Zał ącznik do Uchwały Rady Miejskiej nr VI-53-15 z dnia 26 marca 2015 roku

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓW NA LATA 2015-2018 WRAZ Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

2019-2022

ANDRYCHÓW, LISTOPAD 2014 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Autorzy opracowania pragn ą podzi ękowa ć pracownikom Urz ędu Miejskiego w Andrychowie oraz wszystkim osobom i instytucjom, które przyczyniły si ę do powstania niniejszego opracowania, miały wpływ na zbieranie i udost ępnianie danych oraz Ŝyczliwo ść okazan ą naszym pracownikom w czasie konsultacji.

Strona 2 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

ZLECENIODAWCA:

GMINA ANDRYCHÓW Rynek 15, 34-120 Andrychów tel.: 33 842 99 00, faks: 33 875 23 60 mail: [email protected], www.andrychow.eu

ZLECENIOBIORCA:

EKO – TEAM KONSULTING ul. Goleszowska 16/125, 43-300 Bielsko-Biała tel.: 33 486 53 53, faks: 33 486 54 54, kom. 513 100 869 mail: [email protected], www.eko-team.com.pl

AUTORZY OPRACOWANIA: Agnieszka Chylak Sebastian Kulikowski

INSTYTUCJE UDZIELAJ ĄCE INFORMACJI PRZY OPRACOWANIU NINIEJSZEGO DOKUMENTU: 1 Urz ąd Miejski w Andrychowie, 2 Starostwo Powiatowe w Wadowicach, 3 Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Andrychowie, 4 Zakład Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Andrychowie, 5 Urz ąd Marszałkowski Województwa Małopolskiego w Krakowie, 6 Elektrociepłownia Andrychów Sp. z o.o. 7 Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Zabrzu, 8 Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Krakowie, 9 Nadle śnictwo Andrychów, 10 TAURON Dystrybucja S.A. Oddział w Bielsku-Białej, 11 Małopolski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Krakowie, 12 Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, 13 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Krakowie, 14 Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie, 15 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Małopolski Oddział Regionalny, 16 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie, 17 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie.

Strona 3 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

SPIS TRE ŚCI 1. Wst ęp...... 8 1.1. Podstawa opracowania...... 8 1.2. Metodologia opracowania, zawarto ść dokumentu i jego podstawy prawne ...... 8 2. Uwarunkowanie zewn ętrzne ...... 11 2.1. Strategia Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko ...... 11 2.2. Program Strategiczny Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego...... 12 2.3. Strategia Rozwoju Wojewó dztwa Małopolskiego na lata 2011–2020 - Małopolskie 2020 ...... 13 2.4. Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata 2014-2020...... 13 2.5. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wadowickiego wersja robocza...... 14 2.6. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów...... 16 2.7. Strategia Rozwoju Gminy Andrychów na lata 2014-2020 ...... 17 3. Ogólna charakterystyka gminy Andrychów...... 19 3.1. Poło Ŝenie...... 19 3.2. Ukształtowanie terenu i budowa geologiczna...... 21 3.3. Klimat...... 23 3.4. Otoczenie społeczno-gospodarcze ...... 23 3.5. Turystyka i rekreacja...... 27 4. Diagnoza aktualnego stanu środowiska gminy Andrychów...... 31 4.1. Ochrona powietrza ...... 31 4.1.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś...... 31 4.1.2. Stan aktualny ...... 34 4.1.3. System gazowniczy...... 39 4.1.4. System ciepłowniczy ...... 41 4.1.5. Sie ć elektroenergetyczna ...... 41 4.1.6. Komunikacyjne źródła zanieczyszcze ń na terenie gminy Andrychów...... 42 4.2. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 45 4.2.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś...... 45 4.2.2. Stan aktualny ...... 46 4.2.3. Jako ść wód powierzchniowych...... 47 4.2.4. Wody podziemne na terenie gminy Andrychów ...... 49 4.2.5. Jako ść wód podziemnych...... 50 4.2.6. Zaopatrzenie w wod ę przeznaczon ą do spo Ŝycia...... 51 4.2.7. Odprowadzanie ścieków...... 52 4.2.8. Odprowadzanie wód opadowych...... 53 4.3. Ochrona przed powodzi ą...... 53 4.3.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś...... 53 4.3.2. Stan aktualny ...... 54 4.4. Gospodarka odpadami...... 56 4.4.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś...... 56 4.4.2. Stan aktualny ...... 61 4.4.3. Nowy system gospodarki odpadami...... 64 4.4.4. Ilo ści zebranych odpadów ...... 66 4.4.5. Promocja „rewolucji śmieciowej” ...... 70 4.4.6. Zbiórka azbestu ...... 71 4.5. Ochrona powierzchni ziemi ...... 71 4.5.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś...... 71 4.5.2. Stan aktualny ...... 73 4.5.3. Badania gleb...... 77 4.5.4. Instytucje do obsługi rolnictwa...... 78

Strona 4 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

4.6. Ochrona zasobów geologicznych...... 80 4.6.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś...... 80 4.6.2. Stan aktualny ...... 81 4.6.3. Osuwiska ...... 83 4.7. Klimat akustyczny-ochrona przed hałasem ...... 85 4.7.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś...... 85 4.7.2. Stan aktualny ...... 87 4.7.3. Hałas przemysłowy...... 87 4.7.4. Hałas drogowy...... 88 4.7.4.1. Hałas kolejowy i lotniczy...... 90 4.8. Pola elektromagnetyczne-ochrona przed szkodliwym działaniem...... 91 4.8.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś...... 91 4.8.2. Stan aktualny ...... 91 4.9. Zasoby przyrodnicze ...... 93 4.9.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś...... 93 4.9.2 Stan aktualny...... 95 4.9.2.1 Siedliska przyrodnicze...... 95 4.9.2.2 Formy ochrony przyrody...... 99 4.10. Zasoby le śne – ochrona i rozwój lasów...... 104 4.10.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2013 - stan realizacji PO Ś...... 104 4.10.2. Stan aktualny...... 105 4.11. Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska (powa Ŝne awarie)...... 108 4.11.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2013 - stan realizacji PO Ś...... 108 4.11.2. Stan aktualny...... 109 4.12. Edukacja dla zrównowa Ŝonego rozwoju...... 113 4.12.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2013 - stan realizacji PO Ś...... 113 4.12.2. Stan aktualny...... 115 4.13. Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym...... 117 4.13.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2013 - stan realizacji PO Ś...... 117 4.13.2. Stan aktualny...... 118 5 Cele oraz kierunki działa ń proekologicznych na lata 2015-2018 ...... 119 5.1 Ochrona powietrza ...... 119 5.2 Gospodarka wodno – ściekowa...... 120 5.3 Ochrona przed powodzi ą ...... 120 5.4 Gospodarka odpadami ...... 121 5.5 Ochrona powierzchni ziemi i zasobów geologicznych ...... 121 5.6 Klimat akustyczny-ochrona przed hałasem ...... 122 5.7 Pola elektromagnetyczne - ochrona przed szkodliwym działaniem ...... 122 5.8 Zasoby przyrodnicze ...... 123 5.9 Zasoby le śne – ochrona i rozwój lasów ...... 123 5.10 Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska (powa Ŝne awarie)...... 124 5.11 Działalno ść edukacyjna dla zrównowa Ŝonego rozwoju ...... 124 6 Harmonogram realizacji Programu w latach 2015-2022...... 125 7 Zagadnienia systemowe...... 135 7.1 Mechanizmy prawne ...... 135 7.2 Dost ęp do informacji, udział społecze ństwa ...... 135 7.3 Monitoring środowiska...... 136 8 Aspekty finansowe realizacji „Programu…”...... 137 8.1 Analiza źródeł preferencyjnego wsparcia finansowego przedsi ęwzi ęć w zakresie ochrony środowiska...... 137 8.1.1 Środki pochodz ące ze źródeł krajowych...... 137

Strona 5 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

8.1.2 Środki pochodz ące ze źródeł zagranicznych w latach 2014-2020...... 140 8.2 Nakłady na realizacj ę zada ń „Programu...”...... 141 9 Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym ...... 143

SPIS RYSUNKÓW RYSUNEK 1 CELE SZCZEGO ĚŁOWE I KIERUNKI INTERWENCJI STRATEGII BE ISĚ...... 11 RYSUNEK 1 POŁO śENIE GMINY ANDRYCHÓW NA TLE POWIATU WADOWICKIEGO I WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO ...... 19 RYSUNEK 2 PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY GMINY ANDRYCHÓW ...... 20 RYSUNEK 3 SIE Ć DROGOWA NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 20 RYSUNEK 4 LOKALIZACJA GMINY ANDRYCHÓW NA TLE WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO ...... 22 RYSUNEK 5 LICZBA MIESZKA ŃCÓW GMINY ANDRYCHÓW (TERENY WIEJSKIE I TEREN MIASTA )...... 23 RYSUNEK 6 WSKA ŹNIK PRZYROSTU NATURALNEGO W OPARCIU O LICZB Ę URODZIN I ZGONÓW ...... 24 RYSUNEK 7 WSKA ŹNIK SALDA MIGRACJI NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 25 RYSUNEK 8 LICZBA OSÓB BEZROBOTNYCH Z TERENU GMINY ANDRYCHÓW ZAREJESTROWANYCH W POWIATOWYM URZ ĘDZIE PRACY W WADOWICACH ...... 27 RYSUNEK 9 LOKALIZACJA STACJI MONITORINGU JAKO ŚCI POWIETRZA DZIAŁAJ ĄCYCH W RAMACH PM Ś...... 35 RYSUNEK 10 SZACUNKOWY EFEKT REDUKCJI EMISJI POWIERZCHNIOWEJ PYŁU PM10 W GMINIE ANDRYCHÓW ...38 RYSUNEK 11 ZESTAWIENIE DŁUGO ŚCI SIECI GAZOWEJ NISKIEGO , ŚREDNIEGO , WYSOKIEGO CI ŚNIENIA NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW W LATACH 2009-2013 (KM ) ...... 39 RYSUNEK 12 ZESTAWIENIE POŁ ĄCZE Ń SIECI GAZOWEJ NISKIEGO , ŚREDNIEGO , WYSOKIEGO CI ŚNIENIA NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW W LATACH 2009-2013 (SZT .)...... 40 3 RYSUNEK 13 SPRZEDA ś GAZU PGN IG W LATACH 2009-13 NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW (TYS . M )...... 40 RYSUNEK 14 SIE Ć DRÓG KRAJOWYCH , WOJEWÓDZKICH , POWIATOWYCH I GMINNYCH NA TLE POWIATU WADOWICKIEGO ...... 43 RYSUNEK 15 LOKALIZACJA GZWP W REJONIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 50 RYSUNEK 16 LOKALIZACJA GMINY ANDRYCHÓW NA TLE WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO I REGIONY ZACHODNIEGO ...... 63 RYSUNEK 17 UśYTKOWANIE TERENÓW GMINY ANDRYCHÓW ...... 74 RYSUNEK 18 STRUKTURA WIELKO ŚCIOWA GOSPODARSTW ROLNYCH NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 75 RYSUNEK 19 PUNKTY POBORU PRÓBEK DO BADA Ń GLEB PROWADZONYCH W RAMACH MONITORINGU CHEMIZMU GLEB ORNYCH POLSKI , KTÓRY STANOWI PODSYSTEM PAŃSTWOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA W ZAKRESIE JAKOŚ CI GLEB I ZIEMI . (PRÓBKA 417 POBRANA Z TERENU MIEJSCOWO ŚCI WADOWICE -CHOCZNIA ) ...... 77 RYSUNEK 20 LOKALIZACJA GMINY ANDRYCHÓW NA TLE ZBIORNIKÓW WÓD GEOTERMALNYCH WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO ...... 83 RYSUNEK 21 LOKALIZACJA AKTYWNYCH OSUWISK NA OBSZARZE ANDRYCHOWA ...... 84 RYSUNEK 22 MAPA GMINY ANDRYCHÓW Z ZAZNACZANYMI TERENAMI ZAGRO śONYMI OSUWANIEM SI Ę MAS ZIEMNYCH ...... 85 RYSUNEK 23 MAPA POGL ĄDOWA ANALIZOWANYCH ODCINKÓW DRÓG NA OBSZARZE POWIATU WADOWICKIEGO 89 RYSUNEK 24 LOKALIZACJA PUNKTÓW POMIAROWYCH PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO W 2013 ROKU NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO ...... 92 RYSUNEK 25 PODZIAŁ GEOBOTANICZNY OBSZARU GMINY ANDRYCHÓW ...... 96 RYSUNEK 26 POTENCJALNA RO ŚLINNO ŚĆ NATURALNA W REJONIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 97 RYSUNEK 27 KORYTARZE EKOLOGICZNE WYZNACZONE NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 98 RYSUNEK 28 OBSZARY CHRONIONE NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 100 RYSUNEK 29 SIE Ć ECONET W OKOLICACH GMINY ANDRYCHÓW ...... 103 RYSUNEK 30 OBSZARY LE ŚNE NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 105 RYSUNEK 31 OBWODY ŁOWIECKIE NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 107 RYSUNEK 32 UDZIAŁ ZADA Ń WG KRYTERIUM ODPOWIEDZIALNO ŚCI ZA POKRYCIE ŚRODKÓW FINANSOWYCH W OGÓLNYCH WYDATKACH ZWI ĄZANYCH Z REALIZACJ Ą PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 142

Strona 6 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

SPIS TABEL TABELA 1 PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ WEDŁUG SEKTORÓW WŁASNOŚCIOWYCH W LATACH 2004-2013 ZAREJESTROWANE NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 25 TABELA 2 WYKAZ STACJI MONITORINGU JAKO ŚCI POWIETRZA W STREFIE MAŁOPOLSKIEJ , Z KTÓRYCH WYNIKI WYKORZYSTANO W ROCZNEJ OCENIE JAKO ŚCI POWIETRZA ...... 36 TABELA 3 ZESTAWIENIE PRZEKROCZEŃ DOPUSZCZALNEGO POZIOMU PM10 – ST Ęś ENIA ŚREDNIE 24-GODZINNE W REJONIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 36 TABELA 4 ZESTAWIENIE PRZYPADKÓW PRZEKROCZE Ń DOCELOWEGO POZIOMU BEZNO (Α)PIRANU – ST Ęś ENIA ŚREDNIE ROCZNE W REJONIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 36 TABELA 5 INFRASTRUKTURA SIECI ENERGETYCZNEJ NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 41 TABELA 6 ROCZNA EMISJA SUBSTANCJI SZKODLIWYCH DO ATMOSFERY ZE ŚRODKÓW TRANSPORTU NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 44 TABELA 7 REALIZACJA ZADA Ń ZWI ĄZANYCH Z BUDOW Ą KANALIZACJI SANITARNEJ NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 45 TABELA 8 KLASYFIKACJA STANU / POTENCJAŁU EKOLOGICZNEGO I STANU CHEMICZNEGO WÓD W 2013 ROKU W PUNKTACH POMIAROWO -KONTROLNYCH ZLOKALIZOWANYCH NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ORAZ POWI ĄZANYCH Z WODAMI POWIERZCHNIOWYMI GMINY ...... 48 TABELA 9 JAKO ŚĆ WÓD PODZIEMNYCH W REJONIE GMINY ANDRYCHÓW W RAMACH SIECI MONITORINGU KRAJOWEGO ...... 51 TABELA 10 DŁUGO ŚĆ SIECI WODOCI ĄGOWEJ I ILO ŚĆ PRZYŁ ĄCZY W LATACH 2005-2013 ...... 51 TABELA 11 DŁUGO ŚĆ SIECI KANALIZACJI SANITARNEJ I ILOŚĆ PRZYŁ ĄCZY W LATACH 2005-2013...... 52 TABELA 12 ILO ŚCI ZEBRANYCH ODPADÓW NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW W 2003, 2011, 2012, 2013 I 2014 ROKU ...... 68 TABELA 13 POMNIKI PRZYRODY NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW ...... 101 TABELA 14 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE OCHRONY POWIETRZA ...... 119 TABELA 15 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE GOSPODARKI WODNO -ŚCIEKOWEJ 120 TABELA 16 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE OCHRONY PRZED POWODZI Ą ...... 120 TABELA 14 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI ...... 121 TABELA 15 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE OCHRONY POWIERZCHNI ZIEMI I ZASOBÓW GEOLOGICZNYCH...... 121 TABELA 16 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE KLIMATU AKUSTYCZNEGO – OCHRONY PRZED HAŁASEM...... 122 TABELA 17 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH .122 TABELA 21 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ...... 123 TABELA 22 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE ZASOBÓW LE ŚNYCH ...... 123 TABELA 18 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE NADZWYCZAJNYCH ZAGRO śEŃ ŚRODOWISKOWYCH ...... 124 TABELA 19 WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA REALIZACJI DZIAŁA Ń W ZAKRESIE DZIAŁALNO ŚCI EDUKACYJNEJ DLA ZRÓWNOWA śONEGO ROZWOJU ...... 124 TABELA 15 ZAŁO śENIA DOTYCZ ĄCE REALIZACJI NA TERENIE GMINY ANDRYCHÓW W LATACH 2015-2022 WYDATKÓW Z ZAKRESU ZADA Ń WŁASNYCH I ZADA Ń KOORDYNOWANYCH W POSZCZEGÓLNYCH KIERUNKACH OCHRONY ŚRODOWISKA [KWOTY PODANO W TYS . ZŁ ] ...... 141

Strona 7 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

1. Wst ęp

1.1. Podstawa opracowania Podstaw ą opracowania jest umowa zawarta w dniu 2 wrze śnia 2014 roku mi ędzy Eko – Team Konsulting z Bielska Białej, a Gmin ą Andrychów na wykonanie pracy pt.: „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 oraz z perspektyw ą na lata 2019-2022”. Program powstał w oparciu o dane pochodz ące z licznych źródeł s ą to mi ędzy innymi: dokumentacje strategiczne i planistyczne opracowane we wcze śniejszym czasie przez Gmin ę Andrychów, a tak Ŝe Powiat Wadowicki i Województwo Małopolskie. Źródłem danych zamieszczonych w niniejszym „Programie…” s ą równie Ŝ dane zebrane samodzielnie przez autorów opracowania od administratorów uzbrojenia na obszarze Gminy, firm zajmuj ących si ę obsług ą Gminy, a tak Ŝe jednostek współpracuj ących z Gmin ą, współuczestnicz ących w kreowaniu wizerunku gminy, a tak Ŝe nadzoruj ących Gmin ę Andrychów. Cennymi materiałami okazały si ę tak Ŝe materiały konferencyjne oraz literatura specjalistyczno-bran Ŝowa.

1.2. Metodologia opracowania, zawarto ść dokumentu i jego podstawy prawne Pierwszy „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów sporz ądzony został w 2004 roku przez Główny Instytut Górnictwa w Katowicach Zakład Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska we współpracy z Gmin ą Andrychów i przyj ęty w dniu 24 czerwca 2004 roku uchwał ą nr XXII-198-04 Rady Miejskiej w Andrychowie. Niniejsze opracowanie jest pierwsz ą aktualizacj ą Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów i obejmie perspektyw ę krótkoterminow ą na lata 2015-2018 oraz perspektyw ę długoterminow ą na lata 2019-2022. Aktualizacja „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” została opracowana zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 z pó źn. zm.) jako narz ędzie prowadzenia polityki ochrony środowiska w gminie. Polityka ochrony środowiska to stworzenie warunków do działa ń zwi ązanych z ochron ą środowiska i zrównowa Ŝonym rozwojem czyli takim rozwojem Gminy Andrychów, który b ędzie zarówno z rozwojem gospodarczym, rozwojem ekonomicznymi i rozwojem ekologicznym. Polityka ochrony środowiska w gminie Andrychów prowadzona jest zgodnie z zapisami wcze śniejszych dokumentów strategicznych oraz nadrz ędnych programów ochrony środowiska (Wojewódzki Program Ochrony Środowiska, Powiatowy Program Ochrony Środowiska). Według ustawy Prawo Ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 z pó źn. zm.) „[…] w celu realizacji polityki ochrony środowiska gmina sporza dza gminny program ochrony środowiska, uwzgle dniaja c cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych”. Program ochrony środowiska dla Gminy Andrychów podlega zaopiniowaniu przez Zarz ąd Powiatu Wadowickiego. Zapisy ustawy z dnia 3 paź dziernika 2008 r. o udoste pnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społ eczeń stwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z pó źn. zm.) stanowi ą, i Ŝ “projekty, polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leś nictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczaja cych ramy dla pó źniejszej realizacji przedsie wzie ć moga cych znacza co oddział ywać na środowisko […] wymagaja przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko”. Nie mniej jednak według art. 48 cytowanej ustawy „Organ opracowuja cy projekty dokumentów […] moz e, odsta pić od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, jez eli uzna, z e realizacja postanowień danego dokumentu nie spowoduje znacza cego oddziaływania na środowisko”.

Strona 8 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Uzgodnienie odst ąpienia przeprowadzane jest z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Krakowie i Małopolskim Pa ństwowym Wojewódzkim Inspektorem sanitarnym w Krakowie. W zwi ązku z tym dnia 22 wrze śnia 2014 roku została wysłana pro śba o uzgodnienie odst ąpienia. RDO Ś w Krakowie pismem OO.410.1.27.2014.MZi z dnia 3 października 2014 roku wskazał na konieczno ść przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W zwi ązku z tym w trakcie procedury opracowania „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” zostanie przeprowadzona strategiczna ocena oddziaływania na środowisko. W trakcie procedur opracowania „Programu…” Gmina Andrychów zapewni moz liwość udziału społ eczeń stwa na zasadach i w trybie okreś lonych w ustawie z dnia 3 paź dziernika 2008 r. o udoste pnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społ eczeń stwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z pó źn. zm.). Po zaopiniowaniu przez Zarz ąd Powiatu Wadowickiego, Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie oraz Małopolskiego Pa ństwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Krakowie „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” zostanie uchwalony przez Rad ę Miejsk ą. Z wykonania programów Gmina Andrychów powinna co dwa lata sporz ądza ć raporty i przedstawia ć je Radzie Miejskiej oraz przekaza ć do organu wykonawczego powiatu Wadowickiego. Do chwili obecnej Gmina w cyklach dwuletnich wykonywała Raporty z realizacji zada ń Programu Ochrony Środowiska za lata 2010-2011 oraz 2012-2013. Realizacja postanowie ń „Programu...” powinna doprowadzi ć do poprawy stanu środowiska naturalnego, oraz zapewni ć skuteczne mechanizmy chroni ące środowisko przed degradacj ą, a tak Ŝe stworzy ć warunki dla wdro Ŝenia wymaga ń prawa. Niniejsze opracowanie zawiera rozdział, który jest namiastk ą raportu z realizacji Programu Ochrony Środowiska z 2004 roku, w zwi ązku z tym porusza kwestie zada ń i działa ń realizowanych w latach 2004-2014 w ka Ŝdej z dziedzin środowiskowych. Niemniej jednak nie sposób wymieni ć wszystkich zrealizowanych w ostatnich 10 latach inwestycji drogowych czy wodno – kanalizacyjnych. W zwi ązku z tym w cz ęś ci niniejszego opracowania dotycz ącej działa ń zrealizowanych do roku 2014 przedstawione zostan ą najwa Ŝniejsze i najistotniejsze z punktu widzenia gminy jej mieszka ńców zadania inwestycyjne. Aktualizacja „ Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” zawiera mi ędzy innymi takie elementy jak: • OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA I OCENA STANU REALIZACJI ZADA Ń ZAPISANYCH W PO Ś Z 2004 ROKU o Ochrona powietrza atmosferycznego, o Gospodarka wodno-ściekowa, o Ochrona przez powodzi ą i susz ą, o Gospodarka odpadami, o Ochrona powierzchni ziemi i gleb, o Ochrona zasobów geologicznych, o Ochrona przed hałasem, o Ochrona przed polami elektromagnetycznymi, o Ochrona dziedzictwa przyrodniczego, o Ochrona i zrównowa Ŝony rozwój lasów, o Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska (powa Ŝne awarie), o Edukacja dla zrównowa Ŝonego rozwoju, o Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym. • CELE I KIERUNKI DZIAŁA Ń • PLAN OPERACYJNY

Strona 9 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• ZAGADNIENIA SYSTEMOWE • ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU • STRESZCZENIE W J ĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.

Struktura ka Ŝdego z rozdziałów dotycz ących poszczególnych dziedzin środowiskach obejmuje: • zadania zrealizowane do roku 2014, • ocen ę stanu aktualnego w poszczególnych dziedzinach gospodarki środowiskowej na terenie Gminy Andrychów, • wyspecyfikowanie celów i priorytetów w latach 2015-2022 do realizacji, które pochodzi ć będą z dokumentów wy Ŝszych szczebli, a tak Ŝe b ędą wynikiem niezb ędnych potrzeb po ocenie zagro Ŝeń, • opracowanie harmonogramów zada ń do realizacji, podzielonych na dwie cz ęś ci: o zadania własne Gminy Andrychów, o zadania koordynowane, realizowane na terenie gminy, ale bez udziału i zaanga Ŝowania finansowego Gminy Andrychów, zadania te s ą czasem takŜe zadaniami realizowanymi we współpracy z innymi podmiotami, gdzie jednostk ą odpowiedzialn ą za jego realizacj ę nie jest Gmina Andrychów.

Strona 10 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

2. Uwarunkowanie zewn ętrzne

2.1. Strategia Bezpiecze ństwo Energetyczne i Środowisko Celem gło ěwnym Strategii Bezpieczen ěstwo Energetyczne i S ěrodowisko jest zapewnienie wysokiej jakos ěci z ycia obecnych i przyszłych pokolen ě z uwzgle dnieniem ochrony s ěrodowiska oraz stworzenie warunko ěw do zro ěwnowaz onego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnic ě Polsce bezpieczen ěstwo energetyczne oraz konkurencyjna i efektywna gospodarke . Cel gł ówny BEiŚ realizowany be dzie przez cele szczegó łowe i kierunki interwencji przedstawione na poniz szym schemacie.

Rysunek 1 Cele szczego ěłowe i kierunki interwencji Strategii BEiS ě

Cel 1. Zro ěwnowaz one Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej gospodarowanie zasobami bezpiecznego Cel 3. Poprawa stanu s ěrodowiska sěrodowiska i konkurencyjnego zaopatrzenia w energie

1.1. Racjonalne i efektywne 2.1. Lepsze wykorzystanie krajowych 3.1. Zapewnienie doste pu do czystej gospodarowanie zasobami kopalin zasobo ěw energii wody dla społeczen ěstwa i gospodarki

1.2. Gospodarowanie wodami dla 3.2. Racjonalne gospodarowanie ochrony przed powodzia , susza 2.2. Poprawa efektywnos ěci energetycznej odpadami, w tym wykorzystanie ich na i deficytem wody cele energetyczne

1.3. Zachowanie bogactwa 2.3. Zapewnienie bezpieczen ěstwa dostaw 3.3. Ochrona powietrza, w tym ro ěznorodnos ěci biolog icznej, w tym importowanych surowco ěw energetycznych ograniczenie oddziaływania energetyki wielofunkcyjna gospodarka les ěna

2.4. Modernizacja sektora elektroenergetyki 3.4. Wspieranie nowych 1.4. Uporza dkowanie zarza dzania zawodowej, w tym przygotowanie do i promocja polskich technologii przestrzenia wprowadzenia energetyki ja drowej energetycznych i s ěrodowiskowych

2.5. Rozwo ěj konkurencji na 3.5. Promowanie zachowan ě ekologicznych oraz tworzenie

rynkach paliw i energii oraz umacnianie warunko ěw do powstawania zielonych pozycji odbiorcy miejsc pracy

2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych

odnawialnych z ěro ědeł energii

2.7. Rozwo ěj energetyki na obszarach

podmiejskich i wiejskich Źródło: Strategia Bezpieczen ěstwo Energetyczne i S ěrodowisko, 2014

Strona 11 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

2.2. Program Strategiczny Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego Zarz ąd Województwa Małopolskiego zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska w celu realizacji polityki ochrony środowiska sporz ądził wojewódzki program ochrony środowiska. W 2012 roku opracowano projekt Programu Strategiczny Ochrona Środowiska wraz z Prognoz ą oddziaływania na środowisko. Dokument jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Wojewó dztwa Małopolskiego na lata 2007-2014. Jest tak Ŝe Programem Strategicznym Ochrona Środowiska, który realizuje Strategie Rozwoju Wojewó dztwa Małopolskiego na lata 2011-2020. Program Strategiczny Ochrona Środowiska dla Województwa Małopolskiego przyj ęto jako zał ącznik do uchwały Nr LVI/894/14 Sejmiku Województwa Małopolskiego przyj ęto dnia 27 pa ździernika 2014 r. Program Strategiczny Ochrona Środowiska prezentuje działania przewidziane do realizacji w latach 2014-2020 w tym takz e te, któ re nie wynikaja z bezpoś rednich kompetencji Samorza du Wojewó dztwa Małopolskiego. Jest wie c dokumentem kompleksowo traktuja cym zadania ochrony środowiska poprzez okreś lone priorytety i najistotniejsze kierunki dział ań . Poprawa bezpieczeń stwa ekologicznego oraz ochrona zasobó w środowiska dla rozwoju Małopolski, realizowana b ędzie poprzez naste puja ce priorytety: 1. Poprawa jakoś ci powietrza, ochrona przed hałasem oraz zapewnienie informacji o źró dłach pó l elektromagnetycznych. 2. Ochrona zasobó w wodnych. 3. Rozwijanie systemu gospodarki odpadami. 4. Przeciwdziałanie wyste powaniu i minimalizowanie skutkó w negatywnych zjawisk atmosferycznych, geodynamicznych i awarii przemysłowych. 5. Regionalna polityka energetyczna. 6. Ochrona i zachowanie środowiska przyrodniczego. 7. Wsparcie systemu zarza dzania bezpieczeń stwem publicznym. 8. Edukacja ekologiczna, kształtowanie i promocja postaw w zakresie ochrony środowiska i bezpieczeń stwa publicznego oraz usprawnienie mechanizmó w administracyjno-prawnych i ekonomicznych. Pod poje ciem „poprawa bezpieczeń stwa ekologicznego” rozumie sie trwały proces zmierzaja cy do osia gnie cia dobrego stanu ekologicznego. Analizuja c uwarunkowania zewne trzne jak i wewne trzne, w tym stan środowiska, wśró d przedsie wzie ć maja cych istotny wpływ na poprawe stanu środowiska przyje to naste puja ce priorytety ekologiczne na najbliz sze lata: • poprawa stanu powietrza, • poprawa stanu wó d i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochrona przed powodzia , • uporza dkowanie gospodarki odpadami. Cele te i priorytety znajd ą odzwierciedlenie w „Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022.”

Strona 12 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

2.3. Strategia Rozwoju Wojewó dztwa Małopolskiego na lata 2011– 2020 - Małopolskie 2020 Strategia Rozwoju Wojewó dztwa Małopolskiego na lata 2011–2020 została przyje ta uchwała Nr. XII/183/11 Sejmiku Wojewó dztwa Małopolskiego z dnia 26 wrześ nia 2011 roku. Strategia okre śla cele i kierunki interwencji polityki rozwoju, prowadzonej w przestrzeni regionalnej. Jest ona podstawowym i najwaz niejszym dokumentem samorza du wojewó dztwa, okreś laja cym obszary. Jednym z kierunkó w polityki rozwoju, który b ędzie wzi ęty w szczególno ści pod uwag ę w trakcie opracowywania niniejszego „ Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015- 2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” jest: „Poprawa bezpieczeń stwa ekologicznego oraz zasobó w środowiska dla rozwoju Małopolski”.

2.4. Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata 2014-2020 Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata 2009-2015 została przyj ęta przez Rade Powiatu Wadowickiego uchwała nr XXVIII/195/09 z dnia 18 czerwca 2009 r. W 2013 roku przyst ąpiono do opracowania jej aktualizacji, która jako dokument pn.: „Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata 2015-2020” została przyj ęta uchwał ą nr XLI/496/2014 Rady Powiatu w Wadowicach dnia 3 listopada 2014 roku. Aktualizacja “Strategii…” jest odpowiedzia na zmiany społeczno-gospodarcze, zachodza ce zarówno w powiecie, jak i w jego otoczeniu. Wynika tez z koniecznoś ci dostosowania dokumentu do regulacji strategicznych szczebla regionalnego i krajowego, zwłaszcza ujednolicenia horyzontu czasowego Strategii z okresem nowego programowania Unii Europejskiej. Posiadanie aktualnego dokumentu strategicznego umoz liwi równiez skuteczniejsze aplikowanie o środki zewne trzne, m.in. na realizacje inwestycji. 1

Misja ̨ powiatu wadowickiego jest: Zrównowaz onẏ rozwój społeczno-gospodarczy powiatu wadowickiego jako atrakcyjnego i bezpiecznego miejsca zamieszkania, pracy, edukacji, inwestowania i wypoczynku w przyjaznym środowisku. Wizja powiatu wadowickiego brzmi: Powiat Wadowicki przyjaznym miejscem do zamieszkania, pracy i spe dzania wolnego czasu.

W ramach misji i wizji wyznaczono cele strategiczne i operacyjne: Obszar I: Wiedza, kapitał ludzki i współpraca mieszkań ców Cel strategiczny: Powiat wadowicki regionem opartym na wiedzy, aktywnoś ci zawodowej i przedsie biorczoś ci mieszkań ców Cel operacyjny: Łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizacja zawodowa uwzgle dniaja ca zmiany na lokalnym rynku pracy Cel operacyjny: Wysoka jakość edukacji ponadgimnazjalnej, dostosowanej do potrzeb zmieniaja cego sie rynku pracy Cel operacyjny: Pobudzenie aktywnoś ci społecznej mieszkań ców powiatu Cel operacyjny: Wsparcie dział ań na rzecz rozwoju przedsie biorczoś ci na terenie powiatu

1 Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata 2015-2020 przyj ęta uchwał ą nr XLI/496/2014 Rady Powiatu w Wadowicach dnia 3 listopada 2014 roku

Strona 13 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

wadowickiego

Obszar II: Turystyka, potencjał dziedzictwa regionalnego i kultury Cel strategiczny: Stworzenie kompleksowej oferty spe dzania wolnego czasu w powiecie wadowickim Cel operacyjny: Wspieranie rozwoju infrastruktury podnosza cej atrakcyjność turystyczna regionu Cel operacyjny: Opracowanie spójnej wizji promocji powiatu

Obszar III: Doste pność̨ komunikacyjna i teleinformatyczna Cel strategiczny: Poprawa infrastruktury komunikacyjnej i teleinformatycznej jako czynnik sprzyjaja cy integralnoś ci i konkurencyjnoś ci powiatu wadowickiego Cel operacyjny: Zwie kszenie doste pnoś ci komunikacyjnej powiatu wadowickiego Cel operacyjny: Zwie kszenie doste pnoś ci oraz jakoś ci zasobów i usług udoste pnianych droga elektroniczna , szczególnie w obszarach kluczowych dla obywateli i przedsie biorców

Obszar IV: Rolnictwo i gospodarowanie nieruchomoś ciami powiatu Cel strategiczny: Poprawa warunków z ycia mieszkań ców terenów wiejskich i utrzymanie w dobrym stanie nieruchomoś ci stanowia cych mienie powiatu wadowickiego Cel operacyjny: Zwie kszenie zatrudnienia w sektorze pozarolniczym z wykorzystaniem infrastruktury i potencjału terenów wiejskich Cel operacyjny: Wzrost konkurencyjnoś ci i produktywnoś ci gospodarstw powiatu wadowickiego

Obszar V: Bezpieczeń stwo mieszkań ców i goś ci Cel strategiczny: Powiat wadowicki miejscem bezpiecznym dla mieszkań ców i goś ci Cel operacyjny: Wsparcie systemu zarza dzania bezpieczeń stwem w powiecie Cel operacyjny: Poprawa doste pnoś ci i jakoś ci usług zdrowotnych Cel operacyjny: Integracja społeczna osób niepełnosprawnych i zagroz onych wykluczeniem Cel operacyjny: Poprawa stanu środowiska naturalnego

Niniejszy Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów b ędzie opierał si ę głównie na celu strategicznymi dotycz ącym ochrony środowiska, w zwi ązku z tym b ędzie spójny z powy Ŝszymi celami operacyjnymi oraz poni Ŝszymi kierunkami działa ń: • Realizacja programu ochrony środowiska dla powiatu wadowickiego, • Wdraz anie projektów z zastosowaniem odnawialnych i alternatywnych źródeł energii, • Edukacja ekologiczna i propagowanie dział ań ekologicznych wś ród mieszkań ców powiatu.

2.5. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wadowickiego wersja robocza Starosta Wadowicki w 2004 roku przygotował dokument pn. „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wadowickiego i Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Wadowickiego”, który został przyj ęty Uchwał ą Rady Powiatu Wadowickiego Nr XVII/93/04 z dnia 29 marca 2004 roku, nast ępnie w 2009 roku opracowano projekt aktualizacji programu pn.: „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wadowickiego na lata 2009-2016”. Projekt ten został pozytywnie zaopiniowany przez Zarz ąd Województwa Małopolskiego, ale nie został przyj ęty uchwał ą Powiatu Wadowickiego, w zwi ązku z tym nie jest dokumentem oficjalnym.

Strona 14 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Aktualnie jest w trakcie opracowywania „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Wadowickiego na lata 2014-2020”, jest to dokument w trakcie ustale ń i konsultacji i w chwili obecnej ma status projektu. W zwi ązku z tym i Ŝ przyj ęty w 2004 roku „Program…” jest nieaktualny w niniejszym „Programie…. dla Gminy Andrychów…” wzi ęto pod uwag ę cele strategiczne zapisane w projekcie „Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Wadowickiego na lata 2014-2020”. S ą to: 1. Poprawa jakoś ci powietrza, ochrona przed hałasem oraz zapewnienie informacji o źró dłach pó l elektromagnetycznych, a. Sukcesywna redukcja niskiej emisji zanieczyszcze ń do powietrza zwłaszcza pochodz ących z systemów indywidualnego ogrzewania mieszka ń, b. Realizacja Gminnych programów ograniczania niskiej emisji, c. Modernizacja układów technologicznych i wprowadzania najlepszych dost ępnych technik produkcji i spalania paliw w celu spełnienia przepisów unijnych w zakresie emisji przemysłowych oraz systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych, d. Stosowanie zabezpiecze ń akustycznych, e. Upowszechnianie informacji o lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego, f. Ograniczenie zanieczyszcze ń przedostaj ących si ę do wód podziemnych, powierzchniowych i gleb, 2. Ochrona zasobó w wodnych, a. Porz ądkowanie gospodarki wodno – ściekowej, b. Utrzymanie i rozbudowa systemów zaopatrzenia w wod ę i optymalizacji zu Ŝycia wody, 3. Rozwijanie systemu gospodarki odpadami, a. Zapobieganie powstawania odpadów i przygotowanie ich do ponownego u Ŝycia, b. Intensyfikacja odzysku, w tym odzysku energetycznego oraz ograniczenie ilo ści składowanych odpadów i likwidacja zjawiska nielegalnego składowania odpadów, c. Budowa gminnych punktów zbierania selektywnego odpadów, 4. Przeciwdziałanie wyste powaniu i minimalizowanie skutkó w negatywnych zjawisk atmosferycznych, geodynamicznych i awarii przemysłowych, a. Wła ściwe zagospodarowanie terenów zagro Ŝonych powodzi ą i susz ą hydrologiczn ą z uwzgl ędnieniem wymaga ń dotycz ących oceny zagro Ŝenia i ryzyka powodziowego, b. Zwi ększenie retencyjno ści zlewni oraz efektywno ści urz ądze ń zabezpieczenia przeciwpowodziowego, w tym realizacja innych dokumentów planistycznych w zakresie gospodarki wodnej, c. Obni Ŝenie zagro Ŝenia powodziowego w układzie zlewniowym, d. Współdziałanie z administracj ą rz ądow ą i s ąsiednimi samorz ądami w celu realizacji kompleksowego systemu ochrony przed powodzi ą, e. Identyfikacja osuwisk i terenów zagro Ŝonych ruchami masowymi, wprowadzenie systemu monitoringu, wła ściwe zabezpieczanie i zagospodarowanie terenów osuwiskowych i terenów o predyspozycjach osuwiskowych, 5. Regionalna polityka energetyczna, 6. Ochrona i zachowanie środowiska przyrodniczego, a. Ochrona bioró Ŝnorodno ści biologicznej oraz zapewnienie ci ągło ści istnienia gatunków i stabilno ści ekosystemów poprzez zrównowa Ŝone u Ŝytkowanie jej elementów, b. Przywracanie do stanu wła ściwego zasobów i składników przyrody, c. Propagowanie idei ochrony przyrody poprzez wzmocnienie potencjału turystycznego na obszarach chronionych, d. Popularyzacja idei ochrony przyrody,

Strona 15 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

7. Wsparcie systemu zarza dzania bezpieczeń stwem publicznym, a. Kształtowanie i promocja postaw wła ściwych w odniesieniu do sytuacji kryzysowych, 8. Edukacja ekologiczna, kształtowanie i promocja postaw w zakresie ochrony środowiska i bezpieczeń stwa publicznego oraz usprawnienie mechanizmó w administracyjno-prawnych i ekonomicznych, a. Edukacja oraz kształtowanie postaw pro-środowiskowych, b. Usprawnienie mechanizmów administracyjno-prawnych. Cele te zostan ą uwzgl ędnione w niniejszym „ Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022 ” .

2.6. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów Obecnie obowi ązuj ącym Programem Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów jest opracowany w 2004 roku i przyj ęty uchwał ą nr XXII-198-04 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 24 czerwca 2004 r. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów. Główne cele wymienione do realizacji w latach 2004-2007 oraz cele długoterminowe 2008 - 2011 to: C 1. Poprawa jakoś ci powietrza atmosferycznego Priorytety ekologiczne: P. 1. Ograniczenie niskiej emisji P. 2. Minimalizacja ucia z liwoś ci od transportu kołowego P. 3. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym P. 4. Ograniczenie emisji przemysłowych (niska i wysoka)

C 2. Racjonalna gospodarka wodna Priorytety ekologiczne: P 1. Ochrona przeciwpowodziowa P 2. Realizacja kompleksowych inwestycji w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej (ograniczenie zrzutów ścieków do cieków i zbiorników) P 3. Poprawa jakoś ci wody pitnej P 4. Regulacja stosunków wodnych na terenie gminy

C 3. Poprawa jakoś ci gleb, ochrona powierzchni i kopalin Priorytety ekologiczne: P 1. Ochrona wierzchniej warstwy gleb P 2. Przywrócenie wartoś ci uz ytkowych gleb P 3. Racjonalna gospodarka rolna P 4. Racjonalna gospodarka kopalinami

C 4. Zmniejszenie ucia z̨ liwoṥ ci hałasu Priorytety ekologiczne: P. 1. Ograniczenie ucia z liwoś ci hałasu przemysłowego i pochodza cego od cia gów komunikacyjnych P. 2. Ograniczenie emisji hałasu z innych źródeł (punktowych)

C 5. Zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych Priorytety ekologiczne: P. 1. Ochrona i renaturalizacja ekosystemów P. 2. Ochrona elementów przyrody oz ywionej i nieoz ywionej

Strona 16 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

P. 3. Zwie kszenie powierzchni biologicznie czynnych

C 6. Racjonalna gospodarka odpadami Priorytety ekologiczne: P. 1. Likwidacja składowisk odpadów (w tym dzikich) i utrzymanie czysto ści P. 2. Rozwój selektywnej zbiórki odpadów P. 3. Ograniczenie iloś ci odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów komunalnych P. 4. Wdraz anie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi

C 7. Zagospodarowanie terenów antropogenicznych Priorytety ekologiczne: P. 1. Rekultywacja terenów P. 2. Tworzenie parków, terenów zielonych i miejsc wypoczynkowo-rekreacyjnych P. 3. Inne moz liwoś ci zagospodarowania terenów antropogenicznych

C 8. Monitoring środowiska i przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagroz enioṁ środowiska Priorytety ekologiczne: P 1. Kolizje drogowe, poz ary, powodzie P 2. Monitoring środowiska

C 9. Edukacja ekologiczna Priorytety ekologiczne: P. 1. Prowadzenie zaje ć dydaktycznych w szkołach P. 2. Organizacja pozaszkolnych oś rodków i elementów edukacji ekologicznej 2.

2.7. Strategia Rozwoju Gminy Andrychów na lata 2014-2020 Obowi ązuj ącym obecnie dokumentem jest „Strategia Rozwoju Gminy Andrychów na lata 2014-2020” przyj ęta Uchwał ą Nr XLVII-443-14 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 29 maja 2014 roku. W ramach „Strategii…” wyznaczono wizj ę przyszło ściow ą Gminy oraz misj ę do spełnienia w latach 2014-2020. WIZJA „GMINA ANDRYCHÓW 2020” W 2020 roku Gmina Andrychów w pełni korzysta ze swojego połoz enia wzgle dem aglomeracji krakowskiej i gó rnoś la skiej, dzie ki znacznej poprawie zewne trznej doste pnoś ci komunikacyjnej. Przemysł czasu wolnego stał sie istotnym sektorem lokalnej gospodarki. Rozwine ły sie konkurencyjne i innowacyjne branz e gospodarcze w nowoczesnych strefach aktywnoś ci inwestycyjnej, generuja c nowe miejsca pracy. Wysoka jakość ś rodowiska naturalnego oraz doskonalenie usług publicznych przynosi korzyś ci w postaci zwie kszenia standardów z ycia i poprawy wskaź ników demograficznych. MISJA ROZWOJU GMINY ANDRYCHÓW Nasza misja jest wspieranie rozwoju gospodarczego, społecznego oraz przestrzennego Gminy Andrychów w partnerstwie z sektorem biznesowym i pozarza dowym. Chcemy wspólnie kreować wizerunek Gminy Andrychów jako miejsca przyjaznego do z ycia, prowadzenia dział alnoś ci gospodarczej i odpoczynku.

2 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów, Cele, priorytety i zadania środowiskowe Gminy Andrychów , 2014

Strona 17 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

W ramach Wizji i Misji wyznaczono kluczowe obszary rozwojowe, OBSZAR 1. GOSPODARKA, EDUKACJA I RYNEK PRACY; OBSZAR 2. ZEWNE TRZNA I WEWNE TRZNA DOSTE PNOŚĆ KOMUNIKACYJNA; Cel operacyjny III.1 Zwie kszenie doste pnoś ci do usług edukacyjnych na wysokim poziomie Cel operacyjny III.2 Rozwój oferty kulturalnej Cel operacyjny III.3 Poprawa stanu środowiska naturalnego • Promocja postaw ekologicznych, • Rozbudowa systemu kanalizacyjnego, • Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach o rozproszonej zabudowie, • Rozbudowa i modernizacja gminnej sieci wodocia gowej, • Wspieranie dział ań zmierzaja cych do wykorzystania OZE, • Zinwentaryzowanie i zlikwidowanie dzikich wysypisk śmieci, • Doskonalenie systemu gospodarki odpadami na terenie Gminy Andrychów, • Kontynuowanie rekultywacji składowiska odpadów, • Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczej, • Termomodernizacja obiektów gminnych, • Opracowanie i realizacja Programu Ograniczenia Niskiej Emisji, • Zabezpieczenie doste pu do wody na terenie gminy. OBSZAR 3. KAPITAŁ SPOŁECZNY I JAKOŚĆ ZYCIA; OBSZAR 4. ROZWÓJ PRZEMYSŁÓW CZASU WOLNEGO; OBSZAR 5. NOWOCZESNE ZARZA DZANIE. 3

W ramach jednego z nich (Zewn ętrzna i wewn ętrzna dost ępno ść komunikacyjna) wyznaczono cel operacyjny zwi ązany ści śle z ochrona środowiska oraz w ramach niego kierunki zada ń wyszczególnione powy Ŝej. „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022 ” b ędzie uwzgl ędniał cele dotycz ące przeze wszystkim ochrony środowiska zawarte w „Strategii Rozwoju Gminy Andrychów na lata 2014-2020”.

3 Strategia Rozwoju Gminy Andrychów na lata 2014-2020, 2014

Strona 18 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

3. Ogólna charakterystyka gminy Andrychów

3.1. Poło Ŝenie Gmina Andrychów jest gmina miejsko-wiejsk ą poło Ŝon ą w zachodniej cze ś ci województwa małopolskiego, w powiecie wadowickim. Siedziba władz Gminy jest miasto Andrychów, b ędące tak Ŝe o środkiem gospodarczym. Gmina Andrychów graniczy: • od północy z gmina wiejska Wieprz nale Ŝą cą do powiatu wadowickiego, • od wschodu z gmina miejsko-wiejska Wadowice nale Ŝą cą do powiatu wadowickiego oraz z gminami wiejskimi Zembrzyce i Stryszawa nale Ŝą cymi do powiatu suskiego, • od południa z gmina wiejska Ślemie ń oraz gmin ą wiejsk ą Ł ękawica nale Ŝą cymi do powiatu Ŝywieckiego województwa śląskiego, • od południowego zachodu z gmina wiejska Por ąbka nale Ŝą cą do powiatu bielskiego, • od zachodu z gmina miejsko-wiejska Ke ty nale Ŝą cą do powiatu o świ ęcimskiego.

Rysunek 2 Poło Ŝenie Gminy Andrychów na tle powiatu wadowickiego i województwa małopolskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie mapy zamieszczonej na stronie internetowej http://krakow.stat.gov.pl/vademecum/vademecum_malopolskie/portrety_gmin/powiat_wadowicki/Andrychów.pdf

Gmina Andrychów poło Ŝona jest dorzeczu potoku Wieprzówki przecinaj ącej gmin ę od południa na północ, u podnó Ŝy Pa ńskiej Góry. Miasto Andrychów zlokalizowane jest w odległo ści ok. 13 km od Wadowic, 26 km od granic Bielska- Białej, 26 km od O świ ęcimia, 58 km od Krakowa i 66 km od Katowic. W odległo ści około 63 km poło Ŝony jest Cieszyn, w którym znajduje sie najwi ększe przej ście graniczne południowej Polski. Gmina Andrychów zajmuje obszar 100,43 km 2, w tym miasto zajmuje powierzchnie 10,36 km 2, a tereny wiejskie – 90,07 km 2. Północn ą cz ęś ci ą gminy jest miasto Andrychów, które otoczone jest od zachodu, południa i wschodu terenami wiejskimi. W skład Gminy Andrychów wchodzi miasto Andrychów oraz 8 sołectw: • Brzezinka, • Inwałd, • Roczyny,

Strona 19 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• Rzyki, • Sułkowice Bol ęcina, • Sułkowice Ł ęg, • Targanice • Zagórnik.

Rysunek 3 Podział administracyjny gminy Andrychów Źródło: informator turystyczny Gminy Andrychów

Rysunek 4 Sie ć drogowa na terenie Gminy Andrychów Źródło: Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata 2014-2020

Przez północn ą cz ęść gminy Andrychów przebiega droga krajowa 52 z Bielska Białej w stron ę Krakowa. Droga ta krzy Ŝuje si ę w Andrychowie z przecinaj ącą gmin ę Andrychów drog ą 781 ł ącz ącą Zator z Ł ękawic ą poprzez Przeł ęcz Kociersk ą.

Strona 20 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Duz a szansa dla gminy Andrychów oraz całego powiatu wadowickiego, be dzie budowa Beskidzkiej Drogi Integracyjnej. Prace przygotowawcze do realizacji tej inwestycji juz trwaja , powstało studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowe, jednak z uwagi na czas potrzebny do realizacji tak wielkiej inwestycji, nalez y da z yć do tworzenia innych, alternatywnych poła czeń z Krakowem. 4 Aktualnie planowane jest przej ście przez północn ą cz ęść gminy od strony K ęt w stron ę Wadowic oraz w kierunku Zatora . Komunikacj ę miejsk ą zapewnia Mi ędzygminny Zakład Komunikacyjny Andrychów-Kęty-Por ąbka, która prowadzi działalno ść przewozow ą osób na terenie miasta i gmin Andrychów, Kęty oraz Por ąbka. Obecnie istnieje 18 linii, w tym 6 linii na terenie miasta. Komunikacja pasa Ŝerska miasta Andrychów w kierunku Bielska-Białej i Krakowa jest na dobrym poziomie, w obu kierunkach kursuj ą autobusy m.in. PKS, ComfortBus, InterPalm, Janiso. Średnio kursy odbywaj ą si ę co godzin ę, a w godzinach najwi ększego zapotrzebowania nawet co 15-20 minut. Przez północn ą cz ęść gminy przebiega zelektryfikowana jednotorowa linia kolejowa nr 117 Kalwaria Zebrzydowska-Bielsko-Biała. Według ogłoszonego w lutym 2013 roku przez PKP Polskie Linie Kolejowe SA planu optymalizacji sieci kolejowej w Polsce planowane było wstrzymanie ruchu pocia gów na dwóch tysia cach linii kolejowych w tym na linii 117 przebiegaja cej przez gmine Andrychów. Planowano modernizacje linii, jednak szacunkowe koszty wyniosły od 92 do 209 milionów. W zwi ązku z tym po licznych protestach oraz apelach mieszkań ców gmin przez które przebiega linia 117, a tak Ŝe lokalnych władz i posłów, spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. zmieniła decyzje i linia ta nie została zawieszona. W 2013 roku przeprowadzono niezbe dne prace remontowe linii.

3.2. Ukształtowanie terenu i budowa geologiczna Obszar gminy Andrychów lez y w brzez nej, północnej cze ś ci Karpat Zachodnich. Na północ i zachód od Andrychowa rozpoś ciera sie fragment Pogórza Śla skiego. Jest to lekko pofalowana, łagodnie opadaja ca ku północy powierzchnia, porozcinana licznymi dolinkami oraz główna dolina Wieprzówki, dziela ca ten obszar na dział Andrychowa – cze ść zachodnia i dział Wadowic – cze ść wschodnia. Miasto Andrychów ulokowane jest na orograficznej granicy Karpat Zachodnich, w strefie doliny Wieprzówki i na jej zboczach. Na południe i południowy wschód od miasta stromo wznosza sie północne stoki Beskidu Małego, be da cego wschodnim fragmentem Beskidów Morawsko –Ś la skich. Obszar ten wznosi sie od ok. 400 m npm – u podstawy gór, do 700 – 930 m npm – na grzbiecie głównym. Czasami na stokach obserwuje sie strome, skaliste nisze wielkich osuwisk i zerw. Rzeź ba Beskidu Małego, podobnie jak całych Karpat, jest wypadkowa dwóch geodynamicznych procesów – wynosza cych ruchów tektonicznych oraz denudacji i erozji rzecznej. Obszar gminy Andrychów lez y na skraju fliszowych Karpat Zachodnich, a jego budowa geologiczna jest typowa dla młodych gór typu płaszczowinowego. Na omawianym obszarze wyste puja dwie główne płaszczowiny: • płaszczowina podś la ska – buduja ca Pogórze, • płaszczowina śla ska – buduja ca Beskid Mały.

