MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Argentine Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Acuña, Carlos, Smulovitz, Catalina, Militares en la transición argentina: del gobierno a la subordinación constitucional, in VVAA: Juicio, castigos y memorias. Derechos humanos y justicia en la política argentina, Buenos Aires: Nueva Visión, 1995 Aguila, Gabriela, “La dictadura militar argentina: interpretaciones, problemas, debates”, in Páginas. Revista digital de la Escuela de Historia UNR, Year 1, No. 1, 2008 Alcántara, Manuel, Paramio, Ludolfo, Freidenberg, Flavia, Déniz, José, Reformas económicas y consolidación democrática, Madrid: Síntesis, 2006 Alfonsín, Raúl, Memoria política, Buenos Aires: Fondo de Cultura Económica, 2009 Argentina Country Report, Inter-American Commission on Human Rights, 1980 Arosa, Ramón, De Constitución a Retiro. Reseña y reflexiones del Jefe de la Armada 1984–1989, Buenos Aires: Instituto de Publicaciones Navales, 2008 Arriagada, Genaro, Garreton, Manuel, “Doctrina de Seguridad Nacional y régimen militar”, in Estudios Sociales Centroamericanos, 1979, (20), 129–153 Barrio, Fernando, “Trump entregó a Macri los nuevos archivos desclasificados de la Dictadura”, in Perfil, April 27, 2017, http://www.perfil.com/noticias/perfil-usa/trump-entrego-a-macri-los-nuevos-archivos-desclasificados-de-la-dictadura.phtml Basic Principles and Guidelines on the Right to a Remedy and Reparation for Victims of Gross Violations of International Human Rights Law and Serious Violations of International Humanitarian Law, UN General Assembly, December 16, 2005, http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/RemedyAndReparation.aspx Boletín Oficial de la República Argentina, December 13, 1983 Brysk, Allison, The Politics of Human Rights in Argentina, Stanford, CA: Stanford University Press, 1994 Camilión, Oscar, Memorias políticas. De Frondizi a Menem (1956–1996), Buenos Aires: Planeta, 2000 Canelo, Paula, “Construyendo elites dirigentes. Los gobernadores provinciales durante la última dictadura militar (Argentina, 1976–1983)”, in Anuario del Centro de Estudios Históricos “Prof. Carlos S. A. Segreti”, Year 11, No. 11 Canelo, Paula, El Proceso en su laberinto. La interna militar de Videla a Bignone, Buenos Aires: Prometeo, 2008 Canelo, Paula, “La H es muda, pero habla. La palabra pública del represor Albano Harguindeguy entre 1976 y 2012”, paper presented at II Seminario de Discusión “Investigaciones y debates sobre la palabra pública de los represores”, Instituto de Desarrollo Económico y Social (IDES), September 7, 2018 Canelo, Paula, La política secreta de la última dictadura argentina (1976–1983): A 40 años del golpe de Estado, Buenos Aires: Edhasa, 2016 Canelo, Paula, “La politique sous la dictature argentine. Le Processus de réorganisation nationale ou la tentative inachevée de refonte de la société (1976–1983)”, in Vingtième Siècle. Revue d’ Histoire, No. 105, janvier–mars 2010 Centro de Estudios Legales y Sociales (CELS), Acceso a la información sobre violaciones a derechos humanos durante la dictadura cívico-militar (1976–1983) en la Argentina, Buenos Aires, CELS, August 2014 Centro de Estudios Legales y Sociales (CELS), Derechos Humanos en la Argentina. Informe 2017, Buenos Aires: Siglo XXI, 2017 Crenzel, Emilio, “El archivo de la CO­NA­DEP. Una perspectiva desde una experiencia de investigación en Ciencias Sociales”, in Memoria Abierta, III Encuentro Regional de Archivos y Derechos Humanos, “El Archivo y el testimonio”, Buenos Aires, 21 and 22 of September, 2009 Crenzel, Emilio, “Veinticinco años de democracia en Argentina, un balance desde los derechos humanos”, in Naveg@mérica. Revista electrónica de la Asociación Española de Americanistas [online], 2011, volume 6 Crenzel, Emilio, “Verdad, justicia y memoria. La experiencia argentina ante las violaciones a los derechos humanos de los años setenta revistada”, in Telar, 2015, vol. 13–14 Dandan, Alejandra, “Militares retirados que se reciclan en cargos de defensa”, in page 12, February 1st, 2016, https://www.pagina12.com.ar/diario/elpais/1-291548-2016-02-01.html Da Silva Catela, Ludmila, El mundo de los archivos, in Da Silva Catela, Ludmila, Jelin, Elizabeth, eds., Los archivos de la represión: Documentos, memoria y verdad, España: Siglo XXI Editores, 2002 Decree No. 377/95, Boletín Oficial de la República Argentina, March 28, 1995 “Denuncian un ‘vaciamiento’ en la investigación de archivos de la dictadura”, in Perfil, January 18, 2018, http://www.perfil.com/ noticias/politica/denuncian-un-vaciamiento-en-la-investigacion-de-archivos-de-la-dictadura.phtml de Greiff, Pablo, “Los esfuerzos de reparación en una perspectiva internacional: el aporte de la compensación al logro de la justicia imperfecta”, in Revista Estudios Socio-Jurídicos, 2005, vol. 7 (Esp), agosto, 2005, 153–199 Donadío, Marcela, De los golpes a la colaboración. Una mirada a la mentalidad profesional en el Ejército Argentino, Master’s Thesis, Buenos Aires: Facultad Latinoamericana de Ciencias Sociales (FLACSO), 2000, www.resdal.org/Archivo/mar-5.htm Druetta, Gustavo, Estévez, Eduardo, López, Ernesto, Miguens, José, Defensa y Democracia. Un debate entre civiles y militares, Buenos Aires: Puntosur, 1990 Druetta, Gustavo, “Herencia militar y lucha parlamentaria”, in Nuevo Proyecto, (5–6), Buenos Aires: Centro de Estudios Para el Proyecto Nacional, 1989, 185–204 Duhalde, Eduardo Luis, El Estado Terrorista Argentino. Quince años después, una mirada crítica, Buenos Aires: El Caballito, 1983 Eissa, Sergio, Hielos Continentales. Las variables domésticas en la política exterior argentina, Buenos Aires: Fundación Síntesis, 2005

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Argentine Experience [ 55 ] Eissa, Sergio, ¿La irrelevancia de los Estados Unidos? La política de defensa argentina (1983–2010), Buenos Aires: Arte y Parte, 2015 Eissa, Sergio, “Redefiniendo la defensa: posicionamiento estratégico defensivo regional”, in Revista SAAP, (1), 7, Buenos Aires: Sociedad Argentina de Análisis Político, 2013, 41–64 “El Vaticano también desclasificará sus archivos secretos sobre la dictadura argentina”, in Infobae, March 19, 2016, https://www.infobae.com/2016/03/19/1798315-el-vaticano-tambien-desclasificara-sus-archivos-secretos-la-dictadura- argentina/ Estévez, Eduardo, “Las Fuerzas Armadas en la transición argentina”, in Perfiles Liberales, Bogotá: Fundación Friedrich Naumann, (17), 1990 Estévez, Eduardo, “Reforma de sistemas de seguridad pública e investigaciones judiciales: tres experiencias en la Argentina”, paper presented at the International Conference on Crime and Violence: causes and policies of prevention, Bogotá: Banco Mundial and Universidad de los Andes, 2000 Estévez, Eduardo, “Relaciones civiles – militares y política en la Argentina: de Alfonsín a Menem”, paper presented at the Seminar “Las Fuerzas Armadas y la Democracia”, Academia Libertad y Desenvolvimiento, Fundación Friedrich Naumann – Stiftung, Sintra, 1991 Feld, Claudia, Franco, Marina eds., Democracia, hora cero. Actores, política y debates en losinicios de la postdictadura, Buenos Aires: Fondo de Cultura Económica, 2015 Fraga, Rosendo, El concepto de las hipótesis de conflicto, in Cisneros, Andrés (Comp.), Política exterior argentina 1989–1999. Historia de un éxito, Buenos Aires: Nuevo Hacer. Grupo Editor Latinoamericano, 1998, 237–273 Fraga, Rosendo, La cuestión militar 1987–1989, Buenos Aires: Editorial del Centro de Estudios para la Nueva Mayoría, 1989, 99 Frontalini, Daniel, Caiati, María Cristina, El mito de la guerra sucia, Buenos Aires: CELS, 1984 García, José, Ballester, Horacio, Rattenbach, Augusto, Gazcón, Carlos, Fuerzas Armadas Argentinas. El cambio necesario: bases políticas y técnicas para una reforma militar, Buenos Aires: Galerna, 1987 Garretón, Manuel, Incomplete Democracy, Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2003 Gartner, Alicia, Historia Oral, memoria y patrimonio. Aportes para un abordaje pedagógico, Buenos Aires: Imago Mundi, 2015 Ginzberg, Victoria, “Papeles de la prisión”, in page 12, 14 de marzo de 2014, https://www.pagina12.com.ar/diario/ elpais/1-241786-2014-03-14.html Goyochea, Águeda, Pérez, Mariana Eva, Surraco, Leonardo, “Definiciones del universo de victimas desde el Estado post0-genocida: la invisibilidad de los hijos de desaparecidos y asesinados como sujetos de derechos”, working paper, 2011 Guembe, María José, “La experiencia argentina de reparación económica de graves violaciones de derechos humanos”, CELS, 1994 Hilb, Claudia, Usos del pasado. Qué hacemos hoy con los setenta, 2da edition, Buenos Aires: Editorial Siglo XXI, 2014 Huntington, Samuel, La tercera ola. La democratización a finales del siglo XX, Buenos Aires: Paidós, 1995 Huser, Herbert, Argentine Civil-Military Relations. From Alfonsín to Menem, Washington DC: National Defense University Press, 2002 International Institute for Strategic Studies (1978), “Balance Militar”, in Ejército. Revista de las Armas y los Servicios, XXXIX (461), Madrid: Ejército de Tierra Interview with Nahuel Perlinger, Secretary General of the Chamber of Cassation in Criminal and Correctional Matters of the Federal Capital, who intervened as a judicial officer in trials for crimes against humanity during the last dictatorship, between 2002 and 2012, Buenos Aires, April 24, 2018 IPPDH-Mercosur (Instituto de Políticas Públicas de Derechos Humanos del Mercosur), Principios fundamentales para las Políticas Públicas sobre Sitios de Memoria, Buenos Aires: IPPDH-Mercosur, 2012 Jaunarena, Horacio, La casa está en orden. Memoria de la transición, Buenos Aires: TAEDA, 2011 Kalmanowiecki, Laura, Policing the people, building the state. The police-military Nexus in Argentina 1880–1945, in Davis, Diane, Pereira, Anthony (Ed.), Irregular armed forces and their role in politics and state formation, Cambridge: Cambridge University Press, 2008 Lafferriere, Guillermo, Soprano, Germán, El Ejército y la política de defensa en la Argentina del Siglo XXI, Buenos Aires: Protohistoria Ediciones, 2015 Larraquy, Marcelo, Argentina. Un siglo de violencia política. 1890–1990. De Roca a Menem. La historia del país, Buenos Aires: Sudamericana, 2017 Larraquy, Marcelo, “La UCR y la década del ’70: ‘Cuando decíamos “elecciones libres, sin proscripciones ni condicionamientos”, se nos cagaban de risa’ ”, in Infobae, April 16, 2018, https://www.infobae.com/politica/2018/04/16/la-ucr-y-la-decada-del-70- cuando-deciamos-elecciones-libres-sin-proscripciones-ni-condicionamientos-se-nos-cagaban-de-risa/ Law No. 12.642, March 2001 La Nación Newspaper, April 29, 1983 La Nación Newspaper, September 24, 1983 La Nación Newspaper, April 24, 1999 La Prensa Newspaper, February 24, 1992 Lessa, Francesca, Amnesty in the Age of Human Rights Accountability: Comparative and international perspectives, United States: Cambridge University Press, 2012 López, Ernesto, La introducción de la Doctrina de la Seguridad Nacional en el Ejército Argentino, in Moreno, O. (Coord.), La construcción de la Nación Argentina. El rol de las Fuerzas Armadas. Debates históricos en el marco del Bicentenario 1810/2010, Buenos Aires: Ministerio de Defensa, 2010

[ 56 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Argentine Experience López, Ernesto, Ni la ceniza ni la gloria. Actores, sistema político y cuestión militar en los años de Alfonsín, Quilmes: Universidad Nacional de Quilmes, 1994 Lorenz, Federico, Archivos de la represión y memoria en la República Argentina, in Pérotin-Dumon, Anne, Historizar el pasado vivo en América Latina, 2007, http://www.historizarelpasadovivo.cl/ Lorenz, Federico, “Lecciones contra el olvido. Memoria de la Educación y Educación de la Memoria”, in Educación y Memoria en Argentina: las Memorias de la “Dictadura Militar” en la Escuela, Barcelona: Octaedro, 2011, 259–279 “Los ‘33 orientales’, hombres clave para las leyes de defensa”, in Clarín, December 31, 2007, https://www.clarin.com/ediciones- anteriores/33-orientales-hombres-clave-leyes-defensa_0_HkNeJtC0aYl.html Mainwaring, Scott, Brinks, Daniel, Pérez-Liñán, Aníbal, “Classifying Political Regimes in Latin America, 1945–1999”, in Studies in Comparative, International Development, 2001, (1), 37–65 Manzotti, Gloria Cecilia, “Reestructuración de las FF.AA.: hacia la consolidación de una política de defensa y una cuestión presupuestaria”, IV National Congress of Political Science, Argentine Society of Political Analysis (SAAP), Rosario, 2003 Martínez, Pablo, La reestructuración de las FF.AA. y el rol del Congreso. La experiencia argentina, La Paz: Centro de Estudios Hemisféricos de Defensa, 2002 Martínez, Pablo, Pascale, Norberto, El parlamento y la defensa en la Argentina, in Follietti, Gilda, Tibiletti, Luis (Eds.), Parlamento y defensa en América Latina. El papel de las comisiones. Volumen 1: Argentina, Brasil, Chile y Uruguay, Buenos Aires: Red de Seguridad y Defensa de América Latina (RESDAL), 2004, 53–69 McAdam, Andrew, Sukup Viktor, Katiz, Claudio, Raúl Alfonsín. La democracia a pesar de todo, Buenos Aires: Corregidor, 1999 McSherry, Patrice, Incomplete transition. Military power and democracy in Argentina, Lexington: Authors Guild Backprint.Com Edition, 2008 Memoria Abierta, Guía de archivos útiles para la investigación judicial de delitos de lesa humanidad, Buenos Aires: Memoria Abierta y Unidad Fiscal de Coordinación y Seguimiento de las Causas por Violaciones a los Derechos Humanos cometidas durante el Terrorismo de Estado, 2011 Mignone, Emilio, Derechos Humanos y Sociedad. El caso argentino, Buenos Aires: Ediciones Colihue, 1991 Ministerio de Defensa, Actas Secretas de la Dictadura, Buenos Aires: Ministerio de Defensa de la República Argentina, 6 Tomos, http://www.mindef.gov.ar/archivosAbiertos/ Available 20/9/2018 Ministerio de Defensa, Informe Rattenbach, Buenos Aires: Ministerio de Defensa, 2012 [1982] Ministerio de Defensa, Instructivo para la consulta de los acervos documentales de las Fuerzas Armadas, Buenos Aires: Biblioteca Ministerio de Defensa, Ministerio de Defensa, Presidencia de la Nación, 2011 Ministerio de Educación de la Nación, Los “Lugares de Memoria” como Propuesta de Enseñanza, Buenos Aires: Ministerio de Educación de la Nación, 2015 Ministerio de Justicia y Derechos Humanos de la Nación, Secretaría de Derechos Humanos, Espacios de Memoria en la Argentina, Buenos Aires: Secretaría de DD.HH., Presidencia de la Nación, 2015 Mittelbach, Federico, Mittelbach, Jorge, Sobre Áreas y Tumbas. Informe sobre desaparecedores, Buenos Aires: Sudamericana, 2000 Montenegro, Germán, “El marco normativo y doctrinario de la defensa nacional”, in Revista de la Defensa Nacional, (1), Buenos Aires: Ministerio de Defensa, 2007, 14–27 Muleiro, Vicente, 1976. El golpe civil, Buenos Aires: Planeta, 2011 National Commission on the Disappearance of Persons, Nunca Más. Report of the National Commission on the Disappearance of Persons, Buenos Aires: Eudeba, 2017 Nazar, Mariana, “Debate I. Dictadura, archivos y accesibilidad documental. A modo de agenda”, at the Centre for Legal and Social Studies (CELS) (Ed.), Human Rights in Argentina. 2007 Report, Buenos Aires: CELS, 2007 Nino, Carlos, Juicio al mal absoluto. Los fundamentos y la historia del juicio a las Juntas del Proceso, Buenos Aires: EMECE, 1996 Novaro, Marcos, Historia de la Argentina 1955–2010, Buenos Aires: Siglo Veintiuno Editores, 2010 Novaro, Marcos, Palermo, Vicente, La Dictadura Militar 1976/1983: Del golpe de Estado a la restauración democrática, Buenos Aires: Paidós, 2003 Ocantos, Ezequiel González, “Persuade Them or Oust Them: Crafting Judicial Change and Transitional Justice in Argentina”, in Comparative Politics, 46, 4, 2014 O’Donnell Guillermo, “Accountability horizontal: la institucionalización legal de la desconfianza política”, in Revista Española de Ciencia Política, 2004, (11), 11–31 O’Donnell, Guillermo, Catacumbas, Buenos Aires: Prometeo, 2008 O’Donnell Guillermo, “Delegative Democracy”, in Journal of Democracy, 1994 (1), 5, 55–69 O’Donnell, Guillermo, Schmitter, Philippe, Transitions from Authoritarian Rule. Tentative Conclusions about Uncertain Democracies, Baltimore: Johns Hopkins Press, 1986 O’Donnell, Guillermo, Schmitter, Phillipe, Whitehead, Lawrence, Transiciones desde un gobierno autoritario, Barcelona: Paidos, 1988 O’Donnell, Guillermo, “Transiciones, continuidades y algunas paradojas”, in Cuadernos Políticos, 1989, (56), 19–36 Oral Federal Criminal Court No. 5, “Case No. 1261–1268 – ‘Olivera Róvere, Jorge Carlos and others /homicidio, privación ilegítima de la libertad, tormentos y otros delitos del Código Penal’ ”, Buenos Aires: Poder Judicial de la Nación, December 10, 2009 Oszlak, Oscar, La formación del Estado argentino, Buenos Aires: Planeta, 1997 Panelo, Alicia, “Terrorismo de Estado: La reparación en números”, in Adelanto24, March 14, 2017, http://adelanto24.com/2017/03/14/terrrorismo-de-estado-la-reparacion-en-numeros/ Paradiso, José, Debates y trayectorias de la política exterior argentina, Buenos Aires: Grupo Editor Latinoamericano, 1993

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Argentine Experience [ 57 ] Penelli, Sebastián, “Documento con información oficial militar computa al menos 22.000 víctimas del Terrorismo de Estado”, in Ámbito Financiero, March 27, 2017, http://www.ambito.com/877233-documento-con-informacion-oficial-militar-computa-al- menos-22000-victimas-del-terrorismo-de-estado Perelli, Carina, Legacy of transition to democracy in Argentina and Uruguay, in Goodman, Louis W., Mendelson, Joanna S. R., Rial, Juan, eds., The military and democracy. The future of civil-military relations in Latin America, Lexington: Lexington Books, 1990, 93–106 Pertot, Werner, “Nuevos secretos pueden salir a luz”, in page 12, March 18, 2016, https://www.pagina12.com.ar/diario/ elpais/1-294874-2016-03-18.html Pion-Berlin, David, Civil-Military Circumvention. How Argentine State institutions compensate for a weakened chain of command, in Pion-Berlin, David (Ed.), Civil-military relations in Latin America. New Analytical Perspectives. Carolina del Norte: The University of North Carolina Press, 2001, 135–160 Quiroga, Hugo, El tiempo del Proceso. Conflictos y coincidencias entre políticos y militares. 1976–1983, Rosario: Homo Sapiens Ediciones, 2004 Rapoport, Mario, Historia económica, política y social de la Argentina (1880–2000), Buenos Aires: Ediciones Macchi, 2000 Rapoport, Mario, Spiguel, Claudio, Política exterior argentina. Poder y conflictos internos (1880–2001), Buenos Aires: Capital Intelectual, 2005 República Argentina – Ministerio de Defensa, Libro Blanco de la Defensa 2015, Buenos Aires: Ministerio de Defensa, 2015 Revista Gente, March 30, 1995 Revista Microsemanario, Year 5, No. 189, March 25 to April 2, 1995 Revista Noticias, December 8, 1991 Romero, Luis Alberto, Breve historia contemporánea de la Argentina. 1916–2010, Buenos Aires: Fondo de Cultura Económica, 2017 Romero, Luis Alberto, “La violencia en la historia argentina reciente: un estado de la cuestión”, paper presented at the Workshop Historizing a troubled and living past in memory: Argentina, Chile, Peru, London: Institute of Latin American Studies, London University, 2003 Rouquié, Alain, Poder militar y sociedad política en la Argentina. Tomo I, Buenos Aires: Hyspamerica, 1986 Russell, Roberto, El proceso de toma de decisiones en la política exterior argentina (1976–1983), in Russell, Roberto (Ed.), Política exterior y toma de decisiones en América Latina, Buenos Aires: Grupo Editor Latinoamericano, 1990 Russell, Roberto, “Políticas exteriores: hacia una política común”, in Rapoport, Mario (Comp.), Argentina y Brasil en el MERCOSUR. Políticas comunes y alianzas regionales, Buenos Aires: Grupo Editor Latinoamericano, 1995, 34–40 Sabato, Hilda, “Los organismos de Derechos Humanos”, in Derechos Humanos en Argentina. Informe 2004, CELS, https://www.cels.org.ar/web/wp-content/uploads/2016/10/IA2004-Dossier-2-Los-organismos-de-derechos-humanos.pdf Saín, Marcelo, La Casa que no cesa. Infortunios y desafíos en el proceso de reforma de la ex SIDE, Buenos Aires: Editorial Octubre, 2016 Saín, Marcelo, “Los intocables”, in page 12, January 26, 2010, https://www.pagina12.com.ar/diario/elpais/1-139049-2010-01-26.html Saín, Marcelo, Los votos y las botas. Estudios sobre la defensa nacional y las relaciones civil-militares en la democracia argentina, Buenos Aires: Prometeo, 2010 Saín, Marcelo, Seguridad, democracia y reforma del sistema policial en la Argentina, Buenos Aires: Fondo de Cultura Económica, 2002 Salles Kobilanski, Facundo, “La política de las reformas policiales a nivel subnacional en Argentina: algunas contribuciones y lecciones desde la ciencia política”, in Cuadernos de Seguridad, no data, Buenos Aires: Ministerio de Seguridad, http://www.minseg.gob.ar/sites/default/files/cuadernos/14_Kobilanski.pdf Schwarzstein, Dora, “Historia Oral: memoria e historias traumáticas”, in HISTÓRIA ORAL, 4, 2001, 73–83, http://arpa.ucv.cl/ articulos/memoriaehistoriastraumaticas.pdf Schwarzstein, Dora, “Memoria e Historia”, in Desarrollo Económico, 42, 167, Buenos Aires: IDES, 2002, 471–482 “Según EE.UU., son 22.000 los muertos o desaparecidos víctimas de la represión entre el 75 y el 78 en Argentina”, in DERF, December 5, 2003, http://www.derf.com.ar/despachos.asp?cod_des=1770 Seoane, María, El dictador, Buenos Aires: Sudamericana, 2001 Sikkink, Kathryn, The Justice Cascade. How Human Rights Prosecutions are Changing World Politics, New York: Norton, 2011 Varas, Augusto, Democratización y reforma militar en Argentina, ponencia presentada en el Seminario Internacional “Autonomización castrense y democracia: dinámica del armamentismo y del militarismo en América Latina”, CLACSO-FLACSO-SERC, Santiago de Chile, 1985 Verbitsky, Horacio, Bohoslavsky, Juan Pablo (Eds.), Cuentas pendientes. Los cómplices económicos de la dictadura, Buenos Aires: Siglo Veintiuno Editores, 2013 Verbitsky, Horacio, Civiles y militares: memoria secreta de la transición, Buenos Aires: Contrapunto, 1987 Verbitsky, Horacio, “Cuentas Pendientes”, in page 12, April 13, 2014, https://www.pagina12.com.ar/diario/ elpais/1-244021-2014-04-13.html Verbitsky, Horacio, “Nuevas/Viejas Amenazas”, in page 12, undated, https://www.pagina12.com.ar/2001/01-02/01-02-25/pag11.htm Vezzetti, Hugo, Sobre la violencia revolucionaria. Memorias y olvidos, Buenos Aires: Editorial Siglo XXI, 2009 Young, Gerardo, Código Stiuso, Buenos Aires: Planeta, 2015 Young, Gerardo, Side. La Argentina secreta, Buenos Aires: Planeta, 2006

[ 58 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Argentine Experience WEBSITES https://www.abuelas.org.ar/ http://www.apdh-argentina.org.ar/ https://www.argentina.gob.ar/derechoshumanos/proteccion/leyesreparatorias https://www.argentina.gob.ar/sitiosdememoria/mapacentrosclandestinos https://www.cels.org.ar/web/ https://www.clarin.com/ciudades/homenaje-desaparecidos-200-baldosas-recuerdan-capital_0_HkjEzem9G.html http://www.comisionporlamemoria.org/archivo/gestion-y-preservacion/ http://www.derechoshumanos.net/lesahumanidad/informes/argentina/informe-de-la-CONADEP-Nunca-mas.htm http://www.derechos.org/ddhh/arg/ley/conadep.txt http://www.desaparecidos.org/nuncamas/web/document/document.htm https://www.dw.com/en/argentina-ex-ford-executives-on-trial-for-aiding-1970s-dictatorship-torture/a-41857423 http://www.hijos-capital.org.ar/ www.latinobarometro.org https://www.madres.org http://memoriaabierta.org.ar/wp/organismos-integrantes/ http://serpaj.org.ar http://servicios.abc.gov.ar/docentes/efemerides/24marzo/htmls/presentacion.pdf http://servicios.infoleg.gob.ar/

