PROGRAM OCHRONY PRZYRODY Na Lata 2011 – 2020
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Szczecinie Nadleśnictwo Dobrzany Obręb Dobrzany PROGRAM OCHRONY PRZYRODY na lata 2011 – 2020 2 Spis treści Wprowadzenie. 5 A. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NADLEŚNICTWA DOBRZANY. 7 1. Rys historyczny Nadleśnictwa Dobrzany. 7 2. Położenie. 11 3. Regionalizacja przyrodniczo – leśna. 13 4. Regionalizacja geobotaniczna. 13 5. Regionalizacja fizyczno – geograficzna. 14 6. Regionalizacja klimatyczna. 15 7. Miejsce i rola Nadleśnictwa Dobrzany w gospodarce przestrzennej regionu. 16 8. Porównanie wybranych cech drzewostanów różnych jednostek leśnych. 18 9. Grupy funkcji lasów Nadleśnictwa Dobrzany. 18 10. Charakterystyka kompleksów leśnych. 19 B. FORMY OCHRONY PRZYRODY - ISTNIEJĄCE, PROJEKTOWANE 20 I PROPONOWANE. I. Ustawa o ochronie przyrody. 20 1. Istniejące, projektowane i proponowane formy prawnej ochrony przyrody 21 w zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Dobrzany. 2. Rezerwaty przyrody – istniejące. 22 2.1. Istniejące rezerwaty przyrody na gruntach Nadleśnictwa Dobrzany. 22 2.2. Istniejące rezerwaty przyrody na gruntach innej własności, w zasięgu terytorialnym 27 Nadleśnictwa Dobrzany. 3. Park krajobrazowy. 29 4. Obszar chronionego krajobrazu. 31 5. Obszary Natura 2000. 33 6. Pomniki przyrody – istniejące. 50 7. Pomniki przyrody – proponowane. 52 8. Użytki ekologiczne – istniejące. 53 8.1. Istniejące użytki ekologiczne na gruntach Nadleśnictwa Dobrzany. 54 8.2. Istniejące użytki ekologiczne na gruntach innej własności, w zasięgu terytorialnym 55 Nadleśnictwa Dobrzany. 9. Użytki ekologiczne – proponowane. 56 10. Zespoły przyrodniczo – krajobrazowe - istniejące. 57 11. Zespoły przyrodniczo – krajobrazowe - proponowane. 57 12. Stanowiska dokumentacyjne - proponowane. 58 13. Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. 58 II. Ustawa o lasach. 70 1. Gospodarstwo specjalne. 71 2. Lasy ochronne. 71 III. Inne formy ochrony. 72 1. Obszar węzłowy i korytarze ekologiczne. 72 C. WALORY PRZYRODNICZO - LEŚNE. 74 1. Rzeźba terenu. 74 2. Budowa geologiczna. 74 3. Typy gleb. 75 4. Wody. 76 5. Roślinność. 79 6. Świat zwierzęcy. 81 7. Typy siedliskowe lasu. 81 3 8. Drzewostany. 83 - Bogactwo gatunkowe. 83 - Budowa pionowa. 85 - Pochodzenie. 86 9. Ekologiczna ocena stanu lasu. 88 Ocena zgodności składu gatunkowego drzewostanów z typem siedliskowym 88 lasu. Formy aktualnego stanu siedliska. 91 Formy degeneracji lasu. 92 10. Inne cenne obiekty przyrodnicze na terenie Nadleśnictwa Dobrzany. 96 11. Cenne obiekty kultury materialnej na terenie Nadleśnictwa Dobrzany. 136 12. Inne obiekty kultury materialnej i przyrodnicze zlokalizowane w zasięgu 137 terytorialnym nadleśnictwa. D. ZAGROŻENIA. 145 1. Czynniki biotyczne. 145 2. Czynniki abiotyczne. 146 3. Czynniki antropogeniczne. 148 E. WYTYCZNE DO ORGANIZACJI GOSPODARSTWA LEŚNEGO 152 ORAZ WYKONYWANIA PRAC W NADLEŚNICTWIE. 1. Wytyczne do organizacji gospodarstwa leśnego. 152 2. Wytyczne w sprawie wykonywania prac leśnych. 153 F. PLAN DZIAŁAŃ – ZESTAWIENIE PRAC OBJĘTYCH 156 PROGRAMEM OCHRONY PRZYRODY. 1. Ochrona różnorodności biologicznej. 156 2. Działania dotyczące prawnych form ochrony przyrody. 