WWW.PIASKI.POZNAN.LASY.GOV.PL NR 26 (1085) 30 CZERWCA 2020 R. 11

DODATEK SPECJALNY NADLEŚNICTWA PIASKI NR 26 (1085) 30 CZERWCA 2020 R.

NADLEŚNICTWO PIASKI - ul. Drzęczewska 1 63-820 Piaski, tel. 65 573 90 80 www.piaski.poznan.lasy.gov.pl [email protected]

Zaczynają się wakacje. Ser- sprzyjają refleksji i zadumie. decznie Państwa zapraszamy do aktywnego spędzania czasu na te- KRÓLOWA WARTA renie Nadleśnictwa Piaski. Ścieżki Spędź aktywne wakacje Tereny nadleśnictwa leżą- przyrodnicze, miejsca postoju czy ce w powiecie śremskim oferują leśne ostępy czekają na wszystkich wiele urokliwych miejsc w Do- spragnionych natury blisko domu. z Nadleśnictwem Piaski rzeczu Warty. Na zwiedzających czekają szlaki rowerowe: „Jaro- JEZIORA I PIĘKNE LASY sławski”, „Trakt Błażejewski”, Nadleśnictwo Piaski położo- „Pagórki Dolskie”, „Dziesięciu ne jest na południe od Poznania Jezior”, „Wokół Jeziora Dolskie- w województwie wielkopolskim na go”, czy „Kosynierów”. Dla celów

terenie sześciu powiatów i osiem- fot. Maciej Rybacki poznawczych utworzone zostały nastu gmin. Obszar terytorial- ścieżki edukacyjne: Ścieżka Przy- nego zasięgu działania naszego rodniczo-Leśna „Dębno”, Ścieżka nadleśnictwa obejmuje 144 tys. Edukacyjna „Miranowo”, Ścieżka ha i jest największym w Regio- Przyrodniczo - Leśna „Gatunki nalnej Dyrekcji Lasów Państwo- drzew leśnych”. W wyznaczo- wych w Poznaniu. To sprawia, że nych punktach przystankowych Plewa na naszym terenie znajduje się ł dowiedzieć się można jak rośnie wiele ciekawych miejsc, wśród las, jakimi mechanizmami rzą- nicwa nicwa ś nich jeziora, z których największe ś dzi się ekosystem leśny oraz jakie fot. Micha to: Dolskie Wielkie, Grzymisław- prace wykonuje leśnik podczas skie, Ostrowieczno, Lubiatówko, codziennych zajęć. Po zakończo- Jarosławskie, Nowiec, Trąbinek, nej wędrówce można odpocząć Mełpińskie oraz Cichowo i Mórka. w specjalnie przygotowanych do fot. archiwum nadlefot. archiwum W skład gruntów Nadleśnictwa nadlefot. archiwum tego celu miejscach. Piaski wchodzi aż 229 komplek- sów leśnych. odrobinie szczęścia, zobaczyć bie- skich chrząszczy, a także 300 letni ską” z dębem „Kasprem”, do- „GOŚCIU, SIĄDŹ lika - najbardziej okazałego ptaka dąb „z twarzą” oraz bluszcz po- linę rzeki Dąbrówki a także łąki POD MYM LIŚCIEM, ODKRYJ NIEZWYKŁE naszych terenów. spolity. Wiele z zakątków zostało obrzańskie. Z kolei na terenach A ODPOCZNI SOBIE!” ROŚLINY