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Argentine Experience [ 59 ] MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Cambodian Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Arunrasmy, Norodom, Jeldres, Julio A., A Life Dedicated to Cambodia: Commemorating the Life and Times of His Majesty the King Father, Preah Bat Samdech Preah Norodom Sihanouk of Cambodia, Phnom Penh: The Princess Royal Norodom Arunrasmy, 2012 Bultmann, Daniel B., Inside Cambodian Insurgency: A Sociological Perspective on Civil Wars and Conflict: A Sociological Perspective on Civil Wars and Conflict, Farnham, England: Ashgate Publishing Limited, 2015 Chandler, David, A History of Cambodia, Boulder, CO: Westview Press, 4th edition, 2007 Chandler, David, “Cambodia deals with its past: Collective memory, demonisation and induced amnesia”, in Totalitarian Movements and Political Religions, 2008, (9), 2–3, 355–369 Chandler, David, Voices from S-21: Terror and history in Pol Pot’s secret prison, University of California Press, 1999 Charline, Yim, “Scope of Victim Participation before the ICC and the ECCC”, Memorandum, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2011, http://www.d.dccam.org/Abouts/Intern/ECCC_ICC_Victim_Participation_C_Yim.pdf Chhang, Youk, “Restoring Cambodian Community and Way of Life: Breaking the Silence”, in Searching for the Truth Magazine, First Quarter, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2010 Chy, Terith, “Questions on Additional Prosecution Posted by the Co-Prosecutors at the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia (ECCC)”, 2009 Chy, Terith, When the Criminal Laughs, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2014 Ciorciari, John D., Chhang, Youk, “Documenting the Crimes of Democratic Kampuchea”, in Ramji, Jaya and Schaack, Beth V. (ed.), Bringing the Khmer Rouge to Justice, Prosecuting Mass Violence Before the Cambodian Courts, Edwin Mellen Pr, 2005 Ciorciari, John D., “History and Politics Behind the Khmer Rouge Trials”, in Ciorciari, John D., Heindel, Anne, (ed.), On Trial: The Khmer Rouge Accountability Process, Phnom Penh: DC-Cam, 2009 Ciorciari, John D., Heindel, Anne, “Experiments in International Criminal Justice: Lessons from the Khmer Rouge Tribunal”, 35 Mich. J. Int’l L. 369, 2014 Ciorciari, John D., “Justice and Judicial Corruption”, Cambodia Tribunal Monitor, 2007 Ciociari, John D., Sok-Kheang, Ly, “The ECCC’s Role in Reconciliation”, in Ciociari, John, Hendel, Anne (Eds.), in On Trial: The Khmer Rouge Accountability Process, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2009 Cougill, Wynne, “Buddhist cremation traditions for the dead and the need to preserve forensic evidence in Cambodia”, Documentation Center of Cambodia, http://www.d.dccam.org/Projects/Maps/Buddhist_Cremation_Traditions.htm DeFalco, Randle, “Case 003 and 004 at the Khmer Rouge Tribunal: The Definition of ‘Most Responsible’ Individuals According to International Criminal Law”, in Genocide Studies and Prevention: An International Journal: Vol. 8: Issue 2: 45–65, 2014 Dwyer, Owen J., Alderman, Derek H., “Memorial landscapes: analytic questions and metaphors”, in GeoJournal, 2008, (73), 3, 165–178 Dy, Khamboly, A History of Democratic Kampuchea 1975–1979, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2007 Dy, Khamboly, Genocide Education in Cambodia: Local Initiatives, Global connections, Rutgers University, PhD Dissertation, 2015 “ECCC at a glance”, January 2018, https://www.eccc.gov.kh/sites/default/files/publications/ECCC%20at%20a%20glance%20-%20 january%202018_5.pdf Fawthrop, Tom, Jarvis, Helen, Getting Away With Genocide, Elusive Justice and the Khmer Rouge Tribunal, University of New South Wales Press, 2005 Findlay, Trevor, Cambodia: The Legacy and Lessons of UNTAC, Oxford, UK: Oxford University Press, 1995 Gottesman, Evan, Cambodia After the Khmer Rouge: Inside the Politics of Nation Building, Chiang Mai, Thailand: Silkworm Books, 2003 Heder, Steve, “A Review of the Negotiations Leading to the Establishment of the Personal Jurisdiction of the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia”, Cambodia Tribunal Monitor, 2011 Heindel, Anne, “Overview of the Extraordinary Chambers”, in John Ciorciari and Anne Heindel (ed.), On Trial: The Khmer Rouge Accountability Process, Phnom Penh: DC-Cam, 2009 Human Rights Watch, “Cambodia’s Dirty Dozen: A Long History of Rights Abuses by Hun Sen’s Generals”, June 2018 Hunt, Luke, “Cambodia’s Well-Heeled Military Patrons”, in The Diplomat, August 10, 2015 International Bar Association, “The ECCC – A Failure of Credibility”, 2012 “In Sihanouk’s words: the Cambodian monarch’s private archives”, in Bangkok Post, 25 February 2009, https://www.pressreader.com/ thailand/bangkok-post/20090301/282720517870470 “Inauguration of the Memorial to Victims of the Democratic Kampuchea Regime at Tuol Sleng Genocide Museum”, Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH, 26 March 2015, http://giz-cambodia.com/ inauguration-of-the-memorial-to-victims-of-the-democratic-kampuchea-regime-at-tuol-sleng-genocide-museum/ Jeffery, Renée, “Beyong Repair?: Collective and Moral Reparations at the Khmer Rouge Tribunal”, in Journal of Human Rights, 13:1, 2014, 103–119 Jeffery, Renée, “The Forgiveness Dilemma: Emotions and Justice at the Khmer Rouge Tribunal”, in Australian Journal of International Affairs, Routledge, 2015, Vol. 69, No. 1, 35–52 Keo, Dacil, Yin, Nean, Fact Sheet, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2011

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Cambodian Experience [ 33 ] Ledgerwood, Judy, “The Cambodian Tuol Sleng museum of genocidal crimes: National narrative”, in Museum Anthropology, (21), 1, 1997, 82–98 Kheang, Un, “Cambodia – Moving Away from Democracy?”, in International Political Science Review, 2011, (32), 546–562 Kheang, Un, Ledgerwood, Judy, “Cambodia in 2001: Toward Democratic Consolidation?”, in Asian Survey, 2002, (42), No. 1 (January/ February 2002), 100–106 Kiernan, Ben, The Pol Pot Regime: Race, Power and Genocide in Cambodia under the Khmer Rouge, 1975–79, New Haven: Yale University Press, 1996 Kirchenbauer, Nadine, et al., “Victims Participation before the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia: Baseline Study of he Cambodian Human Rights and Development Association’s Civil Party Scheme for Case 002”, Phnom Penh: ADHOC, 2013 “Late King’s Biographer Donates Archives to Documentation Center”, in VOA Cambodia, 25 September 2015, https://www.voacambodia.com/a/late-king-biographer-donates-archives-to-documentation-center/2977210.html Manikas, Peter M., Bjornlund, Eric, “Cambodia’s 1998 Elections: The Failure of Democratic Consolidation”, in New England Journal of Public Policy, Vol. 14, Iss. 1, 145–160 McCargo, Duncan, “Politics by other means? The Virtual trials of the Khmer Rouge tribunal”, in International Affairs 87:3, 2011 McPherson, Poppy, “Memorial plan prompts debate about victims and perpetrators of genocide”, in The Phnom Penh Post, 9 May 2014, https://www.phnompenhpost.com/7days/memorial-plan-prompts-debate-about-victims-and-perpetrators-genocide Nem, Sowath, Civil War Termination and the Source of Total Peace in Cambodia, Phnom Penh: Reahoo, 2012 Noseworthy, William B., “National Archives of Cambodia”, University of Wisconsin-Madison, 13 March 2014, http://dissertationreviews.org/archives/8169?utm_source=rss&utm_medium=rss&utm_campaign=national-archives-cambodia “No third Khmer Rouge trial, says Hun Sen”, in RFI, 2010, http://en.rfi.fr/asia-pacific/20101027-no-third-khmer-rouge-trial- says-pm Open Society Justice Initiative, “Political Interference at the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia”, July 2010, https://www.opensocietyfoundations.org/sites/default/files/political-interference-courts-cambodia-20100706.pdf Open Society Justice Initiative, “Recent Developments at the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia”, 2012 Pheaktra, Neth, “Sihanouk donates archives”, in The Phnom Penh Post, 24 February 2009, https://www.phnompenhpost.com/ national/sihanouk-donates-archives Public Affairs Section of the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia (ECCC) (2018), “Nuon Chea and Khieu Samphan Sentenced to Life Imprisonment in Case 002/02”, Press Release dated on November 16, https://www.eccc.gov.kh/sites/default/ files/media/20181116%20Case%20002.02%20Press%20Release_ENG_Final.pdf. For Trial Chamber’s Summary of Judgement Case 002/02, please visit: https://www.eccc.gov.kh/sites/default/files/media/20181116%20Summary%20of%20Judgement%20 Case%20002-02_Courtesy%20Copy_Public%20version_Final-ENG.pdf Remsburg, Robin E., Carson, Barbara, “Rehabilitation”, in Lubkin, Ilene, Larsen, Pamala (Eds.), Chronic Illness: Impact and Interventions, Sudbury, MA: Jones and Bartlett Publishers, 2006, 579-16 Richie, Richard, “Preserving Khmer Rouge Archives”, in Focus on Global Resources, Fall 2005, Vol. 25, Num.1, https://www.crl.edu/ focus/article/493 Scheffer, David, “The Negotiating History of the ECCC’s Personal Jurisdiction”, Cambodia Tribunal Monitor, 2011 SEAPA (Southeast Asian Press Alliance), “[Cambodia] How to dismantle a democracy?”, 4 May 2018, https://www.seapa.org/ cambodia-how-to-dismantle-a-democracy/ Sirik, Savina, Seng, Kunthy, Men, Pechet, Museum of Memory: Promoting Healing in Cambodia through History, Culture and Arts, in Dudley, Sandra, Message, Kylie (Eds.), “Museum Worlds: Advances in Research”, Berghahn Journals, Vol. 2, 2014 Slocomb, Margaret, The People’s Republic of Kampuchea, 1978–1989: The Revolution After Pol Pot. Chiang Mai, Thailand: Silkworm Books, 2003 Sok-Kheang, Ly, “Remember 17 April”, in Searching for the Truth Magazine, First Quarter, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2012 Sok-Kheang, Ly, Reconciliation Process in Cambodia: 1979–2007 before the Khmer Rouge Tribunal, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2017 Stackhouse, Rayna, “Khmer Rouge History Phone App to Educate Cambodian Youth”, in The Cambodia Daily, August 29, 2016 Strangio, Sebastian, Hun Sen’s Cambodia, New Haven, CT: Yale University Press, 2014 Thomas, Sarah, Chy, Terith, “Including the Survivors in the Tribunal Process”, in Ciociari, John D., Hendel Anne (Eds.), On Trial: The Khmer Rouge Accountability Process, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2009 Tinh hinh Campuchea, gioi thieu voi cac vi tham gia hoi gam voi Doan Quoc hoi Campuchia [Cambodia’s Situation [introduction for [Vietnamese] leaders who will meet the Cambodian National Assembly delegation]. Luu Tru Quoc Gia No. 3 [National Archive No. 3], Ho So Phu Thu Tuong [Prime Minister’s Office Files], PTT 1589, 36–37 Vachon, Michelle, “When I Believed in the Khmer Rouge”, in The Cambodia Daily, 2006, https://www.cambodiadaily.com/ stories-of-the-month/when-i-believed-in-the-khmer-rouge-438/ Van Schaack, Beth, Reicherter, Daryn, Chhang, Youk, (Eds.), Cambodia’s Hidden Scars: Trauma Psychology and the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia, Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2nd Edition, 2016 Victims Support Section and Civil Party Lead Co-Lawyers of the ECCC, “ECCC Reparation Program 2013–2017 for the Victims of the Khmer Rouge Regime 1975–1979”, 2013, http://vss.eccc.gov.kh/images/stories/2014/Reparation.pdf

[ 34 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Cambodian Experience Whitley, Kelly, “History of the Khmer Rouge Tribunal: Origins, Negotiations, and Establishment”, in Ciorciari, John D. (ed.), The Khmer Rouge Tribunal, Phnom Penh: DC-Cam, 2006 “Yale scholar of Cambodia, Ben Kiernan, uncovers rare 19th-century Khmer-language documents”, Department of History at Yale University, 17 May 2018, https://history.yale.edu/news/yale-scholar-cambodia-ben-kiernan-uncovers-rare-19th-century-khmer- language-documents

WEBSITES

Anlong Veng Peace Center: http://d.dccam.org/Projects/AVPC/avpc.htm Cambodia Genocide Databases (CGDB), Yale University Genocide Studies Program, https://gsp.yale.edu/ cambodian-genocide-databases-cgdb Documentation Center of Cambodia: http://d.dccam.org/ Overview of DC-Cam holdings: http://www.d.dccam.org/Archives/index.htm Santebal Microfilms, Yale University Genocide Studies Program, https://gsp.yale.edu/santebal-microfilms Sleuk Rith Institute: http://www.cambodiasri.org/ Tuol Sleng Genocide Museum: https://tuolsleng.gov.kh/en/ Youth for Peace: http://www.yfpcambodia.org/

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Cambodian Experience [ 35 ] MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Chilean Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Accatino, Daniela, Collins, Cath, Paper (with Daniela Accatino) “Truth, Evidence, Truth: The Deployment of Testimony, Archives and Technical Data in Domestic Human Rights Trials”, in Journal of Human Rights Practice, 2016, 8(1), 81–100 Alegría, Luis, “Una didáctica posible para la enseñanza del terrorismo de Estado en Chile: fuentes para la enseñanza de la dictadura”, in Cea, Karen, Retamal, Roberto, eds., Pedagogía de la memoria. Historia, memoria y derechos humanos en el Cono Sur, Santiago: Ediciones de la Corporación Parque por la Paz Villa Grimaldi, 2012 Angell, Alan, Democracy After Pinochet: Politics, Parties, and Elections, London: Institute for the Study of the Americas, 2007 Art, David, “What Do We Know About Authoritarianism After Ten Years?”, in Comparative Politics, 2012, Vol. 44, No. 3, 351–373 Azua, Enrique, “Educación en Derechos Humanos en el currículum chileno”, in VVAA, Pedagogía de la memoria. Desafío para la Educación en Derechos Humanos, Santiago: Heinrich Böll Stiftung Cono Sur, 2010 Bascuñán, Karen, “Educación en derechos humanos en el contexto de la posdictadura en Chile. La propuesta desde el sitio de memoria Parque por la Paz Villa Grimaldi”, in Magendzo, Abraham, Morales, Paulina eds., Pedagogía y Didáctica de#la Declaración Universal de los Derechos Humanos a setenta años de su promulgación (1948–2018), Santiago: Ediciones de la Universidad Academia de Humanismo Cristiano, 2018 Basso Prieto, Carlos, “Los secretos de las fichas de Colonia Dignidad”, in El Mostrador, 12. 12. 2014, https://www.elmostrador.cl/ noticias/pais/2014/12/12/los-secretos-de-las-fichas-de-colonia-dignidad/ Bernasconi Ramírez, Oriana, Mansilla Santelices, Daniela, Suárez Madariaga, Rodrigo, “Las comisiones de la verdad en las batallas de la memoria: usos y efectos disputados de la verdad extrajudicial en Chile”, in Colombia Internacional, Issue 97, 2018, 27–55, https://doi.org/10.7440/colombiaint97.2019.02 Bracchitta, Daniela, Espinoza, Fernanda, Godoy, Valeria, Seguel, Roxana, “Propuesta metodológica para el análisis de transformaciones diagnósticas en inmuebles utilizados como centros de detención, tortura y extermino durante la dictadura cívico-militar en Chile (1973–1990)”, in ROMVLA, No. 17, 2018 Brett, Sebastian, “The Pinochet Effect: Ten Years On from London 1998”, Santiago: Universidad Diego Portales https://papers.ssrn. com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2628432 Cabeza, Ángel, “Introducción al Patrimonio de los Derechos Humanos en Chile”, in Ángel Cabeza et al., Patrimonio de la Memoria de los Derechos Humanos en Chile. Sitios de Memoria protegidos como Monumentos Nacionales 1996–2016, Santiago: Consejo de Monumentos Nacionales, 2016 Camacho Padilla, Fernando, “Memorias enfrentadas: las reacciones a los informes Nunca Más de Argentina y Chile”, in Persona y Sociedad, Universidad Alberto Hurtado, Vol. XXII, No. 2, 2008, 67–99 Cheyre, Juan Emilio, “Ejército de Chile: el fin de una visión”, columna de opinión, in La Tercera, 5 November 2004Collins, Cath, “Can Domestic Courts Adequately Prosecute Torture? The García-Lucero case and the meeting of justice and reparations obligations for Chilean torture survivors”, in Transitional Justice Review, 2017, 1(5), 1–34, available via https://ir.lib.uwo.ca/tjreview/ Collins, Cath, Hite, Katherine, and Joignant, Alfredo, eds, The Politics of Memory in Chile: From Pinochet to Bachelet. Boulder, CO: Lynne Rienner, 2013 Collins, Cath “Human Rights Policy under the Concertación”, in Siavelis, Peter and Sehnbruch, Kirsten, (eds.) Democratic Chile: The Politics and Policies of a Historic Coalition, 1990–2010 Boulder, Co.: Lynne Rienner, 143—172. Also published in Spanish, as Collins, Cath “Los DDHH durante la Concertación”, in Siavelis, Peter, and Sehnbruch, Kirsten, (eds.) 2014. El Balance: política y políticas de la Concertación. Santiago: Catalonia, 143 a 168 Collins Cath, Post-Transitional Justice. Human Rights Trials in Chile and El Salvador, Pennsylvania: Pennsylvania State University Press, 2010 Collins, Cath, “Transitional Justice from Within: Police, Forensic and Legal Actors Searching for Chile’s Disappeared”, in Journal of Human Rights Practice, 2018, 10 (1), 19–39 Collins, Cath “Truth Justice and Memory, 40 years after the Chilean Coup”, Transitional Justice Institute Research Paper No. 14-05, Transitional Justice Institute, Ulster University. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2628430 Collins, Cath, Working Paper “Cause Lawyering in Chile”, Transitional Justice Institute Working Paper series and Queens University Belfast Lawyers, Transition and Conflict project, 2015, available via https://lawyersconflictandtransition.org/ Comisión Nacional sobre Prisión Política y Tortura, Informe de la Comisión Nacional sobre Prisión Política y Tortura, 2004, www.indh.cl/destacados-2/comision-valech/ Comisión Nacional de Verdad y Reconciliación, Informe de la Comisión Nacional de Verdad y Reconciliación, 1991, http://pdh.minjusticia.gob.cl/comisiones/ Consejo de Monumentos Nacionales “Patrimonio de la Memoria de los Derechos Humanos en Chile” Sitios de Memoria protegidos cómo Monumentos Nacionales 1996–2016, Santiago 2017 Contreras Sepúlveda, Manuel, La verdad histórica: el ejército guerrillero, Santiago: Ediciones Encina, 2000 Corporación Parque por la Paz Villa Grimaldi, 20 Años Sitio de Memoria. Villa Grimaldi Parque por la Paz, Santiago: Corporación Parque por la Paz Villa Grimaldi, Consejo de la Cultura y las Artes, 2017 Dammert, Lucía, “De la seguridad nacional a la seguridad ciudadana. Chile 1973–2003”, in Dammert Lucía, Bailey, John, Seguridad y reforma policial en las Américas, Santiago: FLACSO Chile y Siglo Veintiuno editores, 2005

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Chilean Experience [ 49 ] “Desiguales. Orígenes, cambios y desafíos de la brecha social en Chile”, Santiago: Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo (PNUD), June 2017 “Diagnóstico sobre la participación electoral en Chile”, Proyecto Fomentando la Participación Electoral en Chile, Santiago: Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo (PNUD), October 2017 Dinges, John, Operación cóndor. Una década de terrorismo internacional en el cono sur, Ediciones B, 2004 Dinges, John, The Condor Years: How Pinochet and His Allies Brought Terrorism to Three Continents, New York: The New Press, 2012 Documento de Trabajo sobre Patrimonio de los Derechos Humanos. Sitios de memoria, memoriales, archivos y objetos de memoria, Consejo de Monumentos Nacionales, Santiago: Servicio del Patrimonio Cultural, Ministerio de las Culturas, las Artes y el Patrimonio, Gobierno de Chile, 2018 Dorat Guerra, Carlos, Weibel Barahona, Mauricio, Asociación Ilícita. Los archivos secretos de la dictadura, Santiago de Chile: Ceibo Ediciones, 2012 Drake, Paul and Jaksic, Iván, El modelo chileno: Democracia y desarrollo en los noventa. Santiago: LOM 1999 Elgueta, Gloria, “Institucionalización y patrimonialización de sitios de memoria en Chile. Una lectura desde la experiencia de Londres 38”, in Revista Aletheia, Vol. 8, No. 16, 2018, online Ensalaco, Mark, “In with the New, Out with the Old? The Democratising Impact of Constitutional Reform in Chile”, in Journal of Latin American Studies, 1994, Vol. 26, No. 2, 409–429 “Estudio Nacional de Opinión Pública, Septiembre 1988”, Documento de Trabajo 1, Santiago: Centro de Estudios Públicos, 1988 Ffrench-Davis, Ricardo, Chile entre el Neoliberalismo y el Crecimiento con Equidad. Reformas y Políticas Económicas desde 1973, Santiago: J-C.Sáez Editor, 2008 Fredrik, Uggla, “ ‘For a Few Senators More?’ Negotiating Constitutional Changes During Chile’s Transition to Democracy”, in Latin American Politics and Society, 2005, Vol. 47, No. 2, 51–75 Frühling, Hugo, “Recent police reform in Latin America”, in Uildriks, Niels (editor), Policing Insecurity. Police reform, security, and Human Rights in Latin America, Lanham: Lexington Books, 2009 Fuentes, Claudio, “After Pinochet: Civilian Policies toward the Military in the 1990s Chilean Democracy”, in Journal of Interamerican Studies and World Affairs, 2000, Vol. 42, No. 3, 111–142 Fuentes, Claudio, Contesting the Iron Fist. Advocacy Networks and Police violence in Argentina and Chile, New York & London: Routlegde, 2004 Fuentes, Claudio, El Pacto, Santiago: Universidad Diego Portales, 2012 Fuentes, Claudio, La Transición de los Militares, Santiago: LOM ediciones, 2006 Fuentes, Claudio, “Militares en Chile: ni completa autonomía ni total subordinación”, in Chile 96. Análisis y Opiniones, Santiago: Nueva Serie FLACSO, 1997 Fuentes, Claudio, “Mirando el pasado, definiendo el futuro: Diseño Constitucional en Chile 1980–2005”, Paper presentado en el 28º Congreso del Latin American StudiesAssociation, LASA, Río de Janeiro, 11–14 de Junio, 2009 Fuentes, Claudio, “Un enclave duro de eliminar: reforma al financiamiento de las fuerzas armadas”, in Piñera II. ¿Una segunda transición?. Barómetro de política y Equidad, Santiago: Ediciones Sur, 2018, 47–64 Fuentes, Rodrigo, “Organizaciones de DDHH intentan desbloquear datos de Comisión Valech”, in Diario Uchile, 4. 5. 2017, https://radio.uchile.cl/2017/05/04/organizaciones-de-ddhh-intentan-desbloquear-datos-de-comision-valech/ Gahona Muñoz, Yuri Cristian, “Reparación por violaciones de derechos humanos”, Tesis para obtener el Grado Académico de Magíster en Psicología, mención en Psicología Comunitaria, Universidad de Chile, 2009, http://repositorio.uchile.cl/ handle/2250/105763 Garretón, Francisca, González, Marianne, Lauzán, Silvana, “Politicas Publicas de Verdad y Memoria en 7 países de América Latina (Arg, Bol , Br, Ch, Per, Par y Uru)”, programas de Derecho Humanos y Democracia, Centro de Derechos Humanos, Facultad de Derecho de la Universidad de Chile, Santiago, Marzo 2011 Garretón, Manuel Antonio, Incomplete Democracy, Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2003 Goñi, Adriana et al., Sitios de Memorias, Arqueología y Conservación Propuesta conceptual de orientación y directrices de trabajo, Santiago: Centro Nacional de Conservación y Restauración, 2017 González, Felipe, Prem, Mounu,”¿Por qué ganó el NO? La historia detrás de la historia”, Santiago: Ciper Chile, 2019, www.ciper.cl González, Mónica, Harrington, Edwin, Bomba en una calle de Palermo, Editorial Emisión, 1987 Guajardo, Alejandro, Ponencia sobre Rehabilitación y reintegración presentada en la Conferencia Internacional “Consecuencias de la Tortura en la Salud de la Población Chilena: Desafíos del Presente” realizada por el Ministerio de Salud los días 21 y 22 de junio de 2001 en Santiago de Chile Hevia, Evelyn, “Las organizaciones, los lugares y sus usos”, in Piper, Isabel, Hevia, Evelyn, Espacio y recuerdo, Santiago: Ocho Libros, 2012 Hilbink, Lisa, Judges beyond Politics in Democracy and Dictatorship: Lessons from Chile, Cambridge: Cambridge University Press, 2007 Huneeus, Carlos, El régimen de Pinochet, Santiago: Editorial Sudamericana, 2001 Huneeus, Carlos, La democracia semisoberana. Chile después de Pinochet, Santiago: Taurus, 2014 Huneeus, Carlos, The Pinochet Regime. Boulder: Lynne Rienner, 2007 Informe Anual de Derechos Humanos 2012, Instituto Nacional de Derechos Humanos, Santiago: Ediciones del Instituto Nacional de Derechos Humanos, 2012 Informe Anual sobre Derechos Humanos en Chile 2018, Centro de Derechos Humanos, Santiago: Universidad Diego Portales, 2018