4 Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata 2015 – 2020, 2014

Strona 21 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 5 Lokalizacja gminy Andrychów na tle województwa małopolskiego Źródło: http://www.malopolskie.pl, 2014

Pod płaszczowinami wyste puja mioceń skie osady zapadliska podkarpackiego – wewne trznego. W strefie Pogórza, na utworach fliszu karpackiego lub na utworach miocenu, zalega cienka pokrywa czwartorze dowa, a dna dolin wyś cielaja z wiry i mady rzeczne. Płaszczowina podś la ska stanowi najniz sza jednostke strukturalna Karpat fliszowych. Składa sie ona z kilku ponasuwanych na siebie na północy, złuskowanych fałdów, przecie tych uskokiem biegna cym wzdłuz doliny Wieprzówki. Fałdy zbudowane sa z naprzemianległych warstw margli, łupków i piaskowców, wieku kredowego i paleogeń skiego. Sa to osady geosynkliny karpackiej. Mia z szość utworów płaszczowiny podś la skiej jest bardzo zmienna i wynosi od kilkudziesie ciu do ponad 500 metrów. Płaszczowina śla ska buduje Beskid Mały oraz Pogórze Wielickie przylegaja ce bezpoś rednio do Beskidu Makowskiego. Budowa geologiczna jest bardzo skomplikowana. W przekroju składa sie na nia az siedem fałdów, których ja dra zbudowane sa głównie z warstw krośnień skich, powstałych w najmłodszej epoce Karpat – oligocenie. Czołowa cze ść płaszczowiny śla skiej jest najsilniej wydź wignie ta. Pojawiaja sie tutaj utwory kredy dolnej. W zachodniej cze ś ci Karpat zaznacza sie (w obre bie płaszczowiny śla skiej) zróz nicowanie tektoniczne wyz szego pie tra płaszczowiny, zbudowanego z osadów kredy górnej, w stosunku do pie tra niz szego z osadów kredy dolnej. Mia z szość całego kompleksu przekracza 1400 metrów. U czoła płaszczowiny śla skiej lokalnie pojawiaja sie porwiaki tektoniczne okre ślane zwyczajowo jako „skałki andrychowskie”. Zbudowane s ą one z wapieni jurajskich, kredowych i paleogeń skich oraz lokalnie z granitognejsów. Skałki andrychowskie znane sa z kamieniołomu w Inwałdzie, wyste puja na północnym i zachodnim stoku Pań skiej Góry pod Andrychowem. Zapadlisko podkarpackie – wewne trzne (lez a ce pod płaszczowinami) wypełniaja morskie utwory trzeciorze du górnego – miocenu. W oknach tektonicznych, osady te odsłaniaja sie w rejonie Andrychowa i Roczyn. Wykształcone sa one w postaci czarnych iłów z soczewkami piaskowców i zlepień ców. Ich mia z szość na omawianym obszarze wynosi od 100 do 650 m. Pokrywa czwartorze dowa wyste puje w strefie Pogórza i wykształcona jest głównie w postaci kilku i kilkunastometrowej warstwy rumoszy i glin zwietrzelinowych, poniz ej której lokalnie zachowały sie resztki glacjalnych utworów zlodowacenia południowopolskiego. La dolód tego zlodowacenia dotarł do orograficznej granicy Karpat, na wysokość ok. 400 m npm. Świadcza o tym sporadycznie

Strona 22 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

zachowane skały skandynawskie tzw. eratyki. Gliny zwietrzelinowe ku północy przechodza w lessy – utwory pylaste genezy eolicznej. Ich mia z szość wynosi kilka metrów. W dolinach Wieprzówki i Rzyczanki zachowały sie fragmenty wyz szych poziomów tarasowych i stoz ków, zbudowanych ze zwirów karpackich, krytych od góry glinami stokowymi. W wie kszoś ci sa to osady zlodowacenia północnopolskiego. Dna dolin i potoków wypełnione sa z wirami przykrytymi na ogół madami powodziowymi holoceń skiego wieku. Mia z szość tych utworów nie przekracza 2 – 4 metrów, a w dolinach głównych 10 – 15 metrów. Północne stoki Beskidu Małego, zbudowane z piaskowców godulskich, cze sto pokryte sa rumoszem skalnym, który tworzy rodzaj kopalnych gołoborzy, powstałych w peryglacyjnym klimacie zimnych pie ter plejstocenu. 5

3.3. Klimat Gmina Andrychów połoz ona jest, wg podziału klimatycznego R. Gumi ńskiego, w strefie klimatu podkarpackiego. Średnia temperatura powietrza w cia gu roku utrzymuje sie na poziomie 8,5 C. W cia gu roku przewaz aja wiatry z kierunku zachodniego (68%) i wschodniego (25%). Wieloletnia średnia roczna pre dkość wiatru mierzona na posterunku meteorologicznym w Inwałdzie wynosi 2,6 m/s, a na posterunku na Leskowcu (918 m npm.) wynosi 3,8 m/s. Roczna suma opadów utrzymuje si ę w okolicach 900 mm. Liczba dni z pokrywa ś niez na na tym terenie waha sie od 60 do 75.

3.4. Otoczenie społeczno-gospodarcze Gmina Andrychów rozci ąga si ę na powierzchni 100,43 km². Stan ludno ści zameldowanej na terenie gminy według danych na koniec listopada 2014 roku wynosił 43.753 mieszka ńców, co oznacza, Ŝe gęsto ść zaludnienia w gminie wynosi 435 osób na km 2. Na obszarze miasta zamieszkuje około 21.187 osób, a na obszarze wiejskim 22.599 osób. Struktur ę ilo ści mieszka ńców gminy Andrychów w perspektywie czasowej zestawiono na wykresie.

Rysunek 6 Liczba mieszka ńców gminy Andrychów (tereny wiejskie i teren miasta) Źródło: opracowanie własne na postawie www.stat.gov.pl 2014 oraz danych UM Andrychów

Struktura zaludnienia poszczególnych miejscowo ści według danych na listopad 2014 roku przedstawia si ę nast ępuj ąco: • Andrychów – 20.880 mieszka ńców,

5 Program Ochrony Środowiska dla gminy Andrychów, 2004

Strona 23 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• Brzezinka - 719 mieszka ńców, • Inwałd - 3336 mieszka ńców, • Roczyny- 4181 mieszka ńców, • Rzyki - 3187 mieszka ńców, • Sułkowice - 5325 mieszka ńców, • Targanice - 3894 mieszka ńców, • Zagórnik – 2243 mieszka ńców. Jak wynika z wykresu przedstawionego powy Ŝej do 2009 roku liczba mieszka ńców gminy corocznie wzrastała o około 1%, w 2010 roku liczba ludno ści wzrosła o około 900 mieszka ńców. Od tego momentu corocznie nieznacznie spada o około 1-1,5%. Najliczniej zaludnione jest miasto Andrychów, gdzie zaludnienie wynosi aktualnie 2015 mieszka ńców/km 2. Analizuj ąc liczb ę mieszka ńców poszczególnych miejscowo ści w ostatnich latach mo Ŝna stwierdzi ć i Ŝ: • zmniejsza si ę liczba mieszka ńców miasta, • zwi ększa si ę liczba mieszka ńców okolicznych terenów wiejskich, • najwi ększy wzrost liczby ludno ści rok do roku zanotowano w miejscowo ści Sułkowice (około 120 mieszka ńców). Według stanu na koniec 2013 roku ludność w wieku produkcyjnym stanowi około 63,1% całej populacji mieszka ńców gminy, ludno ść w wieku przedprodukcyjnym stanowi około 19,7%, a w wieku poprodukcyjnym około 17,1%. Na wykresie poni Ŝej przedstawiono dane demograficzne dotycz ące liczby urodze ń i zgonów oraz wynikaj ącego tych danych przyrostu naturalnego.

Rysunek 7 Wska źnik przyrostu naturalnego w oparciu o liczb ę urodzin i zgonów Źródło: opracowanie własne na postawie www.stat.gov.pl 2014

Na terenie gminy Andrychów w latach 2006-2013 liczba urodze ń wahała si ę mi ędzy 450 a 522, natomiast liczba zgonów w analogicznych latach oscylowała pomi ędzy 340 a 390. W zwi ązku z tym przyrost naturalny mie ścił si ę w granicach 80-170 (najmniejszy w 2013 roku) i znacz ąco przyczyniał si ę do zwi ększenia liczby mieszka ńców. Na liczb ę ludno ści gminy Andrychów ma tak Ŝe wypływ saldo migracji, które w latach 2006-2013 było ujemne, oznacza to, i Ŝ wi ęcej osób wymeldowuje si ę z terenu gminy ni Ŝ si ę zameldowuje. Niemniej jednak ogólny trend salda migracji jest rosn ący, czyli w kolejnych latach przy aktualnym trendzie mo Ŝe by ć czynnikiem warunkuj ącym (wraz z przyrostem naturalnym) zwi ększanie populacji gminy Andrychów.

Strona 24 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 8 Wska źnik salda migracji na terenie gminy Andrychów Źródło: opracowanie własne na postawie www.stat.gov.pl 2014

Mo Ŝna przyj ąć , i Ŝ w kolejnych latach, je śli trend si ę nie zmieni liczba ludno ści b ędzie na stałym poziomie z niewielkim wzrostem około 1% w skali roku. Trendy demograficzne na terenie gminy Andrychów b ędą zale Ŝeć w głównej mierze od wzrostu przyrostu naturalnego, a tak Ŝe od salda migracji. Na zasobno ść społeczno-ekonomiczn ą gminy du Ŝy wpływ maj ą podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w systemie REGON. Na analizowanym terenie według danych GUS z 30 grudnia 2013 roku, zarejestrowanych było 4273 podmiotów gospodarki narodowej. Pozytywnym zjawiskiem jest rosn ąca liczba podmiotów gospodarczych, co świadczy o rozwoju gospodarczym gminy. Przewa Ŝaj ąca ilo ść firm (98%) funkcjonuje w sektorze prywatnym, s ą to głównie osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą (3393 działalno ści gospodarczych). W tabeli poni Ŝej zestawiono podmioty gospodarki narodowej według sektorów własno ściowych w latach 2004-2013.

Tabela 1 Podmioty gospodarki narodowej według sektorów własno ściowych w latach 2004-2013 zarejestrowane na terenie gminy Andrychów

Podmioty gospodarki narodowej 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

podmioty gospodarki narodowej 3945 3965 3983 4000 4080 4151 4291 4195 4280 4273 ogółem sektor publiczny - ogółem 72 72 70 71 73 72 68 68 69 68 sektor publiczny - pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa 65 64 62 63 65 64 60 60 59 57 bud Ŝetowego sektor publiczny - spółki handlowe 2 3 3 3 2 2 2 2 2 3 sektor publiczny - pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa 2 2 2 2 1 0 0 - - - bud Ŝetowego, gospodarstwa pomocnicze sektor prywatny - ogółem 3873 3893 3913 3929 4007 4079 4223 4127 4211 4205 sektor prywatny - osoby fizyczne prowadz ące działalno ść 3240 3245 3248 3250 3293 3348 3481 3375 3418 3393 gospodarcz ą sektor prywatny - spółki handlowe 154 167 178 174 181 189 193 200 225 240 sektor prywatny - spółki handlowe 24 28 29 28 33 34 33 36 34 37 z udziałem kapitału zagranicznego sektor prywatny - spółdzielnie 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9

Strona 25 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

sektor prywatny - fundacje 0 0 0 0 0 0 0 1 2 2 sektor prywatny - stowarzyszenia 49 52 53 57 57 59 60 62 63 66 i organizacje społeczne Źródło: na postawie www.stat.gov.pl 2014

Do najwie kszych grup branz owych na terenie gminy Andrychów pod wzgle dem liczby przedsie biorstw prywatnych nalez a firmy z kategorii: handel hurtowy i detaliczny, budownictwo, oraz usługi. By zache cić pracodawców do lokowania swych przedsie biorstw w powiecie wadowickim, na andrychowszczyź nie utworzona została w 2007 roku Specjalna Strefa Ekonomiczna Krakowski Park Technologiczny – podstrefa Andrychów, zajmuja ca powierzchnie ok. 14 ha. W listopadzie 2014 roku Miasto zadecydowało o zakupie od firmy Andoria-Mot gruntów przy ul. Przemysłowej w Andrychowie. Aktualnie gmina wnioskuje, za po średnictwem Krakowskiego Parku Technologicznego, o obj ęcie około 20 ha terenów specjaln ą stref ą ekonomiczn ą. „W Andrychowie jest ju Ŝ strefa przemysłowa, ale mog ą w niej inwestowa ć tylko wielkie firmy”. 6 Decyzja zostanie wydana w pierwszym półroczu przyszłego roku. W Andrychowie miałaby powsta ć strefa taka, jak w Zatorze, czyli otwarta na inwestycje małych i średnich firm, oznacza to rozwój gospodarczy i nowe miejsca pracy. 7 Powiat wadowicki charakteryzuje si ę lokalizacj ą okre ślonych bran Ŝ w danych regionach, na andrychowszczyź nie silnie zakorzeniony jest przemysł włókienniczy oraz maszynowy. Na terenie powiatu, w tym gminy Andrychów działa wiele małych przedsie biorstw, nierzadko posiadaja cych wieloletnie tradycje, przekazywane z pokolenia na pokolenie. 8 Na terenie miasta znajduj ą si ę przedsi ębiorstwa takie jak: • Andropol S.A., • Andoria –Mot Sp. z o.o., • WOSANA, • Ogniochron S.A., • SM Logistic Sp. z o.o., • Komplet Plus Sp. z o.o.. W 2009 roku wyprodukowana w Zakładzie Przemysłu Bawełnianego Andropol S.A., antybakteryjna tkanina, zdobyła złoty medal na presti Ŝowym mi ędzynarodowym salonie wynalazków w Genewie. Tkanina przeznaczona dla lekarzy i personelu medycznego ma chroni ć przed przemieszczeniem si ę bakterii. 9 Drug ą wa Ŝną gał ęzi ą gospodarki andrychowskiej jest turystyka i agroturystyka. Pierwsze du Ŝe inwestycje maj ące na celu stworzenie miejscowo ści letniskowej zostały zrealizowane w okresie mi ędzywojennym. Ze wzgl ędu na swoje poło Ŝenie oraz stale rozwijan ą baz ę Andrychów jest jednym z najwa Ŝniejszych o środków turystycznych w regionie Beskidu Małego. Aktualnie w ewidencji Urz ędu Miejskiego na terenie gminy Andrychów aktualnie działaj ących zarejestrowane s ą 24 gospodarstwa agroturystycznych, w chwili obecnej działaj ących jest 19 gospodarstw, do tej liczby nale Ŝałoby doda ć miejsca noclegowe udzielane w domach gospodarzy jako kwatery prywatne. Według danych na koniec pa ździernika 2014 roku z terenu Gminy Andrychów w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Wadowicach zarejestrowanych było 2206 bezrobotnych z czego 1315 stanowiły osoby z wykształceniem zawodowym lub gimnazjalnym. W porównaniu do danych z ko ńca 2013 roku liczba bezrobotnych zmniejszyła si ę o 370 osób.

6 Andrychów, Gospodarka, (red) - 09.10.2014 12:00 Strefa jednak powstanie? S ą zainteresowane firmy.

8 Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata 2015 – 2020, 2014 9 "Tkanina z Andrychowa podbija świat" (pol.). Dziennik Polski, 30 kwietnia 2009

Strona 26 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 9 Liczba osób bezrobotnych z terenu gminy Andrychów zarejestrowanych w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Wadowicach Źródło: Powiatowy Urz ąd Pracy w Wadowicach, 2014

Porównuj ąc te dane do lat poprzednich w 2003 roku liczba bezrobotnych z terenu gminy Andrychów wynosiła 3374 osoby, mo Ŝna stwierdzi ć, i Ŝ ilo ść osób bezrobotnych zmniejszyła si ę w ci ągu 10 lat o około 34%. W 2013 roku pracodawcy zgłosili w Powiatowym Urze dzie Pracy w Wadowicach oraz Filii w Andrychowie ła cznie 2332 wolne miejsca pracy, czyli o 206 wie cej niz w roku 2012 roku. Wś ród zgłaszanych ofert dominowały stanowiska z branz y budowlanej, przemysłu przetwórczego, oraz handlu. 10

3.5. Turystyka i rekreacja Andrychów poło Ŝony jest w kotlinie u podnóz a Beskidu Małego, wokół niego lez y wiele atrakcyjnych szczytów takich jak: • Leskowiec (919 m), • Potrójna (883m), • Złota Górka (757m), • Jawornica (830m), • Gancarz (802m) 11 . Duz ym atutem jest bliskie sa siedztwo Mie dzybrodzia Bialskiego (15 km) gdzie znajduje sie otoczony górami wielki sztuczny zbiornik wodny, pozwalaja cy na uprawianie sportów wodnych (np. zeglarstwa), a takz e Wadowic (10 km). Okolice Leskowca oraz Przeł ęczy Kocierskiej s ą zagospodarowane (znajduje si ę tam infrastruktura turystyczna: hotel, karczma, schronisko, wyci ągi narciarskie itp.). W samym mieś cie miejscem odwiedzanym przez turystów jest rynek w Andrychowie. W 2014 roku zako ńczył si ę remont kapliczki Matki Boskiej Niepokalanego Pocz ęcia w Roczynach. Kapliczka datowana jest na rok 1775 i została wpisana do rejestru zabytków. Jest to kapliczna wykonana z lokalnego piaskowca w stylu pó źnobarokowym. Jest to najstarszy zabytek tego rodzaju w Gminie Andrychów. 12 Baza sportowo-rekreacyjna gminy Andrychów to mi ędzy innym: • stadniny konne (stajnia „Hucuł”),

10 PUP Wadowice, 2014 11 informator turystyczny wydany przez Urz ąd Miejski w Andrychowie 12 Nowiny Andrychowskie, „Roczyny – kapliczka jak nowa” luty, 2014

Strona 27 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• basen k ąpielowy (oddany ponownie do u Ŝytku po modernizacji w 2009), • stadion, korty, • hala sportowa, • ściez ki spacerowe i dydaktyczno-przyrodnicze takie jak Ście Ŝka przyrodnicza Czarny Gro ń, Ście Ŝka przyrodnicza Dolina Wieprzówki, • szlaki turystyczne piesze , • trasy i ścianki wspinaczkowe (Łamana Skała oraz sztuczna ściana wspinaczkowa o wysoko ści 14 metrów, szeroko ści 13,7 metra i przewieszeniu si ęgaj ącym 3,5 metra). Do atrakcji turystycznych nale Ŝy zaliczy ć: • Leskowiec (punkt widokowy), • Gro ń Jana Pawła II, • Pa ńska Góra, • Hrabskie Buty, • rezerwat przyrody Madohora, • rezerwat przyrosy Szeroka, • Jaskinia Komonieckiego, • Przełom Rzyczanki, • Przeł ęcz Kocierska • Sanktuarium Ludziom Gór, • Wzgórze Miłosierdzia.

Na terenie gminy znajduj ą si ę mi ędzy innymi nast ępuj ące szlaki turystyczne: • czerwony z Leskowca przez Potrójn ą do przeł ęczy Kocierskiej (i dalej do Por ąbki). • Ŝółty z Inwałdu na Wapienic ę. • zielony z Andrychowa przez Gancarz na Leskowiec. • zielony z Przeł ęczy Kocierskiej na Trzonke (i dalej do Por ąbki). • czarny z Rzyk Jagódek na przeł ęcz pomi ędzy Leskowcem, a Groniem Jana Pawła II.

Obszar gminy Andrychów cieszy si ę napływem turystów zarówno w sezonie letnim, jak i w zimie. Obiekty narciarskie na terenie gminy Andrychów: • w Rzykach-Praciakach: SKI-Centrum Czarny Gro ń z dwuodcinkowym wyci ągiem talerzykowym o długo ści 1000 m, ró Ŝnicy poziomów 220 m i przepustowo ści 1700 os./godzin ę. W SKI-Centrum znajduj ą si ę nast ępuj ące trasy: o Trasa 1 (700 m, czerwona, na śnie Ŝenie, ratrak, o świetlenie), o Trasa 2 (900 m, niebieska, na śnie Ŝenie, ratrak,), o Trasa 3 (450 m, czerwona, na śnie Ŝenie, ratrak), o Trasa 3a (300 m, czerwona, na śnie Ŝenie, ratrak), o Trasa 4 (450 m niebieska, na śnie Ŝenie, ratrak), o Trasa szkoleniowa dla dzieci (100 m na śnie Ŝenie, ratrak). • na Przeł ęczy Kocierskiej nale Ŝą ce do O środka Konferencyjno-Wypoczynkowego "Hotel & SPA Kocierz" wyci ąg orczykowy o długo ści 100 m oraz drugi o długo ści 300 m. W skład Kompleksu Hotel &SPA Kocierz - Przeł ęcz Kocierska wchodz ą: o Trasa 1 (750 m niebieska na śnie Ŝana, o świetlona), o Trasa 2 (150 m dla dzieci i pocz ątkuj ących, na śnie Ŝana, o świetlona). o Trasa 3 (biegowa o długo ści 500m).

Strona 28 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

W 2009 roku dokonano rozbudowy o środka naciarskiego w Rzykach Praciakach, m.in. o nowoczesny wyci ąg krzesełkowy. Aktualnie Spółka “Czarny Gro ń” stara si ę legalizacj ę zrealizowanej inwestycji. Rozbudowany o środek mo Ŝe da ć prac ę wielu mieszka ńcom gminy Andrychów. O środek w Rzykach Praciakach (m.in. wyci ągi narciarskie) to ju Ŝ teraz jedna z najwi ększych atrakcji turystycznych w regionie. Województwo małopolskie rozpocze ło realizacje projektu pod nazwa : „Koncepcja budowy zintegrowanych sieci tras rowerowych, biegowych oraz narciarskich tras biegowych w Województwie Małopolskim”, w ramach którego samorza d województwa chce wybudować prawie 2000 km tras rowerowych i ponad 300 km tras biegowych. W 2013 roku Gmina Andrychów doł ączyła do koncepcji zintegrowanej sieci tras rowerowych, biegowych i narciarskich tras biegowych w Województwie Małopolskim jako „Wielofunkcyjna trasa rekreacyjna”. Projekt zakłada instalacj ę znaków kierunkowych i tablic informacyjnych, instalacj ę ławeczek, stolików i stojaków na rowery w miejscach odpoczynku. Ich przebieg b ędzie dost ępny poprzez portal rowerowy Traseo.pl. Na terenie gminy organizowane są imprezy sportowe takie jak: • Rajd Zimowy po Ziemi Andrychowskiej, • AndlnO – Andrychowskie Imprezy na Orientacj ę, • Rajdy Rodzinne organizowane przez PTTK, • rajd górski "Dzie ń Papieski", • Puchar Polski we wspinaniu na sztucznej ścianie, • puchar w siatkówce m ęskiej im. Tadeusza Szlagora, • Polonijne Mistrzostwa Świata w siatkówce kobiet i m ęŜ czyzn, • Turnieje Piłki sitkowej, r ęcznej i no Ŝnej. W gminie i bezpoś redniej okolicy w górach znajduje sie kilkadziesi ąt obiektów z miejscami noclegowymi. Na terenie gminy Andrychów funkcjonuja gospodarstwa agroturystyczne. W Stryszowie ma swoja siedzibe Mie dzynarodowa Koalicja dla Ochrony Polskiej Wsi propaguja ca, m.in. wś ród społ ecznoś ci wiejskiej powiatu wadowickiego, prowadzenie dział alnoś ci agroturystycznej oraz produkcje ekologicznej z ywnoś ci. Na terenie Gminy Andrychów w Sułkowicach funkcjonuje Gospodarstwo Pasieczne „Łyso ń”. Firma ta stara si ę budowa ć wiadomo ść konsumenta poprzez promocje zdrowego Ŝywienia, w siedzibie firmy w K ętach organizowane s ą spotkania z przedszkolakami, Dni Otwartych Drzwi poł ączone z konkursami z nagrodami. Ju Ŝ ponad 8000 pszczelarzy korzysta z porad zawartych w dwumiesi ęczniku „Pasieka”. Jednym z wa Ŝniejszych działa ń ekologicznych jest wsparcie ogólnopolskiej akcji „Miód kupujesz – pszczoły ratujesz”. 13 Andrychów jest pre z nym oś rodkiem kulturalnym. Co roku odbywa sie tutaj wiele imprez o zasi ągu ogólnopolskim oraz regionalnym. Organizatorem ich jest Centrum Kultury i Wypoczynku. Andrychów i Wadowice tworza Lokaln ą Grup ę Działania „Wadoviana”, która ma duz e doś wiadczenie w pozyskiwaniu funduszy zewne trznych ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich czy Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Stowarzyszenie to promuje szeroko rozumiane dziedzictwo regionalne i kulture , za jej po średnictwem udzielane jest dofinansowanie udzielane w ramach programów „Odnowa i rozwój wsi” oraz „Rozwój mikroprzedsi ębiorstw”. W powiecie wadowickim w tym na terenie gminy Andrychów działaja liczne Koła Gospodyń Wiejskich, piele gnuja ce tradycje zwia zane z przygotowywaniem potraw regionalnych. Dział alność tego typu organizacji jest szansa na rozwój turystyki kulinarnej regionu. Najnowszymi rozwia zaniami zaproponowanymi przez Urza d Marszałkowski Województwa Małopolskiego sa tez aplikacje na smartfony i tablety. Przykładem moz e być bezpłatna aplikacja

13 Nowiny Andrychowskie, „Ekologia na + - Let`s save the bees!!!”, wrzesie ń 2014

Strona 29 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

mobilna „Małopolska Janowi Pawłowi II”. Zawiera ona informacje, które maja uł atwić pielgrzymom dotarcie do wybranych miejsc, znalezienie noclegu czy restauracji oraz zapoznanie sie z oferta turystyki religijnej Małopolski. Aplikacja powstała z okazji kanonizacji Jana Pawła II i Jana XXIII. Inna aplikacja – „Małopolska Trasa Światowego Dziedzictwa UNESCO” to idealne narze dzie do zapoznania sie z obiektami z listy UNESCO znajduja cymi sie na terenie Małopolski. Opisy zostały urozmaicone zdje ciami, a cał ość uzupełniona jest ciekawymi opisami miejsc spoza listy UNESCO wartych zobaczenia – w tym na terenie gminy Andrychów. Na terenie gminy Andrychów funkcjonuje: • „Park Miniatur” gdzie moz na podziwiać modele najsławniejszych cudów architektonicznych świata, m.in. Świa tynie Akropolu, Koloseum, Krzywa Wiez e w Pizie i inne. • Muzeum Historyczno-Etnograficzne, • Towarzystwo Miło śników Andrychowa zajmuj ące si ę wspieraniem i organizowaniem działa ń zwi ązanych z dziedzictwem kulturowym andrychowszczyzny, • Czarny Gro ń miejsce dla lubi ących aktywny wypoczynek mieszka ńców i turystów, • Park Rozrywki Dinolandia z bogat ą kolekcj ą 50 ró Ŝnej wielko ści prehistorycznych stworze ń, • Mini Zoo „Kucyk” z wieloma gatunkami zwierz ąt domowych oraz dzikich wioska india ńsk ą oraz Parkiem Zabawa dla dzieci, • Basen K ąpielowy, • Hotel&SPA Kocierz, • Pole Paintbolowe „Poligon 86” na wzór poligonu wojskowego wraz z trybunami i strzelnica paintbolow ą, • Warownia Średniowieczna. Województwo małopolskie od 2003 r. prowadzi stały monitoring ruchu turystycznego. W 2013 roku Małopolske odwiedziło 12,6 mln osób (w tym 9,9 mln stanowili odwiedzaja cy krajowi, a 2,7 mln to odwiedzaja cy z zagranicy). Oznacza to, iz liczba odwiedzaja cych region wzrosła w stosunku do roku 2012 o 4,2 %, a wie c utrzymuje sie trend wzrostowy, zapocza tkowany po roku 2009. W ww. badaniach Wadowice wskazywane sa jako jedno z najatrakcyjniejszych miejsc w Małopolsce. Wś ród lokalizacji, w których prowadzono badania, znalazł si ę Park Miniatur w Inwałdzie poło Ŝony na terenie gminy Andrychów 14..

14 Na podstawie "Programu Opieki nad Zabytkami Powiatu Wadowickiego", Starostwo Powiatowe w Wadowicach, 2012

Strona 30 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

4. Diagnoza aktualnego stanu środowiska gminy Andrychów

4.1. Ochrona powietrza 4.1.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś Stworzenie programu ograniczenia niskiej emisji z budynków jednorodzinnych i kotłowni indywidualnych W 2014 r. Gmina Andrychów opracowała Program ograniczenia niskiej emisji, który stanowi Zał ącznik do uchwały nr XLVIII-455-14 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 26 czerwca 2014 r.

Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczej w miarę potrzeb Zadanie to było realizowane w latach 2004 – 2014 przez Elektrociepłownie Andrychów Sp. z o.o. W ramach likwidacji tzw. niskiej emisji wykonano przył ącza ciepła w technologii rur preizolowanych: • do obiektów sportowych w Andrychowie, • wykonanie w ęzłów cieplnych w budynkach gminnych w Andrychowie: Dom Kultury, pawilon handlowo - usługowy ul. Włókniarzy, Biblioteka Miejska ul. Krakowska, była siedziba ZIMK ul. Metalowców, NZOZ VENA ul. Starowiejska, • budowa sieci cieplnej przesyłowej na odcinku od OPS w kierunku kotłowni ZGK przy ul. Metalowców w Andrychowie • do budynków przy Placu Mickiewicza 2 i ul. 1 Maja 1 i 3. Ł ączna długo ść przył ączy to 2 x 310 mb, zakres średnic Dn 40 – Dn 65, • od Elektrociepłowni Andrychów w kierunku ul. Batorego tzw. I etap. długo ść 2 x 1003 mb, zakres średnic od Dn 32 do Dn 250, • przy ulicy Daszy ńskiego oraz przy ulicy Przemysłowej, długo ść odcinków sieci to 80 m. Od 2012 roku trwa modernizacja samej Elektrociepłowni, w tym: • wymiana jednego kotła celem przystosowania go do spalania samej biomasy, • wymiana komina. Budowa nowych sieci cieplnych wraz z przył ączami (głównie w centrum Andrychowa, ulice 1 Maja, Batorego, Krakowska) znacznie przyczyniła si ę do likwidacji tzw. niskiej emisji poprzez likwidacj ę indywidualnych źródeł (pieców w ęglowych) ogrzewaj ących poszczególne mieszkania. Wszystkie przył ącza zostały wykonane w nowoczesnej technologii z rur preizolowanych. Zastosowanie takich materiałów ma znacz ący wpływ na zmniejszenie strat ciepła przy jego przesyłaniu 15 .

Termomodernizacja (w tym wymiana okien) obiektów gminnych i jednostek organizacyjnych gminy Od 2004 r. Gmina Andrychów systematycznie realizuje wymian ę okien w obiektach gminnych. Najwi ększe koszty zwi ązane z wymian ą stolarki okiennej poniesiono w latach 2004 – 2011, ł ącznie około 1 105 000 zł. Pozwoliło to ograniczy ć straty ciepła oraz zu Ŝycie paliwa na potrzeby centralnego ogrzewania i ciepłej wody u Ŝytkowej mi ędzy innymi w budynkach gimnazjów, szkół podstawowych i przedszkoli: Gimnazjum nr 1 w Andrychowie, SP2 w Andrychowie, SP4 w Andrychowie, ZSS w Sułkowicach Bol ęcinie, Gimnazjum nr 2 w Andrychowie, Zespół Szkół w Roczynach, Zespół Szkół Samorz ądowych w Rzykach, Przedszkole Nr 4 w Andrychowie, Przedszkole Nr 2 w Andrychowie, Przedszkole przy Zespole Szkół Samorz ądowych w Targanicach. W celu ograniczenia niskiej emisji Gmina prowadzi prace termomodernizacyjne, której efektem s ą zmodernizowane obiekty publiczne, takie jak: ZSS w Targanicach, ZSS w Roczynach, Przedszkole nr 5 w Andrychowie, Przedszkole nr 3 w Andrychowie. Prace remontowe polegaj ące na działaniach remontowych w badanym okresie realizowano w budynkach:

15 Dane na podstawie informacji uzyskanych od Elektrociepłowni Andrychów Sp. z o.o.

Strona 31 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• Urz ędu Miejskiego w Andrychowie, • OSP Sułkowice-Łęg, Zagórnik, Rzyki, Andrychów, Targanice Dolne, Roczyny, Sułkowice- Bol ęcina, Inwałd, • Zespole Szkół Samorz ądowych w Targanicach, • Zespole Szkół Samorz ądowych w Rzykach, • Zespole Szkół Samorz ądowych w Roczynach, • Zespole Szkół Samorz ądowych w Zagórniku, • Zespole Szkół Samorz ądowych w Roczynach, • Zespole Szkół Samorz ądowych w Sułkowicach-Bol ęcinie, • Zespole Szkół Samorz ądowych w Sułkowicach-Łęg, • Publicznej Szkole Podstawowej Stowarzyszenia Przyjaciół Szkół Katolickich w Brzezince, • Przedszkolu nr 2 w Andrychowie, • Przedszkolu nr 3 w Andrychowie, • Przedszkolu nr 4 w Andrychowie, • Przedszkolu nr 5 w Andrychowie, • Szkole Podstawowej nr 2 w Andrychowie, • Szkole Podstawowej nr 4 w Andrychowie, • Gimnazjum nr 1 w Andrychowie, • Gimnazjum nr 2 w Andrychowie, • Miejskim Domu Kultury w Andrychowie, • Wiejskim Domu Kultury w Targanicach, • Wiejskim Domu Kultury w Inwałdzie • Ośrodku Pomocy Społecznej, • budynkach i lokalach mieszkalnych dla społeczno ści romskiej, • budynku socjalnym przy ulicy Krakowskiej 146A i 107 w Andrychowie, • Domu Wsparcia dla Bezdomnych w Andrychowie.

Wspieranie w skali powiatu systemu zach ęt dla przedsi ęwzi ęć wykorzystuj ących odnawialne źródła energii Ze wzgl ędu na wysokie koszty zwi ązane z wymian ą kotłów na ekologiczne, Gmina Andrychów w latach 2004 – 2014 dofinansowała kotły c.o. zakupionych przez osoby fizyczne. Ł ącznie gmina miała swój udział przy zakupie około 114 szt., w tym: likwidacj ę kotłowni w ęglowych i zainstalowanie ogrzewania gazowego lub zainstalowanie niskoemisyjnych pieców centralnego ogrzewania na paliwo stałe, kominków, oraz baterii słonecznych sprz ęŜ onych z nowym systemem.

Modernizacja dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych 16 Drogi krajowe Za działania zwi ązane z modernizacj ą drogi krajowej nr 52 na terenie gminy Andrychów odpowiedzialna jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Krakowie. W latach 2009-2014 zarz ądca drogi krajowej prowadził prace w ramach których zostały zmodernizowane odcinki drogi krajowej nr 52 na długo ści 7,23 km wraz z chodnikami na długo ści 2,05 km w miejscowo ściach Andrychów i Inwałd. Ł ącznie poniesiono koszty w wysoko ści 21,1 mln zł.

16 Dane na podstawie informacji uzyskanych od zarz ądców dróg na terenie gminy Andrychów

Strona 32 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Drogi wojewódzkie Za działania zwi ązane z modernizacj ą drogi wojewódzkiej na terenie gminy Andrychów odpowiedzialny jest Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Krakowie. W latach 2009 – 2014 zarz ądca drogi wojewódzkiej prowadził prace w ramach których zostały zmodernizowane nast ępuj ące odcinki drogi: • budowa chodnika wraz z kanalizacj ą deszczow ą oraz budow ą dwóch zatok autobusowych w ci ągu drogi wojewódzkiej nr 781 – ul. Beskidzka w miejscowo ści Sułkowice i Targanice, • „Budowa Lokalnej Obwodnicy Andrychowa, etap II, podetap II.1: od ul. Stefana Batorego do ul. Biała Droga – budowa ronda na skrzy Ŝowaniu z drog ą wojewódzk ą w km 36+305”. W ramach zadania „Realizacja tzw. małej obwodnicy wraz z mostem w Andrychowie” w 2011 r. rozpocz ęto realizacj ę zadania pn.: „Budowa Lokalnej Obwodnicy Andrychowa, etap II, podetap II.1: od ul. Stefana Batorego do ul. Biała Droga”. Ł ączny odcinek Budowy LOA – etap II, o którym mowa wy Ŝej to ok. 1 km. Realizacja powy Ŝszego zadania odbywa si ę przy udziale środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 – 2013 O ś. Priorytetowa 4 Infrastruktura dla rozwoju gospodarczego Działanie 4.3. Tworzenie i rozwój stref aktywno ści gospodarczej, Schemat B: Strefy aktywno ści gospodarczej o powierzchni powy Ŝej 20 ha. Nazwa projektu w ramach którego realizowane jest przedmiotowe zadania to: „Rozbudowa strefy poprzez stworzenie wewn ętrznego układu komunikacyjnego andrychowskiej podstrefy Krakowskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej”. Drogi powiatowe Za działania zwi ązane z modernizacj ą dróg powiatowych na terenie gminy Andrychów odpowiedzialny jest Starostwo Powiatowe w Wadowicach, Wydział Dróg Powiatowych . W latach 2009 – 2014 zarz ądca dróg prowadził prace w ramach których zostały zmodernizowane nast ępuj ące odcinki drogi: • przebudowa ul. Tkackiej w Andrychowie, • przebudowa ul. Starowiejskiej – dotacja, • przebudowa drogi Czaniec - Andrychów – dotacja, • przebudowa ul. Lenartowicza, • przebudowa drogi powiatowej Sułkowice - Brzezinka - Roczyny, ul. Daszy ńskiego w Andrychowie, chodnika w ci ągu drogi Andrychów - Rzyki - Jagódki w m. Rzyki, • przebudowa skrzy Ŝowania ulic Garncarskiej, Daszy ńskiego, D ąbrowskiego, Wietrznego w Andrychowie na skrzy Ŝowanie typu rondo, • budowa chodnika w ci ągu drogi powiatowej 1742 K - ul. Bielska w Roczynach, • przebudowa drogi oraz budowa chodnika przy drodze powiatowej Nr 1741K - ul. świrki i Wigury w Andrychowie - etap I oraz etap II, • przebudowy drogi powiatowej 1756K w Andrychowie, Łącznie na modernizacje i budow ę dróg powiatowych na terenie gminy Andrychów poniesiono koszt w wysoko ści około 10 mln zł. Nale Ŝy podkre śli ć, i Ŝ były to środki pochodz ące zarówno z bud Ŝetu powiatu jak i gminy. Drogi gminne W latach 2004 – 2014 gmina Andrychów realizowała systematycznie zadania zwi ązane z modernizacj ą i budow ą dróg gminnych. Cz ęsto inwestycje były wymuszone przez zniszczenia spowodowane przez powód ź, dlatego cz ęść dróg gminnych była remontowana w ramach usuwania kl ęsk Ŝywiołowych i dofinansowana przez Ministerstwo Spraw Wewn ętrznych i Administracji Biuro ds. Usuwania Skutków Kl ęsk śywiołowych w Krakowie. Nale Ŝy tu wymieni ć przede wszystkim remont mostów na ł ączn ą kwot ę około 2,3 mln zł, w tym mosty: • ul. Głowackiego w Andrychowie, • ul. Dobra w Targanicach, • ul. nad Potokiem w Targanicach, • ul. Floria ńska w Targanicach,

Strona 33 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• ul. Mostowa w Sułkowicach Łęgu, • ul. Solakiewicza w Zagórniku, oraz remonty popowodziowe zniszczonych dróg na kwotę około 5 mln zł, w tym: • przebudowa ul. Jodłowej w Targanicach, • przebudowa ul. Kochanowskiego oraz ul. Ko ściuszki w Andrychowie, • przebudowa ul. Konstytucji 3 Maja w Andrychowie, • przebudowa ul. Solidarno ści w Andrychowie, • odbudowa infrastruktury drogowo - mostowej na os. Polaki – Kierczaki oraz ul. Środkowa w Roczynach i ul. Go ścinna w Inwałdzie, • odbudow ę drogi gminnej na os. Hulakówka w Zagórniku, Szereg inwestycji drogowych gmina realizuje równie Ŝ na pozostałych odcinkach dróg gminnych. Na podstawie sprawozda ń z realizacji bud Ŝetu gminy Andrychów policzono, i Ŝ w latach 2004 – 2014 zmodernizowano, przebudowano i wybudowano ł ącznie około 32 km dróg i chodników. Wi ększo ść inwestycji nie byłaby mo Ŝliwa bez pozyskania zewn ętrznego źródła dofinansowania. Dlatego cz ęść inwestycji drogowych na terenie miasta była realizowana w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 – 2013 O ś. Priorytetowa 6 Spójno ść wewn ątrzregionalna Działanie 6.1. Rozwój miast, Schemat A: Projekty realizowane wył ącznie w ramach programów rewitalizacji.

4.1.2. Stan aktualny Do głównych przyczyn zanieczyszcze ń powietrza na terenie gminy Andrychów nale Ŝą : • spalanie paliw w celach grzewczych w kotłowniach i piecach nast ępuj ących obiektów: • Elektrociepłownia „Andrychów” sp. z o.o., • Andrychowska Spółdzielnia Mieszkaniowa (2 źródła), • 17 kotłowni przemysłowych i lokalnych o mocy od 0,10 MW do 2,00 MW, • budynki jednorodzinne, • spalanie etylin i oleju nap ędowego przy trasach komunikacyjnych. Zazwyczaj głównym źródłem zanieczyszcze ń powietrza jest emisja substancji toksycznych pochodz ących z procesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych w celach energetycznych i technologicznych. Poni Ŝej opisano systemy energetyczne znajduj ące si ę na terenie gminy i okre ślono ich wpływ na stan powietrza atmosferycznego. Podstawow ą mas ę zanieczyszcze ń odprowadzanych do atmosfery stanowi dwutlenek w ęgla. Jednak najbardziej uci ąŜ liwe składniki spalin to przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek w ęgla i pył. W mniejszych ilo ściach emitowane s ą równie Ŝ chlorowodór, ró Ŝnego rodzaju w ęglowodory aromatyczne i alifatyczne. Wraz z pyłem emitowane s ą równie Ŝ metale ci ęŜ kie, pierwiastki promieniotwórcze i wielopier ścieniowe w ęglowodory aromatyczne, a w śród nich benzoalfapiren, uznawany za jedn ą z bardziej znacz ących substancji kancerogennych. W pyle zawieszonym ze wzgl ędu na zdolno ść wnikania do układu oddechowego, wyró Ŝnia si ę frakcje o ziarnach: powy Ŝej 10 mikrometrów i pył drobny poni Ŝej 10 mikrometrów (PM10). Ta druga frakcja jest szczególnie niebezpieczna dla człowieka, gdy Ŝ jej cz ąstki s ą ju Ŝ zbyt małe, by mogły zosta ć zatrzymane w naturalnym procesie filtracji oddechowej. Przy spalaniu odpadów z produkcji tworzyw sztucznych opartych na polichlorku winylu do atmosfery mog ą dostawa ć si ę substancje chlorowcopochodne, a w śród nich dioksyny i furany. O wyst ąpieniu zanieczyszcze ń powietrza decyduje ich emisja do atmosfery, natomiast o poziomie w znacznym stopniu wyst ępuj ące warunki meteorologiczne. Przy stałej emisji, zmiany st ęŜ eń zanieczyszcze ń s ą głównie efektem przemieszczania, transformacji i usuwania ich z atmosfery. St ęŜ enie zanieczyszcze ń zale Ŝy równie Ŝ od pory roku. I tak: • sezon zimowy, charakteryzuje si ę zwi ększonym zanieczyszczeniem atmosfery, głównie przez nisk ą emisj ę,

Strona 34 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• sezon letni, charakteryzuje si ę zwi ększonym zanieczyszczeniem atmosfery przez ska Ŝenia wtórne powstałe w reakcjach fotochemicznych. Jako ść powietrza na terenie gminy Andrychów oceniono na podstawie pomiarów i opracowa ń udost ępnionych przez WIO Ś w Krakowie, w tym „Ocena roczna jako ści powietrza na terenie województwa małopolskiego w 2013 roku”. Ocena obejmuje wszystkie substancje, uwzgl ędnione w Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu pod k ątem ochrony zdrowia i ro ślin, dla których okre ślono st ęŜ enia normatywne (dopuszczalne/docelowe/celu długoterminowego). Lista zanieczyszcze ń, jakie nale Ŝy uwzględni ć w ocenie dokonywanej pod k ątem spełnienia kryteriów okre ślonych w celu ochrony zdrowia, obejmuje: dwutlenek siarki SO 2, dwutlenek azotu NO 2, tlenek węgla CO, benzen C 6H6, ozon O 3, pył PM10 pył PM2,5, ołów (Pb) w pyle PM10, arsen(As) w pyle PM10, kadm (Cd) w pyle PM10, nikiel (Ni) w pyle PM10, benzo(a)piren BaP w pyle PM10. Do zanieczyszcze ń, które nale Ŝy uwzgl ędni ć w ocenie dokonywanej pod k ątem spełnienia kryteriów okre ślonych w celu ochrony ro ślin, zalicza si ę: dwutlenek siarki SO 2, tlenki azotu NOx, ozon O 3. Ocena została wykonana w strefach, okre ślonych w rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza. Na terenie województwa małopolskiego dla wszystkich zanieczyszcze ń uwzgl ędnianych w ocenach jako ści powietrza obowi ązuje nast ępuj ący układ stref: • Aglomeracja Krakowska (aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy Ŝej 250 tys.), • miasto Tarnów (miasto o liczbie mieszka ńców powy Ŝej 100 tys.), • strefa małopolska (pozostały obszar województwa, nie wchodz ący w skład aglomeracji i miast powy Ŝej 100 tys. mieszka ńców) Zaliczenie strefy do okre ślonej klasy wi ąŜ e si ę z konieczno ści ą podj ęcia konkretnych działa ń na rzecz poprawy jako ści powietrza lub utrzymania jego jako ści na niezmienionym poziomie. Ocen ę poziomu zanieczyszcze ń powietrza w poszczególnych strefach województwa małopolskiego wykonano w oparciu o wyniki pomiarów prowadzonych w stałych stacjach pomiarowych, automatycznych i manualnych oraz stanowiskach pasywnych. Wszystkie stacje pomiarowe funkcjonowały zgodnie z wojewódzkim programem pa ństwowego monitoringu środowiska.

Rysunek 10 Lokalizacja stacji monitoringu jako ści powietrza działaj ących w ramach PM Ś Źródło: Aneks nr 1 do Programu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2013-2015

Gmina Andrychów nale Ŝy do strefy małopolskiej. Na terenie gminy nie zlokalizowano punktów pomiarowych. Do analizy jako ści powietrza posłu Ŝono si ę wynikami z punktu poło Ŝonego jak najbli Ŝej granic gminy Andrychów, tj. punkt zlokalizowany w Wadowicach, os. Pod Skarp ą.

Strona 35 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Tabela 2 Wykaz stacji monitoringu jako ści powietrza w strefie małopolskiej, z których wyniki wykorzystano w rocznej ocenie jako ści powietrza Substancje Lokalizacja stacji PM10 B(a)P Wadowice, os. Pod Skarp ą (18) 24 24 24 – pomiar manualny, 24-godzinny Źródło: Ocena jako ści powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku, marzec 2014

Klasyfikacja strefy małopolskiej z uwzgl ędnieniem parametrów kryterialnych okre ślonych pod kątem ochrony zdrowia dla:

• SO 2, NO 2, tlenku w ęgla, benzenu, ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni), ozonu (dla strefy małopolskiej) okre ślono jako klas ę A, • PM10, benzo(a)piranu w pyle PM10, pyłu PM2,5 okre ślono jako klas ę C. Klasyfikacja strefy małopolskiej z uwzgl ędnieniem kryteriów okre ślonych w celu ochrony ro ślin dla:

• SO 2, NO x,, ozonu (dla strefy małopolskiej) okre ślono jako klas ę A. W rejonie gminy Andrychów wyst ąpiły w 2013 roku przekroczenia poziomów dopuszczalnych lub docelowych nast ępuj ących substancji: pyłu zawieszonego PM10, B(a)P w pyle zawieszonym PM10 oraz pyłu zawieszonego PM2,5.

Tabela 3 Zestawienie przekrocze ń dopuszczalnego poziomu PM10 – st ęŜ enia średnie 24-godzinne w rejonie gminy Andrychów Percentyl 90,4 z Nazwa strefy Kod strefy Kod/ Nazwa stacji Ilo ść przekrocze ń rocznej serii st ęŜ eń 24-godzinnych

Strefa St ęŜ enia średnie roczne PL1203 małopolska MpWadowiWIOSPSka1805 104 103 Źródło: Ocena jako ści powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku, marzec 2014

Przekroczenia PM10 (24-godzinne) wyst ępuj ą głównie w sezonie zimowym i ich przyczynami s ą: oddziaływanie emisji zwi ązanych z indywidualnym ogrzewaniem budynków (S5), emisji zwi ązanej z ruchem pojazdów w centrum miasta z intensywnym ruchem (S1), oddziaływanie emisji zwi ązanej z ruchem pojazdów na głównej drodze le Ŝą cej w pobli Ŝu stacji (S2), oddziaływanie emisji z zakładów przemysłowych, ciepłowni, elektrowni zlokalizowanych w pobli Ŝu stacji (S3), szczególne lokalne warunki rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń (S14), niekorzystne warunki klimatyczne (S15).

Tabela 4 Zestawienie przypadków przekrocze ń docelowego poziomu bezno( α)piranu – st ęŜ enia średnie roczne w rejonie gminy Andrychów Warto ść Przyczyna wyst ąpienia Nazwa strefy Kod strefy Kod/ Nazwa stacji (ng/m 3) przekroczenia

Strefa St ęŜ enia średnie roczne PL1203 małopolska MpWadowiWIOSPSka1805 10,0 S5, S14, S15 Źródło: Ocena jako ści powietrza w województwie małopolskim w 2013 roku, marzec 2014 Jak wynika z tabeli powy Ŝej st ęŜ enia średnie roczne bezno( α)pirenu wynosz ą 3,3 ng/m 3 przy dopuszczalnym poziomie 1 ng/m 3. Przyczynami stwierdzonych przekrocze ń bezno( α)piranu ( średnio roczne) były: oddziaływanie emisji zwi ązanych z indywidualnym ogrzewaniem budynków (S5), oddziaływanie emisji zwi ązanej z ruchem pojazdów w centrum miasta z intensywnym ruchem (S1),

Strona 36 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

oddziaływanie emisji zwi ązanej z ruchem pojazdów na głównej drodze le Ŝą cej w pobli Ŝu stacji (S2), oddziaływanie emisji z zakładów przemysłowych, ciepłowni elektrowni zlokalizowanych w pobli Ŝu stacji (S3), szczególne lokalne warunki rozprzestrzeniania si ę zanieczyszcze ń (S14), niekorzystne warunki klimatyczne (S15). Wykonana analiza jako ści powietrza w rejonie gminy Andrychów za 2013 rok potwierdziła wyst ępuj ące w poprzednich latach przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów st ęŜ eń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10, co skutkuje kontrolowaniem st ęŜ eń zanieczyszcze ń na obszarach przekrocze ń oraz realizacją wszystkich działa ń okre ślonych w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego opracowanym w 2013 roku i wdro Ŝonym uchwał ą Nr XLII/662/13 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 30.09.2013 roku. W w/w programie zostały wskazane m.in. długookresowe działania naprawcze. Jako główne działanie dla Małopolski wyró Ŝniaj ące si ę du Ŝym efektem ekologicznym oraz efektywno ści ą ekonomiczn ą realizacji jest eliminacja starych niskosprawnych urz ądze ń. Zakres zada ń gminy Andrychów przedstawia si ę nast ępująco: • Ograniczenie emisji powierzchniowej: o Realizacja gminnego programu ograniczenia niskiej emisji (PONE)-eliminacja niskosprawnych urz ądze ń na paliwa stałe, o Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych zapewniaj ąca podł ączenie nowych uŜytkowników, o Rozbudowa sieci gazowych zapewniaj ąca podł ączenie nowych u Ŝytkowników, o Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w celu obni Ŝenia kosztów eksploatacyjnych ogrzewania niskoemisyjnego, o Termomodernizacja budynków i stosowanie budownictwa energooszcz ędnego w budownictwie mieszkaniowym oraz w obiektach u Ŝyteczno ści publicznej, o Wyeliminowanie procederu spalania odpadów w kotłach domowych oraz ograniczenie spalania pozostało ści ro ślinnych z ogrodów. • Ograniczenie emisji z transportu: o Poprawa organizacji ruchu samochodowego w miastach, o Utrzymanie dróg w sposób ograniczaj ący wtórn ą emisj ę zanieczyszcze ń poprzez regularne mycie, remonty i popraw ę stanu nawierzchni dróg, o Rozwój komunikacji rowerowej w miastach. • Inne działania: o Edukacja ekologiczna mieszka ńców, o Spójna polityka na szczeblu lokalnym uwzgl ędniaj ąca priorytety jako ści powietrza, o Poprawa warunków przewietrzania miast i ochrona terenów zielonych.

Strona 37 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 11 Szacunkowy efekt redukcji emisji powierzchniowej pyłu PM10 w gminie Andrychów Źródło: Podsumowanie realizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego w 2013 r.

Jak wynika z rysunku powy Ŝej szacunkowy efekt redukcji emisji powierzchniowej pyłu PM10 na terenie gminy Andrychów jest jednym z najwy Ŝszych. W głównej mierze spowodowane jest to dzi ęki przeprowadzeniu inwestycji zwi ązanych z termomodernizacj ą obiektów, poprawie infrastruktury drogowej, cieplnej oraz gazowej. Efektem realizacji Programu powinno by ć zmniejszenie wielko ści emisji zanieczyszcze ń emitowanych do powietrza, w tym pyłu PM10 o 28,2% i pyłu PM2,5 o 28,1%. Elementem Programu ochrony powietrza jest Plan działa ń krótkoterminowych, który wprowadza 3 stopnie zagro Ŝenia zanieczyszczeniem powietrza: • I stopie ń zagro Ŝenia (kod Ŝółty) o charakterze informacyjnym, • II stopie ń zagro Ŝenia (kod pomara ńczowy) o charakterze informacyjno-ostrzegawczym, • III stopie ń zagro Ŝenia (kod czerwony) o charakterze informacyjno-ostrzegawczym i nakazowym. Wprowadzanie stopni zagro Ŝenia zanieczyszczeniem odbywa si ę we współpracy słu Ŝb Wojewody, Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska i Marszałka Województwa Małopolskiego, a informacje o zagro Ŝeniu zamieszczane s ą na stronie internetowej www.malopolskie.pl/powietrze Nale Ŝy podkre śli ć, Ŝe gmina Andrychów ju Ŝ od roku 2005 realizuje działania zwi ązane z ograniczaniem niskiej emisji z budynków mieszkalnych poprzez udzielanie dotacji do zmiany systemu ogrzewania. W ramach Regulaminu udzielania osobom fizycznym dotacji celowej z bud Ŝetu gminy na dofinansowanie zmiany systemu ogrzewania na proekologiczny budynków mieszkalnych i mieszka ń w Gminie Andrychów dokonano wymian kotłów: • w 2006 roku 56 sztuk, • w 2007 roku 44 sztuki, • w 2009 roku 64 sztuki, • w 2011 roku 12 sztuk, • w 2012 roku 12 sztuk, • w 2013 roku 8 sztuk, • w 2014 roku 11 sztuk.

Strona 38 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Ponadto w 2014 roku dla gminy Andrychów został opracowany Program Ograniczenia Niskiej Emisji i jest pierwszym tego rodzaju dokumentem planistycznym na terenie gminy. Na chwil ę obecn ą program obejmuje okres do 2018 roku. Program ten b ędzie w miar ę potrzeb uaktualniany i weryfikowany w oparciu o monitoring jego realizacji i zmian, zainteresowanie mieszka ńców i tworz ące si ę mo Ŝliwo ści pozyskania środków finansowych.

4.1.3. System gazowniczy Pierwszy etap gazyfikacji gminy Andrychów zrealizowany został na bazie stacji redukcyjnopomiarowej I st. przy ulicy Krakowskiej zasilanej z przebiegaj ącego przez miasto i gmin ę gazoci ągu wysokopr ęŜ nego DN150 relacji O świ ęcim-Kęty-Andrychów. Wybudowany pó źniej gazoci ąg wysokopr ęŜ ny dla zasilania w gaz miasta Wadowice, jako przedłu Ŝenie w/w gazoci ągu, stworzył mo Ŝliwo ść zrealizowania stacji redukcyjnej gazu w Inwałdzie i gazyfikacji pozostałej cz ęś ci gminy Andrychów. Na terenie miasta gazoci ągi wykonane s ą głownie z rur stalowych natomiast na terenie sołectw s ą to w wi ększo ści ruroci ągi wykonane w technologii PE. Łączna długo ść czynnych gazoci ągów (bez przył ączy) na terenie gminy Andrychów wynosi ponad 320 km. Długo ści gazoci ągów oraz ilo ści czynnych przył ączy gazowych na poszczególnych ci śnieniach w latach 2009-2013 zestawiono na poni Ŝszych rysunkach.

Rysunek 12 Zestawienie długo ści sieci gazowej niskiego, średniego, wysokiego ci śnienia na terenie gminy Andrychów w latach 2009-2013 (km) Źródło: GSG Sp. z o.o. Zabrze

Strona 39 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 13 Zestawienie poł ącze ń sieci gazowej niskiego, średniego, wysokiego ci śnienia na terenie gminy Andrychów w latach 2009-2013 (szt.) Źródło: GSG Sp. z o.o. Zabrze

Pod wzgl ędem zu Ŝycia gazu w chwili obecnej gospodarstwa domowe s ą najpowa Ŝniejszym odbiorc ą, zu Ŝywaj ąc w 2013 r. ok. 4,3 mln m 3 gazu, co stanowi 59,3% całkowitej rocznej sprzeda Ŝy. Na drugim miejscu plasuje si ę przemysł – ponad 1,5 mln m 3 (21,7% całkowitej sprzeda Ŝy), a nast ępnie odbiorcy ze sfery usług – ok. 0,9 mln m 3 (12,4%) oraz handel (ok. 0,5 mln m 3 – 6,6%).

Rysunek 14 Sprzeda Ŝ gazu PGNiG w latach 2009-13 na terenie gminy Andrychów (tys. m 3)

Przedstawione dane dotycz ące liczby odbiorców gazu wskazuj ą na niewielki, ale do ść regularny wzrost liczby u Ŝytkowników gazu. Daje si ę równie Ŝ zauwa Ŝyć sukcesywny, chocia Ŝ niewielki wzrost liczby gospodarstw domowych ogrzewaj ących mieszkania za pomoc ą gazu ziemnego sieciowego. Roczne zu Ŝycie gazu w tej grupie odbiorców od roku 2010 posiada tendencj ę na przemian wzrostow ą i malej ącą.

