Begroting 2020-2023

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave ...... 1 Inleiding ...... 2 Programma 1 Dienstverlening ...... 6 Programma 2 Ruimtelijke ontwikkeling ...... 8 Programma 3 Sociaal domein ...... 13 Programma 4 Maatschappelijke participatie: sport, welzijn en onderwijs ...... 17 Programma 5 Leefomgeving ...... 20 Programma 6 Bestuur en organisatie ...... 23 Programma 40 Mutaties in reserves ...... 28 Financiële positie en meerjarenplan ...... 29 Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing ...... 37 Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen ...... 45 Paragraaf Grondbeleid ...... 46 Paragraaf Verbonden partijen ...... 47 Paragraaf Financiering ...... 56 Paragraaf Lokale heffingen ...... 59 Paragraaf Bedrijfsvoering ...... 65 Paragraaf Kengetallen ...... 66 Bijlage - Begrotingsrichtlijnen 2020 ...... 68 Bijlage – Detaillering van programmacijfers naar de producten ...... 70 Bijlage - Going concern taken ...... 84 Bijlage - Afkortingenlijst ...... 95

1 Begroting 2020-2023

Inleiding

Aanbieding begroting door college aan de gemeenteraad Dit is de tweede programmabegroting van het nieuwe college dat na de verkiezingen van maart 2018 tot stand kwam. De beleidsdoelen 2020 stoelen op de verlangens die staan in het vastgestelde coalitieakkoord en het daarop gebaseerde collegeprogramma “Voor elkaar”, dat de raad in september 2018 besprak en waarvoor breed draagvlak bleek. Wij citeren uit het collegeprogramma nog even waar het college voor gaat: “Het gemeentebestuur staat voor belangrijke uitdagingen waaraan het college vanuit het dagelijks bestuur leiding geeft. Zonder andere onderwerpen tekort willen doen, stippen wij de volgende onderwerpen als zeer relevant aan voor de toekomst van Wormerland: • Behoud en verdere ontwikkeling van de bestuurskracht. Kracht die van belang is voor een blijvende zelfstandigheid van financieel gezond Wormerland, dat puike diensten verleent. • De duurzaamheidsopgaven die erop gericht zijn de leefbaarheid van onze plek op aarde (bodem, lucht, water en de ruimten waar wij werken, wonen en recreëren) voor de volgende generaties te behouden. • Goede en betaalbare op elkaar afgestemde (maatwerk)voorzieningen in het sociaal domein. Werk, inkomen, gezondheid, maatschappelijke ondersteuning, onderwijs vragen om goede, slimme en betaalbare op de situatie afgestemde oplossingen. • De opgave om voldoende woningen te bouwen die passen bij de behoefte van onze woningzoekenden. • De invoering van de omgevingswet, waarin veel wetten ineen worden geschoven die grote impact hebben op het leven van mensen, bedrijven, instellingen en de natuur. Concrete belangrijke onderwerpen daarbij zijn o.a. de omvorming en ontwikkeling van ruimtelijke functies in bepaalde gebieden, zoals de Zaandriehoek, de woningbouwopgave, het behoud van natuur w.o. de veengebieden, de ontwikkeling van economie, recreatie en toerisme en niet in de laatste plaats de uitwerking van het klimaatakkoord. • Het behoud en verdere ontwikkeling van een aantrekkelijk en duurzaam woon- en leefklimaat waarin het cultureel erfgoed zichtbaar haar plaats heeft.” In de plan- en programmaontwikkeling van de lopende bestuursperiode (2018-2022) wordt de begroting steeds concreter op het punt van de nieuwe voornemens. Een voornemen kan nu eenmaal pas een concreet doorrekenbaar plan worden als het voldoende is afgestemd met bijvoorbeeld de raad, de doelgroepen en de ketenpartners. De concrete voornemens en doeleinden voor 2020 leest u in de betreffende programma’s hierna. Die voornemens en doeleinden staan in dienst van de inwoners, bedrijven en instellingen van Wormerland. Ook staan ze in het teken van het behoud van bestuurskracht en zelfstandige zeggenschap over de voorzieningen in Wormerland. Wij presenteren u voor 2020 een sluitende begroting. Maar niet zonder aanhoudende zorgen over de toenemende uitgaven door nieuwe taken en door ontwikkelingen binnen het sociaal domein, in het bijzonder in de jeugdhulp. Net als de meeste gemeenten in Nederland kampt Wormerland met een moeilijk beheersbare toename van kosten in die sfeer. Samen met andere gemeenten en de VNG blijven wij het rijk oproepen om de gemeenten voor hun toenemende taken voldoende middelen te verschaffen. Wij vragen de raad met de behandeling en vaststelling van deze begroting de financiële ruimte om de geschetste voornemens, ontwikkelingen en plannen voortvarend ter hand te nemen.

2 Begroting 2020-2023

Wormer, oktober 2019 Het college van Wormerland, de secretaris, de burgemeester,

R. Kool P.C. Tange

3 Begroting 2020-2023

Financieel resultaat Hieronder vind u de relatie tussen de eerder vastgestelde Kadernota 2020 en de uitkomst na het samenstellen van de nieuwe meerjarenbegroting 2020-2023. 2020 2021 2022 2023 Saldi Kadernota 2020 -878.656 -927.224 -904.572 -785.567 Hierna bekend geworden mutaties: Effecten Meicirculaire 2019 673.036 521.146 123.379 -52.863 Begrotingssaldi na verwerking Meicirculaire -205.620 -406.078 -781.193 -838.430 (conform memo Meicirculaire) Compensatie Jeugdhulp in Meicirculaire mag als 240.740 240.740 structureel beschouwd worden d.m.v. stelpost Aanvulling VJB'19 v.w.b. rijksvergoeding 3D- 265.200 budgetten (2023 in nu nieuw jaar) Lager onderhoud Zaanbrug, doordat de nieuwe brug 47.900 47.900 2 jaar later gereed is t.o.v. vorige begroting Hoger dividend BNG en Alliander 59.900 59.900 59.900 59.900 Lagere rentelasten voor toekomstige leningen (door lagere rente en in 2022 door Zaanbrug later te 32.000 67.900 237.900 65.800 betalen) Bijdrage VRZW 2020 incidenteel verlaagd in 24.900 begroting 2020 VRZW (t.o.v. KN'20) Overige mutaties (kap.lasten actualiseren en andere 48.850 43.649 53.929 78.774 kleinere en niet te beïnvloeden mutaties) Subtotaal, reeds verwerkt in de begroting -39.970 -186.729 -140.824 -128.016 Aanvullende wensen, als aparte beslispunten te

besluiten: Verhoging taalniveau statushouders (hiervoor een bedrag in Meicirculaire ontvangen voor 2019 en -18.619 2020, dit is algemeen geld, daarom politieke keuze) Het aanvullend krediet voor Zaanbrug ad €550.000 niet afschrijven ten laste van begrotingssaldo, maar ten laste van Reserve Zaanbrug. Hiervoor €550.000 22.000 vanuit Alg. Reserve overhevelen naar reserve Zaanbrug (eenduidig en advies CC) Mogelijke dekkingsmiddelen voor 2020 Incidenteel dekken uit Algemene Reserve van

incidentele lasten: Onderzoek woningmarkt (KN '20) 6.000 Bijdrage OVER-gemeenten, incidenteel extra tbv informatiemanager en business controller Sociaal 99.200 Domein (KN '20) Totaal 46.611 -186.729 -140.824 -106.016

Leeswijzer Indeling In deze begroting vindt u de inmiddels vertrouwde 6 programma's en de (verplichte) paragrafen. Daarnaast zijn in het hoofdstuk Financiële positie een aantal financiële overzichten opgenomen, zoals de Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) dit verplicht stelt. In de bijlagen staan de begrotingsrichtlijnen zoals vastgesteld bij de Kadernota 2020. Per programma leest u waar het bestuur voor staat en waar in deze bestuursperiode naar toe gewerkt wordt. De doelen per programma zijn in een “doelenboom” uitgezet: Elk programma bestaat uit een of meerdere kerndoelen. Dit zijn doelen voor 4 jaar, de gehele bestuursperiode, en omschrijven wat het bestuur wil bereiken. Per kerndoel zijn 1 of meerdere operationele doelen benoemd met activiteiten die we gaan uitvoeren om deze doelen te halen. Deze ‘doelenboom’ is bij ieder programma eerst schematisch weergegeven en vervolgens tekstueel beschreven.

4 Begroting 2020-2023

Going concern De acties in deze begroting zijn maar een klein deel van het werk wat wordt uitgevoerd door de gemeente. Ongeveer 90% van het werk bestaat uit going concern werkzaamheden. In de bijlage vindt u een uitgebreide lijst van deze werkzaamheden. Deze lijst is niet uitputtend. Kengetallen De kengetallen opgenomen in deze begroting zijn conform de voorgeschreven kengetallen vanuit de BBV. Aanvullende kengetallen die bijdragen aan het sturen en effecten meten binnen de diverse programma’s zijn nog in ontwikkeling. Verschillenanalyses Per programma vindt u een financieel beeld van het totaal van de programma's. In de bijlage vindt u een specificatie naar product en een verschillenanalyse. Dit betreft verschillen per product van bedragen groter dan € 20.000. Hier worden zowel de lasten als de baten van de begroting 2020 vergeleken met de geactualiseerde begroting 2019. Dit betreft de begroting na wijzigingen vanuit het Voorjaarsbericht 2019. De grens is vanaf dit jaar verhoogd naar €20.000 in verband met een in de loop van de tijd steeds (in geld) groter wordende begroting, waarbij het de bedoeling is om alleen de significante, productinhoudelijke verschillen te verklaren. Ook willen we een leesbaar stuk opleveren.

Doorbelasting van de werkorganisatie naar de betreffende producten In de verschillenanalyse van de programmacijfers wordt een aantal keer verwezen naar deze leeswijzer voor wat betreft de verschillenverklaring in het aantal uren. De kosten die we betalen aan OVER-gemeenten worden naar de diverse producten doorberekend aan de hand van de voorgecalculeerde uren die aan de diverse producten worden besteed. Hierbij wordt sinds 2017 (BBV) onderscheid gemaakt tussen de primaire uren en de overheaduren. Ten opzichte van 2019 zijn er in sommige gevallen wat uren verschoven tussen producten. Hierover wordt in de verschillenanalyse niet uitgebreid toegelicht. Het uurtarief van de uren in het primaire proces is iets hoger dan voor 2019, wat voor producten waar veel ambtelijke uren aan worden toegerekend, toch tot een verschil van meer dan €20.000 kan leiden. Om het stuk leesbaar te houden wordt dit in het geval van slechts verschuivingen niet per product apart toegelicht, maar wordt er verwezen naar deze toelichting.

5 Begroting 2020-2023

Programma 1 Dienstverlening

In dit programma worden de doelen, acties en uitgaven en inkomsten geraamd die de gemeente Wormerland ontplooit op de terreinen van de burgerlijke stand, de Basisregistratie Personen (BRP), de Kieswet, vergunningverlening en overige directe en digitale dienstverlening aan onze inwoners, ondernemers en overige (maatschappelijk) partners.

Wat willen we bereiken? Als zelfstandige gemeente staan wij dicht bij onze inwoners en ondernemers en zij staan centraal in onze dienstverlening. Vanuit deze visie is dienstverlening voor ons meer dan het loket van Burgerzaken waar burgers een paspoort kunnen aanvragen. Als gemeente willen wij ook onze gasten en klanten optimaal te woord staan, service verlenen en informatie bieden van hoge kwaliteit en op een goede manier. Verder hoort het bij onze dienstverlening dat de gemeenteloketten toegankelijk zijn en dat we meedenken en proactief handelen. Deze servicenormen gelden voor alle afdelingen, en dus niet alleen bij de aanvraag van vergunningen, bij verkiezingen of voor onze telefonische bereikbaarheid.

Kern doel Operationeel doel Actie 2020

Inwoners en Onze informatievoorziening • Kwaliteit informatievoorziening ondernemers verbeteren verbeteren krijgen de • Kwaliteitshandvest en juiste servicenormen actualiseren informatie en antwoord op hun vraag

Onze bereikbaarheid • Evalueren actieplan Verbeteren

verbeteren telefonisch bereikbaarheid

Wij zijn • toegankelijk Ontvangst in het Klantgeleidingssysteem en bereikbaar gemeentehuis verbeteren optimaliseren voor onze • Actieplan opstellen aan de hand inwoners en van het waarstaatjegemeente.nl- ondernemers on derzoek

Transparantere visie op onze • Dienstverleningsvisie uitwerken dienstverlening

Onze doelen en wat we hiervoor in 2020 gaan doen

1. Inwoners en ondernemers krijgen de juiste informatie en antwoord op hun vraag Elke vraag die – ongeacht het onderwerp en ongeacht via welk kanaal – bij ons binnenkomt, beantwoorden wij volgens onze servicenormen. We denken mee en zoeken mee naar mogelijkheden en oplossingen. Als gemeente blijven we werken aan een kwalitatief goede informatievoorziening die aansluit bij de actuele en toekomstige behoeftes van gebruikers en aan een doelmatige uitvoering van onze wettelijke taken. En als de situatie daarom vraagt, bieden we waar mogelijk maatwerk. 1.1 Onze informatievoorziening verbeteren We verbeteren onze informatievoorziening om beter aan te sluiten op de vragen van onze inwoners, ondernemers en organisaties. Onze informatievoorziening is actueel, begrijpelijk en transparant. Onze inwoners beoordelen onze directe en digitale dienstverlening met een score boven het landelijk gemiddelde. Onze prestaties meten we periodiek door in oneven jaren deel te nemen aan het

6 Begroting 2020-2023

Waarstaatjegemeente.nl-onderzoek. We maken andere keuzes en gaan dat met dezelfde middelen realiseren. 1.1.1 Kwaliteit informatievoorziening verbeteren Aan de Waarstaatjegemeente.nl-onderzoeken zijn in de laatste twee edities aanvullende vragen toegevoegd over hoe inwoners onze informatievoorziening ervaren, zowel op de website als tijdens persoonlijk contact. De uitkomsten van deze onderzoeken leiden tot verbeterpunten die wij in 2020 implementeren in onze externe communicatie. 1.1.2 Kwaliteitshandvest en servicenormen actualiseren Wij actualiseren jaarlijks het kwaliteitshandvest en onze servicenormen, zodat alle inwoners, ondernemers en organisaties weten wat zij van ons mogen verwachten.

2. Wij zijn toegankelijk en bereikbaar voor onze inwoners en ondernemers De lijnen tussen de inwoners, ondernemers en de gemeente zijn kort en de persoonlijke contacten zijn warm. We verwijzen in eerste instantie naar onze digitale kanalen: de website, digitale formulieren en sociale media. Daarnaast blijven wij ook toegankelijk via andere kanalen: telefonisch of door het maken van een afspraak. Zo nodig leveren we maatwerk. 2.1 Onze bereikbaarheid verbeteren We verbeteren onze bereikbaarheid aan de hand van de behoefte van onze inwoners en de gevestigde bedrijven en organisaties. Onze prioriteit ligt bij het optimaliseren van de digitale dienstverlening. 2.1.1 Evalueren actieplan Verbeteren telefonisch bereikbaarheid In 2020 evalueren we de resultaten van het actieplan Verbeteren telefonische bereikbaarheid. Op basis hiervan worden vervolgacties bepaald. 2.2 Ontvangst in het gemeentehuis verbeteren We verbeteren de ontvangst in het gemeentehuis. Ons streven is dat onze gasten en klanten onze directe dienstverlening beoordelen met een score boven het landelijk gemiddelde. 2.2.1 Klantgeleidingssysteem optimaliseren We gaan het klantgeleidingssysteem vernieuwen. Deze is namelijk verouderd. Op basis van de verkregen inzichten zal een en ander in 2020 worden geïmplementeerd. 2.2.2 Actieplan opstellen aan de hand van het waarstaatjegemeente.nl-onderzoek Uitkomsten van het onderzoek gebruiken we voor het opstellen van de dienstverleningsvisie. 2.3 Transparantere visie op onze dienstverlening Raad, college en organisatie hebben een gezamenlijk gedragen visie op dienstverlening. Het is duidelijk waar wij als gemeente voor staan en we dragen dat ook uit. 2.3.1 Dienstverleningsvisie uitwerken De vastgestelde dienstverleningsvisie wordt uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma. Hiervoor wordt in 2020 een aparte voorziening aangevraagd.

Wat gaat het kosten? Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Totaal Lasten: 1.544 1.593 1.503 1.536 1.538 1.538 Totaal Baten: 688 870 674 480 465 456 Totaal 01 Dienstverlening 856 723 830 1.056 1.073 1.082 (bedragen x € 1.000)

7 Begroting 2020-2023

Programma 2 Ruimtelijke ontwikkeling

In dit programma worden de doelen en acties en uitgaven en inkomsten geraamd van de activiteiten die de gemeente Wormerland ontplooit op de terreinen van wonen en volkshuisvesting en gebiedsontwikkeling. Daarnaast valt binnen dit programma ook de vaststelling van bestemmingsplannen, monumentenzorg en verkeersbeleid.

Wat willen we bereiken? Goed wonen, werken en recreëren en het open cultuurlandschap zo veel mogelijk behouden voor het nageslacht: daar blijven wij ons voor inzetten. Wij blijven werken aan een groene woon- en leefomgeving met voldoende en passende woningen voor huidige en toekomstige generaties. Ook bevorderen we de doorstroming binnen deze woningen. Verduurzaming en energieneutraliteit binnen onze gemeente vinden wij van groot belang. Onze ambitie is om in 2030 energieneutraal te zijn en de klimaatdoelstellingen behaald te hebben. Wij koppelen dit aan de uitspraken en doelstellingen van de Klimaatwet en de daaropvolgende klimaatakkoorden. Als gemeente staan wij dicht bij onze inwoners, ondernemers, organisaties en verenigingen. Gezamenlijk hebben wij de verantwoordelijkheid om draagvlak te creëren bij initiatieven die een duidelijke maatschappelijke meerwaarde hebben. We onderzoeken de mogelijkheden om deze te overwinnen. Ook wordt het makkelijker om ruimtelijke projecten te starten en is er meer flexibiliteit en ruimte voor gewenste initiatieven. We kunnen beter rekening houden met lokale maatschappelijke opgaven en het bestuur krijgt meer armslag om snellere en betere resultaten te behalen. We verwelkomen economische initiatieven met een gunstig vestigings- en ondernemingsklimaat. Deze initiatieven hebben de meeste kans als ze duurzaam zijn, onze plaatselijke economie en werkgelegenheid bevorderen en/of op een andere manier aantoonbaar goed zijn voor de lokale samenleving.

Kern doel Operationeel doel Actie 2020

Woningvoorraad vergroten en • Onderzoek doen naar potentiële creatiever omgaan met woningbouwlocaties Wij hebben een woonvormen • Woningen bouwen passend • Onderzoek doen naar de woningaanbod woningmarkt en de toekomstige voor onze woningbehoefte inwoners Aanbod van huurwoningen • prestatieafspraken maken met uitbreiden woningcorporaties

Woon-, werken • Visie voor de omgeving opstellen recreatiegebied aantrekkelijker maken Wij bieden ruimte aan Mogelijkheden voor recreatie • De gemeente beter vindbaar en ontwikkeling en toerisme versterken makkelijk bereikbaar maken voor en toeristen en bezoekers waarborgen de kwaliteit Mogelijkheden voor • van het Werkgelegenheid bevorderen werkgelegenheid versterken gebied

Meer ruimte creëren voor • Oplossingsgericht samenwerken initiatieven met belanghebbenden

8 Begroting 2020-2023

Energie opwekken met • Ontwikkelingen veenweidegebied

hernieuwbare bronnen onderzoeken in relatie tot CO 2-

reductie • Energietransitie vormgeven

Wij zijn een Circulaire economische • Intentieverklaring circulair duurzame ontwikkelingen bevorderen opdrachtgeverschap en circulair samenleving inkopen • Ondernemers informeren

Verduurzaming bestaande • Stimuleren van verduurzaming van bouw de bestaande bouw

Infrastructuur verbeteren • Belangen behartigen van de Onze gemeente is gemeente bij Corridorstudie goed • Actief lid van de Vervoerregio bereikbaar Amsterdam

Onze doelen en wat we hiervoor in 2020 gaan doen

1. Wij hebben een passend woningaanbod voor onze inwoners Wij werken aan een woningaanbod dat aansluit op de (toekomstige) woningbehoefte van onze inwoners en op de woonopgaven in deze gemeente. Daarbij is ons doel dat we de kwaliteit en de duurzaamheid van de woningvoorraad verhogen, met behoud van het groene karakter en de identiteit van onze gemeente. 1.1 Woningvoorraad vergroten en creatiever omgaan met woonvormen Woningbouw heeft bij ons een zeer hoge prioriteit, omdat we de mogelijkheden voor doorstroming binnen onze gemeente willen vergroten. De gemeente wil gedifferentieerd, creatief en duurzaam bouwen voor jong en oud. Daarbij staat voorop dat de kwaliteit van de omgeving behouden blijft. Daarnaast gaan wij creatief om met de beperkte ruimte die onze gemeente heeft en staan we open voor andere woonvormen zoals wonen in de tweede lijn en tiny houses . 1.1.1 Onderzoek doen naar potentiële woningbouwlocaties We gaan onderzoek doen naar potentiële binnenstedelijke woningbouwlocaties. Daarbij nemen we ook de mogelijkheden mee voor andere woonvormen zoals boerenschuren en kantoorgebouwen. In 2020 gaan we verder met het uitvoeren van een woningbouwlocatieonderzoek, samen met het opstellen van de Omgevingsvisie Wormerland. Vooruitlopend op dit woningbouwlocatieonderzoek denken wij actief mee met verschillende initiatiefnemers die bijvoorbeeld tijdelijk tiny houses willen plaatsen. 1.1.2 Woningen bouwen In onder andere de Zaandriehoek en Plaszoom West worden woningen gebouwd. Voor de Zaandriehoek zijn we met de eigenaren op zoek gegaan naar een stedenbouwkundig bureau. Wanneer we het bureau gecontracteerd hebben, gaan we met de opdrachtgevers, opdrachtnemers en de belanghebbenden het stedenbouwkundig plan verder uitwerken. Plaszoom West wordt gefaseerd herontwikkeld door de woningbouwvereniging. In 2018 is een opdrachtnemer gecontracteerd voor de herontwikkeling van de Watermuntstraat. In 2019 zal gestart worden met de sloop en herbouw van deze locatie. Eind 2019 start de procedure voor herontwikkeling van de Gele Lisstraat en deze loopt door in 2020. In 2020 wordt er ook door Wormerwonen gebouwd in de Watermuntstraat en zullen de woningen van de projecten Neck Zuid en Wormervelden worden opgeleverd

9 Begroting 2020-2023

1.1.3 Onderzoek doen naar de woningmarkt en de toekomstige woningbehoefte De woonvisie is in 2017 vastgesteld. Het woningmarktonderzoek wat hieraan ten grondslag ligt is eind 2016 tot stand gekomen. Het woonbeleid van de gemeente gaat onderdeel uitmaken van de omgevingsvisie die deze collegeperiode tot stand komt. Om te kunnen verifiëren of een actualisatie van de woonvisie nodig is voor het opstellen van de omgevingsvisie, is onderzoek (actualisatie) naar de woningmarkt en de toekomstige woningbehoefte vereist. We verwachten hier een eenmalig bedrag van € 6.000 voor nodig te hebben. 1.2 Aanbod van huurwoningen uitbreiden Om de doorstroming binnen onze gemeente te bevorderen, is het belangrijk dat er een aanbod is van duurzame huurwoningen, dat past bij de behoefte van onze inwoners. 1.2.1 Prestatieafspraken maken met woningcorporaties Wij gaan met de woningcorporaties in gesprek om afspraken te maken over onder andere de betaalbaarheid, de beschikbaarheid, de verduurzaming en de uitbreiding van de sociale huurvoorraad.

2. Wij bieden ruimte aan ontwikkeling en waarborgen de kwaliteit van het gebied We blijven onze omgeving doelmatig ontwikkelen, beheren en gebruiken. Daarbij staat de behoefte van onze inwoners en ondernemers voorop en geven we ruimte aan initiatieven. 2.1 Woon-, werken recreatiegebied aantrekkelijker maken Wij willen een aantrekkelijke gemeente blijven om in te wonen, zich te vestigen en te recreëren. Daarvoor willen wij de kwaliteit en (groene) identiteit van onze gemeente behouden en versterken. Momenteel stelt de Provincie Noord Holland omgevingsverordeningen op. Deze verordeningen bieden voor ons een kader voor onze toekomstige plannen en visies. 2.1.1 Visie voor de omgeving opstellen Om die identiteit te behouden, gaan we samen met onze inwoners en ondernemers en overige belanghebbenden een nieuwe visie opstellen. Hierin besteden wij onder andere aandacht aan wonen, werken, recreëren en het behouden van een open en groen cultuurlandschap. Ook het opleveren van de Erfgoednota hoort hierbij. 2.2 Mogelijkheden voor recreatie en toerisme versterken Samen met de Metropoolregio Amsterdam vergroten we de toeristische regio. Wij willen onze gemeente toegankelijker maken voor toeristen en bezoekers. 2.2.1 De gemeente beter vindbaar en makkelijk bereikbaar maken voor toeristen en bezoekers Om een aantrekkelijk en toegankelijk toeristisch gebied in de regio te zijn, werken wij eraan onze gemeente beter vindbaar en bereikbaar te maken. 2.3 Mogelijkheden voor werkgelegenheid versterken Wij willen de werkgelegenheid in onze gemeente stimuleren. 2.3.1 Werkgelegenheid bevorderen Behalve dat we meer bezoekers willen trekken, willen we ook een aantrekkelijke vestigingsgemeente blijven. Daarvoor gaan wij werken aan de economische ontwikkelingen van onze gemeente om de werkgelegenheid te stimuleren. Daarbij maken we gebruik van de kansen die de Metropoolregio ons biedt, en verstevigen wij onze band met de bedrijvenvereniging. 2.4 Meer ruimte creëren voor initiatieven We staan open voor initiatieven die een bijdrage leveren aan de kwaliteit van onze gemeente en treden daarbij faciliterend op. 2.4.1 Oplossingsgericht samenwerken met belanghebbenden Als faciliterende gemeente stellen wij ons open voor initiatieven door oplossingsgericht mee te denken. Daarbij bespreken we de mogelijkheden met initiatiefnemers en belanghebbenden.

10 Begroting 2020-2023

3. Wij zijn een duurzame samenleving Bij de ontwikkeling van ons leefgebied kijken wij hoe we het leefklimaat en de luchtkwaliteit kunnen verbeteren. Daarbij staan betaalbare en schone energievoorzieningen voorop. 3.1 Energie opwekken met hernieuwbare bronnen Wij werken ernaartoe om als gemeente energieneutraal te worden. In 2030 willen we een CO 2- reductie realiseren van 49%. 3.1.1 Ontwikkelingen veenweidegebied onderzoeken in relatie tot CO2-reductie Bij de ontwikkelingen van het veenweidegebied is het noodzakelijk om te kijken hoe deze kunnen bijdragen aan de CO 2-reductieopgave die we onszelf hebben gesteld. Het in 2019 startende onderzoek wordt in 2020 gecontinueerd. Dit onderzoek wordt samen met de verschillende belanghebbenden gedaan. 3.1.2 Energietransitie vormgeven Binnen de bestaande regionale samenwerking vanuit de Metropoolregio werken we aan een Regionale Energiestrategie (RES) en zelf maken wij een Transitievisie Warmte. In 2019 zijn we gestart met het opstellen van een routekaart om dit doel te behalen. De uitkomsten hiervan vormen in 2020 de basis voor de manier waarop aan de doelen verder wordt gewerkt. ( zie ook : 3.3.1 Stimuleren van verduurzaming van de bestaande bouw ). In 2020 wordt er een investeringsagenda opgesteld die de energietransitie in Wormerland verder moet aanjagen. 3.2 Circulaire economische ontwikkelingen bevorderen Om een duurzame samenleving te worden, stimuleren wij ondernemers om zo veel mogelijk circulair in te kopen en te verkopen. Het gaat er hierbij onder andere om materialen te hergebruiken en energieneutraal te werken. 3.2.1 Intentieverklaring circulair opdrachtgeverschap en circulair inkopen Wij ondersteunen de regionale ambitie om uit te groeien tot een volledig duurzame regio. Vanuit de Metropool Amsterdam volgt in 2019 een uitvoeringsplan. Daarnaast onderzoeken wij ook ons eigen inkoopbeleid en passen dit hierop aan. Om te bepalen in hoeverre we aan de intentieovereenkomst kunnen voldoen wordt in 2019 onderzocht hoeveel gemeente Wormerland circulair inkoopt. De resultaten hiervan worden in 2020 meegenomen bij de uitwerking van het uitvoeringsplan. 3.2.2 Ondernemers informeren Wij informeren onze ondernemers actief over de mogelijkheden tot circulair opdrachtgeverschap en circulair inkopen. 3.3 Verduurzaming bestaande bouw In 2050 moeten in Nederland 7 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen van het aardgas af. Dat betekent voor de bestaande bouw beter isoleren en gebruikmaken van duurzame warmte en elektriciteit. 3.3.1 Stimuleren van verduurzaming van de bestaande bouw Wij gaan wijk voor wijk verduurzamen en stellen daarvoor een Transitievisie Warmte op. In de Transitievisie Warmte geven wij uiterlijk in 2021 aan welke wijk, wanneer aan de beurt is. In 2019 zijn we gestart met het opstellen van een routekaart om dit doel te behalen en dit loopt door naar 2020.Bij het opstellen van Transitievisie Warmte speelt participatie een belangrijke rol. Daarom werken wij samen met de inwoners en de verschillende stakeholders binnen onze gemeente.

4. Onze gemeente is goed bereikbaar Om een aantrekkelijke (vestigings)gemeente te blijven, behouden en versterken wij de bereikbaarheid (infrastructuur) van en naar onze gemeente en ook binnen onze gemeenten (zie ook programma 5 Leefomgeving ). 4.1 Infrastructuur verbeteren Wij zorgen ervoor dat de bestaande en nieuwe infrastructuur aansluit bij de behoefte van de gebruikers.

11 Begroting 2020-2023

4.1.1 Belangen behartigen van de gemeente bij Corridorstudie De Corridorstudie Amsterdam-Hoorn onderzoekt hoe de doorstroming tussen Hoorn en Amsterdam verbeterd kan worden. Wij participeren hierin actief, om een goede balans en aansluiting te creëren tussen onze eigen infrastructurele belangen en die vanuit de regio. Daarvoor hebben wij in 2018 en 2019 actief deelgenomen aan ambtelijke en bestuurlijke overleggen. We hebben daarom actief meegeschreven aan het bestuursakkoord en de inpassingsvisie. Vanaf 2019 nemen wij ook actief deel aan de planuitvoeringsfase van de Corridorstudie. Dit continueren wij in 2020. Ook stimuleren wij laadpalen voor elektrisch vervoer (zie ook programma 5 Leefomgeving ). We participeren daarbij binnen MRA-Elektrisch en MRA-bereikbaarheid. 4.1.2 Actief lid van de Vervoerregio Amsterdam Samen met de Vervoerregio Amsterdam onderzoeken we de mogelijkheden om de bereikbaarheid in de regio te verbeteren. Wij zijn onder andere actief betrokken bij de nieuwe concessie voor het openbaar vervoer in Zaanstreek-Waterland en we nemen deel aan de werkgroepen verkeer en fiets. Ook zijn we lid van de commissie Algemene Zaken en Werkwijze. We zetten in op verdere verbetering van de bereikbaarheid binnen onze regio, gericht op mobiliteit (en niet meer op modaliteit).

