Zeszyt recenzowany Redakcja naukowa: Zofia Wilk-Woś, Przemysław Kornacki Korekta: Agnieszka Śliz, Nadina Milewska-Pindor Skład: Witold Kowalczyk Projekt okładki: Marcin Szadkowski ©Copyright: Społeczna Akademia Nauk ISSN 1733‐2486 Wersja elektroniczna publikacji jest wersją podstawową Dostępna na stronie: piz.san.edu.pl Druk i oprawa: Mazowieckie Centrum Poligrafii | www.c‐p.com.pl | biuro@c‐p.com.pl Spis treści 7 Wstęp Część I Obronność państwa 13 Piotr Daniluk | Strategia obronna a strategia bezpieczeństwa. Analiza strategii 27 Paweł Mielniczek, Iveta Hlouchova | Contemporary challenges for the protection of civilians during defensive operations – international humanitarian law perspective 43 Daniel Jurewicz | Przygotowania do militaryzacji w świetle regulacji prawnych w RP 59 Przemysław Kornacki | The organization of monitoring risks and the implementation of permanent duty tasks in the context of raising the defense readiness of the state in the Polish Border Guard 73 Mirosław Kwieciński | Organizacja Obrony Terytorialnej z perspektywy kultury bezpieczeństwa 83 Michał Siek | Ochrona informacji niejawnych w trakcie przygotowania i prowadzenia działań wojennych Część II Polska – UE – NATO 105 Tomasz Bąk | Wpływ członkostwa Polski w UE i NATO na bezpieczeństwo państwa 115 Dariusz Stokwiszewski | Znaczenie stałej obecności NATO w Europie Środkowo - Wschodniej dla bezpieczeństwa wschodniej flanki Sojuszu 135 Bogdan Wójtowicz | Program Inwestycyjny NATO w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NSIP) – nowe możliwości dla innowacyjnych przedsiębiorców 153 Юлия Владимировна Мех | ГОСУДАРСТВЕННО-ЧАСТНОЕ ПАРТНЕРСТВО В СЕКТОРЕ БЕЗОПАСНОСТИ: ЕВРОПЕЙСКИЕ ОРИЕНТИРЫ ДЛЯ УКРАИНЫ 3 Część III Współczesne aspekty bezpieczeństwa międzynarodowego 171 Bogdan Panek | Trendy i ryzyka w kolejnej dekadzie XXI wieku 183 Mirosław Banasik | Współczesne wojny w szarej strefie zagrożeniem dla bezpieczeństwa. Wyzwania i dylematy reagowania 199 Krzysztof Skusiewicz | Kaliningrad a bezpieczeństwo militarne regionu bałtyckiego 217 J. Radosław Truchan, Kamila Włodarek-Podgórska | Ukraińska imigracja w RP – charakterystyka zjawiska 231 Agnieszka Stępień | Bezpieczeństwo Polski w cyberprzestrzeni 245 Jerzy Zawisza | Terroryzm lotniczy zagrożeniem bezpieczeństwa państwa 257 ВАСИЛИЙ ЯКОВЛЕВИЧ НАСТЮК | ДЕМОКРАТИЧЕСКИЙ КОНТРОЛЬ НАД СЕКТОРОМ БЕЗОПАСНОСТИ В ПЕРИОД БОРЬБЫ С ТЕРРОРИЗМОМ 265 Mirosław Banasik | Unrestricted warfare and its consequences for the international security Część IV Zarządzanie kryzysowe w systemie bezpieczeństwa państwa 283 Ryszard Grosset, Wojciech Jarosz, Karina Jarosławska-Kolman, Małgorzata Ciuka-Witrylak, Marcin Łapicz | Założenia do opracowania systemu ewakuacji i ratowania poszkodowanych podczas klęsk żywiołowych z wykorzystaniem technologii zdalnego pomiaru parametrów 297 Jolanta Michalska, Karina Jarosławska-Kolman, Małgorzata Ciuka-Witrylak, Marcin Łapicz | Problematyka udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy podczas zdarzeń z udziałem substancji niebezpiecznych 315 Andrzej Marjański, Katarzyna Staniszewska, Justyna Marjańska, Natasza Nowak | Ochotnicze Straże Pożarne w systemie zarządzania kryzysowego Polski 337 Michał Stępiński | Centralny