Strona 40 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

4.1.4. System ciepłowniczy Na obszarze miasta Andrychów nie wyst ępuje scentralizowany system ciepłowniczy (istniej ą dwa niezale Ŝne systemy sieci cieplnych), a na obszarze sołectw wchodz ących w skład gminy brak jest zbiorowego zaopatrzenia w ciepło. Potrzeby cieplne gminy Andrychów pokrywane s ą z: • 3 źródeł ciepła pracuj ących na potrzeby niezale Ŝnych od siebie systemów sieci ciepłowniczych. Wła ścicielami tych systemów s ą: Elektrociepłownia „Andrychów” Sp. z o.o. (1 źródło), Andrychowska Spółdzielnia Mieszkaniowa (2 źródła), • 17 zinwentaryzowanych kotłowni przemysłowych i lokalnych o mocy od 0,10 MW do 2,00 MW. Źródła te przewa Ŝnie pokrywaj ą potrzeby własne zakładów, a w przypadku kotłowni lokalnych potrzeby własne obiektów u Ŝyteczno ści publicznej lub budynków mieszkalnych, • szeregu indywidualnych źródeł ciepła o mocy poni Ŝej 0,1 MW. Paliwem wykorzystywanym w wymienionych kotłowniach s ą przede wszystkim gaz ziemny, paliwo stałe (w ęgiel, koks, miał węglowy) oraz biogaz. Procesem ci ągłym w gminie jest modernizacja lokalnych kotłowni w ęglowych, zwi ązana z przej ściem na paliwo niskoemisyjne. Łączna długo ść sieci ciepłowniczych eksploatowanych przez EC Andrychów wynosi, wg stanu na 16 czerwca 2014r., ok. 7 924 mb. Aktualnie Elektrociepłownia Andrychów jest dostawc ą ciepła dla 59 budynków wielomieszkaniowych, 4 budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz licznych zakładów przemysłowych, usługowych i obiektów u Ŝyteczno ści publicznej. Zakład Gospodarki Cieplnej Andrychowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (ASM) jest wła ścicielem i eksploatatorem 2 źródeł ciepła na terenie Andrychowa, które pracuj ą na potrzeby sieci ciepłowniczej zlokalizowanej na terenie Osiedla 200-Lecia, w połnocno-wschodniej cz ęś ci miasta.

4.1.5. Sie ć elektroenergetyczna Główny Punkt Zasilania „GPZ Andrychów” 110/15/6 kV, w Andrychowie znajduje si ę przy ulicy Krakowskiej obok zakładu WSW „Andoria” S.A. na wysoko ści ulicy Malickiej. W GPZ „Andrychów” zainstalowane s ą 3 transformatory o ł ącznej mocy 86 MVA. Stacja ta po stronie 110 kV powi ązana jest z głównymi punktami zasilania „K ęty” i „Por ęba”. Ze stacji 110/SN „Andrychów” wyprowadzone s ą linie średniego napi ęcia tworz ące układ zasilania w energi ę elektryczn ą na obszarze miasta i gminy. Zasilanie odbiorców komunalnych po stronie niskiego napi ęcia nast ępuje liniami kablowymi i napowietrznymi w wi ększo ści równie Ŝ w układzie pier ścieniowym. Na obszarze sołectw praktycznie cało ść układu zasilania po stronie średniego napi ęcia pracuje w wykonaniu napowietrznym (w 70% w układzie pier ścieniowym), a po stronie niskiego napi ęcia odwody zasilane są promieniowo liniami napowietrznymi. Odbiorcy na terenie miasta zaopatrywani s ą z 49 szt. stacji transformatorowych 15/0,4 kV z mocami transformatorów od 100 do 630 kVA. Na obszarze sołectw pracuje aktualnie 104 szt. stacji transformatorowych o mocach jednostkowych od 50 do 250 kVA. W sumie na terenie miasta i gminy znajduj ą si ę 153 stacje transformatorowe 15/0,4 (wn ętrzowe i napowietrzne). Dane dotycz ące infrastruktury energetycznej na terenie gminy Andrychów przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tabela 5 Infrastruktura sieci energetycznej na terenie gminy Andrychów Wyszczególnienie Długo ść (km) Linie kablowe WN 5 419,12 Linie napowietrzne WN 0 Linie kablowe SN 15kV 52613,8 Linie napowietrzne SN 15kV 79418,0 Linie kablowe nN 98558,0 Linie napowietrzne nN 472406,0

Strona 41 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Źródło: na podstawie danych Tauron Dystrybucja Oddział w Bielsku-Białej, 2014 Na terenie Gminy Andrychów w ramach oszcz ędno ści energii elektrycznej b ędzie montowane energooszcz ędne o świetlenie uliczne. W kwietniu 2014 roku podpisano umow ę na dofinansowanie w formie dotacji z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska na wymian ę 2800 punktów świetlnych. Inwestycja b ędzie kosztowała około 7 mln złotych

4.1.6. Komunikacyjne źródła zanieczyszcze ń na terenie gminy Andrychów Źródłem emisji zanieczyszcze ń liniowych jest spalanie paliw płynnych w silnikach spalinowych pojazdów samochodowych, w maszynach rolniczych oraz w kolejnictwie. Elementem emisji w tym zakresie jest równie Ŝ emisja powstaj ąca w obrocie paliwami wyst ępuj ąca głównie w czasie tankowania oraz przeładunku. Charakterystycznymi cechami zanieczyszcze ń komunikacyjnych s ą: • stosunkowo du Ŝe st ęŜ enie tlenku w ęgla, tlenków azotu i w ęglowodorów lotnych, • koncentracja zanieczyszcze ń wzdłu Ŝ dróg, • nierównomierno ść w okresach dobowych i sezonowych zwi ązana ze zmianami nat ęŜ enia ruchu. Na wielko ść emisji komunikacyjnej maj ą wpływ: • stan nawierzchni, • konstrukcja i stan techniczny silników pojazdów, warunki pracy silników, • rodzaj paliwa, • płynność ruchu, • ścieranie jezdni, opon i hamulców, • unoszenia drobin pyłu w wyniku wzniecania go z powierzchni na skutek ruchu pojazdów (emisja wtórna). Obszar gminy Andrychów obsługuje system dróg publicznych kategorii krajowej, wojewódzkiej, powiatowej i gminnej oraz sie ć dróg wewn ętrznych: 17 • droga krajowa nr 52 relacji Bielsko-Biała – Głogoczów (Kraków) – długo ść drogi w obr ębie gminy - ok. 8,73 km, • droga wojewódzka nr 781 Chrzanów – Ł ękawica – długo ść drogi w obr ębie gminy - ok. 11,47 km, • drogi powiatowe (16 dróg) – długo ść 41,42 km, • drogi gminne (332 dróg) o ł ącznej długo ści ok. 222 km, w tym 132 drogi asfaltowe.

17 Dane na podstawie informacji uzyskanych od zarz ądców dróg na terenie gminy Andrychów

Strona 42 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 15 Sie ć dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych na tle powiatu wadowickiego Źródło: Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego na lata 2014-2020, 2014

Zarz ądcami dróg, do których nale Ŝą sprawy z zakresu planowania budowy, modernizacji, utrzymania i ochrony dróg, s ą nast ępuj ące organy: • drogi krajowe – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Krakowie, • drogi wojewódzkie – Wojewódzki Zarz ąd Dróg, • drogi powiatowe – Wydział Dróg Powiatowych w Starostwie w Wadowicach, • drogi gminne – Gmina Andrychów. Na podstawie danych dotycz ących nat ęŜ enia ruchu oraz udziału poszczególnych typów pojazdów w tym ruchu oszacowano wielko ść emisji komunikacyjnej (raport „Generalny pomiar ruchu 2010 - Synteza wyników” na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, opracowanie Ministerstwa Środowiska „Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bie Ŝą cych i programów ochrony powietrza”, pismo GDDKiA Oddział w Katowicach z dnia 8 maja 2014 r. znak GDDKiA-O/KA-Z1-PM-4200/58/14). Procentowy udział pojazdów na drodze: • dla dróg krajowych i wojewódzkich: osobowe 85,8%, dostawcze 10,8%, ci ęŜ arowe 1,6%, autobusy 1,7%, motocykle 0,1%, • dla dróg powiatowych i gminnych: osobowe 82,6%, dostawcze 13,3%, ci ęŜ arowe 2,6%, autobusy 1,3%, motocykle 0,2%, Przyj ęte nat ęŜ enie ruchu dla dróg: • krajowych – 17 127 (poj./dob ę), • wojewódzkich – 9865 (poj/dob ę), • powiatowych – 5988 (poj./dob ę), • gminnych – 724 (poj./dob ę).

Strona 43 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Tabela 6 Roczna emisja substancji szkodliwych do atmosfery ze środków transportu na terenie gminy Andrychów Emisja Nazwa emitora Nazwa zanieczyszczenia Mg/rok tlenek w ęgla 2,05 benzen 184,59 węglowodory alifatyczne 31,36 drogi krajowe i wojewódzkie węglowodory aromatyczne 9,41 tlenki azotu 124,07 pył ogółem 7,14 dwutlenek siarki 9,71 tlenek w ęgla 19,71 benzen 0,18 węglowodory alifatyczne 3,03 drogi powiatowe węglowodory aromatyczne 0,91 tlenki azotu 12,00 pył ogółem 0,69 dwutlenek siarki 0,94 tlenek w ęgla 3,71 benzen 0,03 węglowodory alifatyczne 0,57 drogi gminne węglowodory aromatyczne 0,17 tlenki azotu 2,26 pył ogółem 0,13 dwutlenek siarki 0,18 tlenek w ęgla 25,47 benzen 184,80 węglowodory alifatyczne 34,96 RAZEM węglowodory aromatyczne 10,49 tlenki azotu 138,33 pył ogółem 7,97 dwutlenek siarki 10,83 Źródło: opracowanie własne, do oblicze ń u Ŝyto Programu OPERAT2000

Spalanie paliw w pojazdach charakteryzuje si ę najwi ększ ą emisj ą tlenku w ęgla do powietrza, bo a Ŝ około 25,5 Mg rocznie. Źródłem emisji tlenku w ęgla s ą w wi ększo ści samochody osobowe. W ramach ograniczenia emisji zanieczyszcze ń do powietrza ze środków transportu zarz ądcy dróg na bie Ŝą co prowadz ą prace modernizacyjne.

Strona 44 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

4.2. Gospodarka wodno-ściekowa 4.2.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś Realizacja kompleksowych inwestycji w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej W latach 2004 – 2012 przyst ąpiono do realizacji zada ń zwi ązanych z budow ą kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Andrychów.

Tabela 7 Realizacja zada ń zwi ązanych z budow ą kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Andrychów Zadanie Koszt (zł) kolektor główny (mb) przył ącza kanalizacyjne (mb) Kanalizacja sanitarna w Targanicach Dolnych, Sułkowicach, Brzezince Dolnej 1 211 296 8610 3155 cz ęść I oraz cz ęść 2 wraz z przył ączami Kanalizacja sanitarna w Zagórniku, etap 1 461 312 7990 2918 III, cz ęść 1-6 wraz przył ączami Kanalizacja sanitarna w Inwałdzie, zad. 334 565 2630 - 2, etap III Kanalizacja sanitarna w Andrychowie 395 020 2158 - Kanalizacja sanitarna Rzyki, etap III 626 267,03 3389 - RAZEM 4 028 460,03 24777 6073 Źródło: Sprawozdania bud Ŝetowe Gminy Andrychów 2004-2014

Łącznie w okresie sprawozdawczym wykonano 24.777 mb sieci kanalizacji sanitarnej oraz 6.073 mb przył ączy na ł ączn ą kwot ę około 4 mln zł. W 2012 roku w siedzibie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie podpisano umow ę o dofinansowanie z Funduszu Spójno ści, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013, w obr ębie priorytetu I „Gospodarka wodno- ściekowa”, działanie I „Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach powy Ŝej 15 tys. RLM, projektu: „Budowa i Modernizacja Systemu Gospodarki Wodno-Ściekowej w Gminie Andrychów”. Prace ziemne, zwi ązane z budow ą kanalizacji sanitarnej w Brzezince Dolnej rozpocz ęły si ę jeszcze w tym samym roku. Budowa kanalizacji sanitarnej stanowiła realizacj ę Kontraktu III projektu: „Budowa i Modernizacja Systemu Gospodarki Wodno-Ściekowej w Gminie Andrychów”. Prace odbywały si ę etapami na ulicach: Słoneczna, Polna, Podgórska, Legionistów w Brzezince Dolnej oraz na cz ęś ci ul. Działy w Roczynach i ulicach Floria ńska, Kalinowa i Wrzosowa w Targanicach. Ł ącznie w ramach Kontraktu III wybudowano blisko 10 km sieci kanalizacyjnej. W roku 2013 r. kontynuowano zadania zwi ązane z budow ą kanalizacji sanitarnej tj. realizacj ą projektu p.n. „Budowa i modernizacja systemu gospodarki wodno-ściekowej w gminie Andrychów”. Stan zaawansowania robót na 31.12.2013 roku przedstawiał si ę nast ępuj ąco: • wykonano 53 441,40 mb kanalizacji sanitarnej, • uszczelniono 2 873,00 mb ruroci ągu wodoci ągowego Czaniec-Andrychów, • zako ńczono przebudow ę oczyszczalni ścieków w Inwałdzie wraz z kolektorem tłocznym ścieków. W 2014 roku rozstrzygni ęty został przetarg nieograniczony na wykonawc ę „Kontraktu XI A – Zad. 2 – SUW Olszyny” realizowanego w ramach projektu „Budowa i Modernizacja Systemu Gospodarki Wodno-Ściekowej w Gminie Andrychów”. Prezes Zarz ądu Zakładu Wodoci ągów i Kanalizacji Spółka z o.o. podpisał umow ę z firm ą PALL POLAND Spółka z o.o. z Warszawy na dostaw ę i monta Ŝ kompletnej instalacji membranowej modernizowanej Stacji Uzdatniania Wody Olszyny w Andrychowie. Ponadto realizowano równie Ŝ inwestycj ę zwi ązana z popraw ą zaopatrzenia mieszka ńców w wod ę przeznaczon ą do spo Ŝycia, w tym: modernizacja i budowa nowych odcinków sieci wodoci ągowej. Nale Ŝy tu wymieni ć budow ę w Zagórniku (ul. Inwałdzka: 324 mb i 11 szt. przyłączy), w Inwałdzie (336 mb i 16 szt. przył ączy) oraz ul. świrki i Wigury w Andrychowie (1271 mb).

Strona 45 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

W latach 2013-2014 opracowano dokumentacj ę projektow ą dla zadania pn.: „Budowa sieci wodoci ągowej dla sołectwa Targanice - Por ąbka Wielka Puszcza”. Koszt opracowania dokumentacji projektowej wyniósł 347.649,52 zł, w tym: udział Gminy Por ąbka 71.401,50 zł. Realizacja tego zadania planowana jest na lata 2018-2022.

4.2.2. Stan aktualny Gmina Andrychów poło Ŝona jest w zlewni Wieprzówki lewobrze Ŝnego dopływu Skawy. Jej całkowita długo ść wynosi 29,6 km, a powierzchnia zlewni 158 km 2. Źródła Wieprzówki znajduj ą si ę na stokach Madohora, na wysoko ści 850 m npm. W swoim przebiegu powy Ŝej Andrychowa rzeka posiada charakter górski, poni Ŝej przybiera charakter nizinny. Wskutek znikomej retencji zlewni w jej systemie zasilania przewa Ŝa zasilanie powierzchniowe (80%). W zlewni Wieprzówki poło Ŝona jest wi ększa cz ęść obszaru gminy, wsie: Targanice, Brzezinka, Sułkowice, Rzyki, Zagórnik oraz miasto. Wie ś Inwałd poło Ŝona jest w zlewni potoku Stawki (dopływ Frydrychówki), a wie ś Roczyny w zlewni Bulówki. Bulówka z dopływami nale Ŝy do zlewni Soły, a pozostały obszar miasta i gminy le Ŝy w zlewni Skawy. Poni Ŝej przedstawiono jedne z wa Ŝniejszych dla gospodarki wodnej, cieków naturalnych na terenie gminy Andrychów. Wieprzówka Zaczyna si ę w Rzykach na polanie Pracica. Odcinek miejski Wieprzówki od mostu kolejowego do mostu drogowego na ul. Krakowskiej w Andrychowie jest silnie zdegradowany regulacj ą, której pocz ątki si ęgaj ą lat siedemdziesi ątych XX w. Bol ęcinianka Bol ęcinianka jest jednym z wi ększych lewobrze Ŝnych dopływów Wieprzówki. Bierze swój pocz ątek na zboczach Potrójnej. Posiada 11 na ogół bardzo krótkich dopływów, prawie wył ącznie lewostronnych. Potok stanowi granic ę mi ędzy Sołectwem Rzyki, a Sołectwem Bol ęcina. Jej prawy brzeg nale Ŝy prawie w cało ści do Rzyk razem z całym lewym brzegiem przebiegaj ącym od remizy stra Ŝackiej do jej uj ścia do Wieprzówki. Ryta To jedna z najpi ękniejszych i mało zmienionych cieków, szczególnie w cz ęś ci zalesionej od uj ęcia wody dla Rzyk. Ci ągnie si ę od mostu przy uj ściu Rytego do Wieprzówki, a Ŝ po same zbocza grzbietowe Klimaski, Potrójnej i Turonia. Na odcinku zabudowanym koryto ma niezagospodarowane, ale silnie zanieczyszczone odpadami. Targaniczanka Odcinek uj ściowy Targaniczanki do Wieprzówki le Ŝą cy prawie całkowicie w obr ębie Andrychowa, odcinek ten rozpoczyna si ę od mostu drogowego przy ul. Dobrej w Targanicach Dolnych, a ko ńczy uj ściem do Wieprzówki. Uchodzi do niej mały strumyk – dopływ lewy w s ąsiedztwie ul. Polnej. Ma długo ść 250 m, na której zbiera wod ę z otaczaj ących pól i zasila staw rybny. Potok Roczynka Potok b ędący prawobrze Ŝnym dopływem Soły, poło Ŝonym w sołectwie Roczyny. Długo ść na terenie gminy to 5,3 km. Potok Stawki Potok Stawki jest najwi ększym ciekiem na terenie sołectwa Inwałd. Posiada łącznie 17 dopływów (dwa lewe i 15 prawych). Bierze swój pocz ątek u podnó Ŝa wzgórza Czuby (491.6 m npm). Potok Biadasowski Niewielki ciek b ędący prawym dopływem Potoku Podgóry uchodz ącego do Wieprzówki. Bierze swój pocz ątek na północ od wzgórza Kobylica (498 m npm) jeszcze w sołectwie Zagórnik. Biegnie na północ po wschodniej stronie dawnej cegielni, by ujść do Wieprzówki ju Ŝ poza terenem gminy. Potok Bulówka Potok Bulówka stanowi południowo-zachodni ą granic ę Andrychowa (prawy brzeg, cz ęsto w postaci wysokiej, pokrytej drzewami stromej skarpy). Cze ść tej dolin rzecznej nale Ŝy do Andrychowa, natomiast wi ększo ść doliny znajduje si ę w sołectwie Roczyny.

Strona 46 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Potok Sułkowicki Potok jest lewym dopływem Wieprzówki. Posiada sze ść bardzo krótkich dopływów oraz jeden wi ększy – potok Dzielec. Wypływa ze zboczy Jawornicy i płynie po jej zboczach prawie prosto w wi ększo ści na niezalesionym terenie. Potok posiada gł ębokie koryto wy Ŝłobione w podło Ŝu stosunkowo nie dawno, kilkadziesi ąt lat wstecz. Potok płynie na mało zabudowanym terenie zwykle w wi ększej odległo ści od drogi i zabudowa ń. Rzyczanka Rzycznaka jest jednym z wi ększych dopływów Wieprzówki. Posiada pi ęć dopływów. 18

4.2.3. Jako ść wód powierzchniowych Podstawowym dokumentem okre ślaj ącym zasady racjonalnej polityki wodnej oraz wynikający z niej sposób gospodarowania wodami jest Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, zwana Ramow ą Dyrektyw ą Wodn ą (RDW). Ustalenia Dyrektywy zostały zaimplementowane do prawodawstwa polskiego głównie poprzez ustaw ę Prawo wodne (Dz. U. z 2012r., poz. 145 z pó źń . zm.) oraz zwi ązane z ni ą akty wykonawcze. Co roku wykonywana jest ocena stanu jednolitych częś ci wód rzecznych obj ętych w roku poprzednim monitoringiem diagnostycznym, za ś w roku 2013, po zrealizowaniu pełnego programu monitoringu diagnostycznego sporz ądzone zostało zbiorcze zestawienie oceny stanu ekologicznego (lub potencjału ekologicznego) oraz stanu chemicznego jednolitych cz ęś ci wód rzecznych oraz wykonana ekstrapolacja wyników na jednolite cz ęś ci wód nieobj ęte tym rodzajem monitoringu. Zakres corocznej oceny w jednolitych cz ęś ciach wód obj ętych monitoringiem operacyjnym w operacyjnych punktach pomiarowo-kontrolnych uzaleŜniony jest od zrealizowanego w danym roku programu. W przypadku tego rodzaju monitoringu ocena stanu ekologicznego (lub potencjału ekologicznego) jest ocen ą sporz ądzon ą na podstawie ograniczonej liczby wska źników, ukierunkowan ą na oddziaływuj ącą na dan ą jednolit ą cz ęść wód presj ę. Ocena ta nie świadczy wi ęc w pełni o rzeczywistym stanie ekologicznym, ale o skuteczno ści wdro Ŝonych programów naprawczych. Na jej podstawie mo Ŝna równie Ŝ wnioskowa ć o stanie ekologicznym w jakim znajduje si ę dana jednolita cz ęść wód, przy czym pełn ą ocen ą jest ocena wykonywana w ramach monitoringu diagnostycznego. Do oceny jako ści wód powierzchniowych na terenie gminy Andrychów posłu Ŝono si ę wynikami bada ń z 2013 r. w dwóch punktach poło Ŝonych na ciekach Wieprzówka do Targaniczanki oraz Wieprzówka od Targaniczanki bez Targaniczanki do ujścia.

18 Inwentaryzacja przyrodnicza

Strona 47 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Tabela 8 Klasyfikacja stanu/ potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód w 2013 roku w punktach pomiarowo-kontrolnych zlokalizowanych na terenie gminy Andrychów oraz powi ązanych z wodami powierzchniowymi gminy y Ŝ y ppk y Ŝ

nie) - Lp jcw ppk Stan tak, N Kod ppk Kod - kontrolnego kontrolnego (T Stan chemiczny Stan chemiczny Klasa elementów elementów Klasa elementów Klasa fizykochemicznych fizykochemicznych hydromorfologicznych hydromorfologicznych Nazwa punktu pomiarowo- punktu Nazwa Stan/ potencjał ekologiczny ekologiczny potencjał Stan/ syntetyczne i niesyntetyczne niesyntetyczne i syntetyczne Specyficzne zanieczyszczenia zanieczyszczenia Specyficzne Silnie zmieniona lub sztuczna sztuczna lub zmieniona Silnie Nazwa jcw, której ocenie słu ocenie której jcw, Nazwa Klasa elementów biologicznych biologicznych elementów Klasa Kod jcw, której ocenie słu ocenie której jcw, Kod

Wieprzówka do Wieprzówka - 1 T I II I II DOBRY DOBRY DOBRY Targaniczanki Rzyki PL01S1501_1759 PL01S1501_1759 PLRW2000122134849 PLRW2000122134849

II* Wieprzówka od III* Azot Targaniczanki Fitobentos Wieprzówka - azotan UMIARKO 2 bez T (wska źnik II I - ZŁY Graboszyce owy WANY Targaniczanki okrzemkow (mgN- do uj ścia y IO) NO 3/l) PL01S1501_1760 PL01S1501_1760 PLRW20006213489 PLRW20006213489

* - w nawiasach podano przekroczone wska źniki które decyduj ą o jako ści wody Źródło: Klasyfikacja stanu/ potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód w 2013 r., WIO Ś Kraków

W latach 2010-2013 ocen ę stanu czysto ści rzek na terenie gminy Andrychów przeprowadzono na rzece Wieprzówka. Rzeka jest silnie zmieniona, dlatego ocena stanu wód odnosi si ę do potencjału ekologicznego. Omówienie wyników oceny – jednolitych cz ęś ci wód [jcw] Wieprzówka do Targaniczanki (PLRW2000122134849): • elementy biologiczne – na podstawie bada ń fitobentos (wska źnik okrzemkowy IO) wody zaliczono do I klasy, • elementy hydromorfologiczne - tej silnie zmienionej jcw przypisano II klasa ze wzgl ędu na to, Ŝe zmiany hydromorfologiczne spowodowane s ą wahaniami przepływu wody i wezbraniami, • elementy fizykochemiczne – przyjmowały warto ści dopuszczalne dla klasy II, ze wzgl ędu na zawarto ść w ęglowodorów ropopochodnych (indeks oleju mineralnego (mg/l) ), • elementy fizykochemiczne (specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne) – przyjmowały warto ści dopuszczalne dla klasy II, ze wzgl ędu na zawarto ść węglowodorów ropopochodnych (indeks oleju mineralnego (mg/l) ), • elementy chemiczne (grupa 4.1-4.2) – Ŝaden z elementów chemicznych nie przekroczył warto ści dopuszczalnych. Wieprzówka do Targaniczanki osi ągn ęła dobry stan/potencjał ekologiczny oraz spełniła wymagania dodatkowe dla obszaru chronionego, a w efekcie ko ńcowym stan jej wód okre ślono jako dobry. Omówienie wyników oceny – jcw Wieprzówka od Targaniczanki bez Targaniczanki do uj ścia (PLRW20006213489):

Strona 48 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• elementy biologiczne – na podstawie bada ń fitobentos (wska źnik okrzemkowy IO) wody zaliczono do II klasy, • elementy hydromorfologiczne – tej silnie zmienionej jcw przypisano II klasa ze wzgl ędu na to, Ŝe zmiany hydromorfologiczne spowodowane s ą wahaniami przepływu wody i wezbraniami, • elementy fizykochemiczne – przyjmowały warto ści dopuszczalne dla klasy II, ze wzgl ędu na zawarto ść azotu azotanowego (mgN-NO 3/l), • elementy fizykochemiczne (specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne) – przyjmowały warto ści dopuszczalne dla klasy I, Ŝaden z elementów nie przekroczył warto ści dopuszczalnych, • elementy chemiczne (grupa 4.1-4.2) – Ŝaden z elementów chemicznych nie przekroczył warto ści dopuszczalnych, Wieprzówka od Targaniczanki bez Targaniczanki do ujścia osi ągn ęła umiarkowany stan/potencjał ekologiczny, natomiast ocena ko ńcowa tj. stan jej wód okre ślono jako zły. Analiza wyników bada ń, jako ści wód powierzchniowych w wybranych punktach monitoringowych wskazuje, i Ŝ cieki przepływaj ące przez teren gminy Andrychów posiadały w 2013 roku wody złej oraz wody dobrej jako ści w zale Ŝno ści od miejsca poboru próbek do bada ń monitoringu operacyjnego jako ści wód powierzchniowych. Wpływ na przedstawion ą ocen ę miały głównie wska źniki biologiczne, a dokładnie wska źnik okrzemkowy (firobentos). Uwa Ŝa si ę je za organizmy odpowiednie w monitoringu zmian środowiska ze wzgl ędu na ich ubikwistyczne wyst ępowanie w ró Ŝnorodnych typach ekosystemów wodnych, ogromne zró Ŝnicowanie gatunkowe organizmów, wzgl ędnie osiadły tryb Ŝycia i odpowiednio długie cykle Ŝyciowe. Zmiany w składzie zbiorowisk bezkr ęgowców bentosowych odzwierciedlaj ą zatem mi ędzy innymi wpływ ró Ŝnorodnych stresorów antropogenicznych oddziałuj ących na ekosystemy wodne i pozwalaj ą na wykrycie nawet krótkofalowych perturbacji w środowisku, cz ęsto niemo Ŝliwych do wykrycia za pomoc ą tradycyjnej analizy fizyczno-chemicznej wód. Ponadto na Wieprzówce okre ślono przekroczenie st ęŜ eń średniorocznych dla wska źników chemicznych, a dokładnie przekroczenie zwi ązków ropopochodnych oraz azotu azotanowego. 19

4.2.4. Wody podziemne na terenie gminy Andrychów Obszar gminy Andrychów nale Ŝy do karpackiego regionu hydrogeologicznego, podregionu zewn ętrznokarpackiego gdzie mo Ŝna wyró Ŝni ć dwa poziomy wód podziemnych: • wody kredowo - trzeciorz ędowego poziomu wodono śnego zwi ązane z masywami Beskidu Małego maj ą charakter szczelinowy lub szczelinowo-porowy. Występuj ą w obr ębie warstw piaskowców i łupków. Poziom wodono śny jest nieci ągły o zmiennej gł ęboko ści. W dnach wi ększych dolin i w obr ębie starych sto Ŝków napływowych zalega na gł ęboko ści 2 - 5 m, na stokach i grzbietach mo Ŝe zalega ć nawet na gł ęboko ści 20 m pod powierzchni ą terenu. Znaczenie gospodarcze maj ą głównie wody wyst ępuj ące w strefie sp ęka ń piaskowców oraz rzadziej łupków, głównie w pobli Ŝu stref uskokowych ułatwiaj ących kr ąŜ enie wód podziemnych. Wydajno ści w strefach zbudowanych z piaskowców mog ą osi ąga ć do 5 m 3/godz., w strefach z przewag ą łupków z reguły nie przekraczaj ą 1 m 3/godz., • poziom wodono śny w utworach czwartorz ędowych wyst ępuje w pokrywach zwietrzelinowych na stokach wzniesie ń i utworach aluwialnych w korytach rzek i potoków, • w utworach zwietrzelinowych na stokach na kontakcie utworów zwietrzelinowych z podło Ŝem skalnym nie tworzy warstwy wodono śnej, wyst ępuje na ró Ŝnych gł ęboko ściach 0,1 - 5,0 m ppt, zbiornik charakteryzuje si ę niewielk ą wydajno ści ą podlegaj ącą znacznym wahaniom, w zale Ŝno ści od przepuszczalno ści podło Ŝa, ilo ści opadów i nachylenia stoków,

19 Klasyfikacja stanu/ potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód w 2013 r., WIO Ś Kraków

Strona 49 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• w utworach aluwialnych, w piaskach i Ŝwirach cz ęś ciowo zaglinionych teras i sto Ŝków napływowych pozostaje w stałym kontakcie hydraulicznym z wod ą w ciekach, zwierciadło wody na gł ęboko ści 1 - 5 m ppt.

Rysunek 16 Lokalizacja GZWP w rejonie gminy Andrychów Źródło: Pa ństwowy Instytut Geologiczny - Pa ństwowy Instytut Badawczy

W cz ęś ci południowej gminy Andrychów na powierzchni ok. 5 km 2 usytuowany jest fragment Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (447 Zbiornik Warstw Godula Beskid Mały) o nast ępuj ących parametrach: • powierzchnia 256 km 2, • zasoby 8 tys. m 3/s, • średnia gł ęboko ść uj ęcia 60 m. Jest to zbiornik kredowy szczelinowo-porowy, pod wzgl ędem hydrochemicznym dominowały w nim wody wodorow ęglanowo - siarczanowo - wapniowe.

4.2.5. Jako ść wód podziemnych W roku 2012 badania wód podziemnych w województwie małopolskim prowadzone były w oparciu o krajow ą sie ć pomiarow ą modyfikowan ą pod k ątem dostosowania do wymaga ń Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz sie ć regionaln ą uzupełniaj ącą badania pod k ątem ochrony Głównych Zbiorników Wód Podziemnych wykorzystywanych do celów pitnych. Ocena jako ści wód podziemnych została wykonana dla punktów pomiarowych w sieci krajowej i regionalnej w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryterium i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. z 2008 r., Nr 143, poz. 896).

Strona 50 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Tabela 9 Jako ść wód podziemnych w rejonie gminy Andrychów w ramach sieci monitoringu krajowego zki zki ą

Numer Charakter ci - zwi ś

Miejscowo ść JCWPd Stratygrafia Typ o środka punkcie - ci w punkcie - ci w Monbada zwierciadła ś ś cowa cowa 2012 niki klasie w II niki klasie w IV niki klasie w III ń ź ź organiczne ź surowa2012 ko Wska Wska Wska Klasa jako Klasa jako Klasa jako

porowo- 103 Babica 152 K napi ęte - - - II II II szczelinowy

porowo- 105 Ponikiew 152 K napi ęte - - - II II II szczelinowy

Źródło: Klasyfikacja i wyniki bada ń jako ści wód podziemnych przeprowadzonych w 2012 roku w sieci krajowej (badania wykonane na zlecenie GIO Ś przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny - Pa ństwowy Instytut Badawczy), WIO Ś w Krakowie

Ocena stanu chemicznego wód podziemnych w rejonie gminy Andrychów w latach 2010 - 2012 wykazała dobry stan ogólny oraz chemiczny.

4.2.6. Zaopatrzenie w wod ę przeznaczon ą do spo Ŝycia Gmina korzysta z własnych uj ęć wody zlokalizowanych na Targaniczance i Wieprzówce w ilo ści około 70%, reszta jest kupowana z Spółki Akcyjnej „Aqua” (uj ęcie na Sole). Ponadto sołectwo Rzyki posiada własne uj ęcia wody na potoku Ryta i Wieprzówka (z uj ęcia tego korzystaj ą równie Ŝ mieszka ńcy Sułkowic Bol ęciny). Źródłem zaopatrzenia w wod ę mieszka ńców Andrychowa jest wodoci ąg komunalny, obsługuj ący 97% mieszka ńców miasta. Wodoci ągi komunalne gminy Andrychów zaopatruj ą w wod ę mieszka ńców: Andrychowa, Brzezinki, Inwałdu, Roczyn, Sułkowic, Targanic, Zagórnika. Administratorem sieci wodoci ągowej jest Zakład Wodoci ągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Andrychowie. Źródłem wody przeznaczonej do spo Ŝycia s ą na terenie gminy s ą: • dwa uj ęcia własne zlokalizowane na potokach Wieprzówka i Targaniczanka. Z obu tych uj ęć woda pobierana jest w podobny sposób. Pod dnem koryta wody, prostopadle do biegu potoku, uło Ŝone s ą ruroci ągi perforowane (czyli z wieloma niedu Ŝymi otworami), obsypane Ŝwirem. Woda, przefiltrowana przez Ŝwir wnika do ruroci ągów i odprowadzana jest do budynku pompowni na Olszynach, a nast ępnie uzdatniania. Potem jest tłoczona czterema pompami do zbiornika na Pa ńskiej Górze. Ze zbiornika tego, woda płynie w dół, do Andrychowa, Inwałdu i w stron ę Zagórnika, • uj ęcie wody na rzece Soła. Wod ę t ę Andrychów musi kupowa ć od spółki "Aqua" w Bielsku- Białej. Zakupiona woda jest ju Ŝ uzdatniona. Gromadzi si ę j ą w zbiorniku na terenie Cza ńca i z niego płynie w dół do Andrychowa, a tak Ŝe do Roczyn, Brzezinki, Targanic i Sułkowic - Łęgu. Poni Ŝej w tabeli zestawione dane charakteryzuj ące sie ć wodoci ągow ą.

Tabela 10 Długo ść sieci wodoci ągowej i ilo ść przył ączy w latach 2005-2013 Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Długo ść sieci (km) 202,5 202,5 203,8 203,8 203,8 203,8 204,5 205,5 206,2 Ilo ść przył ączy (szt.) 5.392 5.258 5.355 5.523 5.618 5.757 5.885 6.082 6.246 Źródło: na podstawie danych z Urz ędu Miejskiego w Andrychowie

Strona 51 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

4.2.7. Odprowadzanie ścieków Miasto Andrychów skanalizowane jest w systemie mieszanym. Na prawym brzegu rzeki Wieprzówki, w systemie ogólnospławnym, głównie w centrum miasta; w cz ęś ci lewobrze Ŝnej w systemie rozdzielczym i półrozdzielczym za wyj ątkiem osiedla Górnica i skanalizowanego w systemie ogólnospławnym. Głównie jest to kanalizacja grawitacyjna, ale wyst ępuje tak Ŝe kanalizacja ci śnieniowa. Stan kanalizacji miejskiej mo Ŝna okre śli ć jako średni, wymagaj ący modernizacji, rozbudowy. Na terenach wiejskich ścieki odprowadzane s ą najczęś ciej do bezodpływowych zbiorników lub do oczyszczalni przydomowych biologicznych i wprowadzane wprost do ziemi lub pobliskich potoków. W ostatnich latach przyst ąpiono do rozbudowy sieci wodoci ągowej w sołectwach, a w ślad za tym podj ęto wykonanie kanalizacji na terenie okolicznych wsi z mo Ŝliwo ści ą grawitacyjnego odprowadzania ścieków do oczyszczalni. Wyj ątkiem jest sołectwo Inwałd, które odprowadza ścieki do własnej biologicznej oczyszczalni ścieków.

Tabela 11 Długo ść sieci kanalizacji sanitarnej i ilo ść przył ączy w latach 2005-2013 Rok 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Długo ść sieci (km) 171 175,4 179,5 179,5 179,6 180,6 181,4 182,4 182,9 Ilo ść przył ączy (szt.) 4.015 4.250 4.447 4.546 4.620 4.707 4.792 4.881 4.945 Źródło: na podstawie danych z Urz ędu Miejskiego w Andrychowie

Ścieki komunalne i przemysłowe z wszystkich zakładów odprowadzane s ą do komunalnej oczyszczalni ścieków, zlokalizowanej w północnej cz ęś ci miasta, na lewym brzegu Wieprzówki. Oczyszczalnia Ścieków Zakładu Wodoci ągów i Kanalizacji Spółka z o.o. w Andrychowie została oddana do eksploatacji w listopadzie 1992 roku. Została ona zaprojektowana na maksymalny przepływ 43.500 m 3/d . Obecnie średni dobowy przepływ wynosi ok. 20.000 m 3/d , 30 % w tej ilo ści stanowi ą ścieki komunalne . Pozostał ą cz ęść napływających na oczyszczalni ę nieczysto ści płynnych stanowi ą wody infiltracyjne i wody wpływaj ące do kanalizacji ogólnospławnej, w tym wody opadowe z ulic. Technologia oczyszczalni ścieków polega na mechaniczno – biologicznym oczyszczaniu ścieków bez biologicznego usuwania substancji biogennych (azot, fosfor). Proces oczyszczania składa si ę z dwóch etapów: • oczyszczanie mechaniczne - które realizowane jest kolejno na obiektach, • oczyszczanie biologiczne – odbywa si ę na obiektach: komory osadu czynnego, zag ęszczacze osadu, wydzielone komory fermentacyjne z wymiennikami ciepła, osadniki wtórne, odwadnianie osadów ściekowych po fermentacji. Ścieki przepływaj ąc przez kolejne obiekty oczyszczalni, od krat po osadniki wtórne, "gubi ą" zawarte w nich zanieczyszczenia. Zanieczyszczenia które pozostaj ą na kratach i w piaskowniku przekazywane są do utylizacji specjalistycznym firmom poza ternem oczyszczalni. Stopie ń redukcji zanieczyszcze ń wpływaj ących do oczyszczalni wynosi prawie 93%. Znaczy to Ŝe tylko 7% zanieczyszcze ń wpływaj ących na oczyszczalni ę pozostaje w ściekach oczyszczonych. St ąd rocznie na placu składowym pozostaje prawie 2500 ton ustabilizowanych osadów ściekowych. Rocznie przez oczyszczalni ę przepływa około 8.000.000 m³ ścieków. W komorach fermentacyjnych powstaje do 250.000 m³ biogazu o warto ści opałowej 22 GJ / m³. Biogaz spalany jest w kotłach wytwarzaj ących ciepło niezb ędne do ogrzania osadów w komorach fermentacyjnych (36ºC). W 2013 roku rozstrzygni ęty został przetarg na wykonawc ę Kontraktu X – „Przebudowa oczyszczalni ścieków w Andrychowie”, realizowanego w ramach projektu „Budowa i Modernizacja Systemu Gospodarki Wodno-Ściekowej w Gminie Andrychów”. Zarz ąd Zakładu Wodoci ągów i Kanalizacji Spółka z o.o. podpisał umow ę z firm ą EKOLOG Spółka z o.o. z Piły na zaprojektowanie i przeprowadzenie przebudowy oczyszczalni ścieków w Andrychowie.

Strona 52 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Celem prowadzonych prac było unowocze śnienie oczyszczalni ścieków oraz optymalizacja jej mocy przerobowych. Zastosowanie wydajniejszej i mniej energochłonnej technologii oczyszczania ścieków spowodowało dalsz ą popraw ę parametrów ścieków oczyszczonych, odprowadzanych do rzeki Wieprzówki oraz zmniejszyło koszty oczyszczania ścieków. Przebudowa oczyszczalni ścieków jest w trakcie realizacji. Cało ść zadania b ędzie kosztowała 24,32 mln z tego do wydatkowania w roku 2015 zostało 7,40 mln zł Około 2/3 kosztów przebudowy zostanie zrefundowane ze środków Funduszu Spójno ści Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

4.2.8. Odprowadzanie wód opadowych Gmina Andrychów nie posiada w pełni uregulowanego systemu kanalizacji deszczowej. Najpowa Ŝniejszy problem stanowi odwodnienie dróg powiatowych i gminnych , z których wody deszczowe odprowadzane s ą głównie do przydro Ŝnych rowów, stanowi ąc istotne zagro Ŝenie (szczególnie substancjami ropopochodnymi) dla czysto ści wód podziemnych i powierzchniowych. Nale Ŝy podkre śli ć fakt, i Ŝ wraz z rozbudow ą i modernizacj ą lokalnych dróg prowadzane s ą jednocze śnie prace nad odwodnieniami dróg.

4.3. Ochrona przed powodzi ą 4.3.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś Przebudowa i modernizacja obiektów hydrotechnicznych (w tym odbudowa progów, regulacja) rzek i potoków z zachowaniem zasad odnowy biologicznej Z informacji uzyskanych od Małopolskiego Zarz ądu Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Krakowie Inspektoratu Rejonowego w O świ ęcimiu w latach 2009 - 2013: o wykonano prace zwi ązane z usuwaniem szkód powodziowych: • na potoku Stawki w km 2+450–2+500, • na potoku Targaniczanka w km 0+300 – 0+387 w. Andrychów, gm. Andrychów, pow. wadowicki”, • na potoku Biadasówka w km 0+000 – 0+400 w msc. Zagórnik, gm. Andrychów, pow. wadowicki”, o prowadzono prace na potokach: • Targaniczanka w km 0+000 – 0+300, • Wieprzówka w km 16+000 – 16+300, 21-650 – 27+500, • Blulówka w km 10+200 – 10+450, • Bol ęcinianka w km 0+000 – 4+200, • potok Stawki w km 5+000-5+800, • potok Roczynka w km 4+000-4+650, • potok Zagórnicki w km 0+650-1+400 oraz w km 0+000-0+650. MZMiUW w Krakowie w 2013 r. rozpocz ął realizacj ę zadania współfinansowanego ze środków europejskich w ramach działania 125 schemat II „Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwi ązanej z rozwojem i dostosowywaniem rolnictwa i le śnictwa przez gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi” obj ęte Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 pn.: „Przebudowa koryta potoku Zagórnickiego w km 1+404,7 – 2+595,4 w msc. Zagórnik, gm. Andrychów, pow. wadowicki”. Warto ść robót: 1 592 927,17 zł. Termin realizacji: 2013 – 2015. Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Krakowie na terenie gminy Andrychów realizował zadania zwi ązane z utrzymaniem wód oraz usuwaniem skutków powodziowych na potokach: o Podpuszcza w Targanicach, w km 0+250-0+450, o Brzezinka w Targanicach, w km 0+000-3+000, o Łęg w Andrychowie, w km 0+000-5+000,

Strona 53 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o Podpuszcza w Targanicach, w km 0+000-4+000, o Brzezinka w Targanicach, w km 0+000-3+000, o Potok w Targanicach, w km 0+000-3+000.

Wdro Ŝenie i doskonalenie systemu ostrzegania na wypadek katastrofy Na zadanie zwi ązane z wdro Ŝeniem i doskonaleniem systemu ostrzegania na wypadek katastrofy wydatkowano kwot ę 20 880 zł. W ramach wydatkowanych środków: • zakupiono urz ądzenia do selektywnego sterowania syrenami alarmowymi drog ą radiow ą (zintegrowany system alarmowania) dla OSP Rzyki, OSP Andrychów, OSP Targanice Dolne, OSP Sułkowice Bolecina i OSP Zagórnik), • przeprogramowano radiotelefony w OSP z terenu gminy; • zakupiono sprz ęt ł ączno ści - radiotelefony dla potrzeb jednostek zarz ądzania kryzysowego w gminie, • przeprowadzono konserwacj ę stacji obiektowych steruj ących syrenami alarmowymi drog ą radiow ą, w 9 Jednostkach OSP na terenie Gminy Andrychów, poł ączonej z wymian ą ko ści procesora wraz z oprogramowaniem, • zainstalowano w Urz ędzie Miejskim w Andrychowie stacj ę bazow ą z map ą rastrową, modemu do sterowania drog ą radiow ą syrenami alarmowymi zainstalowanymi na terenie Gminy Andrychów.

4.3.2. Stan aktualny Według ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2012r., poz.145 z pó źn. zm.) powód ź to czasowe pokrycie przez wod ę terenu, który w normalnych warunkach nie jest pokryty wod ą, powstałe na skutek wezbrania wody w ciekach naturalnych, zbiornikach wodnych, kanałach oraz od strony morza, powoduj ące zagro Ŝenie dla Ŝycia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz działalno ści gospodarczej. Główne zagro Ŝenie powodziowe jest wywoływane du Ŝą pr ędko ści ą płyn ącej wody i jej energi ą, która powoduje niszczenia ci ęŜ kiej zabudowy koryt (opaski, mury, progi), a tak Ŝe budowli nad korytem rzek, takich jak kładki, przepusty, mosty i in. Przyczyn ą podtopie ń i powodzi s ą na ogół: • bardzo intensywne opady burzowe (okre ślane jako oberwanie chmury), obejmuj ące najcz ęś ciej niewielkie obszary o du Ŝych nachyleniach zboczy, powoduj ące gwałtowne i krótkotrwałe (do kilku godzin) lokalne wezbrania wód, • opady rozlewne tj. trwaj ące kilka dni opady o wysokim nat ęŜ eniu (od kilkudziesi ęciu do 100 mm w ci ągu doby), obejmuj ące wi ększ ą cz ęść zlewni. Potokami stwarzaj ącymi najwi ększe zagro Ŝenia powodziowe na terenie gminy Andrychów s ą: • Wieprzówka, • Targaniczanka, • Rzyczanka, • Bulówka, • Roczynka, • Potok Zagórnicki. śadne z w/w cieków nie s ą obwałowane. Wieprzówka na odcinku od źródeł do Andrychowa to rzeka o charakterze górskim, pó źniej przybiera charakter nizinny. Jest rzek ą mocno regulowan ą (szczególnie w cz ęś ci nizinnej). Posiada kilkana ście małych dopływów, jednak w 80% jest zasilana wodami powierzchniowymi. Posiada du Ŝe wahania przepływu (w miesi ącach letnich prawie wysycha, wiosn ą potrafi wyst ępowa ć z brzegów czyni ąc du Ŝe szkody). Za działania zwi ązane z ochron ą przeciwpowodziow ą odpowiada, zgodnie z ustaw ą Prawo wodne, dyrektor regionalnego zarz ądu gospodarki wodnej (RZGW). Z jego inicjatywy powstaje opracowanie projekt planu ochrony przeciwpowodziowej w regionie wodnym. RZWG s ą równie Ŝ odpowiedzialne

Strona 54 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

za prowadzenie działa ń informacyjnych i koordynacj ę w razie powodzi lub suszy na podległym terenie. Na terenie gminy Andrychów ciekami wodnymi b ędącymi w administracji RZGW w Krakowie s ą: • Skórnica na długo ści około 1700 m, • Nawie śnica, 20 • Brzezina (dopływ w Targanicach) na długo ści 1900 m, • Potok na długo ści 1358,19 m, • Podpuszcza (dopływ spod Wielkiej Puszczy) na długo ści 2512,36 m, • Łęg na długo ści 3623,38 m. 21 W ramach Programu Ochrony przed Powodzi ą w Dorzeczu Górnej Wisły w 2013 roku RZGW w Krakowie wykonał opracowania: „Analiza zagro Ŝenia powodziowego w zlewni Skawy” oraz „Analiza zagro Ŝenie powodziowego w zlewni Soły”. W ramach opracowań w grudniu 2010 roku okre ślono aktualne zasi ęgi zalewów wód prawdopodobnych przepływaj ących przez gmin ę Andrychów rzek: Wieprzówki, Targaniczanki i potoku Macocha Ł ęki. W chwili obecnej w/w opracowania nie maj ą rangi map zagro Ŝenia i ryzyka powodziowego. Obowi ązuj ącymi dokumentami, w których zostały okre ślone obszary zagro Ŝenia i ryzyka powodziowego zostały wykonane w 2005 roku „Studium okre ślaj ące granice obszarów bezpo średniego zagro Ŝenia powodzi ą dla terenów nieobwałowanych w zlewni Soły” oraz „Studium okre ślaj ące granice obszarów bezpo średniego zagro Ŝenia powodzi ą dla terenów nieobwałowanych w zlewni Skawy”. Stanowi ą one podstaw ę wyznaczania obszarów szczególnego zagro Ŝenia powodzi ą w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Andrychów. W 2014 roku Dyrektor RZGW w Krakowie podpisał Rozporz ądzenie nr 4/2014 w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Górnej Wisły (obejmuj ącego m.in. cz ęść obszaru gminy Andrychów). Rozporz ądzenie zostało opublikowane w dziennikach urz ędowych województw: małopolskiego, podkarpackiego, świ ętokrzyskiego, śląskiego i lubelskiego (Dziennik Urz ędowy Województwa Małopolskiego z dnia 17 stycznia 2014r. pozycja 317). Zgodnie z Dyrektyw ą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarz ądzania nim pa ństwa członkowskie zobligowały si ę do sporz ądzenia: • wst ępnej oceny ryzyka powodziowego do grudnia 2011 roku, • map zagro Ŝenia i map ryzyka powodziowego do grudnia 2013 roku, • planów zarzadzania ryzykiem powodziowym do grudni 2015 roku. Plan zarz ądzania ryzykiem powodziowym (PZRP) jest ko ńcowym, czwartym dokumentem planistycznym wymaganym Dyrektyw ą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 pa ździernika 2007 roku w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarz ądzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Ponadto administrowaniem pozostałych cieków na długo ści 88,65 km zajmuje si ę Małopolski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Krakowie, w tym: cieki tzw. rolnicze: • potok Rzyczanka 4,7 km, • potok Ryta 3,3 km, • potok Wieprzówka 13,85 km, • potok Bol ęcinianka 5,1 km, • potok Zagórnicki 4,35 km, • potok Sułkowicki 5,15 km, • potok Targaniczanka 10,3 km,

20 dane Urz ędu Miejskiego Andrychów, uzupełnione danymi o szacowanej długo ści cieku z geoportalu 21 dane RZGW Kraków, 14.10.2014

Strona 55 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• potok Bulówka 5,1 km, • potok Roczynka 5,3 km, • potok Stawki 6,5 km, • potok Frydrychówka 1,8 km, • potok Krakowica 1,2 km, • potok Bobrek 1,0 km, cieki pozostałe: • potok Biedasówka 1,2 km, • potok Brzezinka 2,7 km, • potok Brzezinka II 1,8 km, • potok Jagódki 2,2 km, • potok Młocki 2,0 km, • potok Pa ńska Góra 3,8 km, • potok Polanki 1,2 km, • potok Skornica 3,5 km, • potok Świ ątkowski 1,2 km, • potok Złota Górka 1,4 km. Do zada ń MZMiUW w Krakowie nale Ŝy bie Ŝą ca konserwacja cieków, usuwanie szkód powodziowych. W okresie perspektywicznym zarz ąd nie przewiduj ę zada ń inwestycyjnych na terenie gminy Andrychów.

4.4. Gospodarka odpadami 4.4.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś Uporz ądkowanie (rekultywacja) gospodarki odpadami na istniej ącym składowisku odpadów komunalnych w Andrychowie Projekt rekultywacji zakładał kompleksowe podejś cie do uporza dkowania składowiska odpadów komunalnych zlokalizowanego w Andrychowie przy ulicy Biała Droga o pow. 3,5 ha poprzez zwie kszenie jego pojemnoś ci, a tym samym wydłu Ŝenie okresu jego eksploatacji co najmniej do 2012 roku, ochrone wód powierzchniowych oraz wykonanie nowych obiektów zaplecza infrastruktury umo Ŝliwiaj ących efektywna eksploatacje składowiska. W 2004 roku opracowano dokumentacj ę dotycz ącą prognozy produktywno ści gazowej składowiska odpadów komunalnych w Andrychowie przy ul. Biała Droga. W 2005 roku: • wykonano uporz ądkowanie i rekultywacj ę gospodarki odpadami na składowisku odpadów komunalnych w Andrychowie – roboty budowlano – monta Ŝowe, • opracowano dokumentacj ę dla potrzeb monitoringu składowiska odpadów komunalnych, • opracowano projekt prac geologicznych, • wykonano trzy otwory piezometryczne dla potrzeb monitoringu środowiska gruntowo- wodnego w rejonie składowiska odpadów komunalnych w Andrychowie przy ulice Biała Droga. W 2008 roku przystosowano studnie odgazowuj ące na składowisku odpadów do celów energetycznych oraz opracowano studium wykorzystania lub spalania biogazu na składowisku. W 2009 roku wykonano odwodnienie składowiska odpadów, przystosowano studnie odgazowuj ące w celu uj ęcia biogazu, zakupiono pochodnie do spalania biogazu. W 2010 roku wykonano system odprowadzania ścieków ze składowiska do zbiornika odcieków. W 2011 roku opracowano koncepcj ę systemu Gospodarki Odpadami w Gminie Andrychów W ci ągu całego okresu sprawozdawczego Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. prowadził pełny

Strona 56 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

monitoring składowiska odpadów oraz przyległych do niego terenów poprzez analiz ę: • jako ści wód opadowych, powierzchniowych, • podziemnych, • odciekowych w zakresie takich parametrów jak: odczynu pH, przewodno ści elektrolitycznej wła ściwej, OWO, WWA oraz zawarto ści poszczególnych metali ci ęŜ kich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr, Hg). Dodatkowo w wodach podziemnych i odciekowych badany jest poziom: • azotu amonowego, • azotu azotynowego, • azotu ogólnego i fosforu ogólnego • pomiar obj ęto ści wód odciekowych, • emisji i składu gazu składowiskowego, • wielko ści opadu atmosferycznego, Badaniu podlega tak Ŝe tempo osiadania powierzchni składowiska, kontrolowana jest struktura i skład masy składowanych odpadów, a tak Ŝe emisja hałasu. W I etapie rekultywacji wykonano m.in.: powi ększenie powierzchni wysypiska, drena Ŝe odcieków, ukształtowanie bryły składowiska, uszczelnienie skarp i rekultywacja bryły wysypiska, wyk. rowów opaskowych wody czystej, wyk. zbiornika retencyjnego odcieków, wyk. kanalizacji odpływowej ścieków, wykonanie brodzika dezynfekcyjnego, wiaty magazynowej i kontenera socjalnego. W II etapie rekultywacji wykonano sie m.in.: uszczelnienie skarp i ukształtowanie bryły składowiska. W chwili obecnej ZGK Sp. z o.o. prowadzi działania w celu uruchomienia III etapu rekultywacji składowiska polegaj ącego na jego zamkni ęciu.

Monitoring i biez a ca likwidacja dzikich składowisk (w tym równiez dzikich składowisk w korytach rzecznych) Na terenie gminy Andrychów zdarzaj ą si ę przypadki porzucania odpadów na brzegach rzek, w przydro Ŝnych rowach, w lasach i zagajnikach. Dzikie wysypiska s ą na bie Ŝą co monitorowane i usuwane. Na terenie miasta Andrychów monitoringiem i kontrolami w zakresie szeroko poj ętego porz ądku ekologicznego zajmuje si ę Stra Ŝ Miejska, która tylko w 2013 roku podj ęła 145 interwencji w zakresie za śmieconych i zachwaszczonych terenów oraz podrzucanych odpadów. W 2013 roku Stra Ŝ Miejska przeprowadziła 211 kontroli maj ących na celu: • analiz ę wywozu nieczysto ści ciekłych – 26 mieszka ńców pouczono, 6 mieszka ńców ukarano mandatem, • analiz ę wywozu odpadów – 22 mieszka ńców pouczono, • kontrol ę podmiotów gospodarczych w zakresie wywozu odpadów – pouczono 157 firm. Okresowo na terenie gminy Andrychów prace porz ądkowe wykonuj ą m ęŜ czy źni osadzeni w zakładzie karnym w Wadowicach. Prace porz ądkowe polegaj ą na czyszczeniu terenów gminnych z samosiejek, czyszczeniu przepustów melioracyjnych oraz korytek oraz zbieraniu śmieci.