[ 50 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Chilean Experience Informe Anual. Situación de los Derechos Humanos en Chile 2018, Instituto Nacional de Derechos Humanos, Santiago: Ediciones del Instituto Nacional de Derechos Humanos, 2018 Informe de Derechos Humanos para Estudiantes, Instituto Nacional de Derechos Humanos, Santiago: Ediciones del Instituto Nacional de Derechos Humanos, 2014 Informe de la Comisión Nacional de Verdad y Reconciliación, Corporación Nacional de Reparación y Reconciliación, Vol. 1, Tomo 1, Santiago, 1996 Informe de la Comisión Nacional De Verdad y Reconciliación, Salesianos Impresores, re-edición diciembre 1996, tomos 1, 2 y 3 Informe de la Comisión Nacional de Verdad y Reconciliación (“Informe Rettig”), Santiago: Gobierno de Chile, 1991. https://bibliotecadigital.indh.cl/handle/123456789/170 Informe de la Comisión Nacional sobre Prisión Política y Tortura, Comisión Nacional sobre Prisión Política y Tortura, Santiago: Ministerio del Interior, Gobierno de Chile, 2004 Informe De la Comisión Nacional Sobre Prisión Política y Tortura, Salesianos Impresores S.A., 2005 Informe de la Comisión Nacional sobre Prisión Política y Tortura (“Informe Valech”), Santiago: Gobierno de Chile, 2004 https://bibliotecadigital.indh.cl/handle/123456789/455 Informe Sobre Calificación de Víctimas de Violaciones de Derechos Humanos y de Violencia Política, Corporación Nacional de Reparación y Reconciliación, Salesianos impresores, 1ª edición, septiembre 1996 Interpretation of Sites of Memory, Coalition of Sites of Conscience, online, 2018 Jelin, Elizabeth, La lucha por el pasado, Buenos Aires: Siglo XXI Editores, 2018 Kingstone, Peter, Yashar, Deborah J., Routledge Handbook of Latin American Politics, New York: Routledge Handbooks, 2016 Kornbluh, Peter, “Desclasifican nuevas conversaciones entre Nixon y Kissinger para derrocar a Allende”, in CIPER-Chile, 2008, https://ciperchile.cl/2008/09/10/desclasifican-nuevas-conversaciones-entre-nixon-y-kissinger-para-derrocar-a-allende/ Konrbluh, Peter, Pinochet: Los Archivos Secretos, Barcelona: Editorial Critica, 2004 Law 17288, 3. 11. 2017, https://www.leychile.cl/Navegar?idNorma=28892 Linz, Juan J., Stepan, Alfred, Problems of Democratic Transition and Consolidation: Southern Europe, South America and Post- communist Europe, Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1996 Lira Elizabeth, Loveman Brian, Políticas de Reparación Chile 1990–2004, Santiago: Editorial Lom, 2005 Loveman, Brian, “ ‘Protected Democracies’ and Military Guardianship: Political Transitions in Latin America, 1978–1993”, in Journal of Interamerican Studies and World Affairs, 1998, Vol. 36, No. 2, 105–189 Medidas de reparación en Chile desde 1990, Observatorio de Derechos Humanos, Centro de Derechos Humanos, https://www.icso.cl/wp-content/uploads/2011/03/Descripcion-de-medidas-reparacion-MAYO2012.pdf “No más archivos secretos. Entrevista a Gloria Elgueta”, in Revista de Gestión Pública, Vol. III, No. 1, Santiago, 2014 Neuhouser, Kevin, “Transitions to Democracy: Unpredictable Elite Negotiation or Predictable Failure to Achieve Class Compromise?”, in Sociological Perspectives, 1998, Vol. 41, No. 1, 67–93 Nora, Pierre, Les lieux de mémoire, Paris: Gallimard, 1997 “Nuevo comandante en jefe del Ejército firmó informe que acredita quema de archivos de la CNI”, in Radio ADN 91,7, 15. 11. 2017, http://www.adnradio.cl/noticias/nacional/nuevo-comandante-en-jefe-del-ejercito-firmo-informe-que-acredita-quema-de- archivos-de-la-cni/20171115/nota/3638487.aspx Observatorio de Justicia Transicional, “Memory in Times of Cholera: Truth, Justice, Reparations, and Guarantees of Non- Repetition for the Crimes of the Chilean Dictatorship”, 2019, available from www.derechoshumanos.udp.cl, Observatorio de Justicia Transicional. Translation, by Cath Collins, of “La Memoria en los Tiempos del Cólera: Verdad, justicia, reparaciones y garantías de no repetición por los crímenes de la dictadura chilena”, chapter 1 in Informe Anual DDHH en Chile 2019. Santiago: Universidad Diego Portales Observatorio de Justicia Transicional, “Jurisprudential milestones in human rights cases: Chile 1990–2019”, Santiago: Universidad Diego Portales, 2019, available via www.derechoshumanos.udp.cl, Observatorio de Justicia Transicional Observatorio de Justicia Transicional, “Memoria en los tiempos de la cólera: verdad, justicia, reparaciones y garantías de no-repetición por los crímenes de la dictadura chilena”, capitulo 1, in Informe Anual de Derechos Humanos en Chile 2019, 2019, Santiago: Universidad Diego Portales, available via www.derechoshumanos.udp.cl Ochoa, Gloria, Maillard, Carolina, La persistencia de la memoria: Londres 38, un espacio de memorias en construcción, Santiago: Edición de Londres 38, 2011 Ortiz Rojas, María Luisa, Ponencia “Comisiones de Verdad” Brasil, 2014 Otano, Rafael, Nueva crónica de la transición. Santiago, LOM: 2006 Principios fundamentales para las políticas públicas sobre sitios de memoria, Instituto de Políticas Públicas en Derechos Humanos del MERCOSUR (IPPDH), Buenos Aires: Ediciones IPPDH, 2012 Programa de Gobierno de Michelle Bachelet 2014–2018, http://www.subdere.gov.cl/sites/default/files/noticias/archivos/ programamb_1_0.pdf Radical History Review, 2016 (124) Special Edition “The Other 9/11: Chile, 1973—Memory, Resistance, and Democratization” Report on the Security Sector in Latin America and the Caribbean, Santiago: FLACSO-Chile, 2007 Reyes, Leonora, “A 40 años del Golpe de Estado: el debate curricular inacabado”, in Docencia, No. 50, 2013 Reyes, María, Cruz, María, Aguirre, Félix, “Los lugares de memoria y las nuevas generaciones: algunos efectos políticos de la transmisión de memorias del pasado reciente de Chile”, in Revista Española de Ciencia Política, No. 41, 2016

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Chilean Experience [ 51 ] Rovira, Cristóbal, “Chile: transición pactada y débil autodeterminación colectiva de la sociedad”, in Revista Mexicana de Sociología, 2007, Vol. 69, No. 2, 243–372 Ruta de la Memoria. Santiago 1973–1989, Ministerio de Bienes Nacionales, Santiago: Gobierno de Chile Siavelis, Peter, “Enclaves de la transición y democracia chilena”, in Revista de Ciencia Política, Vol. 29, No. 1, 3–21, 2009 Silva, Macarena, Rojas, Fernanda, “El manejo urbano-arquitectónico de la memoria urbana traumatizada”, in Aguilera, Carolina, Cárcamo, Carolina, Ciudad y Memorias. Desarrollo de Sitios de Conciencia en el Chile Actual, Santiago: Ediciones de la Corporación Parque por la Paz Villa Grimaldi, 2011 Tejeda, Carlos, “Sitios de Memoria como herramientas de Rehabilitación”, in Reflexión, No. 37, 2009, 9–13 UNESCO y educación para los derechos humanos, UNESCO, Biblioteca Digital UNESDOC, https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/ pf0000131836_spa Varas, Augusto (coord.), La Autonomía militar en América Latina, Editorial Nueva Sociedad, 1988 Varas, Augusto, Fuentes, Claudio, Defensa Nacional: Chile, 1990–1994. Modernización y Desarrollo, Santiago: FLACSO, 1994 Varas, Augusto, Fuentes, Claudio, Agüero, Felipe, Instituciones Cautivas. Opinión pública y legitimidad social de las FF.AA. en Chile, FLASCO-Catalonia y FLACSO-Chile Ediciones, 2008 Varas, Augusto, Fuentes, Claudio, Agüero, Felipe, “Fuerzas Armadas, fin de una época”, in El Mercurio, 2 de enero 2017 Varas, Augusto, La Democracia Frente al Poder. Chile 1990–2010, Santiago: Catalonia, 2012 Voytas, Elsa, Balcells, Laia, Palanza, Valeria, “Do Museums Promote Reconciliation? A Field Experiment on Transitional Justice”, in Empirical Studies of Conflict Project (ESOC) Working Papers 10, 2018, online Weibel, Mauricio, Traición a la Patria, Santiago: Aguilar, 2006 Yaikin, Boris, “Las cifras ocultas del PRAIS: El programa de salud para víctimas de la dictadura con fecha de vencimiento”, in El Desconcierto, 22. 8. 2016, https://www.eldesconcierto.cl/2016/08/22/ las-cifras-ocultas-del-prais-el-programa-de-salud-para-victimas-de-la-dictadura-con-fecha-de-vencimiento/ Yévenes Paula, “El 57 % de alumnos de 8º básico aprobaría una dictadura,” in La Tercera, 12. 4. 2018, https://www.latercera.com/ nacional/noticia/57-alumnos-8-basico-aprobaria-una-dictadura/131606/ Zegers, Mariana, “Sitios de Memoria en Chile”, in El Desconcierto, 12. 14. 2017, https://www.eldesconcierto.cl/2017/12/14/ sitios-de-memoria-en-chile/

WEBSITES www.archivonacional.gob.cl www.bcn.cl https://bibliotecadigital.indh.cl www.camara.cl www.cedocmuseodelamemoria.cl/otros-recursos/ www.cned.cl/quienes-somos www.educacionymemoria.cl/ www.expedientesdelarepresion.cl www.latercera.com www.leychile.cl www.londres38.cl https://www.memorialpaine.cl/programa-educativo-jovenes/ www.monumentos.gob.cl www.observadoresddhh.org/ http://pdh.minjusticia.gob.cl/verdad-y-justicia/ www.pjud.cl https://planderechoshumanos.gob.cl/plan-nacional-de-derechos-humanos www.servel.cl www.subdere.gov.cl/sites/default/files/noticias/archivos/programamb_1_0.pdf https://villagrimaldi.cl Observatorio de Justicia Transicional, www.derechoshumanos.udp.cl

[ 52 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Chilean Experience MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Czech Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Act No. 82/1968 Sb., on Judicial Rehabilitation Act No. 170/1970 Sb., amending the Act No. 82/1968 Sb., on Judicial Rehabilitation Act No. 119/1990 Sb., on Judicial Rehabilitation Act No. 198/1993 Sb., on the Unlawfulness of the Communist Regime and Resistance against It Act No. 140/1996 Sb., on making publicly accessible files resulting from the activities of the former State Security Police Act No. 107/2002 Sb., amending the Act No. 140/1996 Sb., on the access to records created by the activity of the State security, and on some other acts Act No. 262/2011 Sb., on Participants in Anti-Communist Opposition and Resistance Ash, Timothy Garton, We the People: The Revolution of ’89, London: Penguin Granta, 1990 Balík, Stanislav, Hloušek, Vít, The development and transformation of the Czech party system after 1989, Praha: Acta Politologica, Univerzita Karlova, 2016 Benda, Patrik, ed., Přehled svazků a spisů vnitřního zpravodajství centrály Státní bezpečnosti v roce 1989, Praha: ÚDVZK, 2003 Benda, Patrik, Žáček, Pavel, eds., “Denní situační zprávy StB z listopadu a prosince 1989”, in Securitas Imperii, 2000, (6/III) Bílek, Jiří, Pomocné technické prapory 1950–1954, Praha: Nakladatelství R, 1992 Blažek, Petr, “ ‘Akty revoluční spravedlnosti’. Limity pražského jara, soudní rehabilitace a bývalí političtí vězni”, in Žáček, Pavel and oth., Vyjádření úcty a vděčnosti. 2. sborník o protikomunistickém odboji, Praha: MO ČR – VHÚ, 2015 Borák, Mečislav, Janák, Dušan, Tábory nucené práce v ČSR 1948–1954, Šenov u Opavy: Tilia, 1996 Bukovsky, Ladislav, “Archiv bezpečnostních složek – základní informace”, in Sborník Archivu bezpečnostních složek, 2008, (6), 7–18 Bukovsky, Ladislav, “Archivy bezpečnostních složek po dvaceti letech. Úvod k tzv. Quintanově zprávě”, in Sborník Archivu bezpečnostních složek, 2009, (7), 7–13 Czech National Council Act No. 97/1974 Sb., on Archiving David, Roman, Lustration and Transitional Justice. Personnel Systems in the Czech Republic, Hungary, and Poland, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2011 Deset pražských dnů. 17.–27. listopad 1989. Dokumentace, Praha: Academia, 1990 Drda, Adam, Příběhy bezpráví – příběhy vzdoru, Praha: Člověk v tísni, 2009 Dvořáková, Vladimíra, Kunc, Jiří, O přechodech k demokracii, Praha: SLON, 1994 Fiala, Petr, Holzer, Jan, Mareš, Miroslav, Pšeja, Pavel, Komunismus v České republice, Brno: IIPS, 1999 Friedrich, Carl Joachim, Brzezinski, Zbigniev, Totalitarian Dictatorship and Autocracy, New York: Harvard University Press, 1961 Frolík, Jan, “Několik poznámek k ‘Zveřejnění evidenčních podkladů a seznamu personálních spisů podle zákona č. 107/2002 Sb.’ Ministerstvem vnitra České republiky”, in Sborník Archivu ministerstva vnitra, 2004, (2), 311–313 Frolík, Jan, “Transformace ministerstva vnitra a bezpečnostních složek”, in Zkušenosti české transformace X crossing, Praha, b. d., 62–65 Fuková, Hana, Rehabilitace politických vězňů v Československu. Zákony o soudní rehabilitaci z let 1968 a 1990, Doctoral Dissertation, Praha: FSV UK, 2012 Gebauer, František, Kaplan, Karel, Koudelka, František, Vyhnálek, Rudolf, eds., Soudní perzekuce politické povahy v Československu 1948–1989. Statistický přehled, Praha: ÚSD AV ČR, 1993 Gregor, Pavel, “Informace o činnosti odboru vyšetřování”, in Securitas Imperii, 2006, (14), 424–432 Grisová, Hana, K 231. Sdružení bývalých politických vězňů. Příčiny jeho vzniku a zániku, Doctoral Dissertation, Olomouc: FF UP Olomouc, 2009 Halla, Josef, “Průběh a podmínky rehabilitací a odškodnění v českých zemích”, in Fajmon, Hynek, ed. Sovětská okupace Československa a její oběti, Brno: CDK, 2005 Havlůjová, Hana, Najbert, Jaroslav a kol., Paměť a projektové vyučování v dějepise, Praha: ÚSTR, 2014 Hloušek, Vít, Kopeček, Lubomír, Origin, Ideology and Transformation of Political Parties. East-Central and Western Europe Compared, Aldershot: Ashgate, 2010 Hoppe, Jiří, Opozice ’68. Sociální demokracie, KAN a K 231 v období pražského jara, Praha, Prostor, 2009 Hradecká, Vladimíra, Koudelka, František, Kádrová politika a nomenklatura 1969–1974, Praha: ÚSD AV ČR, 1998 Huntington, Samuel, The Third Wave. Democratization in the Late Twentieth Century, Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1961 Jareš, Jakub, “Český ‘komunismus’ v muzeu. Mapování muzejní krajiny a konstitutivní faktory pro její formování”, in Šustrová, Radka, Hédlová, Luba, eds., Česká paměť. Národ, dějiny a místa paměti, Praha: Památník Lidice, 2014, 356–376 Jestřáb, Miloš, Hladil, Vladimír, Soudní rehabilitace. Komentář k zákonu č. 82/1968 Sb., o soudní rehabilitaci, Praha: Horizont, 1969 Kaplan, Karel, Tábory nucené práce v Československu v letech 1948–1954, Praha: Nakladatelství R, 1992 Kaplan, Karel, Paleček, Pavel, Komunistický režim a politické procesy v Československu, Brno: Barrister & Principal, 2001 Kalous, Jan, Bárta, Milan, Sivoš, Jerguš, Žáček, Pavel, “Několik poznámek k vývoji organizační struktury Ministerstva vnitra a Ministerstva národní bezpečnosti Československé (socialistické) republiky v letech 1945–1989”, in Kalous, Jan and oth., eds., Biografický slovník představitelů ministerstva vnitra v letech 1948–1989. Ministři a jejich náměstci, Praha: ÚSTR, 2009, 9–38 Karl, Terry Lynn, Schmitter, Philippe C., “Models of Transition in Latin America, Southern and Eastern Europe”, in International Social Journal, 1991, (128), 269–284

[ 52 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Czech Experience Kol. autorů, Memory of Nation. Praha: Post Bellum, 2015; http://www.pametnaroda.cz/data/page/File/PN_promo9.3._CZn.pdf Kol. autorů, Soudní rehabilitace. Komentář k zákonu č. 119/1990 Sb., Praha, 1990 Kopeček, Lubomír, Éra nevinnosti. Česká politika 1989–1997, Brno: Barrister & Principal, 2011 Kopeček, Lubomír, Trajectories of the Left. Social Democratic and (Ex-)Communist Parties in Contemporary Europe: Between Past and Future, Brno: IIPS, 2005 Kozák, Jiří, Právo na pomezí diktatury a demokracie. Právní vyrovnání s totalitní minulostí v České republice po roce 1989, Praha: Auditorium 2014 Místa paměti česko-německého soužití. Sborník příspěvků z conference pracovní skupiny Česko-německého diskusního fora Místo paměti v Chebu 5. 6 2010, Praha: Antikomplex pro Collegium Bohemicum, 2011, 16–23 Leśkiewicz, Rafał, Žáček, Pavel, eds., Handbook of the European Network of Official Authorities in Charge of the Secret Police Files, Prague: ÚSTR, IPN, 2013 Linz, Juan J., Totalitarian and Authoritarian Regimes, Boulder–London: Lynne Rienner Publishers, 2000 Linz, Juan J., Stepan, Alfred, Problems of Democratic Transition and Consolidation, Southern Europe, South America and Post- Communist Europe, Baltimore–London: JHU Press, 1996 Liška, Otakar a kol., eds., Tresty smrti vykonané v Československu v letech 1918–1989, Sešity No. 2, Praha: ÚDV, 2006 Machonin, Pavel, Tuček, Milan, “Geneze nové sociální struktury v České republice a její sociální aktéři”, in Šafaříková, Vlasta a kol., eds., Transformace české společnosti 1989–1995, Brno: Doplněk, 1996, 9–49 Majer, Jiří, “Muzeum třetího odboje v Příbrami (1992–1997)”, in Podbrdsko, 1997, (4), 199–202 Majer, Jiří, “The museum of the Third Resistance, Příbram. Koncepce, činnost, perspektiva”, in Dolák, Jan, ed., Muzea v procesu transformace / Museums in Transformation Process, Brno: MU, 2004, 73–78 Možný, Ivo, Proč tak snadno... Některé rodinné důvody sametové revoluce. Sociologický esej, Praha: SLON, 1999 Novák, Miroslav, Une transition démocratique exemplaire? L’emergence d’un systeme de partis dans les pays Tcheques, Prague: CeFReS, 1997 Pejčoch, Ivo, Vojáci na popravišti, Cheb: Svět křídel, 2011 Pourová, Jitka, “Hlavní správa vojenské kontrarozvědky – III. správa SNB – a zpřístupňování dokumentů vzniklých její činností v souladu se zákonem č. 107/2002 Sb.”, in Sborník Archivu Ministerstva vnitra, 2005, (3), 413–419 Prečan, Vilém, Charta 77 1977–1989, Scheinfeld–Praha–Bratislava: ČSDS, ÚSD ČSAV, Archa, 1990 Przeworski, Adam, Democracy and the Market. Political and Economic Reforms in Eastern Europe and Latin America, Cambridge: Cambridge University Press, 1991 Pulec, Martin, Organizace a činnost ozbrojených pohraničních složek. Seznamy osob usmrcených na státních hranicích 1945–1989, Sešity 13, Praha: ÚDV, 2006 Pullmann, Michal, Konec experimentu. Přestavba a pád komunismu v Československu, Praha: Scriptorum, 2011 Quintana, Antonio Gonzáles, “Archivy bezpečnostních složek bývalých represivních režimů”, in Sborník Archivu bezpečnostních složek, 2009, (7), 22–24 Reiman, Michal, O komunistickém totalitarismu a o tom, co s ním souvisí, Praha: Nakladatelství Karolinum, 2000 Rendek, Petr, “EZO – Evidence zájmových osob”, in Sborník Archivu bezpečnostních složek, 2012, (10), 279–327 Rudá nomenklatura, Praha: Vydavatelství GMA 91, 1992 Ruml, Jan, “Moje působení na ministerstvu vnitra”, in Zkušenosti české transformace, X crossing, Praha, b. d., 66–68 Růžička, Filip, Klub K 231 a jeho pobočky, Pardubice: FF UP, 2013 Sartori, Giovanni, Parties and Party System. A Framework for Analysis, Cambridge, 1976 Schovánek, Radek, “Organizační vývoj technických složek MV 1964–1989, II”, in Securitas Imperii, 1994, (2), 46–71 Schovánek, Radek, “Zpřístupňování svazků Státní bezpečnosti v České republice”, in Pamäť národa, 2005, (2), 85–87 Sivoš, Jerguš, ed., XII. správa ZNB. Dokumenty k činnosti Správy kontrarozviedky v Bratislave v rokoch 1974–1989, Bratislava: ÚPN, 2008 Sládek, Oldřich, “Ohlédnutí”, in Archivní časopis, 1993, (1), 1–22 Spěváček, Vojtěch a kol., eds., Transformace české ekonomiky. Politické, ekonomické a sociální aspekty, Praha: Linde, 2002 Suk, Jiří, Labyrintem revoluce. Aktéři, zápletky a křižovatky jedné politické krize, Praha: Prostor, 2003 Suk, Jiří, Občanské fórum. Listopad–prosinec 1989, Volume II – documents, Brno: Doplněk, 1998 Šubrt, Jiří, ed., Historické vědomí jako předmět badatelského zájmu: teorie a výzkum, Kolín: Historická sociologie, Nezávislé centrum pro studium politiky, ARC – Vysoká škola politických a společenských věd, 2010 The decision of the Constitutional Court of the Czechoslovak Federal Republic (full court) from 26/ 11/ 1992, file No. Pl. ÚS 1/92; http://www.abscr.cz/data/pdf/normy/nalez-us-pl-1-1992.pdf Urbánek, Miroslav, “Správa sledováni Ministerstva vnitra v letech 1948–89 (Stručný nástin organizačního vývoje)”, in Sborník Archivu Ministerstva vnitra, 2005, (3), 173–232 Ústav pro studium totalitních režimů & Archiv bezpečnostních složek / Institute for the Study of Totalitarian Regimes & the Security Services Archive. Praha: ÚSTR, 2009 Vaníčková, Vladimíra, “Odbor archivní a spisové služby MV: rok 2003”, in Sborník Archivu ministerstva vnitra, 2004, (2), 307–309 Veber, Václav, “O rehabilitacích a o tom, co s nimi souvisí”, in Securitas Imperii, 2010, (16), 1, 10–29 Vondrová, Jitka, Navrátil, Jaromír, Moravec, Jan, eds., Komunistická strana Československa. Pokus o reformu (říjen 1967 – květen 1968), Brno: Doplněk, 1999 Zeman, Petr, “Transformace zpravodajských služeb”, in Zkušenosti české transformace, X crossing, Praha, b. d., 69–75