specjalnie przygotowanych, aby rawickich aktywnie można czas Specjalnie dla państwa przy- W naszych lasach występuje CZTERY REZERWATY podczas aktywności fizycznej do- spędzić na „Rawickim Mickiewi- gotowaliśmy miejsca postoju szereg roślin i zwierząt podle- PRZYRODY datkowo zapoznać się z tematem czowskim Szlaku Rowerowym”, położone na całym terenie nad- gających ochronie gatunkowej. Na terenie Nadleśnictwa Pia- gospodarki leśnej oraz zasadami który poświęcony jest miejscom leśnictwa. Będąc w lesie zawsze Z roślin wymienić należy jarząb ski znajdują się cztery rezerwa- funkcjonowania przyrody. związanym z pobytem wieszcza. znajdziecie miejsce, gdzie można brekinię, wawrzynka wilczełyko, ty przyrody: „Czerwona Róża” W pobliżu Rawicza w uroczy- odpocząć w trakcie pieszej czy ro- lilię złotogłów, skrzyp olbrzymi. chroniący modrzewie, „Pępowo” DLA ROWERZYSTÓW sku Dębno znajduje się obelisk, werowej wycieczki. Staramy się, Poznając nasze lasy bez większe- z okazałymi dębami i modrze- Amatorzy wycieczek rowero- upamiętniający miejsce śmierci by każdy nasz gość był w pełni go problemu można znaleźć sta- wiami, „Bodzewko” z lipą drob- wych mogą skorzystać z licznych w 1863 roku Stefana Bobrow- usatysfakcjonowany przeżyciami, nowiska jarzębu brekinii między nolistną , „Miranowo”, „Torfo- tras i szlaków rowerowych. Przez skiego - jednego z przywódców jakich doznał, obcując z przyrodą innymi w Leśnictwach: Miranowo, wisko w Gostyniu Starym” oraz nasze tereny leśne przebiega tra- Powstania Styczniowego. Prze- na naszym obszarze. Nadleśnictwo Siedlec, Dobrapomoc. Natomiast „Dębno”. Tam podczas spaceru sa rowerowa łącząca trzy gminy mierzając lasy w okolicach Ko- Piaski codziennie stara się, żeby ze zwierząt bytują u nas: bocian ścieżką przyrodniczo-leśną „Dęb- (Gostyń, Piaski, Borek) im. Ka- narzewa, Karca i Dębna Polskie- powiedzenie „nie było nas był las, czarny, kania ruda oraz bielik no” możemy natknąć się na ślady spra Miaskowskiego. Po drodze go, zobaczymy leśne kapliczki nie będzie nas będzie las”, było i bóbr europejski. Zamyślając się, żerowania kozioroga dębosza - można zobaczyć między inny- poświęcone różnym świętym. ciągle aktualne. patrząc w letnie niebo, można przy jednego z największych europej- mi tzw. „Szwajcarię Godurow- Umieszczone na łonie natury Tomasz Kwieciński nicwa ś fot. archiwum nadlefot. archiwum 12 NR 26 (1085) 30 CZERWCA 2020 R. WWW.PIASKI.POZNAN.LASY.GOV.PL

