerk. Daarnaast bevat het de ‘roadmap’ voor het OV op weg 2040. Hiermee wordt een agenda gepresenteerd met concrete voorstellen voor de korte, middellange en lange termijn. Het betreft een gefaseerde aanpak, om de gepresenteerde OV-visie stapsgewijs te kunnen realiseren. Deze roadmap vormt een eerste aanzet, maar is niet in beton gegoten. Op weg naar 2040 is het van belang om – adaptief – in te kunnen spelen op nu nog onzekere ontwikkelingen en ruimte te bieden voor het grijpen van kansen zodra die zich aandienen.
6.1 Samenvattend beeld van met een betere verdeling over het netwerk. systeem- en financiële opgaven in kaart zijn context, opgaven en kern OV- De voorgestelde nieuwe OV-verbindingen gebracht. Het gaat dan onder andere om de zorgen voor verlichting van de drukke (knoop) volgende uitdagingen voor het OV in de periode visie punten in het netwerk en bieden de benodigde tot 2040: de vraag naar 50.000 extra woningen ruimte voor de verschuiving van autogebruik in Rotterdam; clustering van werkgelegenheid Als verdere uitwerking van de met het Stedelijk naar openbaar vervoer. Aansluitend op de op centraal gelegen toplocaties; participatie en Verkeersplan ingezette koers schetst de OV- veranderende mobiliteitsbehoefte kan kwalitatief verbeteren van toegang tot arbeid en scholing; visie 2018-2040 de mogelijke interventies in hoogwaardig OV een serieus alternatief bieden hogere kwaliteit van de leefomgeving; voorzien het openbaar vervoer die bijdragen aan het voor de auto, vooral op korte verplaatsingen in nieuwe verplaatsingsbehoeften en oplossen realiseren van de gewenste mobiliteitstransitie. in het stedelijk gebied binnen de Ruit. Dit van capaciteitsknelpunten; verduurzaming en Alleen met toenemende ruimte voor het OV resulteert in een ontwikkeling waarin op innovatie van de mobiliteit; en betere financiële (samen met de fiets) en ontwikkeling van het de lange termijn het openbaar vervoer – in prestaties van het OV-systeem. OV-netwerk kan de verdichtingsopgave van de combinatie met slim collectief vervoer – de komende decennia gerealiseerd worden. Op dominante stedelijke verplaatsingsvorm wordt. Samenvattend, zijn er acht kernopgaven voor termijn zullen hierdoor minder autokilometers Het OV als drager van de stad! het OV op weg naar 2040 geformuleerd. binnen de Ruit en meer schone autokilometers op het regionale en stedelijke netwerk worden In de OV-visie is mobiliteit geen doel op zich, gemaakt, met betere luchtkwaliteit en een maar een middel om een reeks hogere ambities rustiger straatbeeld als gevolg. Het college zet te kunnen bereiken. Voor de visie zijn daarom in op extra rivierkruisende OV verbindingen de verstedelijkings-, economische, sociale,
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 71 Met de OV-visie 2018-2040 geeft Rotterdam incl. vereiste uitbreiding van capaciteit van ▪▪ Nieuwe HOV-verbinding via invulling aan deze kernopgaven. infrastructuur (integrale viersporigheid). Maastunnelcorridor: Zuidplein – Charlois ▪▪ Nieuwe HOV-verbinding via nieuwe – Dijkzigt – Rotterdam CS; railpotentie, Het college kiest voor een sterker Oostelijke oeververbinding: Zuidplein passend systeem en inpassing nader uit te hoofdverbindingen met hogere frequenties op – Hillesluis/Bloemhof – Feyenoord City werken (incl. groeimodel). drukke lijnen. Lijnen in gebieden met een lagere – Kralingse Zoom; railpotentie, passend bevolkingsdichtheid worden sneller aangetakt systeem en inpassing nader uit te werken op het hoofdnet, om voor iedereen het OV een (incl. groeimodel). aantrekkelijker vervoersmiddel te maken. We kiezen voor OV-verbindingen van ‘topkwaliteit’ en aanvullende voorzieningen in de keten, 1. OV en verstedelijking 5. Oude lijn als derde bijvoorbeeld via (deel)fiets, personenvervoer gaan hand in hand metrolijn over water en innovatieve first & last mile oplossingen. Daarbij wordt een gefaseerde aanpak voorgesteld, met verschillende opties