Utrzymywanie czystoś ci na szlakach turystycznych na terenie powiatu Organizowanie akcji porz ądkowych na terenie gminy np.: „Sprza tanie Świata”, - „ Dzień Ziemi” W latach 2004-2014 corocznie organizowano obchody „Dnia Ziemi” oraz akcje Sprz ątanie Świata - Polska”. W tym zakresie gmina finansuje worki, r ękawiczki oraz odbiór odpadów zebranych przez dzieci i młodzie Ŝ podczas akcji Sprz ątanie Świata. Dzieci i młodzie Ŝ w tym czasie sprz ątaj ą tereny przyszkolne. W ramach akcji „Sprz ątamy Beskid Mały” organizowanej przez PTTK do akcji doł ącza si ę grupa młodzie Ŝy z Koła Miło śników Beskidów „Beskidziaki” przy Gimnazjum w Rzykach, która

Strona 57 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

zaopatrzona w worki i r ękawiczki sprz ąta tereny szlaków. W 2012 roku posprz ątali tras ę z Gancarza do Rzyk Praciaków, schodz ąc przez Rezerwat Przyrody „Madohora”. 22 W okresie wiosna-jesie ń zatrudniane s ą osoby bezrobotne do wykonywania zada ń w zakresie robót publicznych. Osoby te wykonuj ą prace polegaj ące na zbieraniu śmieci z terenów przydro Ŝnych i z terenów zielonych, koszeniu pasów dróg, oraz czyszczeniu obrze Ŝy miasta.

Doskonalenie zbiórki odpadów komunalnych Po nowelizacji ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w celu dostosowania systemu gospodarki odpadami do nowych przepisów Rada Miejska w Andrychowie przyj ęła nast ępuj ące uchwały: • XXIX-261-12 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie: Regulaminu utrzymania czystoś ci i porza dku na terenie Gminy Andrychów, • nr XXIX-265-12 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 20 grudnia 2012 roku w sprawie: sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści i zagospodarowania tych odpadów na terenie gminy Andrychów, • nr XXXII-297-13 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 7 marca 2013 roku w sprawie: ustalenia wzoru deklaracji o wysoko ści opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez wła ściciela nieruchomo ści, • nr XXXII-296-13 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 7 marca 2013 roku w sprawie: ustalenia terminu, cz ęstotliwo ści i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, • nr XXXII-295-13 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 7 marca 2013 roku w sprawie: okre ślenia metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz wysoko ści stawki tej opłaty na terenie Gminy Andrychów., • nr XXVIII-251-12 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 29 listopada 2012 roku w sprawie: zmiany Uchwały Nr XIII-108-07 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 25 pa ździernika 2007roku w sprawie okre ślenia górnych stawek opłat ponoszonych przez wła ścicieli nieruchomo ści za usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych oraz opró Ŝniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczysto ści ciekłych na terenie Gminy Andrychów • nr XXVIII-250-12 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 29 listopada 2012 roku w sprawie: powierzenia Zakładowi Gospodarki Komunalnej Spółka z ograniczon ą odpowiedzialno ści ą w Andrychowie obowi ązkowego zadania własnego gminy utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie Gminy Andrychów. Wprowadzone prawo miejscowe reguluje kwestie zwi ązane z gospodark ą odpadami komunalnymi na terenie gminy Andrychów, które stale jest doskonalone w celu osi ągania jak najlepszych efektów zbiórek odpadów.

Edukacja młodzie Ŝy z zakresu gospodarki odpadami stałymi Placówki o światowe na terenie wszystkich miejscowo ści gminy Andrychów corocznie cyklicznie ju Ŝ organizuj ą akcje ekologiczne, konkursy z nagrodami. W ostatnich latach zorganizowano mi ędzy innymi: • coroczne akcje sprz ątania, • obchody Świ ęta Ziemi, uczestnictwo w programach i imprezach dotycz ących ochrony środowiska, • zbiórk ę surowców wtórnych m.in. plastikowych nakr ętek, baterii, makulatury, elektronicznego i elektrycznego sprz ętu, puszek aluminiowych, telefonów komórkowych, zu Ŝytych zabawek, ubra ń, niepotrzebnych ksi ąŜ ek,

22 Kozy Kamieniołom, Leskowiec (Beskid Mały) – wycieczki górskie w ramach akcji „Sprz ątamy Beskid Mały” – 19 maja 2012 r. Opublikowano 19 maja 2012, autor: Szymek, http://www.bielsko.ptt.org.pl

Strona 58 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• prowadzenie projektów i konferencji dotycz ących gospodarki odpadami, wdra Ŝanie wła ściwej segregacji odpadów, uczenie w jaki sposób mo Ŝna wykorzysta ć niepotrzebne przedmioty i materiały, • organizowanie spotka ń z osobami zwi ązanymi z ochron ą środowiska. Młodzie Ŝ z Zespołu Szkół nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Andrychowie oprócz szeregu inicjatyw w zakresie edukacji, ekologicznej realizowała program Ekozespołów. Działanie to realizowano w ramach współpracy z Fundacj ą O środka Edukacji Ekologicznej z Warszawy oraz Fundacją Partnerstwo dla Środowiska z Krakowa. Ekozespół przeprowadził badania ankietowe w śród mieszka ńców, zebrał informacje o gospodarowaniu ZSEE w gminie, uczestniczył w zebraniach z władzami miasta i mieszka ńcami, prowadził stron ę internetow ą, na której zamieszczone s ą wszystkie materiały z kampanii ,,Elektroodpady – proste zasady”. Uczniowie wykonali gry edukacyjne i prezentacje multimedialne. Odwiedzili placówki o światowe przeprowadzaj ąc konkursy i gry o ZSEE. Wykonali tak Ŝe teczki edukacyjne ze scenariuszami zaj ęć oraz materiałami o ZSEE, które dostarczyli do wszystkich szkół podstawowych i gimnazjalnych w gminie. W kwietniu zorganizowali gminn ą zbiórk ę ZSEE podczas której zebrali 15,4 ton zu Ŝytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego. Dzi ęki temu Zespołu Szkół nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Andrychowie zaj ął II miejsce w Ogólnopolskim Konkursie ,, Świadomy wie, co robi ć z ZSEE” oraz zdobyła wyró Ŝnienie w ogólnopolskim konkursie na mikroblogi pod hasłem ,,Szkoły na tropie elektroodpadów”. W wrze śniu 2013 roku Zespołu Szkół nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej otrzymał Mi ędzynarodowy Certyfikat II stopnia - ZIELONA FLAGA uzyskuj ąc najwi ększ ą ilo ść punktów ze wszystkich 255 szkół bior ących udział w programie Szkół dla Ekorozwoju w tej edycji Certyfikatów.

Zwie kszenie iloś ci strumieni zbieranych selektywnie (wielkogabarytowe, elektryczne i elektroniczne, budowlane, paleniskowe, szkło, tworzywa sztuczne, szmaty, papier) Aktualnie na terenie gminy Andrychów zgodnie z nowymi przepisami odbierane s ą od mieszka ńców: • papier i tektura, • tworzywa sztucznych i opakowania wielomateriałowe, • szkło bezbarwne i kolorowe, • odpady zielone • metal. Zbiórki odpadów wielkogabarytowych w tym zu Ŝytego sprze tu elektrycznego i elektronicznego, zuz ytych opon odbywa sie w ramach tzw. „wystawki”. Odpady typu: • zuz yte baterie i akumulatory, • niewykorzystane chemikalia, • świetló wki, lampy rte ciowe i sodowe, termometry, • odpady budowlane i rozbiórkowe, • odpady komunalne ulegaja ce biodegradacji, w tym odpady opakowaniowe ulegaj ące biodegradacji mieszka ńcy mog ą samodzielnie dostarczy ć do jednego z dwóch punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Zuz yte baterie i akumulatory mieszka ńcy mog ą oddawa ć do specjalnych pojemnikó w, przeznaczonych do tego celu, ustawionych w sieciach handlowych, szkołach oraz w Urz ędzie Miejskim. Przeterminowane leki zbierane sa w specjalnych pojemnikach ustawionych w wybranych aptekach.

Utworzenie punktu recyklingu pojazdów samochodowych Na terenie gminy Andrychów nie utworzono punktu recyklingu pojazdów. Aktualnie Gmin ę Andrychów obsługuje punkt recyklingu pojazdów zlokalizowany w Wadowicach. Miejscowy Plan

Strona 59 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Zagospodarowania Przestrzennego nie dopuszcza lokalizacji punktu recyklingu pojazdów, w zwi ązku z tych zadanie nie b ędzie realizowane.

Opracowanie gminnego planu gospodarki odpadami opakowaniowymi Gmina Andrychów nie posiada gminnego Programu Gospodarki Odpadami Opakowaniowymi.

Rozwój systemu zbiórki odpadów biodegradowalnych wraz z ich zagospodarowaniem W regulaminie utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy wprowadzono obowi ązek kompostowania dla domów jednorodzinnych. Od kwietnia 2009roku zorganizowano odbiór przez jednostk ę wywozow ą odpadów biodegradowalnych. Aktualnie odpady zielone odbierane s ą od mieszka ńców w okresie od 1 kwietnia do 30 listopada w workach koloru br ązowego z cz ęstotliwo ści ą: • dla budynkó w jednorodzinnych nie rzadziej niz raz na miesia c, • dla budynkó w wielomieszkaniowych odpady zielone - nie rzadziej niz raz na 2 tygodnie. Odpady ulegaj ące biodegradacji mieszka ńcy mog ą zagospodarowa ć we własnym zakresie w przydomowych kompostownikach lub wykorzysta ć do skarmiania zwierz ąt. Do kompostowania przeznaczy ć mo Ŝna: • resztki kuchenne: o obierki z ziemniaków, o owoców i warzyw, o fusy z kawy i herbaty, o skorupki z jaj • odpady organiczne z działki: o skoszon ą traw ę, o siano, o drobne gał ęzie, o wyplewione chwasty, o li ście. Kompostowane odpady mo Ŝna gromadzi ć w pryzmie (bezpo średnio na ziemi, na przepuszczalnym podło Ŝu) lub w specjalnych kompostownikach wykonanych we własnym zakresie z desek czy z siatki jak równie Ŝ w gotowych, zakupionych pojemnikach drewnianych czy plastikowych.

Rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych wydzielanych ze strumienia odpadów komunalnych Od 2005 roku działa Gminny Punkt Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych, który mie ści si ę na terenie ZGK Sp. z o.o. w Andrychowie przy ul. Batorego 24. Ka Ŝdy mieszkaniec gminy mo Ŝe pozostawi ć bezpłatnie: niewykorzystane farby, lakiery, tusze, kleje, tworzywa sztuczne, metale, świetlówki, lampy rt ęciowe i sodowe, termometry, oleje, zu Ŝyte urz ądzenia elektroniczne, zu Ŝyte urz ądzenia elektroniczne zawieraj ące niebezpieczne elementy, zu Ŝyte urz ądzenia zawieraj ące freony, baterie i akumulatorki małogabarytowe. Na potrzeby funkcjonowania punktu została przystosowana cz ęść hali magazynowej przy ul. Batorego 24 wraz z utwardzeniem placów składowych. Punkt został wyposa Ŝony w odpowiednie urz ądzenia takie jak trzykomorowa prasa do odpadów, linia sortownicza do doczyszczania i selekcji odpadów wg rodzajów w celu przygotowania ich do recyklingu i odzysku.

Strona 60 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Organizacja gospodarki odpadami zawieraja cymi azbest ( pełna inwentaryzacja stanu technicznego obiektów i instalacji) Na terenie Gminy Andrychów przeprowadzono inwentaryzacj ę wyrobów zawieraj ących azbest, w Bazie Azbestowej zamieszczono wszystkie zinwentaryzowane wyroby. Na tej podstawie opracowano „Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest dla gminy Andrychów na lata 2008- 2032” przyj ęty uchwał ą nr XIX-164-08 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 27 marca 2008 roku. Odpady zawieraj ące azbest s ą usuwane i wywo Ŝone na koszt Gminy. Akcja odbioru organizowana jest jeden raz w roku. Według inwentaryzacji na terenie Gminy Andrychów było 955,5 Mg wyrobów zawieraj ących azbest w tym 918,16 Mg na terenie nale Ŝą cym do osób fizycznych oraz 37,33 Mg na terenie nale Ŝą cym do osób prawnych. W trakcie całego okresu realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów realizowano działania zwi ązane z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest. Podejmowane były równie Ŝ akcje informacyjne i edukacyjne w tym zakresie, na bieŜą co uaktualniana jest baza danych o wyrobach zawieraj ących azbest. W roku 2012 Gmina Andrychów rozpocz ęła realizacj ę Programu pn. „Demonta Ŝ i bezpieczne składowanie wyrobów zawieraj ących azbest z obszaru województwa małopolskiego” w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy w celu zmniejszenia ró Ŝnic społeczno-gospodarczych w obr ębie rozszerzonej Unii Europejskiej. Całkowita warto ść projektu 42.067.067,00 zł., w tym warto ść kosztów Gminy Andrychów 758.303,00 zł. (kwota dofinansowania 644 558,00 zł.; wkład własny Gminy 113 745,00 zł.) **) Środki finansowe przeznaczone na realizacj ę zadania w 2013 roku to kwota 232 762,33 zł. z tego wkład własny 33.904,29 zł. natomiast pozostała kwota w wysoko ści 192.124,22 zł. to dotacja. ***) Środki finansowe przeznaczone na realizacj ę zadania w 2014 roku (stan na 07.10.2014 ) to kwota 113.079,44 zł. z tego wkład własny 16 961,91 zł. natomiast pozostała kwota w wysoko ści 96.117,53 zł. to dotacja.

Według danych zamieszczonych w Bazie Azbestowej do ko ńca 2013 roku usuni ęto 275,51 Mg wyrobów zawieraj ących azbest w tym 260,60 Mg z terenu nale Ŝą cego do osób fizycznych oraz 14,91 Mg z terenu nale Ŝą cego do osób prawnych. Na podstawie bazy azbestowej nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe w dalszym ci ągu na terenie gminy wyst ępuj ą materiały zawieraj ące azbest w ilo ści 609.304 kg.

Organizacja systemu zbiórki i unieszkodliwienia zwłok zwierz ęcych Urz ąd Miejski posiada umow ę podpisan ą z firm ą utylizacyjn ą dotycz ącą usuwania i utylizacji padłych zwierz ąt na terenach gminnych lub drogach.

4.4.2. Stan aktualny W latach 2004-2011 obowi ązuj ącym dokumentem w zakresie gospodarowania odpadami na terenie gminy był „Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Andrychów”, który został przyj ęty do realizacji uchwał ą nr XXII-198-04 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 24 czerwca 2004 roku w sprawie Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami. W 2012 roku opracowani dokumenty pn.: „Koncepcja systemu gospodarki odpadami w Gminie Andrychów”. W 2013 roku opracowano dokument pn.: „Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Andrychów 2013 roku. Dokumenty te zawierały ocene stanu w gospodarce odpadami, prognozowane zmiany iloś ciowe oraz cele i działania wraz z harmonogramami i szacunkowymi kosztami w zakresie gospodarki odpadami. W zwia zku z nowymi przepisami, wprowadzonymi ustawa z dnia 1 lipca 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystoś ci i porza dku w gminach oraz niektórych innych ustaw (t.j.: Dz. U. z 2011 r., Nr 152, poz. 897 z pó źn. zm.) oraz ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t.j.: Dz. U. z 2013 r., poz. 21 z pó źn. zm.) plany gospodarki odpadami oraz sprawozdania z realizacji tych planów s ą sporz ądzane tylko na poziomie krajowym oraz wojewódzkim. Przepisy te zwalniaj ą gminy i powiaty

Strona 61 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

z obowi ązku sporz ądzania dotychczasowych sprawozda ń z planów gospodarki odpadami. Gospodarowanie odpadami komunalnymi według nowych przepisów podlega rocznemu obowi ązkowi sprawozdawczo ści, zarówno na poziomie gminnym, jak i wojewódzkim. Do 31 marca ka Ŝdego roku wójt, burmistrz lub prezydent przedkłada sprawozdanie Marszałkowi Województwa oraz Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska. Z kolei Marszałek Województwa zobowi ązany jest do zło Ŝenia sprawozdania Ministrowi Środowiska do 15 lipca za poprzedni rok kalendarzowy. Sprawozdania zawieraj ą: • informacje o masie poszczególnych rodzajów odebranych z obszaru sprawozdawczego odpadów komunalnych oraz sposobie ich zagospodarowania, wraz ze wskazaniem instalacji, do której zostały przekazane odebrane od wła ścicieli nieruchomo ści zmieszane odpady komunalne, odpady zielone oraz pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania, • informacje o masie odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji: przekazanych do składowania na składowisku odpadów, nieprzekazanych do składowania na składowisku odpadów i sposobie ich zagospodarowania, • wł aś cicieli nieruchomoś ci, od których zostały odebrane odpady komunalne, • informacje o osia gnie tych poziomach recyklingu, przygotowania do ponownego u Ŝycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegaja cych biodegradacji przekazywanych do składowania, • informacje o il oś ci i rodzaju nieczystoś ci ciekłych odebranych z obszaru, z którego jest przedkładana informacja. Dodatkowo sprawozdania gminne wskazuja liczbe wła ścicieli nieruchomo ści, którzy zbieraja odpady komunalne w sposób niezgodny z regulaminem. System sprawozdawczo ści opiera sie równie Ŝ na wskaź nikach, które zostały dobrane w sposób umo Ŝliwiaj ący pozyskanie danych oraz sprawne prowadzenie monitoringu planowanych przedsie wzie ć inwestycyjnych, a tak Ŝe przeprowadzenie analizy stanu gospodarki odpadami w województwie. Sejmik Województwa Małopolskiego uchwał ą Nr XXV/397/12 z dnia 2 lipca 2012 roku przyj ął Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami, a nast ępnie uchwał ą nr LIV/858/13 z dnia 25 sierpnia 2014 roku zmiany do uchwały. W zał ączniku do uchwały okre ślono regiony gospodarki odpadami komunalnymi i regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach gospodarki odpadami komunalnymi oraz instalacje zast ępcze do obsługi tych regionów. Gmina Andrychów według nowego podziału nale Ŝy do regionu zachodniego.

Strona 62 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 17 Lokalizacja gminy Andrychów na tle województwa małopolskiego i regiony zachodniego Źródło: mapka na podstawie mapy zamieszczonej w „Planie gospodarki odpadami dla województwa małopolskiego”, 2012

Dla regionu zachodniego, w tym dla gminy Andrychów uchwał ą nr LIV/858/13 z dnia 25 sierpnia 2014 ustalono, i Ŝ instalacjami regionalnymi s ą mi ędzy innymi: Instalacje regionalne do przetwarzania zmieszanych odpadów: • do mechniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów w O świ ęcimiu, ul. Nadwi śla ńska 36, • Instalacja do mechniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w Ujkowie Starym, gm. Bolesław, ul. Osadowa 1, • do mechniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w Krakowie, ul. Krzemieniecka 40, • do mechniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w Brzeszczach, ul. Graniczna 48, • Instalacja do mechniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w Krakowie, ul. Pułłanki 48, • Instalacja do mechniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w Krakowie ul. Nad Drwin ą 33, • Instalacja do mechniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w Choczni, ul. T. Ko ściuszki 304. Instalacje zast ępcze : • Sortowania zmieszanych odpadów komunalnych w Krakowie, ul. Cementowa 1, • Sortowania zmieszanych odpadów komunalnych w Trzebini, ul. Piłsudskiego, • Sortowania zmieszanych odpadów komunalnych w Jaworznie, ul. Martyniaków, • Zakład Zagospodarowania Odpadów w Tylmanowej, osiedle Rzeka 419, • Zakład Utylizacji Odpadów w Nowym Targu, ul. Jana Pawła II 115, • Zakład Zagospodarowania Odpadów w My ślenicach, ul. Kornela Ujejskiego 341.

Instalacje regionalne do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i bioodpadów: • Kompostowania odpadów Barycz, Kraków, ul. Krzemieniecka 40,

Strona 63 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• Kompostowania odpadów, Kraków, ul. Kosiarzy 5A, • Kompostownia odpadów zielonych zbieranych selektywnie w K ętach, ul. K ęckie Góry Północne, • Kompostownia odpadów zielonych zbieranych selektywnie i bioodpadów w O świ ęcimiu, ul. Nadwi śla ńska, • Instalacja kompostowania tlenowego odpadów organicznych w Chrzanowie, ul. Powsta ńców Styczniowych 15, • Kompostowania odpadów organicznych w Zalesianach, gm. Gdów, • Kompostownia odpadów organicznych w Ujkowie Starym, gm. Bolesław, ul. Osadowa 1, • Instalacja do przetwarzania selektywnie zebranych opadów zielonych i innych bioodpadów w Choczni, ul. T. Ko ściuszki 304 Instalacje zast ępcze do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i bioodpadów: • Kompostownia odpadów organicznych w Brzeszczach, ul. Graniczna 48. Wprowadzone w ostatnim okresie zmiany prawne maja umoz liwi ć gminom wł aś ciwe zarza dzanie strumieniem wytwarzanych odpadów komunalnych, a takz e stworzyć system gospodarowania odpadami komunalnymi oparty na selektywnym ich zbieraniu, w którym wykorzystuje si ę potencjał energetyczny odpadów i składuje odpady przetworzone.

4.4.3. Nowy system gospodarki odpadami Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach wprowadziła cały szereg istotnych zmian do systemu gospodarki odpadami komunalnymi. Nało Ŝyła nowe obowi ązki na samorz ądy, podmioty odbieraj ące odpady oraz na wła ścicieli nieruchomo ści. W celu dostosowania systemu gospodarki odpadami do nowych przepisów Rada Miejska w Andrychowie przyj ęła nast ępuj ące uchwały: • XXIX-261-12 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie: Regulaminu utrzymania czystoś ci i porza dku na terenie Gminy Andrychów, • nr XXIX-265-12 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 20 grudnia 2012 roku w sprawie: sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści i zagospodarowania tych odpadów na terenie gminy Andrychów, • nr XXXII-297-13 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 7 marca 2013 roku w sprawie: ustalenia wzoru deklaracji o wysoko ści opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez wła ściciela nieruchomo ści, • nr XXXII-296-13 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 7 marca 2013 roku w sprawie: ustalenia terminu, cz ęstotliwo ści i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, • nr XXXII-295-13Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 7 marca 2013 roku w sprawie: okre ślenia metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz wysoko ści stawki tej opłaty na terenie Gminy Andrychów., • nr XXVIII-251-12 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 29 listopada 2012 roku w sprawie: zmiany Uchwały Nr XIII-108-07 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 25 pa ździernika 2007roku w sprawie okre ślenia górnych stawek opłat ponoszonych przez wła ścicieli nieruchomo ści za usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych oraz opró Ŝniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczysto ści ciekłych na terenie Gminy Andrychów • nr XXVIII-250-12 Rady Miejskiej W Andrychowie z dnia 29 listopada 2012 roku w sprawie: powierzenia Zakładowi Gospodarki Komunalnej Spółka z ograniczon ą odpowiedzialno ści ą w Andrychowie obowi ązkowego zadania własnego gminy utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie Gminy Andrychów. Wprowadzone prawo miejscowe reguluje kwestie zwi ązane z gospodark ą odpadami komunalnymi na terenie gminy Andrychów.

Strona 64 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Ustalono miesi ęczne stawki za gospodarowanie odpadami komunalnymi od gospodarstwa domowego w przypadku gdy odpady komunalne s ą gromadzone w sposób selektywny. Opłata jest uzale Ŝniona od ilo ści osób zamieszkuj ących dane gospodarstwo domowe oraz od tego czy mieszka ńcy deklaruj ą selektywne gromadzenie odpadów. Opłata płatna jest kwartalnie, do 15 dnia ostatniego miesi ąca kwartału – czyli za pierwszy kwartał do 15 marca, za drugi kwartał do 15 czerwca, za trzeci kwartał do 15 wrze śnia oraz za czwarty kwartał do 15 grudnia. Do potrzeb zbiórki odpadów komunalnych w zabudowie jednorodzinnej stosuje si ę worki lub pojemniki w nast ępuj ącej kolorystyce: • kolor niebieski – pojemniki przeznaczone do zbierania papieru i tektury, • kolor z ó łty - pojemniki przeznaczone do zbierania tworzyw sztucznych i opakowań wielomateriałowych, • kolor zielony - pojemniki przeznaczone do zbierania szkła bezbarwnego i kolorowego, • kolor bra zowy - pojemniki przeznaczone do zbierania odpadó w zielonych, • kolor szary – pojemniki przeznaczone do zbierania metalu. Aktualnie usługi w zakresie odbioru i zagospodarowania odpadów z nieruchomo ści zamieszkałych świadczy na rzecz Gminy Andrychów podmiot wyłoniony w drodze przetargu nieograniczonego przeprowadzonego w oparciu o przepisy ustawy o zamówieniach publicznych. Od lipca 2013 roku jest to Andrychowski Zakład Komunalny Sp. z o.o. w Andrychowie, ul. Batorego 24. Natomiast realizacj ę zadania własnego w zakresie utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie Gminy Andrychów Rada Miejska w Andrychowie uchwał ą nr XXVIII-250-12 z dnia 29 listopada 2012 powierzyła Zakładowi Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Andrychowie. W pierwszym półroczu 2013 roku odpady segregowane pochodz ące z nieruchomo ści zamieszkałych, jak i niezamieszkałych odbierane były przez Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. W drugiej cz ęś ci roku 2013 roku zbiórk ę odpadów selektywnych od mieszka ńców gminy prowadził Andrychowski Zakład Komunalny Sp. z o.o. Odpady selektywne przyjmowane były równie Ŝ w PSZOK-ach przy ul. Batorego 24 i przy ul. Biała Droga. Odbiór w/w odpadów z nieruchomo ści niezamieszkałych w drugim półroczu w dalszym ci ągu prowadził Zakład Gospodarki Komunalnej. Sp. z o.o. Dodatkowo w 2013 roku na terenie Gminy Andrychów selektywn ą zbiórk ę prowadziły nast ępuj ące firmy: • Wojteczek Leszek P.P.H.U. „WTÓRPOL” ul. śurawia 1, 26-110 Skar Ŝysko - Kamienna (zbiórka odzie Ŝy), • Małopolskie Przedsi ębiorstwo Gospodarki Odpadami ul. Barska 12, 30-307 Kraków (odbiór odpadów wielkogabarytowych w I półroczu 2013 roku). Od lipca 2013 odpady odbierane s ą według nowego harmonogramu cz ęstotliwo ści odbioru odpadów komunalnych ustalonego postanowieniami Regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku na obszarze gminy: • dla budynkó w jednorodzinnych: o zmieszane (nieselektywnie zbierane) odpady komunalne - nie rzadziej niz raz na miesia c, o odpady zielone - nie rzadziej niz raz na miesia c – w okresie od 1 kwietnia do 30 listopada, o papier, tektura, tworzywa sztuczne, odpady wielomateriałowe, szkło, metale - nie rzadziej niz raz na miesia c, • dla budynkó w wielomieszkaniowych: o zmieszane (nieselektywnie zbierane) odpady komunalne - nie rzadziej niz dwa razy na tydzień , o odpady zielone - nie rzadziej niz raz na 2 tygodnie - w okresie od 1 kwietnia do 30 listopada, o papier, tektura, tworzywa sztuczne, odpady wielomateriałowe, szkło, metale - nie rzadziej niz raz na miesia c.

Strona 65 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Zbiórki odpadów wielkogabarytowych w tym zu Ŝytego sprze tu elektrycznego i elektronicznego, zuz ytych opon odbywa sie w ramach tzw. „wystawki”: • z terenó w wiejskich – 1 raz w roku, • z terenó w miejskich – 2 razy do roku. Odpady typu: • zuz yte baterie i akumulatory, • niewykorzystane chemikalia, • świetló wki, lampy rte ciowe i sodowe, termometry, • odpady budowlane i rozbiórkowe, • odpady komunalne ulegaja ce biodegradacji, w tym odpady opakowaniowe ulegaj ące biodegradacji mieszka ńcy mog ą samodzielnie dostarczy ć do jednego z dwóch punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych przy ulicy Biała Droga lub przy ulicy Batorego specjalnie utworzonych punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych Zuz yte baterie i akumulatory mieszka ńcy mog ą oddawa ć do specjalnych pojemnikó w, przeznaczonych do tego celu, ustawionych w sieciach handlowych, szkołach oraz w Urz ędzie Miejskim. Przeterminowane leki zbierane s ą w specjalnych pojemnikach ustawionych w wybranych aptekach: • Apteka ul. Krakowska 138, • Apteka Cefarm śląski ul. Krakowska 83e, • Apteka Mediq ul. 27 stycznia 9, • Apteka Leków Gotowych Ku źma Wiktoria ul. Lenartowicza 7, • Medica Jolanta Paprocka ul. Rynek 26a, • Apteka pod Białym Orłem ul. Rynek 32. Odpady ulegaj ące biodegradacji mo Ŝna zagospodarowa ć we własnym zakresie w przydomowych kompostownikach lub wykorzysta ć do skarmiania zwierz ąt. Kompostowanie to naturalna, dopuszczalna metoda unieszkodliwiania i zagospodarowania odpadów organicznych. Miejsca i terminy zbió rki s ą podane do publicznej wiadomoś ci w sposó b zwyczajowo przyje ty w szczególnoś ci na stronie internetowej Urz ędu, Zakładu Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Andrychowie i tablicach ogł oszeń . Głównymi celami w zakresie gospodarki odpadami na terenie gminy jest doskonalenie systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych oraz redukcja strumienia odpadów komunalnych zmieszanych kierowanych do regionalnej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych.

4.4.4. Ilo ści zebranych odpadów Zakład Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. jako operator systemu gospodarki odpadami na terenie gminy Andrychów odbieraj ący odpadów od mieszka ńców i zbieraj ący odpady z terenu gminy prowadzi działania zmierzaj ące do uzyskania jak najwy Ŝszej ceny za surowce wtórne w celu jak najwy Ŝszej rentowno ści doczyszczania odpadów. W latach 2013-2014 odpady z terenu gminy Andrychów przekazywanie były: • Niesegregowane odpady komunalne – kod odpadu 20 03 01: o Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Brzeszczach, ul. Graniczna 48, o Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Krakowie, ul. Krzemieniecka 40, o Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych w O świ ęcimiu, ul. Nadwi śla ńska 36,

Strona 66 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o Instalacja do mechniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w Krakowie, ul. Pułłanki 48, o Instalacja do mechniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych w Choczni, ul. T. Ko ściuszki 304. • „Odpady ulegaj ące biodegradacji” kod odpadu 20 02 01, 20 03 02: o kompostownia odpadów zielonych w K ętach ul. K ęckie Góry Północne. • Zmieszane odpady opakowaniowe: o Przedsi ębiorstwo Komunalne ‘’EKO” Sp. z o.o. ul. T. Ko ściuszki 304, 34-123 Chocznia, o Miki Recykling Sp. z o.o., 30-841 Kraków ul. Nad Drwin ą 48, o Agencja Komunalna Sp. z o.o., ul. Ko ścielna 7, 32-620 Brzeszcze, o Wido Sp. z o.o. w Makowie Podhala ńskim. • Opakowania z tworzyw sztucznych: o Sur -Wtór, Kamil Kom ędera, 32-650 K ęty, Os. Nad Soł ą 8/40, o P.H.U. Jakub Ciupi ński, 42-300 Myszków, ul. Jana Pawła II 104, o IMP POLOWAT Sp. z o.o. 43-346 Bielsko-Biała, ul. Konwojowa 96, o Tomsmeier Południe Sp. z o.o. w Rudzie Śląskiej, o PPHU Eko - Recykling Sp. z o.o. w Libi ąŜ u. • Opakowania wielomateriałowe: o Fabryka Papieru i Tektury ‘’BESKIDY” S.A. 34-100 Wadowice, ul. Chopina 1. • Stłuczka szklana: o Krynicki Recykling S.A., 10-089 Olsztyn, ul. Iwaszkiewicza 48/23, o Pol-am-ack S.A. w Krakowie. • Zu Ŝyte opony: o F.H.U. AUTO SERWIS SKUP ZŁOMU, ul. Mły ńska 1, Chowaniec Wioletta, 34-100 Wadowice, ul. Polna 4, o Jurand Spółka Jawna w Wadowicach. • Zu Ŝyte urz ądzenia zawieraj ące niebezpieczne elementy (1) inne ni Ŝ wymienione w 16 02 09 do 16 02 12: o Elektrozłom Sp. z o.o., Zakład Przetwarzania i Odzysku Odpadów Elektrycznych • Odpady betonu oraz gruz: o Składowisko odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne, 34-120 Andrychów, ul. Biała Droga. • Gruz ceglany: o Składowisko odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne 34-120 Andrychów, ul. Biała Droga. • Odpadowa papa: o Składowisko odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne, 34-120 Andrychów, ul. Biała Droga. • Zmieszane odpady z budowy: o Składowisko odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne, 34-120 Andrychów, ul. Biała Droga. • Papier i tektura: o Fabryka Papieru i Tektury‘’BESKIDY” S.A., 34-100 Wadowice, ul. Chopina, o F.H.U. AUTO SERWIS SKUP ZŁOMU ul. Mły ńska 1, Chowaniec Wioletta, ul. Polna 4, o EKO-WTÓR Sp. z o.o. w Wilamowicach.

Strona 67 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• Odzie Ŝ: o Linia sortownicza ‘’VALVAN”, 26-110 Skar Ŝysko- Kamienna, ul. śurawia 1. • Urz ądzenia zawieraj ące freony: o Elektrozłom Sp. z o.o. Zakład Przetwarzania i Odzysku Odpadów Elektrycznych i Elektronicznych 34-323 Ślemie ń ul. Spacerowa 1. • Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i Ŝywice zawieraj ące substancje niebezpieczne: o Zakład Utylizacji Odpadów Przemysłowych Zygmunt Pacanowski • Leki inne ni Ŝ wymienione 20 01 31: o Pogotowie Sanitarno- Epidemiologiczne ‘’NOWISTA” s.c., Sergiusz Stanek, Grzegorz W ąs, Al. Armii Krajowej 35, 43-300 Bielsko – Biała. • Baterie i akumulatory inne ni Ŝ wymienione w 20 01 33: o Elektrozłom Sp. z o.o. Zakład Przetwarzania i Odzysku Odpadów Elektrycznych i Elektronicznych 34-323 Ślemie ń ul. Spacerowa 1. • Zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne inne ni Ŝ wymienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawieraj ące niebezpieczne składniki, Zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne inne ni Ŝ wymienione w 20 01 21, 20 01 23 i 20 01 35: o Elektrozłom Sp. z o.o. Zakład Przetwarzania i Odzysku Odpadów Elektrycznych i Elektronicznych 34-323 Ślemie ń ul. Spacerowa 1. • Tworzywa sztuczne: o EkoPartner Silesia Sp. z o.o. 41-503 Chorzów ul. Narutowicza 15, o „Ekotronik”, Rafał Pietrzak, 34-120 Andrychów, ul. Wadowicka 122, o Wido Sp. z o.o. w Makowie Podhala ńskim. • Metale: o Przedsi ębiorstwo Handlowo- Usługowe Magdalena Stosio, 43-227 Frydek, ul. Miodowa 80, o PHU Magdalena Sosio w Frydku.

• Gleba i ziemia w tym kamienie: o Składowisko odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne, 34-120 Andrychów, ul. Biała Droga. • Odpady wielkogabarytowe: o Zakład demonta Ŝu odpadów wielkogabarytowych 31-580 Kraków ul. Nowohucka 1, o F.H.U. AUTO SERWIS SKUP ZŁOMU ul. Mły ńska 1, Chowaniec Wioletta34-100 Wadowice, ul. Polna 4, o Składowisko odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne, 34-120 Andrychów, ul. Biała Droga, o S.C. Synergia Sp. z o.o. w Pszczynie. • „Inne odpady” kod odpadu 19 12 12 - Sita Radom Sp. z o.o. ul. Witosa 76 26-600 Radom. 23 W zamian za uiszczon ą opłat ę, wła ściciel zamieszkałej nieruchomo ści mo Ŝe odda ć ka Ŝdą zebran ą ilo ść odpadów. Według sprawozdania dotycz ącego gospodarowania odpadami za 2012 i za 2013 rok z terenu Gminy Andrychów zebrano i odebrano od mieszka ńców nast ępuj ące ilo ści odpadów:

Tabela 12 Ilo ści zebranych odpadów na terenie gminy Andrychów w 2003, 2011, 2012, 2013 i 2014 roku

23 Sprawozdania z gospodarowania odpadami za 2013 rok, oraz dane ZGK – za 2014 rok

Strona 68 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Masa zebranych odpadów niesegregowanych [Mg] 2003 2011 2012 2013 I półrocze 2014 3917,8 6072 7129,8 7194,8 7441,2 prognoza 7835,6 Masa zebranych odpadów segregowanych [Mg] 436,9 113,25 395,76 315,23 715,7 prognoza 873,8 SUMA prognoza 6.185,25 7.489,56 7.510,03 8.156,9 8.709,4 Źródło: pismo ZGK Sp. z o.o. z dnia 2 pa ździernika 2014 roku, dane zamieszczone w PGO dla Gminy Andrychów z 2004 roku

Selektywna zbiórka dziesi ęć lat temu obejmowała odpady zmieszane oraz selektywnie gromadzony papier, szkło, tworzywa sztuczne i szmaty. Zorganizowanym wywozem odpadów w 2003 roku obj ętych było 4448 gospodarstw domowych. Aktualnie obj ętych jest 12549 wła ścicieli gospodarstw domowych (5635 w budynkach wielolokalowych oraz 6914 wła ścicieli budynków indywidulanych), co wynika ze zło Ŝonych deklaracji. Z deklaracji zło Ŝonych wynika i Ŝ 96,73% mieszka ńców zadeklarowało ch ęć segregacji odpadów a tylko 3,27% mieszka ńców zadeklarowało brak segregacji. Dane zamieszczone w tabeli i dane zamieszczone powyŜej wskazuj ą, i Ŝ w ci ągu dziesi ęciu lat ilo ści zebranych i odebranych odpadów wzrosły (w 2003 roku 6185 Mg, w 2014 roku 8709 Mg). Jak wynika z tabeli zamieszczonej powy Ŝej z roku na rok z terenu gminy zbieranych jest coraz wi ęcej odpadów selektywnie gromadzonych, ilo ść prognozowana w 2014 roku jest ponad 700% wy Ŝsza ni Ŝ ilo ść odpadów selektywnie gromadzonych odebranych od mieszka ńców 2003 roku: • w 2003 roku selektywnie gromadzonych odpadów było 113 Mg 24 , • w 2013 roku selektywnie gromadzonych odpadów było 715 Mg, 25 • w 2014 roku selektywnie gromadzonych odpadów b ędzie według prognozy 873 Mg 26 . Gmina Andrychów w roku 2013 osia gne ła naste puja ce poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego uz ycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadó w komunalnych ulegaja cych biodegradacji przekazywanych do składowania: • w 2013 roku: o osia gnie ty poziom ograniczenia masy odpadó w komunalnych ulegaja cych biodegradacji kierowanych do składowania - 15,5%, o osia gnie ty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego uzycia naste puja cych frakcji odpadó w komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła - 32%, o osia gnie ty poziom recyklingu, przygotowania do ponownego uzycia i odzysku innymi metodami innych niz niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych - 100%. 27 Mimo, i Ŝ nowy system funkcjonuje od połowy roku 2013 ju Ŝ wida ć trend polegaj ący na zwi ększeniu ilo ści zebranych i odebranych odpadów selektywnie gromadzonych z terenu gminy w porównaniu do lat poprzednich. Rok 2014 b ędzie pierwszym pełnym rokiem funkcjonowania systemu i poka Ŝe realne zmiany jakie nast ąpiły. Według prognoz obliczonych na podstawie danych za pierwsze półrocze wynika, i Ŝ 2014 roku b ędzie kolejnym rokiem w którym zwi ększy si ę ilo ść zebranych odpadów. W ci ągu całego roku mieszka ńcy maj ą mo Ŝliwo ść zgłaszania do Urz ędu faktu zaistnienia dzikich wysypisk odpadów na terenie gminy Andrychów. Na terenie gminy jest kilka miejsc gdzie cyklicznie pojawiaj ą si ę odpady, tak jest na przykład w Andrychowie na ul. Tkackiej (dawna kotłownia),

24 Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Andrychów, 2004 25 Pismo ZGO Sp. z o.o. z 2.10 2014 roku 26 Pismo ZGO Sp. z o.o. z 2.10 2014 roku 27 dane ZGK, 2014

Strona 69 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

w sąsiedztwie osiedla świrki i Wigury. Mieszka ńcy robi ą zdj ęcia i wysyłaj ą do Urz ędu Miejskiego. Nielegalne składowiska odpadów s ą na bie Ŝą co usuwane.

4.4.5. Promocja „rewolucji śmieciowej” O wszystkich wprowadzanych zmianach mieszka ńcy s ą na bie Ŝą co informowani poprzez now ą zakładk ę na stronie internetowej „Nowe prawo dla czystego środowiska”, w której umieszczane s ą akty prawne dotycz ące gospodarowania odpadami komunalnymi, informacje dla mieszka ńców, porady itp. Miejsca i terminy zbió rki s ą podane do publicznej wiadomoś ci w sposó b zwyczajowo przyje ty w szczególnoś ci na stronie internetowej Urz ędu, Zakładu Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Andrychowie i tablicach ogł oszeń . Wa Ŝnym elementem jest świadomo ść ekologiczna społecze ństwa, bior ącego aktywny udział w procesie zbierania odpadów. Edukacja ekologiczna jest procesem, którego głównym celem jest ukształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej postawy mieszka ńców w sferze konsumpcji, a tak Ŝe post ępowania z odpadami. Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. przeprowadził szereg działa ń słu Ŝą cych edukacji mieszka ńców gminy Andrychów w zakresie zmian w funkcjonowaniu systemu po wdro Ŝeniu nowej ustawy śmieciowej. Mieszka ńcy gminy Andrychów przed wprowadzeniem „rewolucji śmieciowej” zostali poinformowani poprzez rozdysponowanie do wszystkich mieszka ńców ulotki zawieraj ącej informacje na temat segregacji odpadów, cz ęstotliwo ści ich wywozu oraz form i terminów dokonywania płatno ści. Wszyscy mieszka ńcy otrzymali szczegółowy harmonogram odbioru odpadów dla poszczególnych sołectw. Ponadto reprezentanci Zakładu Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. oraz przedstawiciele Gminy wielokrotnie udzielali wypowiedzi na antenie Radia Andrychów w dyskusjach dotycz ących gospodarowania odpadami komunalnymi oraz publikowane były artykuły w ,,Nowinach Andrychowskich”. Na bie Ŝą co zamieszczane s ą informacje na stronie internetowej gminy o nowo ściach, odpowiedzi na najcz ęś ciej zadawane pytania i wyja śniane s ą kwestie nurtuj ące mieszka ńców wraz ze szczegółowym opisem nowego systemu. W zakresie gospodarki odpadami świadomo ść ekologiczna społecze ństwa jest dobra, nie mniej jednak powinna by ć w dalszym ci ągu poszerzana i utrwalana w trakcie okresowych akcji czy na łamach miesi ęcznika „Nowiny Andrychowskie”. Celem edukacji jest wykształcenie w śród wszystkich grup społecznych odpowiedzialnych i świadomych zachowa ń w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami, poprzez: • realizacja polityki edukacyjnej i informacyjnej na temat selektywnej zbiórki odpadów i przez to prowadzenie ekologicznego sposobu Ŝycia we własnym domu, • świadome dokonywanie zakupów (minimalizacja wpływu reklam), • przekonywanie do kupowania rzeczy trwałych, • wybieranie towarów bezodpadowych oraz posiadaj ących opakowanie łatwo ulegaj ące całkowitej degradacji lub nadaj ące si ę do utylizacji, • rozpowszechnienie wiedzy, dotycz ącej mo Ŝliwo ści powtórnego wykorzystania odpadów (recykling) oraz wynikaj ących z tego korzy ści ekonomicznych, • wskazywanie konkretnych działa ń poprawiaj ących efektywno ść gospodarki odpadami. Wła ściwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszka ńców przyczyni si ę do zwi ększenia efektywno ści prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów, co zapewni pozyskanie surowców wtórnych, zmniejszenie ilo ści odpadów trafiaj ących na składowiska oraz zmniejszenie szkodliwo ści tych odpadów.

Strona 70 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

4.4.6. Zbiórka azbestu Na terenie gminy Andrychów przeprowadzono inwentaryzacj ę wyrobów zawieraj ących azbest, w Bazie Azbestowej zamieszczono wszystkie zinwentaryzowane wyroby. Według inwentaryzacji na terenie gminy Andrychów było 955,5 Mg wyrobów zawieraj ących azbest w tym 918,16 Mg na terenie nale Ŝą cym do osób fizycznych oraz 37,33 Mg na terenie nale Ŝą cym do osób prawnych. Od 2012 roku Gmina Andrychów bierze udział w realizacji projektu pn. „Demonta Ŝ i bezpieczne składowanie wyrobów zawieraj ących azbest z obszaru województwa małopolskiego” w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy w celu zmniejszenia ró Ŝnic społeczno-gospodarczych w obr ębie rozszerzonej Unii Europejskiej. Realizacja Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy planowana jest do ko ńca 2016 roku. Całkowita warto ść projektu wyniesie 42.067.067,00 zł, w tym warto ść kosztów Gminy Andrychów 758.303,00 zł. (kwota dofinansowania 644 558,00 zł.; wkład własny Gminy 113 745,00 zł.) Według danych zamieszczonych w Bazie Azbestowej do ko ńca 2013 roku usuni ęto 275,51 Mg wyrobów zawieraj ących azbest w tym 260,60 Mg z terenu nale Ŝą cego do osób fizycznych oraz 14,91 Mg z terenu nale Ŝą cego do osób prawnych. W roku 2013 w ramach programu zostały zrealizowane: • 52 wnioski w zakresie zbiórki gruzu o ł ącznej masie 98,71 Mg, • 71 wniosków dotycz ących demonta Ŝu dachów i ścian budynków wraz z wywozem odpadów zawieraj ących azbest o ł ącznej masie 162,53 Mg. W sumie zdemontowano azbest z 50 budynków mieszkalnych i 26 innych budynków. W ramach programu zostały zrealizowane wszystkie wnioski dotycz ące demonta Ŝu dachów i ścian budynków wraz z wywozem odpadów zawieraj ących azbest. Koszt realizacji Programu w roku 2013 wyniósł 226.403,51 zł. (z czego 85 % kosztów podlega zwrotowi w ramach Programu). W ramach Programu nie udało si ę zrealizowa ć 12 wniosków dotycz ących wywozu gruzu, w grudniu 2013 roku, na zlecenie gminy Andrychów zostało zebrane i wywiezione na składowisko odpadów niebezpiecznych 16,92 Mg odpadów. Koszt usługi wyniósł 6.733,82 zł i został w cało ści pokryty z bud Ŝetu gminy. Pod koniec roku 2013 został ogłoszony nabór wniosków na 2014 rok. Zostały zło Ŝone 103 wnioski na 2014 rok. W ramach programu Polsko-Szwajcarskiego w 2014 roku zdemontowano 156,63 Mg za 137 600,72 zł oraz usuni ęto 23,73 Mg zdemontowanego eternitu ze środków Gminy (koszt 8 999,59 zł). Przewidywany koszt zadania w gminie Andrychów to: 230.926,00 zł. (z tego wkład własny 34.639,00 natomiast pozostała kwota w wysoko ści 196.287,00 zł. po rozliczeniu zadania zostanie zwrócona). Podejmowane były równie Ŝ akcje informacyjne i edukacyjne w tym zakresie, na bie Ŝą co uaktualniana jest baza danych o wyrobach zawieraj ących azbest, a w ramach Programu zostały rozpowszechnione ulotki na temat jego realizacji i szkodliwo ści azbestu. Na podstawie bazy azbestowej mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe w dalszym ci ągu na terenie gminy wyst ępuj ą materiały zawieraj ące azbest w ilo ści około 600 Mg.

4.5. Ochrona powierzchni ziemi 4.5.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś Obje cie ochrona terenów niezdegradowanych poprzez nielokowanie inwestycji uci ąŜ liwych na korzyść walorów przyrodniczych i rekreacyjnych W okresie 2004-2014 opracowano Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego dla ka Ŝdej miejscowo ści oraz zmiany Planu dla poszczególnych sołectw Gminy Andrychów. Wszystkie Plany i ich zmiany nastawione były na rozwój gminy poprzez rozwój zabudowy mieszkaniowej i inwestycyjnej. Niemniej jednak wszystkie zapisy planów przyjmuj ą zało Ŝenia, i Ŝ inwestycje nie mog ą kolidowa ć z terenami o walorach przyrodniczych.

Strona 71 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Kontynuacja wapnowania, magnezowania gleb oraz zwi ększenie nawo Ŝenia organicznego W 2009 roku na terenie gminy na obszarze wykorzystywanym rolniczo wykonano badania gleb na poziom pH. Badania te wykonywane były w ramach kwalifikacji gruntów do wapnowania. Badania te były koordynowane przez Zespół Doradztwa Rolniczego w Wadowicach. Aktualnie corocznie około 10 -30 gospodarstw jest badanych, średnio w gospodarstwie pobierane s ą 3 próbki gleby do badania. Wyniki bada ń wskazuj ą na zakwaszenie i wysoka zawarto śc azotu w glebach.

Zalesienia i zatrawienia gruntów odłogowanych, w tym zwalczanie chwastów (ochrona krajobrazu) W ramach działalno ści le śnej, zalesie ń w latach 2004-2014 corocznie wydatkowano środki finansowe w kwotach około 5-13 tysi ęcy złotych na nadzór w lasach mienia gminnego oraz zakup sadzonek drzewek le śnych.

Prowadzenie okresowych badań gleb w odpowiednich interwałach czasowych Badania gleb pod k ątem zanieczyszczenia metalami ci ęŜ kimi w latach 2004-2013 powinny by ć wykonywane przez Starost ę Powiatu Wadowickiego. Aktualnie po zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska nie ma ju Ŝ takiego obowi ązku. W ostatnich latach badania takie na terenie gminy Andrychów nie były wykonywane. W zwi ązku ze zmiana ustawy Prawo ochrony środowiska badania jako ści gleby i ziemi nie s ą tak Ŝe planowane na przyszłe lata.

Wspomaganie dział alnoś ci rolniczej, uwzgle dniaja cej normy ekologiczne – szkolenia rolników W ramach wspomagania działno ści rolników w 2004 roku Zespoły Szkół Samorz ądowych w Sułkowicach-Bol ęcinie i w Roczynach zawarły umow ę z ARIMR na zadanie „Podnoszenie i zmiana kwalifikacji zawodowych mieszka ńców wsi Roczyny i Sułkowice-Bol ęcina”. Małopolski O środek Doradztwa Rolniczego Powiatowy Zespół w Wadowicach przeprowadzał szkolenia, konkursy i seminaria, a tak Ŝe prowadził doradztwo tematyczne. W ramach celu „Poprawa jako ści gleb, ochrona powierzchni i kopalin” ODR przeprowadził szkolenia i działania o nast ępuj ącej tematyce: • bezpieczne i efektywne stosowanie środków ochrony ro ślin poprzez aktualizacj ę uprawnie ń – szkolenia powtarzalne co 5 lat/ atestowany sprz ęt w/g potrzeb co 3-lata, • wspomaganie działalności rolniczej z uwzgl ędnieniem elementów ekologicznych poprzez opracowywanie planów rolno-środowiskowych dla gospodarstw realizuj ących pakiety rolno środowiskowe/ochrona gleb i wód, rolnictwo zrównowa Ŝone - plan nawo Ŝenia 1 gospodarstwo, zasoby genetyczne 1 gospodarstwo, gospodarstwo ekologiczne 1 gospodarstwo • zasada wzajemnej zgodno ści /cross-compliance/ obejmuje mi ędzy innymi utrzymanie gruntów w Dobrej Kulturze Rolnej, ochrona środowiska naturalnego, zdrowotno ść ro ślin i zwierz ąt.

Poprawa struktury agrarnej poprzez scalanie gruntów Zadanie to realizowane jest przez wła ścicieli gruntów rolnych bez wiedzy i zaanga Ŝowania Gminy Andrychów. W ostatnich latach do Gminy rolnicy nie składali wniosków dotycz ących przeprowadzenia scalenia.

Dofinansowanie badań stanu technicznego opryskiwaczy dla rolników Pa ństwowa Inspekcja Ochrony Ro ślin i Nasiennictwa w Wadowicach nie zanotowała w ostatnich latach prac zwi ązanych z u Ŝyciem niesprawnych opryskiwaczy. Opryskiwacze przechodz ą na bie Ŝą co badania techniczne. W latach 2004-2014 Gmina Andrychów wydatkowała rocznie około 20 tysi ęcy złotych na zwrot cz ęś ci podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju nap ędowego wykorzystywanego do produkcji rolniczej przez producentów rolnych

Strona 72 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Analizuj ąc stan realizacji zada ń w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleb mo Ŝna jednoznacznie stwierdzi ć, i Ŝ zarówno zadania własne jak i koordynowane s ą w miar ę mo Ŝliwo ści realizowane.

4.5.2. Stan aktualny Badania i obserwacje stanu gleby i ziemi dokonywane s ą w ramach pa ństwowego monitoringu środowiska, co wynika z zapisów art. 26 oraz art. 101b ustawy Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz. U. z 2014 r., poz. 1322 z pó źn. zm.). Wprowadzenie standardów miało na celu stworzenie skutecznego instrumentu ochrony gleb przed degradacj ą w wyniku zanieczyszcze ń substancjami chemicznymi pochodz ącymi ze źródeł antropogenicznych oraz ustalenie prawnych podstaw do egzekwowania obowi ązku przywrócenia wła ściwej jako ści gleb w oparciu o wymierne wska źniki docelowe. Z formalnego punktu widzenia przyj ęte standardy wyznaczaj ą docelowo stan jako ści gleb poddawanych rekultywacji z uwzgl ędnieniem ró Ŝnych form u Ŝytkowania gruntów. Szczegółowymi badaniami potwierdzonymi odpowiedni ą dokumentacj ą nale Ŝy ka Ŝdorazowo obj ąć obszary, na których doszło do awarii i niekontrolowanej emisji oraz migracji zanieczyszcze ń do gleb. Na terenie gminy Andrychów wyste puja takie rodzaje gleb jak: • gleby brunatne, brunatne wyługowane i pseudobielicowe wytworzone na utworach lessowatych zaliczone do kompleksu podgórskiego, • gleby szkieletowe lub silnie szkieletowe wytworzone ze zwietrzeliny wapieni skałek andrychowskich, zaliczone do kompleksu re dzin nawapiennych, • gleby brunatne wyługowane z płytko wyst ępuj ącym poziomem wód gruntowych (1-2 m ppt) wytworzone z wietrzelin fliszu karpackiego – gleby te zaliczono do kompleksu górskiego, • mady brunatne oglejone wytworzone na czwartorze dowych osadach aluwialnych, zalez nie od poziomu wód gruntowych, cze sto oglejonych gleby te zaliczono do kompleksu gleb den dolin rzecznych. Mimo, Ŝe gleby zalegaj ące na terenie gminy Andrychów s ą dobrej jako ści, s ą one mało zasobne w składniki pokarmowe. Dlatego rol ą prowadz ących uprawy jest odpowiedni dobór dawek NPK. Z bada ń wykonywanych przez rolników za po średnictwem ZDR w Wadowicach wynika, i Ŝ w przeszło ści dominuj ącym nawo Ŝeniem były zbyt du Ŝe dawki nawozów azotowych. Istotnym elementem jest równie Ŝ okresowe wapnowanie gleb. By dobrze dobra ć dawki wapna rolnicy we własnym zakresie okresowo przeprowadzaj ą badania gleb na kwasowo ść . W Małopolsce zmienia sie struktura gospodarstw rolnych. Grunty coraz cze ś ciej przeznaczane sa na cele pozarolnicze np. pod zabudowe czy inwestycje drogowe, dlatego tez spada ogólna powierzchnia gruntów be da cych w uz ytkowaniu gospodarstw. O blisko 22 % zmniejszyła sie powierzchnia gruntów pod zasiewami, co jest m.in. wynikiem zmniejszenia o 15,3 % powierzchni gruntów sklasyfikowanych jako uz ytki rolne. Przede wszystkim zmniejsza sie liczba gospodarstw rolnych, przy jednoczesnym wzroś cie ich średniej powierzchni ogólnej oraz uz ytków rolnych. Dzieje sie tak głównie dlatego, z e spada liczba gospodarstw o najmniejszym areale, tj. o powierzchni uz ytków rolnych 0-1 ha (spadek o prawie 23 %) przy jednoczesnym wzroś cie liczby gospodarstw o powierzchni powyz ej 15 ha uz ytków rolnych. Powierzchnia Gminy Andrychów wynosi 10043 ha, z czego u Ŝytki rolne maj ą powierzchni ę 4682 ha, powierzchnia ta w ci ągu ostatnich dziesi ęciu lat znacznie si ę zmniejszyła. Grunty orne maj ą powierzchni ę 3247 ha, sady 58 ha, ł ąki to 1445 ha, pastwiska u Ŝywane s ą na powierzchni 44 ha, natomiast lasy i grunty le śne rozci ągaj ą si ę na powierzchni 4081 ha (w tym gospodarstwa le śne 802 ha). Wi ększo ść terenów rolniczych, co wida ć na rysunku z Studium Uwarunkowa ń i Kierunków zagospodarowania Przestrzennego Gminy Andrychów, skupia si ę w północno-wschodniej cz ęś ci gminy (Inwałd) oraz północno-zachodniej (Roczyny) i środkowej (Sułkowice).

