Figueras & Lislevand
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Lied & Opera Montserrat Figueras . Rolf Lislevand Cançons d’amor de l’antigua Hespèria al Casticisme Goyesc maandag 26 januari 2004 Lieder in deSingel en in de Vlaamse Opera Antwerpen Seizoen 2003-2004 Koor en Orkest La Petite Bande . Sigiswald Kuijken Mozart Die Zauberflöte (concertant) maandag 6 oktober 2003 . deSingel Felicity Lott . Thomas Allen Graham Johnson Purcell, Quilter, Warlock, Lehrmann, Messager, Loewe, Rod- gers, Lehár maandag 27 oktober 2003 . Opera Vesselina Kasarova . Charles Spencer Haydn, Gounod, Bizet, Brahms, Tsjaikovski, Rossini woensdag 10 december 2003 . Opera Bernarda Fink . Roger Vignoles Haydn, Schumann, Granados, Rodrigo, Nin woensdag 14 januari 2004 . deSingel Montserrat Figueras . Rolf Lislevand Cançons d’amor de l’antigua Hespèria al Casticisme Goyesc maandag 26 januari 2004 . deSingel Sergei Leiferkus . Simion Skigin Tsjaikovski, Glinka, Rachmaninov, Moessorgski vrijdag 27 februari 2004 . Opera Elzbieta Szmytka . Levente Kende Rachmaninov maandag 22 maart 2004 . deSingel begin concert 20.00 uur pauze omstreeks 20.45 uur einde omstreeks 21.50 uur inleiding door Gert Haelterman . 19.15 uur . Foyer teksten programmaboekje Gert Haelterman coördinatie programmaboekje deSingel druk programmaboekje Fotogravure Godefroit gelieve uw GSM uit te schakelen! Montserrat Figueras Foyer deSingel enkel open bij avondvoorstellingen in Rode en/of Blauwe Zaal open vanaf 18.40 uur kleine koude of warme gerechten te bestellen vóór 19.20 uur broodjes tot net vóór aanvang van de voorstellingen en tijdens pauzes Hotel Corinthia (Desguinlei 94, achterzijde torengebouw ING) • Restaurant HUGO's at Corinthia open van 18.30 tot 22.30 uur • Gozo-bar open van 10 uur tot 1 uur, uitgebreide snacks tot 23 uur deSingelaanbod: tweede drankje gratis bij afgifte van uw toegangsticket van deSingel voor diezelfde dag Rolf Lislevand Montserrat Figueras sopraan Rolf Lislevand viola de mà, barokgitaar en romantische gitaar Diàspora Sefardí 1492-1600 Música al temps de Lope De Vega 1562-1635 La dama y el pastor: Por allí pasó un cavallero (Turquia) Tonos humanos El Conde Dirlos: Por qué llorax blanca niña (Sarajevo) José Marín (1618-1699) La guirnalda de rosas: Una matica de ruda (Rodes) Sepan todos que muero Mi señora Mariantaños El renaixement Cortesà 1500-1570 Ojos pues me desdeñais Música per a Viola de mà Juan Hidalgo (ca.1612-1685) Luys Milán (ca.1500-ca.1561) Trompicávalas amor Fantasia Luys de Narváez (ca.1500-1555) Gaspar Sanz (ca.1640-1710) Guardame las vacas Jácaras Marizápalos Alonso Mudarra (ca.1510-1580) Canarios Fantasia Villancicos y romances Música al temps de Francisco de Goya 1746-1828 Ariette Italiane Luys de Narváez (ca.1500-1555) Con que la lavaré Fernando Sor (1778-1839) Ti ricordi che giurasti Luys Milán (ca.1500-ca.1561) Povero cor t’inganni Falai miña amor Alonso Mudarra (ca.1510-1580) Seguidillas Triste estava el rey David Fernando Sor (1778-1839) Luys Milán (ca.1500-ca.1561) Prepárame la tumba Al amor quiero vencer De amor en las prisiones El que quisiera amando Las mujeres y cuerdas pauze Vijf eeuwen Spaanse liefdesliederen - vijf eeuwen liefde voor Spaanse muziek Het muzikale verleden van Spanje is boeiend, weinig gekend, maar ook het jaar van de uitdrijving van de joden uit Spanje. veelzijdig. Verschillende culturen, vreemde invloeden, over- Dat