UCHWAŁA NR XII/89/2015 RADY GMINY z dnia 31 sierpnia 2015

w sprawie przyjęcia „Program Ochrony Środowiska na terenie Gminy Gniewino na lata 2015-2018”

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15, art. 40 ust. 1 i ust. 42 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. 2013, poz. 5941 ze zm.) oraz w związku z art. 17 ust. 1 i 2 oraz art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. z 2013 r. poz.1232 ze zm. 2), uchwala się, co następuje

Rada Gminy Gniewino uchwala, co następuje:

§ 1. Przyjmuje się Program Ochrony Środowiska na terenie Gminy Gniewino na lata 2015-2018, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały

§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Gniewino.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia

Przewodnicząca Rady Gminy Gniewino (-) Judyta Smulewicz

1 Dz.U. z 2013r. poz. Nr 645 i poz. Nr 1318, Dz.U. z 2014r. poz. Nr 379 i poz. Nr 1072 2 Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, 1238, z 2014 r. poz. 40, 47, 457, 822, 1101, 1146, 1322. 1 WA PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY GNIEWINO NA LATA 2015-2018

Gniewino, 2015-02-27

2 WA Spis treści

1. Wstęp. 1 1.1. Podstawa prawna opracowania. 1 1.2. Ogólna charakterystyka obszaru. 2 2. Ocena aktualnego stanu środowiska. 4 2.1. Warunki klimatyczne. 4 2.2. Warunki fizycznogeograficzne i geomorfologiczne. 5 2. 3. Utwory powierzchniowe 6 2.4. Surowce naturalne. 6 2.5. Gleby i użytkowanie gruntów 7 2.6. Powietrze atmosferyczne 8 2.7. Hałas 12 3. Zasoby przyrody 12 3.1. Zbiorowiska roślinne 12 3.2. Obszary i obiekty prawnie chronione. 14 3. 2. 1. Rezerwaty przyrody. 14 3. 2. 2. Obszary chronionego krajobrazu. 14 3. 2. 3. Obszary NATURA 2000. 15 3. 2. 4. Pomniki przyrody. 16 3.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa. 17 3. 3. 1. Rzeki. 17 3. 3. 2. Jeziora. 18 3. 3. 3. Mniejsze zbiorniki wodne. 19 3. 3. 4. Wody podziemne. 19 4. Jakość wód powierzchniowych. Wody płynące. 21 5. Zaopatrzenie w wodę. 23 6. Kanalizacja i oczyszczanie ścieków. 24 7. Gospodarka odpadami w gminie Gniewino. 25 7.1 Składowiska odpadów . 26 8. Zaopatrzenie gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. 26 8. 1. Zaopatrzenie w ciepło. 27 8. 2. Zaopatrzenie w energię. 27

3 WA 8. 2. 1. Energia elektryczna. 27 8. 2. 2. PGE EWŻ. 28 8. 2. 3. Energetyka wiatrowa. 28 8. 2. 4. Zaopatrzenie w gaz –parametry linii i zasięg. 28 9. Analiza SWOT w zakresie ochrony środowiska 29 10. Analiza zagrożeń dla środowiska przyrodniczego Gminy Gniewino. 30 11 . Walory środowiska przyrodniczego i ich wykorzystanie. 31 12. Polityka ekologiczna 31 13. Cele (w tym cele długoterminowe) oraz formy ich realizacji 33 14. Narzędzia zarządzania środowiskiem - instrumenty prawne, finansowe i społeczne. 35 15. Literatura i źródła wykorzystane 37

4 WA 1. Wstęp.

1.1. Podstawa prawna opracowania.

Na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U.2013.1232 z późn. zm.) Organ wykonawczy gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, sporządza gminny program ochrony środowiska, uwzględniając wymagania, o których mowa w art. 14. Projekt gminnego programu ochrony środowiska podlega zaopiniowaniu przez organ wykonawczy powiatu. W postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie programu ochrony środowiska zapewnia się możliwość udziału społeczeństwa na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t. j. Dz. U. 2013. 1235 z późn. zm.). Z wykonania programów organ wykonawczy gminy sporządza co 2 lata raport, który przedstawia radzie gminy. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1997.78.483 z późn. zm.) w art. 74 stanowi, że w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego i ochrony środowiska władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom, a ochrona środowiska jest ich obowiązkiem. Ponadto każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska, a władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska. Art. 86 Konstytucji wskazuje, że każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określają odrębne przepisy. Ustawa prawo ochrony środowiska (Dz.U.2013.1232 z późn. zm.) ujmuje ochronę środowiska jako podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom i przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. Ochrona środowiska obejmuje wszystkie ożywione i nieożywione składniki środowiska i chroni jego zasoby przed negatywnymi oddziaływaniami efektów jego działalności w kontekście stworzenia optymalnego środowiska dla zdrowia i życia człowieka. W stosunku do ochrony przyrody realizowana jest z punktu widzenia zabezpieczenia potrzeb człowieka i opiera się na zasadach: praworządności; przezorności, likwidacji zanieczyszczeń u źródła, ekonomizacji działań ochronnych, uspołecznienia, ponoszenia odpowiedzialności indywidualnej ("zanieczyszczający płaci"), regionalizacji i konstytucyjnej zasady rozwoju zrównoważonego. Polega ona na racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, poprzez: przeciwdziałanie zanieczyszczeniom, przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego, gospodarowanie zasobami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju i racjonalnego przekształcania środowiska. W sporządzonym opracowaniu uwzględniono wymagania obowiązujących przepisów prawnych dotyczących zagadnień ochrony środowiska. Główny cel programu to: zapobieganie emisji

5 WA zanieczyszczeń, racjonalna gospodarki odpadami, racjonalna gospodarka zasobami przyrody, wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, ochrona ekosystemów, kształtowanie proekologicznych wzorców i edukacja ekologiczna, zwiększanie stopnia skanalizowania i zwodociągowania, propagowanie zwiększania ilości korytarzy ekologicznych. 1.2. Ogólna charakterystyka obszaru.

Gmina Gniewino jest gminą wiejską, położoną w północnej części powiatu wejherowskiego. Stanowi część Pobrzeża Kaszubskiego. (rys. 1)

Rys. 1. Położenie gminy Gniewino na terenie województwa pomorskiego i Polski.

Gmina Gniewino graniczy z gminami wiejskimi , Luzino, Łęczyce i Choczewo oraz z gminą Krokowa w powiecie puckim (rys. 2).

Rys. 2. Położenie gminy Gniewino w powiecie Rys. 3 Obręby geodezyjne gminy wejherowskim.

6 WA Powierzchnia Gminy Gniewino liczy 176 km2 (14 % powierzchni powiatu). Gminę zamieszkuje ok. 7 300 mieszkańców. Gmina liczy 12 sołectw i 26 miejscowości (tab. 1) z których największą jest wieś Gniewino i dzieli się na 17 obrębów geodezyjnych (rys. 3).

Tab. 1. Sołectwa i miejscowości tworzące Gminę Gniewino.

Przysiółek Leśniczówki , Powierzchnia Lp Sołectwo: Miejscowość: osady leśne [ha ]

1 Bychowo 1 Bychowo Bychówko- część 684,8050 2 2 3 Chynowie 1235,6081 4 3 Czymanowo 952,7234 5 6 Gniewino Cegielnia 4 7 Gniewino Wybudowanie - 2738,0213 8 przysiółek 9 Kostkowo 10 Dąbrówka Kowalka - Brodnica- 5 Kostkowo 4177,6927 11 Łęczyn Dolny przysiółek leśniczówka 12 Słuszewo 13 Lisewo 6 Lisewo 748,0000 14 Jęczewo 15 16 7 Mierzynko Dębina - osada 2158,4721 17 18 Dębina 19 8 Mierzyno Rukowo- osada 813,9997 20 9 21 Nadole Nadole 1850,9865 10 22 Perlino Perlino - część 609,0704 23 Rybno Alpy – przysiółek Rybno 11 - 925,4646 24 osada 25 12 Tadzino 548,1035 26 Płaczewo

7 WA Gmina Gniewino ma rolniczy charakter. Ponad 40% jej powierzchni stanowią użytki rolne i niemalże tyle samo (ok. 40%) lasy. Znaczny udział w powierzchni gminy - ok. 11% stanowią wody. Warunki geograficzne oraz przyrodnicze sprzyjają rozwojowi turystyki i rekreacji. Rozwinięte jest również przetwórstwo rybne. W gminie znajduje się największa w województwie pomorskim elektrownia szczytowo-pompowa . Główny ośrodek gminy - miejscowość Gniewino, dzieli od ośrodka powiatowego - Wejherowa - odległość ok. 20 km. Przez gminę przebiega droga relacji Wejherowo - Choczewo. Najbliższa droga krajowa relacji Gdynia - Szczecin przebiega w odległości ok. 5 - 7 km od południowej granicy gminy. Gmina graniczy w części południowej i wschodniej z kompleksami leśnymi, rzadziej granica biegnie wzdłuż ich krawędzi. Granica gminy zbieżna jest fragmentarycznie z systemem hydrograficznym, w tym przebiegu dolin Redy i Piaśnicy oraz Jeziora Żarnowieckiego, którego brzeg wyznacza jednocześnie granicę powiatu wejherowskiego. Na zachodzie granica gminy styka się natomiast z Jeziorem Choczewskim. Przez teren gminy przepływają dwie rzeki - Piaśnica, oraz Bychowska Struga. W granicach gminy znajdują się cztery jeziora: Żarnowieckie - największe w regionie Kaszub Północnych, Salińskie, Dąbrze i Czarne. Teren Gminy Gniewino charakteryzuje się bardzo urozmaiconym ukształtowaniem powierzchni. W obrębie gminy znajdują się dwa płaty wysoczyznowe - Kępa Gniewinowska i Kępa Salińska, rozcięte Rynną Słuszewską, a w północno-wschodniej części gminy położona jest Rynna Jeziora Żarnowieckiego. Duże różnice względne wysokości przekraczające 100 m stały się decydującym czynnikiem lokalizacji elektrowni szczytowo - pompowej. Klimat w północnej części gminy ma charakter morski, przejawiający się najmniejszymi na całym polskim pobrzeżu amplitudami rocznymi temperatur. Na terenie gminy Gniewino przeważają gleby brunatne wyługowane oraz brunatne właściwe, występujące w północnej i centralnej części gminy. W dnach podmokłych obniżeń i dolin występują gleby mułowo-torfowe, które znaleźć można w północno - wschodniej jej części - na obszarze Jeziora Żarnowieckiego, przy zachodniej granicy gminy - na terenach Bychowskiej Strugi i jezior: Salińskiego oraz Czarnego. Gleby mułowo-torfowe można również odnaleźć na południowo - wschodnim obszarze gminy - w rejonie Pradoliny Redy - Łeby. Południowo - zachodnie tereny gminy zajmują gleby bielicowe. Ponad 40% całego terenu gminy zajmują lasy. Dominują w nich kwaśne buczyny, łęgi olszowe, zarośla wierzbowe, buczyny i brzeziny. Dają one schronienie zwierzętom takim jak: jelenie, sarny, daniele, dziki, lisy, kuny, borsuki, zające, różnym gatunkom ptaków, min.: orliki krzykliwe, puchacze, zimorodki, a nawet orły bieliki. Na terenie Gminy znajdują się chronione formy przyrody. Są to obszary NATURA 2000, Obszary Chronionego Krajobrazu, liczne pomniki przyrody oraz florystyczny rezerwat Długosza królewskiego w Łęczynie- cennej odmiany paproci z rodziny długoszowatych, położony na bagnach i torfowiskach w okolicach Łęczyna, utworzony w 1977 r. Można zaobserwować ok. 200 okazów tej rośliny.

2. Ocena aktualnego stanu środowiska.

2.1. Warunki klimatyczne.

8 WA Położenie niedaleko Morza Bałtyckiego warunkuje klimat lokalny Gminy Gniewino, charakteryzując specyficzne warunki bioklimatyczne: częste występowania silnych wiatrów oraz zjawiska bryzy morskiej wpływające na temperaturę powietrza; stosunkowo intensywne promieniowanie słoneczne, zwłaszcza na przełomie wiosny i lata oraz występowanie w powietrzu aerozolu morskiego. Cechy morskie przejawiają się najmniejszymi na całym polskim pobrzeżu amplitudami rocznymi temperatur powietrza (16,5 0C), mniejszą liczbą mroźnych i gorących dni oraz najwyższą średnią prędkością wiatru (6,1 m/s). Według obserwacji na Rozewiu przeciętnie przez 73 dni w ciągu roku prędkość wiatru jest większa od 10 m/s, przy czym aż 38.7% częstotliwości przypada na sektor SW - W. Konsekwencją przewagi wiatrów z tego sektora wiejących wzdłuż dłuższej osi Jeziora Żarnowieckiego są częste i o dużym nasileniu piętrzenia wiatrowe wody w zbiorniku. Roczna wilgotność powietrza jak i wysokość opadów jest wysoka i wynosi ponad 700 mm. Występuje duża liczba dni z mgłą. Częste są występowania opadów gradu.

2.2. Warunki fizycznogeograficzne i geomorfologiczne.

Pod względem fizycznogeograficznym Gmina Gniewino położona jest w obrębie regionu Pobrzeża Kaszubskiego, stanowiącego część Pobrzeży Południowobałtyckich. Występują tu charakterystyczne dla pobrzeży kępy wysoczyznowe oddzielone rynnami polodowcowymi, tworząc mikroregiony, występujące w granicach gminy w większych lub mniejszych fragmentach, którymi są min.: Pradolina Redy, Rynna Jeziora Żarnowieckiego, Dolina Bychowskiej Strugi, Kępa Gniewinowska. Pod względem geomorfologicznym teren gminy ukształtowany przez zlodowacenia i postglacjalną erozję podzielony jest na następujące formy ukształtowania terenu: kępy wysoczyzny moreny dennej; płaty moreny czołowej; pradoliny; doliny rzeczne i rynny polodowcowe, które według regionalizacji fizycznogeograficznej pokrywają się z następującymi mikroregionami (tab. 2, rys. 4):

Tab. 2. Mikroregiony na terenie Gminy Gniewino

Jednostki geomorfologiczne Kępy wysoczyznowe Obniżenie i rynny Formy pradolinne A1 Kępa Żarnowiecka B1 Rynna Żarnowiecka A2 Kępa Gniewinowska B2 Dolina Bychowskiej Strugi Mikroregiony C Pradolina Redy A3 Kępa Salińska B3 Rynna Słuszewska A4 Kępa Choczewska B4 Rynna Choczewska

W obrębie kęp dominuje morena denna oraz liczne małe zagłębienia wytopiskowe urozmaicające jej powierzchnię. Zbocza kęp w kierunku rynien są strome i porozcinane dolinami, ukształtowanymi przez wodę. U wylotu dolin utworzyły się stożki napływowe na skutek akumulacji osadów niesionych przez wody w wyniku zmniejszenia spadku koryta i prędkości spływu wody. Moreny tworzą piaski gliniaste i gliny, rzadziej piaski luźne i słabogliniaste, a także torfy powstałe w wyniku torfienia polegającego na gromadzeniu i humifikacji szczątków roślinnych w warunkach nadmiernego uwilgotnienia.