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Czech Experience [ 53 ] Zetocha, Karel, Zpravodajské služby v nové demokracii. Česká republika, Brno: Barrister & Principal, 2009 Zídek, Petr, Příběh herečky: Ludmila Brožová a její svět, Praha: Dokořán, 2010 Žáček, Pavel, “Administrativa písemností kontrarozvědné povahy II. Jednotný evidenční, statistický a archivní systém StB v letech 1978–1989”, in Sborník Archivu bezpečnostních složek, 2013, 11, 175–250 Žáček, Pavel, ed., “Armáda pod drobnohledem. Vojenská kontrarozvědka v dokumentech, 1974–1989”, in Historie a vojenství, 2003, (3–4), 797–836 Žáček, Pavel, Boje o minulost. Deset let vyrovnávání se s komunistickou minulostí – pokus o předběžnou bilanci, Brno: Barrister & Principal, 2000 Žáček, Pavel, “Demontáž a očista bezpečnostních struktur. Počátek roku 1990 z pohledu federálního ministerstva vnitra”, in Paměť a dějiny, 2010, (1), 59–78 Žáček, Pavel, “Lustrační zákon po dvaceti letech”, in Paměť a dějiny, 2011, (4), 127–128 Žáček, Pavel, Lustrační zákony v České republice. Aplikace zákonů č. 451/1991 Sb. and No. 279/1992 Sb., see http://www.ustrcr.cz/ data/pdf/konference/20let-pote/twenty-years-after-zacek.pdf Žáček, Pavel, Memory of Nations in Democratic Transition. The Czech Experience, Praha: CEVRO–LKA, 2015 Žáček, Pavel, “ ‘Můžou přijít, jsme hotovi…’ Tzv. Lorencova ‘skartace’ v dokumentech”, in Pamäť národa, 2004, (0), 28–41 Žáček, Pavel, ed., Nástroj triedneho štátu. Organizácia ministerstiev vnútra a bezpečnostných zborov 1953–1990, Bratislava: ÚPN, 2005 Žáček, Pavel, “Ostrá zbraň” Státní bezpečnosti. Spolupracovníci StB ve směrnicích pro agenturně operativní práci 1947–1989, in Blažek, Petr, ed., Opozice a odpor proti komunistickému režimu v Československu 1968–1989 Praha: ÚČD FFUK, Dokořán, 2005 Žáček, Pavel, “Proces demokratizace a vyrovnávání se s totalitou v oblasti práva”, in Auseinandersetzung mit der Totalitären Vergangenheit. Deutsche und Tschechische Wege nad 1989 – ein Vergleich, Berlin: BWV 2008, 175–187 Žáček, Pavel, Překonávání totalitní minulosti na český způsob, in Fiala, Petr, Mikš, František, eds., Česká konzervativní a liberální politika. Sborník k desátému výročí založení revue Proglas, Brno: CDK 2000, 388–398 Žáček, Pavel, Přísně tajné. Státní bezpečnost za normalizace. Praha: Votobia, 2001 Žáček, Pavel, “Registrace, vedení a archivace svazků ve směrnicích čs. komunistické rozvědky”, in Pamäť národa, 2006, (2), 57–68 Žáček, Pavel, “ ‘Sachergate’. První lustrační aféra. Nesnáze postkomunistické elity (nejen) se svazky Státní bezpečnosti”, in Paměť a dějiny, 2007, (1), 50–81 Žáček, Pavel, “Třídní boj po 17. listopadu 1989 v dokumentech politického aparátu ČSLA”, in Historie a vojenství, 2005, (1), 105–119 Žáček, Pavel, “Úřad dokumentace a vyšetřování zločinů komunismu”, in Pamäť národa, 2005, (2), 81–84 Žáček, Pavel, V čele ŠtB. Pád režimu v záznamoch dȏstojníka tajnej policie, Bratislava: ÚPN, 2006 Žáček, Pavel, “Zametání stop v prosinci 1989. Vytřiďování svazkové agendy na centrále Státní bezpečnosti”, in Sborník Archivu bezpečnostních složek, 2015, (13), 213–289

WEBSITES csds.cz/en/csds.html portal.gov.cz/app/zakony/zakonPar.jsp?idBiblio=64947&nr=181~2F2007&rpp=15#local-content w3.osaarchivum.org/index.php?option=com_content&view=article&id=70&Itemid=61&lang=en www.abscr.cz/en www.enemysdaughters.com/ www.jsns.cz/en/home www.jsns.cz/projekty/pribehy-bezpravi www.libpro.cz/en/index/contact www.memoryofnations.eu www.mistapametinaroda.cz/?lc=en www.modern-history.eu/ www.muzeum-pribram.cz/en/vojna-memorial-lesetice/from-history/ www.mvcr.cz/clanek/lustrace-29644.aspx?q=Y2hudW09MTM%3d www.nm.cz/index.php?xSET=lang&xLANG=2 www.pametnaroda.cz/data/page/File/PN_promo9.3.CZn.pdf www.pant.cz/english.html www.politicalprisoners.eu/ www.postbellum.cz/english/ www.pribehy20stoleti.cz/ www.pribehynasichsousedu.cz/ www.unesco.org/new/en/communication-and-information/flagship-project-activities/memory-of-the-world/register/full-list-of- registered-heritage/registered-heritage-page-5/libri-prohibiti-collection-of-periodicals-of-czech-and-slovak-samizdat-in-the- years-1948-1989/ www.usd.cas.cz/en/ www.ustrcr.cz/, old.ustrcr.cz/en www.veznicehradiste.cz/

[ 54 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Czech Experience MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Estonian Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Бакатин, Вадим Викторович, Избавление от КГБ, Москва: Новости, 1992 Estonian Internal Security Service, “20 years of investigating universal crimes” – Estonian Internal Security Service Annual Review 2015, Tallinn: Estonian Internal Security Service, 2016, 39–42 Estonian State Commission on Examination of the Policies of Repression, The White Book. Losses Inflicted on the Estonian Nation by Occupation Regimes 1940–1991, Tallin: Ministry of Justice, Estonian Encyclopaedia Publishers, 2005; https://www.riigikogu.ee/ wpcms/wp-content/uploads/2015/02/TheWhiteBook.pdf Эстонско-латышско-литовский совместный семинар “Документы КГБ в Балтийских странах”: доклады, Таллинн: филиал Государственного архива Эстонии, 1996 Final report on the termination of the activity of the former ESSR Committee for State Security (part I: Eesti Päevaleht, 10 April 2002, http://epl.delfi.ee/news/eesti/endise-ensv-riikliku-julgeoleku-komitee-tegevuse-lopetamise- lopparuanne-i-osa?id=50920257; part II: http://epl.delfi.ee/news/eesti/endise-ensv-riikliku-julgeoleku- komitee-tegevuse-lopetamise-lopparuanne-ii-osa?id=50920258 ; part III: http://epl.delfi.ee/news/eesti/ endise-ensv-riikliku-julgeoleku-komitee-tegevuse-lopetamise-lopparuanne-iii-osa?id=50920259 Hiio, Toomas, Maripuu, Meelis, Paavle, Indrek, eds., Estonia 1940–1945. Reports of the Estonian International Commission for the Investigation of Crimes Against Humanity, Estonian International Commission for the Investigation of Crimes Against Humanity, Tallinn: Inimsusvastaste Kuritegude Uurimise Eesti Sihtasutus, 2006 Hiio, Toomas, Maripuu, Meelis, Paavle, Indrek, eds., Estonia since 1944: reports of the Estonian International Commission for the Investigation of Crimes Against Humanity, Estonian International Commission for the Investigation of Crimes Against Humanity, Tallinn: Inimsusvastaste Kuritegude Uurimise Eesti Sihtasutus, 2009 Jürjo, Indrek. Pagulus ja Nõukogude Eesti. Vaateid KGB, EKP ja VEKSA arhiivimaterjalide põhjal, Tallinn, 1996 Kasekamp, Andres, A history of the Baltic states, Basingstoke – New York: Palgrave Macmillan, 2010 Kuusk, Pearu “Arhiveeritud agentide tagasitulek”, in Sirp, 12 December 2015 Laar, Mart, The power of freedom: Central and Eastern Europe after 1945, Tallinn: Sihtasutus Unitas, 2010 Mägi, Harri, ENSV KGB tegevuse lõpetamine, Tallinn: Varrak, 2012 Mare, Oja, Muutused üldhariduskooli ajalooõpetuses alates 1987. Aastast – nõukogulikust tänapäevaseks, Tallinn University, Dissertations on Humanities, 2016 Niglas, Aivar, “Release ahead of time of Estonian citizens and residents repressed for political reasons by the Soviet authorities and their rehabilitation from 1953 to the 1960s”, in Hiio, Toomas, Maripuu, Meelis, Paavle, Indrek, eds., Estonia since 1944: Reports of the Estonian International Commission for the Investigation of Crimes Against Humanity, Tallinn: Estonian Foundation for the Investigation of Crimes Against Humanity, 2009, 461–489 Ohmann, Valdur, “Nõukogude perioodi ajaloo uurimise allikalise baasi avardumine 1990.-ndail aastail”, in Ajaloolise tõe otsinguil, Tallinn, 1999 Pettai, Eva-Clarita, Pettai, Vello, Transitional and retrospective justice in the Baltic States, Cambridge: Cambridge University Press, 2015 Salo, Vello et al. (eds.), Estonian State Commission on Examination of the Policies of Repression, The white book: losses inflicted on the Estonian nation by occupation regimes 1940–1991, Tallinn: Estonian Encyclopaedia Publishers, 2005 Sarv, Enn, Õiguse vastu ei saa ükski: Eesti taotlused ja rahvusvaheline õigus, Tartu: Okupatsioonide Repressiivpoliitika Uurimise Riiklik Komisjon, 1997 Sildam, Toomas, Mattson, Toomas, “Eesti NSV KGB taganemine”, in Luup, 1997, (16), 4, 12–19 Tamm, Marek, “In search of lost time: memory politics in Estonia, 1991–2011”, in Diener, Alexander C., Hagen, Joshua, eds., From Socialist to Post-Socialist Cities: Cultural Politics of Architecture, Urban Planning, and Identity in Eurasia, London – New York: Routledge, 2015

WEBSITES ais.ra.ee/static/misonais_en.html ajaveeb.just.ee/kommunismiohvritememoriaal/ Archives Act, passed on 17 February 2011, in Riigi Teataja; https://www.riigiteataja.ee/en/eli/504032016002/consolide Directory of collections – National Archives; http://www.ra.ee/erafondiloend/index.php/structure/index?id=181 epl.delfi.ee/news/eesti/endise-ensv-riikliku-julgeoleku-komitee-tegevuse-lopetamise-lopparuanne-i-osa?id=50920257 epl.delfi.ee/news/eesti/endise-ensv-riikliku-julgeoleku-komitee-tegevuse-lopetamise-lopparuanne-ii-osa?id=50920258 epl.delfi.ee/news/eesti/endise-ensv-riikliku-julgeoleku-komitee-tegevuse-lopetamise-lopparuanne-iii-osa?id=50920259 hudoc.echr.coe.int/eng kogumelugu.ee/en m.riigikogu.ee/en/press-releases/statement-of-the-riigikogu-paying-tribute-to-the-estonian-citizens

[ 46 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Estonian Experience Personal Data Protection Act, passed on 15 February 2007, in Riigi Teataja; https://www.riigiteataja.ee/en/eli/507032016001/ consolide Procedure for Collection, Registration, Preservation and Use of Materials of Security and Intelligence Organisations of Other Countries Which Have Operated in Estonia Act, passed on 10 March 1994, in Riigi Teataja; https://www.riigiteataja.ee/en/ eli/522042014002/consolide “Toomas Savi seostamine KGB-ga on alusetu”, in Õhtuleht, 21 May 1997; http://www.ohtuleht.ee/3582/ toomas-savi-seostamine-kgb-ga-on-alusetu treaties.un.org/doc/Publication/MTDSG/Volume%20I/Chapter%20IV/IV-6.en.pdf vm.ee/et/node/35688 mnemosyne.ee/en/about-us/ vp1992-2001.president.ee/eng/ateated/AmetlikTeade.asp?ID=4870 vvk.ee/varasemad/?v=r99 www.eesti.ee/eng/toetused_ja_sotsiaalabi/toetused_ja_huvitised/toetused_represseeritutele www.cyberussr.com/rus/uk-rsfsr.html www.economist.com/node/13184989 www.estonica.org/en/ www.etera.ee/zoom/22811/view?page=466&p=separate&view=0,0,1932,2834 www.juridica.ee/juridica_en.php?document=en/articles/1995/10/23934.SUM.php www.kapo.ee/en/content/areas-activity.html www.kapo.ee/en/content/judicial-decisions.html www.kapo.ee/en/content/re-establishment-security-police.html www.memento.ee/ www.mnemosyne.ee/ www.nc.ee www.riigikogu.ee/en/press-releases/plenary-assembly/riigikogu-adopted-statement-june-deportation/ www.riigikogu.ee/wpcms/wp-content/uploads/2015/02/TheWhiteBook.pdf www.ut.ee/et/oppimine/doktoriope/doktoritood www.riigiteataja.ee www2.kirmus.ee/elulood/index.html

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Estonian Experience [ 47 ] MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Georgian Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Adgilobrivi tvitmmartveloba sakartveloshi 1991–2014 (in Georgian; “Local Self-Government in 1991–2014”), : International Center for Civic Culture, 2015 Aleksidze, Sandro, “Those, what happened secretly”, in Sakartvelos Respublika N163 (7808), 2. 9. 2015 “Amandments Approved at Freedom Charter”, in RFE/RL, 25 December, 2013, https://www.radiotavisupleba.ge/a/25212436.html Appeal to state prosecutor of Georgian SSR Vakhtang Razmadze, by the civil organization under “Rustaveli society” “Democratic Elections in Georgia” (DAS), in Sakartvelo #4 (9), 27. 2. 1990, 3 Aprasidze, David, “25 Years of Georgia’s Democratization: Still Work in Progress”, in Nodia, Ghia (ed.), 25 Years of Independent Georgia: Achievements and Unfinished Projects, Ilia State University Press: Tbilisi, 2016, 91–129 Avaliani, Givi, “SSS addresses MIA not to allow use of Soviet Symbols in Kakheti”, in NetGazeti, 3 August, 2016, http://netgazeti.ge/ news/132500/ Avalishvili, Levan, “The March 1956 Events in Georgia: based on oral history interviews and archival documents” and Lehrke, Jesse Paul, “The Transition to National Armies in the Former Soviet Republics, 1988–2005”, in Georgia After Stalin: Nationalism and Soviet power, Edited by Timothy K. Blauvelt and Jeremy Smith, Oxfordshire, UK: Routledge, 2013 Aves, Jonathan, Georgia: From Chaos to Stability?, London: The Royal Institute of International Affairs, 1996 Carothers, Thomas, “The End of Transition Paradigm”, in Journal of Democracy 13 (1), 2002, 5–21 “Ethnic Groups of Georgia: Census 1989”, European Centre for Minority Issues, http://www.ecmicaucasus.org/upload/stats/ Census%201989.pdf Commission of Investigation of 9 of April in Supreme Council of Georgian SSR, Saqinform (Georgian informative bureau), “In commission of Georgian supreme council”, in Komunisti #95 (20364), 22. 4. 1989, 2 Conclusions of the Commission of Assembly of People’s Deputies of the USSR on Investigation of the Events Taking Place in Tbilisi on 9th of April, 1989 http://sobchak.org/rus/docs/zakluchenie.htm Daniel, Alexander, Eremova, Larisa and others, Rehabilitation and Memory: Treatment of the Victims of Soviet Political Repression in Former Countries, Moscow: Memorial, 2016, https://www.memo.ru/media/uploads/2017/03/02/reabilitacia.pdf “Declaration of One Group of Employees of the KGB of the Georgian SSR”, in Tbilisi #217 (11336), 22. 9. 1990, 4 Documentary film “Lost History” [Dakarguli Istoria], 2014, https://www.youtube.com/watch?v=5vYlBOxhBj4 European Court of Human Rights, Second Section, CASE OF KLAUS AND YURI KILADZE V. GEORGIA, (Application no. 7975/06) , Judgment, 2 February 2010, http://ehrac.org.uk/wp-content/uploads/2010/06/Kiladze-v-Georgia_ENG.pdf “Failed Lustration Process in Georgia”, Institute for Development of Freedom of Information, 25. 1. 2016, https://idfi.ge/en/failed-lustration-in-georgia Fighting Corruption in Public Services: Chronicling Georgia’s Reforms, Washington: The World Bank, 2012 “Georgia: ‘Architect Of German Lustration’ Discusses Georgian Archive”, in Radio Free Europe / Radio Liberty, 27. 3. 2007, https://www.rferl.org/a/1075535.html “Georgia – History of Elections 1990–2010s”, http://infocenter.gov.ge/elections2017/history_en.pdf Goshovskiy, Volodymyr, “The genesis of lustration in the world and its significance for the development of law-based society”, in Legea Si Viata, January 2017 Gotsiridze, Irakli, Following the truth: Tragedy of 9 of April, Tbilisi, 1990 Gularidze, Tea, “Deficienes of ruling Party were visable from day one”, in Civil.ge, 28 February, 2004, http://www.civil.ge/geo/​ _print.php?id=6139 Gurgenidze, Kote, “Georgian KGB is changing its agenda; is KGB anyway – KGB?!”, Interview with Tamaz Adamia, in Republic #31, 11. 12. 1990, 4 “In Georgian KGB”, in Communist #20 (20657), 13. 1. 1990, 2 Interview with the Deputy Director of the Central Historical Archive, Ketevan Kobiashvili, “Where was it published?”, 2015 Jones, Stephen F., Georgia: A Political History Since Independence, London: I.B. Tauris, 2012, 3–106 Jones, Stephen F., “The Establishment of Soviet Power in Transcaucasia: The Case of Georgia 1921–1928”, in Soviet Studies, October 1988, 40, No. 4 (4), 616–639 Junge, Mark, Ethnosi da Terori Saqartveloshi [Ethnos and Terror in Georgia], Tbilisi: Intellect Publishing House, 2015 Junge, Mark, Tushurashvili, Omar, Bonvec, Bernd, Bolshevikuri Tsesrigi Saqartveloshi [Bolshevik Order in Georgia], Tbilisi: Intellect Publishing House, 2015 Khutsidze, Nino, “Opposition Pushes Law on Lustration”, in Civil.ge, 1. 10. 2005, https://old.civil.ge/eng/article.php?id=11248 Khvadagiani, Irakli, “Guide-book - Open Access to the KGB Archives in the Eastern Partnership (‘Georgia’)”, Kyiv, 2017 Kosař, David, “Lustration and Lapse of Time: ‘Dealing with the Past’ in Czech Republic”, Eric Stein Working paper No. 3/2008 Kvachantiradze, Tamaz, “Let’s Build a Memorial”, in Sakartvelo #25 (2649), 17. 6. 1988 Law of Georgia No. 1867, 25. 12. 2013, https://matsne.gov.ge/ru/document/download/1381526/8/en/pdf Law of Georgia No. 4717, 31. 5. 2017, https://matsne.gov.ge/en/document/view/1381526 Law of Georgia on Personal Data Protection, Date of issue: 28. 12. 2011, https://matsne.gov.ge/ka/document/view/1561437 Law of the Republic of Georgia on Abolition of the Autonomous Oblast of the South Ossetia, http://www.parliament.ge/ files/426_5649_580559_10.pdf

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Georgian Experience [ 41 ] Law of Georgia “On the Acknowledgment of Citizens of Georgia as Victims of Political Repression and Social Protection ofRepressed Persons”, (N1160; 11. 12. 1997/ Consolidated Publications, 31. 10. 2014), https://matsne.gov.ge/en/document/ download/31408/11/en/pdf Law “On Social Security of Persons Transferred to the Reserve from Military Bodies, Internal Affairs Bodies and the Special State Protection Service, and Their Family Members”, Date of issue: 16. 20. 1996 Law “On the National Archival Fund and the National Archives”, Date of issue: 29. 12. 2006, https://matsne.gov.ge/ka/document/ view/22420 Let’s Create a Museum of National Tragedy, in Tbilisi #159 (10970), 4. 7. 1989 Levitsky Stephen S., Way, Lucan A., “Linkage versus Leverage. Rethinking the International Dimension of Regime Change”, in Comparative Politics, 2006, 38 (4), 379–400 Maisuradze, Davit, “The Effects of the Constitutional Court Ruling of October 28, 2015 on the Freedom Charter of Georgia”, Institute for Development of Freedom of Information, December 2015, https://idfi.ge/public/upload/Davit/court-ruling%20ENG.pdf Menabde, Vakhtang, Papashvili, Tamar, Kashakashvili, Nino, Kekenadze, Giorgi, Beridze, Ana, Twenty years without parliamentary control, supervision from side of supreme representative power to services of state security, internal affairs and foreign intelligence of Georgia, Tbilisi: OSGF, 2017 Meparishvili, Misha, “SSS warned ‘National Unity’ not to use Fashist Symbols”, in NetGazeti, 18 May, 2018, http://netgazeti.ge/ news/278145/ Meparishvili, Misha, “SSS warned ‘Socalist Georgia’ not to use Soviet Symbols on 9th of May”, in NetGazeti, 8 May, 2018, http://netgazeti.ge/news/274696/ Moltz, Ryan, “Dealing with communist legacies: the politics of lustration in Eastern Europe”, University of Minnesota Ph.D. dissertation, 2014, https://conservancy.umn.edu/handle/11299/162684 Morrison, Thea, “Interior Minister: We Will Act against Fascist Groups”, in Georgia Today, 21. 5. 2018, http://georgiatoday.ge/ news/10348/Interior-Minister%3A-We-Will-Act-against-Fascist-Groups Morrison, Thea, “The Banning of Soviet Symbols in Georgia”, in Georgia Today, 10. 5. 2018, http://georgiatoday.ge/news/10215/ The-Banning-of-Soviet-Symbols-in-Georgia Narimanishvili, Nino, Atskureli, Otar, “Return from exile: Muslim Meskhetians from Georgia”, in JamNews, 21 June 2017, https://jam-news.net/?p=45365 Nodia, Ghia, “Georgia’s Identity Crisis”, in Journal of Democracy, 1995/1, 104–116 Nodia, Ghia, “Putting the State Back Together in the Post-Soviet Georgia”, in Beissinger, Mark R. and Young, Crawford (Eds.), Beyond State Crisis: Postcolonial Africa and Post-Soviet Eurasia in Comparative Perspective, Woodrow Wilson Center Press: Washington, D.C., 2002, 413–443 Nodia, Ghia, “Trying to Build (Democratic) State Institutions in Independent Georgia”, in Mangott, Gerhard (Hrsg.), Brennpunkt Südkaukasus: Aufbruch trotz Krieg, Vertreibung und Willkürherschaft, Wien: Braumüller, 1999 “Ombudsman Demands Concrete Steps for the Social Protection of Political Repression Victims”, 5 April 2010, http://www.interpressnews.ge/ge/politika/130412-ombudsmeni-politikuri-represiebis-mskhverpltha-socialuri-dacvisthvis- konkretuli-nabijebis-gadadgmas-ithkhovs.html?ar=A Order of Supreme Council of Georgian SSR about creation of “Commission of supreme council of Georgian SSR for re-establishing justice for victims of repressions which took place in 1930–40 and 1950’s”, in Komunisti #78 (20419), 4. 4. 1989 Order of the President of the USSR, about reforming of the political organs of the armed forces of the USSR, armed forces of the KGB of the USSR, armed forces of the MVD of the USSR and the armed forces of the railway. Moscow, Kremlin, 3. 9. 1990. M. Gorbachev, in Communist #205 (20951), 6. 9. 1990 Osipov, Alexander “Ferghana Events: 20 years later. History without a lesson?”, in FerganaNews, 10 June 2009, http://enews.fergananews.com/articles/2545 Paichadze, David, “Possibility of Lustration in Georgia”, in RFE/RL, 27. 9. 2012, https://www.radiotavisupleba.ge/a/1523602.html Parliamentary Assembly of Council of Europe, Resolution N 1096 (1996), “On Measures to dismantle the heritage of former communist totalitarian systems” Pentikäinen, Oskari, Trier, Tom, Between Integration and Resettlement: the Meskhetian Turks, ECMI Working Paper # 21, September 2004, https://www.files.ethz.ch/isn/19696/working_paper_21b.pdf Saqartvelos Damphudznebeli Kreba – 1919 [Constituent Assembly of Georgia – 1919], SovLab, Tbilisi, 2016 Saqinform, Let’s re-establish justice, in Komunisti #45 (20691), 21. 2. 1990, 3 Saqinform, We will re-establish justice, in Komunisti #222 (20563), 24. 9. 1989, 3 “Secession Decreed by Soviet Georgia”, in New York Times, 10 April, 1991 “Stalin’s Lists from Georgia”, e-data base, 26 March 2018, http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=index&d=26 The Archival Bulletin, N1, 2008 The Archival Bulletin, N5, 2009 The interview with the Georgian society “Memorial” member – Guram Soselia, 2018 Topouria, George, “Georgia’s not so Freedom Charter”, Transparency International Georgia, 12. 7. 2011, http://www.transparency.ge/ en/blog/georgias-not-so-freedom-charter Tsuladze, Zaza, “50 Statuts of Stalin one needs to pay while alive”, in VOA, 11 February, 2013, https://www.amerikiskhma.com/a/ georgia-stalin-vandalism/1600958.html

[ 42 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Georgian Experience Vademecum Georgia, Berlin: Bundesstiftung zur Aufarbeitung der SED-Diktatur, 2018 Vacharadze, Anton, “Problems of Archival Descriptions in Post-Soviet Countries”, Case study according to the Central Historical Archive of Georgia, International Conference Proceedings, Radenci, 2016 Wheatley, Jonathan, Georgia from National Awakening to Rose Revolution: Delayed Transition in the Former Soviet Union, Aldershot: Ashgate, 2005 Williams, Kieran, Fowler, Brigid, Szczerbiak, Aleks, “Explaining Lustration in Central Europe: a ‘post-communist politic’ approach”, in Democratization, 2005, 12 (1), https://www.researchgate.net/ publication/248950483_Explaining_lustration_in_Central_Europe_A_'post-communist_politics'_approach

WEBSITES http://www.ecmicaucasus.org/upload/stats/Census%201989.pdf https://freedomhouse.org/report-types/freedom-world https://gyla.ge/en https://idfi.ge/en http://infocenter.gov.ge/elections2017/history_en.pdf www.matsne.gov.ge http://www.parliament.ge/files/426_5649_580559_10.pdf www.shieldandsword.mozohin.ru/kgb5491/terr_org/respublik/georgia.htm http://sovlab.ge/en