beslisten ‘Los Reyes Católicos’, de katholieke koningen heersingen, religie en politiek, allemaal lieten ze hun sporen Ferdinand van Aragon en Isabella van Castilië. na. Spanje worstelde zich erdoor en zocht lang vóór het zijn Massaal verlieten de joden hun vaderland, want dat was eigen identiteit vond. Spanje voor hen geworden en ze trokken naar Noord-Afrika, Rond de negende eeuw ontstond de muzikale notatie, maar het Ottomaanse keizerrijk, de Balkan en de landen rond de het waren alleen de kerkelijke gezangen die door monniken Middellandse Zee. Men kan zich nauwelijks indenken in in de kloosters werden genoteerd. Populaire- en volksmuziek welke omstandigheden, want het was hen verboden geld, werd van generatie op generatie mondeling overgeleverd, juwelen of wat dan ook mee te nemen. Merkwaardig is dat gedurende eeuwen. Zó zijn trouwens de sefardische gezan- al die emigranten onderling hun Joods-Spaanse taal behiel- gen tot ons gekomen waarmee het programma van vanavond den en bleven spreken: het ‘ladino’. Ze behielden ook hun begint. muziek, de ‘romances’, heel typische en populaire liederen uit Want inderdaad: ze komen uit Turkije, Sarajevo, Rhodos - en de middeleeuwen en de renaissance. dat in een avond van Spaanse muziek? ‘Sefarad’ is het In Spanje zelf zocht de muziek haar weg en maakte zich in de Hebreeuwse woord voor Spanje. Daarmee wordt al een tipje vijftiende eeuw stilaan los van Franse en Italiaanse invloeden. van de sluier opgelicht. Er verscheen ‘El cancionero del Palacio’, die meer dan vierhon- Sinds altijd was er een grote joodse bevolking in Spanje. His- derd vijftig composities bevat, geschreven tussen 1415 en pania was een provincie van het Romeinse keizerrijk en vele 1510 met zowel geestelijke als wereldlijke werken. joden kwamen mee met de Romeinse legioenen en vestigden In de zestiende eeuw doken uit alle hoeken van Spanje zich in het Iberische schiereiland. De Visigoten veroverden in namen op waardoor deze eeuw terecht als ‘El siglo de oro’ de vijfde eeuw bijna het ganse schiereiland, maar op hun (de gouden eeuw) de geschiedenis zou ingaan. beurt werden ze verjaagd door de Moren die in 711 Spanje De invloed van de politiek van ‘Los Reyes Católicos’ bleef de binnenvielen en dat luidde een periode in van hoogstaande ganse tijd voelbaar en kerkelijke muziek, tamelijk traditiona- beschaving en vreedzame coëxistentie tussen drie culturen: listisch, stond op het eerste plan, met onder meer Cristóbal christenen, joden en Arabieren. de Morales, Tomás Luis de Victoria en Antonio Cabezón. De De noordelijke provincies van Spanje waren nooit ingenomen profane en volksmuziek was echter heel origineel en verschil- door de Moren en de ‘Reconquista’, de herovering door de lend van wat er in de rest van Europa gebeurt. christenen, werd stilaan werkelijkheid. 1492 was het jaar van de val van Granada, het jaar van de ontdekking van Amerika, In de renaissance werden de tokkelinstrumenten overal popu- lair. Hoewel de luit als afstammeling van de Arabische ‘al’ud’ via Spanje in Europa was binnengekomen, bestond er in dit land zelf nooit veel belangstelling voor. De plaats van de luit werd ingenomen door de vihuela, het geliefkoosde instru- ment van de koninginnen van Spanje. De eerste en één van de belangrijkste vihuelistas (vihuelaspe- lers en -componisten) was Luys Milán (ca. 1500-ca.1561). In 1536 verscheen zijn ‘Libro de música