9 WA W obrębie płatów wysoczyzny morenowej wyróżniamy obszary bezodpływowe powierzchniowo – ewapotranspiracyjne oraz chłonne. W tych pierwszych tworzą się małe zbiorniki wodne – tzw. oczka. Największą rynnę subglacjalną otoczoną tarasami o szerokości od 100 do 200 m i wysokości od 5 do 20 m zajmuje w części centralnej i północnej Jezioro Żarnowieckie. Rynna wcina się w wysoczyznę polodowcową dzieląc ją na: Wysoczyznę Lęborską i Pucką. Różnica poziomów między wysoczyznami i rynną przekracza 100 m. Od południa rynnę zamykają Wzniesienia Warszkowskie, a od północy rynna przechodzi w płaską równinę Błot Przymorskich. Od zachodu przylega do Kępy Gniewinowskiej, a od wschodu do Kępy Żarnowieckiej. Rynna Bychowskiej Strugi i Rynna Słuszewska charakteryzują się podobną genezą i aktualnym stanem odwadniania powierzchniowego – drobnymi ciekami. Pradolina Redy (Dolina Redy) obejmuje południowo- wschodnią część gminy. Jest odwadniana obecnie przez górny odcinek rzeki Redy. Szerokość dna pradoliny wynosi ponad 2-3 km, a głębokość wcięcia w wysoczyzny morenowe sięga do 30- 40 m. Dno pradoliny różnicuje się na trzy formy teras: zalewowych, nadzalewowych oraz strefy deluwiów i wysokich teras pradolinnych. W podłożu dolin erozyjnych występuje przewaga utworów piaszczystych i piaszczysto- żwirowych, rzadziej utworów organogenicznych.

Rys. 4. Mikroregiony na terenie Gminy Gniewino

2. 3. Utwory powierzchniowe

Utwory powierzchniowe sięgające nawet do 250 m występujące w granicach gminy Gniewino nawiązują do ukształtowania powierzchni i procesów glacjalnych oraz akumulacyjnych. Reprezentują je gliny zwałowe, eratryki, żwiry i piaski budujące moreny czołowe, a także gliny wysoczyzny moreny dennej o różnym stopniu spłaszczenia i różnej miąższości. Równinne powierzchnie sandrowe w południowo-wschodniej części gminy zajmują piaski wodnolodowcowe. Rynny, pradoliny, tereny bezodpływowe, dna dolin rzecznych wypełniają osady 10 WA rzeczne, rzeczno-jeziorne i jeziorno- bagienne, reprezentowane przez piaski, żwiry, mułki, margle i torfy.

2.4. Surowce naturalne.

Występowanie złoża kruszywa naturalnego pod postacią piasków i żwirów oraz utworów organogenicznych jest wynikiem obecności na powierzchni utworów plejstoceńskich, które wykształciły się w postaci glin zwałowych moreny dennej falistej oraz osadów piaszczystych wodnolodowcowych i lodowcowych. Ich zestawienie prezentuje tabela poniżej.

Tab. 3. Kopaliny na terenie Gminy Gniewino

PIASKI I ŻWIRY ZASOBY LP NAZWA ZŁOŻA ZASOBY GEOLOGICZNE WYDOBYCIE PRZEMYSŁOWE 1 NADOLE 474 TYŚ TON 2 TADZINO 5081 TYŚ TON 5081 191 3 MIERZYNO 92 TYS. TON BLOK A- BILANS PIASEK ZE ŻWIREM 317849 TON, PIASEK 555012 TON; 4 OPALINO BLOK B - SZACUNEK - PIASEK ZE ŻWIREM 38680 TON, PIASEK 86029 TON; BLOK C - PIASEK ZE ŻWIREM 81262 TON. TORFY 1 PERLINO 6 TYŚ M3 Jedyne miejsce eksploatacji znajduje się w Tadzinie. Zestawienie obszarów perspektywicznych występowania kopalin na obszarze gminy Gniewino przedstawia tabela 4.:

Tab. 4. Obszary perspektywiczne występowania kopalin na terenie Gminy Gniewino. PRZYPUSZCZALNE FORMA RODZAJ I WIEK KOPALINY ZASOBY W WYSTĘPOWANIA TYS. M3/TYS. TON KREDA JEZIORNA – HOLOCEN 1500 GNIAZDOWA KRUSZYWO NATURALNE DROBNE PIASKI PLEJSTOCEŃSKIE 250 GNIAZDOWA KRUSZYWO NATURALNE DROBNE PIASKI PLEJSTOCEŃSKIE 800 GNIAZDOWA KRUSZYWO GRUBE, PIASZCZYSTO- ŻWIROWE - PLEJSTOCEŃSKIE 60 GNIAZDOWA KRUSZYWO NATURALNE DROBNE PIASKI PLEJSTOCEŃSKIE 3800 GNIAZDOWA KRUSZYWO NATURALNE DROBNE PIASKI PLEJSTOCEŃSKIE 3800 GNIAZDOWA KRUSZYWO GRUBE, PIASZCZYSTO- ŻWIROWE - PLEJSTOCEŃSKIE 60 GNIAZDOWA KRUSZYWO NATURALNE DROBNE PIASKI Z PRZEWARSTWIENIAMI 300 GNIAZDOWA ŻWIRU PLEJSTOCEŃSKIE

2.5. Gleby i użytkowanie gruntów

Struktura użytkowania terenu jest zrównoważona dla form użytkowania. Użytki rolne oraz lasy i grunty leśne zajmują po około 40 % powierzchni terenu. Grunty leśne i tereny zalesione przeważają na południu i zachodzie gminy, oraz na obrzeżach jezior. Użytki rolne występują głównie w części północnej i środkowej. Dominują wśród nich grunty orne stanowiące ponad 80 % powierzchni użytków, pozostałą część zajmują łąki - 11 %, pastwiska – 7 % i sady poniżej 1 % (tab. 5)

Tab.5 .Charakterystyka użytkowania terenów Gminy Gniewino (http://stat.gov.pl/bdl 1996) RODZAJE GRUNTÓW POWIERZCHNIA (HA) STRUKTURA % UŻYTKI ROLNE 7125,00 40,35 11 WA W TYM GRUNTY ORNE 5510,28 31,21 SADY 20,50 0,12 ŁĄKI TRWAŁE 877,40 4,97 PASTWISKA TRWAŁE 716,82 4,06 UŻYTKI LEŚNE ORAZ GRUNTY ZADRZEWIONE 7583,5 42,95 GRUNTY ZABUDOWANE I ZURBANIZOWANE 378,77 2,15 DROGI 339,56 1,92 GRUNTY KOLEJOWE 44,51 0,25 NIEUŻYTKI 215,02 1,22 GRUNTY POD WODAMI 1785,64 10,11 TERENY RÓŻNE 184 1,04 RAZEM: 17656,0 100,0

Gleby występujące na terenie Gminy Gniewino pomimo zakwaszenia skał macierzystych i niskiej zasobności w przyswajalne składniki pokarmowe wyróżniają się bardzo korzystnymi właściwościami fizycznymi. Przeważają gleby brunatne wyługowane i właściwe wykształcone z piasków gliniastych i glin zwałowych. W podmokłych dolinach rzecznych i obszarach zatorfionych występują gleby mułowo-torfowe. Kompleksy rolniczej przydatności obejmują tereny o podobnych właściwościach fizykochemicznych gleb z uwzględnieniem warunków klimatycznych, geomorfologicznych, stosunków wodnych oraz stopnia kultury, najbardziej odpowiednie dla rozwoju i plonowania różnych gatunków roślin uprawnych. Przydatność rolnicza gleb w gminie Gniewino jest wysoka. Ponad 40% wszystkich gleb ocenione zostało jako gleby 2. i 3. kompleksu rolniczej przydatności gleb. Na obszarze gminy dominują kompleksy pszenny dobry i pszenno-żytni. W strukturze użytkowania dominują użytki rolne. Panują korzystne warunki do uprawy zbóż, ziemniaków i roślin oleistych. W użytkach rolnych dominującą klasą gleby jest klasa IV – 55%, następnie klasa III – 22% i klasa V – 17%. Grunty klas II i III łącznie stanowią 25% powierzchni użytków rolnych w gminie. Najniższy odsetek stanowią grunty klasy VI – 6%. Użytki zielone, łąki i pastwiska, stanowią ponad 32% ogólnego areału uprawowego. Dominującym odczynem gleb jest odczyn kwaśny – ogółem 90% gleb. Pozostałe 10 % to gleby o odczynie obojętnym i zasadowym.

2.6. Powietrze atmosferyczne

W gminie Gniewino źródłami emisji zanieczyszczeń do atmosfery są: ruch komunikacyjny, gospodarstwa domowe, małe przedsiębiorstwa. Źródłem emisji komunikacyjnej jest ruch drogowy na drogach powiatowych i gminnych. Emisja komunikacyjna występuje w umiarkowanym stopniu na całym obszarze gminy. Obszar gminy omijają międzyregionalne trasy komunikacyjne, zarówno drogowe, jak i kolejowe. Najbliższa droga krajowa nr. S6 relacji Gdynia - Szczecin przebiega od południowej strony granicy gminy. Od północnej strony granicy gminy przebiega droga wojewódzka nr 213 relacji Słupsk – Wicko – Żelazno – Sulicice – Celbowo, a od strony zachodniej przebiega droga nr 218 relacji Gdańsk Chwaszczyno – Wejherowo – Krokowa. Główny ośrodek gminy – miejscowość Gniewino, dzieli od ośrodka powiatowego – Wejherowa – odległość ok. 20 km. Natomiast odległość od centrum Gdyni wynosi ok. 44 km, a od Gdańska – miasta wojewódzkiego – ok. 70 km. W Gminie Gniewino brak jest centralnego systemu ciepłowniczego z rozbudowaną siecią przesyłową. Występują jedynie kotłownie gazowe zasilające po kilka obiektów bądź indywidualne

12 WA źródła opalane różnymi paliwami, które są źródłem emisji niskiej i występują w budownictwie mieszkaniowym, a w tym: budynkach jednorodzinnych i mieszkaniach osób prywatnych, budynkach wielorodzinnych, budynkach użyteczności publicznej, budynkach usługowych i przemysłowych. Ich udział w zanieczyszczeniu powietrza wzrasta w okresie zimowym. Większość budynków wielorodzinnych posiada centralne zaopatrzenie w ciepło. Głównym źródłem ciepła są lokalne kotłownie gazowe (Gniewino) bądź ciepło odzyskowe z transformatorów ESP Żarnowiec (Czymanowo). Budynki użyteczności publicznej :placówki oświatowe (przedszkola, zespoły szkół), budynek ośrodka zdrowia, ochotniczych straży pożarnych, ośrodka pomocy społecznej, jednostek organizacyjnych Gminy Gniewino oraz innych instytucji publicznych zasilane są w większości w ciepło z lokalnych kotłowni zasilanych biomasą (zrębki drzewne w kompleksie sportowo-szkolnym w Gniewinie) oraz gazem ziemnym. W pozostałych mniejszych obiektach są kotłownie indywidualne i piece opalane drewnem, olejem opałowym czy energią elektryczną . Zakłady przemysłowe Rieber -Food, Agro Fish i Śnieżka są głównymi odbiorcami gazu w gminie. W pozostałych zakładach przemysłowych i firmach usługowych paliwami dominującymi są biomasa (tartak) oraz gaz ziemny (hotele, ośrodki turystyczne).

Tab. 6. Powierzchnia i stan ludności w gminie Gniewino. WYSZCZEGÓLNIENIE WARTOŚCI LICZBA LUDNOŚCI OGÓŁEM 7 300 (na dzień: 31. 12. 2014 r.) POWIERZCHNIA MIESZKALNA (BUDYNKI JEDNO I WIELORODZINNE) m2 132 088 POWIERZCHNIA POMIESZCZEŃ PRZEZNACZONYCH NA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ m2 84 941 OD OSÓB FIZYCZNYCH I PRAWNYCH ORAZ BUDYNKÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ

Zestawienie źródeł ciepła, bilansu ciepła oraz odbiorców ciepła w gminie zestawiono w poniższych tabelach (tab 7- 9).

Tab. 7 Źródła ciepła w układzie rodzajowym POTRZEBY ŹRÓDŁA CIEPŁA PIECE WĘGLOWE I TRZONY KUCHENNE KOTŁOWNIE OPALANE DREWNEM KOTŁOWNIE WĘGLOWE KOTŁOWNIE OLEJOWE C.O. KOTŁOWNIE GAZOWE OGRZEWANIE ELEKTRYCZNE PROMIENNIKI CIEPŁA NA GAZ PŁYNNY CIEPŁO ODZYSKOWE KOTŁOWNIA NA ZRĘBKI ELEKTRYCZNE PODGRZEWACZE POJEMNOŚCIOWE ELEKTRYCZNE PODGRZEWACZE PRZEPŁYWOWE KOTŁOWNIE OPALANE DREWNEM C.W.U. KOTŁOWNIE WĘGLOWE KOTŁOWNIE OLEJOWE KOTŁOWNIE GAZOWE KOLEKTORY SŁONECZNE

Tab. 8. Bilans ciepła na potrzeby bytowe wg rodzaju zabudowy ZAPOTRZEBOWANIE NA NOŚNIK RODZAJ NOŚNIKA ILOŚĆ CIEPŁA UDZIAŁ CIEPŁA JEDN. WIELKOŚĆ GJ/ROK % BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE CIEPŁO ODPADOWE GJ 1 052 1,2% WĘGIEL T 1 768 34 478 38,3% 13 WA DREWNO M3 4 918 27 541 30,6% OLEJ T 136 5 633 6,3% GAZ ZIEMNY M3 270 470 8 715 9,7% ENERGIA ELEKTRYCZNA MWH 2 646 9 431 10,5% GAZ LPG KG 70 2 881 3,2% ENERGIA SŁONECZNA KG 91 82 0,1% SŁOMA T 22 288 0,3% RAZEM 90 099 100,0% BUDOWNICTWO UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ CIEPŁO ODPADOWE GJ 0 0,0% WĘGIEL T 0 0,0% DREWNO M3 1 509 8 451 64,6% OLEJ T 42 1 752 13,4% GAZ ZIEMNY M3 54 624 1 760 13,5% ENERGIA ELEKTRYCZNA MWH 255 910 7,0% GAZ LPG KG 0 0,0% KOLEKTORY SŁONECZNE 200 1,5% SŁOMA T 0 0,0% RAZEM 13 073 BUDOWNICTWO USŁUGOWE I PRZEMYSŁOWE CIEPŁO ODPADOWE GJ 0 0,0% WĘGIEL T 806 15 712 15,6% DREWNO M3 769 4 307 4,3% OLEJ T 296 12 245 12,2% GAZ ZIEMNY M3 1 953 880 62 954 62,5% ENERGIA ELEKTRYCZNA MWH 302 1 077 1,1% GAZ LPG KG 119 4386 4,4% KOLEKTORY SŁONECZNE 0 0,0% SŁOMA T 0 0,0% RAZEM 100 681 100,00%

tab. 9. zestawienie odbiorców ciepła

Moc cieplna Moc cieplna Łączna zainstalowana na zainstalowana na moc L.p. Lokalizacja kotłowni potrzeby c.o. potrzeby c.w.u. cieplna Rodzaj paliwa

kW kW kW

1 Urząd Gminy Gniewino 26 0 26 gaz ziemny

Biomasa 2 Samorządowy Zespół Szkól w Gniewinie 1388 112 1200 zrębki

olej 3 Samorządowy Zespół Szkół w Kostkowie 180 90 270 opałowy/gaz

Gminny Ośrodek Zdrowia Gniewino Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej olej 4 74 21 95 „BIK - MED" w Pucku, opałowy/gaz Przychodnia Lekarska w Gniewinie

Dom Pomocy Społecznej w Strzebielinku 5 520 130 650 gaz ( prowadzony przez powiat wejherowski )

Riela Zakład Produkcji Maszyn 6 400 30 430 gaz Rolniczych Agro Fisch zakład przetwórstwa mączki 7 1657 0 1657 gaz rybnej 8 Mleczarnia "Śnieżka" 355 20 375 gaz 9 Zaplecze stadionu sportowego energia 14 WA elektryczna 10 Warsztat samochodowy Czymanowo 30 0 30 węgiel 11 Lakiernia samochodowa Czymanowo 20 0 20 węgiel

12 Hotel Bychowo 105 45 150 olej opałowy

Kompleks turystyczno rekreacyjny energia 13 Kaszybskie Oko elektryczna Centrum Obsługi Technicznej w energia 14 Kostkowie elektryczna 15 Gminny Ośrodek Turystyki i Sportu sieć co 16 Hotel Mistral Sport 700 80 780 gaz olej 17 Zakład Rieber Foods - Gniewino 4170 0 4170 opałowy/ga 18 Tartak Czymanowo 20 0 20 trociny

