Shqiptarët E Çamërisë Në Rrjedhat E Shpërnguljeve Të Dhunshme II, Prof
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Botues: Komuniteti Mysliman i Shqipërisë Zani i Naltë Revistë shkencore dhe kulturore VITI VII (XXI) 2019, NR. 28 (181) Merret me shkenca islame, sociologji, filozofi, psikologji, histori, gjuhësi, letërsi, moral dhe literaturë kombëtare www.zaninalte.al Tiranë, 2019 Zani i Naltë Zani i Naltë Revistë shkencore, organ i Komunitetit Mysliman të Shqipërisë Themeluar në tetor 1923, rifilluar në tetor 2012 VITI VII (XXI), korrik, gusht, shtator 2019 nr. 28 (181) Nën kujdesin e: H. Bujar Spahiu Drejtor: Dorian Demetja Bordi editorial: H. Skender Bruçaj, Kryetar i Bordit Drejtues, Fondacioni “H. Ali Korça” Prof. Dr. Ferdinand Gjana, rektor, Universiteti Bedër Prof. Asoc. Dr. Rahim Ombashi, dekan, Fakulteti i Shkencave Humane, Universiteti Bedër Prof. Asoc. Tidita Abdurrahmani, dekan, Fakulteti i Filologjisë dhe Edukimit Prof. Asoc. Dr. Fahrush Rexhepi, dekan, Fakulteti i Studimeve Islame, Prishtinë Doc. Dr. Fahredin Ebibi, Fakulteti i Shkencave Islame, Shkup Prof. Dr. Ayhan Tekines, Austri Prof. Dr. Hajri Shehu, Tiranë Prof. Dr. Njazi Kazazi, Universiteti “Luigj Gurakuqi”, Shkodër Prof. Dr. Qazim Qazimi, Kosovë Prof. Dr. Sadije Bushati, Universiteti “Luigj Gurakuqi”, Shkodër Doc. Dr. Naser Ramadani, Fakulteti i Shkencave Islame, Shkup Doc. Dr. Ramadan Çipuri, Universiteti i Tiranës Dr. Agron Tufa, Universiteti Bedër Dr. Ardian Muhaj, Instituti i Historisë, Qendra e Studimeve Albanologjike Dr. Atakan Derelioglu, Universiteti Bedër Dr. Brikena Smajli, Universiteti Europian i Tiranës Dr. Erlis Çela, Universiteti Bedër Dr. Hasan Bello, QSA, Instituti i Historisë Dr. Ilirjana Kaceli Dr. Matilda Likaj, Universiteti “Aleksandër Moisiu”, Durrës Dr. Xhemal Seferti, Universiteti Bedër PhD. Cand. Ali Zaimi, drejtor, Medreseja e Tiranës MS/MA Fatos Kopliku, Washington, DC, SHBA MA. Ramadan Shkodra - Bashkësia Islame e Kosovës, Prishtinë MA. Sabri Bajgora, Kryeimam - Bashkësia Islame e Kosovës, Prishtinë Xhemal Balla, Tiranë Kryeredaktor: Dr. Genti Kruja Redaktor: Andrin Rasha Haxhi Lika Në anglisht: Dr. Enriketa Sogutlu Fushat: Shkencat Islame / Tefsir / Hadith / Fikh / Sociologji / Filozofi / Gjuhësi / Letërsi / Psikologji / Histori / Kulturë / Art, etj. Realizimi grafik: Hysen Vogli Fotoja në kopertinë: Xhamia në kalanë e Borshit Adresa: Komuniteti Mysliman i Shqipërisë Rr. “George W. Bush”, Nr. 50, Tiranë - Shqipëri e-mail: [email protected] www.zaninalte.al 2 Zani i Naltë Përmbajtja Përmbajtja “Zani i Naltë” nr. 28 Shkenca Islame 1. Roli strategjik i Kartës së Medines, Prof. Dr. Muhamed Mustafi, Fakulteti i Shkencave Islame, Shkup .......5 2. Organizimi i xhematit sipas shembullit të Sulejmanit (a.s.), Prim. dr. med. sc. Ali F. Iljazi, Kosovë .................................................13 Studime 3. Ibn ʿArabīu rreth mekamit të mirënjohjes, Prof. Asoc. Dr. Atif Khalil, Departamenti i Studimeve Fetare, Universiteti Lethbridge, Kanada ..........................................................21 Histori 4. Shqiptarët e Çamërisë në rrjedhat e shpërnguljeve të dhunshme II, Prof. Dr. Selman Sheme, Universiteti i Tiranës, Departamenti i Gjeografisë ..................................................................39 Përkthim 5. Mus’hafët mbi majat e heshtave, Turki Ahmed ........................................................................................55 3 Zani i Naltë Personalitet 6. Prof. Dr. Vehbi Hoti, një jetë të tërë në shërbim të arsimit kombëtar, nga Prof. Dr. Njazi Kazazi ..................................................................60 Retrospektivë 7. Ç’asht Kur-ani? ...................................................................................65 8. Abstracts in English .........................................................................77 9. Rregullat e shkrimit ..........................................................................81 4 Shkenca Islame Roli strategjik i Kartës së Medinës Prof. Dr. Muhamed Mustafi Fakulteti i Shkencave Islame, Shkup Abstrakt Rëndësia e vendimeve të mëdha varet nga roli strategjik i vendimit marrjen e tyre, dhe çdo vendim i tillë do të vlerësohet pozitivisht apo negativisht nga rezultatet, që do të vijojnë në jetësimin e tyre. Karta e Medinës ishte një hap strategjik i Pejgamberit a.s. për të formuar dhe vënë në funksion një qytet – shtet, që duhej të mëkëmbej nga zeroja. Rezultati strategjik ishte maksimalisht pozitiv, sepse i vuri themelet e një shoqërie të re, që kishte frymëzim të ri në organizimin e jetës dhe që synonte botën. Suksesi varej nga jetësimi i Kartës së Medinës dhe nga angazhimi serioz i myslimanëve për të ecur përpara brenda një shoqërie të organizuar dhe të disiplinuar. Roli strategjik i kësaj karte siguroi pikënisjen e një lëvizjeje të re, e cila do të përhapej në botë ashtu siç përhapet rëra e shkretëtirës nëpërmes ajrit, por me inspirim Hyjnor. Fjalët kyçe: Karta e Medinës, strategjia, pikësynimi, ndikimi. Hyrje humë historianë e shquar myslimanë të shekullit 20, konsiderojnë Magna Karta e Medinës (Mithak-ul-Medina) SKartën angleze si ishte kushtetuta e parë e shkruar kushtetutë të parë të shkruar; nga njerëzimi. Karta e Medinës i megjithatë, sipas hulumtimit të Dr. paraprin kushtetutës amerikane të Muhammad Hamidullahit, një nga vitit 1787 dhe Magna Kartës angleze hulumtuesit dhe dijetarët më të të vitit 1215. 5 Shkenca Islame Formulimi i Kartës të Botës” të Hamidullahut, botuar në Shqyrtimin Islamik më 1941. Pas marrjes së rolit qendror Hamidullahu e ndan dokumentin në Medine, Pejgamberi a.s. njohu në dy pjesë: (1) Rregullat që prekin disa nevoja të ngutshme, të cilat Muhaxhirët dhe Ensarët, që kthehen përfshinin: në fillim të vitit të parë pas hixhretit, Përcaktimi i të drejtave dhe dhe (2) kodi për hebrenjtë pas përgjegjësive të popullatës lokale si Betejës së Bedrit. Sipas tij, kjo ishte dhe emigrantëve nga Meka. një kushtetutë parë, që është shpallur Marrëveshja me popullsinë në qytet-shtetin e Medinës. Ajo jomyslimane të Medinës, veçanërisht përfshinte obligimet dhe detyrimet hebrenjtë, për të siguruar paqe dhe e sunduesit dhe të sunduarit, si dhe harmoni. kërkesat e tjera të menjëhershme Organizimi i një strategjie dhe (duke përfshirë një lloj sigurimi plani për të mbrojtur qytetin nga shoqëror për nevojtarët). E drejta pushtimet. për të kerkuar drejtësinë kalon nga Shfrytëzimi i burimeve të jetesës individi në bashkësi (d.m.th. bartet në dobi të emigrantëve. nga