157 3. Zalecenia w zakresie ochrony cennych roślin naczyniowych. 158 4. Zalecenia w zakresie ochrony cennych roślin zarodnikowych. 158 5. Zalecenia w zakresie ochrony starych i cennych drzew. 159 6. Zalecenia z zakresu ochrony fauny kręgowców. 160 7. Zalecenia w zakresie ochrony fauny bezkręgowców. 160 8. Zalecenia w zakresie ochrony pamiątek kultury leśnej i kultury powszechnej 161 w lasach. 9. Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona siedlisk hydrogenicznych w lasach. 162 10. Kształtowanie strefy ekotonowej. 162 11. Zalesienia porolne. 163 12. Promocja i edukacja ekologiczna. 164 MAPY PROGRAMU OCHRONY PRZYRODY. 166 WYKAZ STANOWISK GATUNKÓW CHRONIONYCH. 166 SPIS AKTÓW PRAWNYCH. 166 PIŚMIENNICTWO. 170 WYKAZ TABEL. 172 WYKAZ RYCIN. 174 WYKAZ FOTOGRAFI. 175 KRONIKA. 176 ZAŁĄCZNIKI. 181 4 Wprowadzenie. Program Ochrony Przyrody dla Nadleśnictwa Dobrzany jest integralną częścią planu urządzenia lasu na okres od 01.01.2011 do 31.12.2020 r. Opracowany został według stanu na dzień 1 stycznia 2011r Aktualnie opracowanie uwzględnia zapisy zawarte w poprzednim Programie Ochrony Przyrody oraz ustalenia Komisji Założeń Planu. Celem programu jest: inwentaryzacja i zobrazowanie bogactwa przyrodniczego lasów; wskazanie obiektów do objęcia ochroną; przedstawienie istniejących i potencjalnych zagrożeń lasów oraz środowiska przyrodniczego; doskonalenie gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych; ulepszanie metod sprawowania i rozwijania ochrony przyrody; umożliwienie w przyszłości porównań i analiz zmian środowiska przyrodniczego; ochrona zabytków kultury materialnej w lasach. Program ochrony przyrody dla Nadleśnictwa Dobrzany opracowano zgodnie z zapisem § 110 ust. 4, Instrukcji Urządzania Lasu z 2003r., z wykorzystaniem zapisów z „Instrukcji sporządzenia programu ochrony przyrody” (MOŚZNiL Departament Leśnictwa, Warszawa 1996r.), oraz w oparciu o ustawę o lasach z dnia 28 września 1991r., ustawę o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu (Dz. U. z 2005 r. nr 256, poz. 2151). Program Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Dobrzany na lata 2011-2020 jest drugim tego typu opracowaniem. Pierwszym był Program Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Dobrzany na lata 2001 – 2010. Aktualne opracowanie uwzględnia zapisy zawarte w poprzednim programie ochrony przyrody, ustalenia Komisji Założeń Planu oraz Narady Techniczno - Gospodarczej w Nadleśnictwie Dobrzany. Wykonawcą programu jest BULiGL Oddz. Gorzów Wlkp. Program został wykonany na podstawie: danych zebranych w trakcie prac urządzania lasu (BULiGL O/Gorzów Wlkp. 2010 r.); 5 danych zebranych w inwentaryzacji szczegółowej do Programu Ochrony Przyrody (BULiGL O/Gorzów Wlkp. 2010 r.); informacji dostarczonych przez Nadleśnictwo Dobrzany; informacji otrzymanych z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Szczecinie; informacji otrzymanych z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Szczecinie; raportu Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Szczecinie; opracowań naukowych; innych informacji zebranych na potrzeby Programu. 6 A. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NADLEŚNICTWA DOBRZANY. 