19 Rybno 53 539 0 53,9 gaz

Kotłownia Osiedle XXX - lecia PRL blok olej 20 61,2 19 80,2 nr 5 opałowy/gaz

Kotłownia Osiedle XXX - lecia PRL blok olej 21 61,2 19 80,2 nr 6 opałowy/gaz Kotłownia Osiedle XXX - lecia PRL blok olej 22 61,2 19 80,2 nr 7 opałowy/gaz Kotłownia Osiedle XXX - lecia PRL blok olej 23 61,2 19 80,2 nr 8 opałowy/gaz

Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL olej 24 61,2 19 80,2 nr 9 opałowy/gaz

Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL olej 25 61,2 19 80,2 nr 10 opałowy/gaz Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL olej 26 61,2 19 80,2 nr 11 opałowy/gaz

Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL olej 27 61,2 19 80,2 nr 12 opałowy/gaz

Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL olej 28 74 16 105,8 nr 14 opałowy/gaz

Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL olej 29 41,6 28 69,6 nr 15 opałowy/gaz

Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL olej 30 71 24 95 nr 16 opałowy/gaz Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL 31 87 19 106 olej opałowy nr 17 Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL 32 123 27 150 olej opałowy nr 18 Kotłownia Osiedle XXX - lecia blok PRL 33 126 28 154 olej opałowy nr 19 Kotłownia Osiedle XXX-Lecia blok PRL 34 47,5 gaz nr 13 Kotłownia Osiedle XXX-lecia blok PRL 35 69,6 gaz nr 22 energia 36 budynek osp w Nadolu 180,00 elektryczna energia 37 budynek osp w Gniewinie 290,00 elektryczna 15 WA 38 budynek świetlicy w Kostkowie 190.00 e. elektryczna biomasa 39 pływalnia kryta w Gniewnie 1220,00 (zrebki) 40 budynek świetlicy Bychowo 137,00 e. elektryczna 41 budynek świetlicy Chynowie 140,00 elektryczne 42 obiekt Trzy Korony 624,00 e. elektryczna 43 obiekt zaplecza sportowego w Gniewinie 386,60 e. elektryczna 44 hala widowiskowo sportowa w Gniewinie 1869,50 gaz ziemny biomasa 45 obiekt GOTIS 1720,00 (zrębki) 46 budynek świetlicy w Perlinie 290,50 e. elektryczna 47 budynek świetlicy w Mierzynie 199,10 pompa ciepła 48 budynek świetlicy w Rybnie 294,50 gaz ziemny 49 budynek świetlicy w Lisewie 143,00 e. elektryczna 50 obiekt ośrodka zdrowia w Gniewinie 1866,10 gaz ziemny

2.7. Hałas

Hałas to dźwięki o nadmiernym natężeniu w danym miejscu i czasie. Jego źródła punktowe i liniowe, to środki komunikacji, transportu, produkcji w obiektach i na zewnątrz oraz drogi, lotniska, dworce, zajezdnie, stacje rozrządowe, obiekty przemysłowe, rozrywkowe, sportowe itp. Duży wpływ na środowisko akustyczne ma lokalizacja emitora. Dominujący wpływ na klimat akustyczny środowiska przyrodniczego mają hałasy komunikacyjne. Poziomy dźwięku, których źródłem są środki komunikacji drogowej i kolejowej, wynoszą od 75 do 95 dB, w podziale na poszczególne rodzaje pojazdów przedstawia się to następująco : pojazdy jednośladowe 79-87 dB, samochody ciężarowe 83-93 dB, autobusy i ciągniki 85-92 dB, samochody osobowe 75-84 dB, maszyny drogowe i budowlane 75-85 dB, wozy oczyszczania miasta 77-95 dB Powyższe wartości przekraczają o kilka decybeli wymagania określone dla krajowych producentów przez polską normę. Natomiast dopuszczalne poziomy hałasu, określone dla środowiska innymi przepisami do maksimum 45-60 dB, są przekraczane aż o 12 do 37 dB. Istotną rolę w kształtowaniu klimatu akustycznego środowiska odgrywa układ dróg. Na terenie gminy Gniewino brak jest uciążliwych i stałych źródeł hałasu. Uciążliwości związane z emisją hałasu dotyczą dróg gminnych i powiatowych oraz pobliży zakładów przemysłowych. Punktowe i niestałe źródła hałasu stanowią działania związane z obsługą sektora turystycznego oraz z pracami budowlanymi, transportem i pracą zakładów przemysłowych.

3. Zasoby przyrody

3.1. Zbiorowiska roślinne

Obszar gminy Gniewino charakteryzuje się bardzo zróżnicowanymi walorami środowiska biotycznego. W granicach gminy Gniewino wyróżnić można następujące podstawowe typy zbiorowisk roślinnych: 16 WA . kwaśne buczyny - jeden z dominujących zbiorowisk leśnych na obszarze gminy, tworzący buczynowe kompleksy leśne, jedynie w zbiorowiskach przekształconych wzrasta rola świerka i sosny, stan zachowania jest dobry; Dominującym gatunkiem drzewa jest buk zwyczajny, z domieszkami (klon, dąb, grab, świerk). Tworzy siedliska ubogie. Występuje na glebach kwaśnych. Runo zwykle dość luźne (niewielkie pokrycie), trawiasto-mszyste; . łęgi olszowe rozpowszechnione na terenie gminy zbiorowiska leśne, liczne w obrębie dolin, występujące nad rzekami i potokami, na terenach zalewowych, gdzie nanoszony i osadzany jest żyzny muł. Typowe gleby to mady rzeczne. Siedliska azonalne związane są głównie z wodami płynącymi. W drzewostanie występują m.in.: olcha, topola, wierzba, wiąz, jesion, dąb. Gatunki charakterystyczne: podagrycznik pospolity, kostrzewa olbrzymia, pokrzywa zwyczajna, wiązówka błotna i bluszczyk kurdybanek. Lasy zagrożone wyniszczeniem w związku z pracami związanymi z regulacją koryt rzecznych oraz melioracjami; . olsy i zarośla wierzbowe – zbiorowiska wykształcone głównie w obrębie szerokich den polodowcowych porastające żyzne, bagienne siedliska, o wysokim poziomie wody stojącej, o charakterystycznej kępowej strukturze runa - na kępach rosną gatunki borowe, w dolinkach przynajmniej okresowo wypełnianych wodą - rośliny bagienne. Zbiorowisko wytwarzane na glebach wytworzonych z torfowisk niskich, lecz często spotyka się je na glebach murszowych wytworzonych na piaskach i madach rzecznych, najczęściej są to gleby murszowo- mineralne, murszowe, mullowo - murszowe, torfowo- murszowe, murszowo-glejowe z mullem murszowatym. Gatunkiem drzewa dominującym w lesie tego typu jest olsza czarna, z ewentualną domieszką brzozy omszonej, jesiona wyniosłego lub sosny zwyczajnej. Na podszyt składają się: czeremcha zwyczajna, kalina koralowa, kruszyna pospolita, a także niektóre gatunki wierzb. Kępy porasta roślinność leśna, w tym: bluszczyk kurdybanek, kosaciec żółty, kuklik zwisły i czyściec leśny; . bory i brzeziny bagienne obejmują zbiorowiska rozwijające się na podłożu organogenicznym usytuowane na podłożu torfowym, z wysoko położonym lustrem wody, nie zajmujące dużych powierzchni, ich drzewostan buduje przede wszystkim sosna przy znacznym udziale brzozy brodawkowatej i omszonej, większość wystąpień obejmuje płaty boru lub brzeziny znacznie przekształcone, zbiorowiska są wykształcone kadłubowo, bądź fragmentarycznie; zbiorowiska o atlantyckim typie zasięgu, spotykane na północnym zachodzie kraju. Z krzewów zwykle spotyka się tu kruszynę pospolitą. Warstwa runa zazwyczaj jest bardzo zwarta z masowo występującą borówką czarną, widłakiem jałowcowatym, rzadziej z bagnem zwyczajnym, borówką bagienną i bardzo silnie rozwiniętą warstwą mszystą. Brzeziny bagienne należą do typów siedlisk o dużej wrażliwości na czynniki zewnętrzne, w szczególności na zmiany stosunków wodnych. . nasadzenia drzew na gruntach porolnych - grupa ta stanowi znaczną część gruntów leśnych występujących w granicach gminy – przeważnie są to monokultury sosnowe, z towarzyszeniem brzozy i modrzewia, stanowią antropogeniczne zbiorowiska zastępcze często na siedliskach grądowych i buczynowych; . zbiorowiska szuwarów właściwych i turzycowych – licznie występujące, zajmujące przeważnie pasy wzdłuż brzegów zbiorników wodnych, niekiedy całkowicie zarastające płytkie oczka, podmokłe zagłębienia terenu, zwykle w obrębie większych kompleksów łąkowych lub łąkowo- zaroślowych; . torfowiska - jeden z typów mokradeł, siedlisk wysoce uwodnionych, ze specyficzną roślinnością i zachodzącymi procesami akumulacji osadów organicznych. Jest to teren stale podmokły, o podłożu trudno przepuszczalnym, pokryty zbiorowiskami roślin bagiennych 17 WA i bagienno- łąkowych. Obszary cenne pod względem przyrodniczym i gospodarczym. Jedna z najbardziej wrażliwych na przekształcenia środowiska grupę zbiorowisk, związanych głównie z eksploatacja torfu i pracami melioracyjnymi oraz użyźnieniem siedlisk nawozami sztucznymi, Uwagę zwracają rzadkie elementy flory – malina maroszka, wełnianeczka darniowa, bagno zwyczajne, wrzosiec bagienny, żurawina błotna; . zbiorowiska synantropijne (segetalne i ruderalne)– ruderalne stanowią lub towarzyszą uprawom rolnym i przydomowym, wykształcają się na przydrożach, w pobliżu zabudowań gospodarczych; występują pospolicie na terenie całej gminy; zwykle zajmują małe powierzchnie; segetalne – zbiorowiska roślinne związane z uprawami, rosnące przede wszystkim na polach, wśród roślin uprawnych, niekiedy mogące przyczynić się do obniżenia plonu, ich kompozycje są związane z określonymi warunkami siedliska oraz z gatunkiem rośliny uprawnej. Najcenniejsze zbiorowiska na terenie gminy Gniewino zachowały się w obrębie terenów nieprzydatnych lub trudno dostępnych dla upraw rolniczych (pagóry czołowo-morenowe, zbocza dolin rzecznych i rynien polodowcowych, izolowane zagłębienia terenu i rozległe tereny podmokłe. Natomiast antropogeniczne struktury biotyczne na terenie gminy Gniewino jakimi są zespoły i założenia parkowe oraz cenne drzewostany cmentarne pozwoliły na zachowanie okazów, które ze względu na wartość przyrodniczą oraz wiek uznano za pomniki przyrody. Obszary leśne. Rolę w kształtowaniu rozwoju szaty roślinnej odgrywa budowa geologiczna pokrywy czwartorzędowej i związane z nią zróżnicowanie środowiska glebowego, środowiska wodnego ukształtowanie terenu oraz użytkowanie gruntów dla potrzeb gospodarczych. Wskaźnik lesistości gminy wynoszący około 40 % bardzo zbliżony jest do wskaźnika dla całego powiatu. Większą lesistością wyróżnia się południowo zachodnia cześć Gminy, gdzie pomiędzy dolinami Łeby i Redy znajduje się kompleks Lasy Lęborskie obejmujący okolice Kostkowa, Łęczyna Dolnego i jezior Salino, Czarne i Dąbrze. Mniej zalesiona jest północna i środkowa część gminy i okolice takich miejscowości jak Bychowo, Perlino, Gniewino, Rybno. Wyróżnia się tu natomiast gęsto porośnięty lasem fragment wysoczyzny na skraju rynny Jeziora Żarnowieckiego. Dominują lasy bukowe oraz bukowo - dębowe. Mniej powszechne jest występowanie grądów, olsów i lasów łęgowych związanych głównie z lokalnymi zagłębieniami erozyjnymi, obniżeniami terenu, dolinami rzek i brzegami jezior. Środowisko roślinności nieleśnej reprezentują głównie zbiorowiska polne świeżych pastwisk i muraw. Na terenie Gminy występuje typowy pradolinny krajobraz na który składają się torfowiska, tereny zabagnione oraz wilgotne łąki i pastwiska potencjalnie będące siedliskiem roślinności leśnej bagiennej – głównie łęgów i olsów oraz szuwarowej - szuwarów trzcinowych i wysokich turzyc.

3.2. Obszary i obiekty prawnie chronione.

Formy ochrony przyrody na terenie Gminy Gniewino obejmują rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000 oraz liczne pomniki przyrody.

3. 2. 1. Rezerwaty przyrody.

Rezerwat Długosz Królewski w Łęczynie. Jest to rezerwat florystyczny na obszarze torfowiskowym Puszczy Wierzchucińskiej, ochroną objęte są zatorfione zagłębienia terenu z dość

18 WA licznie występującą populacją długosza królewskiego. Powierzchnia rezerwatu wynosi 1,17ha. Najbliższe miejscowości to Łęczyn Dolny, Wysokie. Rezerwat ten został utworzony w 1977 r. Podstawa prawna utworzenia rezerwatu: Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 21 lipca 1977 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M. P. z 1977 r. Nr 19 poz. 107).

3. 2. 2. Obszary chronionego krajobrazu.

Obszary chronionego krajobrazu zajmują południowo-zachodnią część Gminy Gniewino. W części zachodniej znajduje się Choczewsko- Saliński OChK, natomiast w części południowej OChK Pradolina Łeby-Redy. Choczewsko- Saliński OChK (8684,0 ha) charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu obejmującą wysoczyznę morenową, morenę denną płaską i falistą, obniżenia pradolinne i rynnowe. Obszar porastają lasy o wysokiej wartości biocenotycznej: lasy mieszane, wilgotne z przewagą buka. W jego obrębie znajdują się zgrupowania największych na terenie województwa jezior lobeliowych: Jeziora Choczewskie, Dąbrze, Czarne, Salinskie. Największe jest jezioro Choczewskie – 186,88ha, najgłębsze jezioro Czarne – 23,1m. OChK Pradolina Łeby-Redy (19156,0 ha) obejmuje swym zasięgiem niewielki, południowy fragment gminy. Charakteryzuje się on zróżnicowaną rzeźbą terenu, porośniętą przez roślinność łąkową oraz zespoły leśne, głównie buczyny i bory mieszane, obejmuje część Wysoczyzny Żarnowieckiej i Pradoliny Redy.

3. 2. 3. Obszary NATURA 2000.

Obszary NATURA 2000 na terenie Gminy Gniewino to trzy obszary chronione: Jeziora Choczewskie, Lasy Lęborskie i Opalińskie Buczyny. Obszar Jeziora Choczewskie o powierzchni 11,20 km2 (z czego na terenie Gminy Gniewino ok. 2,19 km2 obejmuje ochroną dwa wysunięte najdalej na północ w Polsce jeziora lobeliowe: Jezioro Choczewskie i Jezioro Czarne, wraz z częścią ich zlewni. Są one położone w krajobrazie leśnym (Jez. Czarne) lub leśno-rolniczym (Jez. Choczewskie), w zlewniach dominują siedliska kwaśnej dąbrowy i olsów. Jeziora te mają znaczne, jak na jeziora lobeliowe, powierzchnie, Jezioro Czarne jest przy tym dość głębokie (głęb. maks. 21 m). Jezioro Choczewskie jest płytkim, mezotroficznym i stosunkowo bogatym w wapń zbiornikiem. Cechą charakterystyczną roślinności tego jeziora jest współwystępowanie zbiorowisk roślinnych z klasy Littorelletea słodkowodne makrofity) oraz ze związku Potamion (zbiorowiska roślin przeważnie zanurzonych i zakorzenionych na dnie) , z podawaną w literaturze populacją Luronium natans / Elsima wodna. Jezioro zasługuje na ochronę także ze względu na swoją specyfikę - nietypową mozaikę podwodnych zbiorowisk roślinnych, w tym dobrze wykształcone zbiorowiska roślinne z klasy Charetea (ramienice) . Jezioro Czarne natomiast jest oligotroficznym zbiornikiem o wodzie kwaśnej i ubogiej w wapń i węglany, o niskim przewodnictwie elektrolitycznym. Jezioro to jest silnie przekształcone w wyniku włączenia go w sieć melioracyjną i stały dopływ wód melioracyjnych. W związku z tym woda jeziora jest bogata w substancje humusowe i silnie zabarwiona (240 mg Pt/dm3). Roślinność podwodna jest uboga, słabo wykształcona, a jej występowanie ograniczone jest do głębokości 0,5 m. Ponadto w ostoi jest jedna z ośmiu w Polsce populacji Isoëtes echinospora/ Poryblin kolczasty.