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Georgian Experience [ 43 ] MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The German Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Abschlussbericht der Expertenkommission zur Zukunft der Behörde des BStU, 2016, www.bundestag.de/ausschuesse18/ gremien18/bstu Arnswald, Ulrich, Zum Stellenwert des Themas DDR-Geschichte in den Lehrplänen der deutschen Bundesländer. Expertise im Auftrag der Stiftung zur Aufarbeitung der SED-Diktatur, Berlin: Bundeszentrale für politische Bildung, 2004 Ausstellungskatalog “Im namen des Volkes”, Leipzig: BMJ, 1994 Beer, Kornelia, Weißflog, Gregor J., “Ich könnte ein dickes Buch schreiben…” Zur gesundheitlichen und sozialen Situation von in der SBZ/DDR politisch Inhaftierten, in Horch & Guck, 2009, (3), 56–59 Bericht der Enquete-Kommission 5/1 des Landtags Brandenburg, Drucksache 5/8500. Themenbereich III Personalpolitik, Potsdam: Landtag Brandenburg, 2012 Borbe, Ansgar, Die Zahl der Opfer des SED-Regimes, Erfurt: Landeszentrale für politische Bildung Thüringen, 2010 Böckenförde, Ernst-Wolfgang, Die Rechtsauffassung im kommunistischen Staat, München: Kösel-Verlag, 1967 Breidecker, Volker, “Alle Grenze offen”, in Süddeutsche Zeitung, 14. 10. 2015 Der Stacheldraht, 2017, No. 3 Der/die Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatsicherheitsdienstes der ehemaligen DDR, ed., Stasi. Die Ausstellung zur DDR-Staatssicherheit. Katalog und Aufsätze, Berlin: Selbstverlag, 2011 Der/die Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatsicherheitsdienstes der ehemaligen DDR, Tätigkeitsberichte des BStU 1–13, Berlin: BStU, 1993–2016 Drauschke, Frank, Kaminsky Anna, eds., Erschossen in Moskau, Berlin: Metropol Verlag, 2008 Faulenbach, Bernd, “Probleme des Umgangs mit der Vergangenheit im vereinten Deutschland. Zur Gegenwartsbedeutung der jüngsten Geschichte”, in Weidenfeld, Werner, ed., Deutschland. Eine Nation – doppelte Geschichte. Materialien zum deutschen Selbstverständnis, Köln: Verlag Wissenschaft und Politik, 1993 Fricke, Karl Wilhelm, Politik und Justiz in der DDR. Zur Geschichte der politischen Verfolgung 1945–1968, Köln: Verlag Wissenschaft und Politik, 1990 Fricke, Karl Wilhelm, “Politische Straf-Justiz im SED-Staat”, in Aus Politik und Zeitgeschichte, supplement to the weekly Das Parlament, B 4/93, 22. 1. 1993 Gauck, Joachim, “Akten und Gerechtigkeit. Gedanken zum Umgang mit der Vergangenheit”, in Rostocker Philosophische Manuskripte N. F. Booklet 1, 1994, 7–26 Gieseke, Jens, Mielke-Konzern. Die Geschichte der Stasi 1945–1990, 2. Aufl., München: DVA, 2006 Guckes, Ulrike, Opferentschädigung nach zweierlei Maß? Eine vergleichende Untersuchung der gesetzlichen Grundlagen der Entschädigung für das Unrecht der NS-Diktatur und der SED-Diktatur, Berlin: Berliner Wissenschaftsverlag, 2008. Henke, Klaus-Dietmar, ed., Wann bricht schon mal ein Staat zusammen! Die Debatte über die Stasi-Akten und die DDR-Geschichte auf dem 39. Historikertag 1992, München: Dt. Taschenbuch-Verl., 1993 Herbert, Ulrich, Geschichte Deutschlands im 20. Jahrhundert, München: C. H. Beck Verlag, 2014 Heyde, Wolfgang, “Verfassungsrechtliche Fragen der deutschen Einigung”, in Bästlein, Klaus, ed., Die Einheit, Berlin: Schriftenreihe des Berliner Landesbeauftragten für die Unterlagen des Staatsicherheitsdienstes der ehemaligen DDR (vol. 31), 2011 Holstein, Karl-Heinz, “Die Schulbuchuntersuchung aus der Binnenperspektive der Schulbuchverlage”, in Buchstab, 1999, 13–21 Jedlitschka, Karsten, Springer, Philipp, ed., Das Gedächtnis der Staatssicherheit. Die Kartei- und Archivabteilung des MfS, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2015 Jessen, Ralph, “Den Zusammenbruch der SED-Diktatur erklaeren”, in Sabrow, Martin, ed., Bewaeltigte Diktaturvergangenheit? 20 Jahre DDR-Aufarbeitung, Leipzig: Akademische Verlagsanstalt 2010, 21–35 Kaminsky, Anna, ed., Orte des Erinnerns. Gedenkzeichen, Gedenkstätten und Museen zur Diktatur in SBZ und DDR, Berlin: Ch. Links Verlag, 2016 Keller, Iris, Die strafrechtliche Aufarbeitung von DDR – Justizunrecht, Frankfurt: Peter Lang GmbH, 2013 Klessman, Christoph, “Überforscht? Verklärt? Vergessen? Zwanzig Jahre nach dem Mauerfall ist die DDR-Geschichte noch immer ein Streitthema”, in Die ZEIT Geschichte. 1989. Die geglückte Revolution, 2009, (2), 86–89 Kowalczuk, Ilko-Sascha, Endspiel. Die Revolution von 1989 in der DDR, München: C. H. Beck Verlag, 2009 Lautzas, Peter, “Vorwort”, in Arnswald, Ulrich, Bongertmann, Ulrich, Mählert, Ulrich, eds., DDR-Geschichte im Unterricht. Schulbuchanalyse – Schülerbefragung – Modellcurriculum, Berlin: Metropol Verlag, 2006 Lembcke. Oliver W., “Rehabilitierung politisch Verfolgter in der DDR. Politisches Programm und Praxis des Rechts”, in Jahrbuch Politisches Denken 2008/09, Berlin 2009 Limbach, Jutta, Gerechtigkeit oder Versöhnung, Speech at the occasion of the Chamber of Industry and Commerce New Year Convention in Berlin on 9. 1. 1988 Lucht, Roland, ed., Das Archiv der Stasi. Begriffe, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2015 Marxen, Klaus, Werle, Gerhard, Die strafrechtliche Aufarbeitung von DDR-Unrecht. Eine Bilanz, Berlin – New York: Walter de Gruyter, 1999 Marxen, Klaus, Werle, Gerhard, Schäfter, Petra, Die Strafverfolgung von DDR-Unrecht. Fakten und Zahlen, Berlin: Stiftung zur Aufarbeitung der SED-Diktatur, 2007

[ 40 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The German Experience Mählert, Ulrich, Kleine Geschichte der DDR, 7. Auflage, München: C. H. Beck Verlag Paperback, 2010 Märker, Andreas, “Psychische Folgen politischer Inhaftierung in der DDR aus Politik und Zeitgeschichte”, in Aus Politik und Zeitgeschichte, supplement to the weekly Das Parlament, B 38/95 Mothes, Jörn, Schmidt, Jochen, “Die Aufarbeitung der DDR-Vergangenheit. Eine Zwischenbilanz”, in Wehling, Hans-Georg, ed., Deutschland Ost – Deutschland West. Eine Bilanz, Opladen: Leske + Budrich, 2002 Neubert, Ehrhart, Unsere Revolution. Die Geschichte der Jahre 1989/90, München: Piper Verlag, 2008 Pasternack, Peer (with Glück, Anne, Hüttmann, Jens, Lewin, Dirk, Schmid, Simone und Schulze, Katja), Gelehrte DDR. Die DDR als Gegenstand der Lehre an deutschen Universitäten 1990–2000 (HoF-Arbeitsberichte 5’01), Wittenberg: HoF Wittenberg – Institut für Hochschulforschung an der Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg, 2001 Petersen, Thomas, “Auch die ‘Mauer in den Köpfen’ fällt”, in FAZ.net on 25. 11. 2009 Prantl, Heribert, “Honecker, Mielke et al.”, in Süddeutsche Zeitung, 1. 9. 1999 Rödder, Andreas, Deutschland einig Vaterland. Die Geschichte der Wiedervereinigung, München: C. H. Beck Verlag, 2009 Sabrow, Martin, Erinnerungsorte der DDR, München: C. H. Beck Verlag, 2009 Sabrow, Martin, Eckert, Reiner, Flacke, Monika u.a., eds., Wohin treibt die DDR-Erinnerung? Dokumentation einer Debatte, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2007 Siegmund, Jörg, Opfer ohne Lobby. Ziele, Strukturen und Arbeitsweise der Verbände der Opfer des DDR-Unrechts, Berlin: Berliner Wissenschafts-Verlag, 2002 Schröder, Richard, Irrtümer über die deutsche Einheit, 2. Auflage, Freiburg: Verlag Herder, 2014 Schumann, Silke, Vernichten oder Offenlegen? Zur Entstehung des Stasi-Unterlagen-Gesetzes, Schriftenreihe BF des BStU, Berlin: BStU, 1995 Sontheimer, Kurt, Bleek, Wilhelm, Die DDR: Politik, Gesselschaft, Wirtschaft, Hamburg: Hoffmann und Campe, 1979 Stasi-Unterlagen-Gesetz as amended on 20. 12. 1991, 21. 12. 2006 and 22. 12. 2011, in currently also available; www.bstu.bund.de Stoltenberg, Klaus, Stasi-Unterlagengesetz, Kommentar, Baden-Baden: Nomos Verlagsgesellschaft, 1992 Suckut, Siegfried, Weber, Jürgen, eds., Stasi-Akten zwischen Politik und Zeitgeschichte, München: Olzog, 2003 Süß, Walter: Staatssicherheit am Ende, Berlin: Ch. Links Verlag, 1999 Tätigkeitsbericht 2011 der Bundesstiftung zur Aufarbeitung der SED-Diktatur, Berlin: Bundesstiftung zur Aufarbeitung der SED-Diktatur, 2012 Weil, Francesca, Die Runden Tische in der DDR 1989/1990, Erfurt: Landeszentrale für politische Bildung Thüringen, 2014 Wehler, Hans-Ulrich, Deutsche Gesellschaftsgeschichte 1949–1990. Bundesrepublik und DDR, München: C. H. Beck Verlag, 2008 Werkentin, Falco, Politische Strafjustiz in der Ära Ulbricht. Vom bekennenden Terror zur verdeckten Repression, Berlin: Ch. Links Verlag, 1995 Werkentin, Falco, “ ‘Souverän ist, wer über den Tod entscheidet’. Die SED-Führung als Richter und Gnadeninstanz bei Todesurteilen”, in Engelmann, Roger, Vollnhals, Clemens, eds., Justiz im Dienste der Parteiherrschaft, Berlin: Ch. Links Verlag, 1999 Werle, Gerhard, “Rückwirkungsverbot und Staatskriminalität”, in Neue Juristische Wochenschrift, 2001, 3001–3008 Winkler, Heinrich August, Der lange Weg nach Westen, 2. Deutsche Geschichte 1933–1990, Munich: C. H. Beck Verlag, 2000

WEBSITES www.bpb.de/geschichte/zeitgeschichte/deutschlandarchiv www.bstu.bund.de www.buergerimstaat.de/4_00/ostwest03.htm www.bundesstiftung-aufarbeitung.de www.bundestag.de/dokumente/textarchiv/serien/23690862_enquete_serie/22090534_kw34_enquete3/ www.deutsche-einheit-1990.de www.gorki.de/spielplan/und-das-beste-zum-schluss-ein-abschluss-spektakel www.landtag.brandenburg.de www.uokg.de

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The German Experience [ 41 ] MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Polish Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Act of 23 February 1991 on invalidating the judgements against persons subject to repression for their activities aimed at the independence of the Polish State, in Journal of Laws of 1991, No. 34, Item 149 Act of 11 April 1997 on disclosure of work or service in state security authorities or cooperation with them between 1944–1990 by persons performing public functions, in Journal of Laws of 1997, No. 70, Item 443 Act of 18 December 1998 on the Institute of National Remembrance – Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation, in Journal of Laws of 1998, No. 155, Item 1016 Act of 18 October 2006 on the disclosure of information on the documents of the state security authorities from 1944–1990 and the content of these documents, in Journal of Laws of 2006, No. 218, Item 1592 Adamczyk, Arkadiusz, Rogut, Dariusz, ed., Represje sowieckie wobec narodów Europy 1944–1956, Zelów: Atena, 2005 Banaszek, Kazimierz, ed., Informator o Archiwum Instytucji Ministerstwa Obrony Narodowej I archiwach rodzajów sił zbrojnych, Warszawa: Archiwum Ministerstwa Obrony Narodowej, 2000 Bečka, Arnošt, Molesta, Jacek, Sprawozdanie z likwidacji majątku byłej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Sopot-Warszawa: Ministerstwo Spraw Wewnêtrznych i Administracji, 2001, https://www.mswia.gov.pl/pl/aktualnosci/2791,Sprawozdanie-z- likwidacji-majatku-bylej-Polskiej-Zjednoczonej-Partii-Robotniczej.html Bednarek, Jerzy, Leśkiewicz, Rafał, eds., Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej (stan na dzień 31 grudnia 2008 roku), Warszawa: IPN, 2009; http://inwentarz.ipn.gov.pl/doc/informator.pdf Bingen, Dieter, “Die Aufarbeitung der kommunistischen Vergangenheit in Polen”, in Unverhau, Dagmar, Lucht, Roland, eds., Lustration, Aktenöffnung, demokratischer Umbruch in Polen, Tschechien, der Slowakei und Ungarn, Münster: LIT Verlag, 2005 Bingen, Dieter, “Drei Phasen des politischen Umbruchs in Polen”, in Unverhau, Dagmar, Lucht, Roland, eds., Lustration, Aktenöffnung, demokratischer Umbruch in Polen, Tschechien, der Slowakei und Ungarn, Münster: LIT Verlag, 2005 Borodziej, Włodzimierz, Garlicki, Aleksander, eds., Okrągły Stół: dokumenty i materiały, vol. 1–4, ed. Warszawa: 2004 Bujniewicz, Natalia, ed., Informator o zasobie archiwalnym Centralnego Archiwum Wojskowego, Warszawa: 2008 Cenckiewicz, Sławomir, Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943–1991 (wprowadzenie do syntezy), Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011 Cenckiewicz, Sławomir, Gontarczyk, Piotr, SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii, Gdańsk–Warszawa–Kraków: IPN, 2008 Ciesielski, Stanisław, Materski, Wojciech, Paczkowski Andrzej, Represje sowieckie wobec Polaków i obywateli polskich, Warszawa: Ośrodek Karta, 2002 Dudek, Antoni, Historia polityczna Polski 1989–2015, Kraków: Znak, 2016 Dudek, Antoni, Instytut: osobista historia IPN, Warszawa: Czerwone i Czarne, 2011 Dudek, Antoni, Pierwsze lata III Rzeczypospolitej: 1989–2001, Kraków: Arcana, 2002 Dudek, Antoni, Reglamentowana rewolucja. Rozkład dyktatury politycznej w Polsce 1988–1990, 2nd edition, Kraków: Arcana, 2014 Dudek, Antoni, ed., Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986–1989 w świetle dokumentów, (vol. 1) (lipiec 1986 – maj 1989), Warszawa: IPN, 2009; http://pamiec.pl/pa/biblioteka-cyfrowa/publikacje/13287,Zmierzch-dyktatury-Polska-lat-19861989-w-swietle- dokumentow-t-1-lipiec-1986-maj-.html Dudek, Antoni, ed., Zmierzch dyktatury. Polska lat 1986–1989 w świetle dokumentów, (vol. 2) (czerwiec–grudzień 1989), Warszawa, IPN, 2010; http://pamiec.pl/pa/biblioteka-cyfrowa/publikacje/13288,Zmierzch-dyktatury-Polska-lat-19861989-w-swietle- dokumentow-t-2-czerwiecgrudzien.html Filipczak, Teresa, Kancelaria Sejmu i Rady Państwa oraz archiwum w latach (1944) 1952–1989, Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych w Warszawie, 2015 Gonzales-Quintana, Antonio, ed., Archival policies in the protection of human rights, Paris: Internacional Council on Archives, 2009; http://www.ica.org/sites/default/files/Report_Gonzalez-Quintana_EN.pdf Gonzales-Quintana, Antonio, ed., Archives of the security services of former repressive regimes. Report prepared for UNESCO on behalf of the International Council of Archives, Paris: UNESCO, 1997 Grzelak Piotr, Wojna o lustrację, Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2005 Horst, Władysław, Kancelarie i archiwa Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii Socjalistycznej, Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej i Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (1944–1990), Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych – Wydział Wydawnictw, 2006 Judgment of 19 June 1992, case file no. (U. 6/92), rulings of the Constitutional Tribunal Judgment of the Constitutional Tribunal of 10 November 1998, case file no. K. 39/97 Judgment of the Constitutional Tribunal of 11 May 2007, case file no. K 2/07, in Journal of Laws of 2007, No. 85, Item 571 Judgment of the Supreme Court of 5 October 2000, case file no. II KKN 271/2000 Kapuściak, Bartosz, ed., Instrukcje pracy kontrwywiadowczej Wojskowej Służby Wewnętrznej wraz z instrukcjami prowadzenia dokumentacji i ewidencji (1957–1990), Kraków: IPN, 2010 Kienzler Iwona, Krwawa Luna i inni: prokuratorzy i śledczy systemu stalinowskiego w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2016 Kochanowski, Janusz, Rozliczenie z przeszłością w Polsce, in Ius et Lex, 2003, nr. 1, vol. 2

[ 40 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Polish Experience Koller, Stanisław, “Brakowanie i niszczenie dokumentacji operacyjnej Słuzby Bezpieczeństwa w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (1956–1990)”, in Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, 2011, t. 4 http://ipn.gov.pl/download/94/30/ PrzegladArchiwalnyIPNtom4.pdf Kołodziej, Edward, ed., Informator o zasobie archiwalnym [Archiwum Akt Nowych] [v. 1, 2], Warszawa: 2009 Kościański, Rafał; Leśkiewicz, Rafał, Brakowanie i niszczenie dokumentów Wojewódzkiego Urzedu Spraw Wewnętrznych w Poznaniu w latach 1989–1990. Wybrane zagadnienia, in Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, 2011, t. 4; http://ipn.gov.pl/ download/94/30/PrzegladArchiwalnyIPNtom4.pdf Kowalski, Lech, Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a żołnierze wyklęci: walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944–1956, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2016 Kruk, Marzena, “Niszczenia materiałów archiwalnych w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych w Gdańsku w latach 1989–1990”, in Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, 2011. t. 4; http://ipn.gov.pl/download/94/30/ PrzegladArchiwalnyIPNtom4.pdf Kruszyński, Marcin, eds., Klio na wolności: historiografia dziejów najnowszych po 1989 roku, Lublin: IPN, 2016 Kwiatkowski, Piotr Tadeusz, Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, t. II, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2008 Lipiński Piotr, Bicia nie trzeba było ich uczyć: proces Humera i oficerów śledczych Urzędu Bezpieczeństwa, Wołowiec: Czarne, 2016 Majchrzak, Grzegorz, Inteligentna forma internowania: ćwiczenia i powołania do Ludowego Wojska Polskiego jako forma represji po 13 grudnia 1981 r, Warszawa: IPN, 2016 Moczulski Leszek, Lustracja. Rzecz o teraźniejszości i przeszłości, Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2001 Musiał, Filip, ed., Wokół teczek bezpieki. Zagadnienia metodologiczno-źródłoznawcze, 2nd edition, Kraków: IPN, 2015 Opalińska, Agnieszka, Lustracja w Polsce i w Niemczech: próba porównania, Wrocław: Oficyna Wydawnicza “Atut” – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2005 Ostrowska, Katarzyna, Żuławnik, Mariusz, “Niszczenie kartotek Biura ‘C’ MSW w latach 1989–1990”, in Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej, 2011, t. 4; http://ipn.gov.pl/download/94/30/PrzegladArchiwalnyIPNtom4.pdf Paczkowski, Andrzej, “Polen 1989–1998: die Politik in den Archiven – die Archive in der Politik”, in Unverhau, Dagmar, Lucht, Roland, eds., Lustration, Aktenöffnung, demokratischer Umbruch in Polen, Tschechien, der Slowakei und Ungarn, Münster: LIT Verlag, 2005 Persak, Krzysztof, Kamiński, Łukasz, ed., Czekiści: organy bezpieczeństwa w europejskich krajach bloku sowieckiego 1944–1989, Warszawa: IPN, 2010 Piotrowski, Paweł, Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, vol. 2, 1956–1975, Warszawa: IPN, 2006; http://pamiec.pl/pa/ biblioteka-cyfrowa/publikacje/9865,Aparat-bezpieczenstwa-w-Polsce-Kadra-kierownicza-tom-II-1956-1975.html Piotrowski, Paweł, ed., Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, vol. 3, 1975–1990, Warszawa: IPN, 2008; http://pamiec.pl/pa/biblioteka-cyfrowa/publikacje/9878,Aparat-bezpieczenstwa-w-Polsce-Kadra-kierownicza-tom- III-19751990.html Poraziński, Jarosław, “Akten über den kommunistischen Polizei- und Justizapparat der Volksrepublik Polen in den Beständen der polnischen staatlichen Archive”, in Unverhau, Dagmar Lucht, Roland, eds. Lustration, Aktenöffnung, demokratischer Umbruch in Polen, Tschechien, der Slowakei und Ungarn, Münster: LIT Verlag, 2005 Postanowienie Prezydenta RP z dnia 16 lutego 2007 r. w sprawie podania do publicznej wiadomości Raportu o działaniach żołnierzy i pracowników WSI oraz wojskowych jednostek organizacyjnych realizujących zadania w zakresie wywiadu i kontrwywiadu wojskowego przed wejściem w życie ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o Wojskowych Służbach Informacyjnych wykraczających poza sprawy obronności państwa i bezpieczeństwa Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Monitor Polski 2007, nr 11, poz. 110; http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20070110110 Raina, Peter, Droga do Okrągłego Stołu. Zakulisowe rozmowy przygotowawcze, Warszawa: Wydawn. von borowiecky, 1999 Resolution of the Sejm of the Republic of Poland of 28 May 1992, in M.P., 1992, No. 16, Item 116. Rokicki, Konrad, Spałek, Robert, eds., Władza w PRL. Ludzie i mechanizmy, Warszawa: IPN, 2011 Rokita, Jan, Dudek, Antoni, eds., Raport Rokity. Sprawozdanie Sejmowej Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Działalności MSW, Kraków: Arcana, 2005 Roszkowski, Wojciech, Najnowsza historia Polski 1980–1989, Warszawa: Świat Książki, 2011 Ruzikowski, Tadeusz, ed., Instrukcje pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa 1945–1989, Warszawa: IPN, 2004; http://ipn.gov.pl/pl/ publikacje/ksiazki/12275,Instrukcje-pracy-operacyjnej-aparatu-bezpieczenstwa-19451989.html Szpociński, Andrzej, Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, 2009 Szwagrzyk, Krzysztof, ed., Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, vol. 1, 1944–1956, Warszawa: IPN, 2005; http://pamiec.pl/pa/biblioteka-cyfrowa/publikacje/9864,Aparat-bezpieczenstwa-w-Polsce-Kadra-kierownicza- tom-I-1944-1956.html Zemła, Dominik, ed., Archiwum Ministerstwa Obrony Narodowej. Informator o zasobie archiwalnym, Nowy Dwór Mazowiecki: Archiwum Ministerstwa Obrony Narodowej, 2012

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Polish Experience [ 41 ] WEBSITES

Annual reports on IPN’s activities: http://ipn.gov.pl/pl/o-ipn/informacje-o-dzialalnos http://ipn.gov.pl/wydzial-prasowy/komunikaty/akcja-ostatni-swiadek-warszawa http://ipn.gov.pl/kwis http://ipn.gov.pl/kwis/geneza http://pamiec.pl/pa/portale-tematyczne http://poszukiwania.ipn.gov.pl/sz1/projekt/14506,O-projekcie.html http://www.truthaboutcamps.eu www.zbrodniawolynska.pl

