Wędrówki Po Bibliografii: Edgar Wallace
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Jerzy Gronau WĘDRÓWKI PO BIBLIOGRAFII ANGIELSKIEGO AUTORA POWIEŚCI SENSACYJNO-KRYMINALNYCH EDGARA WALLACE (Richard Horatio) Edgar Wallace (1875-1932) Kraków 2004 1 Jerzy GRONAU – Wędrówki po BIBLIOGRAFII Edgara WALLACE `a 2 Wstęp: Genezą tego opracowania były: - moja emerytura, - chęć powtórzenia swego rodzaju „zabawy umysłowej” którą przeżyłem przy innej pracy podobnego charakteru, - konstatacja o braku w polskim piśmiennictwie bibliografii tegoż autora. Już w dobrze zaawansowanej pracy, zdobyłem niedostępną w Polsce bibliografię „The British Bibliography of Edgar Wallace” z roku 1969, która stała się podstawą zreorganizowania moich dotychczasowych zapisów, dotyczących angielskich wydań tego autora. By rozszerzyć zakres informacji, dodałem również informacje o wydaniach w polskim języku, jak i w niemieckim oraz francuskim, które jednak z braku dostępnych źródeł są niepełne. Polskie przekłady różnych tłumaczy względnie opracowywujących nowe wydania, ukazywały się tak przed drugą wojną, jak i po niej. Wydało je kilkanaście wydawnictw, pod różnymi tytułami – bez odniesienia się do tytułu oryginału. Niestety informacje o przedwojennych przekładach pochodzą ze źródeł wtórnych, bowiem nie możliwym stało się obecnie zdobycie nie „zaczytanych” egzemplarzy, które w niektórych bibliotekach figurują raczej jako zniszczone lub zagubione egzemplarze. Muszę tutaj nadmienić, że nie znalazłem w swoich poszukiwaniach dotąd polskiej biblioteki tak naukowej jak i publicznej z pełnym kompletem powojennych wydań tego autora. Zresztą podobnie jest z wydawnictwami zgranicznymi- tam też trudno trafić na większy zbiór wydanych książek tego autora. Moje niniejsze opracowanie składa się z szeregu tabel, częściowo uporządkowanych wg bibliografii jak wyżej ze znakiem numeru kodu, jak również alfabetycznie i rokiem wydania książki. Myślę, że opracowania te przydadzą się dla poszukujących informacji bibliograficznych, choć zdaję sobie sprawę, że nie wyczerpują w pełni tego tematu. Tytuły opatrzone wytłuszczonym numerem kodu pokrywają się z danymi wymienionymi w podanej wyżej angielskiej bibliografii, ta jednak obejmuje tylko wydane w zasadzie w Anglii książki a nie wszystkie wydane w języku angielskim. Notki w języku angielskim pozostawiłem nie tłumaczone w wersji takiej jaką zdobyłem poprzez Internet z aukcji lub komisowej sprzedaży używanych książek. Notki w języku polskim pochodzą z winiet polskich wydań. Należy też tutaj wspomnieć, o wielu przeróbkach wcześniej wydanych publikacji w czasopismach a nawet książkach, pod różnymi tytułami, co komplikuje jasne odtworzenie wielu nazw-tytułów. Już w czasie życia autora w niektórych publikacjach miał swój udział jego sekretarz Robert Curtis a już po śmierci autora wydawał jego publikacje jako współautor. W końcu przepraszam czytelnika tego opracowania, że dla własnej wygody nie stosowałem tak niemieckich jak i francuskich znaków diakrytycznych, oraz za niejednoznaczne stosowanie odpowiednio dużych liter w nazwach-tytułach książek. Kraków, grudzień 2005. 