Odwód Antyterrorystyczny Komendanta Głównego Policji, jako formuła zwiększająca sprawność wykorzystania sił i środków Policji w sytuacjach kryzysowych 4 Część V Wybrane problemy i wyzwania bezpieczeństwa 353 Paweł Ogrodnik, Monika Tryboń | Opracowanie innowacyjnego systemu zarządzania bezpieczeństwem obiektów zabytkowych w zurbanizowanych centrach miast 367 Zofia Wilk-Woś | Ochrona zabytków jako zadanie i wyzwanie dla społeczności lokalnych 387 Tadeusz Michalczyk, Jadwiga Mazur | Rola Straży Miejskiej w systemie bezpieczeństwa i porządku publicznego miasta. Wprowadzenie do problematyki 407 ВАЛЕРИЯ СЕРГЕЕВНА ГОРБАЧЕВА | ОСНОВНЫЕ АСПЕКТЫ ПОНИМАНИЯ СЕКТОРА НАЦИОНАЛЬНОЙ БЕЗОПАСНОСТИ УКРАИНЫ: ПРОБЛЕМЫ И ПУТИ ИХ РЕШЕНИЯ 415 ЕЛЕНА БОРИСОВНА ЧЕРВЯКОВА | ПЕРСОНАЛЬНЫЕ ДАННЫЕ В СИСТЕМЕ ИНФОРМАЦИОННЫХ РЕСУРСОВ НАЦИОНАЛЬНОЙ ПОЛИЦИИ УКРАИНЫ: ПРОБЛЕМЫ ЗАЩИТЫ 423 НАТАЛЬЯ ПЕТРОВНА МАТЮХИНА | СОВРЕМЕННЫЕ РЕАЛИИ И ВЫЗОВЫ СЕКТОРА БЕЗОПАСНОСТИ УКРАИНЫ 5 Wstęp Jedną z najistotniejszych funkcji państwa jest możliwość tworzenia takich warunków organizacyjno-prawnych, które pomagałyby sprostać oczekiwaniom społecznym. Oczekiwania te, szczególnie w obecnej sytuacji geopolitycznej, skupiają się przede wszystkim na zapewnieniu bezpieczeństwa obywatelom. Chcąc sprostać oczekiwa- niom, państwo powinno dokonywać ciągłej i zamierzonej weryfikacji tych warunków. W obecnej sytuacji geopolitycznej Polski mamy do czynienia z dynamicznie rozwija- jącymi się zagrożeniami bezpieczeństwa państwa, a to z kolei wymusza podejmowa- nie działań w obliczu coraz bardziej złożonych wyzwań. Asymetryczność współczesnych zagrożeń, która wynika między innymi z różno- rodności ich przyczyn, powinna determinować konieczność stosowania działań za- radczych. Reakcje państwa na tego typu zagrożenia powinny mieć również charakter asymetryczny. Sytuacja ta powoduje odejście od typowego pojmowania obronności jako przeciwdziałania zagrożeniom militarnym i wymusza szersze spojrzenie na oma- wianą problematykę. Obecne działania państw powinny być ukierunkowane na stworzenie lub udo- skonalenie rządowych systemów reagowania kryzysowego skupionych na zharmoni- zowaniu kompetencji i procedur sił zbrojnych, formacji policyjnych, paramilitarnych oraz podmiotów gospodarczych. Niniejszy zeszyt podejmuje problematykę dotyczącą procesów integracyjnych z międzynarodowymi strukturami bezpieczeństwa, polityki bezpieczeństwa, w tym strategii bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, zasad funkcjono- wania w stanach gotowości obronnej państwa oraz organizacji i działania systemu obronnego państwa i jego poszczególnych elementów. Tom rozpoczynają prace poświęcone zagadnieniom obronności. Pierwszy arty- kuł jest próbą zbudowania założeń metodologicznych analizy strategii obronnych, które posłużyłyby do przeprowadzenia takiej oceny na zbiorze strategii państw eu- ropejskich. Autor kolejnego – omawia i systematyzuje obowiązujące przepisy prawa regulujące problematykę militaryzacji gospodarki w sytuacji zagrożenia wojennego. Następna praca jest analizą obszaru rozstrzygnięć organizacyjnych dotyczących no- wego rodzaju Sił Zbrojnych, czyli Obrony Terytorialnej. Kolejne opracowanie przed- stawia organizację monitoringu