19 WA Lasy Lęborskie (85,65 km2 z czego ok. 47 km2 na terenie Gminy Gniewino) to obszar leżący w zlewni Bałtyku pomiędzy rzeką Piaśnicą, a Łebą. Teren jest łagodnie falisty, sporadycznie poprzecinany zagłębieniami terenu i wzniesieniami o stromych zboczach. Występuje kilka jezior od 70-170 ha powierzchni. Nieliczne cieki mają charakter strumieni, z których największym jest Kanał Chełst. Występują obficie bagna oraz leśne siedliska wilgotne. W lasach ponad 60% powierzchni leśnej stanowią nasadzenia sosnowe, na drugim miejscu jest świerk. W ostoi Lasy Lęborskie stwierdzono występowanie co najmniej 8 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Ponadto 2 spośród wymienionych tu gatunków zostały zamieszczone na liście zagrożonych ptaków w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Bardzo ważna ostoja włochatki(miejsce gniazdowania powyżej 1% populacji krajowej). Opalińskie buczyny (355,7 ha) - ostoja stanowiąca niewielki fragment strefy krawędziowej Wysoczyzny Żarnowieckiej na południowo - zachodnim brzegu Jez. Żarnowieckiego. Obszar urozmaicony geomorfologicznie z rozcięciami erozyjnymi, niszami źródliskowymi i głazowiskami, znacznymi spadkami terenu oraz różnicami wysokości względnych przekraczających 100 m. W południowej części znajdują się doliny z dwoma strumieniami uchodzącymi do Piaśnicy. Zasila je kilka czynnych źródlisk oraz obszarów wysiękowych częściowo na trawertynach (martwicach wapiennych). Dominują tu układy ekologiczne lasów bukowych - kwaśna buczyna niżowa i żyzna buczyna pomorska obejmująca obszary wokół źródlisk. Obecne są wododziały. Niewielkie fragmenty lasów grądowych i łęgowych zlokalizowane są w dolinach strumieni oraz na dość znacznym obszarze wysiękowym we wschodniej części. Ostoja obejmuje unikatowe w skali kraju i niżu europejskiego zbiorowiska źródliskowe. Bardzo cenne są też łęgi olszowo-jesionowe i jesionowo-wiązowe na trawertynach. Omawiany obszar jest jednocześnie stanowiskiem szeregu rzadkich, ginących i objętych ochroną prawną gatunków roślin i zwierząt, w tym taksonów o podgórsko-górskim charakterze zasięgu.

tab. 10. obszary natura 2000 w Gminie Gniewino

NAZWA KOD GMINA OBSZAR (HA) UWAGI JEZIORA PLH220096 CHOCZEWO, GNIEWINO, ŁĘCZYCE 1 120.0 CHOCZEWSKIE CHOCZEWO, GNIEWINO, LUZINO, DŁUGOSZ KRÓLEWSKI W LASY LĘBORSKIE PLB220006 8 565.3 ŁĘCZYCE ŁĘCZYNIE OPALIŃSKIE PLH220099 GNIEWINO 355.7 BUCZYNY

3. 2. 4. Pomniki przyrody.

Pomniki przyrody w gminie Gniewino to w zdecydowanej większości pomniki przyrody ożywionej: drzewa, grupy drzew, pnącza. Gatunkiem dominującym jest dąb szypułkowy i lipa drobnolistna ale występuje również klon, grab, jesion, daglezja. Rodzaj pomnika oraz jego położenie w gminie przedstawia Tabela 11 .

tab. 11. pomniki przyrody NAZWA POMNIKA OBWÓD OBOWIĄZUJĄCA PODSTAWA PRZYRODY NA PRAWNA WRAZ Z OZNACZENIEM OPIS POMNIKA WYS NR LP. (JAK W AKCIE WYSOKO MIEJSCOWOŚĆ MIEJSCA OGŁOSZENIA AKTU PRZYRODY [M] DZ. PRAWNYM O ŚCI 1,3 M PRAWNEGO USTANOWIENIU [CM] )

20 WA TRZY DĘBY - DĄB ORZECZENIE PREZYDENTA WRN W O WYMIARACH 400, RYBNO GDAŃSKU NR 96 Z DNIA 17.08.1954, 22- 1 GRUPA DRZEW PIERŚCIENIA 1,12 490, CENTRUM 125/2 OGŁOSZENIE W DZIENNIKU 25 M, WIEK OK. 200 494 MIEJSCOWOŚCI WOJEW. Z DNIA 24.01.1955 R NR 1 LAT GŁAZ NARZUTOWY O ORZECZENIE PREZYDENTA WRN W WYMIARACH: GŁAZ GDAŃSKU NR 97 Z DNIA 17.08.1954 LEŚNICTWO 2 OBWÓD 9,5 M, B.D NARZUTOWY OGŁOSZENIE W DZIENNIKU DŁUGOŚĆ 3 M, WOJEW. Z DNIA 24.01.1955 R. NR 1 SZEROKOŚĆ 1,5 M, WYSOKOŚĆ 2 M, LIPA O WYMIARACH 423 30 ORZECZENIE NR 161 Z DNIA PIERŚCIENIA 1,30 M 63/1 3 GRUPA DRZEW 28.10.1966, OGŁOSZENIE W NADOLE LIPA O NR DZIENNIKU WOJEW. NR 21 Z 1966 WYMIARACH 330 25 PIERŚCIENIA 1,00 M NADLEŚNICTWO CHOCZEWO 4 DRZEWO ORZECZENIE 370 Z 31.10.1978 BUK ZWYCZAJNY 515 24 LEŚNICTWO DĄBRÓWKA, ODDZ. 107 DĄB ORZECZENIE PREZ. WRN W SZYPUŁKOWY- 705 19 GDAŃSKU NR 480 Z DNIA 15 WIEK OK.. 350 LAT 5 GRUPA DRZEW KOSTKOWO 41 CZERWCA 1983 R. OGŁOSZENIE W DĄB DZIENNIKU WOJE. NR 21 Z 1966 R. SZYPUŁKOWY- 450 19 WIEK OK.. 300 LAT 7 LIP DROBNOLISTNYCH GNIEWINO - ZARZĄDZENIE NR 11/89 WOJEWODY 18- 6 GRUPA DRZEW I 2 KLONY 408-506 TEREN 368 GDAŃSKIEGO Z DNIA 29.03.1989 24 M ZWYCZAJNE- WIEK CMENTARZA OK. 250 LAT LIPA DROBNOLISTNA - 520 17 SALINO ZARZĄDZENIE NR 11/89 WOJEWODY 7 GRUPA DRZEW WIEK 150 LAT B.D GDAŃSKIEGO Z DNIA 29.03.1989 KLON ZWYCZAJNY 320 15 SALINO - WIEK 150 LAT LIPA DROBNOLISTNA SALINO, BYŁY ZARZĄDZENIE NR 11/89 WOJEWODY 8 DRZEWO OBROŚNIĘTA 262 20 CMENTARZ 13 GDAŃSKIEGO Z DNIA 29.03.1989 BLUSZCZEM - EWANGELICKI WIEK 100 LAT SALINO, BYŁY ZARZĄDZENIE NR 11/89 WOJEWODY GRABPOSPOLITY- 9 DRZEWO 305 11 CMENTARZ 13 GDAŃSKIEGO Z DNIA 29.03.1989 WIEK OK. 130 LAT EWANGELICKI OBR. KOLKOWO, ROZPORZ. WOJEWODY GDAŃSK NR LEŚNICTWO 10 DRZEWO SOSNA POSPOLITA 320 27 B.D 5/95 Z 15.12.1995 GNIEWINO, ODDZ. 180B OBR. KOLKOWO, ROZPORZ. WOJEWODY GDAŃSK NR LEŚNICTWO 11 DRZEWO JESION WYNIOSŁY 252 30 B.D 6/96 Z 18.12.1996 GNIEWINO, ODDZ. 180A OBR. KOLKOWO, ROZPORZ. WOJEWODY GDAŃSK NR DAGLEZJA LEŚNICTWO 12 DRZEWO 336 45 B.D 6/96 Z 18.12.1996 ZIELONA GNIEWINO, ODDZ. 214D ROZPORZ. WOJEWODY GDAŃSK NR BLUSZCZ 13 PNĄCZE 25 17 RYBNO B.D 6/96 Z 18.12.1996 POSPOLITY ROZPORZ. WOJEWODY 14 DRZEWO POMORSKIEGO NR 19/2001 Z DNIA DĄB SZYPUŁKOWY 550 22 BYCHOWO 131/1 12.12.2001 ROZPORZ. WOJEWODY 15 DRZEWO POMORSKIEGO NR 19/2001 Z DNIA DĄB SZYPUŁKOWY 429 19 BYCHOWO 131/1 12.12.2001 ROZPORZ. WOJEWODY 16 DRZEWO POMORSKIEGO NR 19/2001 Z DNIA JESION WYNIOSŁY 605 18 BYCHOWO 131/1 12.12.2001 ROZPORZ. WOJEWODY 17 DRZEWO POMORSKIEGO NR 19/2001 Z DNIA DĄB SZYPUŁKOWY 443 19 BYCHOWO 131/1 12.12.2001

21 WA 3.3. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa.

3. 3. 1. Rzeki.

Sieć hydrograficzna na terenie gminy Gniewino uwarunkowana jest ukształtowaniem terenu i morfogenezą typowymi dla przymorskich obszarów młodoglacjalnych, w obrębie zlewni bezpośredniej Morza Bałtyckiego. Zachodnia część gminy odwadniana jest przez Bychowską Strugę i jej dopływ Salinkę. Wschodnia część położona jest w zlewni bezpośredniej Jeziora Żarnowieckiego odwadnianej przez przepływającą przez nią Piaśnicę. Środkowa i południowa część położona jest w obrębie zlewni rzeki Redy. Rzeki charakteryzują odmienne reżimy hydrologiczne, źródła zasilania, budowa i typ biegu. Na terenie Gminy Gniewino wyróżniamy 3 zlewnie rzek.

Tab. 12. Charakterystyka rzek.

km Średni Powierzchnia Całkowita Część gminy Zlewnia Rzeka Przekrój biegu przepływ zlewni pow. zlewni w obrębie rzeki [m3/s] [km2] [km2] zlewni [%] wpływ do jez. Żarnowieckiego 13,0 0,29 87,9 Piaśnica wodowskaz Warszkowski Młyn 20,6 0,14 43,0 310,4 wypływ z jez. bez nazwy 28,6 0,11 brak danych Perlino Młyn 14,4 0,57 73,5 Piaśnicy 61 Bychowska ujście rz. Salinki – pon. dopływu 17,45 0,41 52,1 122,5 Struga ujście rz. Salinki – pow. dopływu 17,45 0,19 24,0 wypływ z jez. Choczewskiego 18,85 0,07 9,1 Salinka ujście do rz. Bychowska Struga 0,0 0,22 28,1 28,1 Reda ujście Słuszewskiej Strugi – pon. 34,35 1,41 107,1 485,2 Redy 33 Słuszewska ujście Słuszewskiejujścia Strugi – pow. 34,35 0,98 74,3 32,8 Łeby SSStruga- ujś-cia - - - ok. 1800 6

Największe rzeki w granicach gminy charakteryzują się następującymi parametrami:  Piaśnica – długość górnego biegu wynosi 16,7 km, średni spadek 3,30/00, w dnie rynny subglacjalnej 1,30/00.  Bychowska Struga – długość 20,1 km, średni spadek 2,2 0/00. Uwarunkowania hydrograficzne dzielą obszar gminy na trzy zasadnicze części – zlewnię Łeby, zlewnię Redy oraz zlewnię Piaśnicy, z czego najmniejsza część gminy - zachodnia i południowo- zachodnia przypada na zlewnię Łeby. Jest to część, położona na zachód od Salina i na południe od osady Łęczyn Dolny, gdzie swe źródła ma kilka małych cieków powierzchniowych, tworzących system dorzecza Łeby. Zlewnia obejmuje około 6 % powierzchni gminy. Część środkową, południową i południowo-zachodnią obejmuje zlewnia Redy, w granicach której położone są wsie Kostkowo, Rybno, Słuszewo, Chynowie. Dorzecze jej tworzy system krótkich cieków powierzchniowych o niewielkich przepływach, z których największym jest Słuszewska Struga długości ok. 7 km. Ważnym elementem hydrografii tej części gminy jest gęsta sieć kanałów odwadniających na obszarze pradoliny. Reda wyznacza około cztero kilometrowy odcinek południowo-wschodniej granicy gminy. Zlewnia Rzeki Piaśnicy zajmuje ok. 60 % powierzchni gminy i obejmuje obszar od okolic Łęczyna Dolnego w części południowo-zachodniej po rynnę Jeziora Żarnowieckiego, w tym całą północną i wschodnią część gminy. Piaśnica jest największą w powiecie wejherowskim z rzek uchodzącą wprost do Bałtyku. Długość rzeki to 28,6 km, powierzchnia dorzecza – ponad 310 km2. Na długości około 4 km powyżej Jeziora Żarnowieckiego Piaśnica płynie wzdłuż granicy gminy Gniewino. Największym dopływem Piaśnicy jest wypływająca z Jeziora Choczewskiego Bychowska Struga długości 18,8 km. Rzeka przepływa przez Perlino i Bychowo. Głównym ciekiem w systemie dorzecza Bychowskiej 22 WA Strugi jest rzeka Salinka przepływająca przez jeziora Czarne i Salino, a kończąca swój bieg około 2 km poniżej Jeziora Choczewskiego.

3. 3. 2. Jeziora.

Szczególnym elementem hydrograficznym w granicach gminy Gniewino są jeziora. Gniewino jest gminą o największej jeziorności w powiecie wejherowskim – 10 % powierzchni. Znajdują się tu cztery z sześciu największych naturalnych zbiorników wodnych leżących w całości na terenie powiatu – Jezioro Żarnowieckie, Salino, Czarne i Dąbrze. Największym akwenem jest Jez. Żarnowieckie. Stanowi ono zarazem dolny zbiornik wodny Elektrowni Wodnej Żarnowiec. Ponadto istnieje ciąg jezior położonych w rynnach subglacjalnych: Jezioro Choczewskie, Jezioro Salinko oraz Czarne, a także wytopiskowe jezioro Dąbrze. Ponadto na terenie Gminy Gniewino utworzony został również sztuczny zbiornik wodny, będący górnym zbiornikiem wodnym elektrowni. Zbiornik sztucznego jeziora ma powierzchnię 144 ha i wybudowany został w miejscu dawnej wsi Kolkowo. Charakterystykę jezior przedstawia tab. 15, ich stan czystości tab. 16.