Strona 73 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 18 U Ŝytkowanie terenów Gminy Andrychów Źródło: Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Andrychów, 2005

Według danych zamieszczonych w Programie Ochrony Środowiska z 2004 wynika, i Ŝ grunty orne miały w 2003 roku powierzchni ę 3770 ha, oznacza to, i Ŝ w ci ągu 10 lat powierzchnia orna zmniejszyła si ę o około 13%. Taka sama sytuacja ma miejsce w zakresie sadów (w 2003 roku 323 ha). Zwi ększyła si ę znacz ąco powierzchnia ł ąk, w 2003 roku miały powierzchni ę 284 ha, natomiast aktualnie 1445 ha 28 . Warunki glebowe i terenowe sprzyjaj ą raczej hodowli. Sadownictwo rozwija sie tylko w okolicach Andrychowa i Roczyn. Na tym obszarze funkcjonuja takz e gospodarstwa szklarniowe. Ich ła czna powierzchnia wynosi około 36 tys. m 2. Wyniki Spisu Rolnego z 2010 roku GUS opublikował pod koniec czerwca 2011 roku Porównanie z danymi uzyskanymi w Powszechnym Spisie Rolnym 2002 pozwoliło określić zmiany, jakie zaszły na małopolskiej wsi i wysuna ć wniosek, z e tereny wiejskie województwa małopolskiego z roku na rok traca swój rolniczo-produkcyjny charakter.

28 Spis Rolny 2010

Strona 74 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Na terenie całej gminy zarejestrowanych jest 2768 gospodarstw rolnych z czego 2766 indywidualnych, wynika z tego i Ŝ średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi około 1,69 ha. Z tej ilo ści gospodarstw 1865 prowadzi aktywn ą działalno ść , oznacza, to i Ŝ około 32% gospodarstw nie funkcjonuje. Średnia powierzchnia funkcjonuj ących gospodarstw to 2,21 ha. Podobna sytuacja ma miejsce w śród gospodarstw indywidulanych, wszystkich indywidualnych gospodarstw jest 2766, natomiast prowadz ących działalno ść rolnicz ą 1864, czyli około 32% gospodarstw indywidulanych nie prowadzi działalno ści rolniczej. Według danych pochodz ących ze Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2010 roku: • uŜytki w dobrej kulturze wyst ępuj ą w 1839 gospodarstwach na powierzchni 2833 ha, • grunty pod zasiewami s ą w 947 gospodarstwach na powierzchni 1196 ha, • grunty ugorowane zidentyfikowane w 112 gospodarstwach na powierzchni 57 ha, • uprawy trwałe s ą w 99 gospodarstwach na powierzchni 71 ha, • przydomowe ogrody s ą w 239 gospodarstwach na powierzchni 17 ha. Analizuj ące wszystkie gospodarstwa i ich powierzchni ę, mo Ŝna stwierdzi ć, i Ŝ najwi ęcej bo około 97% jest gospodarstw nie przekraczaj ących powierzchni 5 ha. Gospodarstwa o powierzchni nie przekraczaj ącej 1 ha czyli tzw. działki rolne stanowi ą około 65% wszystkich gospodarstw. Struktur ę wielko ściow ą gospodarstw zestawiono na wykresie zamieszczonym poni Ŝej.

Rysunek 19 Struktura wielko ściowa gospodarstw rolnych na terenie gminy Andrychów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ze Spisu Rolnego 2010

Powierzchnia wszystkich gospodarstw rolnych wynosiła w 2010 roku 4682 ha, natomiast powierzchnia u Ŝytkowana rolniczo to 4123 ha. Je śli chodzi o gospodarstwa indywidulane to powierzchnia wszystkich gospodarstw wynosiła 4166 ha, natomiast powierzchnia u Ŝytkowana przez rolników indywidulanych 3674 ha. Grunty pod zasiewami wyst ępuj ą w 947 gospodarstwach o ł ącznej powierzchni 1196 ha z czego: • w 711 gospodarstwach 817,53 ha obsiewa si ę zbo Ŝami w tym: o pszenica ozima 312,47 ha, o pszenica jara 33,59 ha, o Ŝyto 12,67 ha, o jęczmie ń ozimy 3,7 ha, o jęczmie ń jary 107,6 ha o owies 62,18 ha,

Strona 75 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o pszen Ŝyto 18,80 ha, o pszen Ŝyto jare 18,04 ha, o mieszanki zbo Ŝowe ozime 13,20 ha, o mieszanki zbo Ŝowe jare 193,43 ha, o kukurydza na ziarno 38,82 ha, • w 730 gospodarstwach sadzone s ą ziemniaki na powierzchni 140,45 ha, • w 7 gospodarstwach sieje si ę ro śliny przemysłowe na powierzchni 101,06 ha, • w 5 gospodarstwach sadzi si ę buraki cukrowe na powierzchni 0,66 ha, • w 6 gospodarstwach na powierzchni 0,23 ha sieje si ę ro śliny str ączkowe jadalne, • w 37 gospodarstwach na powierzchni 6,98 uprawia si ę warzywa gruntowe. 29 Warto podkreślić , iz na terenie powiatu wadowickiego kultywowane sa tradycje pszczelarskie. W Andrychowie, Kalwarii Zebrzydowskiej i Brzeź nicy maja swoje siedziby koła zrzeszone w Wojewódzkim Zwia zku Pszczelarzy (WZP) w Krakowie. Koło andrychowskie na koniec 2012 roku liczyło 73 członków, którzy posiadali 1761 pszczelich rodzin. Według Spisu Rolnego na terenie gminy Andrychów w 1073 gospodarstwach hoduje si ę zwierz ęta, w sumie jest to 1416 sztuk du Ŝych, z czego: • bydło w 260 gospodarstwach - 829 sztuk, • trzoda chlewna w 114 gospodarstwach - 1377 sztuk, • konie w 57 gospodarstwach - 111 sztuk, • drób w 894 gospodarstwach - 17072 sztuki. 30 Od 2009 roku na stoku Pracica w Rzykach rozpoczeto wyspas ok. 60 owiec, a tak Ŝe kilku kóz i krów. Maj ą one za zadanie skubanie trawy i nawo Ŝenie jałowego stoku narciarskiego, poprawienie systemu korzeniowego ro ślin i eliminacj ę tych gatunków, które s ą obce i niepo Ŝą dane. Wypas nawi ązuje do dawnych tradycji pasterskich tego terenu. Działanie to jest nawi ązniem do „Programu Aktywizacji Gospodarczej oraz zachowania Dziedzictwa Kulturowego Beskidów i Jury Krakowsko – Cz ęstochowskiej - Owca Plus”, którego głównym celem jest „Zrównowa Ŝony rozwój i ochrona najcenniejszych przyrodniczo obszarów Beskidów i Jury Krakowsko – Cz ęstochowskiej w oparciu o gospodark ę pastersk ą.” W 445 gospodarstwach rolnicy pracuj ą z pomoc ą ci ągników, w sumie podczas Spisu Rolnego zewidencjonowano ich 551 sztuk. W 849 gospodarstwach stosowane s ą nawozy mineralne, w tym azotowe w 744 gospodarstwach, fosforowe w 22 gospodarstwach, potasowe w 18 gospodarstwach, wieloskładnikowe w 496 gospodarstwach oraz w 40 gospodarstwach prowadzi si ę wapnowanie gleb. Średnio nawo Ŝenie mineralne stosowane jest w dawkach 55,7 kg/ha, natomiast wapnowanie w dawkach 3,6 kg/ha. Na gruntach w dobrej kulturze nawo Ŝenie jest nieco wy Ŝsze nawo Ŝenie mineralne 63,9 kg/ha, natomiast wapnowanie 4,1 kg/ha Według Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2010 roku 1864 gospodarstwa utrzymuj ą si ę wył ącznie z działalno ści rolniczej. Dotychczasowe u Ŝytkowanie terenu gminy zwi ązanego z rolnictwem jest zgodne z uwarunkowaniami przyrodniczymi. W porównaniu do lat poprzednich (Spis Rolny 2002) widoczna jest tendencja: • do zaniechania działalno ści rolniczej przez mieszka ńców gminy, zwłaszcza je śli chodzi o małe gospodarstwa i działki rolne, • zamian ę sposobu utrzymania na źródła nierolnicze w mie ście Andrychów oraz w s ąsiaduj ących z gmina wi ększych o środkach przemysłowo-usługowych takich jak Bielsko – Biała, O świ ęcim czy Wadowice,

29 Spis Rolny 2010 30 Spis Rolny 2010

Strona 76 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• umacniania si ę pozycji du Ŝych gospodarstw rozwijaj ących swoj ą produkcj ę. Mieszka ńcy przejawiaj ą tak Ŝe tendencje do zmiany przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze, głównie pod zabudow ę mieszkaniowa , dotyczy to szczególnie miejscowo ści Sułkowice, w której w ostatnich latach przybyło zameldowanych mieszka ńców.

4.5.3. Badania gleb Badania gleb na obszarze powiatu wadowickiego prowadzone s ą w oparciu o „Monitoring chemizmu gleb ornych Polski”, który stanowi podsystem Pa ństwowego Monitoringu Środowiska w zakresie jakoś ci gleb i ziemi.

Rysunek 20 Punkty poboru próbek do bada ń gleb prowadzonych w ramach Monitoringu chemizmu gleb ornych Polski, który stanowi podsystem Pa ństwowego Monitoringu Środowiska w zakresie jakoś ci gleb i ziemi. (próbka 417 pobrana z terenu miejscowo ści Wadowice-Chocznia) Źródło: Monitoring chemizmu gleb ornych Polski, 2012

Na terenie powiatu wadowickiego nie analizowano gleb pochodz ących z terenu gminy Andrychów. Pobrano jedn ą próbk ę z terenu miejscowo ści Wadowice-Chocznia (próbka nr 417). Wyniki badań gleb uz ytkowanych rolniczo w 2010 roku prowadzonych w ramach Pań stwowego Monitoringu Środowiska, wskazuja , z e gleby wojewó dztwa małopolskiego, w tym powiatu wadowickiego charakteryzuja sie naturalna lub podwyz szona zawartoś cia metali cie z kich, niska zawartoś cia siarki siarczanowej i dla zdecydowanej wie kszoś ci gleb naturalna lub podwyz szona zawartoś cia wielopierś cieniowych we glowodoró w aromatycznych (WWA). W 2012 roku badania w tych samych punkach były kontynowane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie jakoś ci gleb i ziemi. Wyniki bada ń w 2012 roku oraz w okresach pi ęcioletnich wykazały znacz ące przekroczenia zawarto ści dziewi ęciu w ęglowodorów aromatycznych, w pozostałych zakresach wyniki nie odbiegały od warto ści dopuszczalnych 31 Badania gleb w 2012 roku wykazały wzrost udziału gleb zanieczyszczonych WWA w stosunku do roku 2005. Koncentracja WWA na poziomie 3 stopnia zanieczyszczenia gleb wyst ąpiła w 4 punktach na terenie województwa małopolskiego w tym w miejscowo ści Chocznia-Wadowice. 32

31 Monitoring chemizmu gleb Polski, 2012 32 Raport o stanie środowiska w województwie Małopolskim w 2012 roku, 2013

Strona 77 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Mimo, i Ŝ wyniki te nie reprezentuj ą stanu gleb na terenie Gminy Andrychów, pokazuj ą jednak jak wygl ąda stan gleb w Choczni w śród koncentracji ruchu komunikacyjnego na drodze krajowej nr 54. Mo Ŝna przypuszcza ć, Ŝe Andrychów (zwłaszcza jej południow ą cz ęść ) pokrywaj ą gleby o mniejszych warto ściach zanieczyszcze ń i metali ci ęŜ kich. Okr ęgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gliwicach ze po średnictwem Zespołu Doradztwa Rolniczego w Wadowicach prowadzi odpłatnie badania gruntów rolnych wła ścicieli terenów rolniczych. Średnio rocznie wykonywanych jest około 30 bada ń na kwasowo ść gleb. Z informacji ZDR w Wadowicach wynika, i Ŝ wi ększo ść próbek glebowych wykazuje mniejsze lub wi ększe zakwaszenie oraz nadmiern ą ilo ść azotu w glebach wynikaj ąca ze zbyt du Ŝych dawek nawo Ŝenia azotowego. Powiat Wadowicki w ostatnich latach nie prowadził bada ń jako ści gleby, badania te planowane s ą na pó źniejsze lata.

4.5.4. Instytucje do obsługi rolnictwa Na obszarze gminy Andrychów oraz powiatu wadowickiego działaj ą podmioty maj ące na celu obsług ę rolnictwa, które poprzez swoje działania zach ęcaj ą rolników do kontynuowania produkcji, nie odłogowania gruntów ornych, a tak Ŝe inspiruj ą do starania si ę o pozyskanie środków finansowych na produkcj ę rolnicz ą. Jednym z takich podmiotów jest Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Małopolski Oddział Regionalny w Krakowie. W ramach swojej działalno ści realizuje Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Biuro Regionalne pełni rol ę podmiotu wdra Ŝaj ącego dla działa ń takich jak: • korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, • wspieranie gospodarowania na obszarach górskich oraz na innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania, • programy rolno środowiskowe, • zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych ni Ŝ rolne, • renty strukturalne. Na terenie gminy Andrychów według informacji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Małopolskiego Oddziału Regionalnego w Krakowie rolnicy realizuj ą jedno działanie tzw. „Program rolno środowiskowy”. 33 Działania te obj ęte s ą PROW na lata 2007-2013. Zgodnie z Rozporz ądzeniem Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 roku (Dz. U. z 2004 r. Nr 187 poz. 1929 z pó źn. zm.) w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na zalesianie gruntów rolnych obj ętych planem rozwoju obszarów wiejskich była przyznawana rolnikom pomoc finansowa na Zalesianie Gruntów Rolnych. Płatno ść na zalesianie jest przyznawana producentowi rolnemu do działek rolnych w rozumieniu przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gruntów rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatno ści: • uŜytkowanych, jako grunty orne, trwałe u Ŝytki zielone albo sady, które zostały przeznaczone do zalesienia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, • stanowi ących własno ść tego producenta rolnego, • o powierzchni co najmniej 0,3 ha i szeroko ści nie mniej ni Ŝ 20 metrów. Agencja corocznie kontroluje około 5% gospodarstw korzystaj ących z pomocy finansowej w ramach PROW 2007-2013. Jednocze śnie prowadzone s ą spotkania i konsultacje nt. Optymalnego doboru dawek nawozowych oraz środków ochrony ro ślin dla zainteresowanych rolników. Kolejnym podmiotem działaj ącym na rzecz rolnictwa jest Małopolski O środek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach. Organizuje szkolenia, konferencje i spotkania dotycz ące głównie: zrównowa Ŝonego rolnictwa, ochrony wód i gleb, rolnictwa ekologicznego oraz pozostałych programów rolno- środowiskowych. Przykładowe z nich to:

33 pismo ARIMR Małopolskiego Oddziału Regionalnego w Krakowie z dnia 17 pa ździernika 2014 roku

Strona 78 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• szkolenia z zakresu agroturystyki „ Marka w agroturystyce i turystyce wiejskiej” - Konferencja powiatowa w Targanicach, • udział w wojewódzkim konkursie „Najlepsze gospodarstwo agroturystyczne województwa małopolskiego 2013”, • szkolenia z zakresu aktywizacji kobiet wiejskich - zdrowy styl Ŝycia –„Zioła w diecie”, • szkolenia z zakresu ekologicznego prowadzenia ogrodów przydomowych poprzez wła ściw ą piel ęgnacj ę, • wspieranie procesu wielofunkcyjnego rozwoju wsi, kultywowanie tradycji. Niezale Ŝnie od tych działa ń raz w tygodniu w ka Ŝdy wtorek w Urz ędzie Miejskim w Andrychowie odbywaj ą si ę dy Ŝury pracownika Małopolskiego O środka Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Zespołu Doradztwa Rolniczego w Wadowicach. Porady dotycz ą głównie wypełniania wniosków obszarowych oraz wniosków o dofinansowania unijne. Cz ęść z tych usług realizowana jest bezpłatnie, natomiast wnioski o dofinansowanie pochodz ące ze środków unijnych s ą płatne. Rolnicy s ą zainteresowani dofinansowaniami głównie w zakresie dosprz ętowenia gospodarstw, zakupu, maszyn rolniczych i ci ągników. Zainteresowanie producentów rolnych jest zró Ŝnicowane od pory roku w okresie wiosenno-letnim dziennie po konsultacj ę lub rad ę przychodzi kilkana ście osób, natomiast w okresie jesienno-zimowym kilka. Porady s ą udzielane tak Ŝe w terenie bezpo średnio w gospodarstwach. Zespół Doradztwa Rolniczego po średniczy tak Ŝe w badaniach gleb u Ŝytkowanych rolniczo na poziom pH. Odbywa si ę to poprzez przekazywanie próbek glebowych pobranych przez rolników do Stacji Chemiczno – Rolniczej w Gliwicach. Koszty bada ń pokrywane s ą przez rolników. Średnio rocznie wykonywanych jest około 30 bada ń na kwasowo ść gleb. Z informacji ZDR w Wadowicach wynika, iŜ wi ększo ść próbek glebowych wykazuje mniejsze lub wi ększe zakwaszenie oraz nadmierna ilo ść azotu w glebach wynikaj ąca ze zbyt du Ŝych dawek nawo Ŝenia azotowego. MODR w Karniowicach wydaje Małopolski Informator Rolniczy „DORADCA”, skierowany do rolników, mieszka ńców obszarów wiejskich, przedsi ębiorców ze sfery agrobiznesu, liderów środowisk wiejskich, pracowników samorz ądów terytorialnych i instytucji obsługi rolnictwa, słowem- wszystkich osób zainteresowanych bogat ą tematyk ą wsi i rolnictwa. Szeroki zakres tematyczny zamieszczanych artykułów obejmuje m.in. technologi ę produkcji ro ślinnej i zwierz ęcej, ekonomik ę rolnictwa, przedsi ębiorczo ść na obszarach wiejskich, w tym szczególnie mo Ŝliwo ści pozyskiwania dotacji unijnych, technik ę rolnicz ą, ekologi ę i agroturystyk ę. Centrum Doradztwa Rolniczego w Krakowie oraz Małopolski O środek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach corocznie organizuje kursy, szkolenia i akcje promocyjne i informacyjne nt. Szeroko poj ętej przedsi ębiorczo ści rolniczej, w tym tak Ŝe Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych. Małopolski Oddział Regionalny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Krakowie corocznie kontroluje sposoby gromadzenia obornika w trakcie standardowych kontroli gospodarstw rolnych prowadz ących działalno ść rolnicz ą w zakresie produkcji ro ślinnej i zwierz ęcej. Agencja Rynku Rolnego corocznie przyjmuje wnioski o przyznanie dopłaty z tytułu zu Ŝytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany maj ącej charakter pomocy de minimis w rolnictwie. Rolnicy mog ą ubiega ć si ę o przyznanie dopłaty z tytułu zu Ŝytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany takich roślin jak: • zbo Ŝa ozime, • zbó Ŝ jare, • ro ślin str ączkowe, • ziemniaka, • mieszanek zbo Ŝowych i pastewnych (sporz ądzonych z gatunków ro ślin obj ętych systemem dopłat, z wył ączeniem ziemniaka). Rolnik ubiegaj ący si ę o przyznanie płatno ści powinien utrzymywa ć grunty rolne w Dobrej Kulturze Rolnej przy zachowaniu wymogów ochrony środowiska (zgodnie z normami).

Strona 79 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Grunty rolne s ą utrzymywane s ą w Dobrej Kulturze Rolnej je Ŝeli: • w przypadku gruntów ornych jest prowadzona na nich uprawa ro ślin lub ugorowanie, • w przypadku trwałych u Ŝytków zielonych okrywa ro ślinna jest koszona i usuwana co najmniej raz w roku, lub s ą na nich wypasane zwierz ęta w okresie wegetacyjnym traw • w przypadku gruntów ornych poło Ŝonych na stokach o nachyleniu powy Ŝej 20° gruntów tych nie wykorzystuje si ę pod upraw ę ro ślin wymagaj ących utrzymywania redlin wzdłu Ŝ stoku lub nie utrzymuje si ę jako ugór czarny; • w przypadku gruntów ornych poło Ŝonych na stokach o nachyleniu powy Ŝej 20° wykorzystywanych pod upraw ę ro ślin wieloletnich powinna by ć utrzymywana okrywa ro ślinna lub ściółka w mi ędzyrz ędziach albo uprawa powinna by ć prowadzona metod ą tarasow ą; • w przypadku gruntów ornych poło Ŝonych na obszarach zagro Ŝonych erozj ą wodn ą, powierzchni ę co najmniej 40 % gruntów ornych wchodz ących w skład gospodarstwa rolnego, pozostawia si ę co najmniej od dnia 1 grudnia do dnia 15 lutego pod okryw ą ro ślinn ą.34 Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 7 lipca 2007 r. o nawozach i nawo Ŝeniu (Dz. U. z 2007 r. Nr 147, poz. 1033 z pó źn. zm.) przeprowadza kontrol ę przestrzegania przepisów dotycz ących warunków stosowania i przechowywania nawozów, nawozów oznaczonych znakiem „NAWÓZ WE” oraz środków wspomagaj ących upraw ę ro ślin. Inspekcja corocznie przeprowadza kontrole, dotycz ą one przede wszystkim punktów sprzeda Ŝy środków ochrony ro ślin, świadectw kwalifikacyjnych opryskiwaczy, a tak Ŝe, jako ści materiału siewnego i szkółkarskiego oraz wyst ępowanie patogenów i szkodników upraw rolniczych.

4.6. Ochrona zasobów geologicznych 4.6.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś Ochrona przed eksploatacja rozpoznanych złóz kopalin – odpowiednie wpisy do PZP W okresie 2004-2014 opracowano Plan Zagospodarowania Przestrzennego oraz zmiany Planu, w tym w 2013 roku w Targanicach gdzie ujawnione zostały zło Ŝa piaskowców lgockich. Zmiany planu nastawione były na ochron ę zasobów geologicznych i kopalin przez zainwestowaniem.

Rekultywacja obiektu cegielni w Andrychowie przy ul. Krakowskiej Teren byłego zło Ŝa surowców ilastych „Andrychów” eksploatowany był od lat 60-70 dwudziestego wieku przez kilka podmiotów. W 2003 roku wydano koncesj ę na rozpoznanie złó Ŝ, w wyniku tych prac udokumentowano zło Ŝa surowców ilastych „Andrychów I” w ilo ści 117,54 m3. W 2006 roku podj ęto decyzj ę zaprzestaniu eksploatacji z powodu niskiej jako ści pozostałej cz ęś ci zło Ŝa. W zwi ązku z tym zło Ŝe zostało skre ślone z krajowego bilansu kopalin i wód podziemnych. Zgodnie z Decyzj ą Naczelnika Miasta Andrychów z dnia 10 czerwca 1977 roku został ustalony kierunek rekultywacji terenów Cegielni Andrychów poło Ŝonych w granicach byłego zło Ŝa Andrychów, jako rekreacyjno-wypoczynkowy. Kierunek został zmieniony na “tereny zabudowy mieszkaniowej zamieszkiwania zbiorowego, usługowego: zabudowy mieszkaniowo-usługowej wielorodzinnej, zieleni nieurz ądzonej i drogi głównej” zgodnie z obowi ązuj ącym MPZP Gminy Andrychów dla działek poło Ŝonych w miejscowo ści Andrychów z 28 wrze śnia 2006 roku. Jednocze śnie Decyzj ą Starosty Wadowickiego z 25 czerwca 2007 roku uzgodniono zakres i sposób rekultywacji terenów pocegielnianych poprzez wypełnienie wyrobiska materiałami mineralnymi, nieorganicznymi i oboj ętnymi dla środowiska, kształtowanie powierzchni terenów poprzez wyrównanie i rozplantowanie nawiezionego materiału oraz nało Ŝenie ostatniej warstwy ziemnej umo Ŝliwiaj ącej si ę zazielenienie terenu. Wizja terenowa w czerwcu 2007 roku wykazała, i Ŝ rekultywacja została wykonana.

34 http://www.minrol.gov.pl

Strona 80 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rekultywacja Kamieniołomu w Targanicach Decyzj ą Wojewody Małopolskiego z 14 stycznia z 2005 roku ustalono na podstawie projektu zagospodarowania zło Ŝa, Ŝe parametry dotycz ące gospodarki zło Ŝem powinny wynosi ć: • 722 tys. ton – s ą to zasoby mo Ŝliwe do wydobycia, • 491,1 tys. ton – s ą to straty w zasobach przemysłowych, • 0,6 – minimalny stopie ń wykorzystania zasobów przemysłowych. Decyzj ą Wojewody Małopolskiego wyznaczono tak Ŝe obszar górniczy i teren górniczy „Targanice III” dla wydobywania piaskowców ze zło Ŝa „Targanice I”. Powierzchnia obszaru górniczego wynosi 24.722 m 2, powierzchni terenu górniczego wynosi 39.592 m 2. Decyzj ą Wojewody Małopolskiego udzielono tak Ŝe koncesji do 31 grudnia 2025 roku na wydobycie piaskowców ze zło Ŝa „Targanice I”. Zapisy koncesji s ą takie, Ŝe „Zło Ŝe eksploatowane b ędzie metod ą odkrywkow ą za pomoc ą mechanicznych urz ądze ń rozdrabniaj ących, bez u Ŝycia materiałów wybuchowych”. Aktualnie trwa eksploatacja. Po zako ńczonej eksploatacji mo Ŝliwa b ędzie rekultywacja na podstawie decyzji.

4.6.2. Stan aktualny Zło Ŝa surowców przedstawiaj ą naturalne skupienia kopalin, których wydobycie mo Ŝe przynie ść korzy ść gospodarcz ą. S ą rozmieszczone nierównomiernie w przyrodzie, a ich wyst ępowanie i mo Ŝliwo ść wykorzystania zale Ŝą w du Ŝej mierze od budowy geologicznej. Zasady poszukiwania, dokumentowania oraz korzystania z kopalin regulowane s ą przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku prawo geologiczne i górnicze (t.j.: Dz. U. z 2014 r., poz. 613 z pó źn. zm.). W ustawie tej rozstrzygni ęto spraw ę własno ści złó Ŝ kopalin oraz uregulowano problem ochrony zasobów poprzez wymóg ujmowania ich w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz obowi ązek kompleksowego i racjonalnego wykorzystania kopalin. Posiadaj ący koncesj ę na wydobycie zło Ŝa kopaliny jest zobowi ązany zastosowa ć środki niezb ędne zarówno do ochrony zło Ŝa jak i do ochrony wód powierzchniowych i podziemnych a tak Ŝe do ochrony powierzchni ziemi. Po zako ńczonej eksploatacji zobowi ązany jest prowadzi ć rekultywacje oraz przywraca ć do wła ściwego stanu elementy przyrodnicze. Obszary poeksploatacyjne nale Ŝy sukcesywnie i na bie Ŝą co poddawa ć rekultywacji. Obowi ązek ten ci ąŜ y na osobie powoduj ącej utrat ę albo ograniczenie warto ści u Ŝytkowej gruntu. Koszty rekultywacji ci ąŜą na sprawcy. W przypadku złó Ŝ nieeksploatowanych, które zostały udokumentowane zło Ŝe zabezpiecza si ę, jako zaplecze surowcowe. W 2013 roku zostały opracowane mapy rozmieszczenia wszystkich surowców na terenie całej Polski pn.: „Bilans złó Ŝ zasobów kopalin w Polsce według stanu na 30 grudnia 2013 roku”. Według „Bilansu…” obszarze powiatu wadowickiego wyst ępuje: • 8 złó Ŝ kamieni łamanych i blocznych w tym: o 4 eksploatowane (Barwałd, Górka-Mucharz, Skawce, Targanice I), o 2 szczegółowo rozpoznane (Klecza Dolna, Skawinki), o jedno z którego eksploatacja została zaniechana Rzyki-Jagódki, o jedno o zasobach rozpoznanych wst ępnie Pawlikówka. • 9 złó Ŝ Ŝwirów i piasków w tym: o jedno eksploatowane Rusosice –Gary, o trzy rozpoznane szczegółowo Ł ączany, Radocza, Wadowice-Miedzne, o dwa rozpoznane wst ępnie Jaroszowice, Rejon Zakliczyna, o trzy skre ślone z bilansu w 2013 roku Mucharz-Zagórze, Skawce, Świnna Por ęba oraz Świnna Por ęba I, • 3 zło Ŝa surowców ilastych ceramiki budowlanej w tym: o dwa z których wydobycie zostało zaniechane Bachownia, Wadowice-Łazówka,

Strona 81 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o jedno o zasobach szczegółowo rozpoznanych Chocznia. Według danych zamieszczonych Bilansie złó Ŝ zasobów kopalin w Polsce (stan na koniec 2013 roku) na terenie Gminy Andrychów 35 zalegaj ą zło Ŝa: 1. Kruszyw naturalnych w postaci kamieni łamanych i blocznych: a. Targanice I - zło Ŝe kamieni łamanych i blocznych w trakcie eksploatacji o zasobach bilansowych 1682 tys. ton i zasobach przemysłowych 693 tys. ton oraz aktualnym wydobyciu na poziomie 55 tys. ton rocznie, aktualnie u Ŝytkowane przez spółka ATS- BUD z siedzib ą w Krakowie, b. Rzyki-Jagódki - zło Ŝe kamieni łamanych i blocznych o zasobach bilansowych 135 tys. ton, jest to zło Ŝe z którego wydobycie zostało zaniechane. Zło Ŝe surowców ilastych „Andrychów” została skre ślone z bilansu. W 2009 roku została wydana koncesja dla firmy Aurelian Gas & Oil Poland Sp. z o.o. z Warszawy (zmieniona 30 kwietnia 2014 roku - koncesja została przeniesiona na Spółk ę Energia Karpaty Zachodnie Sp. z o.o.) na poszukiwanie i rozpoznanie złó Ŝ ropy naftowej i gazu ziemnego w obszarze „Bialsko-Biała” w skład którego wchodzi północna cz ęść gminy Andrychów. Koncesja pierwotnie została wydana na 5 lat, a w 2014 roku zmieniono zapis na 9 lat. W zwi ązku z tym w 2014 roku prowadzono wiercenia i prace sejsmiczne. Na podstawie mapy zasi ągu bada ń wynika, i Ŝ wiercenia nie b ędą obejmowały gminy Andrychów. Aktualnie nie ma jeszcze opracowanych wyników bada ń na podstawie których mo Ŝna by stwierdzi ć czy na badanym terenie znaleziono zło Ŝa ropy lub gazu. W latach 2007-2013 podmioty prowadz ące działalno ść na obszarze gminy Andrychów nie wnosiły do Starostwa Powiatowego w Wadowicach wniosków o ustalenie kierunku rekultywacji w drodze odr ębnej decyzji. Według informacji zmieszczonej w Atlasie Zbiorników Wód Geotermalnych Małopolski Gmina Andrychów poło Ŝona jest w stropie zbiornika dewonu woda termalna w okolicach Andrychowa osia ga temperature mie dzy 40-50 oC, jednak nie potwierdzono tej wartoś ci pomiarami.

35 Baza Danych Pa ństwowego Instytutu Geologicznego MIDAS, według danych z 31 grudnia 2013 roku

Strona 82 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 21 Lokalizacja gminy Andrychów na tle zbiorników wód geotermalnych województwa małopolskiego Źródło: Atlas Zbiorników Wód Geotermalnych Małopolski, PAN, 2006

Program dział ań dla rozwoju wykorzystania energii geotermalnej w Małopolsce” zapisano w długoletnim Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego. Na bazie analiz i ocen warunków geologicznych poszczególnych pie ter hydrogeologicznych na obszarze województwa małopolskiego, wydzielone zostały 92 obiekty – strefy moz liwego wykorzystania energii geotermalnej. W 40 przypadkach byłoby to opłacalne dla miejscowej społ ecznoś ci, w postaci basenów cieplicowych albo jako magistrala ciepłownicza. Zakłada sie , z e w Gminie Andrychów wykorzystanie energii geotermalnej odbywać sie mo Ŝe za pomoca instalacji płytkich z pompami ciepła i kolektorami gruntowymi poziomymi lub pionowymi 36 Nie mniej jednak w Bilansie zasobów geologicznych Polski wydanym na podstawie danych na dzie ń 31 grudnia 2013 roku zło Ŝa geotermalne na terenie gminy Andrychów nie figuruj ą.

4.6.3. Osuwiska Gmina Andrychów podło Ŝe z jakiego jest zbudowana predestynuje ten obszar do powstawania osuwisk. W Pań stwowym Instytucie Geologicznym od 2006 roku jest realizowany projekt System Ochrony Przeciwosuwiskowej (SOPO). Celem projektu jest rozpoznanie i udokumentowanie wszystkich osuwisk oraz terenów zagro Ŝonych ruchami masowymi w Polsce. Wyniki Projektu s ą przedstawiane na mapach topograficznych w skali 1:10 000 i s ą pomocne w ocenie ryzyka osuwiskowego. W ramach Programu przeciwosuwiskowego SOPO prowadzonego przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny Oddział Karpacki w 2011 roku dla Andrychowa opracowano mapy zagro Ŝeń osuwiskowych. Według danych zamieszczonych na mapach osuwisk wynika i Ŝ w Andrychowie w okolicy ulicy świrki i Wigury s ą dwa aktywne osuwiska. Dla tych terenów opracowano dwie karty osuwisk. Aktualnie zagro Ŝonych jest kilka budynków mieszkalnych. Na mapie poni Ŝej zaznaczono lokalizacj ę aktywnych osuwisk.

36 Załoz enia do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczna i paliwa gazowe na obszarze Gminy Andrychów (aktualizacja), 2012

Strona 83 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 22 Lokalizacja aktywnych osuwisk na obszarze Andrychowa Źródło, Józef Boratyn, Krzysztof Kasina. Ziemowit Zimnal, 2011 – Mapa osuwisk i terenów zagro Ŝonych ruchami masowymi w skali 1:10000, gm. Andrychów, pow. wadowicki, woj. Małopolskie, zamieszczona na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Wadowicach

W 2012 roku Województwo Małopolskie opracowało dokumentacj ę pt.: „Osuwiska w województwie małopolskim atlas – przewodnik” W przewodniku tym nie wykazano na terenie gminy Andrychów Ŝadnych aktywnych osuwiska ani nie opisano katastrof osuwiskowych. Natomiast w aplikacji SOPO na „Mapie osuwisk i terenów zagro Ŝonych ruchami masowymi ziemi dla Gminy Andrychów w skali 1:10000”, sporz ądzonej w ramach tego projektu w kwietniu 2011 roku udokumentowano 105 terenów zagro Ŝonych ruchami masowymi, tereny to poło Ŝone s ą głównie na terenie miejscowo ści Roczyny, Rzyki i Targanice. Tylko jeden obszar zagro Ŝony zdefiniowano na terenie Sułkowic. 37

37 Józef Boratyn, Krzysztof Kasina. Ziemowit Zimnal, 2011 – Mapa osuwisk i terenów zagro Ŝonych ruchami masowymi w skali 1:10000, gm. Andrychów, pow. wadowicki, woj. Małopolskie, http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO [dost ęp 10 listopada 2014]

Strona 84 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 23 Mapa gminy Andrychów z zaznaczanymi terenami zagro Ŝonymi osuwaniem si ę mas ziemnych Źródło: Józef Boratyn, Krzysztof Kasina. Ziemowit Zimnal, 2011 – Mapa osuwisk i terenów zagro Ŝonych ruchami masowymi w skali 1:10000, gm. Andrychów, pow. wadowicki, woj. Małopolskie, http://geoportal.pgi.gov.pl/portal/page/portal/SOPO [dost ęp 10 listopada 2014]

Dokładne analizy wskazuj ą, i Ŝ powiat wadowicki, w tym gmina Andrychów jest zagroŜona w niewielkim stopniu, dlatego przeciwdziałanie rozwojowi tych ruchów powinno opiera ć si ę na działaniach profilaktycznych polegaj ących na prowadzeniu obserwacji.

4.7. Klimat akustyczny-ochrona przed hałasem 4.7.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś Opracowanie programu ochrony przed hałasem W dniu 30 wrze śnia 2013 roku Sejmik Województwa Małopolskiego przyj ął Program ochrony środowiska przed hałasem, którego celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego poprzez niezb ędnych do realizacji działa ń naprawczych. Program obejmuje ł ącznie 805,35 km dróg o nat ęŜ eniu ruchu powy Ŝej 3 mln. pojazdów rocznie oraz 106,5 km linii kolejowych o nat ęŜ eniu ruchu powy Ŝej 30 tys. poci ągów rocznie. W okresie 2004-2014 Gmina Andrychów nie opracowała odr ębnego opracowania traktuj ącego tylko o problemach dotycz ących hałasu. Niemniej jednak w badanym okresie wykonano wiele opracowa ń

Strona 85 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

dotycz ących szeroko poj ętej ochrony środowiska w tym: • Zało Ŝenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczna i paliwa gazowe na obszarze Gminy Andrychów, • Strategia Rozwoju Gminy Andrychów na lata 2014-2020, • Plan Zagospodarowania Przestrzennego dla poszczególnych sołectw Gminy Andrychów. Ka Ŝde z tych opracowa ń zawiera elementy dotycz ące ochrony zdrowia i ludzi przed nadmiern ą emisj ą hałasu.

Wykonanie niezbe dnych map akustycznych W 2011 roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zleciła wykonanie map akustycznych obejmuj ących drogi krajowe na terenie województwa małopolskiego. Badaniami zostało obj ętych 87 odcinków dróg w tym 4 odcinki (w km 30,663 - 32,991, 32,991 - 35,114, 35,114 - 39,379, 39,379 - 43,27) na terenie gminy Andrychów. Były to drogi: • DK 52 Andrychów (przej ście) na długo ści 2,328 km, • DK 52 Andrychów - Wadowice na długo ści 10,28 km.

Stosowanie nowoczesnych nawierzchni do budowy nowych dróg, ulic i parkingów Zadanie to zostało opisane w cz ęś ci dotycz ącej ochrony powietrza.

Budowa ekranów akustycznych wzdłuz dróg wojewódzkich, krajowych i powiatowych na odcinkach o ge stej zabudowie W okresie 2004-2014 na terenie gminy Andrychów nie wykonano Ŝadnych ekranów akustycznych. Aktualnie na obszarze gminy nie ma ekranów akustycznych. Z informacji udzielonych przez Generaln ą Dyrekcj ę Dróg Krajowych i Autostrad 38 oraz Zarz ąd Dróg Wojewódzkich 39 na terenie gminy Andrychów aktualnie nie planuje si ę budowy ekranów akustycznych.

Modernizacja budynków poprzez stosowanie nowoczesnych, dź wie kochłonnych okien Zadanie to zostało opisane w cz ęś ci dotycz ącej ochrony powietrza

Wydzielenie terenów pod realizacje zorganizowanej dział alnoś ci inwestycyjnej, rzemieś lniczej itp. (potencjalne źródła hałasu) – odpowiednie wpisy do P.Z.P. Zapisami planu wydzielono „tereny zabudowy techniczno-produkcyjnej – P, w tym: P3 – tereny zabudowy techniczno produkcyjnej, produkcji i usług przemysłowych, P4 – tereny zabudowy techniczno produkcyjnej, usług produkcyjnych, P5 – tereny zabudowy techniczno produkcyjnej usług magazynowo składowych”. Wprowadzono tak Ŝe do MPZP zapisy normuj ące zagadnienia zwi ązne z hałasem: • „zakazuje sie lokalizacji obiektów budowlanych i urza dzeń przekraczaja cych dopuszczalne poziomy hałasu wś rodowisku powodowanych przez poszczególne grupy źródeł hałasu oraz linie elektroenergetyczne w odniesieniu do przeznaczeń terenów wynikaja cych z przepisów odre bnych; • w planie ochronie przed hałasem podlegaja naste puja ce tereny i działki przeznaczone pod: o zabudowe mieszkaniowa , do których w planie nalez a : MN1, MN2, MN3, MN4, MN5, o zabudowe mieszkaniowa zamieszkania zbiorowego o symbolu MB1 ,

38 pismo GDDKiA w Krakowie z dnia 14 pa ździernika 2014 r. 39 pismo ZDW w Krakowie z dnia 15 pa ździernika 2014 r.

Strona 86 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o budynki zwia zane ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodziez y, które nalez a w planie do terenów zabudowy usług oś wiaty o symbolu UE-1, • obowia zuja dla nich odpowiednio dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne źródła hałasu, zdefiniowane w przepisach odre bnych”.

4.7.2. Stan aktualny Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególnoś ci poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniz ej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, ewentualnie zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. W przypadku stwierdzenia przez organ ochrony środowiska, na podstawie pomiaró w własnych, pomiaró w dokonanych przez wojewó dzkiego inspektora ochrony środowiska lub pomiaró w podmiotu obowia zanego do ich prowadzenia, z e poza zakładem, w wyniku jego dział alnoś ci, przekroczone sa dopuszczalne poziomy hałasu, organ ten wydaje decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje sie w ramach pań stwowego monitoringu środowiska na podstawie wynikó w pomiaró w poziomó w hałasu okreś lonych wskaź nikami hałasu LDWN i LN oraz z uwzgle dnieniem pozostałych danych, w szczególnoś ci demograficznych oraz dotycza cych sposobu zagospodarowania i uz ytkowania terenu Na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska, o któ rej mowa w art. 117 ustawy Prawo ochrony środowiska, ocena stanu akustycznego środowiska, ust. 2 pkt 1 i ust. 3, starosta sporza dza, co 5 lat, mapy akustyczne. 40

4.7.3. Hałas przemysłowy Klimat akustyczny kształtuj ą zarówno du Ŝe, jak i małe przedsi ębiorstwa działaj ące na terenie gminy Andrychów. Do najwi ększych przedsi ębiorców mo Ŝna zaliczy ć: • Andropol S.A., • Andoria –Mot Sp. z o.o., • WOSANA, • Ogniochron S.A., • SM Logistic Sp. z o.o., • Komplet Plus Sp. z o.o.. Du Ŝe przedsi ębiorstwa wprowadzaj ą zazwyczaj u siebie rozwi ązania technologiczne przyczyniaj ące si ę do ograniczenia emisji hałasu powoduj ącego uci ąŜ liwo ść dla mieszka ńców. Na terenie gminy Andrychów działaj ą równie Ŝ mniejsze firmy mog ące wpływa ć na klimat akustyczny. Nale Ŝą do nich firmy prowadz ące działalno ść handlowo-usługow ą, produkcyjn ą, transportow ą, budowlan ą: warsztaty samochodowe, niewielkie zakłady prowadz ące prace polegaj ące na ci ęciu, kuciu, szlifowaniu i spawaniu. Funkcjonowanie małych zakładów jest niejednokrotnie źródłem konfliktów mieszka ńców z przedsi ębiorcami, gdy Ŝ zakłady te stwarzaj ą uci ąŜ liwo ści i dyskomfort akustyczny mieszka ńców. Wi ększo ść uci ąŜ liwo ści powodowanych emisj ą hałasu wynika z niewła ściwej lokalizacji przedsi ębiorstw, z których działalno ści ą nierozł ącznie jest zwi ązana emisja hałasu. W zwi ązku z tym bardzo wa Ŝnym celem jest lokowanie działalno ści uci ąŜ liwych w miejscach zapisanych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego o przeznaczeniu na działalno ść produkcyjn ą i przemysłow ą, a nie na terenach zabudowy mieszkaniowej. W latach 2011-2014 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie przeprowadził terenie gminy Andrychów dwie kontrole przedsi ębiorcy w zakresie emisji hałasu:

40 http://www.krakow.pios.gov.pl, Przestrzeganie przepisów ochrony środowiska w zakresie ochrony przed hałasem

Strona 87 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• w 2013 roku w FPHU „Wadras” gdzie nie stwierdzono narusze ń obowi ązuj ących przepisów prawa w zakresie emisji hałasu, • w 2013 roku w Andrychowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej „Andrychów” wykonano pomiary emisji hałasu. Wyniki bada ń nie wykazały narusze ń b ądź uchybie ń w przestrzeganiu obowi ązuj ących przepisów. 41

4.7.4. Hałas drogowy Pod poj ęciem hałasu drogowego rozumie si ę hałas pochodz ący od środków transportu poruszaj ących si ę po wszelkiego rodzaju drogach nieb ędących drogami kolejowymi, w tym po torach tramwajowych. Jest to hałas typu liniowego. Głównym źródłem emisji hałasu na terenie gminy Andrychów jest droga krajowa nr 52 o długo ści ok. 8,73 km, droga wojewódzka nr DW 781 o długo ści 11,47 km oraz powiatowe o długo ści około 41,41 km i drogi gminne o długo ści około 222 km. Wi ększo ść dróg podlega okresowym remontom i modernizacjom. Najwa Ŝniejsze z nich opisano w rozdziale dotycz ącym ochrony powietrza atmosferycznego. Cz ęść dróg jest w dobrym i zadowalaj ącym stanie, a cz ęść cechuj ą niskie parametry techniczne i zły stan nawierzchni, co przyczynia si ę do zwi ększonej emisji hałasu. Na terenie gminy dominuj ą drogi bitumiczne (beton asfaltowy), w obecnej chwili nale Ŝy si ę skupi ć na bie Ŝą cych remontach dróg i poprawie ich funkcjonalno ści. Bardzo wa Ŝnym elementem rozwoju gminy jest wła ściwe planowanie przestrzenne, które powinno polega ć przede wszystkim na zakazie lokalizacji budynków podlegaj ących ochronie akustycznej na terenach, które znajduj ą si ę w zasi ęgach oddziaływania hałasu o poziomie przekraczaj ącym warto ści dopuszczalne. W dniu 30 wrze śnia 2013 roku Sejmik Województwa Małopolskiego przyj ął „Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego”, którego celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego poprzez niezb ędnych do realizacji działa ń naprawczych. Program obejmuje ł ącznie 805,35 km dróg o nat ęŜ eniu ruchu powy Ŝej 3 mln pojazdów rocznie oraz 106,5 km linii kolejowych o nat ęŜ eniu ruchu powy Ŝej 30 tys. poci ągów rocznie. Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego wykazał wyst ąpienie przekrocze ń poziomów dopuszczalnych hałasu wzdłu Ŝ dróg o ł ącznej długo ści 501,5 km. Jako podstawowe działania o charakterze technicznym wskazano celowo ść budowy w perspektywie do roku 2033 ok. 39,1 km ekranów akustycznych oraz celowo ść zastosowania ok. 382 km nawierzchni o obni Ŝonej hała śliwo ści. W ramach „Programu...“ analizowano tak Ŝe odcinek drogi krajowej DK52 o dł ugoś ci 50,3 km obejmuje kilometraz od 21+600 do 74+500 (z wyła czeniem odcinka przebiegaja cego przez miasto Wadowice o dł. 2,6 km). Biegnie przez miejscowoś ci Ke ty, Andrychó w, Wadowice, Kalwaria Zebrzydowska (gminy Ke ty, Andrychó w, Wadowice, Kalwaria Zebrzydowska, Lanckorona, Sułkowice, Myś lenice). Sa to tereny o zwartej zabudowie mieszkaniowej typu miejskiego (Ke ty, Andrychó w, Wadowice, Kalwaria Zebrzydowska) oraz luź nej zabudowie jednorodzinnej w miejscowoś ciach Bulowice, Inwałd, Chocznia, Barwałd, Brody, Izdebnik. Analizowany fragment znajduje sie na terenie powiatu oś wie cimskiego, wadowickiego oraz myś lenickiego. Analiza akustyczna wskazała, iŜ we wszystkich wymienionych miejscowoś ciach pierwsza linia zabudowy znajduje sie w bezpoś rednim sa siedztwie pasa drogowego, co powoduje przekroczenia dopuszczalnych poziomó w dź wie ku na terenach mieszkalnych. Wartość przekroczeń sie ga 11 dB w porze dziennej. W pierwszej kolejnoś ci na newralgicznych odcinkach zaproponowano wymiane nawierzchni na nawierzchnie o obniz onej hał aśliwoś ci. Przy odpowiednim doborze technologii nawierzchni o obniz onej hał aśliwoś ci istnieje moz liwość obniz enia emisji hałasu o do ok. 9 dB.

41 pismo WIOS Kraków z dnia 1 pa ździernika 2014 roku oraz http://bip.malopolska.pl/wioskrakow/Article/id,112593.html

Strona 88 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Czas realizacji zaproponowanych dział ań naprawczych został wyznaczony do roku 2033. Przy zało Ŝeniu, iz do roku 2025 powinny zostać zrealizowane zadania okreś lone dla terenó w obje tych priorytetem wysokim. Na terenie gminy Andrychów zaplanowano dwa działania: • pierwsze otrzymało status wysokiego priorytetu, jest to wymiana nawierzchni drogi nr 52 na nawierzchni ę o obni Ŝonej hała śliwo ści do około 9dB na długo ści 3 km (w km od 38+300 do 41+300). Koszt zadania przewidziano na około 3600 tys. • drugie zadanie proponowane do realizacji to monta Ŝ ekranów akustycznych na długo ści 140 m po lewej stronie drogi na odcinku od km 36+994 do 37+134. Koszt realizacji oszacowano na 840 tys. złotych. W 2011 roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zleciła wykonanie map akustycznych obejmuj ących drogi krajowe na terenie województwa małopolskiego. Badaniami zostało obj ętych 87 odcinków dróg w tym 4 odcinki (w km 30,663 - 32,991, 32,991 - 35,114, 35,114 - 39,379, 39,379 - 43,27) na terenie gminy Andrychów. Były to drogi: • DK 52 Andrychów (przej ście) na długo ści 2,328 km, • DK 52 Andrychów - Wadowice na długo ści 10,28 km.

Rysunek 24 Mapa pogl ądowa analizowanych odcinków dróg na obszarze powiatu wadowickiego Źródło: Mapa akustyczna dró g krajowych na terenie wojewó dztwa małopolskiego (zadanie 6), I - CZE ŚĆ OPISOWA, Generalna Dyrekcja Dró g Krajowych i Autostrad, 2012

Wyniki opracowanych map akustycznych dały podstaw ę stwierdzenia, i Ŝ cz ęść mieszka ńców powiatu wadowickiego, w tym gminy Andrychów Ŝyje w złym środowisku akustycznym, powodowanym przez hałas drogi krajowej. 42

42 Mapa akustyczna dró g krajowych na terenie w ojewó dztwa małopolskiego (zadanie 6) Sporzadzenie map akustycznych dla dró g krajowych o ruchu powyzej 3 000 000 pojazdó w – 9 zada ń – o łacznej długo ści 7 709,814 km I - CZEŚĆ OPISOWA Zakres danych ujetych na mapach akustycznych oraz ich układ i sposó b prezentacji w celu wykorzystywania do tworzenia i aktualizacji programó w ochrony środowiska przed hałasem (zgodnie z Załacznikiem 3 do rozporzadzenia Ministra

Strona 89 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Przeprowadzone w ramach tej mapy analizy pokazały, z e w latach 2005-2010 nat ęŜ enie ruchu pojazdów w przypadku dróg krajowych na terenie województwa małopolskiego wzrosło średnio o 25%. Stwierdzono, z e odpowiada to za wzrost poziom hałasu samochodowego o ok. 1 dB. W ramach map akustycznych dokonano tak Ŝe oceny skuteczno ści zrealizowanego przedsi ęwzi ęcia pn.: „Odnowa nawierzchni na odcinkach DK52 Ke ty/ Przejś cie, Ke ty- Andrychó w, Andrychó w/Przejś cie oraz Andrychó w-Wadowice od km 21+612 do km 43+050“. Wyniki analiz wskazuj ą, i Ŝ około 1000 mieszka ńców przestało by ć nara Ŝonych na nadmierna emisje hałasu wzdłu Ŝ drogi krajowej 52 (zmiana z 6841 na 5884 w porze dziennej oraz z 5702 na 4785 w porze nocnej) Przeprowadzone badania akustyczne realizowane przez WIO Ś w Krakowie na terenie województwa małopolskiego rokrocznie wykazuj ą negatywny wpływ klimatu akustycznego na zabudow ę mieszkaniow ą. Na podstawie dokonanej analizy akustycznej nale Ŝy uzna ć obecny stan warunków akustycznych za negatywny, co wymaga działa ń ograniczaj ących ich oddziaływanie akustyczne. Przeciwdziałanie hałasowi komunikacyjnemu jest działaniem długookresowym rozło Ŝonym na lata. Typowym sposobem ochrony przed hałasem jest nawierzchnia o obni Ŝonej hała śliwo ści oraz stosowanie ekranów akustycznych. Problem zagro Ŝenia emisj ą hałasu powinien by ć istotnym elementem planowania przestrzennego w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

4.7.4.1. Hałas kolejowy i lotniczy Przez północn ą cz ęść gminy przebiega odcinek zelektryfikowanej linii kolejowej nr 117 Kalwaria Zebrzydowska – Bielsko-Biała. Na terenie gminy stacje i przystanki kolejowe znajduj ą sie w Andrychowie (Andrychów Górnica i Andrychów) i w Inwałdzie (Inwałd). Według ogłoszonego w lutym 2013 roku przez PKP Polskie Linie Kolejowe SA planu optymalizacji sieci kolejowej w Polsce planowane było wstrzymanie ruchu poci ągów na dwóch tysi ącach linii kolejowych w tym na linii 117 przebiegaj ącej przez Gmin ę Andrychów. Planowano wcze śniej modernizacje linii, niemniej jednak koszty szacowane wyniosły od 92 do 209 milionów aktualnie s ą bez mo Ŝliwo ści pozyskania ze środków RPO 2014-2020. 43 Jednak po licznych protestach Spółka PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. zmieniła decyzje w kwietniu 2013 roku i linia ta nie została zawieszona. W 2013 roku przeprowadzono prace remontowe linii. Nie mniej jednak ruch poci ągów jest ograniczony, w zwi ązku z tym hałas kolejowy nie jest znacz ący. Hałas lotniczy nie wyst ępuje na terenie gminy Andrychów – najbli Ŝsze lotnisko sportowe zlokalizowane jest w Bielsku-Białej w odległo ści 26 km. Najbli Ŝej poło Ŝony Port Lotniczy Kraków Balice zlokalizowany jest w odległo ści 58 km.

Środowiska z dnia 1 pa ździernika 2007 r. w sprawie szczegó łowego zakresu danych ujetych na mapach akustycznych oraz ich układu i sposobu prezentacji, Dz. U. Nr 187, poz. 1340) Poznań , Sierpień 2012

Strona 90 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

4.8. Pola elektromagnetyczne-ochrona przed szkodliwym działaniem 4.8.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś Wykonanie badań promieniowania elektromagnetycznego w okolicach lokalizacji stacji przeka źnikowych P.T.K. Ustawa Prawo ochrony środowiska zobowia zuje wojewó dzkiego inspektora ochrony środowiska do prowadzenia okresowych badańpoziomó w pó l elektromagnetycznych w środowisku (art. 123 ustawy P.o.ś.) oraz aktualizowanego corocznie rejestru zawieraja cego informacje o terenach, na któ rych stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomó w pó l elektromagnetycznych w środowisku (art. 124 ustawy P.o.ś). W zwi ązku z tym Wojewódzki Inspektorach Ochrony Środowiska w Krakowie prowadzi coroczne badania poziomów promieniowania elektromagnetycznego. W latach 2008-2010 trwał pierwszy cykl pomiarów, natomiast w latach 2012-2014 trwa drugi 3 letni cykl pomiarowy PEM, na któ ry składaja sie pomiary pó l elektromagnetycznych w 135 punktach wyznaczonych na terenie wojewó dztwa w cyklu poprzednim (2008-2010). W cia gu roku pomiary wykonywane s ą w 45 punktach (po 15 na kaz da kategorie terenó w) zlokalizowanych na terenie wojewó dztwa małopolskiego. Na terenie gminy Andrychów badania prowadzono w 2010 i w 2013 roku.