Wat gaat het kosten? Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Totaal Lasten: 965 1.087 1.049 1.025 883 824 Totaal Baten: 198 166 160 154 147 141 Totaal 02 Ruimtelijke 767 921 889 871 736 684 ontwikkeling (bedragen x € 1.000)

12 Begroting 2020-2023

Programma 3 Sociaal domein

In dit programma worden de doelen en acties en uitgaven en inkomsten geraamd van de activiteiten die de gemeente Wormerland ontplooit op de terreinen van de Jeugdwet, de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Participatiewet, samen de drie decentralisaties in het sociaal domein.

Wat willen we bereiken? In Wormerland staat niemand aan de kant. Het is voor ons belangrijk dat onze inwoners verbonden (kunnen) zijn met de samenleving en zich gesteund voelen bij het vervullen van zorgtaken. Wie zorg of hulp van de gemeente nodig heeft, krijgt zo snel mogelijk – en zo nodig op maat – een goed afgestemde oplossing. De menselijke maat staat hierbij voorop. Daarbij is het belangrijk dat de toegang tot voorzieningen laagdrempelig is en dat inwoners weten waar ze terechtkunnen. Bij hulp en ondersteuning spreken we zo veel mogelijk de zelfredzaamheid van de persoon zelf aan en die stimuleren en ondersteunen we. Inwoners creëren zo op eigen kracht en binnen hun eigen netwerk kansen en mogelijkheden om naar vermogen mee te doen in de samenleving. Daar waar hun eigen netwerk niet toereikend is, kan een inwoner een beroep doen op ondersteuning vanuit de gemeente. Voor de kwetsbaarste inwoners is er een vangnet beschikbaar, bijvoorbeeld op basis van de Wet op de jeugdzorg, de Wmo of de Participatiewet.

Kern doel Operationeel doel Actie 2020

Meer inzetten op preventie • Extra inzetten op vroegsignalering door uitbreiding Centrum Jong • Preventief gezondheidsbeleid uitvoeren • Structureel maken van Peuterplus • Doorontwikkelen integrale toegang • Actualisatie beleidsplannen Participatiewet en WMO

Ons aanbod effectiever maken • Intensiveren van monitoring en door te sturen op resultaat sturing van het Jeugdteam

Onze Waar nodig een passende • Nieuwe visie Beschermd Wonen en inwoners oplossing bieden met Maatschappelijke Opvang zijn maatwerk formuleren zelfredzaam

De transformatie vormgeven • Ontwikkelen van integraal beleid

De financiële middelen • Prestatieafspraken maken met beheersen subsidiepartners • Werken middels normbudgetten binnen de specialistische jeugdhulp, deze evalueren en eventuele voorbereidingen doen voor een nieuwe aanbesteding • Sturen op kostenbesparing en/of verbetering van zorg middels ontwikkelbudget

13 Begroting 2020-2023

Onze toegang Meer effectiviteit en efficiency • Startnotitie integrale aanpak tot hulp is door integrale aanpak implementeren laagdrempelig • Mogelijkheden onderzoeken voor de invoering van een inwonerspas

Onze doelen en wat we hiervoor in 2020 gaan doen

1. Onze inwoners zijn zelfredzaam We bieden inwoners die dit nodig hebben, met maatwerk zo effectief en zo snel mogelijk ondersteuning. Daarbij spreken we hun zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid aan. We zetten in op preventie, om te voorkomen dat problemen ontstaan of erger worden. We helpen inwoners om een zorgtaak op te kunnen pakken en we hebben grote waardering voor vrijwilligers en mantelzorgers. Wij zorgen ervoor dat inwoners die aangewezen zijn op beschermd wonen en maatschappelijke opvang, of zich verward gedragen, niet tussen wal en schip raken. Onze ambitie is dat zij dichtbij hun leven kunnen leiden, liefst in hun eigen gemeente. 1.1 Meer inzetten op preventie Voorkomen is beter dan genezen. Daarom investeren we in preventie en vroegsignalering op alle terreinen binnen het sociaal domein. Waarbij extra aandacht is voor de inzet van Centrum Jong en de aansluiting van onderwijs op jeugdhulp. 1.1.1 Extra inzetten op vroegsignalering door uitbreiding Centrum Jong Bij Centrum Jong zijn alle kinderen tot en met 18 jaar in beeld. In 2019 worden er prestatieafspraken gemaakt. Deze worden in 2020 door Centrum Jong uitgevoerd. Belangrijkste is de verbetering van vroegsignalering en het aanbod afstemmen op de behoefte van de inwoners van de gemeente. 1.1.2 Preventief gezondheidsbeleid uitvoeren Als gemeente werken we mee aan de gezondheid van onze inwoners door een verbindende rol te vervullen tussen diverse hierbij betrokken organisaties. Begin 2019 hebben we op basis van cijfers en onderzoek speerpunten geformuleerd en vastgesteld in de gezondheidsnota “Gezondheid telt”. De speerpunten zijn: gezonde leefstijl, mentale gezondheid, gezond ouder worden en gezonde leefomgeving. In 2020 gaan we door met de uitvoering van bijbehorende actiepunten om een (preventieve) bijdrage te kunnen leveren aan onderwerpen als obesitas, middelengebruik, eenzaamheid en dementie. 1.1.3 Structureel maken van Peuterplus In 2020 wordt Peuterplus van Baloe structureel en niet meer als pilot gefinancierd. Het doel van Peuterplus is het voorkomen dat kinderen naar een medisch kinderdagverblijf moeten en dat ze uiteindelijk door kunnen stromen naar regulier basisonderwijs. 1.1.4 Doorontwikkelen integrale toegang Als onderdeel van de integrale aanpak wordt in 2020 het sociaal team als integrale toegang doorontwikkeld. Door de voorkant goed op orde te hebben zetten we in op preventie 1.1.5 Actualisatie beleidsplannen Participatiewet en WMO In 2020 gaan we, conform het Collegeprogramma, zowel het beleidsplan Participatiewet als die van de WMO actualiseren. 1.2 Ons aanbod effectiever maken door te sturen op resultaat Wij bepalen, samen met de cliënt, welk resultaat er behaald moet worden en geven aanbieders de ruimte om oplossingen te vinden om tot dit resultaat te komen. Door afspraken te maken over het resultaat in plaats van over de inzet, sturen we direct op resultaat. Dit principe zetten wij zo veel mogelijk in bij alle afspraken die wij met aanbieders en samenwerkingspartners maken. 1.2.1 Intensiveren van monitoringen sturing van het jeugdteam In de nieuwe aanbesteding van het jeugdteam, voor de periode vanaf 1-1-2020, wordt gevraagd om uitgebreide kwartaalrapportages waardoor betere monitoring en sturing mogelijk is.

14 Begroting 2020-2023

1.3 Waar nodig een passende oplossing bieden met maatwerk Iedere inwoner met een hulpvraag in het sociaal domein kan rekenen op hulp die op zijn situatie is afgestemd. We zetten zo veel mogelijk algemene en ingekochte voorzieningen in. Als deze voorzieningen niet (afdoende) bijdragen aan de oplossing, bieden wij maatwerk aan. 1.3.1 Nieuwe visie beschermd wonen en maatschappelijke opvang formuleren De nieuw te formuleren visie wordt gekoppeld aan het Regioplan en de Lokale Agenda. Afspraken over opvang en begeleiding voor personen met verward gedrag maken hiervan deel uit. 1.4 De transformatie vormgeven Als gemeente nemen wij onze verantwoordelijkheid en hebben we in 2015 de transities van jeugdhulp, zorg en werk geïmplementeerd. Inwoners kunnen bij de gemeente terecht voor hulp in het kader van de Wet op de jeugdzorg, de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Participatiewet. We zijn in 2019 gestart met het project Integrale Aanpak in het sociaal domein. In dit project zijn alle disciplines betrokken met als doel om in 2020 een algehele integrale aanpak te realiseren. 1.4.1 Ontwikkelen van integraal beleid Beleid wordt zoveel mogelijk integraal ontwikkeld en processen zoveel mogelijk op elkaar aangesloten. We willen ervoor zorgen dat inwoners beter worden geholpen en daarmee zelfredzamer worden. 1.5 De financiële middelen beheersen Inwoners kunnen ervan op aan dat de gemeente de beperkte middelen vanuit het Rijk effectief en efficiënt inzet. Het gemeentebestuur heeft de financiële huishouding van de gemeente goed in beeld, zodat het heldere keuzes kan maken. Door budgetbeheersing, monitoring en rapportages houden we de financiële uitgaven zo veel mogelijk in de hand. 1.5.1 Prestatieafspraken maken met subsidiepartners We maken afspraken met onze subsidiepartners om te kunnen sturen op financiën en resultaten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de SMD die inzet levert om aan te sluiten bij het jeugdteam voor problematiek van ouders. 1.5.2 Werken middels normbudgetten binnen de specialistische jeugdhulp. Als gemeente zetten we in op resultaat en geven aanbieders de ruimte om samen met de cliënt oplossingen te vinden en te bepalen welke hulp nodig is. Met deze doelstelling is de nieuwe inkoopstrategie in 2018 ingezet. Daarna zijn de kosten uitgestegen boven het begrote budget. Vanaf 2020 zullen we in de contractverlengingen normbudgetten opnemen. Ook evalueren we of deze strategie effectief is. Werken middels normbudgetten is een van de bovenregionale maatregelen die ook in de taskforce naar boven kwam evenals de Wlz screening, doorstroming naar de Wlz en analyseren van de duurste cliënten. 1.5.3 Sturen op kostenbesparing en/ of verbetering van zorg middels ontwikkelbudget In de nieuwe aanbesteding van het jeugdteam is een vast bedrag opgenomen. Daarnaast is er een innovatiebudget opgenomen om de gegunde aanbieder een plan te laten maken en uit te laten voeren. Dit plan is gericht op kostenbesparing en/of verbetering van de zorg. Na het behalen van het gestelde resultaat, komt het budget beschikbaar voor de aanbieder.

2. Onze toegang tot hulp is laagdrempelig Onze inwoners zijn goed geïnformeerd over hoe ze problemen kunnen herkennen en voorkomen. En ze weten waar zij terechtkunnen voor laagdrempelige ondersteuning. 2.1 Meer effectiviteit en efficiency door integrale aanpak Als gemeente zorgen we voor een integrale aanpak vanaf het moment dat de hulpvraag is gesteld totdat de oplossing en/of ondersteuning is geboden. Inwoners krijgen snel de juiste diagnose en kunnen ervan op aan dat alle terreinen in het sociaal domein zijn betrokken bij het opstellen van het ondersteuningsplan. Ongeacht wie de hulpvraag in behandeling heeft genomen, is het voor de inwoner helder wie waarvoor verantwoordelijk is. 2.1.1 Startnotitie integrale aanpak implementeren We verbinden verschillende interne en externe loketten in het sociaal domein en stellen snel de juiste ‘diagnose’. Vanaf 2019 voeren we deze integrale aanpak in op zo veel mogelijk niveaus en terreinen. De hele situatie van de inwoner en/of het gezin waarin de hulpvraag is ontstaan, staat centraal. In 2020 ronden we het project af en evalueren we de resultaten.

15 Begroting 2020-2023

2.1.2 Mogelijkheden onderzoeken voor de invoering van een inwonerspas In de aanloop naar het opstellen va de Armoedenota onderzoeken wij de mogelijkheden om een inwonerspas in te voeren.

Wat gaat het kosten? Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Totaal Lasten: 13.372 13.397 13.707 13.688 13.686 13.686 Totaal Baten: 3.260 3.280 3.393 3.393 3.393 3.393 Totaal 03 Sociaal domein 10. 112 10.118 10.313 10.295 10.293 10.293 (bedragen x € 1.000)

16 Begroting 2020-2023

Programma 4 Maatschappelijke participatie: sport, welzijn en onderwijs

In dit programma noemen we de doelen en acties, en ramen we de uitgaven en inkomsten van de activiteiten die de gemeente Wormerland ontplooit op de terreinen cultuur, sport, onderwijs, jongerenbeleid, kinderopvang en gezondheid.

Wat willen we bereiken? In onze gemeente kan iedereen meedoen. Er is een samenhangend en breed activitei-ten- en voorzieningenaanbod in onderwijs, sport en cultuur. Daarnaast bieden we onze inwoners genoeg mogelijkheden om hun talenten te ontwikkelen. We werken aan kwalitatief goed, bereikbaar en betaal-baar onderwijs voor alle kinderen. Een belangrijk instrument hiervoor is samenwerking tussen peuterspelen, voorschoolse educatie, scholen en de gemeente (waaronder het jeugdteam). We werken vanuit een brede visie waarin ruimte is voor samenwerking tussen onderwijs en andere maatschappelijke voorzieningen. De gemeente heeft oog voor aan-sluiting op het vervolgonderwijs en kansen op de arbeidsmarkt. Initiatieven die duidelijk bijdragen aan onze samenleving, krijgen van ons de ruimte. Want wie weet nu beter wat de maatschappelijke vraag en de oplossing is dan de betrokken mensen of organisaties zelf? Dat geldt zowel voor ini-tiatieven van inwoners, ondernemers en (maatschappelijke) partners als voor initiatieven vanuit de gemeente. Goede voorbeel-den uit onze samenleving inspireren ons om ze gemeente breed toe te passen. Aan burgerparticipatie hechten wij grote waarde. We willen anders kijken en anders doen. In ons denken en doen verschuiven we van aanbod naar vraag. We spelen in op wat er in de maatschappij leeft, denken oplossingsgericht mee en faciliteren de oplossingen. Als we de maatschappelijke opgaven verkennen en meedenken over oplossingsrichtingen of de best passende oplossing, betrekken we de belanghebbenden daar zo vroeg mogelijk in het proces bij. Daarbij kan het gaan om ouderen, jonge-ren of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, maar ook om ketenpartners zoals vrijwilligers, zorginstellingen, verenigingen, kinderopvang en scholen. We geven zowel inwoners als ketenpartners de ruimte om zelf te handelen en verantwoordelijkheid te nemen binnen de beleidskaders en wettelijke regelgeving. Daar-door zijn en voelen zij zich betrokken en gehoord. Dit draagt bij aan meer draagvlak voor beslissingen van de gemeente.

Kern doel Operationeel doel Actie 2020

Er is een Maatschappelijke • Toekomstbestendig maken en breed voorzieningen verduurzamen van onze activiteiten en toekomstbestendig maken sportvoorzieningen voorzie- • Professionaliseren van activiteiten ningen aanbod in dorpshuizen en dergelijken dat voorziet in de behoefte Meer aansluiten bij de • Eigen initiatief en ontplooiing van de behoefte van de lokale jeugd jongeren stimuleren inwoners

Samenwerking versterken • Voor- en vroegschoolse educatie Onze tussen organisaties die zich bestendigen en borgen inwoners inzetten voor de ontwikkeling • Lokaal jeugdteam verbinden met kunnen hun van de jeugd voortgezet onderwijs in de regio talenten • Verder ontwikkelen van onze visie ontwikkelen op het onderwijsachterstandenbeleid

17 Begroting 2020-2023

Onze doelen en wat we hiervoor in 2020 gaan doen

1. Er is een breed activiteiten- en voorzieningenaanbod dat voorziet in de behoefte van de inwoners Er is in onze gemeente een samenhangend en breed aanbod van maatschappelijk activiteiten en voorzieningen voor jong en oud. Daarbij staan wij open voor initiatieven van verenigingen en inwoners. 1.1 Maatschappelijke voorzieningen toekomstbestendig maken Het is belangrijk dat onze maatschappelijk voorzieningen op het gebied van sport en cultuur op de toekomst zijn voorbereid. Dit geldt zowel voor de sportfaciliteiten als voor de verenigingen die hiervan gebruikmaken. Daarbij kijken wij ook hoe we deze voorzieningen kunnen verduurzamen. 1.1.1 Toekomstbestendig maken en verduurzamen van onze sportvoorzieningen We staan voor verduurzaming van de sportaccommodaties, waaronder eventuele nieuwbouw van sporthal en het verduurzamen van het zwembad 1.1.2 Professionaliseren van activiteiten in dorpshuizen en dergelijken We professionaliseren de activiteiten van de dorpshuizen en dergelijken. Hiervoor verwachten we structureel een bedrag van €5.000 per jaar nodig te hebben. 1.2 Meer aansluiten bij de behoefte van de lokale jeugd Een belangrijke succesfacto in het jongerenwerk is helder krijgen waar de lokale jeugd behoefte aan heeft. Na een duidelijke vraag kan de uitvoering snel volgen, zodat de jeugd die input heeft gegeven, ook daadwerkelijk profijt heet van het aanbod. 1.2.1 Eigen initiatief en ontplooiing jongeren stimuleren Wij gaan stimuleren dat jongeren initiatief nemen en zich ontplooien. Dit gaan we samen met de jongeren invullen. We halen activiteiten op bij de jongeren die snel uitvoerbaar zijn en die passen bij hun belevingswereld en de actualiteit.

2. Onze inwoners kunnen hun talenten ontwikkelen We zorgen ervoor dat we activiteiten en voorzieningen organiseren en faciliteren waardoor de ontwikkeling van talenten bij voornamelijk de jeugd wordt gestimuleerd. 2.1 Samenwerking versterken tussen organisaties die zich inzetten voor de ontwikkeling van de jeugd Organisaties moeten goed samenwerken, om gezamenlijke maatschappelijke doelen te behalen en vanuit een brede visie te werken aan de ontwikkeling van de jeugd. Zo worden problemen sneller gesignaleerd, en sneller en adequater opgepakt. En er kan beter ingezet worden op preventie. 2.1.1 Voor- en vroegschoolse educatie bestendigen en borgen Er zijn vanuit het rijk extra gelden beschikbaar gesteld om de voor- en vroegschoolse educatie (vve) vorm te geven. Wij gaan met diverse partijen (de kinderopvang, de basisscholen en Centrum Jong) in gesprek om de vve gezamenlijk verder te ontwikkelen. Wij stimuleren de samenwerking tussen ketenpartners, in het belang van goede preventie op jonge leeftijd. 2.1.2 Lokaal jeugdteam verbinden met voortgezet onderwijs in de regio We werken aan de aanwezigheid van jeugdteamleden op scholen. Doelen zijn: kennis delen en preventief, adequaat en snel handelen bij problemen die op school gesignaleerd worden. 2.1.3 Verder ontwikkelen van onze visie op het onderwijsachterstandenbeleid We ontwikkelen onze visie en het beleid op het onderwijsachterstandenbeleid verder uit, waarmee qua uitvoering ook het jeugdbeleid gediend wordt.

18 Begroting 2020-2023

Wat gaat het kosten? Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Totaal Lasten: 4.001 4.188 4.255 4.245 4.263 4.263 Totaal Baten: 500 495 603 603 603 603 Totaal 04 3.501 3.693 3.652 3.642 3.660 3.660 Maatschap.participatie: (bedragen x € 1.000)

19 Begroting 2020-2023

Programma 5 Leefomgeving

In dit programma worden de doelen en acties en uitgaven en inkomsten geraamd van de activiteiten die Wormerland ontplooit voor het woon-, werken leefklimaat binnen onze gemeente. Bij het beheer van de openbare ruimte gaat het zowel om het planmatige beheer als om het ad hoc (dagelijkse) onderhoud.

Wat willen we bereiken? Wormerland is een groene gemeente met dorpen in een open landschap tussen de Zaan en Purmerend. Onze gemeente heeft een aantrekkelijk leefklimaat met een schone en veilige leefomgeving. De gemeente willen we duurzaam onderhouden, en waar nodig verder ontwikkelen en voor de toekomst behouden. Onze ambitie is een gezonde, veilige en goed onderhouden leefomgeving voor onze inwoners, de bedrijven en verenigingen en de bezoekers met een goede bereikbaarheid. In de gemeente Wormerland zorgen we ervoor dat onze openbare ruimte schoon, heel en veilig is. We hebben een goed onderhouden woon- en werkomgeving voor ogen, die voldoet aan de behoeften van inwoners, bedrijven en verengingen. Wat we doen (en niet doen) moet ertoe leiden dat onze inwoners de inrichting en het onderhoud van de openbare ruimte met een voldoende waarderen.

Kern doel Operationeel doel Actie 2020

Overlast verminderen • Overlast door probleemjongeren verminderen • Woninginbraken terugdringen

Scherpere regelgeving om de • Drugshandel en hennepteelt openbare orde te handhaven bestrijden Wij hebben • Afspraken maken met basisteam een veilige Zaanstad leefomgeving • De Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) actualiseren • In staat stellen om op te treden bij woonoverlast

Verkeersveiligheid verbeteren • Uitbreiding van fietsen wandelpaden onderzoeken

Leefomgeving groener en • Kwaliteitsslag maken op het Ons schoner maken gemeentelijk groen leefklimaat is • Restafval terugdringen aantrekkelijk en past bij de behoefte van Woon- en leefomgeving • Groot onderhoud plegen aan de onze verbeteren openbare ruimte inwoners, • Professionaliseren ondernemers gegevensbeheer openbare ruimte en bezoekers • Duurzame vormen van mobiliteit stimuleren

20 Begroting 2020-2023

Onze doelen en wat we hiervoor in 2020 gaan doen

1. Wij hebben een veilige leefomgeving Om onze inwoners en ondernemers een goed leefklimaat te blijven bieden, is het belangrijk dat onze leefomgeving veilig is op de terreinen openbare orde, openbare ruimtes en verkeer. We zetten erop in om overlast en onveilige situaties te voorkomen en daarmee het aantal handhavingszaken te verminderen. 1.1 Overlast verminderen Om overlast en het aantal handhavingstaken terug te dringen, zetten we in op preventie. 1.1.1 Overlast door probleemjongeren verminderen Samen met de jongeren die overlast en hinder geven en onze partners (zoals de politie en het jeugdteam) gaan we werken aan preventieve maatregelen waardoor overlast en criminaliteit door de jeugdigen vermindert. 1.1.2 Woninginbraken terugdringen We investeren in de preventie van woninginbraken. Dit doen we onder andere door te stimuleren dat inwoners, politie en wooncorporaties samenwerken, door inwoners te informeren over preventieve maatregelen die ze kunnen nemen, door het gebruik van WhatsAppgroepen te stimuleren en door afspraken te maken met woningbouwcorporaties (zie ook programma 2 Ruimtelijke ontwikkeling ). Hierbij is alles gericht op de veiligheid in de buurt en op het voorkomen van woninginbraken. 1.2 Scherpere regelgeving om de openbare orde te handhaven Het is belangrijk dat het gemeentelijk beleid en de gemeentelijke regelgeving voor openbare orde en veiligheid actueel zijn. Dit stelt de gemeente en politie in staat om onder andere drugsoverlast en woonoverlast adequaat te bestrijden. 1.2.1 Drugshandel en hennepteelt bestrijden Om drugshandel en hennepteelt beter te kunnen aanpakken, herzien wij het zogenoemde Damoclesbeleid . Dit beleid maakt het mogelijk om de sluiting van drugspanden in te zetten als instrument om deze praktijken te ontmoedigen. 1.2.2 Afspraken maken met basisteam Zaanstad Wij maken elke 2 jaar met het basisteam Zaanstad afspraken over waar zij zich de komende 2 jaar, naast hun lopende taken, voor gaan inzetten. Deze afspraken komen in het uitvoeringsprogramma Integraal Veiligheidsplan 2019-2022. 1.2.3 De Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) actualiseren Omdat zowel maatschappelijke omstandigheden als weten regelgeving en artikelen zijn veranderd, herzien wij onze APV om ontstane hiaten eruit te halen. 1.2.4 In staat stellen om op te treden bij woonoverlast Om bij extreme woonoverlast op te kunnen treden, nemen we een artikel op in de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) en stellen we beleid op. 1.3 Verkeersveiligheid verbeteren Omdat de ruimte in onze gemeente beperkt is, is er veel gemengd verkeer. Het is belangrijk dat de situatie voor alle verkeersdeelnemers veilig is, ook om de mobiliteit te verbeteren. 1.3.1 Uitbreiding van fiets en wandelpaden onderzoeken Om mensen uit de auto te krijgen, stimuleren we hen onder andere om meer te gaan fietsen. Daarom gaan we ook kijken naar mogelijkheden om de fietsroutes uit te breiden. Met name bij scholen gaan we knelpunten inzichtelijk maken en oplossen. Dit komt de verkeersveiligheid ten goede.

2. Ons leefklimaat is aantrekkelijk en past bij de behoefte van onze inwoners, ondernemers en bezoekers Voor een aantrekkelijk leefklimaat is een schone en veilige openbare ruimte van belang. En staan wij voor duurzame mobiliteit. 2.1 Leefomgeving groener en schoner maken We zetten in op voldoende groen van hoge kwaliteit en op een schone omgeving zonder zwerfafval.

21 Begroting 2020-2023

2.1.1 Kwaliteitsslag maken op het gemeentelijk groen De plantvakken van de gemeente worden verbeterd, of aangepast aan de nieuwe groenstructuurvisie. Bij grootschalige onderhoudswerkzaamheden in de straat toetsen we of er voldoende plantvakken en/of bomen terugkomen, of dat er niet gekapt mag worden. 2.1.2 Restafval terugdringen Om onder andere de hoeveelheid restafval terug te dringen binnen onze gemeente en om te voldoen aan de wettelijk opgave, voeren wij acties uit vanuit het landelijke programma VANG. Dit is een stappenplan naar een circulaire economie, waarin – naast afvalscheiding – preventie en het sluiten van grondstofketens belangrijke speerpunten zijn. 2.2 Woon- en leefomgeving verbeteren Om beter aan te sluiten bij de huidige en toekomstige behoeftes van onze inwoners, is het van belang om de straatinrichting – in overleg met de inwoners – te actualiseren. 2.2.1 Groot onderhoud plegen aan de openbare ruimte Het gaat hierbij om planmatig groot onderhoud aan de wegen, het riool, de openbare verlichting en het groen. In 2020 is onderhoud gepland aan Torensloot Zuid en het Ketelhuisterrein. We stemmen de werkzaamheden af met de inwoners en ondernemers ter plaatse. 2.2.2 Professionaliseren gegevensbeheer openbare ruimte Voor het beheer van de openbare ruimte is het van belang inzicht te hebben in areaal en kwaliteit. Noodzakelijk daarvoor is een beheersysteem. Door het inzicht in het beheerde areaal, is het ook mogelijk om vanuit het Meerjareninvesteringsplan keuzes voor te leggen over de gewenste kwaliteit van de buitenruimte, in relatie met de daarvoor te maken kosten. We vragen budget aan voor een programma en bijbehorende kosten waarmee we het beheer van de buitenruimte kunnen professionaliseren. Daar is naar verwachting structureel €7.500 voor nodig. 2.1.4 Duurzame vormen van mobiliteit stimuleren Om de belasting op het milieu (CO 2-uitstoot) te verminderen, zetten wij in op alternatieve vervoersmiddelen.

Wat gaat het kosten?

Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Totaal Lasten: 10.558 10.584 10.675 10.778 10.842 11.432 Totaal Baten: 5.964 5.238 5.228 5.256 5.270 5.311 Totaal 05 Leefomgeving 4.594 5.346 5.447 5.522 5.572 6.121 (bedragen x € 1.000)

22 Begroting 2020-2023

Programma 6 Bestuur en organisatie

In dit programma noemen we de doelen, acties en ramen we de uitgaven en inkomsten van de activiteiten die de gemeente Wormerland ontplooit op de terreinen van de bestuursorganen, communicatie, juridische zaken, algemene financiële zaken en belastingen.

Wat willen we bereiken? Wormerland is (en blijft) een zelfstandige gemeente die dicht bij haar inwoners, ondernemers en verenigingen staat, met een krachtig en slagvaardig bestuur. Hierdoor houden wij ons goed staande in het complexe regionale krachtenveld, waarin schaalvergroting vaak een rol speelt. Zowel de raad, het college en de ambtelijke organisatie spannen zich in voor (regionale) samenwerkingsvormen die eraan bijdragen dat onze gemeente bestuurlijk zelfstandig kan blijven. In 2019 is in het kader van de bestuurlijke toekomst een zelfevaluatie onderzoek gestart waarvan de uitkomsten rond de jaarwisseling verwacht worden. Begin 2020 liggen die voor aan de gemeenteraad. De provincie neemt de uitkomsten mee in haar visie op de bestuurlijke toekomst van gemeenten in Zaanstreek-Waterland, waarbinnen enkele gemeenten zich beraden op hun eigen bestuurlijke toekomst. De kwaliteit van bestuurlijke besluitvorming is gebaat bij goede afstemming tussen de gemeenteraad, het college en verbonden partijen. Binnen het besluitvormingsproces is ruimte voor inbreng van inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden. Wij werken aan de maatschappelijke opgaves, waarbij participatie voorop staat. Hierbij stellen we ons open op, waarbij helpt dat de lijnen tussen bestuur en samenleving kort zijn. Met een solide begroting van inkomsten en uitgaven vangen we bestaande en nieuwe taken voldoende op. We maken hierbij keuzes wat we doen en wat we niet doen. Er zijn namelijk altijd meer wensen dan dat we middelen ter beschikking hebben. We vinden het belangrijk een evenwichtig risicomanagement te voeren, omdat de omgeving continu verandert en steeds complexer wordt. We zoeken hierbij een gezonde balans tussen risico’s afwegen en ondernemend zijn.

Kern doel Operationeel doel Actie 2020

Uitspraak over onze • Uitslag onderzoek zelfevaluatie in bestuurlijke toekomst n.a.v. besluitvorming brengen het rond de jaarwisseling 2019/2020 uitkomende zelfevaluatie onderzoek c.a.

Voorzien in de vacature van • Benoeming nieuwe burgemeester een nieuwe burgemeester die past bij de bestuurlijke kerndoelen Wij hebben een goed en Bestuurlijke samenwerking ° De gemeenteraad eerder krachtig tussen raad en college betrekken bij de voorbereiding van gemeente- versterken besluitvorming bestuur ° Meer inzicht bieden in jaarplanningen van de raad en het college

Bestuurlijke besluitvorming • Kwaliteit van raads- en verbeteren collegevoorstellen verbeteren • Onze eigen werkwijze evalueren • Uitkomsten van de evaluatie van de herinrichting van het bestuurlijke besluitvormingsproces.

23 Begroting 2020-2023

Samenwerking in de regio • Bestuurlijk deelnemen aan rsterken regionale samenwerkingsverbanden • Bestuurlijke deelname aan gemeenschappelijke regelingen -VERVOLG- Wij hebben • een goed en Bestuurlijke samenwerking De werking van de krachtig met Oostzaan verder gemeenschappelijke regeling gemeente- vormgeven OVER-gemeenten actualiseren • bestuur Meerwaarde onderzoeken van ambtelijke samenwerkingsvormen

Ondermijnende criminaliteit • Ondermijnende criminaliteit tegengaan en weerbaarheid herkennen en bestrijden van het bestuur • Versterken integriteit

Onze ambtelijke organisatie is doelmatig, Meer efficiency en effectiviteit • Werkwijzen en processen op elkaar doeltreffend door harmoniseren afstemmen en toekomstbestendig

Onze inkomsten en uitgaven • Reëel begroten en stelselmatig nog beter beheersen toetsen Wij zijn • Extra inkomsten verkrijgen en financieel kosten beperken gezond Risicomanagement versterken • Evenwichtig risicomanagement voeren

Onze doelen en wat we hiervoor in 2020 gaan doen

1. Wij hebben een goed en krachtig gemeentebestuur Het gemeentebestuur blijft toegankelijk en staat dicht bij de inwoners, ondernemers en verengingen. Een goed en krachtig gemeentebestuur moet keuzes durven en kunnen maken. 1.1 Uitspraak over onze bestuurlijke toekomst n.a.v. het rond de jaarwisseling 2019/2020 uitkomende zelfevaluatie onderzoek c.a. De uitslag van het zelfevaluatie onderzoek vraagt een raadsuitspraak over de bestuurlijke toekomst van Wormerland. De verwachting is dat het onderzoek de wens om zelfstandige gemeente te blijven schraagt. Goed denkbaar is dat er ook goede ontwikkelpunten uit het onderzoek naar voren komen waarmee de gemeente aan de slag kan om krachtig gemeentebestuur te blijven, ook binnen het regionale krachtenveld. 1.1.1 Uitslag onderzoek zelfevaluatie in besluitvorming brengen De Raad spreekt zich uit over de bestuurlijke toekomst.