Tab. 13. Charakterystyka jezior

Lp. Nazwa jeziora Gmina Powierzchnia [ha] Objętość [tys. m3] Głębokość średnia [m] Głębokość maks. [m] 1 Żarnowieckie Gniewino 1431,6 120 841,0 8,4 19,4 2 Zbiornik EWŻ Żarnowiec Gniewino 144,0 165500,0 10,2 - 3 Salino Gniewino 70,7 2250,0 3,1 8,6 4 Czarne Gniewino 61,0 3829,2 6,3 23,1 5 Dąbrze Gniewino 57,6 1680,7 2,9 5,6

Tab. 14. Stan czystości jezior

Powierzchnia Klasa Stan Kategoria Nazwa jeziora Gmina Rok badań w [ha] czystości sanitarny podatności Żarnowieckie Gniewino 1431,6 II - II 1993 Czarne Gniewino, Łęczyce 61,0 II I III 2000 Dąbrze Gniewino 57,6 II I III 2000 Salińskie Gniewino 70,7 III II III 2000

3. 3. 3. Mniejsze zbiorniki wodne.

W obrębie kęp wysoczyznowych, w obniżeniach pradolinnych, dolinnych i bezodpływowych występuje niewielka liczba drobnych powierzchniowych oczek wodnych o charakterze stałym lub okresowo wysychających, a także terenów podmokłych. Oczka wodne, zwane również zagłębieniami wytopiskowymi lub bezodpływowymi zagłębieniami terenu, najbardziej charakterystyczne są dla obszarów wysoczyzn morenowych i obszarów moreny dennej. Odgrywają one w środowisku naturalnym i w agrocenozach ważną rolę ekotonu. Pomimo małych rozmiarów i głębokości pełnią one istotną funkcję retencyjną. Ich ilość, wielkość oraz zasięg zależny jest od cyklu roku hydrologicznego, związany jest z opadami atmosferycznymi lub topnieniem zalegających warstw śniegu, natomiast ich trwałość zależna jest w dużym stopniu od budowy podłoża.

3. 3. 4. Wody podziemne.

23 WA Na tle województwa, gmina Gniewino podobnie jak cały obszar powiatu wejherowskiego charakteryzuje się znacznymi zasobami wód podziemnych. Obecności Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, sprzyjała złożona budowa geologiczna, geomorfologiczna i procesy glacjalne szczególnie plejstoceńskie. Wyróżniamy trzy warstwy wodonośne. Pierwszy poziom stanowią tzw. wierzchówki - wody zaskórne, tworzące się na niewielkich głębokościach (do 2 m) w zagłębieniach terenu, w dolinach rzecznych i na brzegach jezior wskutek obfitych opadów. Podlegają czynnikom atmosferycznym. Często zanikają w okresach suszy. Występują lokalnie w miejscach o gorszej infiltracji. Wody gruntowe położone poniżej strefy aeracji, tworzą wody opadowe przesączające się przez porowatą glebę i gromadzące się w pokładach piasku, żwiru lub skał, stanowiących warstwy wodonośne. Zwierciadło podlega czynnikom atmosferycznym i zależne jest od rzeźby terenu. Wody te współuczestniczą w budowaniu zlewni rzek i jezior. W głębszych warstwach wody gruntowe są dobrze przefiltrowane i wykorzystywane w miejscowych ujęciach wody ( wody feratyczne – studzienne). Drugi poziom wód to wody wgłębne położone poniżej warstw nieprzepuszczalnych, zasilane wodami przesiąkającymi przez szczeliny uskoków tektonicznych, przez opady tylko na wychodniach warstw wodonośnych (tzn. tam, gdzie te warstwy odsłaniają się na powierzchni ziemi), ich odmianą są wody artezyjskie. Wody głębinowe są trzecim poziomem wód podziemnych. Są to wody uwięzione w warstwach skalnych, całkowicie odizolowane od czynników zewnętrznych. Zazwyczaj są silnie zmineralizowanie, niekiedy ogrzane ciepłem Ziemi. W obrębie utworów czwartorzędowych wody podziemne występują w utworach morenowych i śródmorenowych ostatnich dwóch zlodowaceń. Znaczenie gospodarcze mają z reguły warstwy ciągłe, przede wszystkim wody plejstoceńskie II i III poziomu występujące na głębokości 20-50 m poniżej poziomu terenu, a niekiedy głębiej. Na obszarze gminy - około 20 % powierzchni, występują fragmentarycznie trzy Główne Zbiorniki Wód Podziemnych, dość charakterystycznie otaczające ją od strony zachodniej, wschodniej i południowo-wschodniej: 1. GZWP Nr 108 Salino – to jeden z czternastu zbiorników międzymorenowych pasma nadmorskiego. Charakteryzuje się niezbyt dużą powierzchnią, dość regularnym rozprzestrzenieniem i zmienną miąższością. Obejmuje obszar około 80 km2, jednak tylko około 20 km2 przypada na gminę Gniewino. Zalega on przy jej zachodniej granicy, na zachód od miejscowości Mierzyno, Dąbrówka Mała, Perlino. W jego obrębie położona jest wieś Salino oraz jezioro o tej samej nazwie, którą przypisano również samemu zbiornikowi. Pozostała, większa część GZWP znajduje się na terenie gmin Choczewo i Łęczyce. Zasoby dyspozycyjne szacuje się na 16,9 tys. M3/d, moduł zasobowy wynosi 2,4 l/s/km2. Średnia głębokość ujęć: 10 – 40 m. 2. GZWP Nr 109 Dolina Kopalna Żarnowiec – to jeden z mniejszych zbiorników w Paśmie Nadmorskim. Znajduje się on przy wschodniej granicy gminy, jego zasięg pokrywa się z południową częścią rynny Jeziora Żarnowieckiego. Tworzą go dwie warstwy wodonośne, w których dominują wody klasy Ic i Id. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne zbiornika to 13,6 tys. M3/d, moduł zasobów – 8,3 l/s/km2. Zbiornik zajmuje powierzchnię ponad 19 km2, równomiernie rozłożoną pomiędzy gminy Gniewino i Krokowa w powiecie puckim. Bezpośrednio na zbiorniku położone są takie jednostki osadnicze jak Czymanowo i Opalino. Północna część GZWP pokrywa się z zasięgiem Jeziora Żarnowieckiego. 3. GZWP Nr 110 Pradolina Kaszuby – jest największym z trzech wymienionych zbiorników, choć przypada na niego najmniejsza część powierzchni gminy – około 6 km2. Całkowita jego 24 WA powierzchnia to około 150 km2. Jest to najbardziej zasobny zbiornik pasma nadmorskiego. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynoszą blisko 294 tys. M3/d, a moduł zasobowy przekracza 20 l/s/km2. Na terenie gminy GZWP Nr 110 pokrywa się z fragmentem Pradoliny Redy. Średnia głębokość ujęć: 5 – 10 m. Są to obszary o zaostrzonych rygorach ochronnych, gdzie występują ograniczenia inwestycyjne i ograniczenia gospodarowania, jak również ograniczenia składowania materiałów i substancji, które mogą stanowić zagrożenie dla stanu czystości wód podziemnych. Obecności Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, sprzyjały procesy glacjalne szczególnie w epoce plejstocenu, które wykształciły osady czwartorzędowe głównie w postaci piasków i żwirów, a także korzystne warunki krążenia wód opadowych i roztopowych.

4. Jakość wód powierzchniowych.

4. 1. Wody płynące.

Antropopresja objawiająca się poprzez eksploatację zasobów wodnych, działalność gospodarczą w tym rolniczą, odprowadzanie ścieków do wód i niewłaściwą gospodarkę odpadami oraz wodami opadowymi i roztopowymi, wpływa istotnie na jakość wód. Układ sieci hydrograficznej uwarunkowany jest ukształtowaniem terenu i morfogenezą. Obszar gminy leży w obrębie zlewni rzeki Piaśnicy. Zachodnia część gminy odwadniana jest przez Bychowską Strugę i jej dopływ Salinkę. Wschodnia część gminy położona jest w zlewni bezpośredniej Jeziora Żarnowieckiego odwadnianej przez przepływającą przez nią Piaśnicę. Środkowa i południowa część gminy położona jest w obrębie zlewni rzeki Redy. Znaczącym elementami hydrograficznymi w granicach gminy Gniewino są jeziora: Żarnowieckie, ciąg jezior subglacjalnych: Jezioro Choczewskie, jezioro Salinko, Czarne oraz jezioro wytopiskowe Dąbrze, a także małe jeziora powierzchniowe, tzw. oczka oraz tereny stale oraz okresowo podmokłe. Wody podziemne w przekroju pionowym występują zwykle w jednym do trzech poziomów z jedną lub kilkoma warstwami wodonośnymi. W 2001 roku na terenie gminy Gniewino WIOŚ wykonał badania wód powierzchniowych płynących w punktach kontrolnych: na Redzie poniżej dopływu spod Chynowa – 37,4 km rzeki oraz na Słuszewskiej Strudze 1 km przed ujściem do Redy. Wody Redy odznaczały się dobrą jakością. Stan sanitarny spełniał wymogi I i II klasy, skład organizmów świadczy o dobrej jakości wody i w 2001 roku był typowy dla wód czystych lub miernie zanieczyszczonych. Wody Słuszewskiej Strugi w punkcie pomiarowym powyżej ujścia do Redy charakteryzowały się dobrym natlenieniem, niską zawartością substancji rozpuszczonych, związków azotu i metali, co kwalifikowało wody rzeki 25 WA do I klasy czystości. O II klasie wód decydował podwyższony poziom związków fosforu. Zawartość trudniej rozkładalnych substancji organicznych w okresie letnim kwalifikowała wody do III klasy czystości. Stan sanitarny rzeki odpowiadał III klasie. W 2000 roku w ramach monitoringu regionalnego badano wody rzeki Piaśnicy, powyżej i poniżej J. Żarnowieckiego. Wysoka zawartość bakterii coli typu fekalnego kwalifikowała rzekę do III klasy czystości. Szczególnie w górnym odcinku rzeki, obciążenie substancjami organicznymi rozkładanymi chemicznie, zawiesiną ogólną, potasem, azotynami, związkami fosforu i chlorofilem przesądziło o zaliczeniu wód do III klasy lub o ich pozaklasowej czystości. Stan sanitarny spełniał wymogi III klasy, udział wyników decydujących o jakości w punkcie powyżej Jeziora Żarnowieckiego wynosił 30%. Stan sanitarny wody poniżej jeziora Żarnowieckiego odpowiadał II klasie, o czym decydowało 20% wyników (głównie w okresie jesienno-zimowym). Pod względem chemicznym przez większą część roku wody powyżej J. Żarnowieckiego były dobrej jakości i odpowiadały II klasie. Jedynie w okresie zimowym notowano wzrost zawartości zawiesiny i fenoli lotnych do ilości odpowiadających III klasie. Poniżej jeziora Żarnowieckiego wody spełniały normy II klasy w ciągu całego okresu badań. W odniesieniu do badań w r. 2010 dokonano klasyfikacji na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15listopada 2011 w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu wód Dz.U.258, poz 1550 oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych Dz.U.258, poz.1045.

tab. 15. Rzeki * *Klasyf. Punkt kontr./ ost. rok Wyniki badań og. Rzeka Gmina *St. Nog sanit. BZT5 *ChZT/OWO Pog km rzeki badań 3 3 (mgN/ 3 St. StanJCW (mgO2/dm ) (mgC/ dm ) 3) (mgP/dm ). dm ekol pow.Strzebielina / Łęczyce 2004 2,6 22,3 1,41 0,11 III III 45,7 ponStrzebielina / Łęczyce 2004 2,2 18,5 1,57 0,13 IV III Reda 44,3 Wejherowo Mrzezino/2.6 2006 2,4 17,1 1,53 0,13 III III Mrzezino/2.6 2009 3,5 8,8 2,7 0,25 D D

Wejherowo pon.mOrle/2,5 2004 3,7 22,1 1,32 0,12 III III

Wejherowo Orle/23,4 2012 2,5 5,2/6,2 1,70 0,119 umiar.

Wejherowo Wejherowo 2004 3,2 22,6 1,67 0,15 IV III -reper / 20,9 Wejherowo Wejherowo 2005 2,9 19,4 1,53 0,15 IV III -reper / 20,9 Wejherowo Wejherowo 2006 2,8 19,4 1,54 0,16 III III -reper / 20,9 Reda ponm.Reda/9,5 2004 2,6 24,7 1,71 0,15 III III Słuszewska Gniewino uj.do Redy/1,0 2004 1,6 20,7 0,97 0,13 III III Struga Czymanowo uj. Gniewino do Jez. 2007 1,6 29,6 1,58 0,15 IV IV /Krokowa Zarnowieckiego Czymanowo uj. Gniewino do Jez. 2008 1,5 bd 1,42 0,097 bd - /Krokowa Zarnowieckiego Piaśnica Czymanowo uj. Gniewino do Jez. 2009 2,1 9,3 1,7 0,19 BD D /Krokowa Zarnowieckiego Czymanowo uj. do Jez. 2010 3,6 - - 0,260 - zły Zarnowieckiego dobry Czymanowo/13,0 2012 - - - - i pow.

*Od r. 2009 OWO zamiast ChZT5, zamiast stanu sanitarnego-stan/potencjał ekologiczny, zamiast klasyfikacji ogólnej-stan JCW (jednolitej części wód). 26 WA Stan czystości wód stojących na terenie gminy Gniewino określony został na podstawie badań przeprowadzonych przez WIOŚ w 2000 roku. Badania w roku 2000 obejmowały jeziora: Czarne, Dąbrze i Salińskie. Wody jeziora Czarnego zaliczano do II klasy czystości. Stan sanitarny wód odpowiadał I klasie. Charakteryzowała je wysoka zawartość substancji organicznych rozkładanych chemicznie, fosforu ogólnego i azotu mineralnego w powierzchniowej warstwie. W okresie letnim wysoka zawartość fosforu w warstwie powierzchniowej wskazywała na pozaklasową jakość wód. Występujące organizmy były charakterystyczne dla jezior czystych lub miernie zanieczyszczonych. Wody jeziora są mało odporne na spływ zanieczyszczeń z obszaru zlewni, co wynika z niewielkiej możliwości ich rozcieńczania. Jezioro Salińskie jest płytkim zbiornikiem, którego wody są mało odporne na spływy zanieczyszczeń i silnie podatne na degradację – III kategoria. Stan sanitarny wód jeziora odpowiadał II klasie czystości. Jego dopływy charakteryzowały się szczególnie w okresie letnim wysoką zawartością substancji organicznych rozkładanych chemicznie i fosforu ogólnego. Wody Jeziora Dąbrze charakteryzują się wysoką podatnością na degradację, którą obniża jednak przewaga lasów w zagospodarowaniu zlewni. Zasilające jezioro trzy cieki charakteryzowały się wysoką zawartością substancji organicznych rozkładanych chemicznie oraz podwyższoną ilością fosforu ogólnego w okresie letnim (II klasa). Stan sanitarny cieków odpowiadał I klasie. Wody Jeziora Dąbrze zakwalifikowano do II klasy czystości, pod względem sanitarnym do I klasy.