zagrożeń oraz realizację zadań stałego dyżuru w ra- 7 Wstęp mach podwyższania gotowości obronnej państwa w Straży Granicznej. W tematykę obronności wpisuje się także artykuł prezentujący kwestię ochrony informacji nie- jawnych, szukający odpowiedzi na pytanie o ewentualną skuteczność stworzonego jednolitego systemu ochrony informacji niejawnych w czasie prowadzenia konfliktów zbrojnych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W drugiej części opracowania znalazły się dwie prace omawiające korzyści wyni- kające z polskiego członkostwa w UE i NATO oraz wpływ tego członkostwa na bez- pieczeństwo państwa. Wśród kwestii poruszonych w tym dziale przedstawiono także problemy dotyczące Programu Inwestycyjnego NATO w Dziedzinie Bezpieczeństwa (NSIP) w aspekcie możliwości doskonalenia sojuszniczej infrastruktury obronnej oraz jako szansę dla polskich firm. Interesującym studium jest artykuł poświęcony proce- sowi tworzenia partnerstwa publiczno-prywatnego w sektorze bezpieczeństwa Ukra- iny w kontekście integracji europejskiej. W trzeciej części zeszytu zamieszczono prace dotykające kwestii bezpieczeństwa międzynarodowego. Rozpoczyna ją refleksja nad determinantami przyszłego kształtu architektury bezpieczeństwa na świecie, której Autor szuka odpowiedzi na szereg py- tań: Czy „stary świat”, Europa i Unia Europejska sprosta obecnym i przyszłym zagroże- niom? Jaka jest obecnie i będzie w przyszłości pozycja USA jako supermocarstwa na świecie? Jakie są kulisy agresywnych działań podejmowanych przez Federację Rosyj- ską? Czy światowy środek ciężkości zostanie przesunięty do Chin i w region Pacyfiku? Działania niekonwencjonalne prowadzone w szarej strefie stanowią nowe zagro- żenia i wyzwania dla bezpieczeństwa narodowego. Prezentując szerokie spektrum możliwych operacji, kolejny badacz stara się zidentyfikować sposoby przeciwdzia- łania im. Następnie Czytelnik zapoznać się może z analizą potencjalnych zagrożeń płynących z obwodu kaliningradzkiego i ich oddziaływaniem na sytuację w regionie oraz charakterystyką zjawiska ukraińskiej imigracji do Polski i jego wpływu na bez- pieczeństwo naszego kraju. Kolejne trzy prace dotyczą kwestii terroryzmu – w cyber- przestrzeni i w przestrzeni powietrznej (terroryzm lotniczy) oraz problemu przyjęcia odpowiednich środków w ramach procedur demokratycznych pozwalających na zwalczanie działań grup terrorystycznych. Ostatni artykuł analizuje istotę wojny nie- ograniczonej i jej konsekwencji dla bezpieczeństwa międzynarodowego. Kolejna część publikacji koncentruje się na problematyce zarządzania kryzyso- wego. Czytelnik zapozna się z założeniami do opracowania systemu ewakuacji i ra- towania poszkodowanych podczas klęsk żywiołowych z wykorzystaniem technologii 8 zdalnego pomiaru parametrów życiowych, z próbą uporządkowania i usystematyzo- Wstęp wania wiedzy oraz umiejętności w zakresie udzielania kwalifikowanej pierwszej po- mocy podczas zdarzeń z udziałem substancji niebezpiecznych, z prezentacją naj- nowszych rozwiązań organizacyjnych wprowadzonych w polskiej Policji w zakresie reagowania na zdarzenia o charakterze terrorystycznym, a także porównaniem pro- cesu kierowania do działań jednostek antyterrorystycznych Policji w oparciu o