Cultuurlijk Cultuurbeleid Aa En Hunze 2017 - 2020

Cultuurlijk Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020

39 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Cultuurlijk Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 BRUGAF DRAAISTER Bert Kiewiet / Egbertje Kiewiet Inhoudsopgave

Voorwoord 5

Inleiding 9

Algemeen 13

Cultuurparticipatie, cultuureducatie en cultuurbeleving 17

Informatie en taal 25

Beeldende kunst 31

Cultureel erfgoed 33

Financiën 39

Bijlage 41

3 CULTUURLIJK AA EN HUNZE Foto: Harold Koopmans

4 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Voorwoord

Cultuurlijk In 2011 hadden we één van de meest succesvolle themajaren van Aa en Hunze: ‘Cultuurlijk Aa en Hunze’. Na de uitnodiging van de gemeente om mee te denken over een creatieve invulling, stroomden de ideeën binnen. Dit leidde tot een jaar met allerlei nieuwe culturele initiatieven waar we tot op de dag van vandaag plezier van hebben.

Cultuur leeft Het is een voorbeeld van het cultuurbeleid in Aa en Hunze. Ondanks de afwezigheid van grote theaterzalen of omvangrijke gezelschappen, leeft de cultuur enorm in onze fraaie gemeente. In elk weekend, elk jaargetijde, en in vrijwel elk dorp is er wel wat cultureels te beleven.

Waardering We aarzelden dan ook even om de Cultuurnota 2012 - 2016 te herschrijven. Als het goed gaat, moet je niet teveel sleutelen aan het beleid. Daarin werden we in het voorjaar bevestigd door het culturele veld. Tijdens raadplegende bijeenkomsten met de culturele partijen in Aa en Hunze, werd de revolutie niet gepredikt. Sterker: er bestaat veel waardering voor het huidige culturele beleid.

Nieuwe thema’s Toch hebben we ervoor gekozen een nieuwe cultuurnota te presenteren. Door de tijd zijn er immers de nodige veranderingen ontstaan, die het waard zijn om te worden vastgelegd. Bovendien leven er ook nieuwe ideeën die het culturele leven in Aa en Hunze kunnen versterken.

5 Op basis van een vertrouwd fundament gaat het onder andere om de volgende nieuwe thema’s: • het versterken van de onderlinge culturele samenwerking; • het versterken van de samenwerking tussen de culturele sector en de toeristische en economische sector; • het geven van een impuls aan de culturele evenementen; • het versterken van de ‘sociale activiteiten’ met cultuur; • het intensiveren van de aanpak laaggeletterdheid; • het zichtbaar maken en promoten van het cultureel erfgoed van Aa en Hunze; • het ondersteunen van de lokale omroep.

Ruimte voor dialoog Het beleid is op hoofdlijnen geformuleerd. Dit biedt ruimte voor een dialoog met het culturele veld over de precieze invulling. Bovendien gaan we op basis van dit beleid weer ‘culturele allianties’ aan met de provincie; hierdoor zijn er meer middelen beschikbaar voor activiteiten.

We hopen dat deze cultuurnota de kaders kan bieden voor een prachtig Cultuurlijk Aa en Hunze.

FESTIVAL DER AA Foto: Knelis

6 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 ‘Cultuur heeft artistieke, maatschappelijke en economische waarden. Cultuur is noodzakelijk voor de vorming van onze identiteit, voor de ontplooiing van mensen en voor de ontwikkeling van creativiteit. Cultuur verbindt, biedt plezier en draagt bij aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. De cultuursector is een sector met een duidelijk economisch belang’.

Bron: minister Jet Bussemaker, visiebrief ‘Cultuur beweegt’ (juni 2013)

7 3C PEERGROUP VOGELVLUCHT GiAF fotograaf: Pauline Hellema

8 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Inleiding

Voor u ligt de cultuurnota van de gemeente Aa en Hunze voor de periode 2017 - 2020. Deze cultuurnota bouwt voort op de cultuurnota uit 2012. We zien geen noodzaak om het cultuurbeleid helemaal om te gooien en een compleet nieuwe koers te gaan varen. De basis is op orde. Dit komt overeen met de signalen die tijdens de 2 bijeenkomsten met het culturele veld (culturele ver enigingen, stichtingen en organisatie) naar voren zijn gekomen. Het culturele veld is tevreden met het gemeentelijk cultuurbeleid, maar ziet in de diepte nog wel onderwerpen die verder uitgewerkt moeten worden.

De komende periode willen we daarom inzetten op het verdiepen van een aantal thema’s. Het gaat hierbij om het bevorderen van de samenwerking tussen culturele organisaties onderling maar ook met de sector recreatie en toerisme en de economische sector, het ondersteunen van muziekonderwijs en culturele evenementen, het leggen van een link tussen cultuur en het sociaal domein en het ontsluiten en vermarkten van ons cultureel erfgoed. Het bibliotheekwerk is erg in beweging. In deze nota wordt daarom uitgebreid op het bibliotheekwerk ingegaan waarbij tevens aangegeven wordt waarop we ons de komende 4 jaar gaan richten.