24 Begroting 2020-2023

1.2 Voorzien in de vacature van een nieuwe burgemeester die past bij de bestuurlijke kerndoelen De raad staat voor de keuze om een nieuwe burgemeester te selecteren. Daarbij kan bij uitstek gekeken worden naar kwaliteiten die passen bij de zich landelijk ontwikkelende taak van het burgemeesterschap en in het bijzonder naar kwaliteiten die passen bij de bestuurlijke doelstellingen van Wormerland voor de komende jaren. 1.2.1 Benoeming nieuwe burgemeester Hierbij is gekeken naar kwaliteiten die passen bij de zich landelijk ontwikkelende taak van het burgemeesterschap en in het bijzonder naar kwaliteiten die passen bij de bestuurlijke doelstellingen van Wormerland voor de komende jaren. 1.3 Bestuurlijke samenwerking tussen raad en college versterken De raad en het college werken vanuit hun eigen rol en versterken elkaar. Dit versterkt het democratische proces en draagt bij aan de verbinding met inwoners en ondernemers. 1.3.1 De gemeenteraad eerder betrekken bij de voorbereiding van besluitvorming Het college betrekt de raad vroeg en biedt de raad voorstellen aan. Zo kan de raad beter invloed uitoefenen op belangrijke beleidsbeslissingen. 1.3.2 Meer inzicht bieden in jaarplanningen van de raad en het college We bieden inzicht in de diverse langetermijnplanningen met te behandelen onderwerpen en thema’s. Als de raad, het college en onze verbonden partijen beter inzicht hebben in deze planningen, kunnen ze er sneller op anticiperen en daardoor beter samenwerken. 1.4 Bestuurlijke besluitvorming verbeteren Wij verbeteren de bestuurlijke besluitvorming continu. Hierbij gaat het om de kwaliteit van advisering, de doelmatigheid van het besluitvormingsproces en de harmonisering van het ambtelijke- en bestuurlijk proces, waar wenselijk en mogelijk is. 1.4.1 Kwaliteit van raads- en collegevoorstellen verbeteren We beoordelen raads- en collegevoorstellen zowel op inhoud als op de bijdrage aan onze duurzaamheidsdoelstelling, kwaliteit, financiën, burgerparticipatie en risico’s. 1.4.2 Onze eigen werkwijze evalueren De raad en het college houden ieder hun eigen werkwijze regelmatig tegen het licht. Om de voorspelbaarheid te vergroten wordt de bestuurlijke planning organisatiebreed georganiseerd. Tevens kijken we hierbij ook of wijzigingen in de Gemeentewet het nodig maken om gemeentelijke verordeningen aan te passen, en of die aanpassingen ook mogelijk zijn. Veranderingen in onze werkwijze staan zeker in het teken van de ontwikkeling van onze bestuurskracht. 1.4.3 Uitkomsten van de evaluatie van de herinrichting van het bestuurlijke besluitvormingsproces De uitkomsten van de evaluatie van de herinrichting van het bestuurlijke besluitvormingsproces worden ingezet om de kwaliteit van het proces te vergroten en kwaliteitsverbetering te borgen. 1.5 Samenwerking in de regio versterken Wormerland werkt aan complexe en gemeente-overstijgende opgaven door krachten te bundelen en kennis te delen binnen de regio. 1.5.1 Bestuurlijk deelnemen aan regionale samenwerkingsverbanden Als gemeente nemen wij actief deel aan regionale samenwerkingsverbanden. Daarbij stellen we prioriteiten, zodat we aan de juiste tafels aanschuiven en meedenken. We zetten de resultaten van deze samenwerking op de agenda voor het gesprek tussen de raad en het college. Onder deze noemer zetten wij ons in het bijzonder in met actieve deelname aan de Metropool Regio Amsterdam (MRA) en de deelregio Zaanstreek-Waterland waarvan Wormerland deel uitmaakt binnen het grotere MRA-verband. Aan de hand van de uitgevoerde bestuurskundige evaluatie is in 2020 te komen tot een herijking van de MRA. 1.5.2 Bestuurlijke deelname aan gemeenschappelijke regelingen Vanuit de gemeente Wormerland willen we de positie en mogelijke rol van raad en college bij de deelname aan gemeenschappelijke regelingen opnieuw bezien.

25 Begroting 2020-2023

1.6 Bestuurlijke samenwerking met Oostzaan verder vormgeven Door optimaal samen te werken met Oostzaan, wordt de bestuurlijke slagkracht van beide gemeenten groter. 1.6.1 De werking van de gemeenschappelijke regeling OVER-gemeenten actualiseren Op basis van de uitgevoerde zelfevaluaties zetten wij in op optimalisatie van de samenwerking met Oostzaan en OVER-gemeenten. Naar verwachting zal in 2020 gewerkt kunnen gaan worden met dienstverleningsovereenkomsten (DVO) als instrument voor opdrachtgeverschap, verwachtingen en resultaten. 1.6.2 Meerwaarde onderzoeken van ambtelijke samenwerkingsvormen Het bestuur van Wormerland maakt in 2020 zichtbaar hoe samenwerking met Oostzaan de bestuurskracht en toekomstbestendigheid voor onze gemeenten vergroot. 1.7 Ondermijnende criminaliteit tegengaan en weerbaarheid van het bestuur Het gemeentebestuur maakt zich er sterk voor om ondermijnende activiteiten te herkennen en bestrijden. Activiteiten en maatregelen in de leefomgeving, waaronder het handhavingsbeleid, beschrijven we in programma 5 Leefomgeving . Hier leest u wat het bestuur van de gemeente Wormerland in 2019 doet om de ambtelijke organisatie toe te rusten om ondermijnende criminaliteit te herkennen en bestrijden. Daaronder verstaan we: misdaad die maatschappelijke structuren of het vertrouwen daarin schaadt. Dit soort criminaliteit wordt vaak gepleegd in criminele samenwerkingsverbanden en gaat geregeld gepaard met geweld, bedreiging en intimidatie. 1.7.1 Ondermijnende criminaliteit herkennen en bestrijden Dit doen wij onder meer door deel te nemen aan het RIEC (Regionaal informatie- en expertisecentrum) en inzetten op training voor de ambtelijke organisatie. 1.7.2 Versterken integriteit Het in 2019 gestarte integriteitstraject voor raads- en collegeleden loopt door in 2020. Op het gebied van integriteit wordt samen met Oostzaan en OVER-gemeenten gewerkt aan het borgen en versterken van een gezamenlijk normenkader, aan bewustzijn van posities en risico’s.

2. Onze ambtelijke organisatie is doelmatig, doeltreffend en toekomstbestendig Om bestuurlijk slagvaardig te zijn en te blijven, moeten wij kunnen rekenen op een effectieve en efficiënte ambtelijke organisatie. 2.2 Meer efficiency en effectiviteit door harmoniseren Door processen en werkwijzen te harmoniseren, kan de gemeenschappelijke ambtelijke organisatie mensen en middelen zo efficiënt mogelijk inzetten. Met harmoniseren bedoelen wij ook dat we bestuurlijke besluitvormingsprocessen in de organisatie op elkaar afstemmen. De gemeenschappelijke organisatie stelt ons in staat te leren van verschillen. 2.2.1 Werkwijzen en processen op elkaar afstemmen Wormerland werkt er samen met Oostzaan en OVER-gemeenten gericht aan om processen en werkwijzen op elkaar af te stemmen. Deze worden waar wenselijk en mogelijk geharmoniseerd. Wij maken hierbij zo efficiënt mogelijk gebruik van de bestaande, technische middelen die we ter beschikking hebben.

3. Wij zijn financieel gezond Wij realiseren onze maatschappelijke doelen binnen de beschikbare financiële middelen. Daarbij kijken we ook naar externe financieringsmogelijkheden. 3.1 Onze inkomsten en uitgaven nog beter beheersen Om de begroting niet te overschrijden, is het van belang dat wij inzicht hebben in onze inkomsten en uitgaven. Hierop baseren wij onze budgettaire keuzes. 3.1.1 Reëel begroten en stelselmatig toetsen We toetsen de geplande doelen en inspanningen op financiële haalbaarheid en sturen gedurende de uitvoering zo nodig tijdig bij.

26 Begroting 2020-2023

3.1.2 Extra inkomsten verkrijgen en kosten beperken Wij onderzoeken actief de mogelijkheden van subsidies en kostendeling. 3.2 Risicomanagement versterken Wij streven naar een gezonde balans tussen risico’s afwegen en ondernemend zijn. 3.2.1 Evenwichtig risicomanagement voeren Door toepassing van de kwaliteitscirkel is het toetsen en beoordelen van risico's en beheersmaatregelen onderdeel van onze werkzaamheden. Zo beoordelen wij of ingezette verbeteringen leiden tot beoogd resultaat en stellen we indien nodig tijdig bij.

Wat gaat het kosten? Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Totaal Lasten: 5.396 6.339 4.451 4.872 5.438 5.939 Totaal Baten: 23.287 24.983 25.603 26.262 26.589 27.363 Totaal 06 Bestuur en -17.890 -18.644 -21.153 -21.390 -21.152 -21.424 organisatie (bedragen x € 1.000)

27 Begroting 2020-2023

Programma 40 Mutaties in reserves

Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Totaal Lasten: 1.864 477 368 484 250 250 Totaal Baten: 3.803 2.698 307 293 291 538 Totaal 40 Mutaties in -1.940 -2.222 61 190 -40 -287 reserves (bedragen x € 1.000)

28 Begroting 2020-2023

Financiële positie en meerjarenplan

Overzicht baten en lasten Hieronder is een overzicht opgenomen van alle lasten en baten per programma, per jaar. Overzicht van baten en lasten, jaren 2018 en 2019 Programma 2018 2018 2018 2019 2019 2019 werkelijk werkelijk werkelijk begroot begroot begroot lasten baten saldo lasten baten saldo Dienstverlening 1.544 688 -856 1.593 870 -723 Ruimtelijke ontwikkeling 965 198 -767 1.087 166 -921 Sociaal domein 13.372 3.260 -10.112 13.397 3.280 -10.118 Maatschappelijke participatie 4.001 500 -3.501 4.188 495 -3.693 Leefomgeving 10.558 5.964 -4.594 10.584 5.238 -5.346 Bestuur en organisatie 5.001 23.287 18.286 6.339 24.983 18.644 Saldo van baten en lasten 35. 439 33.895 -1. 544 37. 18 9 35. 032 -2.157 Mutaties in reserves 1.864 3.803 1.940 1.336 2.698 1.363 Saldo mutaties reserves 1.864 3.803 1.940 1.336 2.698 1.363 Geraamd resultaat 396 -795 (bedragen x € 1.000)

Overzicht van baten en lasten, jaren 2020 en 2021 Programma 2020 2020 2020 2021 2021 2021 begroot begroot begroot begroot begroot begroot lasten baten saldo uitgaven baten saldo Dienstverlening 1.503 674 -830 1.536 480 -1.056 Ruimtelijke ontwikkeling 1.049 160 -889 1.025 154 -871 Sociaal domein 13.707 3.393 -10.313 13.688 3.393 -10.295 Maatschappelijke participatie 4.255 603 -3.652 4.245 603 -3.642 Leefomgeving 10.675 5.228 -5.447 10.778 5.256 -5.522 Bestuur en organisatie 4.451 25.603 21.153 4.872 26.262 21.390 Saldo van baten en lasten 35.640 35.661 21 36.144 36.148 4 Mutaties in reserves 368 307 -61 484 293 -190 Saldo mutaties reserves 368 307 -61 484 293 -190 Geraamd resultaat -40 -187 (bedragen x € 1.000)

29 Begroting 2020-2023

Overzicht van baten en lasten, jaren 2022 en 2023 Programma 2022 2022 2022 2023 2023 2023 begroot begroot begroot begroot begroot begroot lasten baten saldo lasten baten saldo Dienstverlening 1.538 465 -1.073 1.538 456 -1.082 Ruimtelijke ontwikkeling 883 147 -736 824 141 -684 Sociaal domein 13.686 3.393 -10.293 13.686 3.393 -10.293 Maatschappelijke participatie 4.263 603 -3.660 4.263 603 -3.660 Leefomgeving 10.842 5.270 -5.572 11.432 5.311 -6.121 Bestuur en organisatie 5.438 26.589 21.152 5.939 27.363 21.424 Saldo van baten en lasten 36.649 36.468 -181 37.683 37.267 -415 Mutaties in reserves 250 291 40 250 538 287 Saldo mutaties reserves 250 291 40 250 538 287 Geraamd resultaat -141 -128 (bedragen x € 1.000)

Toelichting In dit overzicht van baten en lasten zijn de volgende bedragen van incidentele aard.

Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten '20 '20 '21 '21 '22 '22 '23 '23

Dienstverlening Ruimtelijke ontwikkeling 190 174 50 Sociaal domein Maatschappelijke participatie

Leefomgeving Bestuur en organisatie 99 Totalen 289 0 174 0 50 0 0 0 Totaal 289 174 50 0 (bedragen x €1.000) In dit overzicht van baten en lasten staan de structurele toevoegingen en onttrekkingen aan reserves.

Toevoe Onttrek Toevoe- Onttrek- Toevoe- Onttrek- Toevoe- Onttrek- gingen kingen gingen kingen gingen kingen gingen kingen '20 '20 '21 '21 '22 '22 '23 '23 Dienstverlening 25 25 25 25 25 25 35 Ruimtelijke ontwikkeling 18 3 18 3 18 3 18 3 Sociaal domein Maatschappelijke participatie Leefomgeving 150 263 150 263 150 263 150 500 Bestuur en organisatie 175 10 291 57 57 Totalen 368 276 484 291 250 291 250 538 Totaal -92 -193 40 287 (bedragen x €1.000)

30 Begroting 2020-2023

Resumerend bepalen we aan de hand van bovenstaande gegevens het structurele evenwicht van de meerjarenbegroting.

Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten Lasten Baten

'20 '20 '21 '21 '22 '22 '23 '23 a. Saldo van baten en -40 -187 -141 -128 lasten b. -/- Incidentele baten en 289 0 174 0 50 0 0 0 lasten (zie tabel hierboven) c. Mutaties in reserves 368 307 484 293 250 291 250 538 d. -/- Structurele mutaties in reserves (zie tabel 368 276 484 291 250 291 250 538 hierboven) e. Saldo: incidentele 0 31 0 2 0 0 0 0 mutaties in reserves (c -d) Totalen (a -b-e) -289 -71 -174 -189 -50 -141 0 -128 Totale structureel 218 -15 -92 -129 begrotingssaldi

(bedragen x €1.000) Het geraamde bedrag van de algemene dekkingsmiddelen zijn de baten van programma 6, de producten 282 tot en met 292, zijnde €25.586.000. Zie voor een uitsplitsing de tabel bij dit programma. Het geraamde bedrag op de post onvoorzien bedraagt voor 2020 € 26.000 en maakt onderdeel uit van de lasten van programma 6, Bestuur en organisatie.

Raming EMU-saldo Het EMU-saldo (ook wel financieringssaldo van de totale Nederlandse overheid) is jaren negatief geweest. Het financieringssaldo van de gemeenten maakt hier onderdeel van uit. Om het financieringssaldo van de totale overheid te kunnen ramen, moeten de gemeenten sinds 2006 een driejaarsraming van hun EMU-saldo in de begroting opnemen. Voor Wormerland komt deze raming uit op de volgende bedragen:

Raming EMU -saldo 2019 2020 2021 1. Exploitatie voor donaties en onttrekkingen aan reserves 95 21 4 2. Afschrijvingen ten laste van de exploitatie 1.109 1.180 1.298 3. Donaties aan voorzieningen 610 570 577 4. Investeringen in materiële vaste activa 475-/- 1.821-/- 194 -/- 5. Ontvangen investeringsbedragen van Rijk, Provincie, EU en ov. 0 0 0 (niet via de exploitatie) 6. Baten uit desinvesteringen in (im)materiële vast activa 0 0 0 (niet via de exploitatie) 7. Uitgaven aan aankoop grond en uitgaven bouwen woonrijp maken e.d. 0 -/- 0 -/- 0 -/- 8. Baten grondexploitaties, voor zover niet op de exploitatie is verantwoord 0 0 0 9. Betalingen t.l.v. de voorzieningen 417 -/- 340 -/- 815 -/- 10. Lasten i.v.m. transacties met derden, niet via expl., maar rechtstreeks t.l.v. de reserves 0 0 0 en niet hierboven al meegenomen De berekeningen van het EMU-saldo wordt gecorrigeerd voor verkoop van delen. en aandelen: 11a. Worden er deelnemingen en aandelen verkocht? nee nee nee 11b. Zo ja, de bij verkoop verwachte boekwinst 0 -/- 0-/- 0 -/- Berekend EMU -saldo 922 -390 870 (bedragen x €1.000)

31 Begroting 2020-2023

Zoals uit bovenstaand overzicht blijkt, wordt er alleen voor het jaar 2020 een financieringstekort verwacht. Dit wordt veroorzaakt door o.a. investeringen in het kader van het wegenbeheerplan. het rioleringsplan en het bruggenbeheerplan. Arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Gemeenten dienen in de begroting in te gaan op de zogenaamde jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume. Hieronder wordt verstaan de aanspraken op toekomstige uitkeringen voor huidig, dan wel voormalig personeel. Gemeenten moeten de verplichtingen in de begroting en de jaarrekening opnemen. De personeelskosten voor 2020 zijn gebaseerd op de huidige formatie van de gemeente Wormerland, zijnde de Raad, het college, de Griffier en de secretaris, en de verplichtingen aan oud-wethouders en de zogenaamde BABS'en (Buitengewone Ambtenaren van de Burgerlijke stand) en bedragen €982.673. Het ambtelijk personeel is in dienst van OVER-gemeenten.

Geldleningen Ontwikkeling langlopende geldleningen In het volgende overzicht geven we de verwachting weer van de ontwikkeling van de langlopende geldleningen. In de paragraaf Financiering bij het onderdeel Solvabiliteit wordt nader ingegaan op de vraag hoe onze schuldpositie gewaardeerd kan worden in verhouding tot het totale vermogen. Staat van opgenomen langlopende geldleningen:

Restantbedrag Restantbedrag Bedrag in de Jaar Te geldlening Rente geldlening loop van het Aflos Nr. laatste betalen eind van het % begin van dienstjaar op te sing aflossing rente dienstjaar dienstjaar 2020 nemen 2020

185 2039 3,97% 1.413 14 90 1.323

186 2030 3,65% 1.468 54 111 1.357

187 2025 0,99% 208 2 34 174

192 2021 3,82% 99 3 66 33

199 2023 1,99% 800 16 200 600

201 2024 2,12% 500 11 100 400

202 2034 3,08% 1.500 46 100 1.400

203 2044 2,70% 2.500 68 100 2.400

204 2048 1,55% 2.900 45 100 2.800

205 2039 0,19% 1.000 2 50 950

nw.'19 *) 3.00 0 30 10 0 2.9 00

nw '20 1.500 1.500

15.387 1.500 290 1.050 15.837 (bedragen x €1.000) *) Lening aan te trekken in de 2e helft van 2019.

32 Begroting 2020-2023

Meerjarig ziet het verwachte verloop van de totaalsaldi van de opgenomen leningen er als volgt uit:

Per ultimo 2019 2020 2021 2022 2023

Langlopende geldleningen 15.387 15.837 15.687 22.537 *) 22.653 (bedragen x €1.000) *) De grote toename in de verwachte hoogte van de opgenomen leningen in 2022 wordt veroorzaakt door de op te nemen geldlening(en) voor de betaling van de nieuwe Zaanbrug.

33 Begroting 2020-2023

Reserves en voorzieningen In het volgende overzicht wordt de verwachte ontwikkeling van de reserves en voorzieningen in 2020 weergegeven:

Staat van reserves en voorzieningen Saldo begin Vermeerde- Geplande Overige Saldo eind 2020 ringen uitgaven verminde- 2020 ringen Algemene reserve 4.780 175 0 -10 4.945 Algemene reserve - Totaal 4.780 175 0 -10 4.945 Egalisatiereserve Algemene uitkering 276 0 0 0 276 Reserve Nog uit te voeren werken 230 0 0 0 230 Bestemmingsreserve Brandweerkazerne 731 0 0 -53 678 Wormer Bestemmingsreserve Verkiezingen 5 25 0 0 30 Bestemmingsreserve Opstellen 48 18 0 0 66 omgevingsplannen Bestemmingsreserve Sociaal Domein 948 0 0 0 948 Bestemmingsreserve Innovatie Sociaal Domein 109 0 0 -21 88 (onderdeel van Reserve Sociaal Domein) Fonds Volkshuisvesting 1.055 0 0 0 1.055 Bestemmingsreserve Privatisering sportvelden 13 0 0 -10 3 Ontwikkelingsfonds 327 0 0 0 327 Bestemmingsreserve Monumentenzorg 58 0 0 -3 55 Bestemmingsreserve Duurzame energie 99 0 0 0 99 Bestemmingsreserve Renovatie en onderhoud 47 0 0 0 47 sportvelden Bestemmingsreserve Onderhoud vaarwegen 100 90 0 -90 100 Fonds Duurzaamheidsleningen 680 0 0 0 680 Bestemmingsreserve Speelplaatsen 86 60 0 -65 81 Bestemmingsreserve Duurzame vervanging 420 0 0 -30 390 openbare verlichting Reserve Zaanbrug 5.920 0 0 0 5.920 Bestemmingsreserve Duurzaamheid 914 0 0 -25 889 Bestemmingsreserve Blijversleningen 150 0 0 0 150 Reserves - Totaal 12.215 193 0 -297 12.112 Meerjarenonderhoudsplannen gebouwen 1.489 315 -231 0 1.572 (MOP s) Vervanging gymnastiekinrichting 56 13 -13 0 56 Voorziening Bruggen en kunstwerken -34 108 -42 0 33 Voorziening Pensioenen wethouders 2.248 123 -53 0 2.319 Voorziening Egalisatie riolering 1.088 0 0 -94 994 Voorziening Egalisatie afval 62 10 0 0 72 Voorziening Wachtgelden gewezen wethouders 0 0 0 0 0 Voorziening Personele Maatregelen 0 0 0 0 0 Voorzieningen - Totaal 4.909 570 -339 -94 5.046 Geheel - Totaal 21.904 938 -339 -401 22.102 (bedragen x €1.000)

34 Begroting 2020-2023

Meerjarig totaalsaldi Meerjarig ziet het verwachte verloop van de totaalsaldi van de reserves en voorzieningen er als volgt uit: Rekening Begroting Begroting Begroting Begroting Begroting Per ultimo 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Algemene Reserve 6.051 4.780 4.945 5.236 5.293 5.351 Bestemmingsreserves 12.771 12.215 12.112 12.011 11.914 11.569 Voorzieningen 5.371 4.909 5.046 4.724 4.852 4.976 24.192 21.904 22.102 21.971 22.059 21.896 (bedragen x €1.000)

Balans 31-12-2018 31-12-2019 31-12-2020

(RK 2018) (BG 2019) (BG 2020) ACTIVA Vaste activa: Immateriële vaste activa 0 0 0 Materiële vaste activa 31.188 33.478 33.301 Financiële vaste activa 4.732 4.596 4.906

Vlottende activa: Voorraden 0 0 0 Vorderingen (uitzet.<1jr) 4.425 800 1.000 Liquide middelen 121 150 250 Overlopende activa 1.050 1.000 1.028 Totaal Activa 41.515 40.024 40.485 (bedragen x €1.000) PASSIVA Vaste passiva: Algemene Reserve 6.051 6.295 4.945 Bestemmingsreserves 12.771 12.807 12.112 Resultaat na bestemming 396 163 47

Voorzieningen 4.976 4.589 5.045 Vaste schulden 12.246 11.554 15.837

Vlottende passiva: Kasgeldleningen 1.500 2.700 1.000 Overige schulden 2.454 900 500 Overlopende passiva 1.124 1.016 1.000 Totaal Passiva 41.515 40.024 40.485 (bedragen x €1.000)

35 Begroting 2020-2023

Meerjarenplan Het meerjarenplan (MJP) 2020 laat het voorgenomen nieuwe beleid zien. Dat beleid is opgenomen in de programma's van de begroting. Bij de behandeling van de kadernota 2020 in de Raad is het meerjarenplan vastgesteld. Hieronder is het overzicht met verwachte investeringen nogmaals opgenomen. De kredieten die in het Voorjaarsbericht 2019 beschikbaar zijn gesteld, zijn hier uit gehaald. Voor het daadwerkelijk beschikbaar vragen van een nieuwe investering uit dit MJP volgt, voor de zaken die niet 'onontkoombaar' zijn of 'vervangingsinvesteringen' betreft, nog een afzonderlijk raadsvoorstel met inhoudelijke zaken en het definitieve benodigde bedrag.

So Ur- Bedrag Af- Inv. Kapitaallasten ort gen- sch jaar

inv. tie ** r. * Omschrijving 2020 2021 2022 2023 P1. Dienstverlening Aanpassen N G € 10.000 5 2019 2.246 2.246 2.246 2.246 ontvangsthal P2. Maatschappelijke participatie Eerste inrichting N O € 83.912 10 2019 10.346 10.346 10.346 10.346 school De Eigen Wijs P5. Leefomgeving Wegenbeheerplan: Ketelhuisterrein V N €550.000 15 2020 49.468 49.468 49.468 Almanak Jisp V N €40.000 15 2022 3.598 Barndemolen Jisp V N €40.000 15 2022 3.598 Fortuinstraat Jisp V N €40.000 15 2022 3.598 Wolffsmolen Jisp V N €125.000 15 2022 11.243 Hollander/Kalander V N € 475.000 15 2023 Wezenland V N € 925.000 15 2024 Veerdijk, V N € 60.000 15 2025 woonboten Openbaar groen: Herinrichting V N €70.000 15 2020 6.296 6.296 6.296 Ketelhuisterrein Bruggen: Koningsvarenstraat V N €88.000 25 2020 5.633 5.633 5.633 duiker Barndemolen Jisp V N €140.000 25 2020 8.962 8.962 8.962 Veenmospadbrug V N €29.000 25 2022 1.856 brug VV Jisp V N € 100.000 25 2023 12.592 82.951 82.951 106.844 (Bedragen zijn niet in duizendtallen maar in euro’s)

* Soort investering: ** Urgentie: N=Nieuw G=Gewenst V=Vervanging O=Onontkoombaar N=Noodzakelijk

36 Begroting 2020-2023

Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Algemeen Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de weerstandscapaciteit en alle risico’s waarvoor we geen maatregelen hebben getroffen, maar die voor de financiële positie van onze gemeente wel van materiële betekenis kunnen zijn. Onder weerstandscapaciteit verstaan we de middelen en mogelijkheden waarover we beschikken om niet-begrote kosten te dekken. Denk hierbij met name aan de algemene reserve. Volgens de nota ‘reserves en voorzieningen’ houden we als ondergrens 10% van het uitgavenniveau van de jaarbegroting aan als de norm voor het weerstandsvermogen. Dit bedrag dient in de algemene reserve aanwezig te zijn. In deze paragraaf vindt u een inventarisatie van de weerstandcapaciteit, de risico’s en het beleid dat wij op dit gebied voorstaan.

Weerstandscapaciteit We berekenen de weerstandscapaciteit aan de hand van de volgende elementen: 1. De omvang van de vrij aanwendbare reserves Hieronder valt allereerst de algemene reserve. Dat geldt alleen indien we de rente daarvan niet benutten voor de exploitatie. Wanneer we de rente in de begroting als structurele inkomstenbron gebruiken, is de algemene reserve niet meer vrij aanwendbaar. Iedere aanwending betekent dan immers een verlaging van de rente-inkomsten, wat leidt tot een exploitatietekort. Ook bestemmingsreserves kunnen vrij aanwendbaar zijn. Bij de bestemmingsreserves onderscheiden we verplichte en intentionele reserves. De raad kan de bestemming van verplichte reserves niet wijzigen. Dit zijn bijvoorbeeld reserves op basis van rijkssubsidies. Van intentionele reserves kan de raad de bestemming wel wijzigen. Omdat de verdeling naar verplichte en intentionele bestemmingsreserves moeilijk te maken is, laten we ze bij de berekening van het weerstandsvermogen buiten beschouwing. 2. De hoogte van de post onvoorzien De post onvoorzien bedraagt voor 2020 een budget van € 26.117. 3. Stille reserves De verpachte, verhuurde en te verkopen weilanden zijn getaxeerd in 2007. Inclusief de overige gronden en verhuurde panden zou dit bij verkoop een opbrengstpotentie van circa € 2 miljoen (kunnen) opleveren. Van 2008 tot en met 2018 zijn er diverse stukken en stukjes grond en woningen verkocht voor in totaal €700.000. Omdat de verkoop bij een groot deel van de gronden en overige eigendommen vooralsnog niet aan de orde is, nemen wij het restant opbrengstpotentieel van €1.300.000 NIET op onder de stille reserves. Hiernaast heeft de gemeente aandelen in de HVC (via VVI) en BNG. De werkelijke waarde van de aandelen ligt ver boven de balanswaarde. Vanwege de zeer beperkte verhandelbaarheid van de betreffende aandelen, wordt hier normaliter bij de bepaling van de stille reserves niets opgenomen. In totaliteit bedraagt de weerstandscapaciteit voor onze gemeente: Omschrijving Per 31 -12 -2020 Vrij aanwendbare reserve € 4.944.725 Post onvoorzien € 26.117 Stille reserves € 0 Totaal €4.970.842

Risicobeheersing De nota Strategisch Risicomanagement uit 2013 geeft aanwijzingen voor een gestructureerde en systematische aanpak van het risicomanagement. Hierin is meegenomen dat we op basis van het risicoprofiel beheersmaatregelen definiëren. Hierbij maken we een keuze uit de volgende beheersmaatregelen: • Vermijden: Dit houdt in dat het beleid waar een risico door ontstaat wordt beëindigd, op een andere manier wordt vorm gegeven of geen beleid gestart wordt dat een risico met zich meebrengt.

37 Begroting 2020-2023

• Verminderen: Het risico afdekken door middel van een verzekering, voorziening of budget in de begroting. • Overdragen: Het beleid dat een risico met zich meebrengt uit laten voeren door een andere partij die daarbij ook de financiële risico’s overneemt. • Accepteren: Accepteren dat er een risico is en de eventuele financiële schade volledig via de weerstandscapaciteit af dekken. Voor de overige programma's zijn de bekende risico’s financieel vertaald en gerelateerd aan het weerstandsvermogen. Toelichting van de in de tabel genoemde risicokansen: Risicokans Rekenpercentage Risico 1 5% Laag 2 25% Ruim 3 50% Hoog

Financieel Risico Reken Risico Progr. Risico belang kans % bedrag 1 Digitale Agenda 2020 € 100.000 2 25% € 25.000 Planologische procedures en aangaan 2 € 100.000 1 5% € 5.000 overeenkomsten Implementatie Omgevingswet € 50.000 2 25% € 12.500 3 Inkomensvoorziening € 600.000 2 25% € 150.000 Participatie € 200.000 2 25% € 50.000 Verstrekkingen Sociaal Domein € 400.000 2 25% € 100.000 4 Flexibilisering jeugdgezondheidszorg € 200.000 2 25% € 50.000 Beheer sportcomplexen en BTW € 40.000 2 25% € 10.000 Leerlingenvervoer € 216.000 2 25% € 54.000 5 Aandeelhouderschap HVC € 5.396.000 1 5% € 269.800 6 Gemeentegaranties € 4.465.000 1 5% € 223.250 Algemene Uitkering € 21.689.000 1 5% € 1.084.450 Bedrijfsvoering (OVER-gemeenten) € 8.614.200 1 5% € 430.710 TOTAAL € 2.464.710

Het totale bedrag van eventueel zich voordoende risico’s bedraagt bijna € 2.500.000. Ter vergelijking met de hiervoor gehanteerde methode van 10% van de totale exploitatielasten: hier zou voor 2020 een bedrag van € 3.564.000 uit gekomen zijn. Door het kwantificeren is dit risicobedrag dus een stuk lager geworden. De hiervoor vermelde weerstandscapaciteit van ca. € 4.970.800 is dus zeker ruim te noemen. Ratio Voor de in de organisatie noodzakelijk geachte weerstandscapaciteit in relatie tot de geïnventariseerde risico's, hanteren we een ratio van >1.