Wydma Wrzosowisko fot. Beata Grabowska fot. Beata

POLSKIE PARKI NARODOWE. PARK NARODOWY BORY TUCHOLSKIE KRAINA BORÓW CHROBOTKOWYCH fot. Jakub Pruchniewicz fot. Jakub BIELIKI I JEZIOR LOBELIOWYCH

ZAADOPTOWAŁY Park Narodowy Bory Tucholskie powstał w 1996 roku, i ścieżek dydaktycznych pozwala na poznanie różno- aby zachować wyjątkowy krajobraz sandrowo-poje- rodności przyrodniczej, cennych, naturalnych obszarów zierny, chronić zwłaszcza jeziora lobeliowe, torfowiska Parku. Każdy może znaleźć tutaj coś dla siebie, czy to MYSZOŁOWA? i bory sosnowe. Położony jest na południowym skraju pieszo czy rowerem, wszystkie szlaki piesze i ścieżki W maju, podczas co- ność podrzucenia przez historycznego Pomorza. W krainie przyrodniczo - leśnej dydaktyczne są dostępne również dla rowerzystów. rocznego obrączkowania samicę myszołowa jaja do Bory Tucholskie. W ujęciu etnograficznym położony jest Na terenie Parku można zbierać grzyby jadalne młodych bielików prze- wysiadywanego gniazda peryferyjnie do Kaszub, a część którą zajmuje, w tym nieobjęte ochroną gatunkową i jagody od 1 czerwca do prowadzanego przez bielika (myszołów roz- podziale, stanowi Ziemię Zaborską. Natomiast w ujęciu 31 października, poza obszarami ochrony ścisłej, ostoi Komitet Ochrony Orłów, poczyna sezon lęgowy fizycznogeograficznym położony jest głównie na Rów- zwierząt i upraw leśnych do 4 m wysokości. Turystów, w jednym z gniazd na te- prawie o miesiąc później). ninie Charzykowskiej, w swej południowo - wschodniej osoby zbierające runo leśne oraz wędkarzy spoza gmin renie Nadleśnictwa Pia- Być może dorosłe bieliki części w Borach Tucholskich, a w południowej części na Brusy i obowiązują bilety wstępu na teren ski stwierdzono obecność przynoszą łup w postaci Pojezierzu Krajeńskim. Parku. trzech młodych bielików żywego pisklęcia myszo- oraz młodego myszołowa. łowa, co wynika z faktu NIEZMIENIONE WYSPA MIŁOŚCI Jest to rzadkie zjawisko, drapieżnictwa bielika ŚRODOWISKO Z myślą o ludziach pragnących się ale zdarzające się w przy- wobec innych gatun- Cechą szczególną Parku jest Powierzchnia Parku Bory zrelaksować i odpocząć PNBT udo- rodzie. To w jaki sposób ków szponiastych, a po mało zmienione środowisko przy- Tucholskie to obszar stępnia jeden punkt widokowy na młode myszołowy trafiają umieszczeniu go w gnieź- rodnicze. Na uwagę zasługują Jezioro Charzykowskie Zloka- do gniazd bielika pozo- dzie przestają odróżniać zbiorowiska leśne i jeziora. Lasy 4613,04 ha lizowany jest na wysokim do- staje zagadką. Różnice niedoszłą ofiarę od wła- zajmują ponad 83% powierzch- chodzącym do 25 m północno Zajmuje północno-zachodnią w fenologii lęgów raczej snych piskląt? ni Parku. Są to najczęściej bory - wschodnim brzegu zbiornika. część dużego kompleksu wykluczają ewentual- R. Szymankiewicz świeże i suche z licznymi gatun- Rozciąga się z niego przepiękny kami porostów, a także siedliska leśnego Bory Tucholskie. widok na Jezioro Charzykow- bagienne. Dominującym gatun- Park położony jest na terenie skie. Wyspa, którą widać po le- kiem drzewostanu Parku jest so- powiatu chojnickiego wej stronie (z racji jej położenia sna zwyczajna, ale to dąb „Bartuś” w dwóch gminach: wiejskiej w pobliżu osady Bachorze) nazy- jest najstarszym drzewem w Parku. Chojnice i Brusy wana jest Wyspą Bachorską lub też Wody zajmują 11,5% powierzchni. Na Wyspą Miłości dla Zaawansowanych. terenie Parku znajduje się 21 jezior. Do Przed wojną była ona często odwiedzana najcenniejszych zbiorników należą jezio- przez harcerki z Funki, a w 1941 roku ukrywali ra oligotroficzne. Wśród jezior oligotroficznych na się tutaj partyzanci z Armii Krajowej. Jezioro Charzy- wyróżnienie zasługują jeziora lobeliowe, jest ich 8. kowskie posiada jeszcze drugą wyspę zwaną Wyspą Wyjątkowym ciekiem wodnym jest Struga Siedmiu Miłości dla Początkujących. Położona jest ona 2 km Jezior. To niewielka rzeka wypływająca z największe- od Charzyków - wsi letniskowej leżącej na płd. - zach. go jeziora Parku Ostrowitego i wpływająca do Jeziora krańcu jeziora. W okresie międzywojennym na wyspie Charzykowskiego. tej działała kawiarnia, odbywały się ogniska i zabawy taneczne. Cieszyła się ona ogromnym powodzeniem ŚCIEŻKI DYDAKTYCZNE I ROWEROWE wśród zakochanych (stąd jej nazwa). Niestety w czasie Przez tereny Parku przebiegają trzy ścieżki dydak- II wojny światowej podczas rejsów na wyspę doszło do tyczne o łącznej długości 16,4 km, pięć pieszych szlaków dwóch tragicznych wypadków utonięcia i kawiarnię turystycznych o łącznej długości 45,6 km oraz trzy szla- zamknięto. Dziś nie ma już po niej śladu. Zobaczyć ki rowerowe o łącznej długości 24,8 km, a także jeden można natomiast dwa leje po bombach, które zostały szlak konny o długości 5,4 km. Trasy stanowią łącznie zrzucone na wyspę podczas wojny. długość 92,2 km. Tak liczna sieć szlaków turystycznych Opracowała Izabela Skorzybót, źródło: www.pnbt.com.pl; www.zpppn.pl fot. Maciej Praczyk fot. WWW.PIASKI.POZNAN.LASY.GOV.PL NR 26 (1085) 30 CZERWCA 2020 R. 13

