Iven, W. (1967) Er Zijn Weer Schapen Op De Strabrechtse Heide. Stichting
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Er zijn weer schapen op de Strabrechtse Heide. Stichting „Het Kempische Heideschaap" opgericht! W. IVEN. Het bijna uitgestorven Kempisch heide rie van Cultuur. Recreatie en Maatschap schaap zal worden gered dank zij het in pelijk Werk. Andere eigenaren in de heide 1965 door de Contactcommissie voor het zijn; de gemeente Someren, de heer J, van Beheer van de Strabrechtse Heide geno Alphen te Helmond, mevrouw R. van men besluit tot de invoering van een Alphen-Carp te Helmond, de families van schaapskudde op deze heide. Tuyll van Serooskerken te Heeze en te Dit besluit komt wel laat: in raszuivere Geldrop. vorm komt het Kempisch landras van hei In de Contactcommissie voor het Beheer deschapen nagenoeg niet meer voor. Te van de Strabrechtse Heide hebben de laat bleek het echter nog niet. Er konden eigenaren zitting, met vertegenwoordi reeds een 20-tal min of meer zuivere Kem gers van Rijk, Provincie en de desbetref pische heideschapen worden aangekocht. fende gemeenten. Het beheer van de ge Door terugkruising, eventueel via verwan hele heide wordt gevoerd door het dienst te schaperassen, is volgens deskundigen, vak Natuurbescherming van het Staats w.o. Prof. Dr. R. A. Hirschfeld te Utrecht. bosbeheer. terugwinnen van het Kempisch heide De Strabrechtse Heide — gelegen dicht schaap nog goed mogelijk. bij de groeiende steden Eindhoven en Hel Ook voor het beheer als natuurreservaat mond •— is belangrijk als laatste grote van de Strabrechtse Heide is het invoeren gave restant van het vroeger zeer uitge van een schaapskudde van groot belang. strekte heidegebied van Kempenland en Dit zal worden nagestreefd door de stich Peelland. dat zich voortzette in de Belgi ting ,.Het Kempische Heideschaap". De sche Kempen. In de heide, die geheel door stichtingsacte is op 13 maart te Helmond bos is omgeven, ligt een groot aantal voed verleden. De stichting is gevestigd te So selarme vennen. Het vogelleven is zeer meren. rijk. Het beheer over de kudde is opgedragen Onze heiden zijn ontstaan en werden in aan de beheerder van de Strabrechtse stand gehouden door heideschapen, welke Heide. men hield vooral voor de winning van De heer J. Wille, dierenarts te Heeze. mest. potstalmest. De schapen werden heeft zich belast met de terugkruising overdag op de heide gehoed, 's Nachts (waartoe het opzetten en bijhouden van verbleven ze in kooien aan de rand van een „stamboek" behoort) en de zorg voor de heide of op de erven van de boeren. de gezondheid van de schapen. Elke boer had zijn eigen kudde. Daar De Strabrechtse Heide is gelegen in de naast was er dikwijls nog een dorpskudde, gemeenten Heeze, Geldrop. Mierlo, Some samengesteld uit schapen van de burgerij. ren en Maarheeze. Zij beslaat een opper De kostbare schapemest werd bewaard vlakte van 1500 hectaren. Het grootste door de (pot)stal te bestrooien met ge deel daarvan is eigendom van het Ministe droogde heideplaggen en afgemaaide hei- 138 de. De heide vormde de basis van de land van de Kon. Ned. Natuurhistorische Ver bouw, als producent van de noodzakelijke eniging en het Rijksinstituut voor Veld- mest, en werd daarom in stand gehouden. biologisch Onderzoek ten behoeve van het Men kon de heide eenvoudig niet ontgin Natuurbehoud, in samenwerking met be nen, daar hiervoor de nodige kunstmest heerder en bewaker. nog ontbrak en bovendien dan de bron Het Kempisch heideschaap is een tame van de potstalmest zou verdwijnen. Na de lijk klein schaap. Het is een echt heide ontdekking van de kunstmest echter kon schaap. gefokt in het bijzonder voor de den de heiden worden ontgonnen en zijn produktie van stalmest. Het is geen vlees- ook de meeste heideschapen (mestma- schaap zoals de Texelaar. Het Kempisch kers!) verdwenen. Heideschapen vreten heideschaap is daardoor licht, zelfs enigs behalve heide en grassen ook graag zins rank, en beweeglijk. Toch is het vlees opslag van boomsoorten. Daardoor ble van heideschapen, wanneer deze althans ven de heiden grote open ruimten, waar in de heide lopen, buitengewoon goed van geen bos zich kon ontwikkelen. Om thans smaak. Deze evenaart de smaak van reeë- een heideterrcin in stand te houden moet vlees. Dit wordt veroorzaakt door het in de meeste gevallen de vroegere behan vreten van gevarieerd „wild" voedsel, w,o. deling door heideschapen worden nage diverse kruiden en houtige planten. bootst: de houtopslag wordt afgekapt en De vacht is niet zwaar. De wol is dun en verbrand. Bovendien wordt de heide bij lang. De buik en de keelgang zijn korter gedeelten afgebrand om de heidestruiken behaard (aanpassing aan het milieu). Zo te verjongen. Dit laatste deden de herders wel zuivere witkoppen als lichte vossekop- vroeger ook. De heide wordt gebrand in pen komen voor. Gevlekte dieren zijn bijna een periode dat de zode nat is en de hei- steeds niet raszuiver. De kopbeharing is dewortels dus niet verbranden: januari - zeer zacht, bijna zijig glanzend. De kop half maart. is slank en de neus licht