38 Begroting 2020-2023

Beheersmaatregelen per risico Risico management programma 1 Beheersen risico Digitale Agenda 2020 (DA2020) Onder regie van de Digicommissaris maken overheidsorganisaties plannen over de voortgang en (door)ontwikkeling van een veilige en betrouwbare digitale overheid. Deze plannen worden vastgelegd in het nationale programma Digitale Agenda 2020 (DA2020), dat jaarlijks wordt herijkt. Naast commitment van alle overheden is de rijksfinanciering een blijvend punt van aandacht. De landelijke planning binnen de Digitale Agenda is niet altijd helder, en bovendien stelt het rijk niet voor alle activiteiten middelen beschikbaar. Het risico is aanwezig dat de gemeente hierdoor voor een voldongen feit wordt geplaatst, en zelf voor de financiering zorg dient te dragen. Beheersmaatregel: • De implementatie van onderdelen van het programma Digitale Agenda 2020 laten wij gelijk oplopen met de overige ontwikkelingen van onze informatisering en automatisering. Op het moment dat dit voor de inrichting van onze processen noodzakelijk is, sluiten wij ook de relevante onderdelen van de Digitale Agenda 2020 aan. Op deze wijze gaan we kostenefficiënt te werk. Risico management programma 2 Beheersen risico Omgevingswet Het rijk geeft aan dat de nieuwe Omgevingswet wordt uitgesteld tot 2021. Er is nog geen exacte financiële vertaling gemaakt van de implementatiekosten. Reden daarvoor is dat de hoogte van die kosten geheel onbekend was, evenals wanneer deze kosten dan gemaakt moeten worden. In 2018 zijn wij gestart met een inventarisatie van de opgaven die bij de implementatie van de Omgevingswet horen. In 2019 vertalen wij de inventarisatie in een routekaart waarbij wij in 2021 voorbereid zijn op de invoering van de Omgevingswet. Op basis van de routekaart kunnen wij dan bepalen wat de kosten voor de invoering van de Omgevingswet zullen worden. Voor de periode rond de invoering van de Omgevingswet moet rekening worden gehouden met aanzienlijke kosten voor de implementatie. Digitalisering en opleiding zijn hierin grote kostenposten. In het Voorjaarsbericht 2019 is er voor de jaren 2019 t/m 2021 een budget voor de implementatie van €144.000 beschikbaar gesteld. Toch blijft er nog een risico bestaan dat de werkelijke kosten hoger uitvallen. Beheersmaatregel: • Dit risico wordt zoveel mogelijk beheerst op basis van een goed plan van aanpak en door het ambitieniveau aan te laten sluiten bij de beschikbare middelen. Beheersen risico planologische procedures en aangaan overeenkomsten Er is een risico aan het meewerken aan planologische procedures en het aangaan van overeenkomsten met ontwikkelaars. Er kan planschade ontstaan, een ontwikkelaar kan failliet gaan en er kunnen geschillen ontstaan over de uitvoering van werkzaamheden. Beheersmaatregel: • Dit risico wordt beheerst door het maken van sluitende afspraken in planschadeovereenkomsten en anterieure overeenkomsten met ontwikkelaars. • We zetten in op wijziging van het planologisch gebruik. Risicomanagement programma 3 Beheersen risico inzake inkomensvoorziening De cliënten met een beperking vinden lastiger een baan en stromen daardoor niet snel uit de uitkering of hebben voor zijn/haar hele werkzame leven een aanvullende uitkering nodig. Er komt een groep die alleen middels een loonkostensubsidie voor onbepaalde tijd een baan zal vinden. We gaan hierdoor meer en langduriger uitkeringen verstrekken. De hoogte van het budget voor de inkomensvoorziening wordt op basis van het aantal verstrekte uitkeringen van 2 jaar ervoor (t-2 systematiek) door het Rijk aan de gemeente vastgesteld. Dit betekent dat de gemeente een lager budget ontvangt wanneer het uitkeringsbestand binnen deze 2 jaar is gegroeid. Om deze schommelingen op te vangen was er een bestemmingsreserve voor de inkomensvoorzieningen ingesteld. Om (een deel van) het tekort in 2018 op het uitkeringsbudget op te vangen is deze bestemmingsreserve per ultimo 2018 volledig benut. Bij de Jaarstukken 2018 is deze reserve opgegaan in de reserve Sociaal Domein (voorheen reserve Wmo, Jeugdhulp en Participatie).

39 Begroting 2020-2023

Beheersmaatregelen: • Budgetbewaking en monitoren van de financiële cijfers per kwartaal. • Maandelijks overleg met team werk en inkomen over de opbouw van het huidig cliëntenbestand, kenmerken instroom en mogelijke knelpunten in de doorgeleiding naar werk. • Strakkere controle op cliëntniveau op de meewerkplicht en zo nodig handhaving inzetten. Beheersen risico inzake Participatie De doelgroep met een beperking zal lastiger een geschikte baan vinden. Op de werkplek zal langdurig begeleiding plaats moeten vinden om de baan ook te behouden. Het beschikbare budget om te kunnen investeren in cliënten om de kans op een betaalde baan groter te maken wordt kleiner. We zullen met minder budget meer moeten doen om meer uitstroom of gedeeltelijke uitstroom te realiseren. Beheersmaatregel: • Budgetbewaking en monitoren van financiële cijfers per kwartaal. • Duidelijke en transparante afspraken met externe partners die voor ons een deel van de instrumenten uitvoert. • Periodiek overleg met externe partners waar de behaalde resultaten worden getoetst aan de afspraken. • Cliëntbestand helder in beeld brengen met de kwaliteiten die de cliënten bezitten. Op deze wijze zal een vacature die wordt opengesteld sneller ingevuld worden. Beheersen risico inzake Sociaal Domein De kosten voor de verstrekkingen Wmo, Jeugdhulp en Participatie zijn afhankelijk van de vraag en hebben een open einde. De vraag en kosten van toegekende voorzieningen fluctueren. Veranderingen in de zorg, de vergrijzing en het scheiden van wonen en zorg leiden mogelijk tot extra druk op de budgetten voor het sociaal domein. Door de tekorten op de Jeugdhulp is de reserve Sociaal Domein naar verwachting uitgeput per ultimo 2019. Beheersmaatregelen: • We bewaken het budget en monitoren de uitgaven aan ondersteuning door gecontracteerde aanbieders. Hierover wordt naar het bestuur gerapporteerd zodat het budgetplafond kan worden bewaakt. • Voor de tekorten op jeugd worden regionaal de handen ineengeslagen om landelijk te lobbyen voor extra middelen. Risicomanagement programma 4 Beheersen risico flexibilisering jeugdgezondheidszorg Een ontwikkelrichting in het nieuwe beleid jeugdhulp is de samenwerking tussen Centrum Jong en het Jeugdteam. De jeugdgezondheidszorg, uitgevoerd door Centrum Jong, valt als taak onder de gemeenschappelijke regeling GGD. Het is nog niet duidelijk wat deze samenwerking voor gevolgen heeft voor de Gemeenschappelijke regeling en voor de hoogte van de gemeenschappelijke bijdrage. Beheersmaatregel: • We volgen en sturen deze ontwikkelingen door deelname in het AB van de GGD (opdrachtnemer) en in het portefeuillehoudersoverleg Jeugd (opdrachtgever). Beheersen risico inzake beheer sportcomplexen en btw Tot en met 2018 exploiteerden enkele organisaties (sportverenigingen/stichtingen, sportfondsen) de sportvoorzieningen “in de btw”. Dat wil zeggen dat men de btw op inkoop kon terugvorderen van de belastingdienst. Per 1 januari 2019 is de fiscale wetgeving zodanig aangepast dat deze btw-optie niet meer mogelijk is. Daarvoor in de plaats is voor verenigingen/stichtingen een subsidieregeling (BOSA) gekomen waarmee men het verlies kan opvangen. Voor gemeenten is ook een subsidieregeling (SPUK) gekomen. Wellicht kan die ook een oplossing bieden in situaties waar de btw-optie en de BOSA niet werken. We denken dan met name aan de gemeentelijke sporthallen/zwembad. Al met al is er ten tijde van het opstellen van de kadernota 2020/2023 mogelijk een risico ten aanzien van de sporthalen en het zwembad, maar kunnen wij niet aangeven in welke mate dit risico zich vanaf 2020 zal voordoen.

40 Begroting 2020-2023

Beheersmaatregelen: • In gesprek blijven met sportverenigingen en op de voor hen beschikbare subsidieregeling wijzen. • In 2019 inventariseren we waar de wijzigingen in wetgeving tot knelpunten leiden. Beheersen risico inzake leerlingenvervoer De kosten van leerlingenvervoer wordt gefinancierd op basis van een open einderegeling. Het aantal kinderen dat gebruik maakt van de regeling is onvoorspelbaar en varieert per schoolperiode. Grootste kostenpost is het aangepast vervoer omdat er geen grip is op deelname van het aantal leerlingen en het aantal gereden ritten per dag. Door de aanbesteding in 2017 is er nu maar één aanbieder van aangepast vervoer en is de route-indeling in één hand waardoor vervoer efficiënt verloopt. Beheersmaatregel: • Het leerlingenvervoer wordt gemonitord. Elk kwartaal wordt een rapportage geleverd, waardoor het verbruik inzichtelijk is. • Gericht communiceren met basisscholen, speciaal onderwijs en medisch kinderdagcentrum over het aanvraagproces leerlingenvervoer bij de gemeente en de voorwaarden om in aanmerking te komen. Risicomanagement programma 5 Beheersen risico aandeelhouderschap HVC Gemeente Wormerland is partner van de gezamenlijke regeling Vuilverbrandingsinstallatie Alkmaar en omstreken (VVI). Vanuit de VVI is de NV HVC opgericht. Hierdoor is er minder directe bestuurlijke invloed. Het is mogelijk dat Wormerland financieel wordt aangesproken indien HVC onverhoopt in financiële problemen komt. Wormerland staat nl. mede garant voor de door HVC aangetrokken langlopende geldleningen en eventuele verliezen. Beheersmaatregel: • Op basis van aandeelhouderschap kunnen gemeenten een gezamenlijk beleidsstandpunt innemen richting VVI; • Gemeenteraad kan haar controlerende en toezichthoudende taak op HVC uitoefenen door een zienswijze te geven op de begroting en jaarrekening van de VVI. • in 2017 genomen beheersmaatregel: Na overleg met de aandeelhouders is met de HVC afgesproken dat uiterlijk in 2024 de garantstelling van de financiering door de aandeelhouders een keuze te laten zijn. Hiertoe dient de solvabiliteit van HVC verhoogd te worden. Deze verhoging loopt voor op schema, waardoor de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) heeft besloten om de hoofdelijke aansprakelijkheid van de door de aandeelhouders gegarandeerde leningen er af te halen. Hierdoor staan de aandeelhouders niet meer elk op zich garant voor het volledige bedrag van de gegarandeerde leningen maar gewoon naar rato van het eigen aantal aandelen. Risicomanagement programma 6 Beheersen risico Algemene Uitkering Bij de Algemene Uitkering wordt de “samen trap op/samen trap af” systematiek gehanteerd. Als de rijksuitgaven dalen, daalt de Algemene Uitkering mee en vice versa. Uit ervaring blijkt dat dit zowel negatieve als positieve effecten kan hebben voor de gemeente. Beheersmaatregel: • Gedurende het begrotingsjaar verwerken wij aanpassingen in de algemene uitkering in de P&C cyclusdocumenten. Risico’s op grote mutaties monitoren we door het jaar heen en rapporteren we aan de Raad. Beheersen risico gemeentegaranties Het huidige beleid van de gemeente is om geen garanties op geldleningen meer te verstrekken tenzij er zwaarwegende belangen zijn waarbij het verstrekken van een garantie toch gewenst is. Wormerland staat nog (gedeeltelijk) garant voor in het verleden verstrekte leningen van derden. Naast het in programma 5 beschreven risico van de garantstelling voor leningen afgesloten door de HVC, staan we garant voor leningen van sportverenigingen, verenigingsgebouw, zorgcentra en woningstichtingen. Hoewel we hier in het verleden nog nooit een nadeel door hebben ervaren, bestaat

41 Begroting 2020-2023 er een risico dat één van de partijen niet aan zijn verplichtingen kan voldoen en de gemeente op de garantstelling wordt aangesproken. Beheersmaatregel: • Wij volgen actief de financiële positie en saldi leningen van instellingen waar we garant voor staan zodat we tijdig zicht hebben op de financiële positie van deze instellingen en zo nodig vroegtijdig kunnen ingrijpen. Beheersen risico inzake de bedrijfsvoering van de ambtelijke organisatie De risico’s en de beheersmaatregelen betreffende de bedrijfsvoering op het gebied van personeel en ICT zijn opgenomen in de begroting 2020 van OVER-gemeenten. OVER-gemeenten heeft op basis van de GR een zeer beperkt weerstandsvermogen. De risico’s op kostenoverschrijdingen worden daarom gedragen door de deelnemende gemeenten. • Beheersmaatregel: De raden worden periodiek geïnformeerd over de gang van zaken bij OVER-gemeenten. De Colleges worden middels het DB door kwartaalrapportages iedere drie maanden geïnformeerd over de financiële en personele gang van zaken binnen OVER-gemeenten.

Financiële kengetallen Vanuit de BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) worden deze financiële getallen opgenomen. Deze moeten meer zicht geven over de financiële positie en de vergelijkbaarheid daarvan met andere gemeenten. Netto schuldquote De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. Netto schuldquote 31-12-2018 31-12-2019 31-12-2020 Jaarrekening Begroting Begroting

2018 2019 2020 A Vaste schulden € 12.246 € 11.554 € 15.837 B Netto vlottende schulden € 3.954 € 3.600 € 1.500 C Overlopende passiva € 1.124 € 1.016 € 1.000 D Financiële activa (incl. verstr. len.) € 4.732 € 4.596 € 4.906 E Uitzettingen < 1 jaar € 4.425 € 800 € 1.000 F Liquide middelen € 121 € 150 € 250 G Overlopende activa € 1.050 € 1.000 € 1.028 H Totale baten (excl. mut. reserves) €33.895 € 33.848 € 35.661 Netto schuldquote (A+B+C-D-E-F- 21% 28% 31% G)/Hx100% (bedragen x € 1.000)

Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen Om inzicht te verkrijgen in hoeverre sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven. Op die manier wordt duidelijk in beeld gebracht wat het aandeel van de verstrekte leningen is en wat dit betekent voor de schuldenlast. Netto schuldquote gecorr. voor alle 31-12-2018 31-12-2019 31-12-2020 verstrekte leningen Jaarrekening Begroting Begrot ing 2020

2018 2019 A Vaste schulden € 12.246 € 11.554 € 15.837 B Netto vlottende schulden € 3.954 € 3.600 € 1.500 C Overlopende passiva € 1.124 € 1.016 € 1.000 D Financiële activa (excl. verstrekte € 803 € 369 € 803 leningen) E Uitzettingen < 1 jaar € 4.425 € 800 € 1.000

42 Begroting 2020-2023

F Liquide middelen € 121 € 150 € 250 G Overlopende activa € 1.050 € 1.000 € 1.028 H Totale baten (excl. mutaties reserves) € 33.895 € 33.848 € 35.661 (A+B+C -D-E-F-G)/H x 100% 32% 41% 43% (bedragen x € 1.000)

Solvabiliteitsratio Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Deze ratio geeft aan het Eigen Vermogen als percentage van het Totale Vermogen. Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter de financieringspositie van de gemeente Solvabiliteitsratio 31-12-2018 31-12-2019 31-12-2020 Jaarrekening 2018 Begroting 2019 Begroting 2020 A Eigen vermogen € 19.217 € 19.265 € 17.103 B Balanstotaal € 41.515 € 40.024 € 40.486 Solvabiliteit (A/B) x 100% 46% 48% 42% (bedragen x € 1.000)

Kengetal grondexploitatie De afgelopen jaren is gebleken dat grondexploitatie een forse impact kan hebben op de financiële positie van een gemeente. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De accountant beoordeelt ieder jaar of de gronden tegen een actuele waarde op de balans zijn opgenomen. Zoals uit onderstaand staatje blijkt, is er in Wormerland geen sprake meer van boekwaarden van grondexploitaties. De kengetallen zijn vanaf 2016 dan ook 0%. Kengetallen grondexploitatie 31-12-2018 31-12-2019 31-12-2020 Jaarrekening 2018 Begroting 2019 Begroting 2020 A Niet in exploitatie genomen € 0 € 0 € 0 bouwgronden B Bouwgronden in exploitatie € 0 € 0 € 0 C Totale baten (exclusief mutaties € 33.895 € 33.848 € 35.661 reserves) Grondexploitatie (A+B)/C x 100% 0% 0% 0% (bedragen x € 1.000)

Structurele exploitatieruimte Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt het onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten. Een begroting waarvan de structurele baten hoger zijn dan de structurele lasten is meer flexibel dan een begroting waarbij structurele baten en lasten in evenwicht zijn. Structurele exploitatieruimte 31-12-2018 31-12-2019 31-12-2020 Jaarrekening 2018 Begroting 2019 Begroting 2020 A Totale structurele lasten € 34.254 € 33.637 € 35.719 B Totale structurele baten € 35.055 € 33.848 € 35.968 C Totale structurele toevoegingen aan € 302 € 310 € 368 reserves D Totale structurele onttrekkingen aan € 226 € 412 € 276 reserves E Totale baten (exclusief mutaties € 33.895 € 33.848 € 35.661 reserves) Structurele expl.ruimte ((B-A)+ (D- 2% 1% 0% C))/E x 100% (bedragen x € 1.000)

43 Begroting 2020-2023

Belastingcapaciteit: Woonlasten meerpersoonshuishouden De ruimte die een gemeente heeft om zijn belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en de reinigingsheffing voor een woning met gemiddelde WOZ-waarde in die gemeente. De belastingcapaciteit van gemeenten wordt daarom berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden in jaar t te vergelijken met het landelijk gemiddelde in jaar t-1 en uit te drukken in een percentage.

Belastingcapaciteit: Woonlasten

meerpersoonshuishouden Jaarrekening 2018 Begroting 2019 Begroting 2020

A OZB-lasten gezin bij gem. WOZ- € 313 € 313 € 317 waarde *) B Rioolheffing gezin bij gem. WOZ- € 217 € 227 € 234 waarde C Afvalstoffenheffing voor een gezin € 308 € 326 € 331 D Evt. heffingskorting E Totale woonlasten gezin bij gem. € 838 € 866 € 882 WOZ -waarde

€ 827 € 721 € 733 F Woonlasten landelijk gem. gezin t-1 Woonlasten t.o.v. landelijk gem. 101% 120% 120% jaar ervoor (E/F) x 100% (bedragen x €1.000) *) Bij de OZB-lasten is uitgegaan van de gemiddelde WOZ-waarde, tegen het eigenaarstarief. Hierin is dus niet meegenomen dat een deel van de gezinnen geen eigen woning heeft. Niet bekend is hoe dit bij de landelijk gemiddelde woonlasten is verwerkt.

44 Begroting 2020-2023

Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen

Alle kapitaalgoederen moeten worden onderhouden. De onderhoudsstatus bepaalt de kwaliteit van het voorzieningenniveau. Deze paragraaf beschrijft welke werkzaamheden in 2020 worden uitgevoerd en vormt daarmee een dwarsdoorsnede van de begroting.

Onderhoud kapitaalgoederen In onderstaande tabel zijn de van belang zijnde gegevens per kapitaalgoed weergegeven: Beleids- Kw 1 Looptijd 2 Raming 2020 Ra- AO Vold. Categorie kader t.l.v. exploitatie/ ming H? 5 Res? 6 voorziening (cons. 3) 4 Planmatig V 2013- € 550.000 ja nee n.v.t. Wegen onderhoud 2018 (Ketelhuisterrein) t.l.v. investeringen Invoeren LED V 2015- € 138.800 t.l.v. ja nee n.v.t. Openbare verlichting 2030 exploitatie (waarvan verlichting €30.000 gedekt vanuit reserve) GRP V 2018- € 506.700 t.l.v. ja nee n.v.t. Riolering 2023 exploitatie Beleid HHNK V 2011- € 90.000 t.l.v. reserve ja nee n.v.t. Water 2021 Groen- V 2015- € 444.600 t.l.v. ja nee n.v.t. Groen structuurplan 2024 exploitatie Bomen- V 2010- €56.200 t.b.v. ja nee n.v.t.

beheerplan 2020 exploitatie Bruggen en Civiel- V 2018- € 24.400 t.l.v. ja nee n.v.t. kunst- technische 2022 exploitatie werken kunstwerken Meerjaren- G 2013- € 231.000 t.l.v. ja nee n.v.t. onderhouds- 2023 voorziening Gebouwen plannen (MOP's) 1. Gewenst kwaliteitsniveau 2. Beheers- en onderhoudsplannen / looptijd 3. Financiële consequenties conform plannen 4. Raming volledig en reëel in begroting 5. Is er sprake van achterstallig onderhoud (AOH)? 6. Zo ja, zijn er voldoende reserves/voorzieningen voor het AOH?

Ontwikkelingen Wegen: In 2020 wordt het Ketelhuisterrein gereconstrueerd. Riolering: In 2020 worden enkele rioolgemaaltjes vervangen. Groen : Het reguliere onderhoud aan groenvakken wordt Europees aanbesteed. Het huidige groenonderhoud wordt gedaan door Werkom. Per 1 januari 2020 zal naar verwachting een nieuw contract worden aangegaan voor het groenonderhoud. Bruggen en duikers: In 2020 wordt op basis van het onderhoudsbestek gewerkt aan onderhoud aan bruggen en duikers. Gebouwen: Voor het onderhoud aan de gebouwen is een Meerjarenonderhoudsplan (MOP) opgesteld. Het onderhoud zal conform deze MOP plaatsvinden. Voor elk gebouw wordt een MJOP (meerjarenonderhoudsplanning) vastgesteld. Uitgangspunt is een onderhoudsniveau van voldoende tot goed.

45 Begroting 2020-2023

Paragraaf Grondbeleid

Visie grondbeleid De visie voor het in deze gemeente te voeren grondbeleid is door de gemeenteraad verwoord in de vastgestelde Nota Grondbeleid Wormerland. In de nota is uitgesproken, dat het grondbeleid moet worden beschouwd als een instrument om andere gemeentelijke beleidsdoelstellingen te realiseren. Bevestigd is, dat de gemeente geen actieve grondpolitiek voert en dat voortgegaan wordt met het huidige facilitaire beleid, waarbij gebruikgemaakt wordt van alle ten dienste staande instrumenten en mogelijkheden. Uitgangspunt blijft, dat de gemeente allereerst tracht te komen tot kostenverhaal door middel van het sluiten van een anterieure exploitatieovereenkomst. Afdwingbaar kostenverhaal zal worden toegepast indien geen of onvoldoende resultaat kan worden bereikt. Het vaststellen van een exploitatieplan op basis van de Wet op de ruimtelijke ordening (Wro) is daarvoor het geëigende instrument. Bij de uitgifte van gronden en panden wordt een marktconforme prijs gehanteerd. Uitsluitend indien sprake is van uitgifte van grond ten behoeve van een maatschappelijke, niet commerciële functie kan een lagere prijs worden gehanteerd in bijzondere door het college te bepalen gevallen. Geen bouwgrondexploitaties meer Er zijn geen gronden meer in eigendom die vallen onder de bouwgrondexploitatie.

Prognose nieuwe woningen Voor deze periode (2020-2023) staan de volgende locaties gepland: • Complexen Watermuntstraat: circa 14 woningen *) • Complexen Gele Lisstraat: circa 94 woningen *) • Portiekblokken Spatterstraat: circa 6 woningen *) • Neck Zuid, circa 63 woningen • Wormervelden circa 220 woningen • Zaandriehoek, circa 240 woningen • Sluisstraat en vm. school Oostknollendam, circa 16 woningen • Veerdijk 56, circa 6 woningen • Veerdijk 57, circa 15 woningen • Veerdijk 58, circa 39 woningen • Sternstraat: circa 8 woningen *) deze aantallen betreft het saldo van nieuwbouw minus sloop.

De nieuwbouw van woningen vindt voornamelijk plaats op locaties binnen de bestaande kernen. Bouwen binnen bestaand stedelijk gebied blijft daarbij het uitgangspunt, immers het behoud van het groene en landelijke karakter is een belangrijke pijler. De komende jaren vindt (vervolg)nieuwbouw plaats op diverse (grotere) locaties. Wormervelden, Neck-Zuid en de Zaandriehoek zijn hier voorbeelden van. Het woningprogramma bij nieuwbouw- en herstructureringsopgaven wordt getoetst aan de hand van de geactualiseerde woonvisie. Een belangrijk gegeven is de verhouding 70 – 30 wat betreft de bouw van woningen in respectievelijk de vrije- en sociale sector.

46 Begroting 2020-2023

Paragraaf Verbonden partijen

In deze paragraaf geven wij u het totaal overzicht van onze samenwerkingsverbanden. Deze staan ook uitgesplitst bij de programma’s.

Algemeen De gemeenschappelijke regelingen voeren het beleid en het beheer op de betreffende terreinen uit voor de gemeente. In het algemeen geldt dat voor een gemeenschappelijke regeling wordt gekozen indien de gemeente dit beleid niet alleen, dan wel niet doeltreffend en doelmatig kan uitvoeren. Via deze 'verbonden partijen' (samenwerkingsverbanden) werken wij met andere partijen samen om onze lokale ambities en doelen te bereiken.

Waarom samenwerking? De gemeente Wormerland werkt al jaren intensief samen met gemeente Oostzaan. Net als onze eigen organisatie draagt dit samenwerkingsverband bij aan het realiseren van onze lokale doelen en ambities. Samenwerkingsverbanden dienen dus een publiek belang. De organisaties waarin wij deelnemen, dus onze verbonden partijen, maken voor ons beleid of voeren voor ons beleid uit. In principe zouden wij dat ook zelf kunnen doen. Er zijn vier redenen waarom wij een aantal van onze taken toch door een verbonden partij laten oppakken: 1. via samenwerkingsverbanden kan worden samengewerkt aan beleidsuitdagingen die gemeentegrensoverschrijdend zijn of die voor meerdere gemeenten van groot belang zijn; 2. sommige taken vragen specialistische kennis die onze eigen organisatie niet kan bieden; 3. het beleggen van taken bij een samenwerkingsverband kan efficiënter/goedkoper zijn dan de taken in de eigen organisatie te beleggen, waardoor voor minder geld minstens dezelfde (maar vaak een hogere) kwaliteit geleverd kan worden; 4. voor sommige beleidsterreinen is het wettelijk verplicht om een samenwerkingsverband op te richten. De ambtelijke organisatie zorgt ervoor dat de afstemming tussen gemeente en regionale samenwerkingsverbanden goed verloopt.

Wat is een verbonden partij precies? Een verbonden partij is een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een financieel én bestuurlijk belang heeft: • de gemeente financiert (samen met de andere deelnemers) de verbonden partij. Mocht de verbonden partij onverhoopt failliet gaan of zijn financiële verplichtingen niet na kunnen komen, dan is de gemeente aansprakelijk; • de gemeente heeft zeggenschap door vertegenwoordiging (via bijvoorbeeld de burgemeester, een collegelid of een raadslid), dan wel via hoofde van stemrecht, in het bestuur van de verbonden partij. Een belangrijk onderscheid is het verschil tussen publiekrechtelijke en privaatrechtelijke verbonden partijen. Daarnaast bestaat er nog een mengvorm, de zogenaamde publiek-private samenwerkingsverbanden (PPS-constructies).

Programma 1 Dienstverlening Geen verbonden partijen

47 Begroting 2020-2023

Programma 2 Ruimtelijke ontwikkeling Nationaal Landschap Laag-Holland Site http://www.laagholland.nl/nationaal-landschap Kerngegevens Nationaal Landschap Laag Holland. De organisatie Laag Holland voert de regie over het Nationaal Landschap. Missie Visievorming op de vele thema’s (landschap, landbouw, natuur, water, recreatie, communicatie) vindt in de stuurgroep plaats. Laag, lager, laagst. Mens en natuur hebben in Laag Holland samengewerkt om iets heel moois onder de zeespiegel te maken. Dat vind je terug in de openheid, de prachtige rechte lijnen, en de beschermde stads- en Visie dorpsgezichten. Daarom is Laag Holland een nationaal landschap. Dat betekent dat het landschap intact moet blijven. Geen grootschalige nieuwbouw dus, maar oude molens, droogmakerijen, weidse uitzichten, en ruimte voor rust en natuur. Nationaal Landschap Laag Holland is een samenwerkingsverband tussen Doel / openbaar diverse partijen (provincie, gemeenten, hoogheemraadschap, natuur- en belang landbouworganisaties) dat zich inzet voor het behoud van de kernkwaliteiten van Nationaal Landschap Laag Holland. Ontwikkelingen - Er zijn geen specifieke gegevens bekend voer de financiële huishouding van Financiën Nationaal Landschap Laag Holland, omdat deze post is opgenomen in de boekhouding van de provincie Noord-Holland. Mogelijke risico’s Geen voor de gemeente

GR Recreatieschap Twiske Waterland Site http://www.twiske-waterland.nl Kerngegevens Recreatieschap Twiske-Waterland, gevestigd in Haarlem. Missie Recreatie in het gebied Twiske-Waterland versterken. De visie richt zich met name op ruimtelijke ontwikkelingen: • • in het zuidwestelijke deel worden de intensieve voorzieningen en functies geconcentreerd om hier een integrale ontwikkeling tot recreatiecentrum te bewerkstelligen; Visie • • in het zuidoostelijk deel vinden ontwikkelingen plaats op en in de directe nabijheid van de boerderij. Voor het overige blijft het huidige extensieve karakter van het gebied behouden. Recreatieschap Twiske-Waterland is een samenwerkingsverband van diverse gemeenten en de provincie NH. Het recreatieschap wil recreanten Doel / openbaar laten genieten van het mooie landschap. Het schap legt recreatieve belang voorzieningen aan zoals fiets-, wandel- en vaarroutes en wil het Waterlandse landschap met zijn karakteristieke bebouwing, openheid en bijzondere planten en dieren zo goed mogelijk in stand houden. Ontwikkelingen Geen Eigen Vermogen € 2.896.900 1 januari 2018 Eigen Vermogen € 2.647.268 31 december 2018 Vreemd Vermogen € 519.140 1 januari 2018 Vreemd Vermogen € 95.716 31 december 2018 Bijdrage gemeente Ca €14.000 aan GR 2020 Resultaat van de €249.658 GR 2018 Mogelijke risico’s Geen voor de gemeente

48 Begroting 2020-2023

Programma 3 Sociaal domein Geen verbonden partijen

Programma 4 Maatschappelijke ontwikkeling Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD) Site ggdzw.nl Kerngegevens Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zaanstreek-Waterland, Zaandam GGD Zaanstreek-Waterland beschermt, bewaakt en bevordert de gezondheid en de sociale veiligheid van alle mensen in de regio. Daarbij staat een preventieve en collectieve aanpak voorop, met specifieke aandacht voor Missie bevordering van participatie en ondersteuning van de eigen regie van mensen. Als uitvoeringsorganisatie van de gemeenten sluit de GGD aan bij de gemeentelijke verantwoordelijkheden in het sociaal domein. De GGD gaat voor doorontwikkeling van de eigen kwaliteiten, aansluiten bij en Visie inspelen op nieuwe ontwikkelingen, hanteren van een helder afwegingskader voor de uitvoering van contracttaken, investeren in verbinding. Doel / openbaar Bevorderen en uitvoeren van de collectieve preventie en andere activiteiten in belang het kader van de wet publieke gezondheidszorg. De begroting 2020 van de GGD is opgesteld op basis van het bestaande Ontwikkelingen beleid en hun strategische agenda. Ambities daarin zijn een gezonde leefstijl en een gezonde en veilige leefomgeving. Eigen Vermogen € 1.624.234 1 januari 2018 Eigen Vermogen € 1.398.403 31 december 2018 Vreemd € 6.724.146 Vermogen 1 januari 2018 Vreemd € 7.180.705 Vermogen 31 december 2018 Bijdrage € 548.667 gemeente aan GR 2020 Resultaat van de € 114.364 GR 2018 Mogelijke risico’s Geen voor de gemeente

Programma 5 Leefomgeving Omgevingsdienst IJmond (ODIJmond) Site www.odijmond.nl Kerngegevens OD IJmond draagt bij aan het bereiken en in stand houden van een veilige en duurzame fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit binnen ons werkgebied. Daarbinnen inspireert OD IJmond burgers en bedrijven tot het Missie nemen van eigen verantwoordelijkheid. Het resultaat is een landelijk vooruitstrevende en toekomstbestendige voorbeeldorganisatie waar partners met vertrouwen mee samenwerken. OD IJmond werkt, als onderdeel van het openbaar bestuur, samen met burgers, bedrijven en overheden aan een evenwichtige en duurzame ontwikkeling van onze leefomgeving. Naast vergunningverlening, toezicht en Visie handhaving bij bedrijven, adviseert OD IJmond over de verschillende aspecten van de fysieke leefomgeving en duurzaamheid binnen het ruimtelijke domein.