4.8.2. Stan aktualny Głównymi instalacjami emituj ącymi pola elektromagnetyczne s ą: • linie przesyłowe wysokiego, średniego i niskiego napi ęcia oraz stacje transformatorowe, instalacje radiokomunikacyjne, takie jak: o stacje bazowe telefonii komórkowej, o stacje radiowe i telewizyjne. Na terenie gminy Andrychów źródłem niejonizuj ącego promieniowania elektromagnetycznego s ą: • linie przesyłowe energii elektrycznej o wysokiego napi ęcia (napowietrzne o długo ści 5919,12mb), o średniego napi ęcia (napowietrzne o długo ści 79418 mb oraz kablowe o długo ści 52613,8 mb) o 153 stacji transformatorowych, 44 • stacje bazowe telefonii komórkowej: o sieci T-Mobile, Orange i NetWorkS w Sułkowicach przy ulicy Wspólnej 39, na działce nr 1774, na kominie ogrodników , o sieci T-Mobile, Orange, NetWorkS w Zagórniku przy ulicy Inwałdzkiej 5 na działce nr 731/26 na wie Ŝy ko ścioła, o sieci T-Mobile w Inwałdzie przy ulicy Wadowickiej39, na dachu budynku prywatnego poło Ŝonego na wzgórzu, o sieci Orange, w Inwałdzie przy ulicy Wiejskiej 2 ba dachu budynku firmy Epida S.A., o sieci Play w Andrychowie przy ulicy Metalowców 2 na dachu budynku ciepłowni, o sieci Orange, T-Mobile, Plus, NetWorkS w Andrychowie pod adresem Rynek 37 na wie Ŝy ko ścioła, o sieci Play, Orange, T-Mobile, Plus, Aero2 i NetWorkS w miejscowo ści Andrychów przy ulicy Krakowskiej 83 na wie Ŝy ci śnie ń,

44 pismo TAURON Dystrybucja S.A z 20 pa ździernika 2014 roku

Strona 91 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o sieci Orange, T-Mobile i NetWorkS w miejscowo ści Andrychów przy ulicy Krakowskiej 89, na dachu budynku Pa ństwowej Stra Ŝy Po Ŝarnej, o sieci Plus, i Aero2 w Andrychowie przy ulicy Biała droga na maszcie własnym Plusa, o sieci Plus, Aero2, i Mobyland w Andrychowie przy ulicy Krakowskiej na działce 1621/44, o sieci Plus w miejscowo ści Targanice przy ulicy Olchowej, o sieci Plus w Rzykach na działce 949/2. 45 Zadania w zakresie oceny poziomów promieniowana elektromagnetycznego i ich zmian dokonuje Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Pa ństwowego Monitoringu Środowiska. W ostatnich latach 2010-2013 corocznie prowadzono badania na terenie województwa małopolskiego w tym powiatu wadowickiego. Punkty w których kontrolowano pola elektromagnetyczne zlokalizowane były: • w 2010 w Andrychowie (0,38 V/m) i w Kalwarii Zebrzydowskiej, • w 2011 roku w Brodach • w 2012 roku w Rychowie • w 2013 roku w Andrychowie (0,28 V/m) i w Kalwarii Zebrzydowskiej. Wyniki bada ń w województwie małopolskim (0,02 – 0,69 V/m) w Ŝadnym punkcie ani, równie Ŝ na terenie analizowanej gminy Andrychów (0,28 - 0,38 V/m) nie wskazywały na przekroczenia dopuszczalnych poziomów promieniowania elektromagnetycznego, który wynosi 7 V/m. Pomiary monitoringowe promieniowania elektromagnetycznego kontynuowane b ędą w kolejnych latach ł ącznie w 45 punktach pomiarowych rozmieszczonych na terenie całego województwa małopolskiego. Rozmieszczenie punktów pomiarowych w 2013 roku zobrazowano na rysunku poni Ŝej.

Rysunek 25 Lokalizacja punktów pomiarowych promieniowania elektromagnetycznego w 2013 roku na obszarze województwa małopolskiego Źródło: Pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych na terenie województwa małopolskiego w 2013 roku, www.pios.gov.pl, 2014

45 dane na podstawie lokalizatora sieci komórkowych http://beta.btsearch.pl

Strona 92 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

W ostatnich latach 2010-2013 w ramach działalno ści kontrolnej Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie przeprowadził kontrole w zakresie ograniczenia uci ąŜ liwo ści zwi ązanych z ponadnormatywnym promieniowaniem elektromagnetycznym w jednym przedsi ębiorstwie w Andrychowie. Kontrola odbyła si ę w 2013 roku i nie stwierdzono narusze ń obowi ązuj ących przepisów prawnych. Według informacji WIO Ś podobne kontrole b ędą prowadzone w kolejnych latach bez ustalania harmonogramów. Informacje o kontrolowanych przedsi ębiorstwach i wynikach przeprowadzonych kontroli planowanych i pozaplanowych po zako ńczeniu ka Ŝdego kwartału Inspektorat umieszcza w ogólnodost ępnych bazach danych na stronach internetowych.

4.9. Zasoby przyrodnicze 4.9.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2014 - stan realizacji PO Ś Ochrona i renaturalizacja ekosystemów W uchwalonych planach zagospodarowania przestrzennego dla gminy Andrychów, ści śle okre śla si ę minimaln ą ilo ść powierzchni działek biologicznie czynnych - w zaleŜno ści od przeznaczenia terenów waha si ę ona od 10 do 70% wzwy Ŝ. Od 2004 roku prowadzono nadzór nad ptakami ozdobnymi bytuj ącymi w Stawie Miejskim oraz finansowano ich dokarmianie, zakup nowych ptaków, w kolejnych latach zakupiono nowe ptaki, woliery dla ptaków, wykonano i zamontowano tablice informacyjne o ptakach bytuj ących na Stawie Miejskim w Andrychowie, wykonano inwentaryzacje drzew na terenie zieleni miejskiej oraz w 2008 roku przeprowadzono remont przystani na Stawie Miejskim. W latach 2004-2014 wykonano pomost rekreacyjny z drzewa egzotycznego na Stawie Miejskim w Andrychowie, przeprowadzono prace piel ęgnacyjne na pomniku przyrody oraz wykonano opini ę dendrologiczn ą drzew oraz inwentaryzacj ę drzew rosn ących przy potoku Wieprzówka. W latach 2010-2011 zrealizowano zadanie p.n. „Waloryzacja zieleni zabytkowego parku miejskiego w Andrychowie etap II i III”. Zadanie polegało na przeprowadzeniu zabiegów piel ęgnacyjno- sanitarnych drzew (na 87 szt. drzewach), nasadzeniu 12 szt. drzew i 77 szt. krzewów li ściastych i iglastych 46. W ka Ŝdym roku prowadzono zabiegi piel ęgnacyjne w drzewostanie, utrzymanie rabat, gazonów i konstrukcji kwiatowych oraz trawników i Ŝywopłotów, nasadzenie kwiatów, piel ęgnacj ę zieleni na terenie miasta. Regularnie prowadzone s ą prace polegaj ące na bie Ŝą cym utrzymaniu potoku Młynówka oraz prace maj ące na celu utrzymaniu oczka wodnego poło Ŝonego na terenie osiedla mieszkaniowego przy ulicy Lenartowicza. W okresie wiosennym wykonywane s ą rabaty ziemne i kwiatowe na plantach (Herb Andrychowa), przy wje ździe na ulic ę Lenartowicza i ulic ę 1 Maja oraz wokół ronda przy ulicy Rynek/Beskidzka. W ramach utrzymania zieleni miejskiej, parkowej i estetyzacji miasta wykonano zadania maj ące na celu: • remont alejek w Parku Lenartowicza, • rewitalizacj ę układu pałacowo –parkowego wokół Stawu Miejskiego, • zagospodarowanie Parku osiedlowego przy ulicy Lenartowicza, • waloryzacja skweru śródmiejskiego przy ul Rynek, • rewitalizacja centrum Andrychowa – Plac Mickiewicza, • rewitalizacja Obszarów Miejskich w Andrychowie przebudowa ul Rynek, • rewitalizacja Centrum Andrychowa.

Utworzenie u Ŝytków ekologicznych: Uj ście Potoku Doliny do Wieprzówki, Rzyki Pracica (2 obiekty), Brzezinka Dolna (2 obiekty), Inwałd Górny (2 obiekty), Pa ńska Góra

46 Sprawozdania z wykonania bud Ŝetów za lata 2004 – 2013 oraz I półrocze 2014 dla gminy Andrychów

Strona 93 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Do dnia dzisiejszego nie utworzono u Ŝytków ekologicznych na terenie gminy Andrychów.

Utworzenie 6 rezerwatów przyrody: Rzyki Jagódki, Pod Klimask ą, Na Czarnym Groniu, Beskid, Nad Przykopem, Naro Ŝnik Nie zrealizowano Współtworzenie Planu Ochrony „Parku Krajobrazowego Beskidu Małego” W dniu 6 lipca 2012 roku firma "KRAMEKO" Sp. z o.o. przyst ąpiła do realizacji umowy zawartej z Zespołem Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego z siedzib ą w Krakowie, ul. Vetulaniego 1a, na świadczenie usług w zakresie przygotowania projektu planu ochrony dla Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. Dyrektor Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego w 2013 roku przeprowadził konsultacje społeczne dotycz ące projektu planu ochrony dla Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. W dniu 19 listopada 2013 r. w Miejskim Domu Kultury w Andrychowie odbyło spotkanie konsultacyjno-informacyjne w sprawie post ępu prac nad projektem planu ochrony obszaru Natura 2000 PLH240023 "Beskid Mały", gdy Ŝ projekt planu ochrony dla Parku Krajobrazowego Beskidu Małego powinien zawiera ć, jako oddzielny rozdział, projekt planu ochrony dla Obszaru Natura 2000 PLH240023 Beskid Mały, zgodnie z art. 29 ustawy o ochronie przyrody oraz Rozporzadzeniem Ministra Srodowiska z dnia 30 marca 2010 roku w sprawie sporz ądzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. Nr 64, poz. 401 z pózn. zm.).

Obj ęcie ochron ą przepisami prawa miejscowego (na poziomie P.Z.P.) – stanowiska dokumentacyjne przyrody nieo Ŝywionej: Rzyki Mydlarze, fragmentu potoku Wieprzówka przy Osiedlu, Le śniczówka Nie zrealizowano

Wykonanie inwentaryzacji cennych okazów drzew, zespołów i stanowisk ro ślinnych (znaczenie naukowe, przyrodnicze, historyczno-pami ątkowe) Na zlecenie gminy Andrychów wykonano opracowanie maj ące na celu wyznaczenie terenów cennych pod wzgl ędem przyrodniczym i krajobrazowym oraz sieci ł ącz ących je korytarzy ekologicznych na obszarze całej gminy Andrychów. Zasadnicze prace terenowe wykonano od lutego do listopada 2012 roku. W 2013 roku została przeprowadzona ocena stanu zdrowotnego pomników przyrody o Ŝywionej wyst ępuj ących na terenie gminy Andrychów. W ramach zadania ochrona elementów przyrody oŜywionej i nieo Ŝywionej na podstawie opracowanej przez rzeczoznawców oceny stanu zdrowotnego drzew rosn ących na terenie Parku Miejskiego w Andrychowie wraz ze wskazaniem niezb ędnych zabiegów piel ęgnacyjnych usuni ęto 16 drzew wskazanych w w/w opracowaniu jako b ędących w złym stanie zdrowotnym i stanowi ących zagro Ŝenie dla bezpiecze ńctwa osób i mienia .47

Obj ęcie ochron ą przepisami prawa miejscowego (na poziomie P.Z.P.) – stanowiska dokumentacyjne przyrody nieo Ŝywionej: Rzyki Mydlarze, fragmentu potoku Wieprzówka przy Osiedlu, Le śniczówka Zadanie zostało zrealizowane w cz ęś ci. Ochron ą obj ęto fragment profilu geologicznego koryta potoku Rzyczanka w sołectwie Sułkowice.

Promowanie projektów z zakresu ochrony i renaturyzacji ekosystemów W 2013 roku gmina i powiat zorganizowali konkurs przyrodniczy dla uczniów szkół Gminy Andrychów „Drzewo moich prapradziadków”. Honorowy Patronat konkursu obj ął Starosta Wadowicki oraz Burmistrz Andrychowa. Celem konkursu jest przedstawienie warto ści przyrodniczych (bioró Ŝnorodno ści) i historycznych starych drzew, oraz wspieranie aktywno ści

47 Dane na podstawie informacji i opracowa ń udost ępnionych przez Urz ąd Miejski w Andrychowie

Strona 94 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

w procesie ich ochrony na terenie gminy Andrychów. Ponadto co roku w gminie Andrychów organizowany jest Dzie ń Ziemi 48.

Tworzenie nowych tras dla narciarstwa zjazdowego i biegowego oraz „ ście Ŝek zdrowia” na terenie gminy Poło Ŝone w gł ębokiej dolinie Pracicy, na południe od Andrychowa znajduj ę si ę centrum narciarskie Czarny Gro ń, wokół którego w ostatnich latach wyrosło najwi ęcej kontrowersji. Z jednej strony bowiem stacja wykazuje ch ęci i mo Ŝliwo ści dynamicznego rozwoju, a z drugiej jej rozbudowa pozostaje w konflikcie z ochron ą przyrody w ramach obszarów Natura 2000. Na razie na przeszkodzie stoj ą głównie ruchy społeczne zwi ązane z ochron ą przyrody – wi ększo ść terenu Beskidu Małego został bowiem obj ęty programem Natura 2000, który mocno ogranicza lub wr ęcz uniemo Ŝliwia rozbudow ę infrastruktury narciarskiej. Skonfliktowanie z ekologami doszło do takiego stopnia, Ŝe od kilku lat nie mo Ŝna u Ŝytkowa ć wybudowanej w górnej cz ęś ci polany kolei krzesełkowej. RDO Ś w Krakowie postanowił uzgodni ć pozytywnie w zakresie ochrony środowiska, przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, przedsi ęwzi ęcie polegaj ące na zrealizowanej rozbudowie prowadzonej stacji narciarskiej o wyci ąg krzesełkowy, system sztucznego za śnie Ŝania i o świetlenie na zboczu Pracica". W 2013 roku Gmina doł ączyła do koncepcji zintegrowanej sieci tras rowerowych, biegowych i narciarskich tras biegowych w Województwie Małopolskim.

Popularyzacja walorów przyrodniczo-kulturowych gminy poprzez wydanie publikacji zwartej W 2011 roku aktualizowano i wydano po raz drugi w ilo ści 1.100 szt. publikacj ę ekologiczn ą pt. „Ście Ŝkami Pa ńskiej Góry”. Wydano zaktualizowany folder (równie Ŝ w wersji angielko-niemieckiej) „Andrychów w Beskidzie Małym - turystyka i wypoczynek" (8.000 zł). Zaktualizowano mapy - „Plan Miasta i Gminy Andrychów" (10.363,50 zł), zamówiono blok do wyrywania z mapk ą i opisem atrakcji w gminie, wydano pakiet widokówek przedstawiaj ące uroki naszej Gminy (ok. 2.000 zł). Ponadto W Nowinach Andrychowskich - w ka Ŝdym numerze znajduje si ę strona po świ ęcona szeroko rozumianej ekologii. Został wydany folder turystyczny w wersji polsko – angielskiej „Andrychów miejsce utkane z atrakcji” w ilo ści 2 500 sztuk oraz ulotki w wersji polskiej i angielskiej w ilo ści 4 000 sztuk 49. Z inicjatywy Zespołu Szkół Samorz ądowych w Rzykach oraz Towarzystwa Miło śników Andrychowa i Stowarzyszenia na Rzecz Środowiska Montanum, którzy zgłosili Wieprzówk ę do udziału w konkursie „Rzeka Roku” organizowanym przez Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne Klub Gaja - rzeka na odcinku pomi ędzy Rzykami, a Sułkowicami wygrała i uzyskała tytuł Rzeki 2013 Roku.

4.9.2 Stan aktualny 4.9.2.1 Siedliska przyrodnicze Zgodnie z geobotanicznym podziałem Polski, cz ęść północna gminy Andrychów poło Ŝona jest w podokr ęgu Andrychowskim (H.1a.1.c.), okr ęg Pogórza Śląskiego, Kraina Karpat Zachodnich, Dział Zachodniokarpacki, natomiast południowa cz ęść gminy w podokr ęgu Beskidu Małego (H.1a.5.d), okr ęg Beskidzki.

48 Strona internetowa gminy Andrychów www.andrychow.eu 49 Sprawozdania z wykonania bud Ŝetów za lata 2004 – 2013 oraz I półrocze 2014 dla gminy Andrychów

Strona 95 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 26 Podział geobotaniczny obszaru gminy Andrychów Źródło: Matuszkiewicz J.M., 1994, 42.5. Krajobrazy ro ślinne i regiony geobotaniczne 1:2 500 000. 1. Krajobrazy ro ślinne, 2. Regiony geobotaniczne (w:) Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, IGiPZ PAN, Główny Geodeta Kraju, Warszawa

Beskid Mały jest niewielkim, lecz niezwykle ciekawym i urozmaiconym pasmem górskim – tak pod wzgl ędem przyrodniczym, jak i krajobrazowym. Niewielkim, bo o długo ści nie wi ększej ni Ŝ 35 km, szeroko ści około 12 km i średniej wysoko ści około 800 m n.p.m. Masyw ten od północy graniczy z Pogórzem Śląskim, od zachodu z Beskidem Śląskim, od południa z Kotlin ą śywieck ą i od południowego wschodu i wschodu z Beskidem Średnim (Makowskim). Przełomowa dolina rzeki Soły dzieli Beskid Mały na dwie cz ęś ci: mniejsz ą zachodni ą, w formie półpier ścienia, obejmuj ącą Hrobacz ą Ł ąkę, Magurk ę Wilkowick ą i Czupel (933 m n.p.m. – najwy Ŝszy szczyt pasma) oraz wi ększ ą wschodni ą – bardziej rozczłonkowan ą i wydłu Ŝon ą, z kulminacjami Kocierza, Łamanej Skały (929 m n.p.m.), Leskowca (919 m n.p.m.) i Gancarza. Wschodnia cz ęść Beskidu Małego zwana jest niekiedy Górami Zasolskimi lub Beskidem Andrychowskim. Pogórze od zachodu jest ograniczone dolinami rzeki Olzy, a od wschodu dolinami rzeki Skawy. Na południu graniczy z Beskidem Śląskim i Małym. Na północy przechodzi w Kotlin ę O świ ęcimsk ą i Ostrawsk ą. Rysunek poni Ŝej przedstawia potencjaln ą ro ślinno ść naturaln ą. Pod poj ęciem potencjalnej ro ślinno ści naturalnej rozumie si ę hipotetyczny stan ro ślinno ści, opisany fitosocjologicznymi jednostkami zbiorowisk ro ślinnych, jaki mógłby by ć osi ągni ęty na drodze naturalnej sukcesji pierwotnej lub wtórnej, gdyby oddziaływania człowieka zostały wyeliminowane, a wła ściwa dla danego regionu ro ślinno ść mogła w pełni wykorzysta ć mo Ŝliwo ści stwarzane przez zró Ŝnicowane siedliska. Zakłada si ę przy tym, Ŝe stan ten rozpoznaje si ę dla aktualnego zró Ŝnicowania siedlisk, uwzgl ędniaj ąc zmiany w siedliskach, jakie spowodowała dotychczasowa działalno ść człowieka. Skutkiem tego poj ęcie "potencjalnej ro ślinno ści naturalnej" nie jest to Ŝsame z poj ęciem "ro ślinno ści pierwotnej". Zakłada si ę tak Ŝe pomini ęcie czynnika czasu, koniecznego dla realizacji procesów sukcesyjnych w warunkach realnych. Z tych powodów "potencjalna ro ślinno ść naturalna" nie jest prognozowanym stanem ro ślinno ści w przyszło ści, lecz opisuje aktualny potencjał biologiczny siedlisk.

Strona 96 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 27 Potencjalna ro ślinno ść naturalna w rejonie gminy Andrychów Źródła: Matuszkiewicz W., Fali ński J.B., Kostrowicki A.S., Matuszkiewicz J.M., Olaczek R., Wojterski T., 1995, Potencjalna ro ślinno ść naturalna Polski. Mapa przegl ądowa 1:300 000. Arkusze 1-12, IGiPZ PAN, Warszawa

Na terenie gminy Andrychów w śród potencjalnej ro ślinno ści naturalnej mo Ŝna wymieni ć: • 18 Gr ąd subkontynentalny, odmiana małopolska, forma podgórska, seria uboga (północna i środkowa cz ęść gminy Andrychów), • 19 Gr ąd subkontynentalny, odmiana małopolska, forma podgórska, seria Ŝyzna (północno- zachodnia cz ęść gminy Andrychów), • 02 Nadrzeczne ł ęgi wierzbowo-topolowe (nad rzekami i potokami, w zasi ęgu wód powodziowych, które podczas zalewu nanosz ą i osadzaj ą Ŝyzny muł), • 32 śyzna buczyna karpacka, odmiana zachodniokarpacka, forma podgórska (południowa cz ęść gminy Andrychów), • 05 Ni Ŝowy ł ęg wi ązowo-dębowy (głównie w dolinach rzek w cz ęś ci ni Ŝowej gminy Andrychów), • 40 Górski Ŝyzny las jodłowy (na terenach górzystych w południowej cz ęś ci gminy Andrychów), • 57 Dolnoreglowe bory świerkowo-jodłowe (południowa cz ęść gminy Andrychów), • 48 Acydofilny podgórski las d ębowy (północna cz ęść gminy Andrychów). Wśród naturalnych zespołów le śnych najszerzej reprezentowane s ą buczyny reglowe. Panuje w nich drzewostan bukowo - jodłowy, z lokalnie bardzo liczn ą domieszk ą świerka. W bezpo średnim sąsiedztwie cieków wodnych wyst ępuj ą ł ęgi olchowe. W śród zbiorowisk ro ślinno ści niele śnej do najszerzej rozpowszechnionych nale Ŝą ł ąki. Na szczególn ą uwag ę, ze wzgl ędu na szczególne walory przyrodnicze, zasługuje ro ślinno ść torfowiskowa, zakwalifikowana do grupy tzw. niskich torfowisk mezotroficznych, zwanych równie Ŝ kwa śnymi młakami. Stanowi ą one siedlisko Ŝycia dla bardzo rzadkich stenotopowych gatunków ro ślin – owado Ŝernych rosiczek, chronionych gatunków storczyków, wełnianek, turzyc i innych. Pomi ędzy Inwałdem i Brzezink ą wyst ępuj ą fragmenty

Strona 97 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

kserotermicznych (ciepłolubnych) muraw nawapiennych. Znajduj ą si ę tu jedyne w Beskidzie Małym wychodnie skalne o tak du Ŝej zawarto ści w ęglanu wapnia. W grupie najcenniejszych składników flory naczyniowej wyró Ŝnia si ę 29 całkowicie chronionych (m.in. podrze ń Ŝebrowiec, dziewi ęć sił bezłodygowy, kukułka szerokolistna i widłak go ździsty), 9 cz ęś ciowo chronionych (m.in. goryczka troje ściowa, kruszyna pospolita i kalina koralowa). Na zlecenie Gminy w 2012 r. wykonano opracowanie maj ące na celu wyznaczenie terenów cennych pod wzgl ędem przyrodniczym i krajobrazowym oraz sieci ł ącz ących je korytarzy ekologicznych na obszarze całej gminy. Wyznaczono 308 terenów przyrodniczo-krajobrazowych, 84 stawy i oczka wodne oraz 24 tereny zieleni uporządkowanej. Najwi ększe walory przyrodnicze gminy przejawiaj ą si ę w trzech głównych formach. Pierwsz ą stanowi ą rozległe, niepoci ęte jeszcze zabudow ą obszary pól na pagórkowatym terenie stwarzaj ące rozległe panoramy widokowe we wszystkich kierunkach, a szczególnie w kierunku le Ŝą cych dalej na południu gór. Drug ą form ą s ą liczne dolinki potoków i strumieni. Trzeci ą stanowi szereg ró Ŝnych form jak dolinki i w ąwozy, zadrzewienia, odsłoni ęcia skalne, i murawy kserotermiczne.

Rysunek 28 Korytarze ekologiczne wyznaczone na terenie gminy Andrychów Źródło: Tereny cenne pod wzgle dem przyrodniczym i krajobrazowym oraz sieć ła cza cych je korytarzy ekologicznych na obszarze gminy Andrychów, dr Kazimierz Walasz, mgr Jan Zieliń ski, 2012, opracowanie mapy: dr Kazimierz Walasz

Strona 98 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Wśród terenów przyrodniczo-krajobrazowych wyró Ŝniono 162 doliny cieków wodnych, 19 dolin i w ąwozów, 23 zadrzewienia, 27 muraw kserotermicznych, 63 podmokłe ł ąki oraz 84 stawki i oczka wodne: • Doliny cieków wodnych Teren gminy Andrychów poprzecinany jest licznymi dolinami potoków i strumieni. S ą to na ogół w ąskie cieki, ale ukształtowanie terenu i bogata szata ro ślinna sprawiaj ą, Ŝe s ą to miejsca najbogatsze pod wzgl ędem przyrodniczym, o najwi ększej bioró Ŝnorodno ści. Wyró Ŝniono 19 dolin i w ąwozów. Maj ą powierzchni ę od 0,22 ha do 1,98 ha, • Zadrzewienia i aleje Wyró Ŝniono 23 zadrzewienia. Zwykle maj ą niewielka powierzchni ę – od 0,15 ha do 6,32 ha. Na terenie całej gminy w rozproszeniu znajduje przynajmniej kilkadziesi ąt drzew zasługuj ących na zarejestrowanie jako pomniki przyrody, • Murawy kserotermiczne Ze wzgl ędu na pagórkowaty teren, gmina posiada szereg miejsc, w których w naturalny sposób kształtuj ą si ę murawy kserotermiczne. Murawy kserotermiczne to ciepłolubne zbiorowiska trawiaste o charakterze stepowym, których wyst ępowanie uwarunkowane jest warunkami klimatycznymi, glebowymi i orograficznymi. Maj ą posta ć barwnych muraw o bogatej i zró Ŝnicowanej florze, cz ęsto z udziałem gatunków reliktowych oraz rzadkich. Wyró Ŝniono 27 takich obiektów o powierzchni od 0,29 do 12,11 ha. • Podmokłe ł ąki Odnotowano je w 63 miejscach. Maj ą powierzchni ę od 0,11 do 9,19 ha, • Odsłoni ęcia skalne Wyró Ŝniono 14 odsłoni ęć skalnych. Maj ą powierzchni ę od 0,09 do 4,85 ha. S ą to pozostało ści kamieniołomów i naturalne odsłoni ęcia skalne, Ponadto na terenie gminy Andrychów wyznaczono 169 korytarzy ekologicznych zwi ązanych z ciekami wodnymi, które stanowi ą podstawow ą sie ć korytarzy decyduj ącej o utrzymaniu ł ączno ści ekologicznej 50 .

4.9.2.2 Formy ochrony przyrody Obiekty i obszary chronione, wymienione w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r., poz. 627) na terenie gminy Andrychów przedstawiono na mapie poni Ŝej. Obecnie na terenie gminy istniej ą nast ępuj ące formy ochrony przyrody: Rezerwat przyrody „Madohora” , zlokalizowany w sołectwie Rzyki zajmuj ę powierzchni ę 38,15 ha. Obejmuje partie szczytowe oraz zbocza Łamanej Skały (Madahora - 929 m n.p.m., drugi co do wysoko ści (po Czuplu) szczyt Beskidu Małego, najwy Ŝszy w Beskidzie Andrychowskim). Przedmiotem ochrony s ą naturalne zbiorowiska buczyny górskiej i Ŝyznej buczyny karpackiej oraz dolnoreglowego lasu jodłowo-świerkowego, rze Ŝuchy trójlistkowej i rzadkiego mchu. Drzewostan rezerwatu składa si ę przede wszystkim ze starzej ącej si ę generacji świerka pospolitego (Picea excelsa) prawdopodobnie naturalnego pochodzenia, która stopniowo zast ępowana jest przez naturalne odnowienie m.in. jodły, jarz ębiny, buka i jaworu. Flora reprezentowana jest przez gatunki takie jak: mszaki - Dicranella humilis i Rhabdoweissia crispata (znajduj ą si ę na "Czerwonej li ście mchów zagro Ŝonych w Polsce"), paprotniki, ro śliny nagonasienne i okrytonasienne (reprezentowane przez 129 gatunków - kilka podlegaj ących ścisłej ochronie m.in. omieg górski, podrze ń Ŝebrowiec, widłak wroniec, widłak jałowcowaty, widłak go ździsty), oraz kilka gatunków ro ślin podlegaj ących cz ęś ciowej ochronie takich jak: kopytnik pospolity, goryczka troje ściowa, paprotka zwyczajna, pierwiosnek wyniosły.

50 Tereny cenne pod wzgle dem przyrodniczym i krajobrazowym oraz sieć ła cza cych je korytarzy ekologicznych na obszarze gminy Andrychów, dr Kazimierz Walasz, mgr Jan Zieliń ski, 2012

Strona 99 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Fauna rezerwatu Madohora reprezentowana jest przez wiele gatunków zwierz ąt np. 10 gatunków ssaków (w tym dwa chronione: ryjówka aksamitna, ryjówka górska), 42 gatunki ptaków (w tym tylko trzy nie podlegaj ące ochronie), 4 gatunki gadów i 6 gatunków płazów. Obecnie nie ma opracowanego planu ochrony dla rezerwatu „Madohora” zgodnie z art. 18 ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r., poz. 627) 51 .

Rysunek 29 Obszary chronione na terenie gminy Andrychów Źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy

Park Krajobrazowy Beskidu Małego wraz z otulin ą, zlokalizowany na terenie gminy Andrychów na powierzchni 3 800 ha. Na terenie małopolskiej częś ci Parku wyst ępuje ok. 626 gatunków ro ślin naczyniowych oraz 236 gatunków mszaków (w tym 2 gatunki glewików). Przewa Ŝaj ą lasy iglaste. Beskid Mały charakteryzuj ę si ę wyst ępowaniem znacznej ilo ści gatunków nale Ŝą cych do ro ślin górskich, bogatym składem gatunkowych storczyków (kukułka Fuchsa, kukułka plamista, storczyk męski). Inne cenne gatunki ro ślin to: nasi ęź rzał pospolity, przywrotnik prawie nagi, rosiczka okr ągłolistna, j ęzycznik zwyczajny. Do osobliwo ści florystycznych mo Ŝna zaliczy ć wyst ępowanie w partiach grzbietowych regla dolnego krzywulcowych buczyn karpackich.

51 Informacj ę udost ępnione przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie

Strona 100 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Fauna Parku jest typowa dla tej cz ęś ci Karpat. Spotka ć tutaj mo Ŝna gatunki zwi ązane z siedliskami le śnymi jak równie Ŝ z polanami śródgórskimi, młakami, jeziorkami. Ssaki reprezentowane s ą przez m. in.: wilki, sporadycznie nied źwiedzie, jelenie, sarny, orzesznice, popielice, karczowniki ziemnowodne, kilka gatunków nietoperzy oraz ryjówkowatych. Licznie wyst ępuj ą ptaki: dzi ęcioły (m. in. białogrzbiety, trójpalczasty, zielonosiwy), lelek, sóweczka, puszczyk uralski, pustułka, mysikrólik. Zaobserwowano dotychczas 6 gatunków gadów, w tym gniewosz plamisty oraz 13 gatunków płazów: m. in. kumaka górskiego, traszk ę karpack ą i grzebieniast ą, salamandr ę plamist ą. Interesuj ąca jest tez fauna bezkr ęgowa: biegacz fioletowy pachnica d ębowa, borodziej próchnik, bzyg pr ąŜ kowany, trzmiel rudy. Obecnie trwaj ą prace nad planem ochrony prowadzone przez Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego.

Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 PLH240023 „Beskid Mały” . Na terenie obszaru Natura 2000 udokumentowano 14 siedlisk spo śród siedlisk przyrodniczych wymienionych w zał ączniku I do Dyrektywy rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. S ą to m.in. Ŝyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati- Fagenion: kod 9130), kwa śne buczyny (Luzulo- Fagenion: kod 9110), górskie bory świerkowe (Piceion abietis zbiorowiska górskie: kod 9410), górskie i ni Ŝowe murawy bli źniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie: kod 6230), ni Ŝowe i górskie świe Ŝe ł ąki u Ŝytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris: kod 6510). Znajduj ą si ę tu ponadto gatunki wymienione w zał ączniku II do wspomnianej Dyrektywy (7 gatunków ssaków, 2 gatunki płazów i 2 gatunki ro ślin). Wyst ępuje tu szereg innych wa Ŝnych gatunków ro ślin i zwierz ąt. Docelowo zgodnie z dyrektywami unijnymi, wyznaczone w ramach sieci Natura 2000 tereny cenne przyrodniczo winny by ć poddane ochronie. Celem tworzenia sieci jest ochrona ró Ŝnorodno ści biologicznej poprzez zachowanie siedlisk naturalnych oraz gatunków dzikiej flory i fauny, b ędących przedmiotem zainteresowania Wspólnot Europejskich, w stanie sprzyjaj ącym ochronie w ich naturalnym zasi ęgu. Wyznaczenie obszaru Natura 2000 ma istotny wpływ na kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy. Na terenie gminy Andrychów ustanowionych jest 13 pomników przyrody o Ŝywionej i nieo Ŝywionej.

Tabela 13 Pomniki przyrody na terenie gminy Andrychów

Obowi ązuj ąca podstawa prawna Lp. wraz z oznaczeniem miejsca Rodzaj Miejscowo ść Opis lokalizacji ogłoszenia aktu prawnego

Dec. Rol.IX-3/88/63 PWRN w wśród drzewostanu świerkowego 1 Krakowie z dn. 18.03.1964 r. poz. skała Targanice poni Ŝej drogi turystycznej w 241) rejonie przeł ęczy Kocierz - Jawornica

Dec. Rol.IX-3/89/63 PWRN w skała wśród drzewostanu, widoczna z 2 Targanice Krakowie z dn. 20.03.1964 r. "Targanicka" brzegu potoku Jawornickiego

Dec. Rol.IX-3/101/63 PWRN w na gruncie prywatnym i gminnym 3 skała Inwałd Krakowie z dn. 21.03.1964 r. w terenie zadrzewionym

na skraju sadu, obok drogi polnej Dec. O Ś-op-7141p/9/81 Woj. cis pospolity 4 Targanice prowadz ącej do zabudowa ń Bielskiego z dn. 30.12.1981 r. (Taxus baccata) wła ściciela (Targanice 438)

Lipa szerokolistna ul. Beskidzka 130, w podwórzu Dec. O Ś-op-7141p/9/81 Woj. 5 (Tilia Targanice zabudowa ń Bielskiego z dn. 30.12.1981 r. platyphyllos) mieszkalnogospodarczych

Strona 101 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Lipa szerokolistna ul. Gancarska 41, w odległo ści 5m Dec. O Ś-op-7141p/9/81 Woj. 6 (Tilia Andrychów od zabudowa ń mieszkalno- Bielskiego z dn. 30.12.1981 r. platyphyllos) gospodarczych

Platan klonolistny Uchw. Nr XXXI/279/94 RM w w odległo ści 5 m od muru 7 (Platanus x Andrychów Andrychowie z dn. 12.04.1994 r. ko ścielnego hispanica Mill)

Lipa szerokolistna Uchw. Nr XXXI/279/94 RM w 8 (Tilia Andrychów ul. Szewska 54 Andrychowie z dn. 12.04.1994 r. platyphyllos)

Rozp. Nr 2/96 Woj. Bielsk. z dn. Lipa szerokolistna ul. Nawie śnicka 12, na wschód od 9 04.03.1996 r. (Dz. Urz. Woj. Bielsk. (Tilia Sułkowice budynku wła ściciela Nr 5/96, poza. 35) platyphyllos)

nad Potokiem Targaniczanka w Rozp. Nr 12/98 Woj. Bielsk. dn. klon jawor (Acer 10 Targanice sąsiedztwie le śniczówki w 01.09.1998 r. pseudoplatanus) Targanicach (oddz. 129h)

Rozp. Nr 14/02 Woj. Małop. z dn. czere śnia ptasia 11 31.01.2002 r. (Dz. Urz. Woj. Małop. Inwałd le śnictwo Inwałd (oddz. 205a) (Prunus avium) Nr 22, poz. 431)

Rozp. Nr 14/02 Woj. Małop. z dn. czere śnia ptasia 12 31.01.2002 r. (Dz. Urz. Woj. Małop. Inwałd le śnictwo Inwałd (oddz. 113a) (Prunus avium) Nr 22, poz. 431)

Rozp. Nr 14/02 Woj. Małop. z dn. wi ąz górski 13 31.01.2002 r. (Dz. Urz. Woj. Małop. Inwałd le śnictwo Inwałd (oddz. 205a) (Ulmus glabra) Nr 22, poz. 431)

Źródło: rejestr pomników przyrody prowadzony przez RDO Ś w Krakowie, stan na luty 2015 r.

Krajowa sie ć ekologiczna ECONET-POLSKA jest wielkoprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod wzgl ędem przyrodniczym i reprezentatywnych dla ró Ŝnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sob ą powi ązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniaj ą ci ągło ść wi ęzi przyrodniczych w obr ębie tego systemu." Sie ć ECONET-POLSKA pokrywa 46% kraju. Składa si ę ona z obszarów w ęzłowych i ł ącz ących je korytarzy ekologicznych, wyznaczonych na podstawie takich kryteriów, jak naturalno ść , ró Ŝnorodno ść , reprezentatywno ść , rzadko ść i wielko ść . Wyznaczono ogółem 78 obszarów w ęzłowych (46 mi ędzynarodowych i 32 krajowe, które razem obejmuj ą 31% powierzchni kraju) oraz 110 korytarzy ekologicznych (38 mi ędzynarodowych i 72 krajowe, które razem obejmuj ą 15% powierzchni kraju).

Strona 102 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Rysunek 30 Sie ć ECONET w okolicach gminy Andrychów Źródło: http://www.ecnc.org/ecological-network-maps/

Według koncepcji systemu ECONET przez obszar gminy, przebiega obszar w ęzłowy o znaczeniu krajowym, 3OK - Obszar Beskidu Małego. Ponadto w rejonie gminy Andrychów znajduj ą si ę tzw. biocentra i strefy buforowe. Biocentra (płaty ekologiczne) – to obszary cechuj ące si ę najni Ŝszym stopniem antropogenicznych przekształce ń, naturalnym, zgodnym z siedliskiem, zestawem gatunków i ich zbiorowisk, typowym dla danej jednostki biogeograficznej, bogactwem gatunkowym, wyst ępowaniem gatunków i zbiorowisk endemicznych i rzadkich, du Ŝym na ogół zag ęszczeniem osobników, intensywno ści ą i wielopoziomowo ści ą obiegu materii i przepływu energii, du Ŝym stopniem homeostazy, zasilaj ącym i stabilizuj ącym oddziaływaniem na tereny s ąsiednie 52 . Zachowanie ci ągło ści lokalnych i ponadlokalnych „korytarzy” i „w ęzłów” ekologicznych (kompleksy le śne, zabytkowe zało Ŝenia zieleni parkowej i inne elementy krajobrazu kulturowego), wyznaczenie obszarów dla rozwoju funkcji rekreacyjno – wypoczynkowych, nowe obiekty i obszary chronione - to główne wska źniki osi ągni ęcia stanu docelowego w dziedzinie ochrony przyrody i krajobrazu. Dla ochrony cało ści dziedzictwa przyrodniczego gminy oraz kształtowania systemu terenów zieleni nale Ŝy podj ąć nast ępuj ące działania: o utrzymanie walorów i funkcji obszarów obj ętych ochron ą prawn ą, o obejmowanie ochron ą prawn ą obszarów i obiektów najbardziej warto ściowych przyrodniczo: • Pasmo Madohory ponad lejem źródłowym potoku Młockówka, W ędruj ące Kamienie, • uŜytków ekologicznych: Uj ście Potoku Doliny do Wieprzówki, Rzyki Pracica (2 obiekty), Brzezinka Dolna (2 obiekty), Inwałd Górny (2 obiekty), Pa ńska Góra 53 . • dostosowanie terenów le śno - wodnych do pełnienia funkcji rekreacyjno – wypoczynkowej,

52 Koncepcja płatów i korytarzy znana tak Ŝe jako model płat-korytarz-matryca wprowadzona została do bada ń krajobrazowych przez ekologów (Forman i Godron 1986) 53 Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Gmina Andrychów 2005 r.

Strona 103 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• tworzenie terenów zieleni urz ądzonej (skwery, ziele ńce); zagospodarowanie zieleni ą otoczenia gminnych obiektów u Ŝyteczno ści publicznej oraz rewitalizacja wybranych cennych zespołów i zało Ŝeń zieleni w obiektach zabytkowych do celów rekreacyjno – wypoczynkowych, • wspieranie proekologicznych działa ń Nadle śnictwa w realizacji obecnie obowi ązuj ących planów urz ądzania lasu oraz „programów ochrony przyrody”, • współpraca z Zespołem Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego w zakresie edukacji ekologicznej, w tym organizacja konkursów i akcji: Konkurs Wiedzy Ekologicznej, Ogólnopolski Konkurs Poznajemy Parki Krajobrazowe Polski, Dzie ń Ziemi, Sprz ątanie Świata, • zachowanie ró Ŝnorodno ści biologicznej ekstensywnie u Ŝytkowanych agrocenoz, kompleksów stawów – wdra Ŝanie przedsi ęwzi ęć rolno środowiskowych, promocja agroturystyki, kwalifikowanych form rekreacji (w ędkarstwo), turystyki pieszej, rowerowej, ukierunkowanej na aktywny odbiór walorów przyrodniczych i krajobrazowo – kulturowych ( ście Ŝki przyrodniczo – dydaktyczne; punkty atrakcyjnych stanowisk ro ślin i siedlisk zwierz ąt), • unikanie nadmiernej intensyfikacji rolnictwa (konieczne utrzymanie istniej ących jeszcze zadrzewie ń śródpolnych, miedz, pasów zadrzewie ń w śród cieków itp.), • wsparcie działa ń mieszka ńców i instytucji w zakresie ochrony czynnej wybranych gatunków fauny i flory (m.in. ochrona siedliska ptaków, ochrona siedlisk ro ślin chronionych, akcje edukacyjne w szkołach, promuj ące np. ide ę „opiekunów przyrody”), Dla osi ągni ęcia stanu docelowego w zakresie ochrony przyrody niezb ędne staje si ę równie Ŝ stałe podnoszenie świadomo ści ekologicznej społeczno ści lokalnej: dzieci, młodzie Ŝy i dorosłych poprzez programy zintegrowanej edukacji ekologicznej, koordynowanej przez lokalne organizacje i stowarzyszenia lub własn ą aktywno ść gminy w tym zakresie.

4.10. Zasoby le śne – ochrona i rozwój lasów 4.10.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2013 - stan realizacji PO Ś Działania podejmowane przez Pa ństwowe Gospodarstwo Le śne Lasy Pa ństwowe Nadle śnictwo Andrychów w ramach zada ń zawartych w Programie Ochrony Środowiska Gminy Andrychów polegały głównie na ochronie lasu, w tym: • dokarmianie ptaków – zakup słonecznika: dokarmianie wykonywane przez pracowników nadle śnictwa (le śniczowie, podle śniczowie). • wywieszanie budek l ęgowych – zakup budek:, budki zostały wywieszone bez kosztów przez pracowników terenowych administracji le śnej. • oczyszczanie i konserwacja budek l ęgowych 545 szt. wykonane bez kosztów przez pracowników terenowych administracji le śnej. • wywóz śmieci zebranych bez kosztów przez administracje le śną, • wyło Ŝenie i obserwowanie pułapek feromonowych na brudnicę mniszk ę i kornika drukarza 54 . Zadania z zakresu hodowli lasu wykonane w ostatnich latach to: • odnowienie i zalesienia wraz z odnowieniami naturalnymi: 56 ha. Odbywa si ę w sposób naturalny (samosiew lub odro śla) i sztuczny (sadzenie lub siew) gatunkami dostosowanymi do siedliska. Nadle śnictwo Andrychów wysadziło 165 tys. sadzonek: o buk zwyczajny 66 tys., o dąb szypułkowy 2 tys., o jodła pospolita 83 tys., o olsza czarna 2 tys.,

54 Raporty z realizacji „Programu ochrony środowiska dla gminy Andrychów” wraz z gospodark ą odpadami za lata 2010 - 2013 oraz dane z Nadle śnictwa Andrychów

Strona 104 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o sosna zwyczajna 7 tys., o modrzew europejski 2 tys., o świerk pospolity 2 tys., o wi ąz szypułkowy 1 tys. • zabiegi z zakresu piel ęgnowania zało Ŝonych upraw: 165 ha, • zabiegi piel ęgnacyjne w młodnikach: 43 ha.

4.10.2. Stan aktualny Lasy w gminie Andrychów poło Ŝone s ą w: • V – Śląskiej krainie przyrodniczo – le śnej, dzielnicy 6 – K ędzierzy ńsko – Rybnickiej, • VIII – Karpackiej krainie przyrodniczo – le śnej, dzielnicy 1 – Beskidu Śląskiego i Małego. Ogólna powierzchnia lasów na terenie gminy Andrychów – wg danych ewidencyjnych na dzie ń 31.12.2013 r. wynosi: • lasy ogółem 4015,60 ha, • lasy publiczne ogółem 2807,60 ha,, w tym: o lasy Skarbu Pa ństwa 2739,30 ha, o lasy gminne 68,30 ha, • lasy prywatne ogółem 1208,00 ha. Lesisto ść gminy okre ślono na 40%.

Rysunek 31 Obszary le śne na terenie gminy Andrychów Źródło: PGL Lasy Pa ństwowe

Na terenie gminy Andrychów przewa Ŝaj ą siedliska górskie, które stanowi ą 62,3 % powierzchni. Na pozostałym obszarze wyst ępuj ą siedliska wy Ŝynne - 28,8 % oraz ni Ŝowe 8,9 %. Siedliska nizinne

Strona 105 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

znajduj ą si ę prawie wył ącznie w północnej i zachodniej cz ęś ci gminy. Siedliska wyŜynne poło Ŝone s ą w podgórskiej cz ęś ci gminy Andrychów. Udział siedlisk le śnych: • lasy nizinne - 8,9 %, • lasy wy Ŝynne - 28,8 %, • lasy górskie - 62,2 %, • bory górskie - 0,1 % Udział gatunków lasotwórczych • 39,52 % – buk, • 14,06 % – świerk, • 12,07 % – sosna, • 11,21 % – jodła, • 9,69 % – d ąb, • 4,95 % – modrzew, • 3,90 % - brzoza , • 4,60 % – pozostałe, Rozpi ęto ść klasy wieku wynosi 20 lat (np. I klasa wieku – drzewostany w wieku do 20 lat, II klasa – 21 – 40 lat, III klasa – 41 – 60 lat itd.). Przeci ętna zasobność drzewostanów: • buk – 289 m sze śc./ha, • świerk – 276 m 3/ha, • sosna – 308 m 3/ha, • jodła – 296 m 3/ha, • dąb – 226 m 3/ha,, • modrzew – 289 m 3/ha, • brzoza – 255 m 3/ha. Podstawowym zadaniem hodowli lasu jest zachowanie i wzbogacanie lasów istniej ących (odnawianie) oraz tworzenie nowych (zalesianie), z respektowaniem warunków przyrodniczych i procesów naturalnych. Hodowla lasu obejmuje zbiór i przechowywanie nasion drzew, produkcj ę sadzonek na szkółkach, zakładanie oraz piel ęgnacj ę i ochron ę upraw le śnych oraz drzewostanów. Nadle śnictwo Andrychów prowadzi swoj ą działalno ść gospodarcz ą w oparciu o Plan Urz ądzania Lasu. Plan ten okre śla zadania obligatoryjne i fakultatywne w ci ągu 10-lecia (2005-2014). Zadania zawarte w PUL z zakresu hodowli lasu obejmuj ą: o piel ęgnowanie lasu na powierzchni 10904 ha, w tym: • piel ęgnowanie zainwentaryzowanych upraw 1594 ha, • młodników 1779 ha, • trzebie Ŝe 7531 ha, o orientacyjna powierzchnia odnowie ń 953 ha, o powierzchnie podsadze ń, dolesie ń 371 ha, o piel ęgnowanie gleby w uprawach 643 ha, o dalsza przebudowa drzewostanów na powierzchni 344 ha. Gospodarowanie w lasach prywatnych prowadzone jest przez wła ścicieli według uproszczonego planu urz ądzenia lasu. Obecnie wyło Ŝony jest do publicznego wgl ądu projekt uproszczonego planu urz ądzenia lasów stanowi ących własno ść osób fizycznych i wspólnot gruntowych, poło Ŝonych na obszarze Gminy Andrychów. Poni Ŝej przedstawiono wybrane dane o lasach stanowi ących własno ść osób fizycznych i prawnych (poza Skarbem Pa ństwa): • grunty le śne prywatne ogółem 1208,00 ha

Strona 106 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• grunty le śne prywatne osób fizycznych 1191,00 ha, • grunty le śne prywatne wspólnot gruntowych 9,00 ha. Gospodarka łowiecka na terenie gminy Andrychów jest realizowana na podstawie: • ustawy z dnia 13 pa ździernika 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2013, poz. 1226 ze zm.), • szeregu ustaw dotycz ących łowiectwa (o broni i amunicji, o ochronie zwierz ąt, o zwalczaniu chorób zaka źnych zwierz ąt, badaniu zwierz ąt rze źnych i mi ęsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej, o ochronie przyrody, o lasach, o rybactwie śródl ądowym).

Rysunek 32 Obwody łowieckie na terenie gminy Andrychów Źródło: Małopolska Infrastruktura Informacji Przestrzennej

Na terenie Nadle śnictwa znajduje si ę 25 obwodów łowieckich dzier Ŝawionych przez Koła Łowieckie. Są to obwody polne i le śne. Obwody le śne le Ŝą w rejonie hodowlanym B2 „Beskid Mały”, a polne w rejonie B5 „ śabi Kraj”. Zgodnie z uchwał ą woj. małopolskiego na terenie gminy Andrychów s ą 4 obwody łowieckie: • 126 K ęty - na którym działa koło łowieckie Jele ń K ęty • 124 Frydrychowice - na którym działa koło łowieckie Szarak Gierałtowice • 149 Targanice - na którym działa koło łowieckie Rogacz Andrychów

Strona 107 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• 148 Rzyki - na którym działa koło łowieckie Beskid Andrychów 55 Gospodarka łowiecka w poszczególnych kołach łowieckich prowadzona jest na podstawie rocznych planów łowieckich zatwierdzonych przez Nadle śniczego. Na terenie lasów gminy Andrychów zlokalizowano dwa wydzieleniowe poletka łowieckie o ł ącznej powierzchni 6,56 ha. W ostatnim okresie plan odstrzału zarówno saren jak i jeleni z reguły nie był wykonywany w 100%. Pogłowie zwierzyny płowej a zwłaszcza saren w ostatnim okresie wzrosło, mimo to szkody powodowane przez zwierzyn ę utrzymuj ą si ę na poziomie gospodarczo zno śnym. Z danych otrzymanych z Nadle śnictwa wynika, Ŝe utrzymana jest wła ściwa struktura płciowa jeleniowatych.

4.11. Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska (powa Ŝne awarie) 4.11.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2013 - stan realizacji PO Ś Doposa Ŝenie magazynu gminnego i magazynów OSP w środki ratownictwa Urz ąd Miejski w Andrychowie corocznie dofinansowuje działalno ść Stra Ŝy Po Ŝarnych nie tylko poprzez remonty i modernizacje budynków, ale tak Ŝe poprzez doposa Ŝanie w niezb ędny sprz ęt do ochrony Ŝycia, zdrowia i mienia mieszka ńców. W latach 2004-2013 były to kwoty: • 2004 – 39 tys., • 2005 - 42 tys., • 2006 - 71 tys., • 2007 - 80 tys., • 2010 - 29 tys., • 2011 - 40,5 tys., • 2012 – 43,5 tys., • 2013 - 37,0 tys. Okresowo stra Ŝacy wyposa Ŝani s ą w osobisty sprz ęt w postaci ubra ń koszarowych, r ękawic specjalnych, kamizelek odblaskowych, kombinezonów ochronnych oraz toreb medycznych.

Ćwiczenia w zakresie bezpiecze ństwa ekologiczno- chemicznego Ćwiczenia w zakresie bezpiecze ństwa chemicznego i po Ŝarowego organizowane s ą cyklicznie w placówkach o światowych, zakładach pracy oraz w warunkach polowych przede wszystkim przez Stra Ŝe Po Ŝarne, Policj ę oraz Pogotowie Ratunkowe. W zale Ŝno ści od zakresu ćwicze ń w akcjach uczestnicz ą tak Ŝe WIO Ś lub Sanepid. W 2013 roku odbyły si ę Powiatowe Ćwiczenia Obronne „Pa ździernik 2013” poł ączone z „Gminnymi ćwiczeniami taktyczno-bojowymi jednostek Ochotniczych Stra Ŝy Po Ŝarnych z terenu Gminy Andrychów, z udziałem sił i środków Krajowego Systemu Ratowniczo- Ga śniczego. Ćwiczenie zorganizowało Starostwo Powiatowe w Wadowicach przy współudziale Urz ędu Miejskiego w Andrychowie i Urz ędu Miasta w Kalwarii Zebrzydowskiej i wzi ęli w nim udział m.in. tak Ŝe funkcjonariusze KP Policji w Wadowicach, przedstawiciel Wojskowej Komendy Uzupełnie ń w O świ ęcimiu, personel Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Wadowicach oraz członkowie wytypowanych ochotniczych stra Ŝy po Ŝarnych z terenu powiatu wadowickiego. Ćwiczenie składało si ę z cz ęś ci teoretycznej oraz kilku epizodów praktycznych. W ramach cz ęś ci teoretycznej, któr ą przeprowadzono w Starostwie Powiatowym w Wadowicach oraz Urz ędzie Miejskim w Andrychowie wypracowywano koncepcj ę działania samorz ądów lokalnych, słu Ŝb ratowniczych oraz porz ądkowych na wypadek wyst ąpienia zagro Ŝenia terrorystycznego. 56 W trakcie ćwicze ń zaplanowano tak Ŝe epizody praktyczne:

55 1. http://www.bielsko.pzlow.pl 2. UCHWAŁA Nr VIII/92/07 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO z dnia 28 maja 2007 r. w sprawie obwodów łowieckich województwa małopolskiego 56 Małopolska/powiat wadowicki/ Udział stra Ŝaków KP PSP Wadowice oraz sił i środków OSP w powiatowym ćwiczeniu obronnym "Pa ździernik 2013" www.straz.gov.pl

Strona 108 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• Epizod nr I: Eksplozja ładunku wybuchowego pod samochodem, w efekcie du Ŝa liczba poszkodowanych osób oraz po Ŝar budynku Urz ędu Miejskiego Andrychowie • Epizod nr II: Ewakuacja pracowników i petentów Urzędu Miejskiego w Andrychowie • Epizod nr III: Rozwini ęcie Zespołu Zast ępczych Miejsc Szpitalnych Nr 3 w Rzykach – w Zespole Szkól Samorz ądowych w Rzykach. 57 W ćwiczeniach wzi ęły udział jednostki: OSP Andrychów, OSP Targanice Dolne, OSP Targanice Górne, OSP Sułkowice-Łęg, OSP Zagórnik, OSP Roczyny, OSP Inwałd, OSP Sułkowice- -Bol ęcina, OSP Rzyki. W ćwiczeniach udział wzi ęli tak Ŝe pozoranci z kilku jednostek OSP z terenu gminy Wadowice oraz uczniowie Zespołu Szkół im. Armii Krajowej w Andrychowie ZDZ w Katowicach. Po zrealizowaniu wszystkich epizodów, ćwiczenia zostały omówione i podsumowane - zarówno przedstawiciele Starostwa Powiatowego w Wadowicach, z Wydziału Bezpiecze ństwa i Zarz ądzania Kryzysowego Małopolskiego Urz ędu Wojewódzkiego, pozytywnie ocenili przebieg oraz skuteczno ść podj ętych działa ń.

Oznakowanie i wytyczenie dróg ewakuacyjnych i dróg przewozu materiałów niebezpiecznych Oznakowanie i wytyczenie dróg ewakuacyjnych dotyczy przede wszystkim przedsi ębiorstw produkcyjnych i zakładów pracy, a tak Ŝe biurowców i budynków u Ŝyteczno ści publicznej. W budynkach u Ŝyteczno ści publicznej nale Ŝą cych pod Gmin ę Andrychów s ą umieszczone tabliczki informuj ące o drogach ewakuacyjnych na wypadek po Ŝaru lub innego zagro Ŝenia. Je śli chodzi o zakłady pracy, przedsi ębiorstwa i budynku biurowe administratorzy budynków realizuj ą taki zadania we własnym zakresie. Urz ąd Miejski w Andrychowie nie posiada kompetencji do kontroli realizacji tego typu działa ń. Zadanie dotycz ące wyznaczenia dróg przewozu towarów niebezpiecznych przez teren gminy Andrychów zapisane w PO Ś jest zadaniem koordynowanym realizowanym przez Właściwe Zarz ądy Dróg. Trasy przewozu substancji niebezpiecznych nie s ą wyznaczane, tak gdzie nie ma zakazów wjazdu pojazdów przewo Ŝą cych materiały niebezpiecznie mo Ŝna prowadzi ć transport według przepisów drogowych.