JezioroKoniki dystroficzne o świcie Kacze Oko Naturalne odnowienie lasu Do odnowienia lasu wykorzystujemy coraz częściej fot. Beata Grabowska fot. Beata siły natury. Podczas prac zrębowych pozostawiamy drzewa o najlepszej jakości hodowlano - technicznej, tzw. nasienniki. To z ich szyszek wysiewają się nasiona, które na przygotowanej jesienią przez leśników glebie dają początek młodemu pokoleniu lasu. Po obsiewie nasienniki najczęściej zostaną w ciągu 2-3 lat usunięte ska

ń z odnowionej powierzchni, żeby zrobić miejsce dla swojego potomstwa. fot. Karolina Lubi fot. Karolina

Jezioro lobeliowe Gacno Wlk. Jezioro lobeliowe - jezioro o małej twar- dości wody, a często także stosunkowo niskiej trofi i, przeważnie o kwaśnym odczy- nie. Jeziora takie nazwę swą zawdzięczają fot. Beata Grabowska fot. Beata zimozielonej roślinie wodnej lobelii jezior- nej - reliktu borealno-atlantyckiego. Niska sprawia, że woda ma dużą przezroczystość i piaszczysto-muliste dno. Mogą tu żyć tylko specyfi czne rośliny, niewymagające zbyt wielu związków mineralnych, mię- dzy innymi poryblin jeziorny czy brzeżyca jednokwiatowa. Jeziora te są wyjątkowo wrażliwe na zanieczyszczenia. (źródło: wikipedia) fot. R. Szymkiewicz Ekosystemy leśne zajmują znaczną większość SZLAKI TURYSTYCZNE Taką próbę naturalnego odnowienia sosny zwyczaj- obszaru Parku Narodowego - ponad 3800 ha, co nej podjęliśmy w tym roku między innymi w Leśnictwie stanowi 83% powierzchni Parku. Dominującymi Stawiszyn, na powierzchni blisko 3 ha. Wczesną wiosną, typami siedlisk leśnych są siedliska borowe, zaj- kiedy szyszki sosny zaczęły się otwierać, a skrzydlaki mujące prawie 98% powierzchni leśnej. Siedliska (nasionka) niesione wiatrem na odległość nawet do lasowe zajmują nieco ponad 2% powierzchni leśnej 150 m, opadły - obsiały naszą powierzchnię. Mijał

Parku i występują większymi płatami w nieckach fot. Adobe Stock czas, a po około dwóch miesiącach w bruzdach wyora- jezior Ostrowitego i Charzykowskiego oraz nad nych pod obsiew zauważyliśmy mnóstwo malutkich jeziorami: Dybrzk, Jeleń, Krzywce Wielkie, Krzywce Piesze szlaki turystyczne: sosenek - siewek sosny. Przypominały muślinowe, Małe, także wąskimi pasami wzdłuż Strugi Sied- Czarny szlak „Łącznikowy” ( - Z zielone nitki zakończone czapeczkami. Okazało się, miu Jezior. „Pętla Lipnickiego” - ok. 4,7 km) że nasionka znalazły dobre warunki do skiełkowania Fragment czerwonego „Szlaku Kaszubskiego Z i wzrostu (odpowiednia gleba, ciepła i w miarę desz- im. Juliana Rydzkowskiego” (Bachorze - dąb “Bartuś” - Struga Siedmiu Jezior czowa wiosna). Liczymy na to, że tegoroczne lato nie Dąb „Bartuś” od j. Płęsno do j. Jeleń - ok. 9,9 km) będzie zbyt suche i upalne, co pozwoli siewkom na dalszy wzrost. Z Fragment niebieskiego „Szlaku Brdy” (Małe - i od Drzewicza wzdłuż j. Dybrzk - ok. 7,4 km) Z Fragment zielonego szlaku „Strugi Siedmiu Jezior” (jeziora: Małe i Wielkie Gacno - Bachorze - dąb “Bartuś” - Struga Siedmiu Jezior od j. Płęsno do J. Ostrowite - ok. 22,1 km) Z Ż ółty szlak „Łącznikowy” (łączący szlaki piesze: niebieski z czerwonym i zielonym, od j. Dybrzk do j. Jeleń - ok. 1,5 km).