49 Begroting 2020-2023

Omgevingsdienst IJmond (ODIJmond) In de uitvoering van onze taken vervult OD IJmond een proactieve, regisserende en vooral verbindende rol. Als procesregisseur met kennis van zowel Inhoud als uitvoering bevordert OD IJmond een integrale aanpak binnen het ruimtelijk domein en koppelt OD IJmond de juiste partijen aan elkaar. Daarbij is kwalitatieve en adequate dienstverlening leidend. Initiatieven van burgers en bedrijven vragen van OD IJmond een open houding, gericht op wederzijds vertrouwen. Als kennisorgaan anticipeert OD IJmond hierop en faciliteert met een helder inzicht in het speelveld, binnen de kaders van de weten regelgeving. De beleidslijnen die door de gemeenten Beemster, Beverwijk, Haarlem, Heemskerk, Purmerend, Uitgeest en Velsen en de Provincie Noord-Holland in Doel / openbaar hun milieubeleidsplannen en overeenkomsten zijn neergelegd, bepalen in belang 2019 welke werkzaamheden uitgevoerd worden en worden vastgelegd In het uitvoeringsprogramma 2019 van OD IJmond. De ODIJmond heeft zelf geen milieubeleidsdoelstellingen en is een uitvoerende dienst Ontwikkelingen - Eigen Vermogen 1 € 558.225 januari 2018 Eigen Vermogen € 482.736 31 december 2018 Vreemd € 8.546.628 Vermogen 1 januari 2018 Vreemd € 8.887.999 Vermogen 31 december 2018 Bijdrage € 102.600 gemeente aan GR 2020 Resultaat van de € 10.512 GR 2018 Mogelijke risico’s - voor de gemeente

Vuilverbrandingsinstallatie Alkmaar e.o. (VVI)

(contract met de HVC ) Site hvcgroep.nl Gemeente Wormerland is partner van de gezamenlijke regeling Vuilverbrandingsinstallatie Alkmaar en omstreken (VVI). Vanuit de VVI is de Kerngegevens NV HVC opgericht (www.hvcgroep.nl/gemeenten). De gemeenteraad kan door een zienswijze te geven op begroting HVC VVI. Op deze wijze kan de Raad de regie houden. De gemeenschappelijke regeling wordt getroffen ter behartiging van het belang van de verwerking van de door de deelnemende gemeenten ingevolge de Afvalstoffenwet verkregen afvalstoffen. Het lichaam tracht dit te bereiken door de oprichting en instandhouding van een Missie (HVC) vuilverbrandingsinstallatie in de gemeente Alkmaar met inbegrip van een stortplaats voor niet voor verbranding in deze installatie in aanmerking komende afvalstoffen, die in deze regeling tezamen worden aangeduid als "de installatie". De bestuursorganen van het lichaam oefenen de bevoegdheden uit, die Visie (HVC) ingevolge de Afvalstoffenwet voor de verwerking van afvalstoffen aan de raden der deelnemende gemeenten zijn opgedragen. De basis voor het afvalbeheer vormt de Dienstverlenings-overeenkomst (DVO), die tussen de gemeente Wormerland en HVC is afgesloten en waarin Doel / openbaar de inhoud, de omvang en garanties van de afvalbeheertaken zijn vastgelegd. belang (HVC) De DVO is ingegaan op 1 januari 2009 en heeft een looptijd van 10 jaar. Hiermee is zeker gesteld op een verantwoorde wijze en met een zo hoog

50 Begroting 2020-2023

Vuilverbrandingsinstallatie Alkmaar e.o. (VVI)

(contract met de HVC ) mogelijk milieurendement tegen verantwoorde kosten het Wormerlandse afval wordt verwerkt. Ontwikkelingen - Eigen Vermogen 1 € 24.000 januari 2018 Eigen Vermogen € 24.000 31 december 2018 Vreemd Vermogen € 2.473.000 1 januari 2018 Vreemd Vermogen € 2.552.000 31 december 2018 Bijdrage gemeente VVI: € 0 aan GR 2020 (HVC:€ 1.791.400) Resultaat van de € 0 GR 2018 Op basis van aandeelhouderschap kunnen gemeenten een gezamenlijk beleidsstandpunt innemen richting VVI; • • De gemeenteraad kan haar controlerende en toezichthoudende taak op HVC uitoefenen door een zienswijze te geven op de Mogelijke risico’s begroting en jaarrekening van de VVI; voor de gemeente • • Garantstelling voor investeringen van de HVC: gemeente Wormerland staat per 2018 op basis van het aantal aandelen garant en niet meer voor het volledige bedrag van de gegarandeerde leningen.

Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland (VrZW )

(incl. Regionale Brandweer Zaanstreek-Waterland (RBZW) en GHOR/CPA) Site veiligheidsregiozaanstreekwaterland.nl Kerngegevens Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland, Zaandam De partners in de veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland gaan ‘arm in arm voor veiligheid’ om het samenwerkingsverband te bestendigen en uit te Missie bouwen. Dit samenwerkingsverband helpt maatschappelijke verstoringen voorkomen of beperken in het belang van en samen met de burgers. • Wij werken adequaat en effectief samen op het gebied van integrale veiligheid; • Wij treden adequaat en snel op bij rampen en crises; • Wij gaan in onze organisatievorming mee in de ontwikkelingen rond Visie bestuurlijke schaalvergroting; • Wij hebben wederzijds werkbare afspraken met de nieuwe politieregio; • Wij werken actief samen met de burger opdat deze bewust en zelfredzaam handelt. Het bewerkstelligen van een doelmatig georganiseerde en gecoördineerde uitvoering van brandweer/GHOR/CPA-taken in ruime zin met inbegrip van het beperken en bestrijden van rampen en zware ongevallen en overigens een goede hulpverlening bij een ongeval of een ramp te bevorderen in het gebied met negen deelnemende gemeenten. De Veiligheidsregio/RWBZ voert Doel / openbaar regiotaken op het gebied van preventie, preparatie en alarmcentrale. belang Daarnaast is de gemeentelijke crisisorganisatie inmiddels regionaal georganiseerd als gevolg van de wet op de Veiligheidsregio’s. Deze processen worden steeds verder geprofessionaliseerd. De nafase van een crisis blijft een taak van de gemeente. De VRZW ondersteunt gemeenten om deze taken te organiseren. Ontwikkelingen - Eigen Vermogen 1 € 2.105.000 januari 2018

51 Begroting 2020-2023

Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland (VrZW )

(incl. Regionale Brandweer Zaanstreek-Waterland (RBZW) en GHOR/CPA) Eigen Vermogen € 2.368.000 31 december 2018 Vreemd € 28.159.000 Vermogen 1 januari 2018 Vreemd € 16.397.000 Vermogen 31 december 2018 Bijdrage € 1.293.513 gemeente aan GR 2020 Resultaat van de € 1.177.000 GR 2018 Mogelijke risico’s - voor de gemeente

Vervoerregio Amsterdam Site https://vervoerregio.nl/ Kerngegevens Jodenbreestraat 25, 1011 NH Amsterdam Doel / openbaar Samenwerking versterken op het gebied van verkeer en vervoer, belang bevorderen van bereikbaarheid Verkeer en vervoer ondersteunt de ruimtelijk-economische ontwikkelingen en de ontplooiingskansen van mensen. Dat vraagt om intensieve Missie samenwerking afstemming tussen het mobiliteitsbeleid en de andere beleidsvelden. Het versterken van de samenwerking op het gebied van Verkeer en Visie Vervoer in regio Amsterdam-Almere Ontwikkelingen - Eigen Vermogen 1 € 1.264.197 januari 2018 Eigen Vermogen 31 € 795.977 december 2018 Vreemd Vermogen 1 € 287.516.613 januari 2018 Vreemd Vermogen 31 € 336.914.293 december 2018 Bijdrage gemeente € 0 aan GR 2020 Resultaat van de GR € 0 2018 Risico -

Programma 6 Bestuur en organisatie Cocensus Site cocensus.nl Openbaar lichaam genaamd 'gemeenschappelijke regeling Kerngegevens Cocensus', gevestigd te Hoofddorp, gemeente Haarlemmermeer Cocensus is de partner voor het integraal waarderen, heffen en invorderen Missie van decentrale belastingen en heffingen. Cocensus heeft een bedrijfsmatige grondslag en zal tegen een zo laag mogelijk tarief en zo hoog mogelijke kwaliteit haar diensten integraal aanbieden. De belangrijkste waarden hierbij zijn: Visie · klantgericht · kwalitatief · innovatie f

52 Begroting 2020-2023

Cocensus · efficiënt en effectief · resultaatgericht · integriteit Cocensus is een gemeenschappelijk regeling (GR) van de gemeenten Haarlem, Haarlemmermeer, Hillegom, Beverwijk, Oostzaan, Wormerland, Alkmaar, Bergen, Graft-De Rijp, Heerhugowaard, Langedijk en Schermer. In deze GR zijn de uitvoeringswerkzaamheden in het kader van de Wet Doel / openbaar waardering onroerende zaken (Wet WOZ) en de heffing en invordering van belang gemeentelijke belastingen ondergebracht. Cocensus verzorgt het bestandsonderhoud, de heffing, de invordering, de behandeling van bezwaar- en beroepschriften en de behandeling van verzoeken om kwijtschelding. Ontwikkelingen -

Eigen Vermogen 1 € 199.953 januari 2018

Eigen Vermogen € 205.312 31 december 2018 Vreemd Vermogen € 5.587.579 1 januari 2018 Vreemd Vermogen € 4.175.671 31 december 2018 Bijdrage € 344.800 gemeente aan GR 2020 Resultaat van de € 5.358 GR 2018 In het verlengde van de ISO-certificering vindt jaarlijks bij Cocensus een uitgebreide risico-inventarisatie plaats. Deze inventarisatie met de daaraan gekoppelde beheersmaatregelen wordt elk half jaar besproken in het MT van Cocensus en éénmaal per jaar in de vergadering van het Dagelijks en Algemeen Bestuur van Cocensus. De beheersmaatregelen worden jaarlijks in Mogelijke risico’s de externe ISO-audit tegen het licht gehouden. Naar aanleiding daarvan voor de gemeente worden weer separaat een inventarisatie en de bijbehorende (al dan niet aangepaste) beheersmaatregelen voorgelegd aan het Bestuur. Hierdoor is het risicomanagement geborgd binnen de organisatie van Cocensus. Cocensus heeft een zeer beperkt weerstandsvermogen. Dit houdt in dat financiële tegenvallers in rekening worden gebracht bij de deelnemers.

Waterlands Archief Site www.waterlandsarchief.nl Kerngegevens ISW, Waterlandlaan 81 te Purmerend. De doelstellingen voor het Waterlands Archief zijn: • - Uitbreiding en verbetering van de digitale dienstverlening. Missie • - Verbreding educatie en verbetering presentatie. • - Werken aan digitale duurzaamheid en toegankelijkheid. Het Waterlands archief heeft als doelstelling een zo breed mogelijk publiek Doel / openbaar te interesseren voor de cultuurhistorie van de regio Waterland en het belang onderzoek hiernaar zoveel mogelijk te stimuleren. Eigen Vermogen 1 € 83.582 januari 2018 Eigen Vermogen 31 € 83.582 december 2018 Vreemd Vermogen 1 € 677.937 januari 2018 Vreemd Vermogen 31 € 683.840 december 2018

53 Begroting 2020-2023

Waterlands Archief Bijdrage gemeente € 113.637 aan GR 2020 Resultaat van de GR € -73.785 2018 Het Waterlands Archief adviseert over digitaliseringentrajecten bij de deelnemers en over de archief technische gevolgen van nieuwe wetgeving (bv de nieuwe Omgevingswet). Ontwikkelingen Het WA gaat in 2020 verder met het digitaliseren van de bouwtekeningen. Hiervoor zijn in 2019 al extra middelen in onze begroting opgenomen. Er zou een risico kunnen schuilen in de mogelijkheid dat de kosten van de Mogelijke risico’s digitalisering door onvoorziene omstandigheden toch hoger zullen kunnen voor de gemeente uitkomen dan verwacht..

OVER-gemeenten Site over-gemeenten.nl Kerngegevens OVER-gemeenten, Oostzaan en Wormerland. • • Het zo optimaal mogelijk organiseren van het samenspel tussen colleges, bestuur en organisatie als noodzakelijke voorwaarde voor het functioneren van de serviceorganisatie voor meerdere gemeenten; • • Het zo optimaal mogelijk organiseren van de dienstverlening aan Missie inwoners, bedrijven en instellingen; • • Het zo optimaal mogelijk organiseren van de bedrijfsmatige ondersteuning als noodzakelijke voorwaarde voor het goed functioneren van de klantgerichte processen; • • Het zo optimaal mogelijk inzetten van personeel, zodanig dat een constante kwaliteit geleverd kan worden. OVER-gemeenten is in 2020 een: • • vraag gestuurde dienstverlener; • • een toegangspoort tot de overheid; Visie • • een aantrekkelijke werkgever; • • een innovatieve, 'anders' denkende organisatie; • • een aantrekkelijke partner. Op 17 juni 2008 heeft de gemeenteraad van Wormerland besloten in te stemmen met de samenwerking van Wormerland en Oostzaan. Om de uitvoering van beleidsmatige, uitvoerende en organisatorische opgaven te borgen en de dienstverlening verder te verbeteren, is de gemeenschappelijke regeling OVER-gemeenten opgericht. OVER-gemeenten werkt binnen de door de gemeenteraad van Wormerland voor de samenwerking vastgestelde kaders. Deze kaders zijn: • • Elke gemeente behoudt haar bestuurlijke zelfstandigheid; • • Elke gemeente stelt haar eigen beleids- en uitvoeringskader vast; • • De samenwerking heeft als doel het blijvend borgen van dienstverlening, kwaliteit, continuïteit, bestuurskracht en Doel / openbaar betaalbaarheid; belang • • De dienstverlening van elke gemeente blijft lokaal (front-offices); • • Vanuit het uitgangspunt van “handhaven van de bestuurlijke zelfstandigheid van de twee gemeenten” blijft elke gemeente thans en in de toekomst verantwoordelijk voor haar eigen financiële positie; • • De (structurele) kosten van de ambtelijke organisatie mogen tijdens de samenwerking en in verdere uitwerkingen van de samenwerking niet stijgen, uitgezonderd wanneer er verplichte nieuwe taken vanuit het Rijk bijkomen. Tevens mogen de kosten stijgen, indien een deelnemende gemeente nieuwe beleidsvoornemens heeft die gepaard gaan met personeelsuitbreiding. In dat geval zullen de extra kosten die hieruit voor de ambtelijke organisatie

54 Begroting 2020-2023

OVER-gemeenten voortvloeien, gedragen worden door de betreffende gemeente zelf. Gemeenten die deze beleidsvoornemens niet willen doorvoeren zullen niet voor deze extra kosten van de ambtelijke organisatie worden belast. Met de gemeenten in de regio wordt verdere samenwerking op thema's Ontwikkelingen verkend. (samenwerking zoeken vanuit de raad) Eigen Vermogen 1 € 45.716 januari 2018 Eigen Vermogen € 230.498 31 december 2018 Vreemd Vermogen € 1.645.924 1 januari 2018 Vreemd Vermogen € 1.899.708 31 december 2018 Bijdrage € 8.614.200 gemeente aan GR 2020 Resultaat van de € 282.539 GR 2018 Het risico’s voor de gemeente zit met name in de financiering van OVER- Mogelijke risico’s gemeenten. Zijn de financiële middelen wel voldoende voor de uitvoering van voor de gemeente de taken en rekening houdend met de ontwikkelingen van OVER-gemeenten.

55 Begroting 2020-2023

Paragraaf Financiering

Deze paragraaf geeft transparantie van de treasuryfunctie (financiering) van decentrale overheden. Er worden zo duidelijk mogelijk de plannen, feiten en visie over financiering uiteengezet. De Wet Financiering Decentrale Overheden (wet FIDO) schept een duidelijker kader voor de treasuryfunctie en levert een bijdrage aan de kredietwaardigheid van de openbare lichamen en bevordert de transparantie van de treasuryfunctie. Deze wet kent twee instrumenten op het gebied van de treasuryfunctie: • het treasurystatuut, • de financieringsparagraaf De doelstelling van het treasurystatuut is om bestaande verantwoordelijkheden en bevoegdheden te formaliseren en expliciet vast te stellen. De gemeenteraad kan dan goed invulling geven aan zijn verordenende en controlerende bevoegdheid. Het tweede instrument, de financieringsparagraaf, heeft als doel inzicht te geven in de algemene interne en externe ontwikkelingen die van belang zijn voor de treasury en de concrete plannen op het gebied van risicobeheer, financieringspositie en leningen en uitzettingenportefeuille. Door de raad is op 29 januari 2019 een geactualiseerd treasurystatuut vastgesteld. In dit statuut zijn de organisatie rondom het opstellen van het treasurybeleid, de planning & control(P&C)-cyclus, de organisatie rondom de uitvoering van treasury-activiteiten en de interne en externe controle geregeld.

Ontwikkelingen Bij interne ontwikkelingen gaat het onder andere over het afstoten van bedrijfsonderdelen of het oppakken van nieuwe activiteiten. Het komend jaar is van geen van beide sprake. Ten aanzien van de externe ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de treasuryfunctie, zoals de internationale economische ontwikkeling en de gelden kapitaalmarkt, laten wij ons primair adviseren door onze ‘huisbankier’ de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Onze adviseurs aldaar volgen de ontwikkelingen nauwlettend en hebben ook de knowhow op dit gebied.

Financieringsbehoefte 2019-2022 De komende jaren verwachten wij een financieringsbehoefte die wordt veroorzaakt door de doorlopende investeringen per balansdatum 2019, het meerjarenplan 2020-2023 en het inzetten van reserves en voorzieningen. Financieringsbehoefte 2020 2021 2022 2023 Begrotingssaldo (uitgangspunt: sluitende begroting) 0 0 0 0 Mutaties reserves en voorzieningen 200 -129 92 -159 Afschrijvingen 1.180 1.298 1.340 1.641 Investeringen 2020-2023 Meerjarenplan -1.472 0 -274 -575 Investeringen: reeds beschikbaar gestelde kredieten -351 -194 -6.778 -364 (uitschieter in 2022: nieuwe Zaanbrug) Aflossingen (huidige) langlopende leningen (netto) -716 -683 -650 -650 Aflossingen nieuwe langlopende leningen -100 -150 -150 -383 Totaal (negatief = aan te trekken leningen) -1.259 -142 -6.420 491 (bedrag x€1.000) We volgen de liquiditeiten nauwlettend. De Wet FIDO verplicht gemeenten binnen de kasgeldlimiet en de renterisiconorm te blijven. Investeringen en de daaraan verbonden geldleningen hebben gevolgen voor deze renterisiconorm. Onder ‘Risicobeheer’ verwerken we de genoemde financieringsbehoefte in de berekening van de renterisiconorm, zodat we kunnen beoordelen of ons voorgenomen beleid voor 2020-2023 binnen de kaders van de Wet Fido valt.

56 Begroting 2020-2023

Leningenportefeuille Hierbij inzicht in de ontwikkeling van de portefeuille van de langlopende leningen. Mutaties leningenportefeuille 2019 / 2020 Stand per 1 januari 2019 (bron: jaarrekening 2018) 11.239 Aflossingen (regulier) in 2019 -819 Nieuwe leningen 2019 (reeds aangetrokken t/m aug. '19) 1.000 Nieuwe leningen 2019 (nog aan te trekken t/m dec.'19) 3.000 Totaal, stand per 31 -12 -2019 14.420 Aflossingen: regulier in 2020 -1.050 Nieuw aan te trekken leningen 2020 1.500 Totaal, stand per 31 -12 -2020 14.870 (bedrag x€1.000)

Rentevisie en -kosten Rentevisie We baseren ons op verwachte ontwikkelingen op de gelden kapitaalmarkt. De grote algemene banken en de banken voor de publieke sector (onder andere onze ‘huisbank’ BNG) houden deze ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Met inachtneming van de zogenaamde ‘prudente’ houding die een gemeente ten aanzien van beleggingen en leningen dient te hebben, zijn we tot een eigen rentevisie gekomen. (Zie ook ‘uitgangspunten treasurybeleid 2020-2023’). De BNG verwacht (informatie per augustus 2019) dat de lange rentetarieven in de komende tijd naar verwachting wat zullen oplopen. Rentekosten In de notitie afschrijving en rentebeleid van 2016 zijn ook de rentekosten voor investeringen en eigen financieringsmiddelen opgenomen. De rente voor investeringen en dergelijke is voor de jaren 2017 tot en met 2020 op 4% vastgesteld.

Risicobeheer De Wet FIDO verplicht de kasgeldlimiet en de renterisiconorm in beeld te brengen. De provincie gebruikt deze bij het uitoefenen van haar toezichthoudende functie. De kasgeldlimiet betreft het renterisico van de vlottende schuld. De renterisiconorm betreft het renterisico van de langlopende schuld. Kasgeldlimiet prognose voor 2020 Bedragen Omvang begroting over 2020 (=grondslag) 35.640 - in procenten van de grondslag 8,5% (1) Toegestane kasgeldlimiet 3.029 (2) Omvang vlottende korte schuld 2.500 (3) Vlottende middelen: 2.278 Contante gelden in kas 1 Tegoeden in rekening courant 249 Overige uitstaande gelden < 1 jaar 2.028 Toets kasgeldlimiet: (4) Totaal netto vlottende schuld (2)-(3) 222 Toegestane kasgeldlimiet (1) 3.029 Ruimte (+) / Overschrijdingen ( -): (1) -(4) 2.807 (bedrag x€1.000)

57 Begroting 2020-2023

Rente 2020 2021 2022 2023 risico norm Renteherziening op vaste schuld o/g (opgenomen 1.357 0 0 0 1a geld) Renteherziening op vaste schuld u/g (uitgegeven 1.357 0 0 0 1b geld) 1c Renteherziening op vaste schuld (1a-1b) 0 0 0 0 2 Betaalde aflossingen reguliere leningen 908 880 853 858 3 Renterisico op vaste schuld (1c)-(2) 908 880 853 858 Berekening renterisiconorm: 4 Begrotingstotaal (excl. mutaties in reserves) 35.640 36.144 36.649 37.683 5 Normpercentage (ministerieel vastgesteld) 20% 20% 20% 20% Toets renterisiconorm: 6 Renterisiconorm (4*5) 7.128 7.229 7.330 7.537 7 Renterisico op vaste schuld (3) 908 880 853 858 Ruimte (+) / Overschrijding ( -): (6) -(7) 6.220 6.349 6.477 6.679 (bedrag x€1.000) In de renterisiconorm wordt rekening gehouden met de renterisico’s die gemeenten lopen over nieuw af te sluiten leningen ter vervanging van afgeloste leningen. De renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt zorgen ervoor dat de gemeente een ogenschijnlijk gering risico loopt (zie rentevisie).

Solvabiliteit De solvabiliteit geeft aan de mate waarin een onderneming met eigen middelen (eigen vermogen) is gefinancierd. In het bedrijfsleven is deze ratio van belang om te zien in hoeverre de onderneming in staat is om aan haar financiële verplichtingen (betalingen) kan voldoen door inzet van haar eigen vermogen. Voor een gemeente is de hoogte van de solvabiliteit van minder belang dan voor een bedrijf. Toch geeft het een aardig inzicht in de vermogensverhoudingen. Hoe hoger de solvabiliteit, hoe beter de financieringspositie van de gemeente. Afhankelijk van de directe opbrengstwaarde van de activa ligt de minimumnorm voor het bedrijfsleven op een waarde tussen de 25% en 40%. De solvabiliteit wordt berekend door het eigen vermogen te delen door het totale vermogen x 100%. In volgend schema is de solvabiliteit berekend op basis van de vastgestelde jaarrekeningen. Jaar Eigen vermogen Vreemd vermogen Totaal vermogen Solvabiliteit 2008 € 13.231 € 21.306 € 34.537 38,31% 2009 € 14.791 € 20.818 € 35.609 41,54% 2010 € 13.707 € 23.072 € 36.779 37,27% 2011 € 16.144 € 22.471 € 38.616 41,81% 2012 € 17.338 € 22.983 € 40.322 43,00% 2013 € 18.974 € 22.188 € 41.162 46,10% 2014 € 18.548 € 21.400 € 39.948 46,43% 2015 € 21.303 € 20.153 € 41.456 51,38% 2016 € 20.975 € 19.204 € 40.179 52,20% 2017 € 21.156 € 19.143 € 40.299 52,50% 2018 € 19.217 € 22.299 € 41.515 46,29% (bedrag x 1.000)

Uitgangspunten treasurybeleid 2020-2023 Het uitgangspunt voor de treasury-activiteiten voor de jaren 2018 tot en met 2021 is dat we de bedragen en looptijden van aan te trekken langlopende leningen afstemmen op het renterisico dat de gemeente loopt. De zogenaamde renterisiconorm bedraagt 20%. De leningen van de leningenportefeuille willen we jaarlijks herfinancieren c.q. nieuwe leningen voor een looptijd van vijf tot dertig jaar aan gaan. Bij duidelijk oplopende rentestanden zullen we dit heroverwegen en eventueel voor kortere termijnen kiezen. De structurele vermogensbehoefte wordt structureel gefinancierd.

58 Begroting 2020-2023

Paragraaf Lokale heffingen

De paragraaf lokale heffingen bevat naast de geraamde inkomsten, het beleid ten aanzien van de lokale heffingen, een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid en een aanduiding van de lokale lastendruk.

Algemeen Er zijn twee gemeentelijke heffingen: retributies en belastingen. Bij de retributies is er sprake van een tegenprestatie van de gemeente en mogen de geraamde opbrengsten niet hoger zijn dan de geraamde kosten voor de uitoefening van de taak, dit betekent dat de kostendekkendheid niet meer mag zijn dan 100%. Bij belastingen is er geen directe relatie met een prestatie van de gemeente. Belastingen worden gezien als een algemeen dekkingsmiddel.

In de BBV zijn de eisen verscherpt over de onderbouwing van de tarieven, die hoogstens kostendekkend mogen zijn. De gemeente moet een overzicht van baten en lasten opnemen voor de heffingen waarbij sprake is van het verhalen van kosten. Daarnaast moet in een overzicht op hoofdlijnen van de diverse heffingen inzichtelijk worden gemaakt hoe bij de berekening van tarieven en heffingen, die hoogstens kostendekkend mogen zijn, wordt bewerkstelligd dat de geraamde baten de ter zake geraamde lasten niet overschrijden, wat de beleidsuitgangspunten zijn die ten grondslag liggen aan deze berekening en hoe deze uitgangspunten bij de tariefstelling worden gehanteerd. In deze begroting 2020 zijn de onderbouwingen van de riool- en afvalstoffenheffing en begraafrechten opgenomen. Beleidsvoornemens lokale heffingen Het totale pakket aan gemeentelijke belastingen en heffingen bestaat uit een 14-tal verschillende belastingen/heffingen welke gelegitimeerd worden door de vastgestelde belastingverordening door de gemeenteraad. Uitgangspunten bij het bepalen van de verschillende tarieven zijn: • aanpassing van de tarieven met het inflatiepercentage, in dit geval 1,4%. Uitzonderingen zijn: • tarieven gebonden aan een wettelijk maximum (zoals reisdocumenten/rijbewijzen) • afvalstoffenheffing/rioolrecht (maximaal 100% kostendekkend) • voor OZB en RZB geldt dat niet de tarieven, maar de opbrengst stijgt met het inflatiepercentage*. *) Toelichting: Bij de Onroerende Zaak Belasting (OZB) en de belasting op roerende woon- en bedrijfsruimten wordt de totale opbrengst van het voorgaande jaar in de begroting geïndexeerd met 1,4%. Om de OZB-opbrengst in de begroting op hetzelfde niveau te handhaven, worden bij een stijgende WOZ-waarde de tarieven voor de OZB verlaagd en bij een dalende WOZ-waarde de OZB- tarieven verhoogd. Door de positieve waardeontwikkeling van de woningen zijn de OZB-tarieven gecorrigeerd via een verlaging. Deze methode – die door alle gemeenten in Nederland wordt toegepast – bewerkstelligt dat bij een dalende WOZ-waarde, het te betalen bedrag aan OZB gelijk is aan vorig jaar, vermeerderd met de indexering. Deze systematiek/berekening is exclusief de extra nieuw gebouwde woningen. De gemeente Wormerland heeft de uitvoering van de Wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ) en het opleggen van de aanslagen en de invordering van onroerende zaakbelasting (OZB), roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting, afvalstoffenheffing, rioolheffing, hondenbelasting, forensenbelasting, grafrechten en leges omgevingsvergunningen ondergebracht bij een gemeenschappelijke regeling, zijnde Cocensus. Ook de afhandeling van de kwijtscheldingsverzoeken en bezwaar- en beroepschriften vinden plaats door Cocensus. Voor de uitvoering van belastingregelingen vanaf 2020 brengt Cocensus voor 14 gemeenten met een inwonersaantal van circa 650.000 de gemeenten een bijdrage in rekening. Voor de gemeente Wormerland is de bijdrage over 2020 € 344.800.