de vihuela de mano, inti- tulado el Maestro’ dat kan beschouwd worden als het eerste instructieboek voor de vihuela de mano (die met de vingers bespeeld wordt). Milán gaf de beginnende speler nauwkeuri- ge aanwijzingen waaruit we een heleboel over de uitvoe- ringspraktijk van toen te weten komen. Andere grote namen, waar echter weinig over gekend is, zijn Luys de Narváez (ca. 1500-1555) die twee jaar na Milán zijn ‘El Delfín de música de cifra para tañer vihuela’ publiceerde waaruit blijkt dat hij een grootmeester in de variatiekunst was. Nog een belangrijke componist uit die periode, de derde op het programma van vanavond, is Alonso Mudarra (ca.1510- 1580). Ook van hem verscheen een verzameling composities voor vihuela ‘Tres Libros de Música’, maar die bevat eveneens stukken voor viersnarige gitaar. Het is één van de eerste publi- caties voor dit instrument. Vihuela werd toen gespeeld door de aristocratie, het volk gaf de voorkeur aan de gitaar. Alle publicaties bevatten de genres die in deze periode zo geliefd zijn: fantasia (de naam spreekt voor zichzelf), diferen- cias (variaties op bestaande liederen - een voorbeeld is ‘Guár- dame las vacas’ dat door heel veel componisten gebruikt en gevarieerd werd), villancicos (poëtische liederen die een voort- zetting waren van de oude romances), ensaladas (waarin het tragische en komische afwisselen). De zeventiende eeuw wordt door geschiedschrijvers wel eens beschouwd als een muzikale (Spaanse) woestijn. In heel Euro- Titelblad van ‘Libro de Música de Vihuela de mano’ van Luys Milán, Valencia, 1536 pa bloeide de barok, alle grote instrumentale vormen (sona- Doménico Scarlatti en Padre Soler hielden de naam van Span- te, concerto, fuga, ouverture, suite) kregen hun eigen bouw- je hoog met hun expressieve en virtuoze composities voor kla- plan en in Italië werd de opera geboren. vecimbel. Spanje daarentegen bracht wel grote namen voort op het Op het eind van de achttiende eeuw verscheen dan de figuur gebied van literatuur en eigenaardig genoeg waren het niet van Fernando Sor (1778-1839) ten tonele, misschien wel de de componisten, maar wel de schrijvers die begonnen te zoe- belangrijkste gitarist van de geschiedenis. In het klooster van ken naar een afwisseling tussen zang en gesproken woord: Monserrat studeerde hij eerst viool, cello en orgel en pas later Lope de Vega is de auteur van ‘La Selva sin Amor’ waarvan de legde hij zich toe op gitaar en compositie. Sor was de eerste componist onbekend is. gitarist die een internationale loopbaan kende als uitvoerend Calderón de la Barca stond aan de wieg van de ‘zarzuela’, musicus, overal in Europa trad hij op en Parijs gaf hem de bij- toneelstukken in twee acten met gezongen gedeelten. Hij is naam “de Paganini van de gitaar”. Hij liet een omvangrijk de auteur van ‘El púrpura de la Rosa’, waarvoor Juan Hidalgo oeuvre na (met meer dan zestig opusnummers voor gitaar) de muziek schreef en wat kan beschouwd worden als de eer- dat de spiegel is van zijn vele omzwervingen, reizen en inter- ste Spaanse opera. Voor de rest gebeurt er weinig. Orgelmu- nationale contacten. ziek bleef belangrijk en stilaan begon de gitaar (de vijfsnari- Belangrijk is ook het feit dat hij trachtte de grote muzikale ge barokgitaar) de vihuela van de eerste plaats te verdrijven vormen (zoals de sonate, thema en variaties) die tot dan voor- en er vormde zich een grote gitaarschool.