op weg naar het netwerk in 2040. 2. Schaalsprong in 6. Herpositionering bereikbaarheid op Zuid tramnetwerk Het OV-netwerk uit de visie is opgebouwd uit de volgende hoofdonderdelen: ▪▪ Bestaande metroverbindingen DE (noord- zuid) en ABC (oost-west): optimale 3. Een dragend hoofdnet 7. Zelfrijdende metro, en transformatie van zero-emissie en ontsluitend vervoer zelfrijdende auto benutting door verhoging van frequenties faciliteren op centrale delen tot 24x per uur. ▪▪ Oude Lijn (traject Leiden-Dordrecht) als lightrail: frequentieverhoging tot 12x per uur, nieuwe stations bij Feyenoord City, 4. Oeververbindingen 8. Verhogen van de voor het OV versterken maatschappelijke Entrepotgebied (verschoven station Zuid), prestatie Van Nelle fabriek en Schiedam Kethel,
72 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 De grote verstedelijkingsopgave in Rotterdam is gestart. We kiezen voor een gefaseerde termijn: uitwerking kwaliteitseisen systeem, hier direct aan gekoppeld: deze metropolitane aanpak, om de OV-visie stapsgewijs te kunnen alternatieve routes en inpassing. HOV-assen dienen als dragers voor de realiseren. Daarbij zoekt Rotterdam nadrukkelijk ▪▪ Nader onderzoek HOV-verbindingen ontwikkeling van de reeds bekende harde en de samenwerking met andere partijen, op gebieden zonder rail (o.a. Prins Alexander, zachte planvoorraad én bieden aanvullend regionaal en landelijk niveau. Een groot deel Overschie, Rozenburg, Voorne-Putten, ruimte voor invulling van de resterende van de voorstellen in deze visie is immers Vlaardingen, Lansingerland, Krimpen a/d aantallen woningen op zoeklocaties. niet zonder Rijk of regiopartners en betrokken IJssel Ridderkerk, Barendrecht). vervoerders te realiseren. Hieronder worden ▪▪ Uitbreiding van netwerk Personenvervoer De ontwikkeling van de overige onderdelen de voornaamste concrete acties beschreven over Water met kansrijke verbindingen, van het OV-netwerk moet goed aansluiten op die het college op korte, middellange en lange als onderdeel van de keten aansluitend op de keuzes in het hoofdnet. De noodzakelijke termijn voorstelt. het OV- en fietsnetwerk (voortvloeiend uit herstructurering van het tram- en busnetwerk lopende actie ‘kansenkaart PoW’). vergt daarom nadere uitwerking, mede 2018-2022 ▪▪ Versterking ketenmobiliteit (OV en (deel) afhankelijk van tempo en fasering van de Op korte termijn starten we de uitvoering van de fiets, (deel)auto, P+R, M.a.a.S., innovaties interventies in de hoofdstructuur. Voor volgende onderdelen van de OV-visie: first & last mile en PoW) personenvervoer over water, vervoer op de ▪▪ HOV-busverbindingen bestaande ▪▪ Stimuleren en faciliteren van ontwikkeling first & last mile en de integratie van OV en oeververbindingen versterken: Willemsbrug ‘Mobilty as a Service’ in Rotterdamse regio. doelgroepenvervoer geldt dat de inzet zich richt en Maastunnel (planstudie, incl. uitwerking ▪▪ Uitvoering van kansrijke pilots voor op het starten van kansrijke pilots op de korte inpassing) integratie van OV- en doelgroepenvervoer. termijn, die bij gebleken succes kunnen worden ▪▪ Nieuwe HOV-verbinding tussen Hart ▪▪ Uitvoering van kansrijke pilots voor opgeschaald. van Zuid en Feyenoord City: starten met autonoom rijden op de first & last mile. uitvoering als HOV-bus en voorbereiding ▪▪ Uitvoering afspraken over introductie realisatie railverbinding op middellange emissieloze bussen in busvloot. 6.2 Wat gaan we doen? termijn (planstudie, incl. uitwerking systeem ▪▪ Nadere uitwerking herstructurering en inpassing). bestaande tram- en busnetwerk, Met de OV-visie schetst het college een ▪▪ Nader onderzoek nieuwe HOV-verbinding aansluitend op hoofdstructuren (‘sneller, perspectief voor 2040. Met de realisatie van Hart van Zuid en Rotterdam Centraal directer en gestrekter’). dit toekomstbeeld kan morgen al worden via Maastunnelcorridor op (middel)lange ▪▪ Nadere uitwerking opgave