1. Rys historyczny Nadleśnictwa Dobrzany. 1.1. Historia regionu. Początki stałego osadnictwa w okolicach Dobrzan datuje się na VI-VII w n.e. W trakcie prowadzonych badań archeologicznych odnaleziono, pochodzące z tego okresu, kamienne siekierki, żarna, ciężarki do sieci i inne przedmioty codziennego użytku. Puste, niezaludnione ziemie zajęła ludność słowiańska. Plemiona słowiańskie osiedlały się zwykle w miejscach położonych nad wodą, gdzie lasy obfitowały w zwierzynę, a nie wyjałowione gleby pozwalały na uprawę roślin. Powstawały grodziska i osady, które w przyszłości stawały się podwaliną dla miast i wsi. W X – XII wieku na opisywanym terenie funkcjonowały dwa grodziska obronne. Przypuszcza się, że początek miastu dała osada przygrodowa, która wytworzyła się przy młodszym z grodów, datowanym na XI w. W XIII – XIV w nastąpił duży napływ osiedleńców z terenów Meklemburgii i Przedpomorza na Pomorze. Miasto Dobrzany zostało założone w czasie nasilenia kolonizacji tj. pod koniec XIII w, w bliskim sąsiedztwie budowanego wówczas zamku w Szadzku. Pierwsza pisana wzmianka o Dobrzanach pojawiła się w dokumencie z 1336 r. Prawdopodobnie założycielem miasta był Jakub von Gutersberg, z rycerskiego rodu Gutersbergów. Pierwotna nazwa miasta brzmiała Jacobshagen. Jej dwuczłonowość świadczy, iż została utworzona od imienia założyciela - Jacob i drugiego członu – Hagen, oznaczającego miejsce po wypalonym lesie lub osadę założoną na surowym pniu, wykarczowanej polanie. Przez długi czas osadnicy korzystali z wolnizny, dopiero później nastąpiło podporządkowanie lenne braciom Steglitz. Bracia Steglitzowie byli lennikami księcia z linii szczecińskiej i sprawowali władzę w miasteczku, pobierając z niego także dochody. W roku 1359, pomimo zapowiadanego posłuszeństwa, Steglitzowie przeszli w służbę księcia z linii Wołogoskiej i Dobrzany zostały wówczas podporządkowane domenie książęcej w Szadzku. W latach 1361 – 1459 cała okolica przeszła pod jurysdykcję Księstwa Słupskiego. Jako miasto prywatne Dobrzany nie otrzymały herbu po lokacji. Dopiero po przejściu pod władzę domeny książęcej nadano miastu herb stosownie do panujących ówcześnie zwyczajów. Od roku 1430 Dobrzany używały pieczęci z wyobrażeniem postaci w aureoli, trzymającej w prawej ręce miecz, a w lewej pastorał, zaś napis w otoku brzmiał 7 „Secret. Civitatis Jacobshagen”. Po reformacji (1517 r.), kiedy miasto stało się zależne od księcia, pieczęć przedstawiała szpon Gryfa na tarczy skierowany w górę, co świadczyło o ścisłym powiązaniu miasta z dynastią Grafitów. Mieszkańcy Dobrzan trudnili się przede wszystkim rolnictwem i rzemiosłem. Do uprawianych zawodów należało warzenie piwa. Miasto miało prawa do organizowania dwóch jarmarków kramarskich w ciągu roku, były także ośrodkiem lokalnej wymiany towarowej. Z biegiem czasu w miasteczku powstawały także pierwsze warsztaty rzemieślnicze. Jednym z najstarszych zajęć było młynarstwo. Wraz z zamkiem w Szadzku, który stanowił główny ośrodek władzy książęcej na tym terenie, Dobrzany przeżywały także wojny, w 1402 r. z Zakonem Krzyżackim, w 1433 r. z oddziałem husytów, a także walki z Brandenburgią, która rościła sobie prawa do zależności lennej. W okresie