59 Begroting 2020-2023

Ontwikkelingen Precariobelasting Gemeenten die op 10 februari 2016 in hun belastingverordening een tarief hadden voor nutsnetwerken, mogen uiterlijk tot 1 januari 2022 nog precariobelasting op nutsnetwerken blijven heffen. De gemeente kan maximaal het tarief in rekening brengen dat op 10 februari 2016 gold. In onze begroting hebben we financieel gezien geanticipeerd op de afschaffing van de precariobelasting.

Gemeentelijke belastingen Belastingen hebben een algemeen karakter. Een directe relatie tussen de belasting en de gemaakte kosten van de gemeente is in het algemeen niet aanwezig. Uitgangspunt bij het vaststellen van de belastingtarieven is dat deze trendmatig worden verhoogd met de verwachte inflatie. In overeenstemming met de Kadernota 2020 is in de Programmabegroting 2020-2023 voor de belastingen rekening gehouden met een inflatiepercentage van 1,4%. Onroerende Zaakbelasting (OZB) De grondslag voor de OZB wordt gevormd door de waarde van het onroerend goed, die jaarlijks wordt vastgesteld (de zogenaamde herwaardering). Wormerland hanteert het uitgangspunt dat de gemiddelde waardestijging (of daling), die voortvloeit uit de herwaardering, wordt gecompenseerd door een evenredige tariefsverlaging (of evenredige tariefsverhoging). Daarmee bereikt de gemeente dat waardemutatie niet leidt tot een wijziging in de totale opbrengst, maar slechts tot individuele verschillen in aanslagen. Dat is het geval als de waarde van een woning meer of juist minder is gestegen dan het Wormerlandse gemiddelde. Dan levert de herwaardering een voordeel of juist een nadeel op voor de eigenaar. De WOZ-waarden voor het belastingjaar 2020 worden gebaseerd op het prijspeil 1 januari 2019. Deze waarde is in het vierde kwartaal 2019 bekend. Roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting (RWWB) Eigenaren en gebruikers van onroerend goed betalen gemeentelijke belastingen in de vorm van de onroerende zaakbelasting (OZB). Het is wettelijk mogelijk om ook voor eigenaren en gebruikers van roerende woon- en bedrijfsruimten (zoals woonboten en woonwagens) een gelijke belasting in te voeren, te weten de Roerende Woon- en bedrijfsruimte belasting (RWWB). Om eigenaren en gebruikers van roerend en onroerend goed gelijk te behandelen is het tarief van die belasting gelijk aan het tarief van de OZB. De berekende opbrengst voor 2020 bedraagt bijna € 22.000. Hondenbelasting Onder de naam “hondenbelasting” heft de gemeente een belasting op het houden van honden binnen de gemeente. Belastingplichtige is de houder van de hond. Het aantal honden is bepalend voor de opbrengst van de belasting. De raming voor 2020 bedraagt ruim € 80.000.

Gemeentelijke retributies Onder de naam retributies heft de gemeente tarieven voor diverse typen van dienstverlening. Bij retributies is sprake van een directe relatie tussen de heffing en de gemeentelijke taakuitoefening. De geraamde opbrengsten mogen niet hoger zijn dan de geraamde kosten voor die taakuitoefening. Belastingplichtige is de aanvrager van de dienst of degene voor wie de dienst is verleend. Geregeld is er landelijk publiciteit over de gemeentelijke tarieven en de verschillen daartussen. Die verschillen ontstaan in de regel als gevolg van de gemaakte beleidskeuzes. Om die beleidskeuzes zo transparant mogelijk vast te leggen heeft de VNG het initiatief genomen om modellen voor de kostenonderbouwing te ontwikkelen. Voor de afvalstoffen- en rioolheffing, de leges en de lijkbezorgingrechten zijn deze door de VNG ontwikkeld. In Wormerland zal in de toekomst gebruik worden gemaakt van deze kostenonderbouwingen. Rioolheffing De kosten die de gemeente maakt als uitvloeisel van de watertaken worden op burgers en bedrijven verhaald via de zogenaamde rioolheffing. De kosten die uit die watertaken voortvloeien (op het gebied van afvalwaterinzameling, afvalwatertransport en afvoer van overtollig regen- en grondwater) zijn berekend in het Gemeentelijk RioleringsPlan 2018-2023. De kapitaallasten van de investeringen die hieruit voortvloeien opgenomen in deze begroting. Zoals in het GRP vermeld en besloten is, stijgt de rioolheffing jaarlijks met 2% vermeerderd met het desbetreffende inflatiepercentage (1,4%). Dit was in

60 Begroting 2020-2023 het vorige GRP ook het geval. In de begroting 2020 is rekening gehouden met een opbrengst aan rioolheffing van € 1.769.000. Jaarrekening 2018 Begroting 2019 Begroting 2020

(incl. wijzigingen) Baten totaal 1.629 1.696 1.769 Lasten -1.348 -1.466 -1.525 Overhead -199 -149 -154 BTW correctie -168 -183 -185 Voorziening mutaties 3 102 94 Saldo 0 0 0 Kostendekkendheid 100% 100% 100% (bedragen x €1.000) In de rioolrechten mag als last meegenomen worden de BTW die gedeclareerd kan worden bij het BTW Compensatiefonds (BCF), zowel de exploitatie-BTW als de investerings-BTW. Immers de gemeenten worden gekort op de Algemene uitkering uit het gemeentefonds voor de BTW die gemeenten kunnen declareren bij het BCF. Dit is de wettelijke compensatie die gemeenten kunnen opvoeren in hun rioolheffing. Afvalstoffenheffing Onder de naam afvalstoffenheffing wordt een recht geheven van degene die in de gemeente feitelijk gebruik maakt van een perceel waarvoor de gemeente op grond van de Wet Milieubeheer een verplichting tot het inzamelen van huishoudelijk afval heeft. Bij het bepalen van de hoogte van de afvalstoffenheffing wordt rekening gehouden met het feit dat op begrotingsbasis de baten niet hoger mogen zijn dan de lasten. Er wordt gestreefd naar een kostendekkendheid van 100%. Vanaf 2016 tot en met 2018 stond de egalisatievoorziening afvalstoffenheffing op nul en konden eventuele nadelige verschillen hiermee niet gecompenseerd worden. Vanaf 2019 verwachten we een geringe toevoeging aan de voorziening te kunnen doen. In de begroting 2020 is rekening gehouden met een opbrengst van €2.507.000. Jaarrekening 2018 Begroting 2019 Begroting 2020 Baten totaal 2.312 2.445 2.487 Lasten -2.100 1.953 -2.015 Overhead -63 -68 -72 BTW correctie -391 -381 -390 Voorziening mutaties 0 -25 -10 Saldo -242 0 0 Kostendekkendheid 91% 100% 100% (bedragen x €1.000) In de afvalstoffenheffing mag als last meegenomen worden de BTW die gedeclareerd kan worden bij het BTW Compensatiefonds (BCF), zowel de exploitatie-BTW als de investerings-BTW. Immers de gemeenten worden gekort op de Algemene uitkering uit het gemeentefonds voor de BTW die gemeenten kunnen declareren bij het BCF. Dit is de wettelijke compensatie die gemeenten kunnen opvoeren in hun afvalstoffenheffing. Begraafrechten Deze rechten worden met de voor 2020 reguliere 1,4% verhoogd. Jaarrekening 2018 Begroting 2019 Begroting 2020

(incl. wijzigingen) Baten totaal 167 153 155 Lasten -196 -141 -155 Overhead -59 -107 -100 Saldo -88 -95 -100 Kostendekkendheid 65% 62% 61% (bedragen x €1.000)

61 Begroting 2020-2023

Opbrengsten belastingen en retributies In onderstaande tabel wordt aangegeven welke opbrengsten en retributies er zijn en hoeveel de inkomsten daarvan bedragen. Tevens wordt aangegeven het uiteindelijke totale netto resultaat van de heffingen. RK 2018 BG 2019 BG 2020 Belastingen/retributies (gewijzigd) Belastingen OZB woningen *) 2.127 2.232 2.289 OZB niet-woningen 842 862 874 Roerende woon- en 20 22 22 bedrijfsruimten

Precariobelasting 272 298 303 Hondenbelasting 80 79 80 Forensenbelasting 18 18 19 Toeristenbelasting 12 13 13

Totaal belastingen 3.371 3. 524 3. 600

Retributies Rioolrechten 1.629 1.696 1.769 Afvalstoffenheffing 2.113 2.291 2.507 Begrafenisrechten 167 153 155 Leges omgevingsvergunningen 334 635 441 Leges vergunningen 11 12 12 Leges burgerzaken 324 198 195 Leges pontveren 36 31 31 Totaal retributies 4.614 5. 016 5.110

Kwijtscheldingen -174 -147 -153 Totaal netto -opbrengsten 7.811 8. 393 8. 557 (bedragen x €1.000) *) incl. areaaluitbreiding

Kwijtscheldingsbeleid De gemeente kan kwijtschelding verlenen aan personen die niet in staat zijn om hun belasting te voldoen. Hiervoor zijn bij wet bepaalde normen aangegeven. Het kwijtscheldingspercentage voor de normbedragen bedraagt 100%. Kwijtschelding wordt verleend voor onroerende zaakbelasting, roerende woon- en bedrijfsruimte belasting, afvalstoffenheffing en rioolrechten. Voor het jaar 2020 wordt verwacht dat aan kwijtschelding een bedrag wordt verstrekt van € 153.000. Dit bedrag is dus inclusief Afval en Riolering. Jaarrekening 2018 Begroting 2019 Begroting 2020

(incl. wijzigingen) Bezwaar WOZ 155 130 145 Bezwaar overige heffingen 68 80 80 Beroep WOZ 1 - - Beroep overige heffingen 1 - - Lasten regeling € 129.000 € 147.000 € 153.000 (bedragen x €1.000)

Leges De tarieven voor 2020 worden primair aangepast aan de hand van het inflatiepercentage van 1,4%, tenzij nader beperkt door wettelijke tariefstellingen.

62 Begroting 2020-2023

De nieuwe regels voor verslaglegging zijn van invloed op de kostenonderbouwingen van gemeentelijke heffingen. Vanaf 2018 werken we met de modelverordening van de VNG. De leges zijn onderverdeeld in drie titels: Titel 1: Algemene dienstverlening, Titel 2: Dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/omgevingsvergunning Titel 3: Dienstverlening vallend onder de Europese dienstenrichtlijn. Bij de toerekening van kosten is uitgegaan van de aanwezige jurisprudentie. Hierdoor is een 100% kostendekkende legesverordening risicovol. Wanneer nieuwe jurisprudentie tot een wijziging in de toe te rekenen kosten leidt, kan de kostendekkendheid overschreden worden, Door iets onder de 100% te blijven wordt dit risico opgevangen. Leges onder titel 1 zijn onder meer: verstrekkingen uit de basisregistratie personen, burgerlijke stand, rijbewijzen, reisdocumenten, bestuur documenten, verkeer en vervoer. Leges onder titel 2 zijn de omgevingsvergunningen. Leges onder titel 3 zijn: horeca, prostitutiebedrijven, evenementenvergoeding en overige vergunningen. Een groot deel hier bestaat uit evenementenvergunningen. Vanwege de maatschappelijke betekenis is dit vaak niet kostendekkend.

Leges: titel 1: Algemene dienstverlening Begroting 2019 Begroting 2020 Baten totaal 198 195 Lasten totaal -874 -807 Overhead -264 -214 Saldo 940 826 Kostendekkendheid 17% 19% (bedragen x €1.000)

Leges: titel 2: Dienstverlening vallend onder omgevingsvergunning Begroting 2019 Begroting 2020 Baten totaal 635 441 Lasten totaal -395 -416 Overhead -115 -317 Saldo 125 292 Kostendekkendheid 125% 60% (bedragen x €1.000)

Leges: titel 3: Dienstverlening vallend onder Europese dienstenrichtlijn Begroting 2019 Begroting 2020 Baten totaal 37 12 Lasten totaal -163 -152 Overhead -194 -144 Saldo 320 259 Kostendekkendheid 10% 13% (bedragen x €1.000)

Lokale lastendruk De lokale lastendruk wordt bepaald door de tarieven van de OZB, afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Voor huurders is daarbij alleen de hoogte van de afvalstoffenheffing en rioolheffing bepalend, aangezien zij niet worden aangeslagen voor de OZB. De eigenaren van woningen worden voor de drie onderscheiden belastingen aangeslagen. De gemiddelde woonlasten van een meerpersoonshuishouden in 2018 bedroegen €832 per woning. In 2019 bedroegen deze woonlasten €862. Voor het jaar 2020 wordt verwacht dat de woonlasten €878 bedragen.

63 Begroting 2020-2023

Vergelijking met omliggende gemeenten In de navolgende tabel worden de tarieven 2019 van Wormerland vergeleken met de tarieven van omliggende gemeenten. Hierbij wordt gekeken naar de tarieven van 2019, omdat de (concept) tarieven 2020 nog niet bekend zijn. Tabel vergelijking OZB, Rioolrechten, hondenbelasting en afvalstoffenheffing, tarieven 2019 OZB OZB OZB Riool- Honden- Afval- Afval- eigenaar eigenaar gebruiker rechten belasting stoffen 1 stoffen Gemeenten woningen niet- niet- 1e hond persoon meerpers. woningen woningen Wormerland 0,12217% 0,17421% 0,17306% 227 81 326 326 Oostzaan 0,10947% 0,19620% 0,16001% 294 44 247 310 Zaanstad 0,1181% 0,3272% 0,2533% 284 72 286 286 Landsmeer 0,09203% 0,26711% 0,23410% 256 n.v.t. 207 268 Beemster 0,1188% 0,1325% 0,1300% 201 n.v.t. 216 303 Edam- 0,0943% 0,1468% 0,1839% 195 78 207 268 Volendam Purmerend 0,0981% 0,1895% 0,1734% 129 75 324 324 Waterland 0,0940% 0,1741% 0,2319% 140 55 170 278 Amsterdam 0,03789% 0,15352% 0,12274% 131 n.v.t. 276 368

Tarievenbeleid Het tarievenbeleid in Wormerland is gebaseerd op twee uitgangspunten: inflatiecorrectie en kostendekkendheid. De belastingtarieven worden in 2020 verhoogd met 1,4% voor inflatie. Voor wat betreft de retributies wordt gestuurd op kostendekkendheid. De tarieven worden formeel door de gemeenteraad vastgesteld bij de belastingvoorstellen die in oktober voorafgaand aan het begrotingsjaar worden aangeboden. Naast deze algemene uitgangspunten van het tarievenbeleid is in de open raadsagenda bepaald dat de OZB niet als sluitpost voor de begroting wordt gebruikt. In onderstaande tabel zijn de tarieven van de retributies opgenomen. Heffingssoort 2018 2019 2020 OZB en Roerende Zaakbelasting Woningen eigenaren 0,1303% 0,1222% *) Niet-woningen eigenaren 0,1858% 0,1742% *) Niet-woningen gebruikers 0,1561% 0,1731% *)

Hondenbelasting € 78,77 € 80,58 € 81,70

Afvalstoffenheffing € 308,25 € 326,34 € 330,90

Rioolrechten Garages etc. € 74,86 € 78,11 € 79,20 Woningen etc. € 217,16 € 226,60 € 234,35

Grafrechten € 123,32 € 126,16 € 127,90 *) de OZB en RZB tarieven zijn afhankelijk van de totale WOZ-waarden, welke pas aan het eind van het jaar bekend zijn. De tarieven 2020 worden bij het samenstellen van de Tarievennota berekend, en via dat document vastgesteld

64 Begroting 2020-2023

Paragraaf Bedrijfsvoering

Algemeen De activiteiten op het gebied van bedrijfsvoering worden uitgevoerd door OVER-gemeenten. Dit is de gezamenlijke werkorganisatie van de gemeente Oostzaan en de gemeente Wormerland. In deze paragraaf leest u een beknopte samenvatting van de Begroting 2020 van OVER-gemeenten. Voor meer informatie verwijzen wij naar de begroting van OVER-gemeenten 2020-2023.

Ontwikkelingen OVER-gemeenten is na een roerige periode weer stabiel en vitaal. Vanuit financieel perspectief is de situatie echter nog altijd uitdagend en kan niet aan alle wensen worden tegemoetgekomen. De genoemde vitaliteit van de organisatie betekent bovendien niet dat deze op alle gebieden al de gewenste kwaliteit levert. Het blijft noodzakelijk dat de organisatie - en daarmee de medewerkers – zich ontwikkelt, om de steeds complexer wordende vraagstukken uit de samenleving het hoofd te bieden. De eerste stappen in de kwaliteitsverbetering zijn gezet en de vruchten daarvan worden geplukt. Daarmee is het werk nog niet gedaan: op een aantal gebieden moet nog een flinke verbeterslag plaatsvinden. De dienstverlening aan colleges, gemeenteraden, burgers en bedrijven staat daarbij centraal.

OVER-gemeenten is volop in ontwikkeling en werkt aan thema’s die de nodige impact hebben op de organisatie. Thema’s uit het collegeprogramma als burgerparticipatie, omgevingswet en duurzaamheid staan daarbij centraal. De opgaven waar de gemeente voor staat worden forser en complexer en daarmee ook de vraagstukken voor de ambtelijke organisatie. De focus ligt hierbij op het realiseren van concrete effecten in de samenleving. Financieel De geraamde baten en lasten van OVER-gemeenten worden voor 38% toegerekend aan Oostzaan en voor 62% aan Wormerland, uitgezonderd de afgenomen specifieke dienstverlening.

65 Begroting 2020-2023

Paragraaf Kengetallen

De BBV stelt een aantal kengetallen verplicht om op te nemen in de begroting. Hieronder staan de kengetallen per programma. Programma 1 Rekening Begroting Begroting Omschrijving 2018 2019 2020 % Functiemenging (Bron: LISA). De verhouding tussen 43 42 banen en woningen. Varieert tussen 0% (alleen wonen) en 100% (alleen banen). Bij een waarde van 50% zijn er evenveel woningen als banen. Aantal vestigingen van bedrijven per 1.000 inwoner van 15 146 146 t/m 64 jaar (Bron: LISA)

Programma 2 Rekening Begroting Begroting Omschrijving 2018 2019 2020 Aantal nieuwe woningen per 1.000 woningen (Bron: BAG) 59 - % Demografische druk (Bron: CBS) 64,7 -

Programma 3 Rekening Begroting Begroting Omschrijving 2018 2019 2020

Aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd 15-64 jaar 483 525 500 (Bron: LISA) % Jongeren met een delict voor rechter in de leeftijd 12-21 n.b. 1,6 ** jaar (Bron: Verwey Jonker Instituut – Kinderen in Tel) % Kinderen in uitkeringsgezin tot 18 jaar (Bron: Verwey n.b. 4 ** Jonker Instituut – Kinderen in Tel) % netto arbeidsparticipatie van de werkzame 67 65 66 beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking (Bron: CBS) % werkeloze jongeren in de leeftijd 16-22 jaar (Bron: n.b. 1 ** Verwey Jonker Instituut – Kinderen in Tel) Aantal personen met een bijstandsuitkering per 10.000 208 19* 220 inwoners (Bron: CBS) Aantal lopende re-integratievoorzieningen per 10.000 41 4,8* 43 inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar (Bron: CBS) % jongeren met jeugdhulp van alle jongeren tot 18 jaar 7,2 6 8 (Bron: CBS) % jongeren met jeugdbescherming van alle jongeren tot 18 1,0 0,5 1,0 jaar (Bron: CBS) % jongeren met jeugdreclassering van alle jongeren in de 0,4 0,3 0,4 leeftijd van 12-23 jaar (Bron: CBS) Aantal cliënten met maatwerkarrangement WMO per n.b. 35 35 10.000 inwoners (Bron: GMSD) *) verschil zit in eerder verkeerd doorrekenen naar aantal inwoners **) Het databoek van Kinderen in Tel wordt niet meer uitgebracht omdat het Verwey-Jonker instituut er geen financiering meer voor ontvangt

66 Begroting 2020-2023

Programma 4 Rekening Begroting Begroting Omschrijving 2018 2019 2020 Aantal absoluut verzuim per 1.000 leerlingen (Bron: DUO) 0 1,6 0 Aantal relatief verzuim per 1.000 leerlingen (Bron: DUO) 20,5 29,5 19 % Vroegtijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie (vsv- 1,4 1,7 1,6 ers) van het VO en MBO (Bron: Ingrado) % Niet-sporters (Bron: 'Gezondheidsenquête' (CBS/RIVM)) 45 50,1 45

Programma 5 Rekening Begroting Begroting Omschrijving 2018 2019 2020 Veiligheid Aantal verwijzing Halt per 10.000 jongeren (Bron: bureau n.b.* 90 80 Halt) Aantal winkeldiefstallen per 1.000 inwoners (Bron: CBS) 0,49 0,3 0,3 Aantal geweldsmisdrijven per 1.000 inwoners (Bron: CBS) 2,48 2 1 Aantal diefstallen uit woningen per 1.000 inwoners (Bron: 2,22 2,5 2,2 CBS) Aantal vernielingen en beschadigingen in openbare ruimte n.b.* 4 4 per 1.000 inwoners (Bron: CBS) Milieu en Volksgezondheid Omvang huishoudelijk restafval aantal KG per inwoner 221 170 170 (Bron: CBS) % Hernieuwbare energie (zon/wind/warmte) (Bron: RWS) n.b. 5,1 5,1 *)Voor 2018 zijn de gevraagde cijfers niet meer bekend via Halt en CBS

Programma 6 Rekening Begroting Begroting Omschrijving 2018 2019 2020 Gemiddelde WOZ waarde x €1.000 (Bron: CBS)* 236 250 265 Gemiddelde woonlasten eenpersoonshuishouden (Bron: 832 866 878 COELO)* Gemiddelde woonlasten meerpersoonshuishouden (Bron: 832 866 878 COELO)* Formatie (aantal fte's per 1.000 inwoners) (Bron: eigen 0,32 0,39 0,39 administratie) Bezetting (aantal fte's per 1.000 inwoners) (Bron: eigen 0,32 0,39 0,39 administratie) Apparaatskosten per inwoner (Bron: eigen begroting) € 498 € 534 € 520 Externe inhuur (kosten als % van totale loonsom + totale 19% 17% 0% kosten inhuur externen) (Bron: eigen begroting) Overhead (% van de totale lasten) (Bron: eigen begroting) 9% 13% 12%

67 Begroting 2020-2023

Bijlage - Begrotingsrichtlijnen 2020 Gemeenten zijn verplicht een begroting en een meerjarenraming voor ten minste drie jaar volgend op het begrotingsjaar op te stellen. Voor het opstellen van de begroting en meerjarenramingen zijn de volgende begrotingsrichtlijnen van toepassing.

Beoogd resultaat Het beoogde resultaat is om alle taken en activiteiten met betrekking tot de gemeentelijke huishouding op te nemen in de begroting 2020 en de meerjarenraming 2021-2023. Het doel is vervolgens een structureel sluitende meerjarenbegroting vast te stellen.

Richtlijnen Voor het opstellen van de begroting 2020 hanteren wij de volgende richtlijnen: Beleid a. Het uitgangspunt vormt de raadsagenda 2018-2021. Het college van B&W werkt deze agenda verder uit aan de hand van de vragen: Welke doelstellingen hebben we?, Wat gaan we doen om deze doelstellingen te bereiken? en Wat kost het?; b. Raadsbesluiten tot en met de vergadering van juni 2019 inclusief de vermelde posten in het voorjaarsbericht 2019 worden verwerkt in de programmabegroting 2020; c. Raadsbesluiten van juli tot en met december 2019, met meerjarige (structurele) gevolgen, worden verwerkt in de eerste begrotingswijziging van 2020; Kostenontwikkeling d. Er is rekening gehouden met een inflatie van 1,4% (=opgaven CPB prognose van maart 2019). Voor de externe prijsstijgingen is net als vorig jaar de inflatie van 1,1% van de vorige jaren gehandhaafd. Dit is mede ingegeven door het feit dat er de afgelopen jaren in zijn algemeenheid nog enige ruimte in de diverse budgetten aanwezig is gebleken bij het opstellen van de jaarrekeningen; e. Rekening is gehouden met een interne loonkostenstijging van 2,3 %. Dit is conform de begroting van OVER-gemeenten, waar de loonkosten van de ambtelijke organisatie in zijn opgenomen. Het betreft hier dus alleen de loonkosten van het bestuur van Wormerland. Deze indexatie is noodzakelijk om periodieken, verhoging sociale lasten en pensioenlasten te dekken; f. Voor de gemeenschappelijke regelingen is eveneens een inflatie van 1,4% gehanteerd. Prijsstijgingen hoger dan dit percentage, zijn slechts opgenomen voor zover daar contracten, bestuurlijke afspraken of andere ‘bewijsstukken’ aan ten grondslag liggen; g. De begrotingen van de samenwerkingsverbanden en gemeenschappelijke regelingen dienen we uiterlijk 31 mei te hebben ontvangen, zodat deze kunnen worden verwerkt in de programmabegroting 2020-2023. Mocht dit niet het geval zijn dan stijgen de lasten voor de begroting 2020-2023 met de in f voorgestelde stijgingen; Renteontwikkeling h. De rekenrente is voor de jaren 2017 t/m 2020 vastgesteld op 4%. Deze wordt gebruikt voor diverse berekeningen zoals afkoopsommen, contante waarden en kapitaallasten over investeringen. Overige i. In de vergaderingen van de samenwerkingsverbanden en gemeenschappelijke regelingen dient ons gemeenschappelijk standpunt met betrekking tot de loon- en prijsstijgingspercentages en de aanleverdatum van de begrotingen te worden ingebracht; j. De jaarschijf 2020 van het meerjarenplan (MJP) 2020-2023 wordt vastgesteld bij de kadernota 2020, voor wat betreft vervangingsinvesteringen, areaaluitbreiding en intensivering bestaand beleid. De consequenties ervan worden direct verwerkt in de programma’s van de programmabegroting 2020-2023. Gemeentelijke belastingen en retributies k. Voor de tarieven gaan wij uit van een stijging gelijk aan het inflatiepercentage, in dit geval van 1,4%. Uitzonderingen op de algemene regel van de toegestane stijging zijn: • reisdocumenten / rijbewijzen: de tarieven van de reisdocumenten / rijbewijzen zijn aan een wettelijk maximum gebonden; • afvalstoffenheffing / rioolrecht: met betrekking tot deze tarieven geldt, met uitzondering van de BCF-component, een kostendekking van 100%; • voor de OZB en de RZB geldt dat niet de tarieven, maar de opbrengst stijgt met het genoemde inflatiepercentage.

68 Begroting 2020-2023 l. We zullen bij het vervaardigen van de Tarievennota 2020 de tarieven van de omliggende gemeenten in kaart brengen en de legesverordeningen tegen het licht houden. Op dat moment komen we met een voorstel om op sommige onderdelen de tarieven te wijzigen. Voor het begraven en onderhouden van de begraafplaatsen is gebleken dat een 100% kostendekkendheid van de tarieven niet realistisch is. Ook zijn de huidige tarieven niet allemaal eenduidig.

69 Begroting 2020-2023

Bijlage – Detaillering van programmacijfers naar de producten Met ingang van 2019 zijn de budgetten per programma op productniveau per product opgenomen in de bijlage van de begroting. Hierna volgt de verdeling van de programmabudgetten naar de producten, samen met de toelichting op de financiële verschillen hierop.

Alle bedragen zijn x €1.000

Programma 1 RK BG BG BG BG BG

2018 2019 2020 2021 2022 2023 Lasten: 030 BRP (basisregistratie personen) 18 24 21 21 21 21 031 Persoonsdocumenten 130 66 57 64 56 52 032 Burgerlijke Stand 18 14 14 14 14 14 033 Verkiezingen 49 75 40 65 65 75 034 Dienstverlening algemeen 700 695 675 675 685 680 037 Wormerland heeft antwoord 0 2 0 040 APV- en andere vergunningverlening 160 148 142 142 142 142 080 Bedrijfscontacten en -vestiging 3 9 14 14 14 14 081 Markt 17 14 10 10 10 10 082 Evenementen 12 1 1 1 1 1 260 Omgevingsvergunningen 263 395 416 416 416 416 261 Handhaving bestaande bouw en 173 148 111 111 111 111 gebruik 262 Informatievoorziening bouwen 2 3 3 3 3 3 woningtoezicht Totaal Lasten: 1.544 1.593 1.503 1.536 1.538 1.538 Baten: 030 BRP (basisregistratie personen) 26 27 27 27 27 27 031 Persoonsdocumenten 276 149 146 160 145 136 032 Burgerlijke Stand 22 21 22 22 22 22 033 Verkiezingen 0 0 0 0 0 0 040 APV- en andere vergunningverlening 11 12 12 12 12 12 081 Markt 16 20 21 21 21 21 082 Evenementen 2 5 5 5 5 5 260 Omgevingsvergunningen 334 635 441 234 234 234 Totaal Baten: 688 870 674 480 465 456 Totaal 01 Dienstverlening 856 723 830 1.056 1.073 1.082 Verschillenanalyse Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €20.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2019. Product Verschil Toelichting -35 (V) In 2020 worden er naar verwachting geen verkiezingen 033 Verkiezingen gehouden, in 2019 waren dat er 3. De lasten zijn daarom een stuk lager in 2020. 21 (N) De hogere lasten in 2020 ten opzichte van 2019 worden veroorzaakt door een hogere doorbelasting van de -194 (N) werkorganisatie *) 260 De baten zijn in 2020 naar verwachting lager dan in Omgevingsvergunningen 2019, doordat we voor het jaar 2019 meer legesopbrengsten verwachten voor de grote bouwprojecten. 261 Handhaving -37 (V) De lagere lasten in 2020 ten opzichte van 2019 worden bestaande bouw en veroorzaakt door een lagere doorbelasting van de gebruik werkorganisatie *) *) Zie de toelichting in de leeswijzer, onderdeel van de Inleiding.

70 Begroting 2020-2023

Reserves RK BG BG BG BG BG Stand reserves per 31-12 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Bestemmingsreserve Verkiezingen 30 5 30 30 30 20 Totaal reserves 30 5 30 30 30 20 Toelichting op mutaties tussen de saldi eind 2020 en eind 2019 Reserve Verkiezingen De jaarlijkse toevoeging aan deze reserve bedraagt € 25.000. In 2020 verwachten we geen verkiezingen, dus ook geen onttrekkingen aan deze reserve.

Programma 2 RK BG BG BG BG BG

2018 2019 2020 2021 2022 2023 Lasten: 064 Verkeer 59 63 71 71 71 71 083 Toerisme en streekmarketing 7 48 78 78 78 78 130 Natuur en landschap 166 88 68 68 68 68 240 Bestemmings- en structuurplannen 91 238 203 203 59 9 242 Vrijstelling en wijziging WRO 36 16 17 17 17 17 243 Ruimtelijke ordening 262 314 283 283 283 283 250 Woonruimtezaken 32 36 37 37 37 37 251 Volkshuisvestingsbeleid 172 164 185 171 162 154 279 Monumentenzorg 140 120 109 99 110 110 Totaal Lasten: 965 1.087 1.049 1.025 883 824 Baten: 064 Verkeer 0 0 0 0 0 0 130 Natuur en landschap 20 14 14 14 14 14 242 Vrijstelling en wijziging WRO 15 4 4 4 4 4 243 Ruimtelijke ordening 0 0 0 0 0 0 250 Woonruimtezaken 1 0 0 0 0 0 251 Volkshuisvestingsbeleid 135 129 123 117 110 104 279 Monumentenzorg 28 19 19 19 19 19 Totaal Baten: 198 166 160 154 147 141 Totaal 02 Ruimtelijke ontwikkeling 767 921 889 871 736 684

Verschillenanalyse Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €20.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2019. Product Verschil Toelichting 30 (N) De lasten zijn voor 2020 hoger dan in 2019, door een hogere doorberekening van de werkorganisatie. We 083 Toerisme en hebben namelijk binnen OVER-gemeenten een streekmarketing medewerker aangetrokken die specifiek wordt ingezet voor Toerisme, Streekmarketing en Economische zaken/bedrijfscontacten. -35 (V) De lasten zijn voor 2019 hoger door het budget voor het 240 Bestemmings- en opstellen van omgevingsplannen (dat vervolgens ten structuurplannen laste van de gelijknamige reserve wordt gebracht). 243 Ruimtelijke -31 (V) De lasten zijn in 2019 hoger, enerzijds door het Ordening eenmalige budget voor de Zaanoever en Zaandriehoek

71 Begroting 2020-2023

Product Verschil Toelichting dit jaar. Daar staat tegenover dat voor 2020 er een hogere doorberekening van de werkorganisatie is. *) 21 (N) De lasten zijn in 2020 hoger, door hogere kapitaallasten 251 (€15.000) en het in de Kadernota 2020 opgenomen Volkshuisvestingsbeleid onderzoek naar de woningmarkt (€6.000). *) Zie de toelichting in de leeswijzer, onderdeel van de Inleiding.