4.11.2. Stan aktualny Według Polityki ekologicznej Pa ństwa na lata 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016 głównym zadaniem, po przyj ęciu przez Sejm ustawy o zmianie ustawy o substancjach i preparatach chemicznych oraz niektórych innych ustaw, jest przygotowanie aktów wykonawczych do znowelizowanej ustawy w celu pełnej implementacji do polskiego prawa przepisów rozporz ądzenia REACH i innych aktów wspólnotowych. Na zagro Ŝenia po Ŝarowe wpływa s ąsiedztwo lokalizacji budynków i wyst ępowanie w nich palnych elementów konstrukcyjnych (stropy, wi ęź ba dachowa, schody i pokrycia dachów) oraz magazynowane środki i materiały łatwopalne (paliwo, smary, farby, oleje, tworzywa chemiczne, tarcica, opał itp.). Na terenie gminy Andrychów nie funkcjonuje Ŝaden zakład du Ŝego ryzyka wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej. Według „Informacji o zamieszczeniu w publicznie doste pnym wykazie danych o aktualizowanym corocznie rejestrze substancji niebezpiecznych znajduja cych sie w zakładach zlokalizowanych na obszarze wojewó dztwa małopolskiego” najbli Ŝej gminy Andrychów (25 km) zlokalizowany jest: • SYNTHOS Dwory 7 Sp. z o.o. Spółka komandytowo-akcyjna w O świ ęcimiu, zajmuje sie produkcja tworzyw sztucznych, kauczuku syntetycznego oraz chemikalió w organicznych i nieorganicznych. W technologii produkcyjnej zakładu w najwie kszych iloś ciach stosuje sie : o amoniak substancja palna, tworzy z powietrzem mieszanine wybuchowa . o butadien- w wysokich ste z eniach działa narkotycznie,

57 Nowiny Andrychowskie, Ćwiczenia stra Ŝaków, pa ździernik 2013

Strona 109 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o etylobenzen- ciecz bezbarwna o charakterystycznym zapachu, palna. Jej pary tworza z powietrzem mieszaniny wybuchowe, działaja narkotycznie o styren- ciecz palna w mieszaninie z powietrzem wybuchowy. Istotne zagro Ŝenie niesie za sob ą transport substancji niebezpiecznych przez teren gminy, w szczególno ści przez centrum. Wyznaczanie tras odbywa sie tylko w przypadku transportu substancji szczególnie niebezpiecznych, gdy wyste puje konieczność ich eskorty przez policje ba dź straz poz arna . W pozostałych przypadkach, jeś li znaki drogowe tego nie zabraniaja , transport odbywa sie po trasach dogodnych z punktu widzenia przewoź nika. Na terenie gminy: • na drodze nr 52 Roczyny - Andrychów odbywa si ę transport amoniaku w ilo ści około 5 ton rocznie, • na drodze nr 52 Andrychów - Roczyny odbywa si ę transport kwasu siarkowego w ilo ści około 12 ton rocznie, • na drodze Roczyny - Andrychów - Wadowice odbywa sie transport kwasu solnego w ilo ści około 1 tony rocznie, • na drodze Skawce - Wadowice - Andrychów odbywa sie transport płynnego gazu (autogazu) w ilo ści 2600 ton rocznie. Przez gmin ę Andrychów odbywa si ę tak Ŝe transport kolejowy substancji niebezpiecznych na trasie Andrychów – Kalwaria Zebrzydowska – Lanckorona etyliny i oleju nap ędowego w ilo ści około 650 ton rocznie. Lokalnym zagro Ŝeniem dla chemizmu wód i gleb s ą dzikie składowiska odpadów, których bie Ŝą ce usuwanie ogranicza niekorzystne ich oddziaływanie na środowisko. Nale Ŝy zwróci ć uwag ę na wa Ŝne źródło zanieczyszczenia wód, jakim mog ą by ć magazyny i stacje paliw. Według ogólnopolskiej bazy firm (Panorama Firm) na terenie gminy Andrychów zlokalizowanych jest 5 stacji paliw i magazynów paliw: • Bomar, Andrychów, ul. Stefana Batorego 24 • Orlen, Andrychów, ul. Szewska 46a, • BP Beskid, Andrychów, ul. Krakowska 25, • Car Max, Andrychów, ul. Krakowska 13a, • Stanex, Sułkowice, ul. Beskidzka 65a. Zwi ązki te s ą niebezpiecznie głównie z powodu ich wła ściwo ści ropopochodnych, gdy Ŝ nawet śladowe ilo ści tych zwi ązków rozpuszczone w wodzie sprawiaj ą, Ŝe jest ona nieprzydatna do picia dla ludzi i zwierz ąt. Na poziomie powiatu działaniami w zakresie interwencji kryzysowej zajmuje si ę Powiatowe Centrum Zarz ądzania Kryzysowego w Wadowicach. W zakresie działania Wydziału jest opracowanie „Planu Reagowania Kryzysowego Powiatu Wadowickiego”. Na poziomie Gminy tematem zajmuje si ę Referat Zarz ądzania Kryzysowego, Obrony Cywilnej, Spraw Obronnych i Wojskowych w Urz ędzie Miejskim w Andrychowie. Zapobieganie awariom miejscowym, prowadzi si ę głównie poprzez ograniczenie transportu substancji niebezpiecznych, kierowanie ich oznakowanymi trasami, omijaj ącymi centra miast, informowanie i społecze ństwa o sposobach zapobiegania zagro Ŝeniom, o sposobie post ępowania w przypadku wyst ąpienia zagro Ŝenia, a tak Ŝe ewentualna ewakuacja. Powstałe zagro Ŝenia w transporcie drogowym jak i kolejowym, a tak Ŝe w wypadku wyst ąpienia po Ŝarów, zala ń, podtopie ń czy likwidacji gniazd szerszeni zwalczane s ą przez odpowiednie jednostki stra Ŝy po Ŝarnej. Na terenie gminy Andrychów funkcjonuje jedna Jednostka Ratowniczo-Ga śnicza w Andrychowie, ul. Krakowska 89 wchodz ąca w skład Komendy Powiatowej Pa ństwowej Stra Ŝy Po Ŝarnej w Wadowicach oraz dziewi ęć jednostek Ochotniczych Stra Ŝy Po Ŝarnych z siedzib ą: • Andrychów, Rynek 16a, • Targanice Dolne, ul. Dobra 3,

Strona 110 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• Targanice Górne, ul. Floria ńska 2, • Sułkowice – Ł ęg, ul. Beskidzka 124, • Sułkowice – Bol ęcina, ul. Racławicka 121, • Roczyny, ul. Bielska 156, • Zagórnik, ul. Skornicka 2, • Inwałd, ul. Miła 9a • Rzyki, o ś. Za Ko ściołem 1a. Cztery Ochotnicze Stra Ŝe Po Ŝarne wł ączone sa do Krajowego Systemu Ratowniczo-Ga śniczego tj.: Ochotnicza Stra Ŝ Po Ŝarna w Roczynach, Sułkowicach Ł ęgu, Targanicach Górnych i Inwałdzie. Grupy przeznaczone s ą do usuwania skutków po Ŝarów, wypadków głównie drogowych oraz w infrastrukturze komunalnej. Samochody ratownictwa technicznego posiadaj ą ró Ŝne wyposa Ŝenie w specjalistyczny sprz ęt w zale Ŝno ści od jednostki jest to hydrauliczny sprz ęt ratowniczy, w tym no Ŝyce hydrauliczne do ci ęcia karoserii samochodów, rozpieracze ramionowe i rozpieracze teleskopowe, pompy hydrauliczne. Gmina Andrychów corocznie w miar ę mo Ŝliwo ści finansowych stara si ę o doposa Ŝenie jednostek Ochotniczej Stra Ŝy Po Ŝarnej w niezb ędny sprz ęt ratowniczo-ga śniczy. Obiekty OSP s ą na bie Ŝą co modernizowane i dostosowywane do aktualnych potrzeb. W ramach edukacji społecze ństwa na rzecz kreowania zachowa ń w sytuacji wyst ąpienia nadzwyczajnych zagro Ŝeń środowiska zorganizowano konkurs z nagrodami dla młodzie Ŝy szkół gimnazjalnych i podstawowych z zakresu zarz ądzania kryzysowego i OC o tematyce zwi ązanej z zachowaniem si ę w sytuacjach zagro Ŝeń. Nieodpłatnie udost ępniane s ą zarówno na stronie internetowej Urz ędu Miejskiego jak i bezpo średnio przekazywane do szkół, zakładów pracy i instytucji materiały do szkolenia, komunikaty i ostrze Ŝenia o zagro Ŝeniu, instrukcje o sposobach post ępowania w razie zbli Ŝania si ę lub wyst ąpienia zagro Ŝenia. W latach 2010-2013 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie kontrolował działalno ść przedsi ębiorstw i firm pod k ątem oceny realizacji obowi ązków wynikaj ących z przeciwdziałania powa Ŝnym awariom i przestrzegania wymaga ń ustawy o substancjach i preparatach chemicznych: • w 2012 roku Revotech ul. Stanisława Lenartowicza 14/25 w Andrychowie - kara pienie Ŝna, zarz ądzenia pokontrolne oraz pouczenia, • w 2012 roku Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., ul. Stefana Batorego 24 w Andrychowie – Gminne Składowiska Odpadów Komunalnych – nie stwierdzono narusze ń, • w 2013 roku BM Recykling Sp. z o.o. ul. Tkacka w Andrychowie – nało Ŝono mandat karny, W 2014 roku WIO Ś nie badał firm pod k ątem powa Ŝnych awarii i substancji chemicznych. Na terenach rolniczych cz ęsto przyczyn ą zanieczyszcze ń wód mo Ŝe by ć niewła ściwe magazynowanie i stosowanie nawozów i środków ochrony ro ślin. Zagro Ŝenie dla środowiska w tym przypadku zale Ŝy od rozpuszczalno ści środków w wodzie i stopnia ich toksyczno ści. Na terenie powiatu wadowickiego według informacji zamieszczonej w Planie gospodarki odpadami dla województwa małopolskiego z 2012 roku (zmieniony w 2014 roku) nie s ą zlokalizowane Ŝadne zinwentaryzowane mogilniki, które mogłyby by ć znacz ącym źródłem zanieczyszcze ń dla chemizmu wód i gleb. Na obszarze gminy Andrychów aktualnie funkcjonuje 5 punktów prowadz ących sprzeda Ŝ środków ochrony ro ślin w klasach toksyczno ści: • Plast Mm S.C. M P ękala M Wdowik, Andrychów, Wolfa 5, • FHU Bws Janusz Kasperek, Andrychów, Lenartowicza 58, • OGRÓD Spółdzielnia Zaopatrzenia Ogrodniczego, Andrychów, Olszyny 7, • Produkcja i Sprzeda Ŝ Ziemi Ogrodniczej Łukasz Sordyl, Sułkowice, Racławicka 94,

Strona 111 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• Firma Handlowo Usługowa Chemax Piotr Piwowarczyk, Roczyny, Ogrodnicza 4. 58 Niezale Ŝnie środki ochrony ro ślin bez klas toksyczno ści mo Ŝna zakupi ć w wi ększo ści sklepów ogrodniczych i kwiaciarskich. Podmioty te okresowo kontrolowane s ą przez Pa ństwow ą Inspekcj ę Ochrony Ro ślin i Nasiennictwa w Krakowie Oddział w Wadowicach. Inspekcja prowadzi mi ędzy innymi nadzór nad obrotem i stosowaniem środków ochrony ro ślin. Inspekcja prowadzi tak Ŝe Rejestr przedsiębiorców wykonuj ących działalno ść w zakresie wprowadzania środków ochrony ro ślin do obrotu lub ich konfekcjonowania według danych na koniec wrze śnia 2014 roku w rejestrze figuruj ą dwie lokalizacje sprzeda Ŝy: • Małopolska Spółdzielnia Handlowa „WIZAN”, Andrychów, ul. Legionów 7, • Halina Adamik, "Pami ętajcie o ogrodach", Andrychów, ul. Batorego 1. 59 W zakresie ograniczenia substancji chemicznych w środowisku niezb ędne s ą szkolenia dotycz ące odpowiedzialnego stosowania chemikaliów i post ępowania z ich odpadami, wspierane finansowo przez fundusze ekologiczne oraz propagowanie produktów z substancji ulegaj ących biodegradacji (np. torby na zakupy i naczynia jednorazowego u Ŝytku). W zwi ązku z tym w nadchodz ących latach działania powinny skupi ć si ę nad stworzeniem sprawnego systemu egzekucji przepisów w zakresie wprowadzania na rynek substancji chemicznych oraz sprawnego systemu segregacji odpadów w postaci opakowa ń lub przedterminowych środków ochrony ro ślin. Istotnym zadaniem dla samorz ądów jest dalsza realizacja zada ń w zakresie budowy sieci kanalizacji sanitarnej, co spowoduje zmniejszenie si ę ilo ści zwi ązków biogennych trafiaj ących do gleby i wód powierzchniowych poprzez nieszczelne zbiorniki bezodpływowe, a tak Ŝe bezpo średni zrzut ścieków surowych do cieków i potoków. Wa Ŝnym przedsi ęwzi ęciem w tym zakresie jest rozbudowa (na terenach jeszcze niezwodoci ągowanych), i uszczelnianie (na terenach zwodoci ągowanych) sieci wodoci ągowej co przyczyni si ę do zapewnienia mieszka ńcom wody zdatnej do picia. W zakresie zapewnienia bezpiecze ństwa mieszka ńców i ich mienia w Andrychowie funkcjonuje jeden komisariat policji w Andrychowie. Według informacji zamieszczonych w Strategii Powiatu Wadowickiego (2014) i informacji Policji w 2013 r. na terenie powiatu stwierdzono: • 2462 przest ępstwa (o 3 % wie cej niz w 2009 roku, • 1397 zdarzeń drogowych –wś ród nich 114 to wypadki drogowe (ok. 3 % wie cej niz w 2009 r.), • 1283 – kolizje drogowe (prawie 12 % wie cej niz w 2009 r.)., • wypadkach drogowych zgine ło 9 osób, czyli o 6 mniej niz w roku 2009, • rannych w wypadkach zostało 156 osób, a wie c o 20 wie cej niz w roku 2009. Najwie cej zdarzeń drogowych odnotowano na terenie gmin Wadowice, Andrychów i Kalwaria Zebrzydowska. Wysoki poziom bezpieczeń stwa publicznego jest jednym z elementów jakoś ci z ycia i wpływa na atrakcyjność zamieszkiwania na danym terenie. Bezpieczeń stwo w powiecie wadowickim nabiera obecnie wie kszego znaczenia ze wzgle du na coraz liczniejsze grupy pielgrzymów, odwiedzaja cych miejsca zwia zane z osoba ś w. Jana Pawła II oraz na przewidywany wzrost liczby turystów, zwia zany z uruchomieniem zbiornika wodnego w Świnnej Pore bie czy licznymi atrakcjami zlokalizowanymi na andrychowszczyź nie (Czarny Groń , Kocierz, Park Miniatur w Inwałdzie). 60 Na terenie miasta Andrychów funkcjonuje tak Ŝe Stra Ŝ Miejska. Stra Ŝnicy miejscy w Andrychowie podejmuj ą szereg ró Ŝnorodnych interwencji zgłaszanych przez mieszka ńców dotycz ących mi ędzy innymi kontroli gospodarki odpadami i ochrony środowiska, zakłóce ń ładu i porz ądku oraz spo Ŝywania alkoholu w miejscach publicznych, wykrocze ń z zakresu kontroli ruchu drogowego,

58 http://www.zumi.pl/nawozy+ środki+ochrony+ro ślin,namapie, 2014 59 PIORIN w Krakowie, Oddział w Wadowicach, http://piorin.gov.pl/mp-rejestry/, 2014 60 Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014 – 2020, Opracowano na podstawie danych KPP w Wadowicach.

Strona 112 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

zabezpieczania miejsc zagra Ŝaj ących zdrowiu i Ŝyciu mieszka ńców oraz opieki nad zwierz ętami bezdomnymi. Cz ęsto załatwiaj ą nieporozumienia s ąsiedzkie w mie ście dotycz ące szczególnie konfliktów pokoleniowych ”np. dzieci graj ące w piłk ę przeszkadzaj ące osobom starszym” oraz na terenach wiejskich dot. spalania odpadów, braku nadzoru nad zwierz ętami itp. 61

4.12. Edukacja dla zrównowa Ŝonego rozwoju 4.12.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2013 - stan realizacji PO Ś Edukacja społ eczeń stwa na rzecz kreowania zachowań w sytuacji wysta pienia nadzwyczajnych zagroz eńś rodowiska Ćwiczenia w zakresie bezpiecze ństwa chemicznego i po Ŝarowego organizowane s ą cyklicznie w placówkach o światowych, zakładach pracy oraz w warunkach polowych przede wszystkim przez Stra Ŝe Po Ŝarne, Policj ę oraz Pogotowie Ratunkowe. W zale Ŝno ści od zakresu ćwicze ń w akcjach uczestnicz ą tak Ŝe WIO Ś lub Sanepid. W 2013 roku odbyły si ę Powiatowe Ćwiczenia Obronne „Pa ździernik 2013” poł ączone z „Gminnymi ćwiczeniami taktyczno-bojowymi jednostek Ochotniczych Stra Ŝy Po Ŝarnych z terenu Gminy Andrychów, z udziałem sił i środków Krajowego Systemu Ratowniczo- Ga śniczego. Ćwiczenie zorganizowało Starostwo Powiatowe w Wadowicach przy współudziale Urz ędu Miejskiego w Andrychowie i Urz ędu Miasta w Kalwarii Zebrzydowskiej i wzi ęli w nim udział m.in. tak Ŝe funkcjonariusze KP Policji w Wadowicach, przedstawiciel Wojskowej Komendy Uzupełnie ń w O świ ęcimiu, personel Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej w Wadowicach oraz członkowie wytypowanych ochotniczych stra Ŝy po Ŝarnych z terenu powiatu wadowickiego. Ćwiczenie składało si ę z cz ęś ci teoretycznej oraz kilku epizodów praktycznych. W ramach cz ęś ci teoretycznej, któr ą przeprowadzono w Starostwie Powiatowym w Wadowicach oraz Urz ędzie Miejskim w Andrychowie wypracowywano koncepcj ę działania samorz ądów lokalnych, słu Ŝb ratowniczych oraz porz ądkowych na wypadek wyst ąpienia zagro Ŝenia terrorystycznego. 62

Doskonalenie programów edukacji ekologicznej (dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych) zwi ązanych z: • ochrona : powietrza, wód, gleby, przyrody, • prezentacja walorów i problemów (hałas, odpady) gminy W okresie od przyj ęcia uchwał ą Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów w 2004 Gmina Andrychów na bie Ŝą co stara si ę realizowa ć działania w zakresie szeroko poj ętej edukacji ekologicznej. W skład tych działań wchodz ą nie tylko lekcje przyrody i edukacji w nauczaniu pocz ątkowym, ale tak Ŝe szeroko zakrojone gminne akcje. Przykładowe z nich to: W 2004 roku w ramach promocji turystycznej umieszczono reklam ę w katalogu „Targowe ABC” zawieraj ącą dane teleadresowe gospodarstw agroturystycznych oraz hoteli i o środków wypoczynkowych. Wydano seri ę pocztówek oraz folder „Andrychów w Beskidzie Małym” promuj ący turystyk ę i rekreacje w Gminie. W 2006 roku wyznaczono szlak rowerowy przez Towarzystwo na Rzecz Ziemi i Fundacją Wspierania Inicjatyw Ekologicznych wydano broszury informacyjne dla mieszka ńców z Regulaminem Utrzymania czysto ści i porz ądku. W 2007 roku w celach promocji turystycznej sfinansowano udział w Mi ędzynarodowych Targach Turystycznych w Katowicach reklam ę w „Leksykonie Miast” oraz w „Narciarskim Atlasie Polskie, Czech i Słowacji”. Wydano publikacje pt.: „Wapiennik w Inwałdzie ście Ŝka przyrodnicza”, wydano broszurk ę na temat ciekawostek turystycznych Andrychowa oraz zakupiono torby ekologiczne.

61 http://www.andrychow.eu/bezpieczenstwo 62 Małopolska/powiat wadowicki/ Udział stra Ŝaków KP PSP Wadowice oraz sił i środków OSP w powiatowym ćwiczeniu obronnym "Pa ździernik 2013" www.straz.gov.pl

Strona 113 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

W 2009 roku wykonano zdj ęcia oraz gad Ŝety z logo Andrychowa (odblaski, smycze, parasolki, torby, ołówki, zegary, kubki, koszulki i r ęczniki), opracowano Strategi ę Rozwoju Turystyki w Gminie Andrychów, zorganizowano konkurs „Woda naszym wspólnym dobrem”, a tak Ŝe zamontowano tablice informacyjne o ptakach bytuj ących na Stawie Miejskim w Andrychowie. W 2010 roku wydano folder „Europejski Andrychów”, „Andrychów – Cztery pory roku”, „Turystyka i wypoczynek w Beskidzie Małym”, „Przedsi ębiorczo ść w Gminie Andrychów” oraz wykonano gad Ŝety z logo Andrychowa – maskotki bobry. W 2011 roku wydano płyt ę promocyjn ą oraz płyt ę z bajk ą „Bobry z Andrychowa” oraz zrealizowano projekt „Małopolski System Informacji Turystycznej” dofinansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego. W 2013 roku wydano ulotki promuj ące Gmin ę Andrychów. Równie Ŝ w 2013 roku Gmina Andrychów została wyró Ŝniona „za osi ągni ęcia w dziedzinie ochrony środowiska i aktywne uczestnictwo w konkursie eco-lider 20-lecia” przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Krakowie. 63 Tak Ŝe w 2013 roku w Ogólnopolskim Konkursie ogłoszonym przez Klub Gaja na rzek ę roku wygrała Wieprzówka. Konkurs stał si ę okazj ą do pokazania nieznanej rzeki, jej warto ści i czysto ści. Konkurs przybli Ŝył tak Ŝe mieszka ńcom Rzyk problemu za śmiecanie jej brzegów i koryta. 64 W ci ągu wielu lat na terenie gminy w placówkach o światowych, za po średnictwem Urz ędu Miejskiego, Domów kultury oraz samodzielnych działalno ści mieszka ńców przeprowadzono szereg działa ń, akcji i konkursów ekologicznych, były to mi ędzy innymi: • EKO – OZDOBA - Konkurs plastyczny dla dzieci, • MOJA PLANETA – warsztaty plastyczne dla dzieci i młodzie Ŝy, • CO W TRAWIE PISZCZY? – plenerowa akcja plastyczna, • ULOTNE CHWILE - I Gminny Konkurs Fotograficzny o tematyce ekologicznej oraz pokonkursowa wystawa zdj ęć , • OBLICZA LATA - wystawa zdj ęć wykonanych przez uczestników pieszej wycieczki w plener Ekodetektywi, która odbyła si ę w ramach Akcji Lato, • FOTOLATO – wystawa fotografii z Akcji Lato 2013 w Świetlicyw Sułkowicach-Bol ęcinie z wycieczki „Ekodetektywi, • OD ŁYKA OSIKOWEGO DO BUKIETU WIOSENNEGO – otwarte warsztaty r ękodzieła dla dzieci, młodzie Ŝy i dorosłych z tworzywa ekologicznego, • WIOSENNY UPCYKLING – otwarte warsztaty kreatywnego tworzenia nowych, uŜytecznych rzeczy z odpadów, • GENIALNY RECYKLING, CZYLI DRUGIE śYCIE BUTELKI - akcja plastyczna dla dzieci, • RECYKLING TWÓRCZY - akcja plastyczna dla dzieci wykonywanie dzwonków na choink ę z butelek plastikowych, • LETNIE WARSZTATY UPCYCKLINGU: BI śUTERIA Z PAPIEROWEJ WIKLINY - warsztaty r ękodzieła artystycznego dla dzieci i młodzie Ŝy, • EKODETEKTYWI - piesza wycieczka po okolicy poł ączona z fotografowaniem przyrody, • STOP SMOG - pokonkursowa wystawa prac dzieci o tematyce ekologicznej, • PAPIEROPLASTYKA – akcja ekologiczno- plastyczna dla dzieci, • EKO PUZZLE - plenerowa akcja plastyczna dla dzieci z okazji Światowego Dnia Ziemi, • „OKO NA GÓRY”- IV Konkurs Fotografii i Etiud Filmowych o tematyce przyrodniczej • DRZEWO - projekcja filmowa oraz spotkanie dzieci z Jerzym Pankiem - członkiem Grupy Twórców „MY”

63 Nowiny Andrychowskie, Eko-dyplom dla Andrychowa” stycze ń 2013 64 Nowiny Andrychowskie, „Wieprzówka Rzek ą Roku 2013” pa ździernik 2013

Strona 114 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• ETNO – BI śU NA LATO - warsztaty wykonania bi Ŝuterii z materiałów ekologicznych. • organizowanie licznych wyj ść w teren w celu zapoznania uczniów z zagadnieniami dotycz ącymi ochrony środowiska i przyrody - wyjazdy na oczyszczalnie ścieków, do stacji uzdatniania wody, składowisko odpadów, do ogrodu botanicznego, • organizowanie akcji sadzenia drzew i krzewów, • zbierania pokarmu czy dokarmiania dla zwierz ąt dziko Ŝyj ących oraz bezdomnych • organizowanie spotka ń z osobami zwi ązanymi z ochron ą środowiska, • realizowanie szeregu inicjatyw w poszczególnych placówkach o światowych m.in. program „Zaadoptuj rzek ę”, udział w zimowych liczeniach ptaków w parkach i ogrodach organizowanych przez OTOP, akcja: „Łoso ś – reaktywacja”, „Ka Ŝdy ucze ń wie co robi ć z ZSEE, • projekt: „Pozwólmy zwierz ętom Ŝyć tam, gdzie si ę urodziły” organizowany przez WWF, • udział w projekcie: „Czysta Małopolska”, • program: „Przyjaciel natury” organizowany przez Ministerstwo Środowiska, Fundacj ę Partnerstwo dla Środowiska, Fundacj ę „Nasza Ziemia”, Firm ę Tymbark oraz czasopismo „Bli Ŝej Przedszkola” • corocznie organizowany jest Gminny Konkurs Ekologiczny. W 2014 roku wydano kalendarze ze znakiem graficznym Andrychowa. W ramach promocji turystyki i ciekawych miejsc historycznych na terenie Andrychów zaprojektowano i wydrukowano pocztówki przedstawiaj ące ciekawe historycznie miejsca w Andrychowie i okolicach. Uczniowie Technikum Zespołu Szkół nr 2 w Andrychowie w ramach edukacji ekologicznej kolegów i kole Ŝanek prowadzą akcje dzi ęki której staraj ą si ę oswoi ć ekologi ę poprzez kształtowanie nawyków proekologicznych. Bior ą oni udział w ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej pod hasłem „Zmieniaj nawyki nie klimat”. 65 Corocznie gmina Andrychów finansuje i wspiera funkcjonowanie Małopolskiego Inkubatora Przedsi ębiorczo ści oraz Informatycznego Centrum Edukacyjnego. W ci ągu całego okresu realizacji Programu Ochrony środowiska dla Gminy Andrychów w cyklach miesi ęcznych wydawany jest informator „Nowiny Andrychowskie” podejmuj ące tematyk ę szeroko poj ętej komunikacji społecznej i informowania społecze ństwa o lokalnych wydarzeniach. Na łamach miesi ęcznika poruszane s ą sprawy zarówno społeczne i gospodarcze jak i ści śle zwi ązane z ochron ą środowiska oraz lokalnych zasobów przyrodniczych i krajoznawczych poł ączone z szeroko zakrojon ą edukacj ą ekologiczn ą. W „Nowinach…” zamieszczane s ą informacje o planowanych inwestycjach, akcjach ekologicznych oraz o zrealizowanych działaniach, pozyskanych na inwestycje w tym ochron ę środowiska środkach finansowych w formie sprawozda ń i raportów z wykonanych zada ń.

4.12.2. Stan aktualny W zakresie edukacji ekologicznej najwa Ŝniejszym celem, który nale Ŝy osi ągn ąć jest wykształcenie świadomo ści ekologicznej i przekonanie ludzi o konieczno ści my ślenia i działania według zasad ekorozwoju. Jest to cel dalekosi ęŜ ny, wykraczaj ący poza horyzont 2022 roku, do którego mo Ŝna si ę zbli Ŝać poprzez stopniowe podnoszenie świadomo ści ekologicznej. Ustawa Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 z pó źn. zm.) narzuca obowi ązek uwzgl ędniania problematyki ochrony środowiska i zrównowa Ŝonego rozwoju w programach nauczania wszystkich typów szkół, a tak Ŝe kursów prowadz ących do uzyskania kwalifikacji zawodowych. W środkach masowego przekazu w publikacjach i audycjach równie Ŝ istnieje obowi ązek popularyzacji ochrony środowiska i kształtowania pozytywnego stosunku do przyrody. Organy administracji, instytucje koordynuj ące oraz kieruj ące działalno ści ą naukow ą i naukowo- badawcz ą, a tak Ŝe szkoły wy Ŝsze, placówki naukowe i naukowobadawcze, obejmuj ące swym

65 Nowiny Andrychowskie, „Eko-logistycy z Bawełnianki Aktywni dla klimatu”, luty, 2014

Strona 115 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

zakresem działania dziedziny nauki lub dyscypliny naukowe wi ąŜą ce si ę z ochron ą środowiska, s ą obowi ązane uwzgl ędnia ć w ustalanych programach oraz w swej działalno ści badania dotycz ące zagadnie ń ochrony środowiska i badania te rozwija ć. Przykładem takich działa ń na terenie gminy Andrychów w szkołach i przedszkolach s ą: • akcje Sprz ątanie świata, • zbiórka makulatury, • zbiórka zu Ŝytych baterii i plastikowych nakr ętek, • zbiórka Ŝoł ędzi i kasztanów na potrzeby zimowego dokarmiania zwierz ąt, • obchody Mi ędzynarodowego Dnia Turystyki, • Tygodnia Czysto ści Wód, • Światowego Dnia Ochrony Środowiska, • Światowego Dnia Ziemi. Działania w zakresie edukacji ekologicznej prowadzi tak Ŝe Centrum Kultury i Wypoczynku w Andrychowie. Istotnym elementem edukacji ekologicznej jest promocja gminy Andrychów poprzez udział w ró Ŝnych konkursach, projektach. Celem takiej działalności, która jest prowadzona w szkołach i przedszkolach jest nie tylko przygotowanie dzieci i młodzie Ŝy do Ŝycia w społecze ństwie globalnej informacji, rozwój edukacji informatycznej i działania na rzecz wyrównania szans dzieci i młodzie Ŝy, ale równie Ŝ promowanie gminy Andrychów na szerszym forum oraz inicjowanie działa ń maj ących na celu ochron ę środowiska naturalnego, edukacj ę ekologiczn ą mieszka ńców gminy oraz prowadzenie akcji informatycznych na temat Unii Europejskiej. Ze wzgl ędu na poło Ŝenie cz ęś ci powiatu wadowickiego na terenach chronionych oraz obszarach zaliczonych do sieci NATURA 2000, cennym i wskazanym działaniem edukacyjnym jest wydawanie materiałów informacyjnych na temat miejsc i rejonów w gminie, jej historii, najlepiej zachowanych walorach przyrodniczych i krajobrazowych w celu ich ochrony, a tak Ŝe popularyzacji w śród miło śników przyrody. Przykładem mo Ŝe by ć folder „Europejski Andrychów”, „Andrychów – Cztery pory roku”, „Turystyka i wypoczynek w Beskidzie Małym”, „Przedsi ębiorczo ść w Gminie Andrychów” oraz gad Ŝety z logo Andrychowa – maskotki bobry. Wydano tak Ŝe płyt ę promocyjn ą oraz płyt ę z bajk ą „Bobry z Andrychowa” oraz zrealizowano projekt „Małopolski System Informacji Turystycznej” dofinansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego. Nie bez znaczenia jest mnogo ść działa ń realizowanych przez gmin ę w zakresie działa ń informacyjno- edukacyjnych, przykładowe z nich to: • Konkurs przyrodniczy dla uczniów szkół Gminy Andrychów „Drzewo moich prapradziadków”, • Edukacja ekologiczna dla poprawy jako ści powietrza w Małopolsce, • "Kocham, lubi ę, szanuj ę... nie śmiec ę" • akcja "Zielony Domek" to kolejny krok w akcji. Harcerze i wolontariusze odwiedzili mieszka ńców Gminy i wr ęczali materiały informacyjne oraz drobny prezencik za trosk ę o czysto ść powietrza - "Zielony Domek" • konkurs plastyczny dla dzieci szkół podstawowych “Stop – smog” orgaznizowany w celu przybli Ŝenia najmłodszym mieszka ńcom Gminy Andrychów tematyki zwi ązanej z nieodpowiedzialnym paleniem śmieci w przydomowych kotłowniach. W ramach promocji zaprojektowano i wydrukowano pocztówki przedstawiaj ące ciekawe historycznie miejsca w Andrychowie i okolicach. W wyniku tych i wielu innych działa ń gmina jest identyfikowana jako atrakcyjna turystycznie i rekreacyjnie. Gmina powinna w dalszym ci ągu współpracowa ć z placówkami o światowymi, organizacjami społecznymi i instytucjami, przy organizowaniu prelekcji, wystaw, spotka ń, wycieczek o tematyce ekologicznej i przyrodniczej, organizowa ć akcje oraz pomaga ć przy realizacji programów szkolnych promuj ących idee zbierania surowców wtórnych w celu ich wła ściwego zagospodarowania, a tak Ŝe

Strona 116 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

opracowywa ć i wydawa ć materiały informacyjne na temat miejsc i rejonów w gminie o najlepiej zachowanych walorach przyrodniczych i krajobrazowych w celu ich popularyzacji w śród miło śników przyrody. Czynnikami, które decyduj ą o sukcesie realizowanej akcji edukacji ekologicznej s ą rzetelna informacja oraz umiej ętno ść komunikowania si ę ze społecze ństwem. W zakresie wszystkich aspektów ochrony środowiska potrzebne s ą działania edukacyjne zarówno dla dzieci, młodzie Ŝy jak i dla dorosłej cz ęś ci społecze ństwa. Z tego powodu zadania w zakresie edukacji ekologicznej zamieszczone zostały w niniejszym dokumencie, w harmonogramach poszczególnych rozdziałów dotycz ących ochrony środowiska.

4.13. Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym 4.13.1. Zadania zrealizowane w latach 2004-2013 - stan realizacji PO Ś W latach 2004-2014 opracowano i przyj ęto uchwałami Rady Miejskiej, w pierwszej kolejno ści Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Andrychów, a nast ępnie miejscowe Plany zagospodarowania przestrzennego poszczególnych miejscowo ści. Najwa Ŝniejsze z nich to: • Uchwała Rady Miejskiej Nr XXXIII-305-05 z 25 maja 2005 roku w sprawie Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Andrychów, • Uchwała Rady Miejskiej w Andrychowie Nr XX-154-12 z 23 lutego 2012 roku sprawie zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Andrychów (kamieniołom), • Uchwała Rady Miejskiej Nr LII-492-14 z 30 pa ździernika 2014 roku w sprawie zmiany Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Andrychów. • Uchwała Nr XLIII-397-14 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 30 stycznia 2014 roku w sprawie ogłoszenia tekstu jednolitego Uchwały Nr V-38-11 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 24 lutego 2011 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego cz ęś ci gminy Andrychów w zakresie parcel poło Ŝonych w Sułkowicach, • Uchwała Nr X-76-11 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 30 czerwca 2011 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla cz ęś ci gminy Andrychów w zakresie parcel poło Ŝonych w Andrychowie, • Uchwała Nr XXXIX-349-13 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 24 pa ździernika 2013 roku w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla cz ęś ci gminy Andrychów w zakresie parcel poło Ŝonych w Rzykach, • Uchwała Nr XXXVI-331-13 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 20 czerwca 2013 roku w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla cz ęś ci gminy Andrychów w zakresie parcel poło Ŝonych w Targanicach.

W ka Ŝdej ze zmian uwzględniane s ą aspekty ochrony środowiska. Kilka z nich przytoczono poni Ŝej. „W zakresie ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem: • nakazuje sie spełnienie standardów wzakresie emisji zanieczyszczeń do powietrza, w tym hermetyzacje procesów technologicznych, ograniczaja c emisje zanieczyszczeń ; • nakazuje sie stosowanie paliw ekologicznych takich jak olej opałowy, gaz, we giel ekologiczny lub paliw alternatywnych oraz technologii gwarantuja cych zachowanie obowia zuja cych standardów emisyjnych oraz standardów emisyjnych z instalacji zgodnie z przepisami odre bnymi. W zakresie ochrony przed hałasem: • zakazuje sie lokalizacji obiektów budowlanych i urza dzeń przekraczaja cych dopuszczalne poziomy hałasu wś rodowisku powodowanych przez poszczególne grupy źródeł hałasu oraz

Strona 117 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

linie elektroenergetyczne w odniesieniu do przeznaczeń terenów wynikaja cych z przepisów odre bnych; • w planie ochronie przed hałasem podlegaja naste puja ce tereny i działki przeznaczone pod zabudowe mieszkaniowa , […], zabudowe mieszkaniowa zamieszkania zbiorowego […], budynki zwia zane ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodziez y, […] obowia zuja dla nich odpowiednio dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne źródła hałasu, zdefiniowane w przepisach odre bnych. W zakresie ochrony powierzchni ziemi i środowiska: • wszelkie działania zmieniaja ce istnieja ca topografie terenu, dotyczy równiez terenów przyległych do terenów wodnych oraz cia gów melioracyjnych, poprzez nawoz enie lub wydobywanie mas ziemnych lub innych materiałów, podlegaja zgłoszeniu przez analogie do przepisów odre bnych. W zakresie ochrony wód: • utrzymanie, ochrona i odtworzenie istnieja cych, przerwanych w wyniku realizacji przedsie wzie cia cia gów melioracyjnych; • wprowadza sie wymóg zabezpieczenia inwestycji przed przenikaniem zanieczyszczeń , stosownie do ustaleń wynikaja cych z dokumentacji hydrogeologicznej lub innych dokumentacji wymaganych w trybie przepisów odre bnych. W zakresie ochrony terenów zieleni i wartoś ci krajobrazowych: • nakazuje sie ochrone lokalnych wartoś ci krajobrazu poprzez ich zachowanie i utrzymanie istnieja cych drzew o walorach kompozycyjnych, • ustala sie ochrone szaty roś linnej w celu zwie kszenia stopnia lesistoś ci, poprzez zwie kszenie powierzchni zadrzewień i zakrzewieńś ródpolnych i nadrzecznych. W zakresie ochrony przed awariami: • dopuszcza sie utrzymanie istnieja cych przeznaczeń […] stwarzaja cych zagroz enie wysta pienia powaz nej awarii przemysłowej pod warunkiem spełnienia wymogów okreś lonych wprzepisach odre bnych, w szczegó lnoś ci w zakresie prowadzenia i likwidowania zakładu; • zakazuje sie nowych lokalizacji zakładów o zwie kszonym lub duz ym ryzyku powaz nej awarii przemysłowej”.

4.13.2. Stan aktualny Istota zrównowaz onego rozwoju jest da z enie do równowagi i równorze dnego traktowania racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych a takz e ładu przestrzennego. W praktyce oznacza to przede wszystkim spójno ść przepisów prawnych dotycz ących zagadnie ń szeroko poj ętej ochrony środowiska i zasobów naturalnych oraz przepisów dotycz ących systemu planowania i zagospodarowania przestrzennego. Podstawowym instrumentem kształtowania ładu przestrzennego pozwalaja cym gminom na racjonalna gospodarke terenami jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Potrzeba przedstawiania zagadnień z zakresu ochrony środowiska w planach zagospodarowania przestrzennego wynika z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 66 Konieczność uwzgle dniania zagadnień z zakresu ochrony środowiska (w tym terenów naraz onych na niebezpieczeń stwo powodzi) w planach zagospodarowania wynika z ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zasady te sa przestrzegane przy opracowywaniu dokumentó w planistycznych, zaró wno na poziomie krajowym, wojewó dzkim, jak i gminnym

66 Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. O planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z pó źn. zm.)

Strona 118 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Od kilku lat obserwuje sie wzmocnienie roli planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony środowiska, jednak nadal istnieje konieczność pełniejszego uwzgle dniania w procesach planistycznych zagadnień ochrony środowiska. Ustawa ta, oprócz zagadnień z zakresu ochrony środowiska, wymaga równiez uwzgle dnienia ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury, ochrony zdrowia oraz bezpieczeń stwa ludzi i mienia. W zwi ązku z tym niezb ędne jest uwzgle dnianie aspektów środowiskowych zwia zanych przede wszystkim z wyste powaniem obszarów i obiektów chronionych na terenie gminy Andrychów przy opracowywaniu kolejnych zmian i aktualizacji miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

5 Cele oraz kierunki działa ń proekologicznych na lata 2015-2018

5.1 Ochrona powietrza Cel średniookresowy Spełnienie norm jako ści powietrza atmosferycznego poprzez sukcesywn ą redukcj ę emisji zanieczyszcze ń do powietrza

Kierunki działa ń Termomodernizacje obiektów budowlanych b ędących w zasobach gminy Wspieranie działa ń inwestycyjnych podejmowanych przez podmioty gospodarcze i mieszka ńców w zakresie ograniczenia niskiej emisji Minimalizacja uci ąŜ liwo ści od transportu kołowego Zwi ększenie świadomo ści społecze ństwa w zakresie potrzeb i mo Ŝliwo ści ochrony powietrza, w tym oszcz ędno ści energii i stosowania odnawialnych źródeł energii

Tabela 14 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie ochrony powietrza Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) 1. Jako ść powietrza - klasa (wg rocznej oceny jako ści powietrza dla strefy małopolskiej): Klasa A dotyczy: SO2, NO2, tlenku węgla, benzenu, ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu 1.1 ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia (Ni), ozonu* Klasa C dotyczy: PM10, benzo(a)piranu w pyle PM10, pyłu PM2,5* Klasa A dotyczy: SO2, NOx,, 1.2 ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin: ozonu* 2. Długo ść sieci gazowej (ogółem) 320 km 3. Długo ść sieci ciepłowniczej 7 924 mb 4. Liczba wymienionych kotłów na ekologiczne 114 szt. * dane za 2013 rok

Strona 119 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

5.2 Gospodarka wodno – ściekowa Cel średniookresowy Przywrócenie wysokiej jako ści wód powierzchniowych oraz ochrona jako ści wód podziemnych i racjonalizacja ich wykorzystania

Kierunki działa ń Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i deszczowej Zaopatrzenie w wod ę do spo Ŝycia dobrej jako ści wody Ograniczenie ilo ści ścieków nieoczyszczonych odprowadzanych do wody lub ziemi

Tabela 15 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie gospodarki wodno-ściekowej Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) Ocena jako ści jednolitych cz ęś ci wód powierzchniowych (stan/potencjał 1. ZŁY* ekologiczny) 5. Długo ść czynnej sieci wodoci ągowej (km) 206,2 Poł ączenia sieci wodoci ągowej prowadz ące do budynków mieszkalnych i 6. 6.246 zbiorowego zamieszkania (szt.) 7. Ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej / w % ogółu ludno ści 97 8. Długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej (km) 182,9 9. Ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej / w % ogółu ludno ści 70 Poł ączenia sieci kanalizacyjnej prowadz ące do budynków mieszkalnych i 10. 4881 zbiorowego zamieszkania (szt.) 11. Ilo ść przydomowych oczyszczalni ścieków (szt.) 17* * dane z 2013 roku

5.3 Ochrona przed powodzi ą Cel średniookresowy Zabezpieczenie przed skutkami powodzi

Kierunki działa ń Zwi ększenie retencji w zlewniach oraz zapobieganie skutkom wezbra ń powodziowych

Tabela 16 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie ochrony przed powodzi ą Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (4 letni okres sprawozdawczy) Liczba wybudowanych lub przebudowanych urz ądze ń słu Ŝą cych 1. 12 gospodarowaniu wodami (szt.)** 2 Liczba wybudowanych obiektów małej retencji (szt.) 0 Liczba opracowanych planów zarz ądzania dorzeczem (zawieraj ąca: plany 3. gospodarowania wodami, program wodno-środowiskowy oraz plany 1 zarz ądzania ryzykiem wyst ępowania powodzi) (szt.) Liczba zainstalowanych urz ądze ń słu Ŝą cych do ostrzegania przed 4. 13 zagro Ŝeniami powodziowymi (szt.)*** * lata 2009-2013

Strona 120 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

** Dane dotycz ące zabezpieczeniu brzegów i bie Ŝą cej konserwacji potoków i cieków wodnych pochodz ą z RZGW w Krakowie i MZMIUW w Krakowie *** Dane pochodz ą ze sprawozda ń bud Ŝetowych 5.4 Gospodarka odpadami Cel średniookresowy Prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi i usuwania azbestu

Kierunki działa ń Prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Kontynuowanie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy

Tabela 17 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie gospodarki odpadami Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) 1. Ilo ść zebranych odpadów zmieszanych w ci ągu roku 7835,6* 2. Ilo ść zebranych odpadów selektywnie gromadzonych w ci ągu roku 873,8* 3. Ilo ść usuni ętych wyrobów zawieraj ących azbest w ci ągu roku 180,36 4. Ilo ść zebranych innych odpadów niebezpiecznych 25,3** * prognoza roku 2014 ** dane za 2013 rok, dotycz ące odpadów o kodach 20 01 27, 16 02 13, 20 01 23, 20 01 32, 20 01 34, 20 01 35, 20 01 36

5.5 Ochrona powierzchni ziemi i zasobów geologicznych Cele średniookresowy Ochrona i wła ściwe wykorzystanie gleb i powierzchni obszaru gminy

Kierunki działa ń Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu powierzchni ziemi, w tym likwidacja dzikich wysypisk Zabezpieczenie terenów osuwiskowych na terenie gminy Racjonalna eksploatacja kopalin

Tabela 18 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie ochrony powierzchni ziemi i zasobów geologicznych Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) 1. Ilo ść zlikwidowanych dzikich wysypisk w ci ągu roku 6 2. Ilo ść i obszar zabezpieczonych terenów osuwiskowych w ci ągu roku 0 3. Powierzchnia obszaru górniczego 24,722 ha* * dane z roku 2013

Strona 121 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

5.6 Klimat akustyczny-ochrona przed hałasem Cel średniookresowy Redukcja poziomu hałasu do warto ści dopuszczalnych poprzez podj ęcie działa ń powoduj ących popraw ę klimatu akustycznego gminy

Kierunki działa ń Modernizacje i remonty dróg gminnych Zmniejszenie emisji hałasu komunikacyjnego na drogach krajowych, wojewódzkich i powiatowych Kontrola emisji hałasu

Tabela 19 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie klimatu akustycznego – ochrony przed hałasem Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) 1. Średnie nat ęŜ enie ruchu na drodze nr 52 w danym roku 17.127 pojazdów/dob ę* 2. Ilo ść zmodernizowanych odcinków dróg gminnych w danym roku 8 3. Ilo ść skontrolowanych przedsi ębiorstw 2* * dane z roku 2013 Dane dotycz ące nat ęŜ enia ruchu pochodz ą z raportu „Generalny pomiar ruchu 2010 - Synteza wyników” wykonanego na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, opracowanie Ministerstwa Środowiska „Wskazówki dla wojewódzkich inwentaryzacji emisji na potrzeby ocen bie Ŝą cych i programów ochrony powietrza” 2014

5.7 Pola elektromagnetyczne - ochrona przed szkodliwym działaniem Cel średniookresowy Ochrona przed nadmiern ą emisj ą niejonizuj ącego promieniowania elektromagnetycznego do środowiska

Kierunki działa ń Rozpoznanie stanu zagro Ŝenia oddziaływania pól elektromagnetycznych

Tabela 20 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie pól elektromagnetycznych Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) Ilo ść wykonanych pomiarów promieniowania elektromagnetycznego w 1. 1* danym roku Ilo ść miejsc z przekroczeniem dopuszczalnych poziomów 2. 0* promieniowana elektromagnetycznego * dane z roku 2013, badania s ą wykonywane w cyklach trzyletnich 2010, 2013, 2016

Strona 122 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

5.8 Zasoby przyrodnicze Cel średniookresowy Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bio- i georó Ŝnorodno ści oraz krajobrazu

Kierunki działa ń Pogł ębianie i udost ępnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych Stworzenie prawno-organizacyjnych warunków i narz ędzi dla ochrony przyrody Zachowanie lub odtworzenie wła ściwej struktury i stanu ekosystemu i siedlisk Ochrona i utrzymanie zieleni urz ądzonej i nieurz ądzonej

Tabela 21 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie zasobów przyrodniczych Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) Udział terenów obj ętych ochron ą prawn ą w stosunku do całkowitej 1. 43 powierzchni gminy (%) 2 Liczba pomników przyrody (szt.) 14 3. Liczba nasadze ń drzew i krzewów (szt,) 176* * dane z 2013 roku

5.9 Zasoby le śne – ochrona i rozwój lasów Cel średniookresowy Ochrona bioró Ŝnorodno ści na terenach le śnych

Kierunki działa ń Racjonalne u Ŝytkowanie zasobów le śnych przez kształtowanie ich wła ściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego

Tabela 22 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie zasobów le śnych Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) 1. Powierzchnia lasów i gruntów le śnych (ha) 4027 2 Wska źnik lesisto ści (%) 40

Strona 123 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

5.10 Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska (powa Ŝne awarie) Cel średniookresowy Ograniczenie ryzyka wyst ąpienia powa Ŝnych awarii przemysłowych oraz minimalizacja ich skutków

Kierunki działa ń Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych Wykreowanie wła ściwych zachowa ń społecze ństwa w sytuacji wyst ąpienia zagro Ŝeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych

Tabela 23 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie nadzwyczajnych zagro Ŝeń środowiskowych Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) 1. Ilo ść powa Ŝnych awarii transportowych w ci ągu roku 0

5.11 Działalno ść edukacyjna dla zrównowa Ŝonego rozwoju Cel średniookresowy Doskonalenie nawyków kultury ekologicznej mieszka ńców Gminy Andrychów

Kierunki działa ń Prowadzenie aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzie Ŝy a tak Ŝe dorosłej cz ęś ci społecze ństwa Prowadzenie edukacji przyrodniczej Prowadzenie promocji tradycyjnego rolnictwa

Tabela 24 Wska źniki monitorowania realizacji działa ń w zakresie działalno ści edukacyjnej dla zrównowa Ŝonego rozwoju Stan wyj ściowy 2014 L.p. Wska źnik (w przypadku braku danych wzi ęto pod uwag ę 2013 rok) 1. Ilo ść akcji edukacyjnych zorganizowanych w ci ągu roku 89

Strona 124 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

6 Harmonogram realizacji Programu w latach 2015-2022

LEGENDA: W – zadania własne Gminy Andrychów K – zadania koordynowane – realizowane na terenie gminy bez zaanga Ŝowania finansowego Gminy Andrychów I – zadania inwestycyjne P – zadanie pozainwestycyjne Termin realizacji Szacunkowe Priorytet Rodzaj Jednostka Źródło L.p. Partnerzy nakłady ekologiczny/działanie zadania odpowiedzialna finansowania 2015 2016 2017 2018 do 2022 finansowe OCHRONA POWIETRZA 1. Termomodernizacje obiektów budowlanych Termomodernizacja obiektów gminnych bud Ŝet Gminy Gmina 1.1 i jednostek W-I X X X X X - Andrychów, 200.000 Andrychów organizacyjnych WFOSiGW gminy Andrychowska Andrychowska Spółdzielnia Spółdzielnia Termomodernizacja Mieszkaniowa, Mieszkaniowa, 1.2 budynków K-I X X X X X - b.d. Wspólnoty, inni Wspólnoty, inni mieszkalnych wła ściciele wła ściciele budynków budynków 2. Wspieranie działa ń inwestycyjnych w zakresie ograniczenia niskiej emisji bud Ŝet Gminy Realizacja PONE dla Gmina Andrychów, 2.1 W-I X X X X X mieszka ńcy 1.396.000 gminy Andrychów Andrychów WFO ŚiGW, NFO ŚiGW bud Ŝet Gminy Realizacja Programu Gmina Andrychów, 2.2 KAWKA dla gminy W-I X X X X X mieszka ńcy 327.000 Andrychów WFO ŚiGW, Andrychów NFO ŚiGW bud Ŝet Gminy Realizacja Programu Gmina Andrychów, 2.3 SOWA dla gminy W-I X - 7.300.000 Andrychów WFO ŚiGW, Andrychów NFO ŚiGW

Strona 125 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Gmina bud Ŝet Gminy Modernizacja sieci Andrychów, Podmioty Andrychów, 2.4 cieplnej W-I X X X X X 5.400.000 Elektrociepłownia gospodarcze Elektrociepłowni w Andrychowie Andrychów S.A. Andrychów S.A. Systematyczne prowadzenie kontroli WIO Ś w podmiotów Podmioty bud Ŝet WIO Ś, 2.5 K-I X X X X X Krakowie, WSSE 100.000 dotycz ącej gospodarcze WSSE w Krakowie przestrzegania zasad ochrony środowiska Polskie Budowa Górnictwo bud Ŝet PGNiG 2.6 i modernizacja sieci K-I X X X X X mieszka ńcy 400.000 Naftowe i S.A. gazowych Gazownictwo S.A. Budowa TAURON 2.7 i modernizacja sieci K-I X X X X X Dystrybucja mieszka ńcy bud Ŝet TAURON 200.000 elektrycznych Oddział 3. Minimalizacja uci ąŜ liwo ści od transportu kołowego bud Ŝety GDDKIA, Modernizacja dróg GDDKIA, Wojewódzki krajowych, Gmina Wojewódzkiego 3.1 K-I X X X X X Zarz ąd Dróg, 12.000.000 wojewódzkich Andrychów Zarz ądu Dróg, Powiat i powiatowych Powiatu Wadowicki Wadowickiego Budowa Beskidzkiej Gmina 3.2 K-I X GDDKIA, bud Ŝet GDDKIA b.d. Drogi Integracyjnej Andrychów Budowa, remonty Bud Ŝety Gminy Gmina 3.3 i modernizacja dróg W-I X X X X X Andrychów, 10.000.000 Andrychów gminnych środki unijne 4. Zwi ększenie świadomo ści społecze ństwa w zakresie potrzeb i mo Ŝliwo ści ochrony powietrza, w tym oszcz ędno ści energii i stosowania odnawialnych źródeł energii Kampania społeczna na rzecz Organizacje bud Ŝet Gminy przeciwdziałania Gmina społeczne, Andrychów, 4.1 spalaniu odpadów P-W X X X X X 20.000 Andrychów placówki WFO ŚiGW, w gospodarstwach oświatowe NFO ŚiGW domowych oraz wypalaniu traw

Strona 126 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Propagowanie Organizacje bud Ŝet Gminy alternatywnych Gmina społeczne, Andrychów, 4.2 źródeł energii (np. W-P X X X X X 20.000 Andrychów placówki WFO ŚiGW, gaz, paliwa oświatowe NFO ŚiGW ekologiczne) Kontrola gospodarki odpadami pod katem bud Ŝet Gminy 4.3 spalania odpadów W-P X X X X X Stra Ŝ Miejska - 10.000 Andrychów w kotłowniach domowych GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA 1. Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i deszczowej Rozbudowa sieci kanalizacji bud Ŝet Gminy sanitarnej na ternie Gmina Andrychów, 1.1 gminy (Targanice, W-I X X X X X ZWIK 6.600.000 Andrychów WFOSIGW, Zagórnik, Roczyny, środki unijne Andrychów - Pa ńska Góra) Budowa kanalizacji bud Ŝet Gminy deszczowych przy Gmina Andrychów, inne 1.2 modernizacjach W-I X X X X X - 500.000 Andrychów środki i przebudowach zewn ętrzne dróg gminnych Budowa kanalizacji bud Ŝet Gminy deszczowej przy ul. Gmina Andrychów, , 1.3 W-I X X X X X - 400.000 Tkackiej w Andrychów inne środki Andrychowie zewn ętrzne 2. Zaopatrzenie w wod ę do spo Ŝycia dobrej jako ści wody Rozbudowa bud Ŝet Gminy i modernizacja sieci Andrychów, Gmina 2.1 wodoci ągowych na W-I X X X X X ZWIK środki unijne, 1.100.000 Andrychów terenie gminy inne środki (Roczyny, Zagórnik) zewn ętrzne Budowa sieci bud Ŝet Gminy wodoci ągowej Gmina 2.2 W-I X ZWIK Andrychów, 6.000.000 Targanice - Por ąbka Andrychów środki unijne, Wielka Puszcza inne środki

