Wijdemeren Bouwt Aan Een Iepenarboretum 2.0 Omdat Wijdemeren Al Twaalf Jaar Bezig Is Met Veel Verschillende Iepsoorten, Is Er Nu Een Prachtige Collectie

Wijdemeren bouwt aan een iepenarboretum 2.0 Omdat Wijdemeren al twaalf jaar bezig is met veel verschillende iepsoorten, is er nu een prachtige collectie

De gemeente Wijdemeren is al jaren bezig haar iepenbestand uit te breiden. Volgend jaar en het jaar daarop worden er – met dank aan Noordplant – nog eens ongeveer twintig nieuwe iepensoorten aangeplant. Daarnaast beschikt de gemeente straks ook nog eens over een digitaal iepenarboretum 2.0. Beleidsmedewerker Openbaar groen, Flora en fauna van de afdeling Beheer Openbare Ruimte, Martin Tijdgat, hoopt dit in het najaar van 2015 te lanceren.

Auteur: Sylvia de Witt

In de gemeente Wijdemeren, bestaande uit de anders niet goed aan de groei gaat. Dat wil je de hier net zo iepenspintkeverarm is als het centrum dorpen Nederhorst den Berg, Ankeveen, ‘s-Grave- bewoners van deze gemeente ook niet aandoen. van Amsterdam.’ land, Kortenhoef en Loosdrecht in de regio Gooi Dan heb je een plantvak keurig ingericht, maar Het kostte Tijdgat nog wel even wat moeite om en Vechtstreek, worden ieder jaar nieuwe iepen- dan groeit het plantsoen niet. Dat kun je niet zijn collega’s ervan te overtuigen dat er nu mate- soorten aangeplant. Er staan al vierendertig soor- maken. Dus als we nu ergens een boom neerzet- riaal was dat tegen de iepenziekte kon, maar al ten, klonen en kruisingen en de komende twee ten en die geven we minimaal een parkeervak gauw begon hij elk jaar meerdere iepen te plan- jaar komen daar nog eens ruim twintig soorten ruimte, dan moet daar eigenlijk alles in zitten ten. Na een jaar of zes zagen zijn collega’s in dat bij. De iep is een boomsoort die hier goed gedijt, wat die boom voor de komende dertig jaar nodig de nieuwe bomen het goed deden en inderdaad volgens bomenbeheerder Martin Tijdgat. heeft, ook aan mineralen en sporenelementen.’ niet ziek werden. Er vallen wel eens iepen uit, ‘We zitten hier op de overgang van stuwwalzand maar dat is 0-1% van de bomen en meestal zijn en veen – beide hartstikke arm en zuur – en klei Tolerante iepen het particuliere goudiepen. vanuit de Vecht, eveneens voedselarm en zuur. Er zijn nu bijna vijfhonderd iepen op 10.000 Dus in de gehele gemeente Wijdemeren hebben gemeentelijke bomen. Dat vindt Tijdgat nog echt ‘Nu is de twintig tot dertig procent van de jaar- we te maken met zure grond, arm aan mineralen te weinig. lijkse aanplant om die achterstand in te halen en sporenelementen en met een slechte structuur ‘Toen ik hier twaalf jaar geleden kwam, trof ik er gewoon iep in al zijn variaties. Ik wil komen tot en een hoge tot zeer hoge grondwaterstand. Als maar vijftig aan; dat was absurd weinig op toen de aantallen die er ook zijn van de andere grote je dan kijkt naar Nederlandse straatbomen die nog 12.000 bomen. De boombeheerders waren laanboomsoorten en dan zit je toch op rond de daar goed tegen kunnen, dan kom je al heel snel in de vorige eeuw wat huiverig geworden vanwe- duizend iepen. De komende twee jaar komen bij de iep uit.' ge de iepenziekte. Maar ik wist door mijn achter- er nog minstens twintig nieuwe iepsoorten bij. grond als groenbeheer- en sortimentsdeskundige Dit kan ik doen, omdat er kwekers zijn die echt Hij vervolgt: 'Op renovatielocaties werken we dat er genoeg andere keuzes waren in iepensoor- vertrouwen in de iep hebben gehouden. Overal standaard met grondverbetering, omdat de ten die niet ziek zouden worden. Daarnaast blijkt waar onderzoek is gedaan naar iepen – in Italië, natuurlijke grond zo arm is dat zelfs een iep uit controle met feromoonvallen dat deze regio Engeland, Frankrijk, Amerika en sinds kort ook