Reserves RK BG BG BG BG BG Stand reserves per 31-12 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Bestemmingsreserve Monumentenzorg 61 58 55 52 49 46 Bestemmingsreserve Opstellen 65 48 66 84 102 120 omgevingsplannen Fonds Volkshuisvesting 1.055 1.055 1.055 1.055 1.055 1.055 Ontwikkelingsfonds 657 327 327 327 327 327 Totaal reserves 1.838 1.488 1.503 1.518 1.533 1.548

Toelichting op mutaties reserves tussen de saldi eind 2020 en eind 2019 Bestemmingsreserve Monumentenzorg We verwachten in 2020 € 3.000 te onttrekken aan deze reserve voor bijvoorbeeld onderzoekskosten of andere uitgaven, niet zijnde verstrekte subsidies aan reeds bestaande monumenten. Bestemmingsreserve Opstellen omgevingsplannen De (jaarlijkse) toevoeging bedraagt € 18.000. Voor 2020 zijn er nu nog geen uitgaven bekend vanuit deze reserve. Fonds Volkshuisvesting We verwachten in 2020 geen mutaties in deze reserve. Per 1 januari 2019 was er een bedrag van €512.000 beschikbaar voor het verstrekken van Starterleningen, € 28.000 voor leningen in het kader van (overige) Volkshuisvesting en €43.000 vrij te besteden in deze reserve. Ontwikkelingsfonds We verwachten in 2020 geen mutaties in deze reserve. De reserves die te maken hebben met Duurzaamheid zijn opgenomen in programma 5.

72 Begroting 2020-2023

Programma 3 RK BG BG BG BG BG

2018 2019 2020 2021 2022 2023 Lasten: 140 Integrale aanpak sociaal domein 0 42 21 3 0 0 150 Inkomensvoorziening 3.548 3.487 3.534 3.534 3.534 3.534 152 Armoedebeleid 588 557 609 609 609 609 155 Sociale werkvoorziening 450 559 571 571 571 571 157 Participatiebudget 373 401 458 458 458 458 164 Wet maatschappelijke ondersteuning 3.944 4.062 4.155 4.155 4.155 4.155 181 Jeugd specialistisch (niet vrij 2.933 2.630 2.597 2.597 2.597 2.597 toegankelijke hulp) 182 Jeugdhulp Lokaal (vrij toegankelijke 1.558 1.623 1.741 1.741 1.741 1.741 hulp) 199 Budget Maatwerkvoorzieningen 0 20 20 20 20 20 285 Kwijtschelding gemeentebelastingen -22 16 1 1 1 1 Totaal Lasten: 13. 371 13.397 13.707 13.688 13.686 13.686 Baten: 150 Inkomensvoorziening 3.001 3.156 3.196 3.196 3.196 3.196 152 Armoedebeleid 56 56 57 57 57 57 155 Sociale werkvoorziening 0 0 0 0 0 0 157 Participatiebudget 30 0 0 0 0 0 164 Wet maatschappelijke ondersteuning 173 68 140 140 140 140 Totaal Baten: 3.260 3.280 3.393 3.393 3.393 3.393 Totaal 03 Sociaal domein 10. 111 10.118 10.313 10.295 10.293 10.293

Verschillenanalyse Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €20.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2019. Product Verschil Toelichting -21 (V) De lasten van het project Integrale aanpak sociaal domein 140 Integrale aanpak worden over 3 jaar verspreid, waarvan het eerste jaar, sociaal domein 2019 de hoogste lasten worden verwacht. 47 (V) Zowel de lasten als de baten zijn voor 2020 hoger 150 40 (N) geraamd, wat wordt veroorzaakt door de inflatieberekening Inkomensvoorziening over zowel de uit te geven budgetten als over de rijksvergoeding BUIG. 42 (N) De begrote lasten zijn voor het jaar 2020 hoger, met name door een hogere doorbelasting van de werkorganisatie. 152 Armoedebeleid Naar aanleiding van een evaluatie heeft er namelijk een uitbreiding van de formatie voor Schuldhulpverlening plaatsgevonden. 57 (N) De begrote lasten zijn voor het jaar 2020 hoger, door een hogere doorbelasting van de werkorganisatie. Dit is het 157 Participatiebudget gevolg van uitbreiding van personeel op dit taakveld ten opzichte van vorig jaar. 93 (N) Zowel de begrote lasten als de begrote baten zijn voor 2020 hoger. De hogere lasten worden, naar de toepassing van inflatie ook veroorzaakt door een hogere doorbelasting van de werkorganisatie. Dit is het gevolg van uitbreiding 164 Wet personeel, waar onder de Business Controller Sociaal Maatschappelijke Domein. Ondersteuning 72 (V) De geraamde baten voor eigen bijdragen waren in het Voorjaarsbericht (structureel) te laag ingeschat, deze hebben we in de begroting 2020 opgehoogd naar aanleiding van de werkelijke baten in de 1e helft van 2019.

73 Begroting 2020-2023

Product Verschil Toelichting Bij het Najaarsbericht 2019 zullen we deze eveneens ophogen. 85 (N) De geraamde lasten zijn voor 2020 hoger, met name door een hogere doorbelasting van de werkorganisatie. Dit is 181+182 Jeugdhulp het gevolg van uitbreiding van personeel, zowel voor Jeugdbeleid als de Business Controller Sociaal Domein.

Reserves RK BG BG BG BG BG Stand reserves per 31-12 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Bestemmingsreserve Innovatie Sociaal 150 109 88 85 85 85 Domein (onderdeel van Reserve Sociaal Domein) Bestemmingsreserve Sociaal Domein 694 948 948 948 948 948 Totaal reserves 844 1.056 1.035 1.033 1.033 1.033

Toelichting op mutaties reserves tussen de saldi eind 2019 en eind 2018 Reserve Innovatie Sociaal Domein Deze (sub)reserve maakt deel uit van de reserve WMO, Jeugdhulp en Participatie. Vanuit het project Integrale aanpak Sociaal Domein verwachten we in 2020 een bedrag van €20.770 uit te geven vanuit deze reserve. Reserve Sociaal Domein Er zijn op dit moment nog geen mutaties voor het jaar 2020 bekend.

74 Begroting 2020-2023

Programma 4 RK BG BG BG BG BG

2018 2019 2020 2021 2022 2023 Lasten: 090 Onderwijshuisvesting 600 585 572 572 582 582 091 Bewegingsonderwijs 57 60 61 61 61 61 092 Leerlingenvervoer 235 263 267 267 277 277 093 Overige lokale onderwijstaken 225 243 377 377 377 377 100 Multifunctionele accommodaties 433 494 472 472 470 470 102 Peuterspeelzalen 69 49 66 66 66 66 103 Openbare bibliotheek 264 276 281 281 281 281 104 Club- en buurthuiswerk 416 386 390 390 390 390 105 Muziekonderwijs 59 69 70 70 70 70 107 Overig sociaal en cultureel werk 188 246 230 231 231 231 110 Sportstimulering 47 52 53 53 53 53 111 Sportterreinen 272 269 243 233 233 233 112 Sportzalen 156 93 104 104 104 104 113 Sporthal 95 131 87 87 87 87 114 Zwembad 191 182 178 178 178 178 115 Burgerparticipatie 70 88 102 102 102 102 163 Volksgezondheid 541 608 617 617 617 617 180 Jongerenbeleid 68 63 55 55 55 55 190 Kinderopvang 13 32 30 30 30 30 195 Internationale samenwerking 0 0 0 0 0 0 Totaal Lasten: 4.001 4.188 4.255 4.245 4.263 4.263 Baten: 092 Leerlingenvervoer 2 3 3 3 3 3 093 Overige lokale onderwijstaken 57 90 223 223 223 223 100 Multifunctionele accommodaties 318 323 328 328 328 328 111 Sportterreinen 113 71 42 42 42 42 112 Sportzalen 9 8 8 8 8 8 Totaal Baten: 500 495 603 603 603 603 Totaal 04 Maatschap.participatie 3.501 3.693 3.652 3.642 3.660 3.660

Verschillenanalyse Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €20.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2019. Product Verschil Toelichting 100 Multifunctionele -22 (V) De lasten zijn in 2019 eenmalig hoger door het budget accommodaties voor zonnepanelen op de MFA Neck. -26 (V) Zowel de lasten als de baten zijn in 2020 lager dan 2019 door een lager benodigd budget voor inhuur voor de herinrichting van het sportcomplex in Wijdewormer van 111 Sportterreinen €30.000, welke we eerst betalen (als opdrachtgever) en -29 (N) vervolgens doorberekenen aan de projectontwikkelaar. Dit project loopt namelijk in 2020 ten einde. -44 (V) De lasten zijn voor 2019 eenmalig € 45.000 hoger door het onderzoek naar de verduurzaming van 113 Sporthal sportaccommodaties (m.n. sporthal en zwembad), zoals in het Collegeprogramma is opgenomen.

75 Begroting 2020-2023

Reserves RK BG BG BG BG BG Stand reserves per 31-12 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Bestemmingsreserve Blijversleningen 150 150 150 150 150 150 Bestemmingsreserve Privatisering 23 13 3 3 3 3 sportvelden Bestemmingsreserve Renovatie en 47 47 47 47 47 47 onderhoud sportvelden Totaal reserves 220 210 200 200 200 200

Voorzieningen RK BG BG BG BG BG Stand voorzieningen per 31-12 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Voorziening meerjaren 1.414 1.489 1.572 1.222 1.392 1.562 onderhoudsplannen (MOPs) Voorziening vervanging 56 56 56 55 55 55 gymnastiekinrichting Totaal voorzieningen 1.470 1.545 1.628 1.278 1.447 1.617

Toelichting op mutaties reserves tussen de saldi eind 2020 en eind 2019 Reserve Blijversleningen Er zijn nog geen mutaties in deze reserve bekend. Per 1 januari 2019 was nog het gehele bedrag van €150.000 beschikbaar voor het verstrekken van deze Blijversleningen. Reserve Privatisering sportvelden Voor het afronden van de privatisering van de sportvelden in Neck verwachten we in 2020 een bedrag van €10.000 uit te geven. Voor de andere reserve geldt dat er tot op dit moment geen wijzigingen bekend zijn in het jaar 2020.

Toelichting op mutaties voorzieningen tussen de saldi eind 2020 en eind 2019 Voorziening meerjaren onderhoudsplannen (MOPs) De jaarlijkse toevoeging bedraagt € 315.000. We verwachten op basis van de MOPs dat in 2020 aan € 231.000 aan onderhoud wordt uitgegeven. Voorziening vervanging gymnastiekinrichting Zowel de jaarlijkse toevoeging als de verwachte uitgaven in 2020 bedragen € 13.000.

76 Begroting 2020-2023

Programma 5 RK BG BG BG BG BG

2018 2019 2020 2021 2022 2023 Lasten: 041 Integraal Veiligheidsbeleid 285 221 234 234 234 234 042 Rampenbestrijding 1.227 1.282 1.304 1.336 1.343 1.350 049 Burgerhulpverleningsposten 45 23 24 24 24 15 055 Gebouwenbeheer brandweer 181 120 112 112 112 112 060 Wegen 1.152 1.184 1.377 1.377 1.377 1.377 061 Bruggen en kunstwerken 326 435 438 442 442 997 062 Pontveren 100 100 102 102 102 102 063 Openbare verlichting 179 198 198 198 198 198 070 Waterpartijen en -gangen 93 99 100 100 100 100 071 Kaden en oevers 143 140 147 147 203 203 101 Speelplaatsen 136 132 134 134 134 134 120 Openbaar groen 668 576 648 696 696 696 125 Openbare ruimte algemeen 809 179 233 233 223 223 200 Afval 2.100 2.470 2.524 2.524 2.524 2.524 210 Rioolbeheer 1.348 1.799 1.864 1.883 1.895 1.931 220 Milieubeleid algemeen 397 389 476 476 476 476 223 Bodem 0 200 0 0 0 0 225 Klimaatbeleid 30 160 26 26 26 26 230 Begraafplaatsen 179 127 145 145 145 145 231 Begraven 17 14 10 10 10 10 278 Beheer panden en gronden 1.146 736 579 579 579 579 Totaal Lasten: 10.558 10.584 10.675 10.778 10.842 11.432 Baten: 041 Integraal Veiligheidsbeleid 0 0 0 0 0 0 060 Wegen 48 35 36 36 36 36 062 Pontveren 42 37 37 37 37 37 120 Openbaar groen 2 0 0 0 0 0 200 Afval 2.312 2.445 2.507 2.507 2.507 2.507 210 Rioolbeheer 1.632 1.799 1.864 1.886 1.901 1.942 225 Klimaatbeleid 14 39 0 0 0 0 230 Begraafplaatsen 77 67 68 68 68 68 231 Begraven 91 86 87 87 87 87 278 Beheer panden en gronden 1.747 731 630 635 635 635 Totaal Baten: 5.964 5.238 5.228 5.256 5.270 5.311 Totaal 05 Leefomgeving 4.594 5.346 5.447 5.522 5.572 6.121

Verschillenanalyse Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €20.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2019. Product Verschil Toelichting 042 22 (N) De bijdrage aan de VRZW is voor 2020 zo'n € 22.000 Rampenbestrijding hoger dan in 2019. 164 (N) De lasten zijn in 2020 hoger, met name door hogere kapitaallasten als gevolg van investeringen in 2019, zoals 060 Wegen de Wildschutweg en Grootweg in Neck, het Oosteinde in Wormer en een gedeelte van de Dorpsstraat in Jisp. -72 (V) De lasten zijn voor 2019 lager doordat een deel van het 120 Openbaar groen budget is overgeheveld ten behoeve van het project Grootweg in Neck. 54 (N) De lasten zijn voor 2020 hoger door enerzijds hogere 125 Openbare ruimte kapitaallasten als gevolg van investeringen in de algemeen vervanging van voertuigen voor de buitendienst.

77 Begroting 2020-2023

Product Verschil Toelichting Daarnaast is de doorberekening van de werkorganisatie hoger dan in 2019 *) 54 (N) Zowel de lasten als de baten zijn in 2020 iets hoger. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de reguliere inflatie. 200 Afval 62 (V) Daarnaast is het aantal woonhuisaansluitingen voor 2020 wat hoger geworden door nieuwbouw. 65 (N) Zowel de lasten als de baten zijn in 2020 € 65.000 hoger. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de inflatie. 210 Rioolbeheer 65 (V) Daarnaast is het aantal aansluitingen voor 2020 wat hoger geworden door nieuwbouw. 87 (N) De hogere lasten in 2020 vloeien voort uit de verhoging 220 Milieubeleid van de bijdrage aan de GR ODIJmond, conform Kadernota algemeen 2020. -200 (V) De lasten zijn voor 2019 eenmalig hoger door het 223 Bodem (maximale) budget voor de sanering van de grond aan de Sluisstraat in Oostknollendam. -134 (N) In 2019 zijn de lasten eenmalig € 75.000 hoger door het budget voor het tegengaan van bodemdaling in het Wormer- en Jisperveld en € 17.000 voor het op te stellen 225 Klimaatbeleid Energietransitieplan. Daarnaast zijn zowel de lasten als -39 (N) de baten € 39.000 hoger in 2019 door een te ontvangen subsidie voor verduurzaming, waar tevens uitgaven tegenover staan. -157 (V) De lasten zijn voor 2019 hoger door het eenmalige budget van € 130.000 voor de afwikkeling van Wormervelden en 278 Beheer panden en lagere kapitaallasten vanaf 2020. gronden -101 (N) De baten waren in 2019 hoger dan voor 2020, voornamelijk door de opbrengst van een verkochte woning in 2019. *) Zie de toelichting in de leeswijzer, onderdeel van de Inleiding.

Reserves RK BG BG BG BG BG Stand reserves per 31-12 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Bestemmingsreserve Brandweerkazerne 784 731 678 626 573 520 Wormer Bestemmingsreserve Duurzaamheid 1.047 914 889 864 839 814 Bestemmingsreserve Duurzame energie 116 99 99 99 99 99 Bestemmingsreserve Duurzame 450 420 390 360 330 300 vervanging openbare verlichting Bestemmingsreserve Onderhoud 100 100 100 100 100 100 vaarwegen Bestemmingsreserve Speelplaatsen 91 86 81 76 71 66 Fonds Duurzaamheidsleningen 680 680 680 680 680 680 Reserve Nog uit te voeren werken 374 230 230 230 230 230 Reserve Zaanbrug 5.920 5.920 5.920 5.920 5.920 5.683 Totaal reserves 9.562 9.180 9.067 8.954 8.842 8.492

Voorzieningen RK BG BG BG BG BG Stand voorzieningen per 31-12 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Voorziening Bruggen en kunstwerken 63 -34 33 62 0 -62 Voorziening Egalisatie afval 0 62 72 82 93 103 Voorziening Egalisatie riolering 1.191 1.088 994 912 852 788 Totaal voorzieningen 1.253 1.116 1.099 1.057 945 829

78 Begroting 2020-2023

Toelichting op mutaties reserves tussen de saldi eind 2019 en eind 2018 Reserve brandweerkazerne Wormer Aan deze reserve wordt jaarlijks het bedrag aan kapitaallasten van de opstallen van de brandweerkazerne onttrokken. Deze bedragen € 53.000 per jaar. Reserve Duurzaamheid Conform de nota Duurzaamheid wordt er ieder jaar een budget van € 25.000 vanuit deze reserve beschikbaar gesteld voor duurzaamheidsinitiatieven. Deze reserve kan, na de onttrekking in 2019, opgaan in de reserve Duurzame Energie. Reserve Duurzame Energie Er zijn op dit moment geen mutaties bekend voor het jaar 2020. Reserve Duurzame vervanging openbare verlichting Ieder jaar wordt er € 30.000 vanuit deze reserve beschikbaar gesteld voor het vervangen van openbare verlichting door LED-verlichting. Reserve onderhoud vaarwegen De jaarlijkse toevoeging bedraagt € 30.000. We verwachten in 2019 aan het baggeren van vaarwegen eveneens € 90.000 uit te geven. Reserve speelplaatsen De jaarlijkse toevoeging bedraagt € 60.000. We verwachten in 2020 € 65.000 uit te geven aan het onderhoud van speelplaatsen. Reserve Fonds Duurzaamheidsleningen Deze reserve is ingesteld voor het verstrekken van duurzaamheidsleningen. We verwachten voor 2020 geen mutaties in deze reserve. De hoogte van de reserve bepaalt het maximaal beschikbare bedrag waar leningen voor verstrekt kunnen worden. Per 1 januari 2019 was er nog € 72.900 beschikbaar voor het verstrekken van duurzaamheidsleningen aan particulieren en € 500.000 voor duurzaamheidsleningen aan verenigingen, stichtingen en huurders. Reserve Nog uit te voeren werken Deze reserve is ingesteld om beschikbaar gestelde gelden voor projecten die aan het eind van enig boekjaar nog niet zijn afgerond te reserveren voor de afronding in het jaar daarna. Er is op dit moment nog geen zicht op de bedragen die in 2020 hierin zullen muteren. Reserve Zaanbrug Er zijn op dit moment nog geen mutaties bekend voor het jaar 2020.

Toelichting op mutaties voorzieningen tussen de saldi eind 2020 en eind 2019 Bruggen en kunstwerken Volgens het in 2017 vastgestelde beheerplan Civieltechnische kunstwerken, zijn de uitgaven in 2018 en 2019 hoger dan de jaarlijkse toevoeging. Vandaar het negatieve saldi per eind 2019. In 2020 wordt er wederom € 108.000 toegevoegd, en € 42.000 uitgegeven, volgens het beheerplan. Egalisatievoorziening Afval Voor het jaar 2020 verwachten we op het product Afval een voordelig saldo van €10.000, welke wordt toegevoegd aan deze voorziening. Egalisatievoorziening Riolering Voor het jaar 2020 verwachten we op het product Rioolbeheer een nadelig saldo van € 94.000, welke wordt onttrokken uit deze voorziening. Dit tekort wordt overigens ieder jaar kleiner, zodat dat de egalisatievoorziening niet in 'gevaar' komt. Zie ook het in 2018 vastgestelde GRP (Gemeentelijk RioleringsPlan). 6

79 Begroting 2020-2023

Programma 6 RK BG BG BG BG BG

2018 2019 2020 2021 2022 2023 Lasten: 010 Raad, commissies en griffie 498 528 543 539 577 549 011 Overige kosten bestuur 33 21 21 21 21 21 012 Gemeenschappelijke regelingen en 20 125 40 40 40 40 samenwerkingsprojecten 013 College van B&W 1.139 772 735 735 735 735 015 Feesten en gedenkdagen 3 4 4 4 4 4 017 Communicatie 64 87 83 71 71 71 021 Bezwaar- en beroepschriften 7 7 8 8 8 8 022 Juridische zaken 73 73 73 83 83 83 025 Organisatie 689 459 160 164 270 376 026 Kwaliteitszorg 3 13 3 13 3 13 027 Overhead 3.245 4.640 4.149 4.149 4.149 4.149 281 Vastgoedbestand 302 927 20 20 20 20 284 Hondenbelasting 0 0 0 0 0 0 289 Lasten heffing en invordering gem. 251 261 258 258 258 258 belastingen 290 Planning en Control-cyclus 25 25 25 35 35 35 291 Algemene uitkering uit het 40 -523 -531 -531 -531 -531 gemeentefonds 292 Financiering -1.003 -1.114 -1.178 -1.217 -1.188 -1.186 293 Onvoorzien 5 34 39 480 884 1.294 Totaal Lasten: 5.396 6.339 4.451 4.872 5.438 5.939 Baten: 011 Overige kosten bestuur 0 0 0 0 0 0 012 Gemeenschappelijke regelingen en 0 0 0 0 0 0 samenwerkingsprojecten 013 College van B&W 357 91 17 17 17 17 022 Juridische zaken 21 0 0 0 0 0 027 Overhead 0 0 0 0 0 0 281 Vastgoedbestand 0 890 0 0 0 0 282 Onroerende zaakbelasting 2.970 3.094 3.163 3.189 3.215 3.215 283 Forensenbelasting 18 18 19 19 19 19 284 Hondenbelasting 80 79 80 80 80 80 286 Roerende zaakbelasting 20 22 22 22 22 22 287 Overige belastingen 284 311 316 316 13 13 289 Lasten heffing en invordering gem. 23 25 25 25 18 18 belastingen 291 Algemene uitkering uit het 19.266 20.212 21.689 22.136 22.575 23.152 gemeentefonds 292 Financiering 247 242 272 272 262 262 293 Onvoorzien 0 0 0 186 368 564 Totaal Baten: 23.287 24.983 25.603 26.262 26.589 27.363

Verschillenanalyse Hieronder leest u een toelichting van de verschillen groter dan €20.000 van de producten ten opzichte van de (geactualiseerde) begroting 2019. Product Verschil Toelichting 012 -85 (V) De lasten zijn voor 2019 eenmalig hoger door het (vanuit Gemeenschappelijke 2017 meegenomen) van de MRA ontvangen bedrag, dat regelingen en in 2019 uitgegeven kan worden. samenwerkingsprojecten -37 (V) Zowel de lasten als de baten zijn in 2019 eenmalig 013 College van B&W -74 (N) €74.000 hoger door uitgaven ten behoeve van de

80 Begroting 2020-2023

Product Verschil Toelichting voormalige gemeentesecretaris, die vervolgens aan de Voorziening personele aangelegenheden is onttrokken. Daar tegenover zijn de lasten in 2020 hoger door een hoger benodigd budget voor de jaarwedden van burgemeester en wethouders, conform de meest actuele bezoldigingsberekening 2020. -299 (V) Deze lasten voor 2020 zijn beduidend lager dan voor 2019. Dit heeft een aantal oorzaken: €70.000 lagere lasten voor het Waterlands Archief (door eenmalig budget in 2019 voor digitaliseren bouwtekeningen en Van Gelder papier); €22.000 hogere kosten voor het Inkoopbureau (zie Kadernota 2020); € 135.000 lagere bijdrage aan OVER-gemeenten (door eenmalig extra budget in 2019); €600.000 lagere doorberekening van 025 Organisatie primaire uren naar producten, hier staan op de producten hogere doorberekeningen tegenover, met name door het aantrekken van een aantal fte, voor bijv. Schuldhulpverlening, Toerisme, Jeugdhulp, Business Controller Sociaal Domein etc.; €492.000 hogere doorberekening van de overhead-uren. Dit is de tegenhanger van het voordeel dat hieronder bij het product 027 Overhead te zien is. -492(V) De lasten voor 2019 waren hoger dan voor 2020. Dit wordt veroorzaakt door het extra eenmalige budget dat 027 Overhead voor het jaar 2019 is aangevraagd voor personeel en ICT. De tegenhanger hiervan is te zien hierboven, bij de toelichting van product 025 Organisatie. -907 (V) Zowel de lasten als de baten zijn voor 2019 eenmalig 281 Vastgoedbestand -890 (N) hoog, omdat onder dit product de aangekochte en te verkopen woningen aan de Zandweg zijn ondergebracht. 69 (V) De begrote baten zijn in 2020 hoger door enerzijds de 282 Onroerende geraamde hogere opbrengst in verband met zaakbelasting areaaluitbreiding (€ 26.700) en daarnaast de reguliere inflatie op de opbrengsten. 1.477 (V) De baten van de Algemene Uitkering zijn voor het jaar 2019 (Voorjaarsnota) nog op basis van de Decembercirculaire 2018 opgenomen. Deze worden in 291 Algemene uitkering het Najaarsbericht 2019 geactualiseerd. In de begroting uit het gemeentefonds 2020 staan de gegevens op basis van de Meicirculaire 2019. Los daarvan is de Algemene Uitkering op basis van de Meicirculaire voor het jaar 2020 € 446.000 hoger dan voor 2019. -64 (V) De lasten zijn voor 2020 lager door enerzijds lagere rentelasten voor langlopende geldleningen (€ 24.000), doordat de rente voor nieuwe leningen lager is geworden; het andere verschil (€28.000) vloeit voort uit het rentedeel van de kapitaallasten. 292 Financiering 30 (V) De baten zijn voor 2020 hoger doordat we hogere bedragen aan dividend van met name Alliander verwachten. Dit op grond van de werkelijke ontvangst in 2019 (deze zal in het Najaarsbericht 2019 dus ook verhoogd worden).

81 Begroting 2020-2023

Reserves RK BG BG BG BG BG Stand reserves per 31-12 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Algemene reserve 6.051 4.780 4.945 5.236 5.293 5.351 Egalisatiereserve Algemene uitkering 276 276 276 276 276 276 Totaal reserves 6.327 5.056 5.221 5.512 5.569 5.627

Voorzieningen RK BG BG BG BG BG Stand voorzieningen per 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Voorziening Pensioenen wethouders 2.178 2.248 2.319 2.389 2.460 2.530 Voorziening Personele Maatregelen 74 0 0 0 0 0 Voorziening Wachtgelden gewezen 0 0 0 0 0 0 wethouders Totaal voorzieningen 2.252 2.248 2.319 2.389 2.460 2.530

Toelichting op mutaties reserves tussen de saldi eind 2020 en eind 2019 Algemene Reserve Er wordt in 2020 € 175.000 toegevoegd, zijnde 60% van de opbrengst Precarioheffing, dat door de afschaffing op termijn van deze heffing in staffels van 20% als incidenteel wordt gekenmerkt. Dit om de wegvallende opbrengst vanaf 2022 op te kunnen vangen. Onttrokken wordt het incidentele budget in 2020 voor het opstellen van een erfgoednota ad €10.000. Egalisatiereserve Algemene Uitkering Er zijn op dit moment geen mutaties bekend in 2020 in deze reserve.

Toelichting op mutaties voorzieningen tussen de saldi eind 2020 en eind 2019 Voorziening pensioenen wethouders De jaarlijkse toevoeging bedraagt € 123.000. De geraamde pensioenuitgaven bedragen voor 2020 € 53.000. Voorziening personele maatregelen Vanuit deze in 2018 gevormde voorziening is in 2019 het laatste bedrag betaald. Er zijn dus geen claims en ook geen saldo meer aanwezig, zowel per eind 2019 als eind 2020. Voorziening wachtgelden gewezen wethouders Vanuit deze voorziening zijn in 2017 voor het laatst wachtgelden betaald. Vanaf 2018 is deze voorziening vooralsnog niet meer nodig.

82 Begroting 2020-2023

Programma 40 RK BG BG BG BG BG 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Lasten: 401 Mutaties in reserves: Programma 1 31 29 25 25 25 25 Dienstverlening 402 Mutaties in reserves: Programma 2 526 18 18 18 18 18 Ruimtelijke ontwikkeling 403 Mutaties in reserves: Programma 3 391 254 0 0 0 0 Sociaal domein 404 Mutaties in reserves: Programma 4 27 0 0 0 0 0 Maatschappelijke participatie 405 Mutaties in reserves: Programma 5 150 150 150 150 150 150 Leefomgeving 406 Mutaties in reserves: Programma 6 740 26 175 291 57 57 Bestuur en organisatie Totaal Lasten: 1.864 477 368 484 250 250 Baten: 401 Mutaties in reserves: Programma 1 31 54 0 25 25 35 Dienstverlening 402 Mutaties in reserves: Programma 2 55 368 3 3 3 3 Ruimtelijke ontwikkeling 403 Mutaties in reserves: Programma 3 2.084 42 21 3 0 0 Sociaal domein 404 Mutaties in reserves: Programma 4 0 10 10 0 0 0 Maatschappelijke participatie 405 Mutaties in reserves: Programma 5 206 388 263 263 263 500 Leefomgeving 406 Mutaties in reserves: Programma 6 1.426 1.837 10 0 0 0 Bestuur en organisatie Totaal Baten: 3.803 2.698 307 293 291 538 Totaal 40 Mutaties in reserves -1.940 -2.222 61 190 -40 -287

83 Begroting 2020-2023

Bijlage - Going concern taken We streven naar het op een efficiënte en effectieve manier uitvoeren van de going concerntaken zodat de continuïteit van de dienstverlening gewaarborgd is. Hieronder vallen alle reguliere (wettelijke) taken en taken die voortvloeien uit vastgesteld beleid. Hieronder een overzicht van deze taken. De lijst is niet uitputtend.