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 73 vervoersarmoede: mobiliteitsbehoeften incl. verstedelijking en verknoping van tram Strevelsweg, Varkenoordsviaduct: ‘Coen specifieke doelgroepen en specifieke en bus. Mou-lijn’). werklocaties voor laagopgeleiden in kaart ▪▪ Realisatie integrale viersporigheid op Oude ▪▪ Realisatie nieuwe Oostelijke brengen. Lijn tussen Schiedam en Delft-Zuid, met als oeververbinding tussen Feijenoord en ▪▪ Voorbereiding introductie deels eerste stap benutten vrijkomende sporen Kralingen, incl. nieuwe railverbinding Hart geautomatiseerde trams in volgende fase. hoofdnet bij koppeling Hoekse Lijn op van Zuid – Feyenoord City – Kralingse ▪▪ Vormgeving en uitvoering programma- metrosysteem. Zoom. aanpak Verstedelijking langs HOV-assen en ▪▪ Benutten vrijkomende spoorcapaciteit voor ▪▪ Verdere uitbreiding netwerk Kwaliteit OV-knooppunten. terugbrengen Intercitystatus van station Personenvervoer over Water met volgende Schiedam Centrum. reeks kansrijke verbindingen (voortvloeiend 2023-2029 ▪▪ Maximaal benutten bestaand metrosysteem uit lopende actie ‘kansenkaart PoW’). Voor de middellange termijn is onze inzet via frequentieverhoging tussen Pijnacker- ▪▪ Stimuleren van volgende reeks pilots voor gericht op realisatie van de volgende Zuid en Spijkenisse en Schiedam en autonoom rijden op de first & last mile. maatregelen, waarvan de voorbereiding Alexander, waardoor op centrale delen ▪▪ Nadere uitwerking herstructurering uiteraard eerder al zal worden opgepakt: Schiedam-Capelsebrug en Rotterdam bestaande tram- en busnetwerk, ▪▪ Uitvoering afspraken Programma Centraal-Slinge frequenties van 24x aansluitend op bovenstaande Hoogfrequent Spoorvervoer op Oude Lijn: per uur worden bereikt; gekoppeld aan hoofdstructuren (‘sneller, directer en frequentieverhoging naar 8 intercity’s en 6 verdere verstedelijking rond bestaande gestrekter’), waaronder studie naar sprinters per uur op het hoofdspoor tussen metrostations als Melanchtonweg, kansrijke HOV-busverbindingen o.a. Den Haag en Rotterdam. Rijnhaven, Maashaven, Hart van Zuid, van/naar Prins Alexander, Overschie, ▪▪ Realisatie verdere frequentieverhoging Schiedam-Schieveste, Merwe-Vierhavens, Rozenburg en Transferium Maasvlakte. op Oude Lijn: gefaseerde ontwikkeling Binnenstad Rotterdam en Kralingse Zoom. ▪▪ Introductie deels geautomatiseerde trams. naar meer lighttrains/-rails per uur (via 8 ▪▪ Voorbereiding introductie automatische à 10x per uur), gekoppeld aan verdere metro bij geplande vervanging 2030-2040 verstedelijking rond bestaande stations als metrovoertuigen op lijnen C en D vanaf Op de langere termijn zet het college de Schiedam-Schieveste, Rotterdam Centraal 2030. volgende oplossingsrichtingen op de agenda, en Blaak. ▪▪ Realisatie nieuwe railverbinding tussen Hart waarmee de resterende onderdelen van de ▪▪ Realisatie nieuw station Feyenoord City, van Zuid en Feyenoord City (route Bree, kwaliteitssprong in het OV worden gerealiseerd:
74 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 ▪▪ Realisatie verdere frequentieverhoging op vervanging metrovoertuigen op lijnen A, B om – adaptief – in te kunnen spelen op nu nog Oude Lijn naar 12 lighttrains/-rails per uur, en E vanaf 2040. onzekere ontwikkelingen en ruimte te bieden gekoppeld aan verdere verstedelijking rond ▪▪ Introductie volgende reeks deels voor het grijpen van kansen zodra die zich bestaande stations. geautomatiseerde trams. aandienen. ▪▪ Realisatie nieuwe stations Entrepot, Van ▪▪ Stimuleren van volgende reeks pilots voor Nelle fabriek en Schiedam-Kethel, incl. autonoom rijden op de first & last mile. 6.3 Roadmap OV verstedelijking en verknoping van tram en ▪▪ Verdere intensivering van ruimtelijk bus. programma op nieuwe/versterkte Alle voorgenomen maatregelen en/of ▪▪ Realisatie nieuwe HOV-verbinding knooppunten, zoals Hart van Zuid, uitwerkingsopgaven in het kader van de Maastunnelcorridor, afhankelijk van Feyenoord City, Kralingse Zoom, Dijkzigt/ OV-visie zijn opgenomen in onderstaande uitkomsten nader onderzoek naar systeem, EMC, en ruimte voor verdere verdichting in samenvattende tabel. Per onderdeel is globaal routes en inpassing. het centrum (op beide oevers). aangegeven in welke periode de realisatie ▪▪ Realisatie nieuwe Westelijke naar verwachting aan de orde is. Tevens laat oeververbinding, incl. HOV-busverbinding De OV-visie is voorzien van een ‘roadmap’, de tabel zien aan welke eerder beschreven Hart van Zuid – Merwe-Vierhavens – waarin de voorstellen van het college kernopgave(n) de maatregelen invulling geven. Schiedam Centrum. overzichtelijk op een rij zijn gezet. Deze Tot slot zijn per maatregel de – naast de ▪▪ Introductie automatische metro op lijnen roadmap vormt een eerste aanzet voor een gemeente Rotterdam – betrokken partijen en/of C en D en voorbereiding introductie uitvoeringsagenda, maar is niet in beton (lopende) trajecten aangegeven met relevantie automatische metro bij geplande gegoten. Op weg naar 2040 is het van belang voor de uitwerking ervan.
2018- 2023- 2030- Na Kern- CAPACITEIT BESTAANDE METRO Overige betrokken partijen en 01 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Pijnacker Zuid-Rotterdam CS (spitsversterk- 1, 3, 8 MRDH, RET, gemeente Pijnacker-Nootdorp ing) (N.B. is referentie) Maximaal benutten frequenties (keerspoor, beveiligingsmaatregelen, stationsinfrastructuur) + 6x/u hogere 1, 3, 8 MRDH, RET frequentie Rotterdam CS-Spijkenisse en Schiedam-Alexander Vervangen metrostellen, automatiseren, 7, 8 MRDH, RET windows of opportunity
BESTAANDE EN NIEUWE 02 2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en OEVERVERBINDINGEN VERSTERKEN 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajectenOV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 75
HOV-bus Willemsbrug 2, 3, 4 MRDH, RET
HOV-bus Maastunnel 2, 3, 4 MRDH, RET
Uitbreiding netwerk personenvervoer 2, 3 MRDH, PZH, HbR, Drechtsteden en vervoerders. Uitwerking in de over water bestaande werkgroep PoW Nieuwe Oostelijke oeververbinding + HOV-rail 1, 2, 3, 4, 6 Rijk, regiopartijen, RET. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning Hart van Zuid-Feyenoord City-Kralingse Zoom oeververbindingen Rotterdam HOV-verbinding Hart van Zuid-EMC/Hoboken-CS Rijk, regiopartijen, RET. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning 2, 3, 4, 6 (Maastunnelcorridor): uitwerken railpotentie oeververbindingen Rotterdam Nieuwe Westelijke oeververbinding + Rijk, regiopartijen, RET. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning 1, 2, 3, 4 HOV-bus Hart van Zuid-M4H-Schiedam oeververbindingen Rotterdam Frequentieverhoging Goudse Lijn incl. 2, 3, 4, 6 Rijk, NS, ProRail, regiopartijen, RET. Uitwerking in Toekomstbeeld koppeling met Maastunnelcorridor OV
2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en OUDE LIJN BENUTTEN 03 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Uitvoering Programma Hoogfrequent Spoor: 1, 2, 3, 5 Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken frequentie sprinters 6xpu + IC 8xpu (N.B. is referentie) gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken Nieuw (lightrail) station Feyenoord City 1, 2, 3, 5 gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV
Nieuw (lightrail) station Van Nelle Stations 1, 3, 5 Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV
Verplaatsen bestaand station Zuid richting 1, 2, 3, 5 Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken Entrepotgebied (nieuw lightrail station) gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken Nieuw (lightrail) station Kethel 1, 3, 5 gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Benutten extra spoorcapaciteit Variant D (en 1, 3, 5 Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken Schiedam IC-status) gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken 4 sporigheid Delft Zuid-Schiedam 1, 3, 5 Infra gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken 4 sporigheid 12x/u, lightrail 1, 2, 3, 5 gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV 2018- 2023- 2030- Na Kern- CAPACITEIT BESTAANDE METRO Overige betrokken partijen en 01 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Pijnacker Zuid-Rotterdam CS (spitsversterk- 1, 3, 8 MRDH, RET, gemeente Pijnacker-Nootdorp ing) (N.B. is referentie) Maximaal benutten frequenties (keerspoor, beveiligingsmaatregelen, stationsinfrastructuur) + 6x/u hogere 1, 3, 8 MRDH, RET frequentie Rotterdam CS-Spijkenisse en Schiedam-Alexander Vervangen metrostellen, automatiseren, 7, 8 MRDH, RET windows of opportunity
BESTAANDE EN NIEUWE 2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en OEVERVERBINDINGEN VERSTERKEN 02 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
HOV-bus Willemsbrug 2, 3, 4 MRDH, RET
HOV-bus Maastunnel 2, 3, 4 MRDH, RET
Uitbreiding netwerk personenvervoer 2, 3 MRDH, PZH, HbR, Drechtsteden en vervoerders. Uitwerking in de over water bestaande werkgroep PoW Nieuwe Oostelijke oeververbinding + HOV-rail 1, 2, 3, 4, 6 Rijk, regiopartijen, RET. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning Hart van Zuid-Feyenoord City-Kralingse Zoom oeververbindingen Rotterdam HOV-verbinding Hart van Zuid-EMC/Hoboken-CS Rijk, regiopartijen, RET. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning 2, 3, 4, 6 (Maastunnelcorridor): uitwerken railpotentie oeververbindingen Rotterdam Nieuwe Westelijke oeververbinding + Rijk, regiopartijen, RET. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning 1, 2, 3, 4 HOV-bus Hart van Zuid-M4H-Schiedam oeververbindingen Rotterdam Frequentieverhoging Goudse Lijn incl. 2, 3, 4, 6 Rijk, NS, ProRail, regiopartijen, RET. Uitwerking in Toekomstbeeld koppeling met Maastunnelcorridor OV
2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en OUDE LIJN BENUTTEN 03 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Uitvoering Programma Hoogfrequent Spoor: 1, 2, 3, 5 Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken frequentie sprinters 6xpu + IC 8xpu (N.B. is referentie) gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken Nieuw (lightrail) station Feyenoord City 1, 2, 3, 5 gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV
Nieuw (lightrail) station Van Nelle Stations 1, 3, 5 Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV
Verplaatsen bestaand station Zuid richting 1, 2, 3, 5 Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken Entrepotgebied (nieuw lightrail station) gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken Nieuw (lightrail) station Kethel 1, 3, 5 gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Benutten extra spoorcapaciteit Variant D (en 1, 3, 5 Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken Schiedam IC-status) gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken 4 sporigheid Delft Zuid-Schiedam 1, 3, 5 Infra gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken 4 sporigheid 12x/u, lightrail 1, 2, 3, 5 gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV
76 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 HERSTRUCTURERING 2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en TRAMNETWERK 04 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Deels geautomatiseerde trams 6, 7, 8 MRDH, RET
Uitwerking lijnennetplan (deelstudies: noord, 3, 6, 8 MRDH, RET west, zuid, oost) Nieuwe tramverbinding Hart van Zuid- MRDH, RET Feyenoord City ('Coen Mou-lijn') 1, 2, 3, 6 HOV-rail nieuwe Oostelijke Oeververbinding Rijk, regiopartijen. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning 2, 3, 4, 6 (Hart van Zuid-Feyenoord City-Kralingse Zoom) Infra oeververbindingen Rotterdam HOV-verbinding Hart van Zuid-EMC/Hoboken-CS Rijk, regiopartijen. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning 2, 3, 4, 6 (Maastunnelcorridor) oeververbindingen Rotterdam Koppeling aan metro of lighttrain/-rail (o.a. Kethel, Van Nelle, Kleiweg-Melanchtonweg, 3, 6 MRDH, RET en betrokken gemeenten Carnisselande-Slinge/Zuiplein
2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en BUSSEN VERSNELLEN EN STREKKEN 05 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Versterken busstructuur op Zuid (bundelen 2, 3, 8 MRDH, RET, regionale vervoerders en strekken)
Emissie vrije bussen 7 MRDH, RET, regionale vervoerders
Pilots autonoom rijdende bussen 3, 7, 8 MRDH, RET, RDW, ministerie IenM
HOV-bus Maastunnel, Willemsbrug en 2, 3, 4 MRDH, RET Zuidplein-Feyenoord City Uitwerking HOV-verbindingen gebieden zonder rail (o.a. MRDH, PZH, omliggende gemeenten, RET, HbR en regionale ver- Prins Alexander, Overschie, Rozenburg, Voorne-Putten, Vlaar- 1, 3, 8 dingen, Lansingerland, Krimpen a/d IJssel Ridderkerk, Barendrecht) voerders. Uitwerking in het kader van R-net en nieuwe concessies.
Onderliggend busnetwerk afstemmen op 3, 8 MRDH, RET, regionale vervoerders herstructurering tramnetwerk en nieuwe metronetwerk
2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en PERSONENVERVOER OVER WATER 06 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Uitwerking uitbreiding PoW-netwerk en MRDH, PZH, HbR, Drechtsteden en vervoerders. Uitwerking in de 1, 2, 3, 4 koppeling aan OV-netwerk en ketenmobiliteit bestaande werkgroep PoW
2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en First & last mile en ketenmobiliteit 07 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 77 Pilots Zelfrijdend vervoer (o.a. verlengen MRDH, RET, Connexxion, RDW. Uitwerking in AVLM, uitwerking in 3, 7 Parkshuttle, RTHA, gebiedsontsluitende pilot) op te starten pilots Pilots integratie OV en doelgroepenvervoer (bijv. lijn 80 Hoogvliet, lijn 69 Pernis, collectief vervoer 3, 8 MRDH, RET, HbR, Trevvel, uitwerking in op te starten pilot bedrijventerreinen) Stimuleren en faciliteren ontwikkeling 3, 7, 8 De Verkeersonderneming en partners, Rijk 'Mobilty as a Service' in Rotterdamse regio (via Marktconsultatie MaaS) Nadere uitwerking opgave vervoersarmoede: MRDH, De Verkeersonderneming, HbR, mobiliteitsbehoeften specifieke doelgroepen en specifieke 3, 7, 8 werklocaties voor laagopgeleiden in kaart brengen. andere betrokken gemeenten. Versterken ketenmobiliteit (optimalisatie koppeling MRDH, RET, regionale vervoerders, PHZ, HbR, regulier OV en (deel)fiets, (deel)auto, P+R, M.a.a.S., innovaties 3, 7, 8 first & last mile en PoW) verkeersonderneming en partners
INTEGRALE GROEISTRATEGIE 2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en HOV-VERSTEDELIJKING 08 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Programma Verstedelijking langs HOV-assen 1, 3, 4, 8 o.a. Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken (Transit Oriented Development) gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV en MIRT-gebiedsverkenning oeververbindingen Rotterdam Programma Kwaliteit OV-knooppunten 1, 3, 4, 8 HERSTRUCTURERING 2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en TRAMNETWERK 04 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Deels geautomatiseerde trams 6, 7, 8 MRDH, RET