5. Zaopatrzenie w wodę.

Zaopatrzenie w wodę na terenie Gminy Gniewino realizowane jest ze zbiorczych sieci wodociągowych oraz w nieznacznej ilości z indywidualnych ujęć wody. Poziom zwodociągowania wynosi 97%. Woda ujmowana jest ze studni głębinowych i po jej uzdatnieniu wprowadzana do sieci wodociągowych (ponad 70 km). Na terenie gminy Gniewino zorganizowaną dostawą wody zajmuje się Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Kostkowie. Jej podstawową działalnością jest zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków od odbiorców na terenie Gminy Gniewino, w której ramach eksploatuje ona ujęcia wody, stacje uzdatniania wody, sieci wodociągowe, oczyszczalnie ścieków, sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz zajmuje się budową sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Spółka eksploatuje obecnie 6 ujęć wody i 5 stacji uzdatniania wody. Dostarczana odbiorcom woda podlega monitoringowi wewnętrznemu oraz monitoringowi prowadzonemu przez Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Wejherowie. W obrębie aglomeracji Gniewino zlokalizowanych jest 6 ujęć wody pitnej z wyznaczonymi strefami ochronnymi. Wszystkie ujęcia wody posiadają strefy ochrony bezpośredniej. Strefy zostały wyznaczone w dokumentacjach hydrogeologicznych ujęć wody. Strefy ochrony bezpośredniej ujęć wody znajdują się w miejscowościach: Gniewino, Strzebielinko, Czymanowo, Kostkowo, Chynowie, Mierzynko.

tab. 16. Ujęcia wody lp nazwa ujęcia nazwa obsługiwane wydajność zużycie zużycie na długość wodociągu miejscowości ujęcia (m3/rok) gospodarstwo sieci (km) 27 WA domowe (m3/h / m3/d) (m3/ rok) Czymanowo, 1 Czymanowo Czymanowo 50/350 37544 32265 14,85 Nadole, Opalino

2 Chynowie Chynowie Chynowie 25/127 11909 11776 3,08

Gniewino, Rybno, Gniewino I Słuszewo, 50/270 Strzebielinek, Lisewo, 3 Gniewino 321982 132440 49,23 Jęczewo, Strzebielinko, Gniewino II Bychowo, 169/1500 Toliszczek, Perlino Kostkowo, 4 Kostkowo Kostkowo 44/143 20390 17718 9,52 Płaczewo

Mierzynko, 5 Mierzynko Mierzynko Salinko, Salino, 30/140 26634 13317 14,69 Mierzyno

6. Kanalizacja i oczyszczanie ścieków.

Oczyszczalnia ścieków w Gniewinie wybudowana została w 1997 r., następnie została rozbudowana i zmodernizowana, w ramach projektu „Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Gniewnie wraz z rozbudową sieci kanalizacyjnej i wodociągowej” dofinansowanego ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowiska. Oddana do użytkowania została w 2011 roku. W wyniku inwestycji wydajność oczyszczalni ścieków osiągnęła 16.000 RLM i 1200 m 3/d. Rozbudowana została też część osadowa oczyszczalni – wybudowano poletka hydrobotaniczne do odwadniania osadów. Oczyszczalnia ścieków w Gniewinie, ul. Mostowa 1, zlokalizowana na zachód od wsi Gniewino, przy szosie Gniewino – Perlino, na działkach stanowiących własność gminy Gniewino, jest oczyszczalnią mechaniczno-biologiczną sterowaną automatycznie, opartą na osadzie czynnym, z chemicznie wspomaganym usuwaniem fosforu. Maksymalny dopływ ścieków do oczyszczalni dla okresu pogody bezopadowej to 1200 m3/d i dla okresu pogody opadowej 1500 m3/d. Projektowa wydajność oczyszczalni ścieków 16000 RLM, średnia wydajność oczyszczalni ścieków w roku sprawozdawczym 11500 RLM. Ilość oczyszczanych ścieków komunalnych ogółem w ciągu roku 300 tys. m3. Forma przeróbki osadu na oczyszczalni poprzedzająca zagospodarowanie – odwadnianie. ilość suchej masy osadów powstających na oczyszczalni 130 [Mg/rok] Ścieki oczyszczone odprowadzane są rowem cyrkulacyjnym do Bychowskiej Strugi. Przepustowość oczyszczalni według aktualnego pozwolenia wodnoprawnego wynosi 800 m3/d.

28 WA Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Kostkowie odbiera ścieki za pośrednictwem sieci kanalizacyjnych z miejscowości Gniewino, Strzebielinek, Lisewo, Nadole, Czymanowo, Perlino, Bychowo, Toliszczek, Chynowie. Dla Klientów z pozostałych miejscowości usługi wywozu ścieków świadczone są z wykorzystaniem posiadanych wozów asenizacyjnych. Odbierane ścieki trafiają do oczyszczalni ścieków w Gniewinie. Liczba mieszkańców korzystających z systemu kanalizacyjnego wynosi 4040. Długość sieci kanalizacji sanitarnej to 40,8 km, w tym sieci grawitacyjnej 19,5 km. Liczba przepompowni ścieków 24. Ilość ścieków komunalnych odprowadzanych zbiorczym systemem kanalizacyjnym do oczyszczalni - 237 tyś. m3/r. Natomiast ilość ścieków dostarczanych do oczyszczalni taborem asenizacyjnym to 49 tyś. m3/r.

tab. 17. Średnie roczne wartości wskaźników w ściekach dopływających i odpływających z oczyszczalni ścieków w Gniewinie średnie roczne wartości wskaźników w średnie roczne wartości wskaźników w ściekach dopływających do oczyszczalni ściekach odpływających z oczyszczalni redukcja ścieków ścieków

zawiesina zawiesina BZT5 ChZT azot fosfor BZT5 ChZT azot fosfor azotu fosforu ogólna ogólna [mgO2/l] [mgO2/l] [mg/l] [mg/l] [mgO2/l] [mgO2/l] [mg/l] [mg/l] [%] [%] [mg/l] [mg/l]

741 1 643 482 140 22 4 35 8 7 2 95 93

7. Gospodarka odpadami w gminie Gniewino.

W dniu 1 stycznia 2012 r. weszła w życie znowelizowana ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t. j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1399), zobowiązująca gminy do zorganizowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi, zgodnie z zapisami ustawy oraz prawa miejscowego w przedmiotowym zakresie oraz z uwarunkowaniami miejscowymi - obligatoryjnie dla nieruchomości zamieszkałych. Nowy system gospodarowania odpadami polega na przejęciu przez gminę obowiązków właścicieli nieruchomości w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi, w zamian za pobieraną opłatę uwzględniającą m.in. koszty zbierania, koszty odzysku, a także koszty unieszkodliwiania odpadów. Przytoczona ustawa zobowiązała gminę do wyłonienia w przetargu firmy, która będzie odbierać odpady od wszystkich właścicieli nieruchomości zamieszkałych. Obowiązek podpisania umowy z firmą wywozową stał się obowiązkiem gminy. Ustawa zobowiązała do selektywnego zbierania odpadów komunalnych obejmujących frakcje: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkło i opakowania wielomateriałowe oraz odpady komunalne ulegające biodegradacji. Zgodnie z art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21), plany gospodarki odpadami są opracowywane na poziomie krajowym i wojewódzkim. Ten zapis oznacza, że został zniesiony obowiązek tworzenia powiatowych i gminnych planów gospodarki odpadami a został pozostawiony plan krajowy i plany szczebla wojewódzkiego. Rada Sejmiku Województwa Pomorskiego uchwaliła Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2018 załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 3/107/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 3 stycznia 2012

29 WA roku oraz Uchwały Nr 840/38/14 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 31 marca 2014 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z dnia 5 maja 2014 r. poz. 1778) Zgodnie z wojewódzkim planem gospodarki odpadami, utworzone zostały regiony gospodarki odpadami komunalnymi, wraz z gminami wchodzącymi w skład regionów, regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych, instalacje do zastępczej obsługi regionów. Gmina Gniewino przynależy do Regionu Północnego. Podmiot prowadzący działalność polegającą na odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości ma obowiązek przekazywać odpady zmieszane, zielone oraz pozostałości z sortowania przeznaczone do składowania do instalacji przetwarzania odpadów komunalnych, wskazanej w uchwale w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, jako instalacja regionalna RIPOK lub do instalacji zastępczych w wypadku awarii regionalnej instalacji, pozostałe rodzaje odpadów muszą być zagospodarowane w sposób zapewniający uzyskanie odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu odpadów, a także w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami. System odbioru odpadów komunalnych oraz wszystkie aspekty z nim związane opisane są szczegółowo w szeregu uchwał, na czele z regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie gminy, jakie rada gminy na mocy ustawy została zobligowana podjąć.

7.1 Składowiska odpadów .

Podstawowym założeniem funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce jest system rozwiązań regionalnych. Zgodnie z ustawą o odpadach region gospodarki odpadami komunalnymi stanowi obszar sąsiadujących ze sobą gmin liczących łącznie co najmniej 150 tys. mieszkańców. Regiony gospodarki odpadami obsługiwane są przez regionalne instalacje do przetwarzania odpadów komunalnych (RIPOK), o mocy przerobowej wystarczającej do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez co najmniej 120 tys. mieszkańców. W Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2018 wyznaczono siedem regionów gospodarki odpadami:1. Region Szadółki, 2. Region Eko Dolina, 3. Region Północny, 4. Region Północno - Zachodni, 5. Region Południowo - Zachodni, 6. Region Południowy, 7. Region Wschodni. Gmina Gniewino przynależy do Regionu Północnego. Na terenie gminy zlokalizowane jest komunalne składowisko odpadów stałych (w sąsiedztwie oczyszczalni ścieków w Gniewinie), którego administratorem jest Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o. o. . Kostkowo, ul. Wejherowska 24, 84-250 Gniewino. Przy granicy gminy, w pobliżu osady Rybska Karczma znajduje się drugie składowisko odpadów będące własnością miasta Wejherowo. Składowiska leżące na terenie Gminy Gniewino funkcjonowały zgodnie z Uchwałą nr 416/XX/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 czerwca 2012 r. w sprawie wykonania „Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2018”, zmienionej uchwałą nr 470/XXII/12 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 24 września 2012 r., zmienionej uchwałą nr 557/XXVII/13 30 WA Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 lutego 2013 r., zmienionej uchwałą nr 764/XXXVI/13 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 20 grudnia 2013 r. Zgodnie z Uchwałą Nr 840/38/14 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 31 marca 2014 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z dnia 5 maja 2014 r. poz. 1778) zmieniającą uchwałę w sprawie wykonania „Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Pomorskiego 2018” oba składowiska przestały funkcjonować jako instalacje zastępcze dla Instalacji Regionalnych RIPOK w Rejonie Północnym, ze względu na osiągnięcie przez RIPOKi pełnych mocy przerobowych wystarczających do przetworzenia odpadów komunalnych powstających w całym regionie. W związku z powyższym konieczność wyznaczania instalacji do zastępczej obsługi regionów do czasu uzyskania wystarczającej mocy przerobowej przez regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych przestała obowiązywać.

8. Zaopatrzenie gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.

Zapotrzebowanie na moc cieplną w gminie Gniewino wynosi 36 MW, roczne zużycie energii cieplnej - 272 TJ. Największym zapotrzebowaniem na moc cieplną charakteryzuje się zabudowa mieszkaniowa ok. 72% łącznych potrzeb cieplnych (26MW), odpowiada to 158TJ/rok w tym budownictwo jednorodzinne - ponad 14MW. Zapotrzebowanie na moc cieplną dla zabudowy wiejskiej (zagrodowej) oraz wielorodzinnej wynosi odpowiednio 6,8 MW i 4,5MW (co stanowi 19% i 13%). Sektor przemysłowy potrzebuje ok. 12% tj. 4,4MW co odpowiada około 71 TJ/rok (blisko 27%) w tym ciepło technologiczne (blisko 40% potrzeb), a sektor usługowo – handlowy - 7% t. j. ok. 2,3MW. Potrzeby cieplne odbiorców finansowanych przez gminę (placówki oświatowe, służby zdrowia, użyteczności publicznej) charakteryzują się zapotrzebowaniem na poziomie ok. 1,7MW (niewiele ponad 5%), natomiast zabudowa letniskowa - ok. 2% potrzeb. Zaspokojenie potrzeb cieplnych odbiorców na terenie gminy odbywa się głównie w oparciu o indywidualne źródła cieplne: kotłownie lokalne, komunalne, przemysłowe. Nośnikami energii są spalane: drewno, węgiel, olej opałowy, gaz ziemny oraz sporadycznie energia elektryczna, ciepło odpadowe czy słoma. Dominującym paliwem w gminie Gniewino jest olej opałowy (ok. 33% ), wykorzystywany przeważnie przez duże kotłownie, zasilające większych odbiorców ciepła (budynki wielorodzinne, zakłady przemysłowe, usługi). W budownictwie mieszkaniowym używane są paliwa stałe: drewno, węgiel kamienny. W sektorze handlowo – usługowym czy mniejszych przedsiębiorstwach wzrasta udział energii elektrycznej i gaz ziemny.

8. 1. Zaopatrzenie w ciepło.

Na obszarze gminy nie występują duże zbiorcze lub przemysłowe kotłownie opalane węglem. Zdecydowana większość kotłowni jest ekologicznych – paliwo stanowią biomasa, gaz lub olej opałowy. Większość dużych kotłowni w gminie znajduje się w dobrym stanie technicznym. Są to najczęściej kilkuletnie kotły gazowe lub olejowe charakteryzujące się wysoką sprawnością i niską emisyjnością do atmosfery. Źródła indywidualne wykorzystywane na potrzeby ogrzewania dla największej liczby odbiorców indywidualnych, gdzie spalane są przede wszystkim: drewno, węgiel oraz zdecydowanie rzadziej gaz

31 WA płynny LPG i olej opałowy czy słoma, to najczęściej małe systemy grzewcze o mocy do 25kW i sprawności 52¸58% oraz trzony kuchenne lub piece kaflowe o sprawności 40¸50%. Potrzeby tej grupy szacuje się na poziomie ok. 32MW. Jest to największe źródło niskiej emisji w gminie. Dziesięć budynków mieszkalnych i obiekt usługowy w Czymanowie korzysta z ciepła odpadowego wytwarzanego w elektrowni wodnej żarnowiec. Elektrownia nie posiada możliwości wykorzystania tego ciepła na własne potrzeby, ciepło odpadowe wykorzystywane jest do ogrzewania budynków oraz na potrzeby c. w. u. Szczytowa moc cieplna instalacji wynosi 650kW. W przypadku dłuższego postoju jednego z transformatorów blokowych w elektrowni instalacja wykorzystania ciepła odpadowego jest rezerwowana przez kocioł elektryczny o mocy 270kW.

8. 2. Zaopatrzenie w energię.

8. 2. 1. Energia elektryczna.

Gmina Gniewino jest zasilana w energię elektryczną z krajowego systemu elektroenergetycznego. Dostawcą energii elektrycznej dla terenu gminy jest ENERGA Operator SA. Gmina Gniewino jest zasilana w energię elektryczną z Głównego Punktu Zasilania (GPZ) Opalino przyłączonego do linii 110kV. GPZ administrowany jest przez Zakład Wejherowo. Linia zasilająca gminę przebiega przez gminę od GPZ Opalino, w rejonie zbiornika elektrowni wodnej. koło Gniewina, Bychowa i dalej w kierunku Słupska. Ponadto przez południową część gminy przebiega linia 110 kV nie przyłączona do lokalnego systemu dystrybucji. Na terenie Gminy w pobliżu elektrowni szczytowo- pompowej znajduje się stacja 400/110kV Żarnowiec, oraz przebiega linia przesyłowa 400 kV. Linia ta nie jest przyłączona do lokalnego systemu dystrybucji energii elektrycznej. Większość infrastruktury przesyłowej o napięciu 15kV jest zrealizowana w technologii napowietrznej. Transformatory zlokalizowane na liniach 15kV zasilają bezpośrednio sieć rozdzielczą 0,4kV.

8. 2. 2. PGE EWŻ.

Na terenie gminy Gniewino, nad Jeziorem Żarnowieckim, zlokalizowana jest Elektrownia Wodna Żarnowiec. Jest to największa w Polsce szczytowo - pompowa elektrownia wodna wykorzystująca Jezioro Żarnowieckie jako zbiornik dolny, bez dopływu naturalnego do sztucznego zbiornika górnego, wybudowanego na pobliskim płaskowyżu. Uruchomiona została w 1983 roku. Wyposażona jest w cztery jednakowe hydrozespoły odwracalne typ Francis 4x179/200 MW (generacja/ pompowanie).Elektrownia posiada pozwolenie wodnoprawne na podniesienie stanu wód w Jeziorze żarnowieckim do rzędnej 2,50 m. Poziom lustra wody, w naturalnym stanie, utrzymuje się na wysokości 1,0 m n.p.m. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo – obronnym (Dz. U. Nr 13 z dnia 18 lutego 2002 r. poz. 122), elektrownia zalicza się do przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu gospodarczo – obronnym.