Reguliere taken Programma 1 Uitvoeren activiteiten Basisregistratie personen • Het bijhouden van de persoonsgegevens van inwoners van onze gemeente in de Basisregistratie personen Uitvoeren activiteiten bedrijfscontacten en vestiging • Het geven van advies aan lokale bedrijven en bedrijven die zich in de gemeente willen vestigen. Uitvoeren activiteiten bouwen woningtoezicht • Het controleren of bestaande gebouwen gebruikt worden conform bestemmingsplan of omgevingsvergunning; • Het controleren van gereed meldingen na bouwactiviteiten; • Het verstrekken van informatie over bouwen woningtoezicht. Uitvoeren activiteiten Burgerlijke stand • Het registreren van rechtsfeiten zoals geboorte, huwelijk, echtscheiding, overlijden en geregistreerd partnerschap. • Het voltrekken van huwelijken . Uitvoeren activiteiten markt • Het afgeven van marktvergunningen; • Het opstellen van marktkraamplaatsen. Uitvoeren activiteiten Persoonsdocumenten • Het afhandelen van aanvragen en het afgeven van persoonsdocumenten conform de wettelijke vereisten. Een persoonsdocument is een bewijsstuk dat aan een persoon (houder) gebonden is en dat de identiteit van deze persoon bewijst. Bijv. paspoort, rijbewijs, toeristenkaart, visum. Uitvoeren activiteiten vergunningen • Het beoordelen, verwerken en afgeven van vergunningen Het betreft hier vergunningen op het gebied van de APV, omgevingsvergunningen en bijzondere wetten als de Drank- en Horecawet). Een omgevingsvergunning moet aangevraagd worden voor de volgende activiteiten: • Bouwwerkzaamheden, verbouwingen of renovaties • Sloopwerkzaamheden • Werkzaamheden in gebied met landschappelijke of cultuurhistorische waarde • Bevestiging alarm aan bedrijfspand • Ontheffing Flora- en faunawet • Maatregelen brandveiligheid in gebouwen • Aanleg inrit of uitrit • Bomenkap • Milieubelasting van uw bedrijf

84 Begroting 2020-2023

• Verbouwing of sloop van beschermde monumenten • Plaatsing tijdelijke voorwerpen op openbare weg • Bevestiging reclamebord of lichtbak bij bedrijfspand Uitvoeren activiteiten Verkiezingen • Het voorbereiden en uitvoeren van verkiezingen rijksoverheid, provinciale overheid, gemeenteraad en waterschappen.

Reguliere taken Programma 2 Uitvoeren activiteiten bestemmingsplannen • Het periodiek aanpassen van bestemmingsplannen en het opstellen van bestemmingsplannen voor te ontwikkelen gebieden. Een bestemmingsplan is een door de gemeente opgesteld plan waarin staat aangegeven waarvoor de grond of gebouwen gebruikt mogen worden. Daarin is te zien welke ontwikkelingen op gebied van bijvoorbeeld bebouwing er mogelijk plaatsvinden. Deze plannen zijn in te zien op de gemeentelijke website. In technische zin is een bestemmingsplan een nadere detaillering van de structuurvisie. • Het afhandelen van verzoeken van wijziging of afwijking van het bestemmingsplan. Hiermee kan toestemming worden gegeven om in strijd met het geldende bestemmingsplan te bouwen, grondwerken te verrichten of een bouwwerk of perceel te gebruiken. Uitvoeren activiteiten monumentenzorg • Het beheer van de gemeentelijke- en rijksmonumenten. Het betreft hier het gemeentehuis in Jisp, Heerenhuis, Spijkerboor, Polderhuis, Molen De Koker, Kerktoren Jisp. • Het beoordelen / aanwijzen van gemeentelijke monumenten • Het verstrekken van instandhoudingssubsidies voor monumenten. • Sinds 1 januari 2016 wordt de advisering over monumenten gedaan door adviescommissie mooi Noord Holland. Dit betreft een gecombineerde welstands/ monumentencommissie die ook de plannen beoordeelt. Uitvoeren activiteiten natuur en landschap, economie, recreatie en toerisme • Het verstrekken van subsidies op het gebied van natuur en landschap • Het verhuren van gemeente-eigendommen (Poelboerderij) • zienswijze geven op nieuw beleid van derden (bijv. Natuurbeheerplan) • Coördinatiewerkzaamheden Stichting de Poelboerderij • Overleg voeren met de betrokken partijen in het buitengebied • Zienswijze geven op ontwerpvergunningen van de provincie Noord-Holland n het kader van de Natuurbeschermingswet. • Deelname aan werkgroep nationaal landschap Laag-Holland • Zienswijze geven op financiële jaarstukken recreatieschap Twiske -Waterland • Inrichten van toeristische steunpunten in samenwerking met ondernemers, Amsterdam marketing en Zaanstad marketing. • Deelname aan regionale overleggen (MRA/REOZ) • Overleg voeren met de bedrijvenvereniging, ondernemersvereniging en marktcommissie. Uitvoeren activiteiten structuurvisie • Het bijhouden en periodiek opstellen van een structuurvisie. De Wet Ruimtelijke Ordening bepaalt dat de structuurvisie elke 10 jaar wordt herzien. Een structuurvisie is een door de gemeente opgesteld plan waarin de gewenste ontwikkeling met betrekking tot het

85 Begroting 2020-2023

ruimtegebruik in de gemeente is aangegeven. De structuurvisie dient als uitgangspunt voor de bestemmingsplannen. De huidige structuurvisie loopt tot 2025.

Reguliere taken Programma 3 Uitvoeren activiteiten jeugdhulp • Het uitvoeren van het beleidsplan jeugdhulp 2015-2017. • Het regionaal inkopen van jeugdhulp • Het continueren en subsidiëren van preventieve programma's (bv. Alert4you) • Het bieden van Jeugdhulp via het Jeugdteam • Het doorontwikkelen van het Jeugdteam en aansturen van de hoofdaannemer • Het contracteren van groepspraktijken en ZZP-ers • Het contracteren van Eigen Kracht en Eigen Plan (familiegroepsplan) • Het vormgeven aan de koppeling Passend onderwijs en Jeugdhulp, en het subsidiëren van het Schoolmaatschappelijk werk • Het regionaal inkopen van jeugdhulp • Het regionaal afstemmen van jeughulpbeleid • Het evalueren van het beleidsplan Jeugdhulp en de verordening Jeugdhulp • Het sturing geven aan Veilig Thuis • Het analyseren en van data cliëntsysteem van het Jeugdteam Mens Centraal • Het analyseren en financieel vertalen van data onderhanden werk • Het afstemmen met CAK over inning eigen bijdrage • Het afstemmen met SVB over voorgang en uitvoering PGB's • Het begeleiden van de adviesraad Sociaal Domein • Het invulling geven aan cliëntondersteuning en het monitoren van de uitvoering • Het initiëren van het overleg tussen gemeente, jeugd- en huisartsen en het Jeugdteam • Het aansturen van de coördinator Centrum Jong, en subsidiëren van de GGD • Het uitvoeren van de jeugdnota. Hierbij hoort het evalueren en maken van afspraken met SCWO met betrekking tot: het ambulant jeugd- en jongerenwerk, brede school ontwikkeling, sport en cultuur-stimulering oudere jeugd. Uitvoeren activiteiten Participatiewet • Het uitvoeren van het beleidsplan Participatiewet Wormerland 2015 en verordeningen. • Het opstellen van de verticale verantwoording naar Ministerie middels Beeld van Uitvoering. • Het aanvragen van aanvulling budgetten bij het Ministerie indien boven budget is besteed. • Het voeren van regie op de uitbestede taken aan gemeente Zaanstad en afspraken in de dienstverleningsovereenkomst. • Het voeren van regie op de lokale uitvoering van de Participatiewet, beleidsplan en verordeningen. • Het beheren van contracten met externe bureaus. Uitvoeren activiteiten statushouders • Het coördineren van de jaarlijkse taakstelling voor het plaatsen van statushouders in passende huisvesting

86 Begroting 2020-2023

Uitvoeren activiteiten Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) • Het subsidiëren van algemene voorzieningen ter ondersteuning van de zelfredzaamheid, uitvoeringsovereenkomsten maken gericht op beoogde resultaten, monitoren afspraken en periodiek gesprekken met instellingen die budgetsubsidies ontvangen. Het gaat hier onder andere om toegang tot algemene voorzieningen, bijvoorbeeld activiteiten vanuit het Dienstencentrum en organisaties als de Regionale Stichting WonenPlus en de Stichting Maatschappelijke Dienstverlening. • Het (laten) uitvoeren van acties uit het uitvoeringsplan Wmo. • Het inkopen van maatwerkvoorzieningen in de Wmo. Het gaat om het afsluiten van contracten voor woningaanpassingen, hulpmiddelen, aanvullend openbaar vervoer, begeleiding, hulp in de huishouding, trapliften en medische advisering. Het periodiek beoordelen van managementinformatie, monitoren en evalueren van de afgesloten contracten en bijsturen, uit(laten)voeren van contractbeheer en klanttevredenheidsonderzoeken. • Het uitvoeren van mantelzorgbeleid waaronder het subsidiëren en maken van afspraken met de Regionale Stichting Wonen Plus voor het uitvoeren van mantelzorgactiviteiten in het kader van het verstrekken van informatie, ontmoeting lotgenoten, waardering mantelzorgers, respijtzorg. • Het uitvoeren van vrijwilligersbeleid waaronder het subsidiëren van de regionale stichting Wonen Plus voor de coördinatie van vrijwilligers, het matchen van vraag en aanbod van vrijwilligers, waardering van vrijwilligers. Daarnaast sluiten wij een vrijwilligersverzekering af. • Het afstemmen met het Centraal Administratiekantoor (CAK) over de inning van eigen bijdragen in het kader van de Wmo. Het beoordelen van de door het CAK geleverde rapportages over opgevoerde uren door zorgaanbieders en opgelegde eigen bijdragen. Indien nodig knelpunten bespreken met zorgaanbieders. • Het relatiebeheer met de Sociale Verzekeringsbank (SVB) gericht op het afstemmen met SVB van de voortgang, uitbetaling, verantwoording en rapportages over persoonsgebonden budgetten in de Wmo. • Invulling geven aan cliëntondersteuning (ingevuld door MEE Amstel en Zaan) en het monitoren van de uitvoering. • Ondersteunen van de Adviesraad Sociaal Domein: aanlevering, coördineren van beantwoording van vragen, reacties op adviezen van de ASD. • Het afhandelen van meldingen Wmo: voeren van het gesprek met de aanvrager, verslaglegging van het gesprek. • Het beoordelen van meldingen, aanvragen en verstrekking van maatwerkvoorzieningen Wmo (o.a. rolstoelen, scootmobielen, hulp in de huishouding, begeleiding woningaanpassingen, trapliften Aanvullend openbaar vervoer e.d.) • Het behandelen van mutaties in indicaties voor de Wmo (verlengingen, veranderen in persoonlijke situatie of wijziging zorgaanbieder). • Het administratieve afhandelen van aanvragen: dossiervorming, archivering, facturatie, controle facturen, informatieverstrekking, opvoeren noodzakelijke gegevens bij Centraal Administratiekantoor, verwerken gegevens bij Sociale Verzekeringsbank, controle persoonsgebonden budgetten. • Het relatiebeheer bij samenwerkingspartners/netwerk: woningcorporaties, huisartsen, mantelzorgconsulent, geheugenpoli, wijkverpleegkundige, dienstencentrum, sociaal team, jeugdteam en eventueel andere eerstelijns voorzieningen. • Het faciliteren van samenwerking tussen zorgverzekeraar en gemeente. • Het subsidiëren van opvang en beschermd wonen in verband met verslaving, huiselijk geweld en psychische stoornis. Uitvoeren activiteiten Wet publieke gezondheid • Het subsidiëren van de GGD (veilig thuis)

87 Begroting 2020-2023

Uitvoeren armoedebeleid • Het afhandelen van aanvragen voor individuele bijzondere bijstand en individuele inkomenstoeslag • Het afhandelen van aanvragen voor het Kinderparticipatiefonds (schoolgaande kinderen) • Het afhandelen van aanvragen voor het Seniorenparticipatiefonds • Het aanbieden van schulddienstverleningstrajecten • Het inzetten van het maatwerkbudget Uitvoering activiteiten werk en inkomen • Het beoordelen van aanvragen voor inkomensvoorzieningen en armoedebeleid op rechtmatigheid en toekenningen verstrekken • Het tussentijds controleren van rechtmatigheid en naleving van plichten en zo nodig handhavingsmiddelen inzetten. • Het begeleiden van inwoners met een uitkering naar een betaalde baan en/of begeleiden naar een maatschappelijk nuttige werkzaamheden indien een betaalde baan (nog) niet verwacht kan worden. • Het vaststellen van het arbeidsvermogen indien sprake is van arbeidsbeperkingen. • Het inzetten van instrumenten met als doel het verkorten van de afstand tot de arbeidsmarkt. • Het Plan van aanpak re-integratie opstellen, uitvoeren, evalueren, bijstellen en monitoren. • Het inzetten van de werkmakelaars voor de volgende zaken: • Het bezoeken van bedrijven en relaties aangaan met werkgevers om vacatures beschikbaar te maken voor de doelgroepen Participatiewet. • Het verstrekken van informatie aan bedrijven over het aannemen van iemand uit de doelgroep Participatiewet. • Het begeleiden van werkgevers in het proces van beschikbaar maken van een vacature tot aan plaatsing van een kandidaat en nazorg verlenen aan de werkgever. • Het deelnemen aan het regionaal werkgeversservicepunt • Het voordragen en plaatsen van kandidaten op opengestelde vacatures

Reguliere taken Programma 4 Uitvoeren activiteiten (multifunctionele) maatschappelijke accommodaties • Het regelen van beheer en het betalen van de vaste lasten (belastingen, verzekering, onderhoud, huren, rente en afschrijving enz) en het innen van huren van de accommodaties. Dit zijn: Ons Huis Jisp, Ontmoetingscentrum Westertil, multifunctionele accommodatie (MFA) Weremere, MFA Neck en MFA Centrum Wormer (De Omslag). • Het bijdragen in het nadelig exploitatiesaldo van de openbare bibliotheek. • Het subsidiëren van het Sociaal Cultureel Centrum Wormerland (Scwo); • Het stimuleren van een financieel gezonde en duurzame exploitatie zwembad en sporthallen Wormer. Uitvoeren activiteiten burgerparticipatie • Het stimuleren en faciliteren van bewonersinitiatieven door onder andere inzet van kernen wijkmakelaar • Het begeleiden van kernen wijkbijeenkomsten.

88 Begroting 2020-2023

• Het voeren van overleg met de contactcommissies over het initiëren en faciliteren van bewonersinitiatieven. Uitvoeren activiteiten kinderopvang • Het verzorgen van registratie, toezicht en handhaving van de kwaliteit van de kinderopvang in de gemeente. Uitvoeren activiteiten muziekonderwijs • Het subsidiëren van het muziekonderwijs aan basisschoolleerlingen door muziekschool Waterland. Het College besloot opnieuw in te tekenen op het aanbod van het programma Cultuur met Kwaliteit, nu voor de periode 2017 - 2020. Uitvoeren activiteiten onderwijstaken • Het in beeld houden van ruimtebehoefte van de scholen op basis van prognoses • Het afhandelen van huisvestingsaanvragen door schoolbesturen • Het verzekeren van schoolgebouwen voor schades en het afwikkelen van schadegevallen met de schoolbesturen • Het beschikbaar stellen van sportzalen voor bewegingsonderwijs • Het houden van toezicht op de naleving van de leerplichtwet (uitbesteed aan Zaanstad) • Het bijhouden van een leerlingenadministratie (uitbesteed aan Zaanstad). • Het afhandelen van aanvragen leerlingenvervoer (uitbesteed, toezicht daarop) • Het afsluiten van contracten leerlingenvervoer • Het bijhouden van de administratie leerlingenvervoer • Het innen van de ouderbijdragen leerlingenvervoer • Het subsidiëren van extra onderwijsactiviteiten, waaronder de brede school en gezonde school. • Het deelnemen in de stuurgroep brede school • Het bevorderen van samenwerking tussen kinderopvang/peuterspelen en basisonderwijs en het vormgeven van voor- en vroegschoolse educatie; • Het stimuleren en deels faciliteren van het gezonde school programma; • Het bevorderen van cultuureducatie op basisscholen; • Het subsidiëren van activiteiten ter bestrijding van laaggeletterdheid bij volwassenen; • Het subsidiëren van activiteiten voor taalontwikkeling, leesbevordering en mediawijsheid bij kinderen. Uitvoeren activiteiten peuterspeelzalen • Het subsidiëren van peuterspelen in combinatie met kinderopvang op diverse locaties Uitvoeren activiteiten sociaal en cultureel werk • Het aanmoedigen van activiteiten op het vlak van recreatie en ontmoeting, kunst en cultuur door deze te subsidiëren. Uitvoeren activiteiten speelplaatsen • Het onderhouden van de gemeentelijke speelplaatsen. • Het subsidiëren van de kinderboerderij. Uitvoeren activiteiten sport • Het subsidiëren van initiatieven in het kader van sportstimulering.

89 Begroting 2020-2023

• Het onderhouden van de gemeentelijke sportterreinen (tot aan privatisering) en het innen van huren en pachten. • Het subsidiëren van geprivatiseerde sportcomplexen • Het onderhouden, beheren, betalen van vaste lasten (belastingen, verzekeringen enz), verhuren van de gemeentelijke sportzalen. Dit zijn: sportzaal De Balk, Harpoen en Gymzaal Neck. • Het bijdragen in het nadelig exploitatiesaldo van het gemeentelijk zwembad en sporthallen en maken en volgen van afspraken daarover. • Het bevorderen van topsportdeelname via een jaarlijkse bijdrage aan Stichting Topsport Zaanstad. Uitvoeren activiteiten volksgezondheid • Het uitvoeren van de Wet Publieke Gezondheid (Wpg); • Het uitvoeren van het programma Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD), gericht op het terugdringen van alcoholgebruik en overgewicht. • Het inzetten van de gemeentelijke lijkschouwer bij een niet natuurlijk overlijden (of twijfel hierbij). • Het subsidiëren van de jeugdgezondheidszorg. • Het bestrijden van ongedierte.

Reguliere taken Programma 5 Bijzonder opsporingsambtenaar (BOA) voor handhaving op het water In 2017 is een BOA die specifiek handhaaft op het water aangesteld. Samen met de BOA die handhaaft op de APV en de openbare ruimte neemt hij deel aan een poule van BOA's uit de gemeenten Wormerland, Landsmeer en Oostzaan. Uitvoeren activiteiten afval • Het zorgen voor het ophalen van huisvuil binnen de gemeente. De activiteit wordt uitgevoerd door de Huisvuilcentrale (HVC) • Het verwijderen van zwerfafval binnen de gemeente. • Het opleggen en innen van reinigingsrechten. • Het voldoen aan de VANG-doelstellingen. Uitvoeren activiteiten begraven • Het beheer van gemeentelijke begraafplaatsen • Het uitgeven van graven begraafplaatsen • Het opleggen en innen van grafrechten Uitvoeren activiteiten beheer gemeentelijke panden en gronden • Het beheer van gemeentelijke woningen en landerijen. • Het opleggen en innen van pachten en huren. • Het beheer van het gemeentehuis Wormerland. Uitvoeren activiteiten bodemkwaliteitskaart • Het actualiseren van de bodemkwaliteitskaart. Hierdoor blijven de mogelijkheden voor grondverzet geoptimaliseerd, waarbij de bodemkwaliteitskaart – onder voorwaarden – de verplichte partijkeuringen vervangt. Door het vaststellen van de bodemkwaliteitskaarten worden tevens de afzetmogelijkheden voor licht verontreinigde grond verruimd. Voorts kunnen

90 Begroting 2020-2023

middels een vastgestelde bodemkwaliteitskaart makkelijker (kleine) werkzaamheden worden uitgevoerd in de bodem zonder bodemonderzoek. Uitvoeren activiteiten enkelvoudige vergunningaanvragen omgevingsvergunningen • Het behandelen van enkelvoudige vergunningaanvragen omgevingsvergunningen • Het invullen van de milieuparagraaf in de ruimtelijke plannen. • Het adviseren bij meervoudige complexe vergunningaan-vragen (waarbij meerdere elementen dan milieu spelen) • Het in behandeling nemen van enkelvoudige vergunningaanvragen omgevingsvergunningen. Uitvoeren activiteiten Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) • Het actualiseren van het huidige GRP wordt in regionaal verband uitgevoerd. Gepland is om hier half 2017 mee te starten. Vaststelling van het GRP gaat in 2018 plaatsvinden. Dit betekent dat de looptijd van het huidige GRP met een jaar wordt verlengd. Uitvoeren activiteiten gemeentelijke kunstwerken. • Het onderhouden van bruggen, steigers, duikers en geluidsvoorzieningen. In Wormerland zijn er 86 bruggen, 7 steigers, 20 duikers en 3 geluidsschermen. Uitvoeren activiteiten gemeentelijke wegen en pleinen • Het onderhouden van wegen, bermen en wegmeubilair van de gemeente. Onder wegmeubilair worden hier voorwerpen bedoeld die in de openbare ruimte staan zoals verkeerszuilen, afvalbakken, banken, wegmarkeringen enz. De gemeente heeft 45 Km wegen in beheer en onderhoud. Dat zijn de wegen binnen de bebouwde kom. • Het uitvoeren van taken op het gebied van gladheidbestrijding. • Het reinigen en het onkruidvrij houden van de straten en pleinen van de gemeente • Het uitvoeren van verkeersbesluiten Uitvoeren activiteiten inzet van de kernregisseur • Toezien op zaken die betrekking hebben op schoon, heel en veilig. • De kernregisseur is een waardevolle aanvulling op de inzet van de Bijzondere opsporingsambtenaar (BOA) en twee wijkagenten. Uitvoeren activiteiten meervoudige complexe vergunningaanvragen • Het adviseren bij meervoudige complexe vergunningaanvragen • Het invullen van de milieuparagraaf in de ruimtelijke plannen. • Het adviseren bij meervoudige complexe vergunningaan-vragen (waarbij meerdere elementen dan milieu spelen) • Het in behandeling nemen van enkelvoudige vergunningaanvragen omgevingsvergunningen." Uitvoeren activiteiten milieu • De gemeentelijke milieutaken zijn neergelegd bij de milieudienst. Deze dienst verleent vergunningen en controleert bedrijven op bouw-, milieu-, drank en horeca en brandveiligheidsregels. Daarnaast werken er milieuspecialisten op het gebied van asbest, bodem, veiligheid, geluid en flora en fauna. • Het in stand houden van een milieustraat voor het gescheiden kunnen aanleveren van verschillende soorten afval. Uitvoeren activiteiten openbaar groen • Het onderhouden en beheren van de gemeentelijke groenvoorzieningen. Het beheer is uitbesteed. • Het onderhouden van de gemeentelijke bomen

91 Begroting 2020-2023

Uitvoeren activiteiten openbare verlichting • Het onderhouden en in stand houden van openbare verlichting. In Wormerland zijn er 2.521 armaturen. Uitvoeren activiteiten pontveren • Het beheren van het pont Spijkerboor • Het beheer van het pontje in Oostknollendam is uitbesteed aan het Recreatieschap Alkmaarder- en Uitgeestermeer. Uitvoeren activiteiten riolering • Het onderhouden, reinigen, inspecteren en vervangen van riolering binnen de gemeente. In Wormerland is er 152 km riolering • Het onderhouden van de gemalen. In Wormerland zijn er 434 gemalen. • Het opleggen en innen van rioolrechten. Uitvoeren activiteiten veiligheidsbeleid en rampenbestrijding • Het handhaven van de drank- en horecawet. • Het inzetten van een kernregisseur/buitengewoon opsporingsambtenaar (BOA). • Het bijdragen aan buurtbemiddeling. • Het inzetten van beveiliging met Luilak • Het subsidiëren van het veiligheidshuis. • Het bijhouden van de draaiboeken rampenbestrijding • Het deelnemen aan de Veiligheidsregio Zaanstreek Waterland (VrZW) • Het financieel beheer van de gebouwen van de brandweer binnen Wormerland • Het faciliteren van de Burgerhulpverleningsposten (BHV-posten) in Jisp en Oostknollendam Uitvoeren activiteiten waterpartijen • Het onderhouden van watergangen en duikers. (sloten en constructies die wateren met elkaar verbinden) • Het baggeren van waterpartijen • Het onderhouden van beschoeiingen en walkanten. In Wormerland hebben we 77 km onderhoud op dit gebied. Uitvoeren activiteiten zwerfafval. • Het reduceren van zwerfafval. We doen dit door vergroting van de bewustwording middels educatie, bij basisscholen en sportverenigingen. Anderzijds zetten we in op een integrale aanpak van de zwerfafvalproblematiek in het beheer openbare ruimte.

Reguliere taken Programma 6 Uitvoeren activiteiten belastingen en heffingen conform de paragraaf Lokale heffingen • Het opstellen van de tarievennota. • Het voorbereiden en in besluitvorming brengen van de belastingverordeningen. • Het zorgen voor de heffing en invordering van belastingen en heffingen. Uitvoeren activiteiten communicatie • Het bouwen aan en in stand houden van imago en profilering van de gemeente • Het adviseren van portefeuillehouders op grote thema's en dossiers

92 Begroting 2020-2023

• Crisiscommunicatie • Het stimuleren van actieve betrokkenheid van inwoners en ondernemers • Het onderhouden van contacten door collegeleden met instellingen, bedrijven, burgers, verenigingen en contactcommissies. • Het opstellen van de gemeentegids. • Het onderhouden van de internetsite. • Het onderhouden van de communicatie via sociaal media. • Het aanleveren van persberichten, advertenties en publicaties over gemeentelijke besluitvorming Uitvoeren activiteiten contactcommissies • Het ondersteunen van de contactcommissies Jisp, Wijdewormer, Oostknollendam en Spijkerboor. • Het bijwonen van de (jaar)vergaderingen contactcommissies. Uitvoeren activiteiten feesten gedenkdagen • Het vlaggen volgens protocol • Het organiseren van bezoeken van burgemeester en/of wethouder aan inwoners in het kader van speciale aangelegenheden zoals huwelijksjubilea. • Het organiseren van de dodenherdenking op 4 mei en Veteranendag • Het organiseren van het uitreiken van koninklijke onderscheidingen, oorkondes en gemeentelijke penningen Uitvoeren activiteiten gemeenschappelijke regelingen en samenwerkingsprojecten zoals opgenomen in de paragraaf verbonden partijen • Het uitvoeren van bestuurstaken bij gemeenschappelijke regelingen • Het beoordelen van de financiële- en beleidsdocumenten van gemeenschappelijke regelingen • Het opstellen van zienswijzen voor de gemeenteraad bij de financiële documenten van de gemeenschappelijke regelingen. Uitvoeren activiteiten in het kader van begroten en verantwoorden • Het opstellen van de planningen controlenota. • Het opstellen en in besluitvorming brengen van de planningen control documenten. Dit betreft de gemeentelijke begroting, kadernota, jaarrekening en de tussentijdse voortgangsrapportages. Uitvoeren activiteiten juridische zaken • Het behandelen van bezwaarschriften, waarbij mogelijk premediation wordt toegepast • Het voeren van juridische procedures bij handhavingzaken (Omgevingsrecht, Wet kinderopvang e.d.) en Wet openbaarheid van bestuur-zaken en het ondersteunen bij juridische procedures • Het organisatie breed adviseren bij juridische vraagstukken • Crisisbeheersing en -ondersteuning • Het periodiek aanpassen van de Algemene plaatselijke verordening • Bestuursondersteunende werkzaamheden (zoals nota Gemeenschappelijke regeling, evaluaties, geschilleninventarisaties e.d.) • Aansprakelijkstellingen (schadeclaims) en verzekeringen

93 Begroting 2020-2023

• Opstellen van beleid in het kader van vergunningverlening, toezicht en handhaving • Juridische kwaliteitszorg (ontwikkelen juridische modellen, standaarden e.d.) Uitvoeren activiteiten omtrent algemene administratieve zaken gemeenten • Het uitvoeren van treasurytaken zoals aantrekken en uitzetten van geld en schatkistbankieren. • Het voeren van de financiële administratie. • Het vertalen van de circulaires gemeentefonds naar lokale consequenties. • Het voeren van de personeelsadministratie voor raad, college en griffie. Uitvoeren activiteiten politiek besluitvormingsprocessen. • Het voorbereiden en uitwerken van college- en raadsbesluiten; • Het beantwoorden van raadsvragen; • Het adviseren en ondersteunen van collegeleden; • Het leveren van informatie betreffende verantwoordingen en planningen op het gebied van planning, financiën en uitvoering.

94 Begroting 2020-2023

Bijlage - Afkortingenlijst

APV Algemene Plaatselijke Verordening AGV Algemene Verordening Gegevensbescherming AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten BABS Buitengewoon Ambtenaar van de Burgerlijke Stand BAG Basisadministratie Adressen en Gebouwen BBV Besluit Begroting en Verantwoording BCF BTW-Compensatiefonds BG Begroting BGT Basisregistratie Grootschalige Topografie BIG Baseline Informatiebeveiliging Nederlandse Gemeenten BNG Bank Nederlandse Gemeenten BOA Buitengewoon Opsporingsambtenaar BRO Basisregistratie Ondergronden BRP Basisregistratie personen BTW Belasting Toegevoegde Waarde BUIG Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten B&W Burgemeester en Wethouders CAO Collectieve Arbeidsovereenkomst CBS Centraal Bureau voor de Statistiek CPA Centrale Post Ambulancevervoer CPB Centraal PlanBureau DUO Dienst Uitvoering Onderwijs DigiD Digitale Identiteit DVO Dienstverleningsovereenkomst eID Elektronisch legitimatiesysteem EMU Europese Monetaire Unie ENSIA Invoeren van Eenduidig Normatiek Single Information Audit EZW Energiebedrijf Zaanstreek-Waterland fido Financiering decentrale overheden GBA Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens GBKN Grootschalige Basiskaart Nederland GDI Generieke Digitale Infrastructuur GGD Gemeenschappelijke GezondheidsDienst GHOR Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio GRP Gemeentelijk Rioleringsplan GR Gemeenschappelijke regeling GVVP Gemeentelijk Verkeer- en Vervoerplan HHNK Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier HVC Huisvuil Centrale ICT Informatie- en communicatietechnologie IHP Integraal Huisvestingsplan ISV Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing ISW Interregionaal Samenwerkingsverband JOP Jongeren Ontmoetings Plaats KCC KlantContactCentrum MDW Milieudienst Waterland MFA Multifunctionele accommodatie MJP Meerjarenplan MKB Midden- en kleinbedrijf MOP Meerjarig Onderhoudsplan MRA Metropoolregio Amsterdam NLPO Nederlandse Lokale Publieke Omroep NUP Nationaal Uitvoeringsprogramma ODIJmond Omgevingsdienst IJmond OV Openbare verlichting OZB Onroerend Zaak Belasting pgb persoonsgebonden budget

95 Begroting 2020-2023

PO Primair onderwijs PPS Publiek-privaat samenwerkingsverband PUN Paspoortuitvoeringsregeling RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu RK Rekening RTVI Radio Televisie Internet RUD Regionale uitvoeringsdienst RWBB Roerende Woon-en Bedrijsruimte Belasting SCWO Sociaal cultureel centrum Wormerland SOK Samenwerkingsovereenkomst SUWI Structuur uitvoering werk en inkomen SVn Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse Gemeenten u/g Uitgeleende gelden UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen VANG Van afval naar grondstof VHROSV Volkshuisvesting Ruimtelijke ordening en Stedelijke Vernieuwing VNG Vereniging Nederlandse Gemeenten VO Voortgezet onderwijs VrZW Veiligheidsregio Zaanstreek-Waterland VTH Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving VVI Vuilverbrandingsinstallatie WABO Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht Wajong Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten Wmo Wet maatschappelijke ondersteuning WNT Wet Normering Topinkomens WOZ Waardering onroerende zaken Wro Wet ruimtelijke ordening WSW Wet Sociale Werkvoorziening WWB Wet Werk en Bijstand