[ 42 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Polish Experience MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Romanian Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Abraham, Florin, Since the Second World War. A Political, Social and Economic History, London: Bloomsbury, 2016 Anisescu, Cristina, “Dinamica de structură şi rol a reţelei informative în perioada 1948–1989”, in AAVV, Arhivele Securităţii, Bucureşti: Editura, 2002, vol. 1, 10–40 Banu, Florian, From the SSI to the SIE. The History of Romanian Espionage in the Communist Era (1948–1989), București: CNSAS, 2016 Banu, Florian, Țăranu, Liviu, Securitatea 1948–1989, Monografie, Vol I., București: CNSAS – Editura Cetatea de Scaun, 2016 Bădică, Simina, Curating Communism. A Comparative History of Museological Practices in Post-War (1946–1958) and Post‑Communist Romania, Doctoral Dissertation, Budapest: CEU, 2014 Buga, Vasile, Sub lupa Moscovei: politica externă a României 1965–1989, București: INST, 2015 Burakowski, Adam, Dictatura lui Nicolae Ceaușescu 1965–1989. Geniul Carpatilor, București: Polirom, 2016 Caietele Revoluţiei, 2010, No. 4–5 Carey, F. Henry, ed., Romania Since 1989. Politics, Economics, and Society, Lanham: Lexington Books, 2004 Deletant, Dennis, Teroarea comunistă în România [or. Communist Terror in Romania, 1999], Iași: Polirom, 2001 Dinu, Ştefan, Condamnat la discreție, București: Editura Neverland, 2009 Dobre, Florica, Banu, Florian, Duica, Cornelia, Moldovan, Silviu B., Țăranu, Liviu eds., Trupele de Securitate (1949–1989), București: Editura Nemira, 2004 Dobre, Florica et al., ed., Trupele de Securitate, București: CNSAS – Nemira, 2004 Dragomir, Gheorghe, Recviem pentru spioni, Vol. 1, București: Editura România în lume, 2006 Duţu, Alesandru, Revoluţia din Decembrie 1989. Cronologie, Editura Sitech: Craiova, 2010 Gal, Ionel, Rațiune și represiune în Ministerul de Interne 1965–1989, vol. I., Iași: Editura Domino, 2001 Gallagher, Tom, Theft of a Nation: Romania Since Communism, London: Hurst, 2005 Gallagher, Tom, Romania and the European Union – How the Weak Vanquished the Strong, Manchester: Manchester University Press, 2009 Grosescu, Raluca, Ursachi, Raluca, Justiţia penală de tranziţie: De la Nurenberg la postcomunismul românesc, Iaşi: Editura Polirom, 2009 Grosescu, Raluca, Les communistes dans l’après-communisme. Trajec-toires de conversion politique de la nomenklatura roumaine après 1989, Paris: Michel Houdiard Éditeur, 2012 Grosescu, Raluca, “The role of the civil society and anticommunist political actors in the Romanian transitional justice partial failure”, in Dvorakova, Vladimira, Milardovic, Andelko, ed., Lustration and consolidation of democracy and the rule of law in Central and Eastern Europe, Zagreb: Political Science Research Center, 2007 Horne, Cyntia M., Building Trust and Democracy: Transitional Justice in Post-Communist Countries, Oxford: Oxford University Press, 2017 Chiritoiu, Mircea, “Rolul Biroului Politic al PMR în instrumentarea proceselor politice din România anilor 1949–1953”, in Analele Sighet 7, București: Fundația Academia Civică, 1999 Măgureanu, Virgil, Stoenescu, Alex Mihai, De la regimul comunist la regimul Iliescu, București: Editura RAO, 2008 Maior, George Cristian, “Managing change: The Romanian Intelligence Service in the 21st Century”, in International Journal of Intelligence and Counterintelligence, 2012, vol. 25, 217–239 Malureanu, Vasile, Aparărea ordinii constituționale, Perspectiva unui ofițer de informații. București: Editura Paco, 2016 Marin, Gabriel, Apprendre l’histoire à l’école communiste – Mémoire et crise identitaire à travers les manuels scolaire roumains, Paris: Harmattan, 2013 Matei, Florina Cristina, “Romania’s Anti-terrorism Capabilities: Transformation, Cooperation, Effectiveness”, in Journal of Defense Resources Management, 2012, vol. 3 (1), 37–54 Mioc, Marius, Procesele revoluţiei de la Timişoara: documente istorice, Artires, Timişoara, 2004 New Europe College Yearbook, 2003–2004, No. 11 Nicolescu-Waggonner, Cristina, No Rule of Law, No Democracy. Conflict of Interests, Corruption, and Elections as Democratic Deficit, Albany (NY): State University of New York Press, 2016 Ohanesian, Eduard Ovidiu, Raport din spatele ușilor închise, Iași: Editura Junimea, 2011 Olaru, Stejărel, Herbstritt, Georg, Stasi și Securitatea, București: Editura Humanitas, 2005 Oprea, Marius, Banalitatea răului. O istorie Securităţii în documente 1949–1989, Iaşi: Polirom, 2002 Oprea, Marius, Moştenitorii Seiicurităţ, București: Humanitas, 2004 Oţoiu, Damiana, “Negocier la (re)constitution de la propriete privee en Roumanie postsocialiste. (Nouveaux) acteurs, (anciennes) strategies”, in Options Méditerranéennes: Série A. Séminaires Méditerranéens, 2010, no. 92, 65–75 Oţoiu, Damiana, La (re)construction de la propriete privee en Roumanie post-communiste. “Anciens” vs. “nouveaux” proprietaires?, paper presented at the At the Frontier of Land Issues: Social Embeddedness of Rights and Public Policy international workshop, 17–19 May 2006, Montpellier, France Pelin, Mihai, Trecutul nu se prescrie. SIE&SRI, București: Editura Kullusys, 2004

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Romanian Experience [ 43 ] Petrescu, Dragoș, “Public Exposure Without Lustration”, in Stan, Lavinia, Turcescu, Lucian, eds., Justice, Memory and Redress in Romania, Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 2017 Rekosh, Edwin Romania, “A Persistent Culture of Impunity”, in Roht-Arriaza, Naomi , ed., Impunity and Human Rights in International Law and Practice, New York-Oxford: Oxford University Press, 1995 Roske, Octavian, ed., Romania 1945–1989. Enciclopedia regimului communist. Represiunea P–R, București: Institutul Național pentru Studiul Totalitarismului, 2016 Sandulescu, Șerban, Decembrie ’89. Lovitura de stat a confiscat Revoluția Română, București: Editura Omega Ziua Press, 1996 SRI – Cartea Albă a Securității, vol. II. Categorii de persoane supravegheate, București: Editura Presa Românească, 1994 SRI – Cartea Alba a Securitatii, vol. III. Schîmbări în structura de personal, direcțiile și continutul activității organelor de securitate, București: Editura Presa Românească, 1994 Stan, Lavinia, “Cleansing. Access to Securitate Files: The Trials and Tribulations of a Romanian Law”, in East European Politics and Societies, 2002, 16 (1), 55–90 Stan, Lavinia, “Moral Romanian Style”, in Problems of Post-Communism, 2002, 49 (4), 52–62 Stan, Lavinia, “Lustration in Romania: The Story of a Failure”, in Studia Politica, 2006, 6 (1), 135–156 Stan, Lavinia, “The Roof over Our Head: Property Restitution in Romania”, in Journal of Communist Studies and Transition Politics, 2006, 22 (2), 180–205 Stan, Lavinia, Transitional Justice in Post-Communist Romania. The Politics of Memory, Cambridge: Cambridge University Press, 2013 Stan, Lavinia, Transitional Justice is Eastern Europe and The Former Soviet Union: Reckoning with the Communist past, London: Routledge, 2009 Stan, Lavinia, Nedelsky, Nadya, eds., Encyclopedia of Transitional Justice, Cambridge: Cambridge University Press, 2013 Stan, Lavinia, Turcescu, Lucian, eds., Justice, Memory and Redress in Romania, Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 2017 Stoenescu, Alex Mihai, Din culisele luptei pentru putere (1989–1990). Prima guvernare Petre Roman, București: Editura RAO 2006 The English language transcritp of the Ceaușescu trial of December 25, 1989 in https://chnm.gmu.edu/1989/items/show/690 Tismăneanu, Vladimir, “Democracy and memory: Romania confronts its communist past”, in The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 2008, vol. 617 (1), 166–180 Tismăneanu, Vladimir, Stalinism for all seasons: A political history of Romanian communism, Berkeley: University of California Press, 2003 Tofan, Liviu, A patra ipoteză. Ancheta despre o uluitoare afacere de spionaj. Iași: Polirom, 2013 Tofan, Liviu, Șacalul Securității: Teroristul Carlos în solda spionajului românesc, Iași: Polirom, 2013 Troncotă, Cristian, Duplicitării. O istorie a Serviciilor de Informații și Securitate ale regimului comunist din România, București: Editura Elion, 2003 Tsang, Steve, Intelligence and Human Rights in the Era of Global Terrorism, Westport: CT: Praeger, 2008 Un risc asumat, București: Editura Viitorul Românesc, 1992 Watts, Larry, “Control and Oversight of Security Intelligence in Romania”, in Geneva Centre for the Democratic Control of Armed Forces (DCAF) Working Papers, 2003

WEBSITES adevarul.ro/news/eveniment/cele-mai-maridosare-coruptie-anii-90-1_55c35a24f5eaafab2c4ec4f6/index.html afdpr.ro/ cnsas.ro/ nsaarchive.gwu.edu/NSAEBB/NSAEBB298/Document10.pdf revista22online.ro/10065/.html www.balkanalysis.com/romania/2011/04/20/the-romanian-secret-services-politics-and-the-media-a-structural-overview/ www.cdep.ro/pls/steno/steno.stenograma?ids=7470&idm=9 www.cdep.ro/pls/caseta/eCaseta.OrdineZi www.cia.gov/library/readingroom/document/cia-rdp83b00228r000100070004-7 www.contributors.ro www.contributyors.ro/societatelife/rastalmacirile-lui-larry-watts-si-rastalmacirile-altora-despre-larry-watts/ www.contributors.ro/editorial/cum-pot-serviciile-secrete-%C8%99i-transparen%C8%9Ba-sa-incapa-in-aceea%C8%99i-fraza-miza- controlului-civil-al-serviciilor-pentru-consolidarea-democra%C8%9Biei/ www.evz.ro/detalii/stiri/doi-si-un-sfert-din-adevar-totii-oamenii-presedintelui-898231.html www.gandul.info/politica/legea-lustratiei-pe-intelesul-tuturor-alegatorilor-cu-acelasi-trecut--ajunge-presedinte-dar-nu-si- prim-ministru-9351943 www.gandul.info/stiri/pana-unde-au-mers-protocoalele-sri-reglementari-sau-implicari-in-activitatea-altor-institutii-16183971 www.henryjacksonsociety.org/wp-content/uploads/2017/01/Romania-paper.pdf www.icarfoundation.ro/en/ www.iiccmer.ro/

[ 44 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Romanian Experience www.luju.ro/institutii/servicii-secrete/sri-prosteste-romania-noua-securitate-condusa-de-coldea-si-hellvig-este-preocupata-de- gainarii-si-dosare-politice-nu-si-de-atentatele-la-viata-romanilor-soldate-de-a-lungul-anilor-cu-sute-de-decese-din-cauza- infectiilor-nosocomiale-hexi-pharma-sau-repreze?pdf www.luju.ro/institutii/servicii-secrete/statistica-uluitoare-romania-ocupa-locul-ii-in-clasamentul-tarilor-membre-nato-privind- numarul-de-agenti-din-serviciul-national-de-informatii-pe-primul-loc-se-claseaza-sua-unde-fbi-la-un-numar-de-314- milioane-locuitori-are-35-344-agenti-sri-pentru-20-mili?pdf www.mediafax.ro/social/curtea-constitutionala-legea-lustratiei-este-neconstitutionala-9447568 www.militiaspirituala.ro www.riseproject.ro www.romaniacurata.ro www.sspr.gov.ro/index.php?contact https://www.stiri-extreme.ro/dupa-pacepa-larry-watts-dezvaluie-noi-agenti-kgb-din-romania-aflati-langa-ceausescu-si-apoi- alaturi-de-iliescu-interviu-irir/# www.transparency.org.ro/stiri/comunicate_de_presa/2015/16iunie/Policy%20Paper_Serviciile%20de%20Informatii%20in%20 Echilibrul%20Interinstitutional.pdf www.ziare.com/dan-voiculescu/cnsas/procuror-despre-dan-voiculescu-nu-era-obligat-sa-faca-o-declaratie-conforma-cu- realitatea-1237580 ziuadecj.realitatea.net/mobile/articol.aspx?t=Articole@eID=16656

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Romanian Experience [ 45 ] MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Russian Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Adler, Nanci, The Gulag survivor: Beyond the Soviet system, London: Transaction Publishers, 2004 Albats, Yevgenia, Fitzpatrick, Catherine A., The State within a State: The KGB and Its Hold on Russia – Past, Present, and Future, New York: Farrar Straus Giroux, 1994 Andrew, Christopher, Gordievsky, Oleg, KGB: The Inside Story of Its Foreign Operations from Lenin to Gorbachev, New York: Harper Collins, 1990 Amsterdam, Robert, Lustration and the Politics of Memory in Russia; https://robertamsterdam.com/ lustration_and_the_politics_of_memory_in_russia/ Бакатин, В. В., Избавление от КГБ, Москва: Новости, 1992 Barron, John, KGB Today: The Hidden Hand, New York: Reader’s Digest Press, 1983 Bennett, Gordon, The Federal Security Service of the Russian Federation, Watchfield: Conflict Studies Research Centre, March 2000 Богуш, Г. И., Есаков, Г. А., Русинова, В. Н., Международные преступления: модель имплементации в российское уголовное законодательство, Москва: Проспект, 2017 Cassese, Antonio, “Balancing the Prosecution of Crimes against Humanity and Non-Retroactivity of Criminal Law: The Kolk and Kislyiy v. Estonia Case before the ECHR”, in Journal of International Criminal Justice, 2006, 4 (2), 410–418 Cohen, Stephen F., The Victim Returns: Survivors of the Gulag After Stalin, London: I. B. Tauris, 2012 Черкасов, А., “Крот истории”, in Polit.ru, 3. 9. 2004; http://polit.ru/article/2004/09/03/khaibakh/ Дубин, Б., Жить в России на рубеже столетий. Социологические очерки и разработки, Москва: Прогресс – Традиция, 2007 Etkind, Alexander, Warped Mourning: Stories of the Undead in the Land of the Unburied (Cultural Memory in the Present), Stanford: Stanford University Press, 2013 Fedor, Julie, Russia and the Cult of State Security: The Chekist Tradition, From Lenin to Putin, London: Routledge, 2011 Филичкин, В., Репрессии на Южном Урале: правда или вымысел?, in Полит74, 20. 1. 2014; https://www.polit74.ru/ comments/detail.php?ID=39787 Filippov, A. V., Contemporary History of Russia. 1946–2006. Teacher’s Book, Moscow: Prosveshcheniye, 2007 Filippov, A., Danilov, A., eds., The History of Russia. 1900–1945, Moscow: Prosveshcheniye, 2009 Горбачев, М. С., “Политический доклад Центрального Комитета КПСС XXVII Съезду Коммунистической партии Советского Союза”, in Материалы XXVII съезда Коммунистической партии Советского Союза, Москва: Политиздат, 1986 Гудков, Л. Д., “Массовая идентичность и институциональное насилие. Статья вторая: Армия в постсоветской России”, in Bulletin of Public opinion: Data. Analysis. Discussions, 2004, (68), 2, 35–51 Henderson, Jane, “Making a Drama out of a Crisis: The Russian Constitutional Court and the Case of the Communist Party of the Soviet Union”, in King’s Law Journal, 2008, 19 (3), 489–506 Hilger, Andreas, Sowjetunion (1945–1991), in Gieseke, Jens; Kamiński, Łukasz; Persak, Krzysztof, eds., Handbuch der kommunistischen Geheimdienste in Osteuropa 1944–1991, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2009, 43–141 “Имеем Право”. Интервью с Валерием Зорькиным, in Российская газета, No. 4210, 31. 10. 2006; https://rg.ru/2006/10/31/ zorkin-ks.html Как они работали с нами. Блог Андрея Мальгина, 20. 6. 2007; http://avmalgin.livejournal.com/566420.html Какое прошлое нужно будущему России? Доклад Вольного исторического общества, 2016; https://komitetgi.ru/ analytics/3076/ Калугин, О. Д., “Дело” бывшего генерала КГБ. Месяц первый, Москва: ПИК, 1990 Кичихин, А., “Привело ли расследование августовского путча к трансформациям в работе КГБ?”, in КГБ: вчера, сегодня, завтра. Сборник докладов, Москва: Общественный фонд “Гласность”, 1993 Knight, Amy, Russia’s New Security Services: An Assessment, Washington, D.C.: Library of Congres, 1994; Knight, Amy, “Russian Security Services Under Yel’tsin”, in Post-Soviet Affairs, 1993, (9), 1, 40–65 Knight, Amy, Spies without Cloaks. KGB’s Successors, Princeton: Princeton University Press, 1996 Knight, Amy, The KGB: Police and Politics in the Soviet Union, New York: Unwin Hyman, 1990 Knight, Amy, The Security Services and the Decline of Democracy in Russia: 1996–1999, The Donald W. Treadgold Papers in Russian, East European, and Central Asian Studies, No. 23, October 1999, The Henry M. Jackson School of International Studies, The University of Washington, Seattle. Кокурин, А. И., Петров, Н. В., Лубянка: ВЧК-ОГПУ-НКВД-НКГБ-МГБ-МВД-КГБ. 1917–1991. Справочник, Москва: Международный фонд “Демократия”, 2003 Колпакиди, А. И., ed., Энциклопедия секретных служб России, Москва: АСТ, Астрель, Транзиткнига, 2003 Кононов, А.Л., “К истории принятия Закона ‘О реабилитации жертв политических репрессий’ ”, in Реабилитация и память. Отношение к жертвам советских политических репрессий в странах бывшего СССР, Москва: “Мемориал” – “Звенья”, 2016 Копосов, Н., “Как реформировать историческое образование в России”, in Неприкосновенный запас, 2012, No. 5; http://magazines.russ.ru/nz/2012/5/k14.html

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Russian Experience [ 47 ] Копосов, Н., Память строгого режима: История и политика в России, Москва: Новое литературное обозрение, 2011 Копосов, Н., Хапаева, Д., “Сталинизм глазами избирателей”, in polit.ru, 21. 9. 2007; http://polit.ru/article/2007/09/21/ stalinizm/ Kora, Andrieu, “An Unfinished Business: Transitional Justice and Democratization in Post-Soviet Russia”, in International Journal of Transitional Justice, (2011) 5 (2): 198–220 Козлов, В. П., Бог сохранял архивы России, Челябинск: Книга, 2009 Кривова, Н. А., “О деятельности специальной комиссии по архивам при Президенте Российской Федерации”, in Вестник Архивиста, 1994, 1–2, (19–20), 60–65 Крыштановская, О. В., Анатомия российской элиты, Москва: Захаров, 2005 Kryshtanovkaya, Olga, White, Stephen, “Public Attitudes to the KGB: A Research Note”, in Europe-Asia Studies, 1993, (45), 1, 169–175 Леушин, М. А., “Проблемы доступности архивов в начале 50-х годов”, in Вестник архивиста, 1996, (34) 4, 41–45 Малинова, О., Актуальное прошлое: Символическая политика властвующей элиты и дилеммы российской идентичности, Москва: Политическая энциклопедия, 2015 Млечин, Л. М., КГБ. Председатели органов госбезопасности. Рассекреченные судьбы, Mосква: Центрполиграф, 2011 Nuzov, Ilya, “The Role of Political Elite in Transitional Justice in Russia: From False ‘Nurembergs’ to Failed Desovietization”, in U. C. Davis Journal of International Law & Policy, 2014, 20 (2), 273–321 Павлова, Т. Ф., “Рассекречивание документов в государственных архивах России: некоторые итоги, законодательная база, проблемы”, in Вестник Архивиста, 1994, 1–2 (19–20), 50–59 Pettai, Eva-Clarita, Pettai, Vello, Transitional and Retrospective Justice in the Baltic States, Cambridge: Cambridge University Press, 2015 Петров, А. Г., “О некоторых проблемах органов прокуратуры по исполнению Закона Российской Федерации ‘О реабилитации жертв политических репрессий’ ”, in История государства и права, 2007, (3), 10–15 Петров, Н. В., “Десятилетие архивных реформ в России”, in Индекс, 2001, (14); http://index.org.ru/journal/14/petrov1401.html Петров, Н. В., “Подразделения КГБ СССР по борьбе с инакомыслием 1967–1991 годов”, in Берендс, Я. и др., eds., Повседневная жизнь при социализме. Немецкие и российские подходы, Москва: Политическая энциклопедия, 2015 Petrov, Nikita V., “Crimes of the Soviet regime: Legal assessment and punishment of the guilty ones”, in Crimes of the Communist Regimes. An assessment by historians and legal experts. Proceedings of international conference, Prague: Institute for the Study of Totalitarian Regimes, 2011, 87–92 Пронин, А. А., Швидко, М. Н., “О международном этическом кодексе архивистов”, in Документ. Архив. История. Современность, Екатеринбург: Изд-во Урал. ун-та, 2015, 348–354 “Проблемы публичности архивов и рассекречивания архивных документов: Информационное сообщение” [“12–14 января 1994 г. в Москве состоялся международный семинар по проблемам публичности архивов и рассекречивания архивных документов…”], in Вестник Архивиста, 1994, No. 1–2 (19–20) “Предложения об учреждении общенациональной государственно-общественной программы ‘Об увековечении памяти жертв тоталитарного режима и о национальном примирении’ ”, in Российская газета, 7. 4. 2001; https://rg.ru/2011/04/07/ totalitarizm-site.html Путилова, Е. Г., История государственной реабилитационной политики и общественного движения за увековечение памяти жертв политических репрессий (1953 – начало 2000-х гг.), Автореф. дисс.на соиск. уч. ст. к.и.н., Yekaterinburg, 2011 Рамазашвили, Г., “Войны за просвещение – доступ к истории в наших руках”, in Индекс: Досье на цензуру, 2007, 26, 247–270 Renz, Bettina, “Russia’s ‘Force Structures’ and the Study of Civil-Military Relations”, in Journal of Slavic Military Studies, 2005, (18), 4, 570–572 Renz, Bettina, “The Siloviki in Russian Politics: Political Strategy or a Product of the System?”, in Russian Analytical Digest, 2007, (17), 20, 2–4 Резунков, В., “ФСБ против ученых. Чем и кому не угодил историк Михаил Супрун?”, in Радио свобода, 2011; http://www.svoboda.org/a/24373137.html Рогинский, А., Охотин, Н., “Архивы КГБ: год после путча”, in Cовременная Россия: взгляд изнутри. Политика. Право. Культура. Сборник статей российских исследователей к 10-летию Института Восточной Европы при Бременском университете, 1992 “Russia under Putin The making of a Neo-KGB State. Political Power in Russia Now Lies with the FSB, the KGB’s Successor”, in Economist, 23 August 2007; http://www.economist.com/node/9682621 Рыбаков, Ю., Законопроект Галины Старовойтовой о люстрации. Блог Андрея Илларионова, 18. 5. 1985; http://echo.msk.ru/blog/aillar/1767702-echo/ Sakwa, Richard, Russian Politics and Society. Fourth ed., London: Routledge, 2008 Satter, David, Age of Delirium: The Decline and Fall of the Soviet Union, New Haven: Yale University Press, 2001 “Советское наследство”. Отражение прошлого в социальных и экономических практиках современной России, Москва: РОССПЭН, 2010 Shcherbakova, Irina, “GULAG Memory Map: Problems and Gaps”, in Laboratorium, 2015, (1), 114–121 Shcherbakova, Irina, An Experience of Researching Memoirs and Oral Testimonies of Former Prisoners; http://urokiistorii.ru/memory/ oral/2009/05/pamyat-gulaga

[ 48 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Russian Experience Schneider, Eberhard, “The Russian Federal Security Service under President Putin”, in White, Stephen, Politics and the Ruling Group in Putin’s Russia, Basingstoke – New York: Palgrave Macmillan, 2008, 42–62 Смирнова, И., “Расстрел Великих князей: дело положено под сукно”, in Свободная Пресса, 16. 2. 2010; http://svpressa.ru/ society/article/21258/; http://tayga.info/120423 Soldatov, Andrei, Borogan, Irina, “The Mutation of the Russian Secret Services”, in Agentura.ru, August 25, 2016; www.agentura.ru/ english/dosie/mutation/ Soldatov, Andrei, Borogan, Irina, The New Nobility: The Restoration of Russia’s Security State and the Enduring Legacy of the KGB, New York: PublicAffairs, 2011 Stan, Lavinia, Transitional Justice is Eastern Europe and The Former Soviet Union: Reckoning with the Communist past, London: Routledge, 2009 Stan, Lavinia, Nedelsky, Nadya, eds., Post-Communist Transitional Justice: Lessons from Twenty-Five Years of Experience, Cambridge: Cambridge University Press, 2015 “Steel and Shadows. Obituary: Yevgeny Primakov”, in Economist, 18 July 2015. http://www.economist.com/node/21657755 Свобода в обществе Мемориал. Декоммунизация и люстрация in Радио Свобода, 22. 4. 2012; http://www.svoboda.org/a/24557575.html Шаблинский, И. Г., Эволюция политического режима в России. Конституционные основы и неформальные практики, Москва: ТЕИС, 2014 Штрихи к портрету. Блог Андрея Мальгина, 26. 11. 2006; http://avmalgin.livejournal.com/695124.html Toymentsev, Sergey, “Legal but Criminal: The Failure of the ‘Russian Nuremberg’ and the Paradoxes of Post-Soviet Memory”, in Comparative Literature Studies, 2011, 48 (3), 296–319 Учителя пошли по спискам, in Радио свобода, 3. 4. 2012; http://www.svoboda.org/a/24535300.html “Вечно сомневающийся Ковалев”. Интервью с правозащитником Сергеем Адамовичем Ковалевым, in Gazeta.ru, 1. 9. 1999; http://gazeta.lenta.ru/interview/01-09-1999_kovalev.htm “Вырывдин, Максим, Контрразведка переаттестована”, in Kommersant, No. 54, March 26, 1994. Waller, Michael J., “Russia’s Security Services: A Checklist for Reforms”, in Perspective, 10 September 1997 Waller, Michael J., Secret Empire: The KGB in Russia Today, Boulder, CO: Westview, 1994 Waller, J. Michael, “The KGB and Its ‘Successors’”, in Perspective, 1994, (4), 4; http://intellit.muskingum.edu/alpha_folder/W_folder/ waller_j_m.html Wise, David, “Closing Down the K.G.B.”, in New York Times, 24 November, 1991. Yeltsin, Boris, “The secret services will never be ‘watchdogs’ any more”. Radio Address, in Kommersant, No. 220, December 20, 1997 “Защита личности, общества, государства”. Так определяет приоритеты своего подразделения начальник Управления конституционной безопасности ФСБ России Геннадий Зотов, in Независимое военное обозрение, No. 044 (118), November 20, 1998 Земсков, В. Н., Сталин и народ. Почему не было восстания, Москва: Алгоритм, 2014 “Знаю их всех”. Говорит Александр Коржаков, in Медиазона, September 5, 2016; https://zona.media/article/2016/05/09/ korzhakov Зубов, А. Б., ed., История России. ХХ век. 1953–2007, том III, Москва: Эксмо, 2017 Чубарьян, А. О., “Источниковедческие аспекты в изучении истории XX века”, in Вестник архивиста, 1997, 6 (42), 11–26

WEBSITES arudnitsky.livejournal.com/50732.html government.ru/media/files/AR59E5d7yB9LddoPH2RSlhQpSCQDERdP.pdf kommersant.ru/doc/2678868 komitetgi.ru/analytics/3076/ kremlin.ru/events/president/news/31103 lists.memo.ru/ memohrc.org/news/evropeyskiy-sud-otklonyaet-zhaloby-rodstvennikov-politicheskih-repressirovannyh-iz-rossii memoryfund.ru/ parnasnn.ru/proekt-zakona-o-lyustracii-galiny-starovojtovoj/2014/08/ rg.ru/2011/04/07/totalitarizm-site.html rosagr.natm.ru/dynamic/docs/konsol.doc rospravosudie.com/court-novolakskij-rajonnyj-sud-respublika-dagestan-s/act-105197490/ topos.memo.ru/ urokiistorii.ru/1766 www.bbc.com/russian/russia/2016/04/160420_gosduma_ngo_law www.colta.ru/articles/art/12980