2 Jerzy GRONAU – Wędrówki po BIBLIOGRAFII Edgara WALLACE `a 3 Zawartość opracowania: [B.B. 1969 = The British Bubliography of Edgar Wallace 1969] 1. Strona tytułowa Strona 1 2. Wstęp 2 3. Zawartość opracowania 3 4. Biografia Edgara Wallace 4 5. Numeracja kodowa tytułów książek wg B.B.1969 7 6. E.W. Books by year of publication “ “ 11 E.W. wydania wg roku publikacji “ “ 7. The works of E.W. published in book form 15 Prace E.W. wydane w formie książkowej (tylko w U.K.) 8. Indeks nazw-tytułów z tabeli jak wyżej z kolumny 5 30 9. Zbiory opowiadań wg B.B. 1969 39 10. Angielskie wydania E. W. w bibliotekach świata 40 11. Pierwsze wydania E.W. w języku angielskim w Anglii i USA wg alfabetu 48 12. E.W. wykaz tytułów wydań niemieckich wg alfabetu 60 13. „ „ „ „ francuskich „ 63 14. „ „ „ „ polskich „ 65 15. E.W. wykaz tytułów czterojęzyczny 71 16. Polskie wydania E.W. wg roku wydania 81 17. Wydania polskie powieści E.W. wg alfabetu w polskich bibliotekach 87 18. Zasoby w językach: angielskim, niemieckim i francuskim powieści E.W. 92 wg alfabetu w polskich bibliotekach 19. E.W. podwójne tytuły angielskie-alternatywne 94 20. E.W. notki do wydań angielskich 99 21. E.W. notki do wydań polskich 123 22. E.W. utwory wydane z innymi autorami i zbiorowe wydania książkowe 128 23. E.W. sztuki teatralne 131 24. E.W. filmy i wiersze 131 25. E.W. scenariusze 132 26. E.W.adaptacje filmowe 132 27. Źródła opracowania 134 3 Jerzy GRONAU – Wędrówki po BIBLIOGRAFII Edgara WALLACE `a 4 Życiorys-biografia Edgar Wallace (1975-1932) w pełni: Richard Horatio Edgar Wallace . Urodził się 1-go kwietnia 1875 roku w Greenwich (Londyn) jako nieślubne dziecko. Jego rodzicami była para aktorów, Polly Richards i Richard Horatio Edgar Marriott, który użył fałszywego nazwiska Walter Wallace w dokumencie urodzenia syna Edgara Wallace. Jako dziecko dziewięciodniowe został oddany na wychowanie i adoptowany przez rodzinę rybaka Georga Dicka Freeman`a [i tak też właściwie winien się nazywać]. Rósł i uczył się w Południowym Londynie. Miał bardzo trudne dzieciństwo. Szkoły opuścił w wieku lat 12-tu. Od jedenastego roku życia rozpoczął pracować na Fleet Street sprzedając prasę. Następnie pracował do lat 18-tu jako służący, roznosiciel gazet i mleka, jako pomocnik rybaka, jako robotnik budowlany itp., - potem służył w wojsku w Royal Kent Regimencie od 1893 do 1896. Próbował też pisać drobne artykuły w gazetach. W 1896 roku został wysłany do Południowej Afryki w służbie Medicall Staff Corps. W tym czasie spotykał się z tamtejszą parą pisarzy; duchownym Wiliamem Shaw Caldecott i jego żoną Marion. Pomagali oni mu w opanowaniu pisarskiej sztuki. Pisarstwo rozpoczął pisząc wiersze w stylu Rudyarda Kiplinga. Został w międzyczasie korespondentem różnych czasopism i zaczął pisać wiersze, które później zestawił w książce „The Mission that Failed” w 1898 roku i w innych wydaniach. Po zwolnieniu się w 1899 roku został korespondentem Reutera i londyńskiego Daily Mail. Jednak jego raport o Horatio Herbercie Kitchnererze tak zezłościł wpływowego brytyjskiego feldmarszałka, że zakazano mu bycia korespondentem wojennym , aż do pierwszej wojny światowej. W 1901 roku ożenił się z Iwy Caldecott i rozwiódł w 1918. Z pierwszą swą żoną miał dwóch synów i dwie córki. W 1902 roku był edytorem w Rand Daily Mail w Johannesburgu, zanim powrócił do Londynu. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej, 1904-1905 był wysłany przez Daily Mail do Vigo, dla sprawdzenia konfliktu w którym Rosjanie otwarli ogień na brytyjską flotę rybacką, wierząc że to japońska flota. W tym okresie zapoznał się z działalnością wywiadowczo-szpiegowską co miało niewątpliwy wpływ na jego późniejsze powieści kryminalno-detektywistyczne. Jego znana opowieść szpiegowska „Code No.2” została ogłoszona w czasopiśmie Stand Magazine w kwietniu 1916. 4 Jerzy GRONAU – Wędrówki po BIBLIOGRAFII Edgara WALLACE `a 5 Jego pierwsza powieść „The Four Just Men” [Zemsta sprawiedliwych] została napisana w 1904 roku i opublikowana (nie mógł znaleźć wydawcy) w jego własnym specjalnie utworzonym wydawnictwie: Tallin Press w roku 1905. Przyniosła mu ogromny sukces, ale i porażkę finansową. To powieść o grupie która wzięła prawo w własne ręce. Ale dopiero powieść „Sanders of the river” [Sandi z nad rzeki] w 1911 roku ugruntowała jego pisarstwo. Jest to powieść o przedstawicielu Wielkiej Brytanii w środkowej Afryce. Cały cykl powieści o Mr. Commisioner Anders i Bosambo – plemiennym króliku mieści się w przedziale czasowym 1909 – 1920. Wallace pracował w okresie 1900 do 1910 w wielu czasopismach, między innymi: Daily Mail 1903 – 1907 Standard 1910 The Week-End Racine Suplement 1910 – 1912 Evening News 1910 – 1912 The Story Journal 1913 Town Topics 1913 – 1916 Później był felietonistą wyścigów konnych w The Star (1927-32) i Daily Mail (1930-32). Podczas Pierwszej Wojny Światowej był specjalnym „odpytywaczem” w ministerstwie wojny. W roku 1921 poślubił swą sekretarkę jako drugą żonę, Violettę King. Była ona o 23 lata młodsza od niego i miał z nią córkę Penelopę. Całe swe życie pochłonięty był tym, żeby uciec od smutnych przeżyć dzieciństwa i młodości. Marzył o zrobieniu majątku i wejściu do „wielkiego świata”. Wszystko to nie zapowiadało jego późniejszej popularności jako pisarza i tego, że pozostawi po sobie blisko 175 powieści, ca 24 sztuk teatralnych i wiele scenariuszy filmowych, napisanych w ciągu dwudziestu ośmiu lat, nie licząc setek artykułów w różnych czasopismach i drobnych utworów. To on był autorem scenariusza do filmu King-Kong (1932). W latach dwudziestych ubiegłego wieku w Anglii uznawano go jako najlepiej sprzedającego się autora zaraz po Biblii. Przed drugą wojną światową wydano w Polsce ca 70 jego powieści [+ 35 powtórnych wydań], po wojnie 5, [+ 10 powtórek]. Był bardzo pracowitym i wydajnym pisarzem – w „latach dwudziestych” używał wyłącznie dyktafonu, a teksty przepisywała maszynistka, która była rekordzistką w szybkim pisaniu na maszynie. Czasem używał pseudonimu literackiego – Cloud Richard. 5 Jerzy GRONAU – Wędrówki po BIBLIOGRAFII Edgara WALLACE `a 6 Zdobył ogromną popularność, ale sukcesu finansowego nie odniósł – pozostawił swoim spadkobiercom blisko 150 tysięcy funtów szterlingów długów. Pod koniec swego krótkiego życia, żył ekstrawagancko, wiele czasu spędzał w ekskluzywnym hotelu Carlton w Londynie, grał w wyścigach konnych stawiając na przegrane konie. Dopiero w 1934 roku, po sukcesach jego filmów, spadkobiercy spłacili długi i zaczęli zarabiać na tantiemach z książek a szczególnie z filmów. Zmarł nagle w Hollywood 10 lutego 1932. Jego pierwsza żona Ivy Wallace zmarła