gebogen. Het In het natuurreservaat De Strabrechtse Kempisch heideschaap is ongehoornd. De Heide is jaarlijks een bedrag van ongeveer staart is lang en geheel bewold. tienduizend gulden gemoeid met het kap Eventuele bezitters van deze schapen ge pen en verbranden van opslag van berken lieven zich met schrijver dezes in verbin en dennen. Elk jaar wordt een gedeelte ding te stellen: W. Iven te Duizel (tel. „schoon" gemaakt. Via een brandplan wil 04970-2884). Deze tracht door koop of men in 12-15 jaar de hele heide behandelen. ruiling Kempische heideschapen voor de Door het invoeren van een schaapskudde stichting te verkrijgen. van voldoende omvang kan de kostbare De stichting wil de kudde samenstellen behandeling van het kappen op de duur op de wijze waarop vroeger de dorpskud achterwege blijven. De schapen houden den werden samengesteld. Naast de vele dan de heide kort en open. Om de invloed kudden van de boeren waren er ook dorps van de ingevoerde kudde op de broedvogel kudden, waarin de burgerij schapen kon stand, de flora en de vegetatie in de Stra inbrengen. Deze schapen werden eigen brechtse Heide te leren kennen, zullen in dom van de dorpsgemeenschap. De in 1967 en volgende jaren uitgebreide inven brengers betaalden weidegelden en ver tarisaties worden verricht, resp. door de kregen het recht van deling in de winst Vogelwerkgroep van de afd. Eindhoven uit de verkoop van wol, mest en lammeren. 139 Deze dorpskudde-vorm ziet de stichting ten welkom. De kleine gevers ontvangen als ideaal omdat daardoor iedereen -- eveneens een verklaring waardoor zij „me evenals vroeger — in de gelegenheid wordt destichter" worden aan de kudde. Ook gesteld schapen in de kudde in te brengen. later zijn donaties nog mogelijk. Daar de belangstelling hiervoor nu reeds Uit giften en inbrengen van particulieren. groot blijkt te zijn, moet aan de inbreng welke zijdelings van de plannen vernamen. een maximum van vijf schapen worden en welke reeds ca. ƒ 12000,^— bedragen. gesteld. De inbrengers geven hun schapen is reeds een aantal schapen aangekocht. in geld, t.w. ƒ 100,- per schaap. Ook aan Hieronder bevinden zich enkele Kempische het totaal van de inbrengen moet een ma typen. De jonge kudde is door een laatste ximum worden gesteld, nl. van 250. Van aankoop in mei jl. op een totaal van 100 de inbrengbedragen zal de stichting Het stuks gekomen. Op 15 april trad als herder Kempische Heideschaap schapen aanko bij de Stichting in dienst Koos Megens uit pen. Hiervoor is de medewerking verkregen Mierlo. die hier tot vóór 15 jaar met een van diverse schapenhandelaren. Over de eigen kudde rondtrok. Hij trekt nu dage aankoop van een aantal schapen worden lijks 7 tot 9 uur met de nieuwe kudde uit. nog onderhandelingen gevoerd. De hon- De kudde vindt tijdelijk onderdak in een derdguldenschenkers worden officieel in gehuurde schuur, welke onder Geldrop brengers en pioniers van de kudde. Zij aan de rand van de heide is geplaatst. De krijgen een certificaat, genummerd naar de schapen lopen in een afgerasterd gedeelte binnenkomst van de inbrengen. Zij be van enkele hectaren heide. De meestal hoeven uiteraard niet, zoals vroeger, wei van grasland afkomstige dieren hebben degelden te betalen. Wel krijgen zij enig zich al goed aan het voor hen nieuwe mi recht; voor elk ingebracht schaap ad lieu aangepast. ƒ 100,— krijgen zij eenmaal per vijf jaar Op het laatste moment kon in 1966 een een lamsbout of lamsrug, panklaar af te voor afbraak bestemde oude schaapskooi halen tegen betaling van de slachtkos- in Someren worden gered. Deze kooi is ge ten. Telkenjare zal tijdig aan hen bekend tekend en gefotografeerd. Hij kon gratis worden gemaakt wanneer bouten en rug worden verkregen; de bruikbare materialen gen beschikbaar komen. De certificaten liggen tijdelijk opgeslagen. Het ligt in de zijn overerfbaar. bedoeling deze kooi nog dit jaar — even De inbrenggelden kunnen worden gestort tueel vergroot — te herbouwen in of na op de rekening van de Stichting ,.Het bij de Strabrechtse Heide. Enkele gemeen Kempische Heideschaap" bij de boerenleen tebesturen hebben reeds een subsidie in de bank te Somcren. Wanneer 250 X ƒ 100,- (nadelige) exploitatie toegezegd, terwijl „binnen" zijn, ontvangen degenen die van enkele instanties eveneens een derge daarna nog schapen a ƒ 100.- inbrengen lijke subsidie te verwachten is. bericht dat de kudde (250 X ƒ 100,-) vol Met het Staatsbosbeheer worden bespre is. Zij kunnen dan hun bedrag terugont kingen gevoerd omtrent het verkrijgen van vangen dan wel beschouwen als een gift enige hectaren weiland, het bouwen van zonder meer, zonder enig daaraan verbon kooi en scheperswoning, het winnen van den recht. De exploitatie van de kudde zal hooi (bijvoer) uit hooilandreservaten. het vooral in de eerste jaren zeer kostbaar zijn. winnen van heidemaaisel en plaggen als Daarom zijn dergelijke en ook kleinere gif strooisel in de kooi, 140 Overdruk uit De Levende Natuur 70 (1967) Er wordt bezien of de schaapskudde kan lijk op kleine schaal op middeleeuwse wij worden ingepast in een groter project.