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Russian Experience [ 49 ] www.gulagmuseum.org/search.do?objectTypeName=monuments&language=1&objectTypeName=monuments&language=1&page =1&objectTypeName=monuments&language=1 www.kremlin.ru/structure/commissions#institution-25 www.levada.ru/2017/02/15/lyubov-rossiyan-k-stalinu-dostigla-maksimuma/ www.levada.ru/2000/09/14/15-sentyabrya-2000-goda/ www.levada.ru/2001/07/02/3-iyulya-2001-goda/ www.memo.ru/ru-ru/history-of-repressions-and-protest/rehabilitation/ www.newsru.com/russia/14jun2006/whiteguard.html www.novayagazeta.ru/articles/2017/04/10/72095-dnevnik-oppozitsii-vash-syn-byl-na-mitinge-za-povedenie-neud www.patriarchia.ru/db/text/243827.html www.poslednyadres.ru/about/ www.youtube.com/watch?v=xfqn1lrl7WI&t=25s

[ 50 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Russian Experience MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The South African Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READINGS

“A history of apartheid in South Africa”, in South African History Online, 2016, https://www.sahistory.org.za/article/ history-apartheid-south-africa African National Congress, Policing the Transition: Transforming the Police. Johannesburg: African National Congress, 1993 African National Congress, Further Submissions and Responses by the African National Congress to Questions Raised by the Commission for Truth and Reconciliation, 1997, retrieved from http://www.justice.gov.za/trc/hrvtrans/submit/anc2.htm Albutt v Centre for the Study of Violence & Reconciliation 2010 (3) SA 293 (CC) Appiah, Kwame Anthony, “Identity, Politics and the Archive”, in Colelay Mangcu Kwame Anthony (ed.), Becoming Worthy Ancestors: Archive, Public Deliberation and Identity in South Africa, Johannesburg: Wits University Press, 2011 Aronson, Jay, “The strengths and limitations of South Africa’s search for apartheid-era missing persons”, in International Journal of Transitional Justice, 2011, 262–281 Batchelor, Peter, Dunne, J. Paul, Lamb, Guy, “The Demand for Military Spending in South Africa”, in Journal of Peace Research, 1998, (39), 3, 339–354 Bloom, Kevin, “History Suppressed: What Didn’t Get Revealed in Timol Inquest”, in Daily Maverick, 22 August 2017, https://www.dailymaverick.co.za/article/2017-09-22-history-suppressed-what-didnt-get-revealed-at-the-timol-inquest/ Blouin, Francis X., Rosenberg, William G. (eds.), Processing the Past: Contesting authority in history and the archives, Oxford and New York: Oxford University Press, 2011 Boraine, Alex, Levy, Janet, Scheffer, Ronel, eds., “Dealing with the Past: Truth and Reconciliation in South Africa”, in Institute for Democracy in South Africa, 1997 “Breaking with the past? Reports of alleged human rights violations by South African Police, 1990–1995”, The Trauma Centre for Victims of Violence and Torture, Independent Board of Inquiry, Johannesburg: Network of Independent Monitors, 1995 Brewer, John D., Black and Blue. Policing in South Africa, Oxford: Clarendon Press, 1994 Brown, Richard H., Davis-Brown, Beth, “The Making of Memory: The Politics of Archives, Libraries and Museums in the Construction of National Consciousness”, in History of the Human Sciences, 1998, Vol. 11, No. 4 Bruce, David, “New blood: Implications of en masse recruitment for the South African Police Service”, in SA Crime Quarterly, March 2013, No. 43, retrieved from http://www.issafrica.org/uploads/SACQ43Bruce.pdf Bruce, David, New Wine from an Old Cask? The South African Police Service and the Process of Transformation, Centre for the Study of Violence and Reconciliation, Paper presented at John Jay College of Criminal Justice, New York, 9 May 2002, retrieved from https://www.csvr.org.za/docs/policing/newwinefromold.pdf Buford, Warren, van der Merwe, Hugo, “Reparations in Southern Africa”, in Cahiers d’études africaines, 2004, Vol. 44 Buhlungu, Sakhela, Roger Southall, John Daniel, Lutchman, Jessica (eds.), State of the Nation: South Africa 2007, Pretoria: HSRC Press, 2007 Burger, Johan, Submission to the Commission of Inquiry into Allegations of Police Inefficiency and a Breakdown in Relations between SAPS and the Community in Khayelitsha, 5 May 2014, retrieved from http://www.khayelitshacommission.org.za/images/ witnesses/phase2/4._Johan_Burger_9_May_2014.docx Buthelezi, Dumisani S., An Analysis of the Implementation of Sector Policing in Soweto (Magister Technologiae in Policing), University of South Africa, Pretoria, 2014 Camay, Phiroshaw, Gordon, Anne J., The National Peace Accord and its Structures. South Africa Civil Society and Governance Case Study No. 1, 2002, retrieved from https://www.nelsonmandela.org/omalley/index.php/site/q/03lv02424/04lv03275/05lv03294/​ 06lv03321.htm Cawthra, Gavin, Brutal Force: The Apartheid War Machine. London: International Defence & Aid Fund for Southern Africa, 1986 Cawthra, Gavin, Policing in South Africa. The SAP and the Transformation From Apartheid. London: Zed Books, 1993 Cawthra, Gavin, Securing South Africa’s Democracy: Defence, Development and Security in Transition. Basingstoke: MacMillan, 1997 Gavin Cawthra, “From ‘Total Strategy’ to ‘Human Security’: the Making of South Africa’s Defence Policy, 1990–1999”, in Journal of Peace, Conflict and Military Studies, 2000, 1, 51–67 Centre for Conflict Resolution, “Reintegration into Civilian Life: the Case of Former MK and APLA Combatants”, in Track Two, 2003 (12), 2 “Charges against Booysen and Cato Manor unit dropped”, in The Citizen, 17 July 2019, https://citizen.co.za/news/south-africa/ courts/2155817/charges-against-booysen-and-cato-manor-unit-dropped/ Charney, Craig, Vigilantes, Clientalism, and the South African State. Johannesburg: African Studies Institute, University of the Witwatersrand, 1991 Clark, Nancy, Worger, William, South Africa. The Rise and Fall of Apartheid, London: Longman, 2012 Cock, Jacklyn, Nathan, Laurie, (eds.), War and Society: The Militarisation of South Africa. Cape Town: David Philip, 1989 Cock, Jacklyn, Mckenzie, Penny, (eds.), From Defence to Development: Redirecting Military Resources in South Africa. Cape Town: David Philip, 1998 Colvin, Christopher J., “Overview of The Reparations Program in South Africa”, in Pablo de Greiff, eds., The Handbook of Reparations, Oxford University Press, 2006, chapter 5 Constitution of the Republic of South Africa, Act 200 of 1993

[ 52 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The South African Experience Coombes, Annie E., History after Apartheid: Visual Culture and Public Memory in a Democratic South Africa, Johannesburg: Wits University Press, 2003 Creative Associates International. Tool Category C: Military Measures 7. Integration/Restructuring of Military Forces, ND, retrieved from: http://www.caiidc.com/ghai/toolbox7.htm Davenport, T.R.H., The Transfer of Power in South Africa, Cape Town: David Philip, 1998 Davenport, Rodney, Saunders, Chris, South Africa. A Modern History, 5th edition, London: Pan Macmillan, 2000 Davies, Rob, O’Meara, Dan, “Total Strategy in Southern Africa: An Analysis of South African Regional Policy Since 1978”, in Journal of Southern African Studies, 1985, (11), 2, 183–211, doi:10.2307/2636524 Department of Defence, Department of Defence Policy on Equal Opportunity and Affirmative Action, Pretoria: Department of Defence, 2002 Department of Defence, Final integration report to the Portfolio Committee on Defence, 9 November 2004, retrieved from http://pmg-assets.s3-website-eu-west-1.amazonaws.com/docs/2004/appendices/041109final.htm Department of Safety and Security, National Crime Prevention Strategy, Pretoria: Department of Safety and Security, 1996 De Vos, Pierre, “Secrecy Bill Less About Media Freedom, More About National Security State”, in Constitutionally Speaking, 21 January 2012, https://constitutionallyspeaking.co.za/ secrecy-bill-less-about-media-freedom-more-about-national-security-state/ De Klerk, Frederik Willem, The Last Trek, London: Macmillan, 1999 Dubow, Saul, Apartheid 1948–1994, Oxford: Oxford University Press, 2014 du Toit, André, “Social Justice and Post-Apartheid Higher Education in South Africa”, in Featherman, David, Krislov, Marvin, Hall, Martin, eds., The Next 25 Years, University of Michigan Press, 2010 Ebrahim, Hassen, Soul of a Nation. Constitution Making in South Africa, Cape Town: Oxford University Press, 1998 Ellis, Stephen, “The Historical Significance of South Africa’s Third Force”, in Journal of Southern African Studies, 1998, (24), 2, 261–299, doi:10.1080/03057079808708577 Esterhuyse, Willie, Endgame: Secret Talks and the End of Apartheid, Cape Town: Tafelberg Publishers, 2012 Fernandez, Lovell, “Reparations policy in South Africa for the victims of apartheid”, in Law, Democracy & Development, 1999 Forgey, Herma et al, South Africa Survey 1999/2000 – Millennium Edition, Johannesburg: South African Institute of Race Relations, 1999 “Former Sunday Times editor Ray Hartley’s blistering response to ‘death squad’ criticism”, in News24, 21 October 2018, https://www.news24.com/SouthAfrica/News/read-former-sunday-times-editor-ray-hartleys-blistering-response-to-death- squad-criticism-20181021 Frankel, Philip, Pretoria’s Praetorians: Civil-Military Relations in South Africa, Cambridge: Cambridge University Press, 1984 Frankel, Philip, Marching to the Millennium: the Birth, Development and Transformation of the South African Defence Force, Pretoria: SANDF Communication Service, 1998 Frankel, Philip, Soldiers in a Storm: The Armed Forces in South Africa’s Democratic Transition. Boulder: Westview Press, 2000 Friedman, Steven, Atkinson, Doreen, South African Review 7: The small miracle: South Africa’s negotiated settlement, Johannesburg: Ravan Press, 1994 Friedman, Steven, Atkinson, Doreen, The Small Miracle: South Africa’s Negotiated Settlement, Randburg: Ravan Press, 1994 Frieslaar, Geraldine, (Re)collections in the archive: making and remaking the International Defence and Aid Fund (IDAF) archival collection, Unpublished Ph.D Dissertation, UWC, 2015 Gear, Sasha, “Wishing us Away: Challenges Facing Ex-Combatants in the New South Africa”, in Violence and Transition Series, (8), 2002 Glaser, Clive, “Whistles and Sjamboks: Crime and Policing in Soweto, 1960–1976”, in South African Historical Journal, 2005 (52), 1, 119–139 Government Communication and Information System, South Africa Yearbook 2004/05, 2005, retrieved from http://www.gcis.gov.za/ sites/www.gcis.gov.za/files/docs/resourcecentre/yearbook/2005/safety_security.pdf Government Communication and Information System, South Africa Yearbook 2012/13, 2013, retrieved from http://www.gcis.gov.za/ sites/www.gcis.gov.za/files/docs/resourcecentre/yearbook/2012/17%20Police%2C%20Defence%2C%20Intelligence.pdf Government Gazette, 1995-07-26, TRC Act, Vol. 361, No. 16579, Promotion of National Unity and Reconciliation Act 34 of 1995, http://www.justice.gov.za/legislation/acts/1995-034.pdf Grundy, Kenneth W., The Militarization of South African Politics, Oxford: Oxford University Press, 1988 Hamilton, Carolyn, “Forged and continually refashioned in the crucible of ongoing social and political life: Archives and custodial practices as subjects of enquiry”, in South African Historical Journal, 2013, Vol. 65, No. 1 Hamilton, Carolyn, Harris, Verne, Pickover, Michele, Reid, Graeme, Saleh, Razia, Taylor, Jane (eds.), Refiguring the Archive, Cape Town: David Philip, 2002 Harris, Verne, “Archons, aliens and angels: power and politics in the archive”, in Hill Jennie (ed.), The Future of Archives and Recordkeeping: A Reader, London: Facet Publishing, 2011 Harris, Verne, Exploring Archives: An Introduction to Archival Ideas and Practice in South Africa, Pretoria: National Archives of South Africa, 2000 Harris, Verne, “Seeing (in) Blindness: South Africa, Archives and Passion for Justice”, in Archifacts, 2001 Harris, Verne, “The Archival Sliver: Power, Memory and Archives in South Africa”, in Archival Science, 2002, Vol. 2

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The South African Experience [ 53 ] Harris, Verne, “They Should Have Destroyed More: The Destruction of Public Records by the South African State in the Final Years of Apartheid, 1990–1994”, in Transformation, 2000, Vol. 42 Hayes, Patricia, Silvester Jeremy, Hartmann, Wolfram, “Photography, history and memory”, in Wolfram Hartmann, Jeremy Silvester and Patricia Hayes (eds.), The Colonising Camera: Photographs in the making of Namibian History, Athens: Ohio University Press, 1998 Hofmeyr, Isabel, “We spend our years as a tale that is told”: Oral Historical Narrative in a South African Chiefdom, Johannesburg: Witwatersrand University Press, 1994 Independent Board of Inquiry, Fortresses of Fear, Johannesburg: Independent Board of Inquiry, 1992 Interview with Martin Schönteich, Innovations for Successful Societies, Princeton University, 31 January 2008, retrieved from https://successfulsocieties.princeton.edu/sites/successfulsocieties/files/interviews/transcripts/3256/Martin_Schonteich.pdf Irish, Jenny, Policing for profit: The future of South Africa’s private security industry, Pretoria: Institute for Security Studies, 1999, (39) Jeffery, Anthea, The Natal Story: Sixteen Years of Conflict, Johannesburg: South African Institute of Race Relations, 1997 Julius, Chrischene, Oral history in the exhibitionary strategy of the District Six Museum, Cape Town, MA dissertation, University of the Western Cape, 2007, ii Karp, Ivan, Kratz, Corinne, Szwaja, Lynn, Ybarro-Frausto, Tomás with Buntix, Gustavo, Kirshenblatt-Gimblett, Barbara, Rassool, Ciraj (eds.), Museum Frictions: Public Cultures / Global Transformations, Durham: Duke University Press, 2006 Kentridge, Matthew, An Unofficial War: Inside the Conflict in Pietermaritzburg, Claremont: David Philip, 1990 Kruger, Marie, “Commemorating the past in the urban present: Living heritage on Constitution Hill/Johannesburg”, in African Studies, 2019 Lamb, Guy, “Police Militarisation and the ‘War on Crime’ in South Africa”, in Journal of Southern African Studies, 2018, (44), 5, 933–949 Le Roux, Len, “Revisiting the South African Defence Review”, in African Security Review, 2004, (13), 1, 105–108 Liebenberg, Ian, Roefs, Marlene, “Demobilisation and its Aftermath: Economic Reinsertion of South Africa’s Demobilised Military Personnel”, in Institute for Security Studies Monograph Series, 2001, No. 61 Makhalemele, Oupa, “Still Not Talking: The South African Government’s Exclusive Reparations Policy and The Impact of the R 30,000 Financial Reparations On Survivors”, in Ferstman, Carla, Goetz, Mariana, Stephens, Alan, eds., Reparations for Victims of Genocide, War Crimes and Crimes against Humanity, Brill, 2009 Marinovich, Greg, “The Murder Fields of Marikana. The Cold Murder Fields of Marikana”, in Daily Maverick, 8 September 2012, retrieved from http://www.dailymaverick.co.za/article/2012-09-08-the-murder-fields-of-marikana-the-cold-murder-fields-of- marikana#.VMnPqVp4qxI Marks, Monique, Shearing, Clifford, Wood, Jennifer, “Who Should the Police Be? Finding a New Narrative for Community Policing in South Africa”, in Police Practice and Research, 2009 (10), 2, 145–155. doi:10.1080/15614260802264560 Marks, Monique, Young Warriors: Youth Politics, Identity and Violence in South Africa, Johannesburg: Wits University Press, 2001 Mashike, Lephophotho, Beyond the Armed Struggle: A Sociological Profile of ex-MK Soldiers, Braamfontein: Group for Environmental Monitoring, 1999 Mokalobe, Mafole, Demobilisation and Reintegration of Ex-Combatants in South Africa, Braamfontein: Group for Environmental Monitoring, 1999 Mokalobe, Mafole, Demobilisation, Reintegration, Rationalisation and Peacebuilding in South Africa, Unpublished Master of Social Science Degree, University of Cape Town: Department of Political Studies, 2001 Military Ombudsman, Report on the State of Military Ombudsman to the Joint Standing Committee on Defence, 31 October 2000, retrieved from: https://pmg.org.za/committee-meeting/4985/ Ministerial Committee of Inquiry, An Analysis of Progress with Transformation in the Defence Force, Bloemfontein: Ministerial Committee of Inquiry), 2001 Ministry of Police, Policy and Guidelines: Policing of Public Protests, Gatherings and Major Events, 2013, retrieved from http://www.policesecretariat.gov.za/downloads/policies/policing_public_protests_2013.pdf Minkley, Gary, Rassool, Ciraj, “Photography with a difference: Leon Levson’s camera studies and photographic exhibitions of native life in South Africa, 1947–1950“, in Kronos, November 2005, Vol. 31 Montesh, Moses, “Poor Infrastructure as an Inhibiting Factor in the Implementation of Sector Policing at Calcutta Police Station in the Bushbuckridge Local Municipality”, in Acta Criminologica, 2007, (20), 3, 32–45 Moore, Lisa M., “(Re)covering the Past, Remembering Trauma: The Politics of Commemoration at Sites of Atrocity”, in Journal of Public & International Affairs, 2009, Vol. 20 Morrow, Sean, Wotshela, Luvuyo, “The state of the archives and access to information”, in Daniel, John, Southall, Roger, Lutchman Jessica (eds.), in State of the Nation: South Africa 2004–2005, Pretoria: HSRC Press, 2005 Motumi, Tsepe, Hudson, Andrew, “Rightsizing: The Challenges of Demobilisation in South Africa”, in Cilliers, J (ed.) Dismissed. Demobilisation and Reintegration of Former Combatants in Africa, Halfway House: Institute for Defence Policy, 1995, 112–129 Motumi, Tsepe, Mckenzie, Penny, “After the War: Demobilisation in South Africa”, in Jacklyn Cock and Penny McKenzie, (eds.), From Defence to Development. Redirecting Military Resources in South Africa, Cape Town: David Philip, 1998, 181–203 Moyo, Annah, Rubin, Maxine, van der Merwe, Hugo, “Reparations for Apartheid-Era Victims in South Africa: The Unfinished Business of the Truth and Reconciliation Commission”, in Ferstman, Carla, Goetz, Mariana, Stephens, Alan, eds., Reparations for Victims of Genocide, War Crimes and Crimes against Humanity (forthcoming)

[ 54 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The South African Experience Murray, Martin, Commemorating and Forgetting: Challenges for the New South Africa, Minnesota: University of Minnesota Press, 2013 Nathan, Laurie, “Troops in the Townships, 1984–1987”, in Jacklyn Cock and Laurie Nathan, (eds.), War and Society: The Militarisation of South Africa, Cape Town and Johannesburg: David Philip, 67–78 Nathan, Laurie, The Changing of the Guard: Armed Forces and Defence Policy in a Democratic South Africa, Pretoria: Human Sciences Research Council, 1995 Nathan, Laurie, “Transforming Civil-Military Relations and Military Professionalism in a Democratic South Africa”, in John Harker (ed.), Aurora Papers 28: Collaborative Security in South Africa, Ottawa: Canadian Council for International Peace and Security, 1996, 33–56 Nathan, Laurie, “The 1996 Defence White Paper: An Agenda for Demilitarisation?” in Jacklyn Cock and Penny McKenzie, (eds.), From Defence to Development. Redirecting Military Resources in South Africa, (Cape Town: David Philip, 41–59, 1998 National Peace Accord, 1991, retrieved from http://www.anc.org.za/show.php?id=3967 National Treasury, 2015, Estimates of National Expenditure 2015, Pretoria: National Treasury Newham, Garath, A Decade of Crime Prevention in South Africa: From a National Strategy to a Local Challenge, Braamfontien: Centre for the Study of Violence and Reconciliation, 2005 Nicolson, Greg, “NPA allowed manipulation of criminal justice system in TRC cases”, in Daily Maverick, 4 June 2019, https://www.dailymaverick.co.za/article/2019-06-04-npa-allowed-manipulation-of-criminal-justice-system-in-trc-cases/ Nicholson, Greg, “NPA blames Mbeki government for failure to prosecute TRC cases”, in Daily Maverick, 6 February 2019, www.dailymaverick.co.za/article/2019-02-06-npa-blamesmbeki-government-for-failure-to-prosecute-trc-cases/ Nuttall, Sarah, Coetzee, Carli (eds.), Negotiating the Past: The Making of Memory in South Africa, Oxford: Oxford University Press, 1998 Omar, Bilkis, “Crowd Control. Can Our Public Order Police Still Deliver?”, in SA Crime Quarterly, 2006, 15, 7–12 Omar, Bilkis, “SAPS Costly Restructuring. A Review of Public Order Policing Capacity”, in Institute for Security Studies Monograph, 2007, 138 O’Brien, Kevin, “Counter-Intelligence for counter-revolutionary warfare: The South African police security branch 1979–1990”, in Intelligence and National Security, 2001, Vol. 16, 27–59 Palmer, Nicola, Clarke, Phil, Granville Danielle et al (eds.), Critical Perspectives in Transitional Justice, Cambridge: Intersentia, 2012 Panitch, Judith M., “Liberty, Equality, Posterity? Some Archival Lessons from the Case of the French Revolution”, in The American Archivist, 1996, Vol. 59, No. 1 Parliamentary Monitoring Group, “Final Report: adoption, Reparation Committee, Meeting Summary”, Appendix 1: Provisional Draft Report on Recommendations by Sub-Committee on Reparations, 23 June 2003, available at https://pmg.org.za/ committee-meeting/2624/ Parliamentary Portfolio Committee on Defence, Demobilisation Amendment Bill, Termination of Integration Intake Bill, Constitution of the Republic of South Africa Amendment Bill: Briefing. 27 February 2001 Pather, Ra’eesa, “NPA Admits to Political Interference in Prosecutorial Decision”, in Mail & Guardian, 6 February 2019, retrieved from https://mg.co.za/article/2019-02-06-npa-admits-to-political-interference-in-prosecutorial-decisions Pelser, Eric, “The Challenges of Community Policing in South Africa”, in Institute for Security Studies Papers, 1999, 42 Peterson, Derek, Gavua, Kodzo, Rassool, Ciraj, The Politics of Heritage in Africa: Economies, Histories and Infrastructures, Cape Town: Cambridge University Press, 2015 Phillips, Mark, “The Nuts and Bolts of Military Power: The Structure of the SADF”, in Jacklyn Cock and Laurie Nathan, (eds.), War and Society: The Militarisation of South Africa, Cape Town and Johannesburg: David Philip, 16–27 Picker, Ruth, Victims’ Perspectives about the Human Rights Violations Hearings, Centre for the Study of Violence and Reconciliation, Research Report, 2005 Pigou, Piers, “Accessing the Records of the Truth and Reconciliation Commission”, in Allen, Kate (ed.), Paper Wars: Access to Information In South Africa, Wits University Press, 2009 Pigou, Piers, “The Apartheid State and Violence: What has the Truth and Reconciliation Commission Found?”, in Politikon, 2001 (28), 2, 207–233, doi:10.1080/02589340120091664 Pohlandt-McCormick, Helena, “In good hands: Researching the 1976 Soweto Uprising in the State Archives of South Africa”, in Burton Antoinette (ed.), Archive Stories: Facts, Fictions and the Writing of History, Durham: Duke University Press, 2005 Pollecut, Laura, “Unlocking South Africa’s Military Archives”, in Kate Allen, ed, Paper Wars: Access to Information In South Africa, Wits University Press, 2009 Portelli, Alessandro, “What makes oral history different”, in Perks, Robert, Thomson, Alistair (eds.), The Oral History Reader, London: Routledge, 1998 Price, Robert M., The Apartheid State in Crisis. Political Transformation in South Africa 1975–1990. New York: Oxford University Press, 1991 Prior, Andrew, “The South African Police and the Counter-Revolution of 1985–1987”, in Acta Juridica, 1989, 189–205 Promotion of National Unity and Reconciliation Act 34 of 1995: Regulations on the Exhumation, Reburial or Symbolic Reburial of Deceased Victims, 2010 Rassool, Ciraj, “Memory and the Politics of History in the District Six Museum”, in Murray, Noeleen, Shepherd, Nick, Hall, Martin (eds.), Desire Lines: Space, Memory and Identity in the Post-Apartheid City, Abingdon: Routledge, 2007 Rassool, Ciraj, “The Rise of Heritage and the Reconstitution of History in South Africa”, in Kronos, August 2000, Vol. 26