Razem szlaki piesze to ok. 45,6 km fot. Adobe Stock

Rowerowe szlaki turystyczne: Z Fragment czarnego szlaku rowerowego fot. Beata Grabowska fot. Beata (Drzewicz - dąb „Bartuś - Bachorze - ok. 8,6 km) fot. R. Szymkiewicz Najstarszym drzewem w Parku jest dąb „Bartuś”. Z Fragment niebieskiego szlaku rowerowego (fragment ścieżki dydaktycznej „Łąki Dąb szypułkowy zlokalizowany jest na wschód od Taki widok cieszy oko leśnika i dobrze rokuje na Józefowskie” - „pętla Lipnickiego” - j. przyszłość. Największe szanse na utrzymanie się na- wsi Małe Swornegacie, w pobliżu jezior Płęsno Nierybno - Drzewicz - ok. 12,9 km) i Kacze Oko, nad Strugą Siedmiu Jezior; od 1991 lotów sosny istnieją tam, gdzie w ciągu 3-4 lat nie Z Fragment trasy ”Kaszubska Marszruta” nastąpi zadarnienie powierzchni odnowionej - mamy roku ma status pomnika przyrody. Dąb posiada (Bachorze - Małe Swornegacie - ok. 4 km); obwód 670 cm i wysokość około 25 metrów. Jego nadzieję, że i tak będzie w tym przypadku. Dzięki si- wiek szacowany jest na 600 lat. Razem szlaki rowerowe to ok. 25,5 km łom przyrody i ciężkiej pracy leśników w przyszłości będziemy cieszyć się spacerami wśród pięknych, zdro- wych i silnych borów sosnowych. Ryszard Szymankiewicz 14 NR 26 (1085) 30 CZERWCA 2020 R. WWW.PIASKI.POZNAN.LASY.GOV.PL

ŚMIECI W LESIE fot. Adobe Stock - problem wciąż aktualny

Śmieci, odpady, różnego rodzaju pozosta- w której każdy znajdzie chwile wytchnienia łości - niby wszyscy wiedzą, że ich zagospoda- w coraz bardziej zabieganym świecie. rowanie to poważny problem w czasach coraz Pomimo iż rośnie wśród ludzi świadomość szybciej postępującego konsumpcjonizmu. na temat prawidłowego postępowania Wiedzą, ale niewiele robią, by coś zmienić, z odpadami, to niestety ich wyrzucanie oraz by zapobiec ich nadmiernemu wytwarzaniu wywożenie do lasu ciągle stanowi poważny i nielegalnemu składowaniu. problem. Wielu ludziom wydaje się, że w lesie W temacie śmieci dość znacząco daje o sobie problem śmieci sam znika. Tymczasem Lasy znać powiedzenie: „czego oczy nie widzą tego Państwowe w coraz większym stopniu bory- sercu nie żal”. Powszechnie przyjęło się my- kają się z problemem podrzucanych śmieci ślenie, że „cóż może zmienić jeden człowiek, domowych i przemysłowych. Wydatkowane lepiej pozostać obojętnym i uznać, że problem są pieniądze, które mogłyby być przeznaczone nas nie dotyczy”. A to właśnie każdy człowiek na inne działania związane z ochroną naszych zamieszkujący Ziemię jest odpowiedzialny za lasów. jej stan i trwałość. Przy odrobinie zaangażowania i chęci mo- Wszyscy ludzie mają obowiązek dbać o dobro żemy zrobić bardzo dużo dla poprawy sytuacji. naszej planety. Szczególnie o stan i czystość Przede wszystkim nie bądźmy obojętni. lasów, które są swoistą kolebką natury i ostoją, Bartosz Kulawinek