8. 2. 3. Energetyka wiatrowa.

Na terenie Gminy Gniewino występują korzystne warunki klimatyczne dla lokalizowania farm wiatrowych. Notowana jest tutaj duża ilość dni z silnymi wiatrami, szczególnie z kierunku zachodniego 32 WA i północno-zachodniego. Prowadzone pomiary wietrzności w północnej części Polski wykazują, że na wysokości powyżej 50 m n. p. m. prędkość wiatru wynosi 5,5¸7,0 m/s. Na terenie Gminy Gniewino pomiędzy miejscowościami Tadzino i Lisewo znajduje się farma wiatrowa obejmująca: - 17 wiatraków o mocy 600 kW – właściciel WINDVEST (koło miejscowości Lisewo) - 3 wiatraki o mocy 2000 kW – właściciel – PROKON NEW ENERGY POLAND (koło miejscowości Tadzino) - 1 wiatrak o mocy 150 kW – wybudowany przez EWŻ w 1991 roku.

8. 2. 4. Zaopatrzenie w gaz –parametry linii i zasięg.

W 2007 r. firma PETRICO przekształcona następnie w G.EN Gaz Energia zbudowała na terenie Gniewina sieć przesyłową średniego ciśnienia, co umożliwiło wykorzystanie gazu dla potrzeb zarówno podmiotów gospodarczych (np. duży Zakład Przetwórstwa Ryb – Rieber Foods) , jak też budynków mieszkalnych. Od tego roku również gmina Gniewino zaczęła prace związane z wykorzystaniem gazu jako alternatywnego nośnika energii - budowę kotłowni gazowej w budynku siedziby Urzędu Gminy Gniewino (inwestycja zrealizowana w 2008r.), poprzez zastąpienie kotła węglowego kotłem gazowym. W latach 2011-2012 rozbudowano istniejącą na terenie gminy Gniewino sieć gazociągu, doprowadzając gaz do Kostkowa, a także do Perlina i Bychowa. Dzięki temu, zarówno mieszkańcy, jak też gmina Gniewino mogli zastosować jako źródło energii gaz ziemny.

9. Analiza SWOT w zakresie ochrony środowiska

MOCNE STRONY . bardzo dobry stan jakości i duże zróżnicowanie środowiska przyrodniczego . duża jeziorność, z największym w regionie jeziorem . położenie w strefie nadmorskiej . obszary i obiekty objęte formami ochrony przyrody . duża lesistość gminy i dobry stan lasów . dobra jakość gleb . spory zasób wód podziemnych . obecność złóż ropy naftowej i gazu ziemnego . dobrze rozwinięta infrastruktura . oddalenie od zewnętrznych źródeł zanieczyszczeń (miast szlaków komunikacyjnych) . słabo rozwinięty przemysł . dobrze rozwinięte alternatywne źródła energii . dobrze rozwinięta infrastruktura związana z obsługa sektora turystyki, sportu i rekreacji (min. rozbudowana sieć ścieżek rowerowych)

SZANSE . zachowanie wysokiego standardu środowiska przyrodniczego . ograniczenie uciążliwości środowiskowych obiektów przemysłowych (produkcyjnych) i infrastruktury technicznej . rozwój systemów infrastruktury ochrony środowiska . zrównoważony rozwój funkcji osiedleńczych, turystycznych i rekreacyjnych przy racjonalnym wykorzystaniu istniejących zasobów krajobrazu i środowiska przyrodniczego . dalszy rozwój infrastruktury związanej z pozyskiwaniem odnawialnych źródeł energii . rozbudowa i modernizacja sieci gazociągowych, wodociągowych i kanalizacyjnych . rozwój infrastruktury środowiska

33 WA SŁABE STRONY . przekształcone walory krajobrazowe i przyrodnicze w strefach przyjeziornych w wyniku niekontrolowanego rozwoju przestrzennego zabudowy rekreacyjnej . braki zabudowy w infrastrukturę ochrony środowiska lub jej zła jakość (zbiorniki bezodpływowe) w tym niecałkowite skanalizowanie i zwodociągowanie gminy . słabo rozwinięty transport zbiorowy . niska emisja

ZAGROŻENIA . rozwój terenów zurbanizowanych bez wyposażenia w systemy infrastruktury ochrony środowiska (infr. technicznej) . dalszy, nadmierny rozwój funkcji rekreacyjnych, szczególnie w rejonach przyjeziornych . rozwój funkcji przemysłowych i składowych stwarzających potencjalne zagrożenie dla środowiska w tym pobliże specjalnej strefy ekonomicznej . rozwój terenów zabudowanych na terenach o glebach posiadających wysokie wartości przyrodnicze . spore zasoby kopalin - piasków i żwirów, mogące powodować ich nadmierną eksploatację oraz zwiększanie obszaru wydobycia . zagrożenie inwestycjami i działalnością szkodliwymi dla gleb, wód w tym intensywne rolnictwo) . pogarszanie stosunków wodnych w wyniku zaniedbań melioracyjnych, osuszania rozlewisk, zabagnień, terenów podmokłych, a w ten sposób zmniejszanie właściwości retencyjnych . przekształcanie litosfery w wyniku niezrównoważonej eksploatacji kopalin. . intensywna penetracja lasów głównie w okresie letnim i jesiennym wiążące się z zaśmiecaniem lasów, niszczeniem ściółki, zwiększaniem zagrożenia pożarowego, . podatność nasadzeń porolnych na gradacje owadów i choroby . zanieczyszczenie gleb wynikające z rozwoju rolnictwa, . pogarszanie stosunków wodnych w wyniku zaniedbań melioracyjnych, . przekształcanie litosfery w wyniku niezrównoważonej eksploatacji kopalin. obecność dzikich „obiektów” eksploatacji surowców.

10. Analiza zagrożeń dla środowiska przyrodniczego Gminy Gniewino.

Istotnym czynnikiem wpływającym na stan środowiska naturalnego gminy Gniewino jest jego rozwój społeczny i gospodarczy. Stale rozwija się na terenie gminy produkcja zbóż kosztem zmniejszania areału przeznaczonego pod rośliny okopowe i mieszanki zbożowe. W konsekwencji zmienia się również kierunek hodowli zwierzęcej, odchodzenie od hodowli bydła na rzecz produkcji trzody chlewnej, ze względu na zmiany sposobu żywienia (z roślin pastewnych na zboże). Zmniejszona zostaje w ten sposób pośrednio różnorodność biologiczna na terenie gminy. Gmina Gniewino, a szczególnie rejon J. Żarnowieckiego, predysponowany jest do kompleksowego zagospodarowania dla potrzeb rozwoju turystyki, w tym sportów wodnych. Rosnące obciążenie turystyczne powoduje konieczność rewitalizacji infrastruktury technicznej jak również zabudowy letniskowej. Jej rozwój powinien uwzględniać walory środowiska kulturowego wsi (Nadole, Salino, Salinko, Perlino) zgodnie ze zrównoważonym rozwojem. Ze względu na działalność Elektrowni Wodnej Żarnowiec oraz rozwój Specjalnej Strefy Ekonomicznej Żarnowiec, zaplecze rolnicze i istniejące zakłady przemysłu przetwórstwa rolno- spożywczego, a także samo położenie Gminy Gniewino, rozwijać się będzie przemysł, w tym energetyczny, a szczególnie z dziedziny energetyki odnawialnej. Wzrost liczby małych i średnich firm może być szansą na stworzenie w gminie lokalnego ośrodka przemysłowego o skali ponadregionalnej. W kontekście tak prognozowanego rozwoju gminy istotne dla zachowania odpowiedniej jakości środowiska przyrodniczego, będzie przede wszystkim: - promowanie i stosowanie odnawialnych źródeł energii - racjonalne gospodarowanie wszystkimi zasobami przyrodniczymi oraz ich ochrona - zwiększanie różnorodności biologicznej

34 WA - dalsze skanalizowanie i zwodociągowanie obszaru gminy oraz dalsza rozbudowa sieci kanalizacyjnej, - dbałość o architekturę nowo powstających obiektów, a szczególnie porządkowanie zabudowy turystycznej - poprawa standardów technicznych sieci drogowej - modernizacja i odbudowa systemów melioracyjnych - kontrola przestrzegania pozwoleń wodno-prawnych - budowa przepławek tam gdzie migrację ryb utrudniają jazy, zastawki, przegrody - zachowanie obecnej struktury krajobrazu rolniczego (zadrzewienia, oczka wodne, tereny podmokłe, bagna, trwałe użytki zielone) - rozwój rolnictwa ekologicznego i zachowanie tradycyjnych metod gospodarowania - selektywny dostęp do terenów cennych przyrodniczo, w tym ochrona cennych terenów przed przeinwestowaniem - usprawnienie wewnętrznego układu komunikacyjnego, w tym rozwój ścieżek rowerowych, szlaków wodnych, pieszych i konnych - zapobieganie szkodom w środowisku przyrodniczym - podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców - kształtowanie ładu przestrzennego i infrastrukturalnego, - wspieranie rozwoju gospodarczego gminy - poprawa stanu jakości powietrza i utrzymanie norm emisyjnych, - ograniczenie hałasu, - poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych, - ochrona powierzchni ziemi i gleby przed degradacją, - likwidacja niskiej emisji, poprzez dalszą modernizację systemów ogrzewania w obiektach komunalnych termomodernizacja obiektów komunalnych, - właściwa gospodarka terenami zielonymi, - wspieranie zalesiania terenów prywatnych wspieranie i promowanie działań jednostek organizacyjnych Gminy, osób prawnych oraz prywatnych właścicieli gruntów w kierunku zagospodarowania nieużytków dla celów sportu, rekreacji, turystyki oraz jako terenów zieleni urządzonej, - propagowanie wśród mieszkańców Gminy postaw proekologicznych, stosując różnorodne formy ich upowszechniania - prowadzenie systematycznych akcji edukacyjnych przeciwko paleniu śmieci, odpadów organicznych itp., - wprowadzanie i propagowanie programów edukacyjnych promujących segregację odpadów, - egzekwowanie przestrzegania przepisów prawa w zakresie ochrony środowiska. - rozbudowa infrastruktury rekreacyjnej i sportowej uwzględniająca rewitalizację terenów zielonych

11 . Walory środowiska przyrodniczego i ich wykorzystanie.

Walory środowiska przyrodniczego są jedną z ważniejszych determinant rozwoju turystyki w gminie. Atrakcję turystyczną stanowią opisane powyżej walory przyrodnicze oraz krajobrazowe - krajobraz rolniczy, charakteryzujący się jednak dużym zróżnicowaniem przyrodniczym oraz wysokim zachowaniem naturalnych siedlisk florystycznych przy uatrakcyjnianiu i zwiększaniu

35 WA infrastruktury dla rozwoju turystyki. Położenie geograficzne charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem naturalnego jej krajobrazu, a w szczególności rzeźby terenu. Dużym walorem Gminy jest też spora jeziorność i lesistość oraz łagodny klimat. Gmina charakteryzuje się dużymi walorami przyrodniczymi, czego wyrazem jest dobry stan środowiska przyrodniczego, ale także znajdujące się na jej obszarze liczne formy ochrony przyrody. Atrakcję przyrodniczą stanowią również parki wiejskie, dawne parki przydworskie i przypałacowe (np. wpisany do rejestru zabytków zespół parkowy w Bychowie).

12. Polityka ekologiczna gminy

Dynamiczny rozwój Gminy Gniewino na różnych płaszczyznach, przyczynił się do wzrostu świadomości ekologicznej mieszkańców i ich dbałości o środowisko. Polityka ekologiczna, zgodnie z wymogami rozwoju zrównoważonego jest podstawowym aspektem rozwoju gminy i określa strategię rozwoju, działania i priorytety realizacji celów. Celem nadrzędnym w zakresie polityki ekologicznej jest harmonijny rozwój gminy uwzględniający potrzeby wynikające z ochrony przyrody i zapewnienia wysokiej jakości środowiska życia mieszkańców. Polityka ekologiczna odbywa się jednocześnie dla różnych płaszczyzn: ładu przestrzennego, środowiska przyrodniczego, środowiska życia człowieka, gospodarki odpadami zgodnie z ideą rozwoju zrównoważonego przy uwzględnieniu zasad ochrony różnorodności biologicznej, ochrony krajobrazu, poprawy jakości i komfortu życia człowieka. Przede wszystkim skupia się jednak na aspektach takich jak: . ochrona wód, ograniczenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, zapewnienie dostaw wody użytkowej wysokiej jakości, rozbudowa systemu kanalizacji i oczyszczania ścieków, . ochrona powietrza atmosferycznego poprzez działania promujące energię odnawialną i eliminujące tzw. niską emisję, . prawidłowa gospodarka odpadami . ochrona walorów przyrodniczych (zarówno dla przyrody ożywionej jak nieożywionej) i krajobrazowych . rozwój proekologicznych technologii w przemyśle, nacisk na rozwój gospodarczy w obrębie turystyki, rekreacji i agroturyzmu oraz rolnictwa ekologicznego . kształtowanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy i ich tożsamości z obraną polityką ekologiczną i środowiskową, . promocja i kształtowanie ekologicznego wizerunku gminy . przyciągania inwestycji i działań podnoszących walory gminy w zakresie ochrony przyrody, środowiska i ekologii, w duchu rozwoju zrównoważonego, uwzględniających złożoność środowiska i przestrzeni gospodarczo – społecznej . zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego przez gminny system postępowania w przypadku wystąpienia poważnej awarii, klęski żywiołowej, postępowania z odpadami niebezpiecznymi, . edukacja ekologiczna i wspieranie działań organizacji pozarządowych i inicjatyw lokalnych w zakresie ochrony środowiska oraz ocena i doradztwo w przypadku inicjatyw mogących powodować skutki środowiskowe. . tworzenie warunków wspomagających rozwój inwestycji proekologicznych, szczególnie związanych z pozyskiwaniem energii z odnawialnych źródeł 36 WA Polityka ekologiczna zależna jest od zmieniających się warunków środowiskowych, gospodarczych, społecznych, prawnych i musi być na bieżąco weryfikowana. W myśl ustawy o samorządzie terytorialnym (t. j. z 2012 r. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z zm.) gminę należy rozumieć jako wspólnotę samorządową wykonującą zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, posiadającą osobowość prawną, działająca w zakresie wszystkich spraw publicznych o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżonych ustawami na rzecz innych podmiotów, a więc: sprawy związane ściśle z ochroną środowiska: ład przestrzenny, gospodarka terenami i ochrona środowiska, a także wodociągi i zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych, gospodarka odpadami komunalnymi - wysypiska i utylizacja odpadów komunalnych, edukacja społeczna, w tym ekologiczna, na kompetencje we wskazanym obszarze wskazuje także ustawa kompetencyjna z 13 października 1998 r. (Dz. U. Nr 133, poz. 872 z zm.) podkreślając uprawnienia gminy w zakresie ochrony środowiska, nawiązując do: miejscowego planowania przestrzennego, lokalizacji inwestycji o znaczeniu lokalnym, określeniu miejsca lokalizacji (ocenę oddziaływania na środowisko danej inwestycji- będącą podstawowym narzędziem instrumentów ochrony środowiska), utrzymania porządku i czystości w gminie, ochrony drzew i krzewów. Dokładniej na te zagadnienia wskazują szczegółowe przepisy odrębne. Celem tej polityki jest stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia takiej szkody. Koszty naprawy muszą ponosić sprawcy. Dokument pn. Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012, z perspektywą do roku 2016, został przyjęty do realizacji przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 2009 roku (MP z 2009 r. Nr 34, poz. 501). Zawiera on priorytety ekologiczne oraz kierunki działań systemowych z zakresu ochrony środowiska, które obowiązują i mają zrealizowane w kraju do roku 2016 – cele średniookresowe oraz kierunki działań w latach 2009-2012 – działania krótkookresowe. Wszystkie działania skoordynowane zostaną na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównoważonego rozwoju przy udziale społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, gdzie głównym celem jest podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa prowadzącej do proekologicznych zachowań, prośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska, organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska, uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska.