Sinds 2011 kent de gemeente themajaren. Zo stond het jaar 2011 in het teken van cultuur met Cultuurlijk Aa en Hunze. In 2017 is dat het jaar van de dorpen. Waar mogelijk sluiten we met cultuur hierop aan en op toekomstige themajaren.

9 Bij het opstellen van deze cultuurnota zijn we uitgegaan van: • Het collegeakkoord • Aa en Hunze Buitengewoon! Herijking van de strategische toekomstvisie 2015 - 2025 • De input van inwoners, verenigingen en instellingen • De Cultuurnota 2012 - 2016

Een cultuurnota maak je samen Evenals bij de vorige cultuurnota’s hebben we een interactief traject doorlopen. Door volop ruimte te geven aan inbreng vanuit het culturele veld ontstaat niet alleen draagvlak voor het beleid, maar worden ook de eerste stappen gezet naar de uitvoering daarvan.

Het proces zag er als volgt uit: • Bijeenkomst op 11 april 2016 in Annerveenschekanaal • Bijeenkomst op 23 mei 2016 in Ekehaar • Mogelijkheid om ideeën en opmerkingen in te dienen tot 10 juni 2016 • Mogelijkheid om te reageren op het concept van de cultuurnota tot 1 oktober 2016 door culturele verenigingen en andere belanghebbenden.

10 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 OOSTERMOER FEEST GiAF fotograaf: Peter Boter

11 ICO ANNEN

12 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Algemeen

Cultuur is een containerbegrip voor verschillende disciplines. Wij hanteren in deze nota de definitie voor cultuur zoals deze in 2003 door Cor Wijn is geformuleerd. “Cultuur omvat alle uitingen en bronnen op het gebied van de podiumkunsten (muziek, theater, en dans), de beeldende kunsten, de film, de audiovisuele media, de bibliotheken, het cultureel erfgoed (musea, monumentale gebouwen en gebieden, archeologisch landschap en historische geografie, archieven) de amateurkunst en de kunsten cultuureducatie”. 1

Uitgangspunten gemeentelijk cultuurbeleid Rol gemeente We onderschrijven de waarden die minister Bussemaker Bij de ontwikkeling en uitvoering van het cultuurbeleid aan cultuur toedicht. Met ons gemeentelijk cultuurbeleid is de rol van de gemeente verschillend van karakter. Bij geven we hier een uitwerking aan waarbij we uitgaan beleidsontwikkeling en invoering van het beleid is onze van een kunsten cultuurprogramma dat past bij een rol vooral initiërend, regisserend of faciliterend (beleids- plattelandsgemeente als Aa en Hunze. De kunsten bepalend, sturend, bijeen brengen van partijen). Bij de cultuuruitingen moeten toegankelijk zijn voor alle doel- uitvoering van het beleid nemen we over het algemeen groepen en mensen moeten op een actieve wijze deel een faciliterende en ondersteunende (subsidiëren, kunnen nemen aan het culturele aanbod. We zetten in meedenken) rol op ons. op een kunsten cultuuraanbod dat breed van karakter is. We gaan uit van het organiserend vermogen van inwoners, verenigingen en organisaties in onze gemeente waardoor er tevens draagvlak is voor wat er gebeurt op cultureel gebied in onze gemeente. Het organiserend vermogen is groot en is mogelijk door de grote inzet van professionals en vele vrijwilligers.

1 Cor Wijn, Gemeentelijk Cultuurbeleid, een handleiding (2003) 13 Rijksbeleid Provinciaal beleid

In de visiebrief ‘Cultuur beweegt’ (2013) geeft minister In de nota ‘De verbeelding van Drenthe’ geeft de Bussemaker haar visie op het cultuurbeleid weer. Hierin provincie Drenthe de culturele speerpunten weer voor noemt ze als belangrijkste thema’s van het cultuurbeleid: de periode 2017 - 2020. De provincie geeft aan dat educatie, talentontwikkeling, creatieve indus trie, digita het beleid uit de cultuurnota voor 2013 - 2016 wordt lisering en de maatschappelijke waarde van cultuur. voortgezet, maar dat hier en daar de puntjes op de i Daarnaast heeft ze een aantal specifieke brieven worden gezet. Zo wordt gezorgd voor de noodzakelijke opgesteld over haar plannen voor onder andere de verdieping en doorontwikkeling. Cultuur wordt door de samenwerking tussen cultuur en andere maatschap provincie gezien als een van haar kerntaken waarbij ze pelijke domeinen, educatie en participatie, het muziek onderscheid maakt tussen de wettelijke taken (provin onderwijs en talentontwikkeling. ciale archieven, steunpunten monumentenzorg, archeologie, restauratie rijksmonumenten, bibliotheken, kunsten Regelingen die uit het huidige Rijks(cultuur)beleid zijn en cultuureducatie) en autonoom beleid (museumbeleid, voortgekomen en die Aa en Hunze heeft opgepakt, zijn: podiumkunsten, beeldende kunst, cultuurparticipatie en • Cultuureducatie met kwaliteit (CEMK) erfgoed). • Impulsregeling muziekonderwijs De provincie gaat de komende periode werken aan de • Actieprogramma ‘Tel mee met taal’ volgende hoofdthema’s: • Cultuur en maatschappij: sociaal cultureel klimaat In de beleidsnota ‘Ruimte voor Cultuur’ wordt voor waarin toonaangevende kunst en cultuuruitingen de periode 2017 - 2020 aangegeven dat het Rijk het een plek hebben en waar mensen aan bestaande beleid voort gaat zetten en dat deze periode mee kunnen doen. gebruikt wordt om eerder genoemde thema’s te ver • Cultuur, economie en ruimte: cultuur speelt een ankeren. belangrijke rol in economische en ruimtelijke ontwikkelingen. • Cultuur en erfgoed: het vertellen en zichtbaar maken van het verhaal van Drenthe en het zoeken naar nieuwe manieren om dat verhaal te vertellen.