sistemi autokratik në autoritet Nevoja e fortë për të krijuar qendror kolektiv këshilldhënës një qeveri të centralizuar në - Shura). Megjithatë, fjala Medine, për t’i dhënë fund anarkisë përfundimtare ishte e Pejgamberit mbizotëruese, arriti kulmin në a.s.1 hartimin e Kartës së Medinës. Teksti Sipas Denny-t, Ummeti i i statutit është ruajtur në tërësi nga Kushtetutës përbëhet nga besimtarë dijetarët Ibn Is’hak dhe Ebu Ubejd; e myslimanë, dhe mjaft hebrenj (edhe është e ndarë në dy pjesë, pjesa e parë pse ato mund të përbëjnë një ummet merret me rregullat për emigrantët të veçantë “së bashku”). Kushtetuta myslimanë (Muhaxhirinët) dhe ishte një dokument politik-ushtarak vendasit myslimanë (Ensarët), kurse i marrëveshjes së projektuar për të pjesa e dytë merret me të drejtat dhe bërë Jethribin dhe popujt e tjerë më përgjegjësitë e hebrenjve të Medinës. të sigurt. Çifutët mund të jenë pjesë Ky statut përmban 47 klauzola, e saj si një lloj grupi i veçantë, një të cilat kanë hedhur themelet e “nën-ummet” me dinin e vet (që një shteti sovran të përbërë nga gjithashtu mund të thotë “ligj”). myslimanë, hebrenj e paganë, që kanë të drejta dhe përgjegjësi të 1. Hamidullah, Muhammad. The First barabarta në një shtet të përbashkët. Written Constitution in the World: An Important Ky është një version i zgjeruar Document of the Time of the Holy Prophet. 3d rev. ed. Lahore, Pakistan: Sh. Muhammad i “Kushtetutës së Parë të Shkruar Ashraf, 1394/1975. 6 Shkenca Islame Jethribi duhej të ishte “i shenjtë të qytetërimit njerëzor”, u themelua për njerëzit e këtij dokumenti”, i “më shumë se 1300 vjet përpara cili, shton një faktor lokaliteti ose Deklaratës Universale të të Drejtave territorialiteti. Feja ishte me rëndësi të Njeriut (1948)” (Khan 1) më të madhe. Umeti konsiderohej Duke pasur parasysh nivelin e një fis, apo diçka që tejkalonte paprecedent të të drejtave, lirive dhe nocionin e fisit e që kishte Zotin e mbrojtjeve që Pejgamberi a.s. ishte i Madhëruar dhe Muhamedin a.s. si gatshëm të ofronte, duke u integruar arbitra dhe autoritete përfundimtare. në ummetin islam, ishte veçanërisht Asgjë në dokumentin, lidhur me tërheqës për arabët paganë, disa ummetin nuk është në kundërshtim hebrenj dhe një numër i rëndësishëm me atë që thotë Kur’ani dhe të dy i të krishterëve. Pluralist në natyrë, burimet reciprokisht konfirmojnë Konsensusi i Medinës ishte një dhe plotësojnë njëri-tjetrin.2 thirrje për bashkëjetesë paqësore. Ai Në ummetin e sapoformuar të siguroi të drejta për jo-myslimanët Muhammedit, besnikëria nuk ishte dhe inkurajoi pjesëmarrjen e tyre në më për fisin apo farefisin. Besnikëria komunitetin më të gjerë mysliman.3 ishte në ligj. Të gjithë besimtarët ishin vëllezër të njëri-tjetrit. Me Koncepti i Kartës anë të vënies së teorisë në praktikë, Pejgamberi formoi vëllazërimin në Kushtetuta e parë me shkrim e mes emigrantëve [Muhaxhirëve], Medinës (e njohur edhe si Karta e myslimanëve që ndoqën Profetin në Medinës) është hartuar dhe shpallur hixhretin e tij nga Meka në Medinë nga Profeti Muhamed (Paqja qoftë dhe vendasëve [Ensarëve], duke i mbi të) në vitin 622 A. D. për trajtuar në mënyrë të barabartë të popullin e Medinës, i cili përfshinte pasurit me të varfërit, të bardhët me jo vetëm emigrantët