40 www.boomzorg.nl Iepen in Wijdemeren t/m 2014 'New Horizon' 'Plantijn' Soorten en selecties: 'Rebona' bergmanniana 'Sapporo Autumn Gold' glabra 'Cornuta' 'Urban' glabra 'Exoniensis' (achter in tuin kasteel 'Wanoux' (VADA) Sypesteyn) glabra 'Lutescens' Geplande nieuwe soorten 2015/2016 davidiana var. japonica americana ‘Lewis & Clark’ leavis americana ‘New Harmony’ minor americana ‘Princeton’ minor 'Cloud Corky' americana ‘Valley Forge’ minor 'Hoersholmiensis' bergmanniana var. lasiocarpa minor 'Schuurhoek' ‘Camperdownii’ pumila var. arborea (syn: pinnato-ramosa) castaneifolia davidiana var. manshurica Kruisingen en hybriden georgica x hollandica 'Commelin' glabra x hollandica forma glabra ‘Purpurea’ x hollandica 'Groeneveld' x hollandica ‘Dampieri’ x hollandica 'Pioneer' x hollandica ‘Daveyi’ x hollandica 'Vegeta' laciniata x hollandica 'Wredei' minor ‘Louis van Houtte’ 'Amsterdam' (minor of x hollandica) minor ‘Sarniensis’ 'Clusius' minor 'Variegata' 'Columella' ‘Patriot’ 'Den Haag' 'Plinio' 'Dodoens' pumila ‘Aurescens’ Herfstkleur blad en bast jonge Ulmus ‘Frontier’ 'Frontier' ‘Regal’ 'Homestead' ‘Rebella’ 'Lobel' ‘Recerta’ 'Morton' (ACCOLADE) ‘San Zanobi’ 'Morton Glossy' (TRIUMPH) ‘Stavast’ 'Nanguen' (LUTECE) weer in Nederland via Noordplant – wordt er toegepast, staan er grosso modo beter bij dan de gekruist met deze bomen. Dit om ze weerbaar bomen waarbij dat niet het geval is. Er zijn ook te maken, zodat ze goed geschikt raken voor bomen die het niet hebben gekregen en er net stedelijke omgevingen. Deze iepen worden bijna zo bij staan als bomen die het wel hebben gekre- allemaal al in Nederland gekweekt.’ gen, en vice versa. Ongeveer tachtig procent van de iepen doet het er beter op. Mycorrhiza Proef met mycorrhiza kost minder dan vijf euro per boom. We kopen Hoewel iepen dus goed gedijen in de grond bomen van 160 tot 260 euro per stuk; dan kun- van Wijdemeren, zal deze gemeente bij de aan- nen die vijf euro er ook wel bij, waardoor van alle plant van alle nieuwe bomen nu ook standaard jonge bomen de aanplant weerbaarder is tegen mycorrhiza gaan gebruiken. In 2009 is hiermee ziekten en plagen, beter aanslaat en doorgroeit. al een proef gedaan bij de helft van de 95 aan- We geven ze als het ware een “kontje”. geplante iepen in tien soorten in een laan op We streven naar een goede, evenredige verdeling de Herenweg/Stichts End in Ankeveen, en bij de van alle op onze gronden toepasbare boomsoor- helft van de 30 fladderiepen langs De Kwakel in ten in onze gemeente. Lanen en straten met Kortenhoef. maar één soort passen we eigenlijk niet meer ‘We zijn nu vijf jaar verder en ik kan nu duidelijk toe. In een laan van één hoofdsoort staan er de verschillen zien tussen de bomen waarbij nooit meer dan tien van dezelfde soort, kloon of mycorrhiza is toegepast en de bomen die het kruising achter elkaar. Dit betekent minder mono- niet hebben gekregen. De bomen waarbij het is culturen en dus minder ziektegevoeligheid. De Herfstkleur en boomvorm Ulmus ‘Frontier’, aanplant voorjaar 2014.

www.boomzorg.nl 41 praktijkinformatie die mensen erbij krijgen, naast het feit dat ze die bomen in de gemeente kunnen gaan bekijken, is een waardevolle toevoeging voor bewoners, overheden of bedrijven. Dat is het doel van dit iepenregister. Het is zo leuk om te doen; ik heb ook niet voor niets al die soorten geïntroduceerd. En mijn collega’s zien nu toch ook wel het gemak in van de iep’, besluit Tijdgat.