13. Cele (w tym cele długoterminowe) oraz formy ich realizacji

Podstawowym i nadrzędnym celem jaki niesie ze sobą niniejszy program jest stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju społecznego i wysokiej jakości życia – co decyduje o atrakcyjności i spójności terenu Gminy Gniewino jako bezpiecznego i przyjaznego miejsca zamieszkania oraz pobytu, a w konsekwencji o jego konkurencyjności jako wszechstronnego środowiska życia. Wykształcenie u mieszkańców gminy Gniewino nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia odpowiedzialności za stan i ochronę środowiska. Wynikiem podjętych działań powinny być: - poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych, - poprawa jakości powietrza, - wzrost wskaźnika zadrzewień, zalesień i ogólny wzrost zieleni

37 WA - wzrost udziału energii odnawialnej w produkcji energii, - wzrost ruchu turystycznego w regionie (międzynarodowy i krajowy), - zachowanie w dobrym stanie środowiska przyrodniczego.

L Cel FORMA REALIZACJI CELU P . utrzymanie istniejącej sieci kanalizacyjnej w dobrym stanie technicznym oraz rozbudowa sieci kanalizacyjnej w tym budowa kanalizacji deszczowej . modernizacja i bieżące naprawy sieci wodociągowej i urządzeń oraz rozbudowa sieci wodociągowej . realizacja podłączeń sieci wod. – kan. do nowych obiektów . oszczędności wody poprzez minimalizację strat sieciowych, . kształtowanie świadomości odbiorców w kontekście oszczędność zużycia wody, Gospodarka i . nadzór nad utrzymaniem melioracyjnym cieków wodnych i rowów. 1 ochrona wód . eliminacja punktowych źródeł zanieczyszczeń wód podziemnych, przez nadzór, kontrolę eksploatacji zbiorników bezodpływowych oraz ich stopniową likwidację . racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych poprzez ograniczenie zużycia wody z ujęć podziemnych, likwidację nieczynnych ujęć wody . stosowanie zamkniętych obiegów i zmniejszenie zużycia wody do celów przemysłowych, . ograniczenie spływu zanieczyszczeń azotowych ze źródeł rolniczych, poprzez edukację rolników w tym zakresie . zwiększenie retencji wodnej poprzez ochronę terenów podmokłych, bagien i rozlewisk, oczek wodnych oraz zadrzewianie i zalesianie . realizacja zadań związanych z gospodarką odpadami w ramach ustawy o utrzymaniu w Gospodarka czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2013, poz. 1399.), oraz regulacji regulaminu 2 odpadami utrzymania czystości i porządku na terenie gminy komunalnymi . w ramach gospodarki odpadami, innymi niż komunalne w dalszym ciągu realizowany będzie program usuwania wyrobów zawierających azbest. . w ramach posiadanych kompetencji i obowiązków realizacja zadania z zakresu Utrzymanie utrzymania, kształtowania i pielęgnacji zieleni oraz zwiększania jej udziału w strukturze 3 I kształtowanie terenów przede wszystkim zurbanizowanych, na podstawie wyników inwentaryzacji terenów zieleni przyrodniczej oraz założeń polityki ekologicznej gminy określane będą cele i zadania w zakresie budowy układu roślinności . podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców oraz uświadamianie zagrożeń środowiska oraz współodpowiedzialności za jego stan . dostarczenie mieszkańcom aktualnej, rzetelnej i łatwej w odbiorze informacji o walorach i zagrożeniach środowiska . informowanie o wymaganiach formalno prawnych i ograniczeniach działalności gospodarczej ze względu na ochronę środowiska, Edukacja . promocja zrównoważonych (przyjaznych środowisku) modeli konsumpcji dóbr i usług, ekologiczna 4 . promocja wzorców kulturowych i etycznych zapewniających zrównoważony rozwój. mieszkańców . inicjowanie, wspieranie akcji ekologicznych prowadzone przez szkoły, organizacje pozarządowe, oraz inicjatywy lokalne, jako istotny czynnik ograniczający narastanie zagrożeń środowiskowych w przyszłości . promocja najlepszych wzorców gospodarowania przyjaznego środowisku i realizującego zasady ekorozwoju, oraz indywidualnych zachowań o tym charakterze . prowadzenie szkoleń dla rolników z zakresu Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych i agroturystyki. . minimalizacja negatywnego wpływu użytkowania środowiska i jego zasobów, rozwoju Planowanie gospodarczego i przemysłowego oraz urbanistycznego poprzez planowanie i kształtowanie terenu gminy zawarte w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego 5 przestrzenne uwzględniające zasady ekorozwoju . ograniczenie rozproszenia zabudowy i związanej z nim rozbudowy dróg oraz pozostałej infrastruktury ( uchwalanie mpzp), 6 Ochrona gleb i . ochrona warstwy próchnicznej, a więc zabezpieczenie tej warstwy i powtórne jej ochrona zagospodarowanie przy realizacji każdej inwestycji, zwłaszcza przy takich inwestycjach powierzchni ziemi jak budowa obiektów przemysłowych i handlowych, osiedli mieszkaniowych, budynków i budowli, ciągów komunikacyjnych, sieci wodno-kanalizacyjnych . racjonalne wykorzystanie zasobów gleb, zwłaszcza w ujęciu długookresowym przez zagospodarowanie gleb w sposób odpowiadający ich przyrodniczym walorom i klasie 38 WA bonitacyjnej, dostosowaniu do naturalnego, biologicznego potencjału gleb, formy ich zagospodarowania oraz kierunków i intensywności produkcji, . rekultywacja obszarów zdegradowanych . rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropopresyjne, zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych poprzez przywrócenie funkcji przyrodniczej, rekreacyjnej lub rolnej. . Zabezpieczanie terenów osuwiskowych na terenie gminy . Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu powierzchni ziemi, w szczególności likwidacja dzikich wysypisk . ochrona zasobów gleb przed ich przeznaczeniem na inne cele za pomocą MPZP, . promocja i wspieranie rolnictwa ekologicznego, . ograniczenie erozji na terenach użytkowanych rolniczo, zarówno związanej z działalnością gospodarczą na danym terenie, jak i ogólnymi przekształceniami środowiska, ograniczenia degradacji gleb, ograniczenia rozproszenia zabudowy i związanej z nim rozbudowy dróg oraz pozostałej infrastruktury. . ograniczenie źródeł niskiej emisji przez ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł komunikacyjnych oraz komunalnych w tym: użytkowania pieców węglowych i przejście na paliwa alternatywne . ograniczenie bezproduktywnego i szkodliwego dla jakości powietrza atmosferycznego Ochrona spalania odpadów w gospodarstwach – w piecach domowych, na powierzchni ziemi powietrza 7 . zapobieganie wypalaniu traw atmosferycznego . informacja i promocja rozwiązań technologicznych wykluczających niską emisję obejmuje ich modelowe wykorzystanie w obiektach użyteczności publicznej, reklamę w lokalnych serwisach informacyjnych . dalsze dofinansowywanie prac związanych z termoizolacją budynków oraz montażem i użytkowaniem kolektorów słonecznych Ochrona przed . gmina będzie intensywnie wspierać i inicjować działania administracyjne i prewencyjne 8 hałasem zmierzające do nie pogorszenia stanu zagrożenia hałasem . gmina uwzględnia w strategii rozwoju i w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wymagania ochrony środowiska wynikające z zapisów istniejących planów ochrony parków krajobrazowych, rezerwatów przyrody i obszarów Natura 2000 oraz z zasady ekorozwoju . na podstawie wyników inwentaryzacji przyrodniczej oraz założeń polityki ekologicznej gminy określane będą cele i zadania w zakresie rewitalizacji układów osadniczych i rozwoju zabudowy Ochrona przyrody 9 . konieczne jest utrzymanie oraz tworzenie nowych korytarzy ekologicznych wzdłuż cieków wodnych, terenów rolnych i zadrzewień . ochrona i kształtowanie obszaru w tym zakresie poprzez właściwe kształtowanie polityki przestrzennego zagospodarowania wyrażane w opracowywanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz poprzez wspieranie działań na rzecz ochrony przyrody . dbałość o zachowanie tradycyjnych praktyk gospodarskich, dobrej praktyki rolniczej . likwidacji dzikich wysypisk, Wykorzystanie . promocja instalacji pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, 10 energii odnawialnej Kształtowanie . właściwe zagospodarowanie terenów dolin rzecznych i terenów zalewowych (zapisy w stosunków MPZP), 11 wodnych i . kształtowanie pokrycia terenu sprzyjające retencji wód, ochrona przed . budowa obiektów małej retencji, powodzią . ochrona prawidłowych stosunków wód na gruntach . usuwania skutków zanieczyszczenia środowiska, w tym wystąpienia poważnej awarii oraz Inne działania na utrzymaniu systemu zagrożenia powodziowego 12 rzecz ochrony . współpraca i inicjowanie przy odpowiednich działań, zgodnie z kompetencjami środowiska administracji i instytucji koordynujących zadania nadzwyczajne również objęte planem zarządzania kryzysowego 13 Wspieranie . finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej na zasadach dotacji celowej, inwestycji w zakresie określonym w art. 400a POŚ, w wysokości nie mniejszej niż kwota wpływów proekologicznych z tytułu opłat i kar, o których mowa w art. 402 ust. 4–6, stanowiących dochody budżetu gminy, pomniejszona o nadwyżkę z tytułu tych dochodów przekazywaną do Wojewódzkiego 39 WA Funduszu Ochrony Środowiska

14. Narzędzia zarządzania środowiskiem - instrumenty prawne, finansowe i społeczne.

Naruszenie przepisów Prawa Ochrony Środowiska sankcjonowane jest w trzech trybach postępowania: cywilnym, karnym i administracyjnym. W postępowaniu cywilnym wspomaganym regulacjami szczególnymi ustawy Prawo ochrony Środowiska (art. 322 – 328 POŚ, Dz.U.2013.1232) dochodzić swoich praw w postępowaniu o świadczenie, czyli o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i podjęcie środków zapobiegawczych, jak również odszkodowanie lub zadośćuczynienie może nie tylko osoba poszkodowana, ale również Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, czy organizacja ekologiczna, gdy naruszenie dotyczyło dobra wspólnego. Prawo karne w rozdziale XXII Kodeksu Karnego (Dz. U. 2013. 1247) klasyfikuje przestępstwa przeciwko środowisku sankcjonując kary za nie od grzywny do pozbawienia wolności. Poza kodeksem sankcje wskazane są również w ustawie POŚ (art. 329 – 361) oraz ustawie o ochronie przyrody (rozdział VIII). W kontekście działań administracji publicznej w zakresie objętym swoją właściwością organ administracji lokalnej sprawuje kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów z zakresu ochrony środowiska (min. zgodnie z art. 363, 376 ustawy POŚ). Organy samorządu terytorialnego nie są obowiązane do samodzielnego prowadzenia kontroli, mogą natomiast, na mocy art. 379 ust. 2 ustawy POŚ., upoważniać do wykonywania funkcji kontrolnych podległych im pracowników urzędów gminnych, miejskich, powiatowych, marszałkowskich lub funkcjonariuszy straży gminnych. Uprawnienia kontrolującego w czasie i w związku z wykonywaną kontrolą zostały wyliczone w art. 379 ust. 3 ustawy POŚ. Zgodnie z tym przepisem kontrolujący, wykonując kontrolę, jest uprawniony do wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 - na pozostały teren; przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych; żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego; żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli. Prócz wskazanych aktów prawnych wyróżniamy szereg innych przepisów prawnych szczegółowo omawiających zagadnienia ochrony poszczególnych elementów środowiska, regulujących ich wykorzystanie przez człowieka. Ochrona środowiska to działania legislacyjne i prawotwórcze, planistyczne, programowe, inwestycyjne i modernizacyjne a także kontrolne. Wszystkie razem mają na celu zachowanie i poprawę stanu środowiska naturalnego i ochronę środowiska życia człowieka. Gmina Gniewino zamierza kontynuować program „Zielone Czeki Ekologiczne” polegający na przyznawaniu dotacji celowych dla inwestycji proekologicznych na zasadach przyjętych w uchwale Rady Gminy Gniewino na podstawie art. 403 ust. 2, 4 - 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (t. j. Dz. U. 2013.1232 z późn. zm. ). Finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w zakresie określonym w art. 400a, w wysokości nie mniejszej niż kwota wpływów z tytułu opłat i kar, o których mowa w art. 402 ust. 4–6, stanowiących dochody budżetów

40 WA gmin, pomniejszona o nadwyżkę z tytułu tych dochodów przekazywaną do wojewódzkich funduszy, polega na udzielaniu dotacji celowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych z budżetu gminy na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji: podmiotów nie zaliczonych do sektora finansów publicznych, jednostek sektora finansów publicznych będących gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi. Zasady udzielania dotacji celowej, obejmujące w szczególności kryteria wyboru inwestycji do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania dotacji i sposób jej rozliczania określa odpowiednio rada gminy w drodze uchwały. Udzielenie dotacji celowej, następuje na podstawie umowy zawartej przez gminę z ww. podmiotami.

15. Literatura i źródła wykorzystane

1. Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2012 r., Państwowy instytut Geologiczny, Państwowy Instytut Badawczy Warszawa 2013, Państwowa Służba Geologiczna, Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2012 r. Praca zbiorowa pod redakcją Marcina Szuflickiego, Agnieszki Malon, Marcina Tymińskiego 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gniewino Zespół autorski: Grupa Projektowa Zoom S.C. M. Dąbrowski, J. Małuj-Buca, P.Szafranowicz Sopot 2002 3. Program ochrony środowiska dla gminy Gniewino na lata 2004 - 2011 Wykonawca: ARCADIS Ekokonrem Sp. z o.o., Wrocław, Gniewino, 2004 4. Załącznik do Uchwały Nr 233/XLI/2005 Rady Gminy Gniewino z dnia 30 marca 2005 r. Strategia Rozwoju Gminy Gniewino do 2015 roku 5. Główny Urząd Statystyczny - www.stat.gov.pl 6. Program Ochrony Środowiska Dla Powiatu Wejherowskiego Na Lata 2004 – 2011 Wejherowo, listopad 2003 - Załącznik nr 1 do Uchwały Nr II/XVI/168/04 Rady Powiatu Wejherowskiego z dnia 26 marca 2004 r. 7. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Pomorskiego Gdańsk, październik 2009 Załącznik do uchwały nr 1004/XXXIX/09 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26 października 2009 r. 8. http://pl.wikipedia.org 9. http://www.pgi.gov.pl 10. Warunki korzystania z wód zlewni rzeki Redy (SCWP: DW1802, DW1803) –Etap 1 – Dynamiczny bilans ilościowy zasobów wodnych” Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej Gdańsku, 2012 11. Raport o stanie zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego

41 WA 12. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy Gniewino 13. Plan działania na rzecz zrównoważonej polityki energetycznej 14. Powiatowy Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i kartograficznej w Wejherowie 15. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy Gniewino pod kierunkiem: Katarzyny Greckiej zespół Bałtyckiej Agencji Poszanowania Energii S.A. Wojciecha Anioł Andrzej Szajner Ryszard Zasławski na podstawie umowy nr 272.34.2012.MM z dnia 11 kwietnia 2012r. Załącznik do Uchwały Nr 233/XLI/2005 Rady Gminy Gniewino z dnia 30 marca 2005 r. 16. Strategia Rozwoju Gminy Gniewino do 2015 roku 17. http://www.infoeko.pomorskie.pl/Powiaty/wejherowski 18. http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/) 19. http://isap.sejm.gov.pl/ 20. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (zatwierdzonego Uchwałą Nr XXV/260/2000 z dnia 12 grudnia 2000 r.) 21. Materiały własne Urzędu Gminy Gniewino.

42 WA