Uitwerking lijnennetplan (deelstudies: noord, 3, 6, 8 MRDH, RET west, zuid, oost) Nieuwe tramverbinding Hart van Zuid- MRDH, RET Feyenoord City ('Coen Mou-lijn') 1, 2, 3, 6 HOV-rail nieuwe Oostelijke Oeververbinding Rijk, regiopartijen. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning 2, 3, 4, 6 (Hart van Zuid-Feyenoord City-Kralingse Zoom) Infra oeververbindingen Rotterdam HOV-verbinding Hart van Zuid-EMC/Hoboken-CS Rijk, regiopartijen. Uitwerking in MIRT gebiedsverkenning 2, 3, 4, 6 (Maastunnelcorridor) oeververbindingen Rotterdam Koppeling aan metro of lighttrain/-rail (o.a. Kethel, Van Nelle, Kleiweg-Melanchtonweg, 3, 6 MRDH, RET en betrokken gemeenten Carnisselande-Slinge/Zuiplein
2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en BUSSEN VERSNELLEN EN STREKKEN 05 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Versterken busstructuur op Zuid (bundelen 2, 3, 8 MRDH, RET, regionale vervoerders en strekken)
Emissie vrije bussen 7 MRDH, RET, regionale vervoerders
Pilots autonoom rijdende bussen 3, 7, 8 MRDH, RET, RDW, ministerie IenM
HOV-bus Maastunnel, Willemsbrug en 2, 3, 4 MRDH, RET Zuidplein-Feyenoord City Uitwerking HOV-verbindingen gebieden zonder rail (o.a. MRDH, PZH, omliggende gemeenten, RET, HbR en regionale ver- Prins Alexander, Overschie, Rozenburg, Voorne-Putten, Vlaar- 1, 3, 8 dingen, Lansingerland, Krimpen a/d IJssel Ridderkerk, Barendrecht) voerders. Uitwerking in het kader van R-net en nieuwe concessies.
Onderliggend busnetwerk afstemmen op 3, 8 MRDH, RET, regionale vervoerders herstructurering tramnetwerk en nieuwe metronetwerk
2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en PERSONENVERVOER OVER WATER 06 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Uitwerking uitbreiding PoW-netwerk en MRDH, PZH, HbR, Drechtsteden en vervoerders. Uitwerking in de 1, 2, 3, 4 koppeling aan OV-netwerk en ketenmobiliteit bestaande werkgroep PoW
2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en First & last mile en ketenmobiliteit 07 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Pilots Zelfrijdend vervoer (o.a. verlengen 3, 7 MRDH, RET, Connexxion, RDW. Uitwerking in AVLM, uitwerking in Parkshuttle, RTHA, gebiedsontsluitende pilot) op te starten pilots Pilots integratie OV en doelgroepenvervoer (bijv. lijn 80 Hoogvliet, lijn 69 Pernis, collectief vervoer 3, 8 MRDH, RET, HbR, Trevvel, uitwerking in op te starten pilot bedrijventerreinen) Stimuleren en faciliteren ontwikkeling 3, 7, 8 De Verkeersonderneming en partners, Rijk 'Mobilty as a Service' in Rotterdamse regio (via Marktconsultatie MaaS) Nadere uitwerking opgave vervoersarmoede: MRDH, De Verkeersonderneming, HbR, mobiliteitsbehoeften specifieke doelgroepen en specifieke 3, 7, 8 werklocaties voor laagopgeleiden in kaart brengen. andere betrokken gemeenten. Versterken ketenmobiliteit (optimalisatie koppeling MRDH, RET, regionale vervoerders, PHZ, HbR, regulier OV en (deel)fiets, (deel)auto, P+R, M.a.a.S., innovaties 3, 7, 8 first & last mile en PoW) verkeersonderneming en partners
INTEGRALE GROEISTRATEGIE 2018- 2023- 2030- Na Kern- Overige betrokken partijen en HOV-VERSTEDELIJKING 08 2022 2029 2040 2040 opgave relevante trajecten
Programma Verstedelijking langs HOV-assen 1, 3, 4, 8 o.a. Uitwerking met Rijk, NS/ProRail, MRDH, PZH en betrokken (Transit Oriented Development) gemeenten in Gebiedsprogramma BRDH/Metropolitaan OV en MIRT-gebiedsverkenning oeververbindingen Rotterdam Programma Kwaliteit OV-knooppunten 1, 3, 4, 8
78 OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 OV en ruimtelijk ecomomische ontwikkelingen 2040
OV-Visie Rotterdam 2018 - 2040 79