Kruisbestuiving Ronnie Bijboer, Noordplant:' Ook dit is een vorm van kruisbestuiving! Voor sommigen is het planten van zo’n diver- siteit aan iepen veel te veel. Die hebben liever slechts ‘Lobel’, ‘Columella’ en ‘New Horizon’. En daar is niet op tegen, maar het zijn de enthousiaste groenbeheerders die zorgen voor verandering. De mannen en vrouwen die hun nek durven uitsteken (en daarbij ook wel eens een blauwtje lopen) vullen uiteindelijk onze gezamenlijke kennis aan, waar vooral de volgende generatie weer iets mee kan. Als iepenenthousiasteling ben ik jaren geleden al Martin Tijdgat: 'Wijdemeren is een stuk landelijker dan het stedelijke Amsterdam. de praktijkinfo is een waarde- begonnen met een eigen veredelingsprogram- volle toevoeging het iepenregister maken is zo leuk om te doen!' ma, daarmee het stokje van iepen deskundige iepenaanplant wisselde ik al af. In een laan met boretum-website kunnen zien waar ze iepen Hans Heijbroek (87) overnemend. Maar het tachtig iepen staan er dus minstens acht soorten.’ kunnen vinden. En daar kunnen ze dan naartoe gecontroleerd kruisen van bomen is een gaan, naast de informatie die ze krijgen over de proces van de lange adem. Dat doe je eigenlijk Openbaar iepenregister soort of kloon waar het om gaat en de manier ook voor de volgende generatie. En dat hou je Het komende jaar wordt er ook gewerkt aan waarop je ze kunt beheren. De iepen staan door alleen vol als er aan de zijde van de afnemers een digitaal openbaar iepenregister, waarin alle de hele gemeente verspreid. Amsterdam heeft enthousiast op gereageerd wordt. Dat is dan ervaringen die Wijdemeren nu met de iep heeft een iepenarboretum nabij het filmmuseum en ook een vorm van kruisbestuiving.' opgedaan, worden doorgegeven. Het wordt in Zuidwest-Friesland staat ook een verzame- vergelijkbaar met www.straatbomen.nl. Martin ling iepen op een verkeersplein. Tijdgat: ‘Dat is Ronnie Nijboer: Noordplant Tijdgat hoopt het register over een jaar in de heel erg leuk en nuttig, maar wij willen via dit lucht te hebben, dus in het najaar van 2015. register ook veel informatie geven over deze ‘Ik werk hieraan samen met adviesbureau Cobra. bomen. Iedere afzonderlijke iepsoort komt op de Met hun specifieke software inspecteer ik iedere site met een foto en een verhaal. Amsterdam is drie jaar mijn bomen. We gaan nu bekijken of puur stedelijk; wij zitten hier toch echt landelijker. we een gedeelte van dat bestand, de iepen, apart Amsterdam heeft zijn eigen oplossingen qua kunnen zetten en openbaar toegankelijk maken.’ grond; wij hebben weer andere oplossingen, dus Waarom een speciaal iepenregister? je kunt gewoon zien wat een boom in verschil- ‘Omdat we hier al twaalf jaar bezig zijn met al lende omstandigheden doet. In Friesland staan de die verschillende iepsoorten, hebben we inmid- iepen op het verkeersplein in de volle wind in een dels een behoorlijk mooie collectie. Er zijn veel heel andere grondsoort. Op iedere locatie zijn er bomenbeheerders van andere gemeenten en weer andere mogelijkheden. Een boombeheerder andere bomenliefhebbers die deze bomen nooit van een gemeente kan in ons iepenarboretum gezien hebben. Nou, dan zeggen wij: “Kom dan zien welk specifiek gedrag een iep bij ons ver- Ronnie Nijboer, Noordplant eens kijken hoe ze het hier doen en hoe ze eruit toont op een bepaalde locatie en dan kan hij zien.” Negentig procent van de iepen hier is jong, bedenken: die boom ga ik bestellen. Men krijgt dus je kan bij ons heel goed zien wat ze doen.’ ook informatie over het tijdstip van aanplant, wat we met de ondergrond gedaan hebben om Praktijkonderzoek iepenplant die beter geschikt te maken, welke ervaringen Stuur of twitter dit artikel door! Het is straks de bedoeling dat mensen die de dor- wij ermee hebben, hoe de bomen groeien op die Scan of ga naar: pen van Wijdemeren bezoeken, op de iepenar- grond, of ze ziek geworden zijn of juist niet. Deze www.boomzorg.nl/artikel.asp?id=19-4972