Strona 127 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

zewn ętrzne 1. Ograniczenie ilo ści ścieków nieoczyszczonych odprowadzanych do wody lub ziemi cało ść bud Ŝet Gminy Rozbudowa zadania 24,32 Andrychów, 5,98 Oczyszczalni Gmina mln z tego do 1.1 W-I X X X X ZWIK mln zł to Ścieków Andrychów wydatkowania dofinansowanie w Andrychowie w roku 2015 - z POIiS 7,40mln zł Budowa przydomowych bud Ŝet Gminy Gmina 1.2 oczyszczalni ścieków W-I X X X X X mieszka ńcy Andrychów, 2.228.000 Andrychów na terenie Gminy środki unijne Andrychów OCHRONA PRZEZ POWODZI Ą 1. Zwi ększenie retencji w zlewniach oraz zapobieganie skutkom wezbra ń powodziowych Przebudowa, modernizacja, remont obiektów hydrotechnicznych MZMiUW w bud Ŝet pa ństwa, (w tym odbudowa Gmina 1.1 K-I X X X X X Krakowie, RZGW bud Ŝet 1.500.000 progów, regulacja) Andrychów w Krakowie województwa rzek i potoków z zachowaniem zasad odnowy biologicznej Wdro Ŝenie i doskonalenie Gmina Stra Ŝ Po Ŝarna, bud Ŝet Gminy 1.2 systemu ostrzegania W-I X X X X X 30.000 Andrychów Policja Andrychów, na wypadek katastrofy GOSPODARKA ODPADAMI 1. Prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Modernizacja Zakład bud Ŝet Gminy i doskonalenie Gmina Gospodarki Andrychów, inne 1.1 W-P X X X X X 400.000 systemu gospodarki Andrychów Komunalnej Sp. środki odpadami z.o.o. zewn ętrzne 1.2 Realizacja III etapu W-I X X X X X Gmina Zakład bud Ŝet Gminy 3.000.000

Strona 128 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

rekultywacji Andrychów Gospodarki Andrychów, składowiska Komunalnej Sp. WFOSIGW, odpadów ul. Biała z.o.o., NFOSIGW, RPO Droga organizacje WM 2014-2020 ekologiczne, sponsorzy Zakład Gospodarki bud Ŝet Gminy Rozbudowa Punktu Komunalnej Sp. Andrychów, Selektywnej Zbiórki Gmina z.o.o., 1.3 W-I X X X X WFOSIGW, 2.000.000 Odpadów Andrychów organizacje NFOSIGW, RPO Komunalnych ekologiczne, sponsorzy WM 2014-2020

2. Kontynuowanie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy bud Ŝet Gminy Systematyczne Andrychów, usuwanie wyrobów Gmina 2.1 W-I X X X X X mieszka ńcy Program 450.000 zawieraja cych azbest Andrychów Szwajcarski, z obszaru gminy WFOSIGW OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I ZASOBÓW GEOLOGICZNYCH 1. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu powierzchni ziemi, w tym likwidacja dzikich wysypisk Wspieranie działa ń ARIMR, Wła ściciele bud Ŝety ARIMR, 1.1 na rzecz ochrony K-P-I X X X X X ODR w terenów 500.000 ODR gleb Karniowicach rolniczych Likwidacja dzikich Gmina Wła ściciele bud Ŝet Gminy 1.2 W-I X X X X X 40.000 wysypisk Andrychów terenów Andrychów 2 Zabezpieczenie terenów osuwiskowych na terenie gminy Zabezpieczanie osuwisk bud Ŝet własny Wła ściciele Wła ściciele w zale Ŝno ści 2.1 stwarzaj ących W-K-I X X X X X wła ścicieli terenów budynków od zakresu zagro Ŝenie dla budynków budynków Obserwacja terenów zagro Ŝonych oraz ich Powiat Gmina Bud Ŝet Powiatu 2.2 K-P X X X X X 20.000 rejestr (art. 110a) Wadowicki Andrychów Wadowickiego

Strona 129 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

3 Racjonalna eksploatacja kopalin Posiadaj ący bud Ŝet Zgodna z koncesj ą 3.1 K-I X X X X X koncesj ę – posiadaj ącego 1.000.000 eksploatacja kopalin uŜytkownik zło Ŝa koncesj ę KLIMAT AKUSTYCZNY OCHRONA PRZED HAŁASEM 1. Modernizacje i remonty dróg Stosowanie nowoczesnych bud Ŝet nawierzchni do zarz ądców dróg, 1.1 W-I X X X X X Zarz ądcy dróg - b.d. budowy inne środki i przebudowy dróg, zewn ętrzne ulic i parkingów

2. Zmniejszenie emisji hałasu komunikacyjnego na drogach krajowych, wojewódzkich i powiatowych

Przebudowa drogi Wojewódzki Gmina K-I X X bud Ŝet WZD b.d. wojewódzkiej nr 781 Zarz ąd Dróg Andrychów 3. Kontrola emisji hałasu Kontrola emisji Wojewódzki hałasu do Inspektorat Przedsi ębiorstwa środowiska z 3.1 K-P X X X X Ochrony działaj ące na Bud Ŝet WIO Ś 40.000 obiektów Środowiska w terenie gminy działalno ści Krakowie gospodarczej POLA ELEKTROMAGNETYCZNE- OCHRONA PRZED SZKODLIWYM ODDZIAŁYWANIEM 1 Rozpoznanie stanu zagro Ŝenia oddziaływania pól elektromagnetycznych Wojewódzki Kontynuacja Inspektorat Programu Gmina 1.1 K-P X X Ochrony Bud Ŝet WIO Ś 10.000 Monitoringu Andrychów Środowiska w Środowiska Krakowie ZASOBY PRZYRODNICZE 1. Pogł ębianie i udost ępnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych Organizacje Promocja walorów bud Ŝet Gminy, Gmina ekologiczne, 1.1 przyrodniczych W-P X X X X X WFOSIGW, 20.000 Andrychów placówki gminy ze NFOSIGW szczególnym oświatowe

Strona 130 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

uwzgl ędnieniem obszarów NATURA2000 2. Stworzenie prawno-organizacyjnych warunków i narz ędzi dla ochrony przyrody Podj ęcie działa ń do obj ęcia ochron ą Organizacje bud Ŝet Gminy, nowych obszarów Gmina ekologiczne, 2.1 W-P X X X X X WFOSIGW, 20.000 oraz obiektów Andrychów placówki NFOSIGW cennych oświatowe przyrodniczo Gmina Podj ęcie działa ń bud Ŝet Gminy Andrychów, w celu utworzenia Organizacje Andrychów, 2.2 K-I X X X X X Zarz ąd 120.000 nowych rezerwatów ekologiczne Województwa Województwa przyrody Małopolskiego Małopolskiego 3. Zachowanie lub odtworzenie wła ściwej struktury i stanu ekosystemu i siedlisk Utrzymanie walorów i funkcji obszarów Organizacje bud Ŝet Gminy oraz obiektów Gmina ekologiczne, Andrychów, 3.1 obj ętych ochron ą W-I X X X X X Andrychów, b.d. placówki WFOSIGW, prawn ą w tym prace RDO Ś oświatowe NFOSIGW piel ęgnacyjne pomników przyrody Ochrona środowiska Organizacje bud Ŝet Gminy Gmina przyrodniczego ekologiczne, Andrychów, 3.2 W-P X X X X X Andrychów, b.d. w procesie placówki RDOS, inne RDO Ś inwestycyjnym oświatowe środki 4. Ochrona i utrzymanie zieleni urz ądzonej i nieurz ądzonej Tworzenie ście Ŝek Gmina bud Ŝet Gminy 4.1 W-I X X X X X - 140.000 rowerowych Andrychów Andrychów Przebudowa i cz ęś ciowa wymiana składu bud Ŝet 4.2 gatunkowego W-K-I X X X X X Zarz ądcy dróg - b.d. zadrzewie ń Zarz ądców dróg przydro Ŝnych wzdłu Ŝ odcinków dróg, nowe nasadzenia zieleni

Strona 131 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

wysokiej, prace piel ęgnacyjno konserwacyjne zieleni przydro Ŝnej Piel ęgnacja zieleni Gmina bud Ŝet Gminy 4.3 W-I X X X X X - 300.000/rok miejskiej Andrychów Andrychów Gmina bud Ŝet Gminy 4.4 Ukwiecenie miasta W-P X X X X X - 200.000 Andrychów Andrychów Nowe Gmina bud Ŝet Gminy 4.5 zagospodarowanie W-I X X X X X - 60.000 Andrychów Andrychów terenów zielonych Renowacja Wojewódzki Bud Ŝet WKZ, Wła ściciele 4.6 i zagospodarowanie W-I X X X X X Konserwator inne środki b.d. obiektów terenów zabytkowych Zabytków zewn ętrzne ZASOBY LE ŚNE 1. Racjonalne u Ŝytkowanie zasobów le śnych przez kształtowanie ich wła ściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego Realizacja zada ń: gospodarczych, Organizacje hodowlanych Nadle śnictwo ekologiczne, bud Ŝet 1.1 i ochronnych – K-I-P X X X X X 100.000 Andrychów placówki Nadle śnictwa zgodnie z planami oświatowe urz ądzania lasów pa ństwowych Realizacja zada ń: gospodarczych, hodowlanych i ochronnych – wła ściciele lasów środki własne 1.2 K-I-P X X X X X - 20.000 zgodnie z prywatnych wła ścicieli uproszczonymi planami urz ądzania lasów prywatnych Wzmocnienie Nadle śnictwo kontroli gospodarki Andrychów, le śnej na obszarach Powiat bud Ŝet Powiatu 1.3 K-I-P X X X X X wła ściciele 50.000 nowych nasadze ń Wadowicki Wadowickiego lasów i w lasach prywatnych prywatnych

Strona 132 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Zalesianie gruntów nieprzydatnych do produkcji rolnej oraz nieu Ŝytków i terenów wła ściciele środki własne 1.4 K-I-P X X X X X - 60.000 zdegradowanych i gruntów wła ścicieli przekształconych gatunkami rodzimymi NADZYCZAJNE ZAGRO śENIA ŚRODOWISKA – POWA śNE AWARIE 1. Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych Aktualizacja tras Zarz ądy Dróg, optymalnego gminnych, Bud Ŝety przewozu substancji Firmy 1.1 K-P X X X X X powiatowych, zarz ądów dróg, 40.000 niebezpiecznych transportowe wojewódzkich WIO Ś i kontrola ładunków i krajowej przez Policj ę 2. Wykreowanie wła ściwych zachowa ń społecze ństwa w sytuacji wyst ąpienia zagro Ŝeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych Informowanie społecze ństwa o mo Ŝliwo ści Gmina wyst ąpienia Andrychów, Bud Ŝet Gminy 2.1 zagro Ŝenia i sposobu W-P X X X X X Stra Ŝe Po Ŝarne, mieszka ńcy Andrychów, 20.000 zachowa ń Policja, WIO Ś WIO Ś w przypadku Kraków wyst ąpienia zagro Ŝenia EDUKACJA DLA ZRÓWNOWA śONEGO ROZWOJU 1. Prowadzenie aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzie Ŝy a tak Ŝe dorosłej cz ęś ci społecze ństwa Działalno ść edukacyjna mi ędzy innymi w zakresie Placówki oświatowe, selektywnej zbiórki bud Ŝet Gminy Gmina szkoły, 1.1 odpadów W-P X X X X X Andrychów, 80.000 Andrychów przedszkola, i ograniczania WFOSIGW niskiej emisji oraz organizacje ochrony wód ekologiczne

Strona 133 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

2. Prowadzenie edukacji przyrodniczej Regionalny Prowadzenie akcji Dyrektor Gmina bud Ŝet Gminy 2.1 zadrzewieniowych na W-P X X X X X Ochrony 20.000 Andrychów Andrychów terenie gminy Środowiska w Katowicach 3. Prowadzenie promocji tradycyjnego rolnictwa Promocja rolnictwa Gmina ekologicznego ARIMR, ODR w Andrychów, i agroturystyki Karniowicach, Powiat bud Ŝet ARIMR, 3.1 K-P X X X X X 10.000 poprzez działania Powiat Wadowicki, MODR edukacyjno- Wadowicki wła ściciele szkoleniowe gruntów rolnych Ośrodek Organizacja szkole ń Doradztwa i programów Rolniczego w Gmina doradczych dla Karniowicach Andrychów, bud Ŝet ARIMR, 3.2 K-P X X X X X 40.000 rolników Zespół organizacje MODR i zainteresowanych Doradztwa ekologiczne produkcj ą rolnicz ą Rolniczego w Wadowicach LGD, Powiat Organizacja Wadowicki, cyklicznych Ośrodek obchodów Doradztwa Gmina kultywowania Rolniczego bud Ŝet Gminy Andrychów, Koła 3.3 rolniczych tradycji W-P X X X X X w Karniowicach Andrychów, 200.000 Gospody ń w poł ączeniu Zespół sponsorzy Wiejskich z pokazami Doradztwa i konkursami dla Rolniczego w mieszka ńców Wadowicach, ARiMR, CKiW * koszty zamieszczone w tabeli pochodz ą danych udost ępnionych przez instytucje realizuj ące zadania, WPF i WPI Gminy Andrychów a tak Ŝe szacunków własnych autorów aktualizacji PO Ś dla Gminy Andrychów na lata 2015 – 2018 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2019 – 2022, w niektórych przypadkach nie było mo Ŝliwo ści oszacowania kosztów ze wzgl ędu na brak informacji o szczegółowym zakresie zadania

Strona 134 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

7 Zagadnienia systemowe

7.1 Mechanizmy prawne Ustawy okre ślaj ą narz ędzia prawne wykorzystywane dla realizacji zada ń w dziedzinie ochrony środowiska, jak równie Ŝ nakładaj ą na organy administracji samorz ądowej obowi ązki w tym zakresie. Organami ochrony środowiska w my śl art. 376 ustawy Prawo ochrony środowiska s ą: • wójt, burmistrz lub prezydent miasta, • starosta, • sejmik województwa, • marszałek województwa, • minister wła ściwy do spraw środowiska. Organy Inspekcji Ochrony Środowiska działaj ące na podstawie przepisów ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska wykonuj ą zadania w zakresie ochrony środowiska, je Ŝeli ustawa tak stanowi. Burmistrz Andrychowa sprawuje kontrol ę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą tych organów. Burmistrz Andrychowa lub osoby przez niego upowa Ŝnione s ą uprawnieni do wyst ępowania w charakterze oskar Ŝyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska. Burmistrz wyst ępuje do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o podj ęcie odpowiednich działa ń b ędących w jego kompetencji, je Ŝeli w wyniku kontroli organy te stwierdz ą naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub wyst ępuje uzasadnione podejrzenie, Ŝe takie naruszenie mogło nast ąpi ć, przekazuj ąc dokumentacje sprawy. Burmistrz Gminy Andrychów okresowo przedkłada Marszałkowi województwa informacje o rodzaju, ilo ści i miejscach wyst ępowania substancji stwarzaj ących szczególne zagro Ŝenie dla środowiska. Burmistrz w drodze decyzji mo Ŝe, nakaza ć osobie fizycznej, której działalno ść negatywnie oddziałuje na środowisko, wykonanie w okre ślonym czasie czynno ści zmierzaj ących do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko.

7.2 Dost ęp do informacji, udział społecze ństwa Według ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 roku o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (t.j.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1235 z pó źn zm.) organy administracji s ą obowi ązane udost ępnia ć ka Ŝdemu informacje o środowisku i jego ochronie znajduj ące si ę w ich posiadaniu lub które s ą dla nich przeznaczone. Udost ępnieniu podlegaj ą informacje dotycz ące: • stanu elementów środowiska, takich jak: o powietrze, o woda, o powierzchnia ziemi, o kopaliny, o klimat; • krajobraz i obszary naturalne, w tym: o bagna, o obszary nadmorskie i morskie, o ro śliny, o zwierz ęta i grzyby, o oraz inne elementy ró Ŝnorodno ści biologicznej, w tym organizmy genetycznie zmodyfikowane, oraz wzajemnych oddziaływa ń mi ędzy tymi elementami;

Strona 135 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

• emisji, w tym odpadów promieniotwórczych, a tak Ŝe zanieczyszcze ń, które wpływaj ą lub mog ą wpłyn ąć na elementy środowiska, • środków, takich jak: o środki administracyjne, o polityki, o przepisy prawne dotycz ące środowiska i gospodarki wodnej, o plany, programy, o porozumienia w sprawie ochrony środowiska, o a tak Ŝe działania wpływaj ące lub mog ących wpłyn ąć na elementy środowiska oraz na emisje i zanieczyszczenia, jak równie Ŝ środków i działa ń, które maj ą na celu ochron ę tych elementów; • raportów na temat realizacji przepisów dotycz ących ochrony środowiska, • analiz kosztów i korzy ści oraz innych analiz gospodarczych i zało Ŝeń wykorzystanych w ramach środków i działa ń; • stanu zdrowia, bezpiecze ństwa i warunków Ŝycia ludzi, oraz stanu obiektów kultury i obiektów budowlanych-w zakresie, w jakim oddziałuj ą na nie lub mog ą oddziaływa ć: o stany elementów środowiska, o przez elementy środowiska, o emisje i zanieczyszczenia. Wśród opracowa ń, stanowi ących dokumenty jawne, które powinny zosta ć udost ępnione przez Gmin ę Andrychów znajduje si ę równie Ŝ projekt Programu Ochrony Środowiska oraz po zaopiniowaniu projektu PO Ś przez Zarz ąd Powiatu Wadowickiego oraz po przyj ęciu uchwał ą Rady Miejskiej w Andrychowie - Program Ochrony Środowiska. Niniejszy „ Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022 ” zostanie (zgodnie z art. 21. pkt. 2 ppt. 23 Ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Dz. U. z 2013r. poz. 1235 z pó źn. zm.) umieszczony na stronie internetowej Gminy Andrychów. Projekt programu ochrony środowiska zalicza si ę do dokumentów, w których mog ą zosta ć zapisane inwestycje znacz ąco oddziałuj ące na środowisko i konieczne jest przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Dnia 22 wrze śnia 2014 roku została wysłana pro śba o uzgodnienie odst ąpienia. RDO Ś w Krakowie pismem OO.410.1.27.2014.MZi z dnia 3 pa ździernika 2014 roku wskazał na konieczno ść przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W zwi ązku z tym w trakcie procedury opracowania „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” zostanie przeprowadzona strategiczna ocena oddziaływania na środowisko.

7.3 Monitoring środowiska Pa ństwowy Monitoring Środowiska (PMS) został utworzony ustaw ą z dnia 10 lipca 1991 roku o Pa ństwowej Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j.: Dz.U. 1991 Nr 77 poz. 335 z pó źn. zm.). Jego celem jest zapewnienie wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Pa ństwowy monitoring środowiska według art. 25 ustawy Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1232 z pó źn. zm.) to system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenie, przetwarzanie i rozpowszechnianie informacji o środowisku. Celem monitoringu ochrony środowiska jest rozpoznawanie stopnia zanieczyszczenia środowiska poprzez okre ślony system pomiarów, ocen i bada ń, dostarczanie informacji o aktualnym stanie i stopniu zanieczyszczenia poszczególnych jego komponentów. Elementem polityki ekologicznej Gminy Andrychów jest współpraca z instytucjami zajmuj ącymi si ę badaniem stanu środowiska, przetwarzaniem uzyskanych danych oraz ich upowszechnianiem.

Strona 136 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Polityka Gminy zakłada rozpowszechnianie danych o stanie środowiska tak Ŝe poprzez stron ę internetow ą i tablic ę ogłosze ń gminy. Ponadto, ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na organy wykonawcze województwa, powiatu i gminy (w tym przypadku gminy miejsko-wiejskiej) sporz ądzanie, co dwa lata raportu z realizacji programu ochrony środowiska. Raport ten daje obraz realizacji celów i zamierze ń w cyklach dwuletnich, dzi ęki czemu istnieje mo Ŝliwo ść przyspieszenia w nast ępnych latach działa ń w taki sposób by osi ągn ąć zamierzone wska źniki. Bezpo średnim wska źnikiem zaawansowania realizacji zada ń obj ętych programem ochrony środowiska b ędzie ci ągły monitoring oraz kontrola podejmowanych działa ń.

8 Aspekty finansowe realizacji „Programu…”

8.1 Analiza źródeł preferencyjnego wsparcia finansowego przedsi ęwzi ęć w zakresie ochrony środowiska Przedsi ęwzi ęcia, które zostały zdefiniowane w programie, prowadz ą do poprawy stanu środowiska naturalnego. Ró Ŝnice mi ędzy nimi dotycz ą w zasadzie jednostek wdra Ŝaj ących, charakteru przedsi ęwzi ęcia i oczywi ście kosztów realizacji. Poniewa Ŝ kwestia ochrony środowiska naturalnego jest jedn ą z kluczowych dziedzin polityki krajowej i Unii Europejskiej, to podmioty dokonuj ące odpowiednich działa ń w tej sferze mog ą ubiega ć si ę o ich wsparcie finansowe ze środków zewn ętrznych na preferencyjnych (w stosunku do rynkowych) zasadach. Jest to szczególnie wa Ŝne w sytuacji ograniczonych mo Ŝliwo ści bud Ŝetowych jednostek samorz ądu terytorialnego, jak równie Ŝ znacznych kosztów pozyskania klasycznych kredytów bankowych. Preferencyjne źródła finansowania przedsi ęwzi ęć środowiskowych wynikaj ą z szeregu programów (np. finansowanych środkami UE) b ądź zwi ązane s ą z polityk ą instytucji ochrony środowiska. Generalnie źródła te mo Ŝna podzieli ć na dwie umowne grupy: środki krajowe i środki zagraniczne. W dalszej cz ęś ci opisane zostan ą najistotniejsze metody finansowania przedsi ęwzi ęć w zakresie ochrony środowiska. Tym niemniej przedstawione informacje ogranicza ć si ę b ędą do zagadnie ń ogólnych a ich główn ą rol ą b ędzie wskazanie miejsc i źródeł, w których mo Ŝna uzyska ć stosown ą pomoc organizacyjn ą. Bie Ŝą ce i systematyczne śledzenie oficjalnych serwisów informacyjnych (dost ępnych przede wszystkim na stronach internetowych) programów i instytucji ochrony środowiska wydatnie zwi ększa skuteczno ść wyboru źródła dofinansowania, jak równie Ŝ ułatwia pó źniejszy proces aplikacyjny.

8.1.1 Środki pochodz ące ze źródeł krajowych Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz. U. z 2013r., poz. 1232 z pó źn. zm.), system finansowania ochrony środowiska oparty jest na działalno ści narodowego i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Fundusze te maj ą za zadanie wspieranie realizacji inwestycji ekologicznych, a tak Ŝe działa ń nieinwestycyjnych (edukacja ekologiczna, opracowania naukowo-badawcze i ekspertyzy dotycz ące zagadnie ń zwi ązanych z ochron ą środowiska).

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Celem działalno ści NFO ŚiGW jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasi ęgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zada ń lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera finansowo przedsi ęwzi ęcia podejmowane dla poprawy jako ści środowiska w Polsce, traktuj ąc jako priorytetowe te zadania, których realizacja wynika z konieczno ści wypełnienia zobowi ąza ń Polski wobec Unii Europejskiej. Dofinansowanie NFO ŚiGW mo Ŝe by ć form ą pokrycia wkładu własnego w sytuacji realizacji inwestycji ze środków UE.

Strona 137 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Zgodnie z realizown ą obecnie „Strategi ą działania NFOSiGW na lata 2013-2016 z perspektyw ą do 2020 r.”, cel generalny działania NFOSiGW „Poprawa stanu środowiska i zrównowa Ŝone gospodarowanie jego zasobami przez stabilne skuteczne i efektywne wspieranie przedsi ęwzi ęć i inicjatyw słu Ŝą cych środowisku” jest realizowany w ramach czterech priorytetów: • Ochrona i zrównowa Ŝone gospodarowanie zasobami wodnymi, • Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi, • Ochrona atmosfery, • Ochrona ró Ŝnorodno ści biologicznej i funkcje ekosystemów. W ramach powy Ŝszych priorytetów horyzontalnie realizowane s ą równie Ŝ działania zwi ązane z edukacj ą ekologiczn ą, ekspertyzami, innowacyjno ści ą, niskoemisyjn ą i zasobooszcz ędn ą gospodark ą oraz monitoringiem środowiska i zapobieganiem zagro Ŝeniom, a tak Ŝe wspieraniem systemów zarz ądzania środowiskowego. Zasadniczo Fundusz wspiera projekty środkami krajowymi w formie po Ŝyczki preferencyjnej, nieumarzanej, lub te Ŝ dopłatami do oprocentowania kredytów bankowych. Do wa Ŝniejszych obszarów wsparcia, gdzie potencjalni beneficjenci mog ą uzyska ć jednak wsparcie w formie bardziej korzystnej, tj. dotacji, s ą m.in.: Programy nr 2 • 2.2 Ochrona powierzchni ziemi. Przedsi ęwzi ęcia dotycz ące rekultywacji terenów zdegradowanych, w tym zdegradowanych przez przemysł zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów. W ramach programu mo Ŝna ubiega ć si ę o dofinansowanie w formie po Ŝyczki i dotacji. • 2.3 Geologia i geozagro Ŝenia. Przedsi ęwzi ęcia dotycz ące wykonywania dokumentacji geologiczno-in Ŝynierskich osuwisk stanowi ących zagro Ŝenie dla środowiska wraz z projektami budowlanymi zabezpieczenia lub stabilizacji osuwisk oraz wykonywanie prac stabilizacyjnych i zabezpieczaj ących dotycz ących osuwisk. W ramach programu mo Ŝna ubiega ć si ę o dofinansowanie w formie dotacji. Programy nr 3 • 3.2 Poprawa jako ści powietrza. „ KAWKA” – likwidacja niskiej emisji wspieraj ąca wzrost efektywno ści energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii (program realizowany przy współudziale WFO ŚiGW). W ramach programu mo Ŝna ubiega ć si ę o dofinansowanie w formie dotacji. • 3.2 Poprawa efektywno ści energetycznej. „LEMUR” - budowa energooszcz ędnych budynków uŜyteczno ści publicznej. W ramach programu mo Ŝna ubiega ć si ę o dofinansowanie w formie po Ŝyczki i dotacji. • 3.3 Wspierania rozproszonych, odnawialnych źródeł energii. BOCIAN – rozproszone odnawialne źródła energii, PROSUMENT – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup i monta Ŝ mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii. W ramach programu mo Ŝna ubiega ć si ę o dofinansowanie w formie po Ŝyczki i dotacji. • 3.4 System zielonych inwestycji. „SOWA” - energooszcz ędne o świetlenie uliczne, „GAZELA” - niskoemisyjny transport miejski. W ramach programu mo Ŝna ubiega ć si ę o dofinansowanie w formie po Ŝyczki i dotacji. Program nr 4 • 4.1.Ochrona obszarów i gatunków cennych przyrodniczo . Przedsi ęwzi ęcia maj ące na celu zatrzymanie procesu utraty ró Ŝnorodno ści biologicznej i krajobrazowej oraz odtworzenie i wzbogacenie zasobów przyrody. W ramach programu mo Ŝna ubiega ć si ę o dofinansowanie w formie pozycji i dotacji. 67 Oprócz udzielania dofinansowania ze środków krajowych, NFO ŚiGW pełni rol ę instytucji zarz ądzaj ącej dla szeregu programów zagranicznych – głównie Unii Europejskiej, ale nie tylko.

67 dane na podstawie http://www.nfosigw.gov.pl/oferta-finansowania, 2014

Strona 138 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

Oficjalny serwis internetowy: www.nfosigw.gov.pl

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie wspiera przedsi ęwzi ęcia wynikaj ące z ustawy Prawo ochrony środowiska w nast ępuj ących formach: • dotacji, • po Ŝyczki (z mo Ŝliwo ści ą cz ęś ciowego umorzenia), • dopłaty do odsetek od kredytów bankowych, • dopłaty do cz ęś ciowej spłaty kredytów bankowych, • dofinansowania zada ń pa ństwowych jednostek bud Ŝetowych. Po Ŝyczki udzielane s ą według oprocentowania zmiennej stopy procentowej, w wysoko ści 0,6 stopy redyskonta weksli, lecz nie mniej ni Ŝ 3,6% rocznie, okres karencji w spłacie po Ŝyczki – maksymalnie 2 lata, lecz nie więcej ni Ŝ 12 miesi ęcy od daty zako ńczenia zadania, okres spłaty po Ŝyczki, której warto ść wynosi 1000000,00 zł lub wi ęcej nie mo Ŝe przekroczy ć 10 lat (ł ącznie z okresem karencji). Beneficjent mo Ŝe zło Ŝyć wniosek o umorzenie cz ęś ci po Ŝyczki po spłacie minimum 50% po Ŝyczonego kapitału. Dla jednostki samorz ądu terytorialnego dotacje udzielane s ą na: • likwidacje nadzwyczajnych zagro Ŝeń środowiska lub likwidacje skutków kl ęsk ekologicznych - do 40% kosztów kwalifikowanych, • likwidacje niskiej emisji, budow ę odnawialnych źródeł energii i termomodernizacj ę, zadania zwi ązane z oszcz ędno ści ą energii, które realizowane s ą w szkołach, Ŝłobkach, przedszkolach, domach pomocy społecznej, stra Ŝnicach OSP, budynkach administracyjnych i obiektach sportowych - do 40% kosztów kwalifikowanych, • działalno ść zwi ązan ą z profilaktyk ą zdrowotn ą dzieci na obszarach szczególnej ochrony środowiska, na których wyst ępuj ą przekroczenia norm zanieczyszcze ń - do 25% kosztów kwalifikowanych, • zadania zwi ązane z utrzymaniem form ochrony przyrody oraz na zadrzewianie, zakrzewianie i urz ądzanie terenów zielonych - do 40% kosztów kwalifikowanych, • zadania nieinwestycyjne (w tym na edukacje ekologiczn ą) - do 40% kosztów kwalifikowanych, • zadania nieinwestycyjne zwi ązane z ochron ą środowiska wynikaj ące z działalno ści statutowej jednostek samorz ądowych szczebla wojewódzkiego – do 100% kosztów kwalifikowanych oraz na zadania inwestycyjne - 70% kosztów kwalifikowanych, • realizacje sieci wodoci ągowej, pod warunkiem Ŝe została zrealizowana sie ć kanalizacyjna na terenach poło Ŝonych w zlewni zbiorników (w ramach tzw. osłony zbiorników) - do 40% kosztów kwalifikowanych. Bank Ochrony Środowiska S.A. udziela dla osób fizycznych, kredytów bankowych na inwestycje w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, które s ą realizowane przy udziale dotacji ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, przeznaczonych na dopłaty do ich oprocentowania. Fundusz dopłaca do 80% odsetek do oprocentowania obliczonego według stopy procentowej okre ślonej przez Bank. Przedmiotem kredytowania b ędą przedsi ęwzi ęcia polegaj ące na: • budowie i rozbudowie oczyszczalni ścieków, • termomodernizacji. Fundusz udziela dofinansowania na: • zadania inwestycyjne z zakresu o gospodarki wodno-ściekowej i ochrony wód o gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi

Strona 139 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o ochrony powietrza (w tym odnawialne źródła energii) i termomodernizacji o ochrony przed hałasem • zadania nieinwestycyjne, m.in. o edukacje ekologiczn ą o przedsi ęwzi ęcia z zakresu ochrony przyrody (np. ochrona gatunkowa ro ślin i zwierz ąt, sporz ądzenie planów ochrony dla obszarów obj ętych ochron ą, nasadzenia drzew i krzewów, zabiegi piel ęgnacyjne pomników przyrody) o pa ństwowy monitoring środowiska o wojewódzkie programy i plany zwi ązane z ochron ą środowiska i gospodark ą wodn ą. Podstaw ą rozpatrzenia zadania i przyznania dofinansowania jest ka Ŝdorazowo zło Ŝenie wniosku.

Oficjalny serwis internetowy: www.wfos.krakow.pl

8.1.2 Środki pochodz ące ze źródeł zagranicznych w latach 2014-2020 Na uko ńczeniu jest wdra Ŝanie programów operacyjnych zwi ązanych z alokacj ą środków Unii Europejskiej w okresie programowania 2007-2013 w tym sensie, i Ŝ zasadnicze konkursy na najwa Ŝniejsze (czyt. najdro Ŝsze) działania infrastrukturalne w dziedzinie ochrony środowiska zostały zako ńczone (aczkolwiek oczywi ście trwa wydatkowanie środków, które potrwa do 2015 r.). Powstanie realnych mo Ŝliwo ści ubiegania si ę o środki UE w latach 2014-2020 wymaga szeregu działa ń organizacyjnych, których uwie ńczeniem b ędzie przedstawienie konkretnych procedur wdra Ŝania. Na obecnym etapie wa Ŝnym jest bie Ŝą ce monitorowanie kluczowych serwerów internetowych instytucji publicznych i finansowych, w szczególno ści oficjalnej strony Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. 1 kwietnia 2014 r Zarz ąd Województwa Małopolskiego przyj ął czwart ą wersj ę projektu Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020. Dokument został przekazany 9 kwietnia 2014 r. do Komisji Europejskiej w celu wynegocjowania jego ostatecznego kształtu. Na realizacj ę programu zostanie przeznaczone 2 875,45 mln euro z funduszy europejskich, w tym 2 073,52 mln ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz 801,93 mln ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. Jest to kwota niemal o 1 mld euro wi ększa ni Ŝ ta, któr ą Małopolska dysponowała w latach 2007-2013 ł ącznie na Małopolski Regionalny Program Operacyjny oraz komponent regionalny Program Operacyjny Kapitał Ludzki. Program składa si ę z 13 jednofunduszowych osi priorytetowych – spo śród których najwi ększe środki zaplanowano na infrastruktur ę transportow ą, polityk ę energetyczn ą i przedsi ębiorczo ść . W ramach zintegrowanego podej ścia terytorialnego specjalne środki zostały wydzielone w programie na wsparcie pi ęciu subregionów województwa (Subregionalny Program Rozwoju) oraz Metropolii Krakowskiej tworzonej przez Miasto Kraków i gminy otaczaj ąc stolic ę regionu (Zintegrowana Inwestycja Terytorialna). W dn. 1-2 grudnia 2014 r. odbyła si ę ostatnia runda negocjacji Zarz ądu Województwa z Komisj ą Europejsk ą w sprawie ostatecznego kształtu Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020.W połowie grudnia 2014 r. planowane jest uruchomienie procedury zmierzaj ącej do zatwierdzenia programu.

Oficjalny serwis internetowy: http://fundusze.malopolska.pl

Strona 140 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

8.2 Nakłady na realizacj ę zada ń „Programu...” W ramach ka Ŝdego z analizowanych kierunków ochrony środowiska oszacowano warto ść nakładów finansowych zwi ązanych z realizacj ą zada ń inwestycyjnych i pozainwestycyjnych. Dla niektórych zada ń było to niemo Ŝliwe i w odpowiednich okienkach dokonano oznaczenia b.d. czyli brak danych. Odpowiednie zestawienia (plan operacyjny) dla tych przedsi ęwzi ęć , oprócz parametrów „cenowo- terminowych”, wskazuj ą podmiot/podmioty odpowiedzialne za wdro Ŝenie – a zatem i finansowanie konkretnych działa ń. Ogólnie rzecz ujmuj ąc, mo Ŝna wydzieli ć dwie grupy przedsi ęwzi ęć – wg kryterium odpowiedzialno ści za pokrycie środków finansowych: • zadania finansowane bezpo średnio ze środków b ędących w dyspozycji Gminy Andrychów (środków bud Ŝetowych gminy), • zadania finansowane przez osoby prywatne, podmioty komercyjne, ró Ŝnego rodzaju organizacje i inne podmioty instytucjonalne. Dokonany podział stanowi odzwierciedlenie kryterium odpowiedzialno ści za realizacj ę przedsi ęwzi ęcia, tj. zada ń własnych i zada ń koordynowanych. Obecnie zestawione zostan ą ł ączne znane warto ści wydatków inwestycyjnych i pozainwestycyjnych w ramach kierunków ochrony środowiska – z uwzgl ędnieniem kryterium odpowiedzialno ści za pokrycie środków finansowych.

Tabela 25 Zało Ŝenia dotycz ące realizacji na terenie Gminy Andrychów w latach 2015-2022 wydatków z zakresu zada ń własnych i zada ń koordynowanych w poszczególnych kierunkach ochrony środowiska [kwoty podano w tys. zł] Zadania własne Zadania koordynowane Lp. Wyszczególnienie SUMA [kwoty w tys. zł] [kwoty w tys. zł] 1. Ochrona powietrza 24.673 12700 37.373 2. Gospodarka wodno – ściekowa 22.808 0 22.808 3. Ochrona przed powodzi ą 30 1500 1.530 4. Gospodarka odpadami 9.450 0 9.450 Ochrona powierzchni ziemi i zasobów 5. 40 1.520 geologicznych 1.560 6. Klimat akustyczny - ochrona przed hałasem 0 40 40 Pola elektromagnetyczne – ochrona przed 7. 0 10 szkodliwym oddziaływaniem 10 8. Zasoby przyrodnicze 2.840 120 2.960 9. Zasoby le śne – ochrona i rozwój lasów 0 230 230 Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska – 10. 20 40 powa Ŝne awarie 60 11. Edukacja dla zrównowa Ŝonego rozwoju 300 50 350 SUMA 60.161 16.210 76.371 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych UM Andrychów oraz instytucji, które b ędą koordynowa ć realizacje zada ń na terenie gminy Andrychów w latach 2015-2022

Przedstawione zestawienie wskazuje na znaczn ą dysproporcj ę pomi ędzy kosztami zada ń własnych i koordynowanych. Realizacj ę zada ń własnych oszacowano na ponad 60 mln złotych, natomiast koszt zaplanowanych przedsi ęwzi ęć le Ŝą cych w gestii innych podmiotów to koszt planowany około 16 mln. Nale Ŝy tak Ŝe wzi ąć pod uwag ę, i Ŝ cze ść zada ń koordynowanych nie ma podanych kosztów ze wzgl ędu na trudno ści zwi ązane z ich oszacowaniem, brakiem szczegółowych planów dokumentacji kosztorysowych. Przyjmuj ąc zatem zało Ŝenie, i Ŝ istotna poprawa stanu środowiska jest pochodn ą wielko ści nakładów finansowych, mo Ŝna dzi ś stwierdzi ć i Ŝ na terenie gminy na dynamik ę zmian środowiskowych najwi ększy wpływ b ędzie miała sama Gmina Andrychów. Mniejsze znaczenie b ędą miały zadania

Strona 141 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

realizowane przez podmioty inne takie jak Powiat Wadowicki, Samorz ąd Województwa Małopolskiego, MZMiUW w Krakowie, Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Krakowie lub Nadle śnictwo czy Zarz ądców Dróg.

Rysunek 33 Udział zada ń wg kryterium odpowiedzialno ści za pokrycie środków finansowych w ogólnych wydatkach zwi ązanych z realizacj ą programu ochrony środowiska Źródło: opracowanie własne (dane podano w % i w ty ś. złotych)

Drug ą istotn ą kwesti ą jest to, Ŝe istniej ą obszary (kierunki) ochrony środowiska, które s ą zdecydowanie bardziej kapitałochłonne ni Ŝ inne. W przypadku zada ń własnych gminy, jak i zada ń koordynowanych s ą to Ochrona powietrza i Gospodarka odpadami (ok. 78,8% wydatków). Trzeba mie ć świadomo ść i Ŝ przytoczone koszty poszczególnych zada ń s ą w wi ększo ści szacunkami na podstawie podobnych zada ń w zakresie poszczególnych dziedzin środowiskowych. Nie ma pewno ści, Ŝe koszty si ę nie zmieni ą, nie wzrosn ą, nie zmniejsz ą si ę lub pewna cz ęść zada ń nie b ędzie zrealizowana. By ć mo Ŝe pojawi ą si ę kolejne zadania, o których realizacji w chwili obecnej nie ma wiedzy. Wyodr ębnione obszary determinuj ą jednocze śnie mo Ŝliwo ści uzyskania wsparcia finansowego (preferencyjnego). W kontek ście dokonanej wcze śniej analizy źródeł preferencyjnego wsparcia zada ń z zakresu ochrony środowiska, kluczowe b ędzie skuteczne pozyskanie dofinansowania z źródeł zewn ętrznych, w szczególno ści funduszy UE, a tak Ŝe NFO ŚiGW oraz WFO ŚiGW w Krakowie.

Strona 142 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

9 Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym

Przedmiotem niniejszego opracowania jest „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022". Zakresem opracowania obj ęto: • cele ekologiczne; • priorytety ekologiczne; • poziomy celów długoterminowych; • rodzaj i harmonogram działa ń proekologicznych; • środki niezb ędne do osi ągni ęcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Pierwszy „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów sporz ądzony został w 2004 roku przez Główny Instytut Górnictwa w Katowicach Zakład Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska we współpracy z Gmin ą Andrychów i przyj ęty w dniu 24 czerwca 2004 roku uchwał ą nr XXII-198-04 Rady Miejskiej w Andrychowie. Niniejsze opracowanie jest pierwsz ą aktualizacj ą Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów i obejmie perspektyw ę krótkoterminow ą na lata 2015-2018 oraz perspektyw ę długoterminow ą na lata 2019-2022. Aktualizacja „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” została opracowana zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (t.j.: Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 z pó źn. zm.) jako narz ędzie prowadzenia polityki ochrony środowiska w gminie. Polityka ochrony środowiska to stworzenie warunków do działa ń zwi ązanych z ochron ą środowiska i zrównowa Ŝonym rozwojem czyli takim rozwojem Gminy Andrychów, który b ędzie zarówno z rozwojem gospodarczym, rozwojem ekonomicznymi i rozwojem ekologicznym. W trakcie procedury opracowania „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” zostanie przeprowadzona strategiczna ocena oddziaływania na środowisko. W trakcie procedur opracowania „Programu…” Gmina Andrychów zapewni moz liwość udziału społ eczeń stwa na zasadach i w trybie okreś lonych w ustawie z dnia 3 paź dziernika 2008 r. o udoste pnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społ eczeń stwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z pó źn. zm.). Po zaopiniowaniu przez Zarz ąd Powiatu Wadowickiego, Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie oraz Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Krakowie „Program Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” zostanie uchwalony przez Rad ę Miejsk ą. Niniejsze opracowanie zawiera rozdział, który jest namiastk ą raportu z realizacji Programu Ochrony Środowiska z 2004 roku, w zwi ązku z tym porusza kwestie zada ń i działa ń realizowanych w latach 2004-2014 w ka Ŝdej z dziedzin środowiskowych. Aktualizacja „ Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów na lata 2015-2018 z perspektyw ą na lata 2019-2022” zawiera mi ędzy innymi takie elementy jak: • OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA I OCENA STANU REALIZACJI ZADA Ń ZAPISANYCH W PO Ś Z 2004 ROKU o Ochrona powietrza atmosferycznego, o Gospodarka wodno-ściekowa, o Ochrona przez powodzi ą i susz ą, o Gospodarka odpadami, o Ochrona powierzchni ziemi i gleb, o Ochrona zasobów geologicznych,

Strona 143 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

o Ochrona przed hałasem, o Ochrona przed polami elektromagnetycznymi, o Ochrona dziedzictwa przyrodniczego, o Ochrona i zrównowa Ŝony rozwój lasów, o Nadzwyczajne zagro Ŝenia środowiska (powa Ŝne awarie), o Edukacja dla zrównowa Ŝonego rozwoju, o Aspekty ekologiczne w planowaniu przestrzennym. • PRIORYTETY EKOLOGICZNE, CELE I KIERUNKI OCHRONY ŚRODOWISKA • PLAN OPERACYJNY • ZAGADNIENIA SYSTEMOWE • ASPEKTY FINANSOWE REALIZACJI PROGRAMU • STRESZCZENIE W J ĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.

Struktura ka Ŝdego z rozdziałów dotycz ących poszczególnych dziedzin środowiskach obejmuje: • zadania zrealizowane do roku 2014, • ocen ę stanu aktualnego w poszczególnych dziedzinach gospodarki środowiskowej na terenie Gminy Andrychów, • wyspecyfikowanie celów i priorytetów w latach 2015-2022 do realizacji, które pochodzi ć będą z dokumentów wy Ŝszych szczebli, a tak Ŝe b ędą wynikiem niezb ędnych potrzeb po ocenie zagro Ŝeń, • opracowanie harmonogramów zada ń do realizacji, podzielonych na dwie cz ęś ci: o zadania własne Gminy Andrychów, o zadania koordynowane, realizowane na terenie gminy, ale bez udziału i zaanga Ŝowania finansowego Gminy Andrychów.

„Program...” to przede wszystkim przedstawienie stanu aktualnego i na jego podstawie wyspecyfikowanie zada ń, które zostan ą zrealizowane w najbli Ŝszych 8 latach w celu zapewnienia bezpiecze ństwa ekologicznego gminy i tworzenia podstaw do zrównowa Ŝonego rozwoju społeczno- gospodarczego. Dzi ęki wyznaczeniu i identyfikacji problemów mo Ŝliwe jest okre ślenie celów, do jakich nale Ŝy d ąŜ yć w ci ągu najbli Ŝszych 8 lat wdra Ŝania „Programu...”. W gminie Andrychów problem zaopatrzenia w wod ę praktycznie nie istnieje, przewa Ŝaj ąca cz ęść gminy posiada nowoczesn ą sie ć przesyłow ą i rozdzielcz ą, studnie o wydajno ści gwarantuj ącej pokrycie w cało ści rosn ących potrzeb mieszka ńców. Niewielka cz ęść gminy zaopatrywana jest z uj ęć le Ŝą cych poza terenem gminy, co powoduje problemy zwi ązane z administrowaniem uj ęciami i sieci ą. Podstawowym działaniem gminy Andrychów powinno by ć likwidacja lub ograniczenie oddziaływania źródeł zanieczyszczenia wód powierzchniowych – punktowych, obszarowych i liniowych. Głównym czynnikiem zagra Ŝaj ącym czysto ści wód jest nieuporz ądkowana gospodarka ściekowa, st ąd te Ŝ priorytetowym działaniem b ędą inwestycje z tego zakresu oraz racjonalizuj ące uŜytkowanie wody. Wa Ŝne s ą remonty i modernizacje dróg, co w poł ączeniu z inwestycjami na drogach powiatowych, wojewódzkich i drodze krajowej przyczynia si ę stale do poprawy dost ępno ści komunikacyjnej gminy oraz poprawy komfortu mieszka ńców, w tym tak Ŝe zmniejszenia zjawiska niskiej emisji oraz zmniejszenia emisji hałasu. W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego gmina planuje dalsze działania w zakresie ograniczenia niskiej emisji w postaci wymiany nieekologicznych kotłów oraz monta Ŝ solarów do ogrzewania ciepłej wody u Ŝytkowej. Działania te spotykaj ą si ę z sporym zainteresowaniem mieszka ńców.

Strona 144 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

W celu poprawy jako ści wód powierzchniowych, niezb ędna jest likwidacja niekontrolowanych zrzutów ścieków bytowych do rzek płyn ących przez teren gminy, niezwykle wa Ŝnym w tym zakresie zadaniem jest kontrola stanu technicznego zbiorników bezodpływowych (szamb), które obecnie funkcjonuj ą na terenach nieskanalizowanych. Bardzo cz ęsto zbiorniki te s ą nieszczelne i s ą źródłem zanieczyszczenia wód. Dla ochrony przeciwpowodziowej istotnym elementem jest bie Ŝą ce utrzymanie i modernizacja urz ądze ń melioracyjnych oraz remonty, naprawy i bie Ŝące utrzymanie i rozwój urz ądze ń odwadniaj ących. Działania te s ą corocznie realizowane w celu ochrony mieszka ńców i ich mienia przed zagro Ŝeniem powodziowym. Gmina Andrychów w tym zakresie współpracuje z Małopolskim Zarz ądem melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Krakowie oraz Regionalnym Zarz ądem Gospodarki Wodnej w Krakowie w zakresie zmniejszenia zagro Ŝenia Wieprzówki i mniejszych potoków. Na obszarze gminy Andrychów wprowadzono nowy system gospodarowania odpadami, w chwili obecnej ju Ŝ wida ć skuteczno ść zbiórek odpadów dzi ęki obj ęciu systemem wszystkich mieszka ńców. Du Ŝe zainteresowanie jest tak Ŝe w zakresie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, co w poł ączeniu z działaniami termomodernizacyjnymi i wymianami źródeł ciepła w budynkach prywatnych przynosi wymierne efekty ekologiczne w postaci zmniejszenia ilo ści spalanych paliw. Walory krajobrazowe i dobrej jako ści gleby, sprawiaj ą, Ŝe władze gminy wi ąŜą z nimi plany na przyszło ść . W najbli Ŝszej przyszło ści czynnikiem najistotniejszym b ędzie rozwój infrastruktury technicznej gminy Andrychowa, rozwój gospodarczy w postaci strefy ekonomicznej oraz ochrona zasobów przyrodniczych Dla ochrony dziedzictwa przyrodniczego gminy oraz kształtowania systemu terenów zieleni nale Ŝy podj ąć nast ępuj ące cele: • utrzymanie walorów i funkcji obszarów przyrodniczych, • obejmowanie ochron ą prawn ą obiektów najbardziej warto ściowych przyrodniczo, • dostosowanie terenów do pełnienia funkcji rekreacyjno-wypoczynkowej. Istotnym elementem jest zachowanie istniej ących form ochrony i wł ączenie proponowanych nowych elementów, co jest zgodne z polityk ą przestrzenn ą województwa małopolskiego. Kształtowanie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa, bior ącego aktywny udział w procesie dbania o środowisko to cenne i długoterminowe zadanie, które niejednokrotnie trzeba prowadzi ć na bie Ŝą co i nieustaj ąco. Edukacja ekologiczna jest procesem, którego głównym celem jest ukształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej postawy mieszka ńców i odwiedzaj ących teren gminy Andrychów w sferze konsumpcji, a tak Ŝe ochrony powietrza oraz gospodarki wodnej. Wła ściwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszka ńców przyczyni si ę do zwi ększenia efektywno ści prowadzonych działa ń na rzecz ekologizacji, co zapewni ograniczenie niskiej emisji, zmniejszenie ładunku zrzutu ścieków surowych do rzek i potoków, a tak Ŝe pozyskanie wi ększej ilo ści surowców wtórnych oraz zmniejszenie ilo ści odpadów trafiaj ących na składowisko. Aktualizacja „Programu...” zawiera omówienie uwarunkowa ń finansowych Gminy Andrychów. Zostały przedstawione potencjalne i mo Ŝliwe do pozyskania źródła bezzwrotnego, a tak Ŝe preferencyjnego i komercyjnego dofinansowania. Gmina Andrychów stara si ę pozyskiwa ć dofinansowanie głównie na realizacj ę zada ń poprawiaj ących wizerunek gminy ze środków zewn ętrznych krajowych i zagranicznych w celu realizacji zada ń kosztownych, gdy Ŝ nie ma mo Ŝliwo ści sfinansowania ich ze środków bud Ŝetu własnego. Planowane nakłady na realizacj ę zada ń własnych Gminy Andrychów w latach 2015-2022 na ochron ę środowiska szacuje si ę na około 60 mln zł. Najwi ększe środki planowane s ą na ochron ę powietrza i gospodark ę wodno - ściekow ą. Realizacja zada ń zaproponowanych w niniejszej aktualizacji przyczyni si ę do zwi ększenia atrakcyjno ści gminy, polepszenia warunków Ŝycia i zdrowia mieszka ńców, przedsi ębiorców oraz turystów wypoczywaj ących na terenie gminy a tak Ŝe poprawy jako ści walorów środowiskowych

Strona 145 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

i skuteczniejszej ochrony terenów prawnie chronionych oraz tych o walorach przyrodniczych i rekreacyjno -wypoczynkowych.

Strona 146 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

WYKAZ SKRÓTÓW: BZT5 - biologiczne zapotrzebowanie na tlen ChZT - chemiczne zapotrzebowanie na tlen GDDKiA - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GUS - Główny Urz ąd Statystyczny GZWP - Główne Zbiorniki Wód Podziemnych IUNG - Instytut Uprawy Nawo Ŝenia i Gleboznawstwa KPGO - Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 KPO ŚK - Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych NFO ŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ODR - Ośrodek Doradztwa Rolniczego OO Ś - ocena oddziaływania na środowisko OSO - obszary specjalnej ochrony ptaków OZE - Odnawialne Źródła Energii PIG - Pa ństwowy Instytut Geologiczny PIO Ś - Pa ństwowa Inspekcja Ochrony Środowiska PIS - Pa ństwowa Inspekcja Sanitarna POH - Program Ochrony przed Hałasem POIi Ś - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko PONE - Program Ograniczania Niskiej Emisji POP - Program Ochrony Powietrza RDLP - Regionalna Dyrekcja Lasów Pa ństwowych RDO Ś - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RDW - Ramowa Dyrektywa Wodna RLM - Równowa Ŝna Liczba Mieszka ńców RZGW - Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej SEKAP - System Elektronicznej Komunikacji Administracji Publicznej SIWZ - Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia SOO - specjalne obszary ochrony siedlisk; WFO ŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIO Ś - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WODR - Wojewódzki O środek Doradztwa Rolniczego WSO - Wojewódzki System Odpadowy WSSE - Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna ZPK - Zespół Parków Krajobrazowych ZWiK - Zakład Wodoci ągów i Kanalizacji

Strona 147 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

BIBLIOGRAFIA 1. „Nowiny Andrychowskie” , 2. Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Andrychów, 2013, 3. Aneks nr 1 do Programu Pa ństwowego Monitoringu Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2013-2015 4. Hydrologia regionalna Polski – tom I, wody słodkie, Pa ństwowy Instytut Geologiczny, 2007, 5. Hydrologia regionalna Polski – tom II, wody mineralne, lecznicze i termalne oraz kopalniane, Pa ństwowy Instytut Geologiczny, 2007, 6. Informacja z Realizacji„Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów”, 2014, 7. Klasyfikacja stanu/ potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wód w 2013 r., 8. Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych, 9. Krakowski Biuletyn Łowiecki Nr 8 rok 2012, PZŁ w Krakowie, 10. Ocena jakoś ci powietrza w województwie małopolskim w 2010, 2011, 2012, 2013 roku – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie; 11. Ocena jako ści powietrza w województwie małopolskim w 2013 r., 12. Ocena jako ści wód podziemnych w województwie małopolskim w roku 2012, 13. Plan zagospodarowania województwa małopolskiego, 14. Podsumowanie realizacji Programu ochrony powietrza dla województwa małopolskiego w 2013 r., 15. Polityka Ekologiczna Pań stwa w latach 2009-2012 z perspektywa do roku 2016 16. Portal - Małopolska Infrastruktura Informacji Przestrzennej, 17. Program Małej Retencji Województwa Małopolskiego, 18. Program ochrony powietrza dla województwa małopolskiego „Małopolska 2023 – w zdrowej atmosferze”; 19. Program ochrony przed powodzi ą w dorzeczu górnej Wisły, Ministerstwa Spraw Wewn ętrznych i Administracji, 20. Program ochrony środowiska dla gminy Andrychów 2004 r., 21. Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014; 2006 22. Program Ograniczenia Niskiej Emisji Dla Gminy Andrychów, 2014, 23. Program Pa ństwowego Monitoringu Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2013-2015, 24. Program Strategiczny Ochrona Środowiska Województwa Małopolskiego, 2014 25. Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2010, 2011, 2012 roku – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie; 26. Raport z realizacji „Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Andrychów”, wraz z Gospodark ą Odpadami, 2012, 27. Raporty z realizacji „Programu ochrony środowiska dla gminy Andrychów” wraz z gospodark ą odpadami za lata 2010 -2013 28. Rejestr pomników przyrody na terenie województwa małopolskiego, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, 29. Rejestr powierzchniowych obszarów chronionych województwa małopolskiego, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie, 30. Strategia rozwoju gminy Andrychów na lata 2014-2020, 2014, 31. Strategia Rozwoju Powiatu Wadowickiego, 2014,, 32. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020, 2010 33. Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gmina Andrychów 2009, 34. Tereny cenne pod wzgle dem przyrodniczym i krajobrazowym oraz sieć łącz ących je korytarzy ekologicznych na obszarze gminy Andrychów, dr Kazimierz Walasz, mgr Jan Zieliń ski, 2012,

Strona 148 z 149 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ANDRYCHÓWNA LATA 2015-2018 WRAZ PERSPEKTYWĄ NA LATA 2019-2022

35. Uchwała Nr VIII/92/07 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 28 maja 2007 r. w sprawie obwodów łowieckich, 36. Wst ępna ocena ryzyka powodziowego (WORP), KZGW, 37. Załoz enia do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczna i paliwa gazowe na obszarze Gminy Andrychów, Aktualizacja, 2012, 38. Zestawienie gmin (i miast wykazuj ących grunty do zalesienia) uporządkowane na podstawie liczny punktów odzwierciedlaj ących ich preferencje zalesieniowe; wariant III – środowiskowy – Krajowy program zwi ększania lesisto ści.

Strona 149 z 149