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The South African Experience [ 55 ] Rauch, Janine, Deconstructing the South African Police. Paper presented at the Annual Conference of the Association for Sociology in Southern Africa, Cape Town, 1991 Rauch, Janine, Police Reform and South Africa’s Transition, Paper presented at the South African Institute for International Affairs Conference, Johannesburg, 2000 Rauch, Janine, Police Transformation and the South African TRC, Johannesburg: Centre for the Study of Violence and Reconciliation, 2004 Rauch, Janine, Dixon, Bill, “Sector Policing. Origins And Prospects”, Iin Institute for Security Studies Monograph, 97, 2004 Rauch, Janine, Storey, David, The Policing of Public Gatherings and Demonstrations in South Africa, 1960–1994, Braamfontein: Centre for the Study of Violence and Reconciliation, 1998 Republic of South Africa, An Analysis of Progress with Transformation in the Defence Force: Findings and Recommendations of the Ministerial Committee, Pretoria: Ministry of Defence, 2001 Republic of South Africa, Constitution of the Republic of South Africa (Act No. 108 of 1996) Republic of South Africa, Constitution of the Republic of South Africa (Act No. 200 of 1993) Republic of South Africa, Demobilisation Act No. 99 of 1996 Republic of South Africa, South African Defence Review, Pretoria: Department of Defence, 1998 Republic of South Africa, South African Police Service Act No. 68 of 1995 Republic of South Africa, South African White Paper on Defence, Pretoria: Department of Defence, 1996 Republic of South Africa, Termination of Integration Intake Act No. 44 of 2001 Riouful, Veronique, “Behind Telling: Post-apartheid Representations of Robben Island’s Past”, in Kronos, August 2000, Vol. 26 Samuel, Raphael, Theatres of Memory: Past and Present in Contemporary Culture, London: Verso, 1994 Sandell, Richard (ed.), Museums, Society, Inequality, Abingdon: Routledge, 2002 Sarkin, Jeremy, “Dealing with Enforced Disappearances in South Africa (With a Focus on the Nokuthula Simelane Case) and Around the World. The Need to Ensure Progress on the Rights to Truth, Justice and Reparations in Practice”, in Speculum Juris, 2015, Vol. 1, 21–48 Sarkin, Jeremy, “The Coming of Age of Claims for Reparations for Human Rights Abuses Committed in the South”, in International Journal on Human Rights, 2004 Seegers, Annette, The Military in the Making of Modern South Africa, London: IB Tauris, 1996 Shaw, Mark, Crime and Policing in Post-Apartheid South Africa. Transforming Under Fire, London: Hurst & Company, 2001 Sidiropoulos, Elizabeth, et al, South Africa Survey 1997/98, Johannesburg: South African Institute of Race Relations, 1998 Simpson, Graeme, “A Brief Evaluation of South Africa’s Truth and Reconciliation Commission: Some lessons for societies in transition”, Paper written prior to the publication of the TRC’s Final Report, October 1998, https://www.csvr.org.za/index.php/ publications/1724-a-brief-evaluation-of-south-africas-truth-and-reconciliation-commission-some-lessons-for-societies- in-transition.html Solani, Noel, “The Saint of the Struggle”, in Kronos, August 2000, Vol. 26, No. 1 Sooka, Yasmin, Ntsebenza, Dumisa, “Inquiry needed into political interference in post-TRC prosecutions”, in Politics Web, 7 February 2019, https://www.politicsweb.co.za/archive/inquiry-needed-into-political-interference-in-post “South Africa moves to restore credibility of police”, in UPI, 27 August 1992, https://www.upi.com/Archives/1992/08/27/ South-Africa-moves-to-restore-credibility-of-police/8467714888000/ South African Democracy Education Trust, The Road to Democracy in South Africa, 6 volumes, Pretoria: Unisa Press, 2004–2014 South African Police, Annual Report of the Commissioner of Police 1 January to 31 December 1993, Pretoria: South African Police, 1994 South African Police Service, Annual Report of the National Commissioner of the South African Police Service 1 April 2002 to 31 March 2003, Pretoria: South African Police Service, 2003 South African Police Service, Annual Report of the South African Police Service 1 April 1996 – 31 March 1997, Pretoria: South African Police Service, 1997 South African Police Service, National Instruction 3 of 2013: Sector Policing, 2013, retrieved from https://www.google.com/ url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CB4QFjAAahUKEwjEhKaui_bGAhUnBtsKHQu2CiE&url=http%3A% 2F%2Fwww.hortgro.co.za%2F%3Fwpfb_dl%3D1001&ei=9WazVYS2JqeM7AaL7KqIAg&usg=AFQjCNHlFbcuds20X_ds3i_BI_ yKopE6ZA&sig2=3pBXi-29YHi-6UXVp9dlyQ&bvm=bv.98717601,d.ZGU South African Press Association, “Harms Report Details 1984-90 Unrest Figures”, South African Press Association, 20 August 1990 Sparks, Allister, Tomorrow is Another Country. The Inside Story of South Africa’s Road to Change, Chicago: University of Chicago Press, 1994 State of the Archives: An analysis of South Africa’s national archival system, 2014, prepared by Archival Platform, University of Cape Town: Cape Town, 2015 Steinberg, Jonny, “Sector Policing on the West Rand. Three Case Studies”, in Institute for Security Studies Monograph, 2004, 110 Steinberg, Jonny, Thin Blue: The Unwritten Rules of Policing South Africa, Johannesburg and Cape Town: Jonathan Ball, 1998 Stoler, Ann L., Along the Archival Grain: Epistemic Anxieties and Colonial Common Sense, Princeton and Oxford: Princeton University Press, 2009 Stoler, Ann L., “Colonial Archives and the Arts of Governance”, in Archival Science, 2002, Vol. 2 Sturken, Marita, Tangled Memories: The Vietnam war, the Aids Epidemic and the Politics of Memory, Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 1997

[ 56 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The South African Experience S v Bason 2007 (3) SA 582 (CC) Tait, Sean, Marks, Monique, “You Strike a Gathering, You Strike a Rock: Current Debates in the Policing of Public Order in South Africa”, in South African Crime Quarterly, 2011, 38, 15-22 Thembisile Phumelele Nkadimeng vs. National Director of Public Prosecutions & 8 Others, Gauteng Division Case Number 35554/2015 Truth and Reconciliation Commission of South Africa. (1998). Truth and Reconciliation Commission of South Africa Final Report. Cape Town: Truth and Reconciliation Commission of South Africa, 1998 Tutu, Desmond, No Future Without Forgiveness, London: Rider, 1999 Tutu, Desmond, “Truth and Reconciliation Commission, South Africa”, in Britannica, 2019, No. 8, https://www.britannica.com/ topic/Truth-and-Reconciliation-Commission-South-Africa van der Merwe, Hugo, “Prosecutions, Pardons, and Amnesty: The Trajectory of Transitional Accountability in South Africa”, in Nicola Palmer, Phil Clark and Daniella Granville, eds., Critical Perspectives in Transitional Justice, Antwerp: Intersentia, 2012 van der Spuy, Elrena, “The integration of ANC and PAC cadres (non-statutory forces) into the South African Police Service, 1994–1996: Facets and fault lines”, in Schwikkard, Pamela-Jane, Hoctor, Shannon Vaughn (eds.), A Reasonable Man: Essays in honour of Jonathan Burchell, Cape Town: Jutas, 2019 Waldmeier, Patti, Anatomy of a Miracle, New York: Penguin, 1997 Weitzer, Ron “Transforming the South African Police”, in Police Studies: The International Review of Police Development, 1993, 16, 1–10 Welsh, David, The Rise and Fall of Apartheid, Johannesburg: Jonathan Ball, 2012 Welsh, David, Spence, Jack E., The Ending of Apartheid, Harlow: Longmans, 2011 Woods, Gavin, “Perspectives on Policing”, in Mary. L. Mathews, Philip. B. Heymann, & A. S. Mathews (eds.), Policing the Conflict in South Africa, Gainesville, FL: University Press of Florida, 1993, 48–55 Yates, Adam, “Justice Delayed: The TRC Recommendations 20 Years Later”, in Daily Maverick, 5 Semptember 2018, https://www.dailymaverick.co.za/article/2018-09-05-justice-delayed-the-trc-recommendations-20-years-later/ Zulu, Nobukhosi, Adeleke, Yewande, “There’s many an obstacle in exercising our right of access to information”, in Daily Maverick, 4 October 2018, https://www.dailymaverick.co.za/ article/2018-10-04-theres-many-an-obstacle-in-exercising-our-right-of-access-to-information/

WEBSITES

African Activist Archive Project africanactivist.msu.edu/ Ahmed Timol, A Quest for Justice https://www.ahmedtimol.co.za/ http://www.anc.org.za/ Constitution Hill https://www.constitutionhill.org.za/ District Six Museum http://www.districtsix.co.za/ Khulumani Support Group, From Victims to Active Citizens http://www.khulumani.net Robben Island Museum http://www.robben-island.org.za/ South African Broadcasting Corporation, Amnesty Hearings http://sabctrc.saha.org.za/hearing.php?id=53362&t=Nokuthula+simela ne+coetzee&tab=hearings South African Government, Speeches https://www.gov.za/speeches/arts-and-culture-national-legacy-projects-24-jun-2017-0000 Southern Africa Litigation Centre, Statement: Johannesburg High Court Dismisses Apartheid Police Officer’s Application to Cease Prosecution https://www.southernafricalitigationcentre.org/2019/06/03/ statement-johannesburg-high-court-dismisses-apartheid-police-officers-application-to-cease-prosecution/ Truth and Reconciliation Commission, Amnesty Hearing, Jeffery Benzien, 14 July 1997, http://www.justice.gov.za/trc/amntrans/ capetown/capetown_benzien.htm Truth and Reconciliation Commission, ANC INTERDICT THROWS TRC’S FINAL REPORT INTO DISARRAY http://www.justice.gov.za/trc/media/1998/9810/s981028n.htm The Heart of Hope – The O’Malley Archives https://omalley.nelsonmandela.org/omalley/

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The South African Experience [ 57 ] MEMORY OF NATIONS Democratic Transition Guide

[ The Spanish Experience ] SOURCES USED AND FURTHER READING

Aguilar Fernández, Paloma, Políticas de la memoria y memorias de la política. El caso español en perspectiva comparada, Madrid: Alianza, 2008 Alonso-Castrillo, Silvia, La apuesta de centro. Historia de la UCD, Madrid: Alianza Editorial, 1996 Andrés-Gallego, José y Pazos, Antón, La Iglesia en la España contemporánea (2). 1936–1999, Madrid: Encuentro, 1999 Aróstegui, Julio (coord.), Franco: la represión como sistema, Barcelona: Flor del Viento, 2012 Aróstegui, Julio, Godicheau, François, eds, Guerra civil: mito y memoria, Madrid: Marcial Pons Historia y Casa de Velázquez, 2006 Aróstegui, Julio, “La historiografía sobre la España de Franco. Promesas y debilidades”, in Historia Contemporánea, No. 7, Universidad del País Vasco, 1992, 77–99 Arrieta Urtizberea, Iñaki, ed., Lugares de memoria traumática, Bilbao: UPV, 2016 Águila, Rafael del y Montoro, Ricardo, El discurso político de la transición española, Madrid: CIS, 1984 Bardavío, Joaquín, La estructura del poder en España, Madrid: Ibérico europea de ediciones, 1969 Barómetro del Centro de Investigaciones Sociológicas, September 2018, http://www.cis.es/cis/opencm/ES/2_bancodatos/estudios/ ver.jsp?estudio=14424 Bejines Baquero, Virginia, “Relación entre memoria histórica, educación y comunicación”, in Revista de Educación de la Universidad de Granada, 2016, (23), 253–266 Bernecker, Walther L., Brinkmann, Sören, Memorias divididas. Guerra Civil y Franquismo en la sociedad y política españolas (1936–2008), trad. Marta Muñoz-Aunión, Madrid: Abada Editores, 2009 Bitar, Sergio, Lowenthal, Abraham, “Entrevista al Presidente Felipe González”, in Sergio Bitar, Abraham Lowenthal, eds., Transiciones democráticas : enseñanzas de líderes políticos, Barcelona: Galaxia Gutenberg, 2016, 489–522 Boletín Oficial del Estado, 3. 8. 1984, https://boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1984-17387 Bolloten, Burnett, La Guerra Civil española. Revolución y contrarrevolución, Madrid: Alianza, 1995 Busquets, Julio, Losada, Juan Carlos, Ruido de sables: Las conspiraciones militares desde Fernando VII hasta Juan Carlos I, Barcelona: Crítica, 2003 Chaves Palacios, Julián, “Consecuencias del franquismo en la España democrática: legislación, exhumaciones de fosas y memoria”, in Historia Contemporánea, 60, 2019, 509–538 Chinchón, Javier, “El viaje a ninguna parte: Memoria, leyes, historia y olvido sobre la guerra civil y el pasado autoritario en España”, in Revista del Instituto Interamericano de Derechos Humanos (IIDH), 47, 119–223 Comisión interministerial para el estudio de la situación de las víctimas de la guerra civil y del franquismo, Informe sobre archivos Cruz Herranz, Luis Miguel de la, “Los archivos para la historia contemporánea, 2006”, in Galende Díaz, Juan Carlos, Santiago Fernández, Javier de, VII Jornadas Científicas sobre Documentación Contemporánea, Madrid: Universidad Complutense de Madrid, Departamento de Ciencias y Técnicas Historiográficas, 2008, 33–72 Díez, Enrique, “La Memoria histórica invisibilizada en la educación”, in El Diario de la Educación, 1. 4. 2019, https://eldiariodelaeducacion.com/blog/2019/04/01/la-memoria-historica-invisibilizada-en-la-educacion/ “El cambio del callejero franquista se le atraganta a Carmena”, in La Vanguardia, 1. 6. 2018, https://www.lavanguardia.com/local/ madrid/20180601/443978932587/cambio-callejero-franquista-madrid-atraganta-carmena.html “El Comisionado de Memoria Histórica estudia proponer un museo del franquismo”, in El País, 9. 8. 2016, https://elpais.com/ ccaa/2016/08/08/madrid/1470678101_823377.html “El himno de España con letra de Pemán se cuela en un acto del Rey en Nápoles”, in La Vanguardia, 7. 5. 2019, https://www.lavanguardia.com/politica/20190507/462099577451/rey-espana-himno-napoles.html “El Museo de la Guerra Civil de Teruel ‘no diferenciará entre bandos’ porque ‘quiere llamar a la reflexión’ ”, in El Diario, 25. 2. 2019, https://www.eldiario.es/aragon/sociedad/Museo-Guerra-Civil-Teruel-diferenciara_0_871763406.html “El Rey presidió el Desfile de la Victoria”, in El País, 1. 6. 1976, https://elpais.com/diario/1976/06/01/ultima/202428001_850215.html Encarnación, Omar G., Democracy without justice in Spain : the politics of forgetting, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2014 Escudero, Rafael (coord.), Diccionario de memoria histórica: conceptos contra el olvido, Madrid: Catarata, 2011 Espinosa Maestre, Francisco (ed.), Violencia roja y azul. España, 1936–1950, Barcelona: Crítica, 2010 Estefanía, Joaquín, La larga marcha : medio siglo de política (económica) entre la historia y la memoria, Barcelona: Península, 2007 “Fosas sin excavar, símbolos fascistas y nula financiación: diez años de fracaso de la ley de Memoria Histórica”, in El Diario, 27. 12. 2017, https://www.eldiario.es/sociedad/simbolos-financiacion-acabado-desmemoria-historica_0_723028328.html “Franco, Primo de Rivera y otras figuras del franquismo conservan 1.143 calles en España”, in El País, 10. 5. 2018, https://elpais.com/ politica/2018/05/09/actualidad/1525863933_856305.html Fuentes Aragonés, Juan Francisco, Adolfo Suárez. Biografía política, Barcelona: Planeta, 2011 Fusi Aizpurúa, Juan Pablo, Franco. Autoritarismo y poder personal, Madrid: El País, 1985 García Cotarelo, Ramón, (comp.), Transición política y consolidación democrática. España (1975–1986), Madrid: Centro Investigaciones Sociológicas, 1992 Grimaldos, Alfredo, La sombra de Franco en la Transición, Madrid: Oberon-Grupo Anaya, 2004

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Spanish Experience [ 43 ] Guixé, Jordi, Carballés, Jesús Alonso, Conesa, Ricard, eds., Diez años de leyes y políticas de memoria (2002–2017). La hibernación de la rana, Madrid: Catarata, 2019 Hepworth, Andrea, “From Survivor to Fourth-Generation Memory: Literal and Discursive Sites of Memory in Post-Dictatorship Germany and Spain”, in Journal of Contemporary History 54, (1), 2019, 139–162 Hopkin, Jonathan, El partido de la transición. Ascenso y caída de la UCD, Barcelona: Acento, 2000 Huneeus, Carlos, La Unión de Centro Democrático, Madrid: CSIC, 1985 Juliá, Santos (coord.), Víctimas de la guerra civil, Madrid: Lável, 1999 Juliá, Santos, Los socialistas en la política española, 1879–1982, Madrid: Taurus, 1997 Juliá, Santos, Transición. Historia de una política española (1937–2017), Barcelona: Galaxia Gutenberg, 2017 Juliá, Santos, “1977. Amnistía”, in Núñez Seixas, Xosé M. (dir.), Historia mundial de España, Barcelona: Planeta, 2018 “La Xunta se persona en el proceso judicial para reclamar el pazo de Meirás”, in La Voz de Galicia, 18. 7. 2019, https://www.lavozdegalicia.es/noticia/galicia/2019/07/17/xunta-decide-personarse-proceso-reclamacion-estado-sobre-pazo- meiras/00031563378192422610451.htm Lafuente Benaches, María Mercedes, “Balance de la Ley de Memoria Histórica”, in Revista española de derecho administrativo, 188, 2017 Linz, Juan J., and Stepan, Alfred, Problems of democratic transition and consolidation: Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe, Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1996 Linz, Juan J., Obras escogidas. 3, Sistemas totalitarios y regímenes autoritarios y Obras escogidas. 4, Democracias: quiebras, transiciones y retos, Madrid: Centro de Estudios Políticos y Constitucionales, 2009 Linz, Juan J., “Transiciones a la democracia”, in Revista Española de investigaciones sociológicas, 51, 1990, 7–33 Lorenzo, José María, “HB: Veinte años de Izquierda Abertzale”, in Aportes nº 43, Madrid, 2000, 117–132 “Los militares ya no celebraran el Día de los Caídos el 20-N, sino el 2 de noviembre”, in El País, 2. 12. 1984, https://elpais.com/ diario/1984/12/02/espana/470790020_850215.html Malalana-Ureña, Antonio, Moreno Pérez, Lorena, “Investigar la historia contemporánea en España: a la sombra de la ley de secretos oficiales”, in Historia contemporánea 55, 2017, 669–702 Martín Rubio, Ángel David, La Cruz, el perdón y la gloria: la persecución religiosa en España durante la Segunda República y la Guerra Civil, Madrid: Ciudadela, 2007 Martín Rubio, Ángel David, “La persecución religiosa en España (1931–1939): una aportación sobre las cifras”, in Hispania sacra, 53/107, 2001, 63–90 Mata López, José Manuel, El nacionalismo vasco radical: Discurso, organización y expresiones, Bilbao: Universidad del País Vasco, 1993 Menéndez Pidal de Navascués, Faustino, El escudo de España, Madrid: Real Academia Matritense de Heráldica y Genealogía, 2004 Merino, Javier, El espejismo revolucionario, la izquierda radical ante ETA. ¿El último espejismo revolucionario en Occidente?, Bilbao: Cuadernos Bakeaz 94, 2009 Míguez González, Santiago, La preparación de la transición a la democracia en España, Zaragoza: Universidad de Zaragoza, 1990 Moradiellos, Enrique, Franco. Anatomía de un dictador, Madrid: Turner, 2018 Morales Villanueva, Antonio, Administración policial española, Madrid: San Martín, 1988 Morales Villanueva, Antonio, Las fuerzas de orden público, Madrid: San Martín, 1980 Morodo, Raúl, La Transición política, Madrid: Tecnos, 1984 Nora, Pierre, “Between Memory and History: Les Lieux de Mémoire”, in Representations, Special Issue: Memory and Counter-Memory. 1989, (26) Ortega, José Antonio, Silvestre, Javier, “Las consecuencias demográficas de la Guerra Civil”, in Martín-Aceña, Pablo, Martínez-Ruiz, Elena (eds.), La economía de la guerra civil española, 1936–1939, Madrid: Marcial Pons, 53–105 Payne, Stanley G., El régimen de Franco, 1936–1975, Madrid: Alianza Editorial, 1987 Payne, Stanley G., La revolución española (1936–1939). Un estudio sobre la singularidad de la Guerra Civil, Barcelona: Espasa, 2019 Peñaranda, Juan María de, Los servicios secretos de Carrero Blanco. Los orígenes del CNI, Barcelona: Espasa, 2015 Powell, Charles T., El amigo americano. España y Estados unidos: de la dictadura a la democracia, Barcelona: Galaxia Gutenberg, 2011 Powell, Charles T., El piloto del cambio: el rey, la monarquía y la transición a la democracia, Barcelona: Planeta, 1991 Powell, Charles T., España en democracia, 1975–2000, Barcelona: Plaza & Janés, 2001 Prego, Victoria, Diccionario de la Transición. De la Dictadura a la Democracia: quiénes la hicieron posible y quiénes trataron de impedirla, Barcelona: Plaza & Janés, 1999 Roca, José Manuel, El proyecto radical: Auge y declive de la izquierda revolucionaria en España (1964–1992), Madrid: Los libros de la catarata, 1994 Ruiz, Julius, El terror rojo: Madrid, 1936, Barcelona: Espasa, 2012 Ruiz, Julius, “Vino nuevo en odres viejos. La historiografía de la represión en España durante y después de la Guerra Civil”, in Álvarez Tardío, Manuel, del Rey, Fernando (eds.), El laberinto republicano: La democracia española y sus enemigos (1931–1936), Barcelona: RBA, 335–362 Salas Larrazabal, Ramón, Los datos exactos de la guerra civil, Madrid: Fundación Vives de Estudios Sociales, 1980 Salas Larrázabal, Ramón, Pérdidas de la guerra, Barcelona: Planeta, 1977

[ 44 ] MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Spanish Experience Sánchez Soler, Mariano, La transición sangrienta. Una historia violenta del proceso democrático en España (1975–1983), Barcelona: Peninsula, 2010 “Se disuelve el Comisionado de Memoria Histórica de Madrid”, in La Nueva Tribuna, 15. 6. 2018, https://www.nuevatribuna.es/ articulo/madrid/3000fusiladosmadrid-fusiladoscementerioeste-victimasfranquismo-comisonadomemoriahistoria- fusiladostapiacementerio-listadofusiladosmadrid-franciscasauquillo-mauriciovaliente-ejecutadosposguerra- ejecutadosfranquismo-guerracivil/20180615190451153070.html Serra, Narcís, La transición militar: Reflexiones en torno a la reforma democrática de las fuerzas armadas, Barcelona: Debate, 2008 Soto Carmona, Álvaro, La transición a la democracia. España. 1975–1982, Madrid: Alianza Editorial, 1998 Suárez Fernández, Luis, Franco, Crónica de un tiempo: Los caminos de la instauración, desde 1967 hasta 1975, Madrid: Actas, 2007 Turrado Vidal, Martín, La policía en la historia contemporánea de España (1766–1986), Madrid: Dykinson, 2000 Tusell, Javier, La transición a la democracia (España, 1975–1982), Madrid: Espasa Calpe, 2007 Urquijo Goitia, José Ramón, “Archivos e historia contemporánea”, in Ayer, No. 61, 2006, 311–325 Villar, Ernesto, Los espías de Suárez. La historia inédita de la Transición a través de los informes secretos de los «espías rojos» del Gobierno, Barcelona: Espasa, 2016 Villar, Ernesto, Todos quieren matar a Carrero. La conspiración dentro del régimen, Madrid: Libros Libres, 2011 VV.AA. Historia de la Transición, 10 años que cambiaron España 1973–1983, Diario 16, 1984 Yuste, Carlos I. [Andrés Cassinello], Subversión y reversión en la España actúa, Madrid: San Martín, 1975

LAWS AND DECREES

Decree-Law 10/1969, of March 31, declaring the prescription of all crimes committed prior to April 1, 1939 Law 46/1977, of October 15, on Amnesty Law 5/1979, of September 18, on recognition of pensions, medical-pharmaceutical and social assistance in favor of widows, and other relatives of the Spaniards who died as a result or on the occasion of the last Civil War Law 35/1980, of June 26, on pensions to former mutilated combatants in the Republican zone Law 37/1984, of October 22, on the recognition of rights and services provided to those who during the Civil War were part of the Armed Forces, the Law Enforcement Agencies and the Cuerpo de Carabineros of the Republic Law 18/1984, of June 8, on recognition as years worked for the purposes of Social Security of the periods of imprisonment suffered as a result of the assumptions contemplated in the Amnesty Law of October 15, 1977 Law 4/1990, of June 29, on General State Budgets for 1990. Eighteenth Additional provision. Compensation for those who suffered imprisonment as a result of the cases contemplated in Law 4611977, of October 15, on Amnesty Law 3/2005, of March 18, which recognizes an economic benefit to citizens of Spanish origin displaced abroad, during their minority, as a result of the Civil War, and who developed most of their lives outside the national territory Law 52/2007, of December 26, which recognizes and extends rights and establishes measures in favor of those who suffered persecution or violence during the Civil War and the dictatorship Royal Decree-Law 10/1976, of July 30, on Amnesty Royal Decree-Law 6/1978, of March 6, on regulating the situation of the military who took part in the Civil War Royal Decree-Law 43/1978, of December 21, which recognizes economic benefits to those who suffered injuries and mutilations in the Spanish Civil War Royal Decree 2925/1978, of December 7, for compliance with Royal Decree-Law 35/1978, of November 16, on pensions to family members of Spaniards who died as a result of the 1936-1939 war Royal Decree 1891/2004, of September 10, establishing the Inter-ministerial Commission for the study of the situation of victims of the Civil War and Franco

WEBSITES

Francisco Franco National Foundation, https://fnff.es/ Historical Memory Documentary Center, http://www.culturaydeporte.gob.es/cultura/areas/archivos/mc/archivos/cdmh/ portada.html Map of graves application, https://mapadefosas.mjusticia.es https://memoriahistorica.org.es

MEMORY OF NATIONS: DEMOCRATIC TRANSITION GUIDE – The Spanish Experience [ 45 ]