14 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 De genoemde punten op de i worden voor een groot Culturele allianties deel gezet op het gebied van erfgoed en cultuurhistorie. De provincie en gemeenten richten zich voor een De provincie gaat de gemeenten beter ondersteunen deel op dezelfde culturele onderwerpen en taken. De bij de bescherming van het ruimtelijk erfgoed door het provincie biedt een breed kader waarop de gemeenten inrichten van een Steunpunt Erfgoed Drenthe. Ook blijft kunnen aansluiten. Binnen het culturele veld kunnen er ondersteuning om het erfgoed te ontsluiten. Samen beide overheden elkaar ondersteunen en versterken om met de gemeenten wil de provincie werken aan het ver- beleidsdoelen te realiseren. markten van het Drentse erfgoed. Daarnaast wordt een nieuw programma Herbestemming Karakteristiek Bezit De provincie ziet de gemeenten als een belangrijke ontwikkeld waarbij geïnvesteerd wordt in de informatie- samenwerkingspartner om haar culturele plannen en voorziening voor eigenaren van karakteristiek bezit. ambities te realiseren. In overleg met de gemeenten wil de provincie Drenthe voor de periode 2017 - 2020 Om het beleidsveld cultuur van nog grotere betekenis culturele allianties afsluiten. Hierin wordt vastgelegd in te laten zijn, wordt cultuur als middel ingezet om andere welke onderwerpen beide partijen samen gaan inves doelen te bereiken zoals verbetering van de leefbaarheid teren om afgesproken doelen te realiseren. Onder op het platteland, landschapsontwikkeling, versterking werpen die hiervoor in aanmerking komen zijn het van de economie. De provincie gaat de verbinding bibliotheekwerk, culturele evenementen en cultureel zoeken met andere beleidsprogramma’s. Dit wil ze doen erfgoed (bv. vermarkten van erfgoed en kennis vergaren op verschillende thema’s. over erfgoed waar we nog weinig vanaf weten, de zogenaamde kennislacunes). De provincie blijft professionele podiumkunsten, culturele festivals en culturele evenementen op hoog niveau (zoals Festival der Aa en Zomerzinnen in Aa en Hunze) ondersteunen. Ook blijft ze zich inzetten voor bibliotheekconcepten voor de toekomst die bij- dragen aan maatschappelijke uitdagingen en ambities. Innovatie en efficiëntie moeten ervoor zorgen dat het voorzieningenniveau op peil gehouden wordt.

15 DE ETSTOEL ANLOO Cultuurparticipatie, cultuureducatie en cultuurbeleving

In de herijking van de Strategische Toekomstvisie 2015 - 2015 is maatschappelijke participatie als een van de uitgangspunten van het gemeentelijk beleid benoemd. Het cultuurbeleid is daarom gebaseerd op participatie. Daarmee sluit het goed aan op onze toekomstvisie. We vinden het belangrijk dat inwoners deel kunnen nemen aan cultuur in Aa en Hunze. Deelnemen door actief mee te doen aan culturele activiteiten, deelnemen door culturele activiteiten te bezoeken, ervaren en beleven en deelnemen door opgeleid te worden of door kennis te maken met de culturele disciplines. We ondersteunen culturele activiteiten financieel, maar ook door mee te denken, verbindingen te leggen en praktische oplossingen te bieden, waardoor de culturele activiteiten toegankelijker worden en blijven voor de inwoners. We pakken de initiërende rol op ons om te bezien waar we een culturele link kunnen leggen met het sociale domein. We gaan verder met het beleid dat we de afgelopen jaren hebben uitgevoerd en we pakken een aantal (nieuwe) onderwerpen op die we verder uitwerken.

17 Beleid waarmee we doorgaan Cultuureducatie in het onderwijs In 2012 is de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit Ondersteuning amateurkunst (CEMK) door het ministerie van OCW in het leven We gaan door met het financieel ondersteunen van geroepen. Met deze regeling wil het kabinet de kwaliteit de amateurverenigingen. Dit gebeurt op basis van de van cultuureducatie in het basisonderwijs verankeren en beleidsregels amateurkunst die hiervoor zijn opgesteld. verbeteren. De regeling wordt financieel gedragen door Deze beleidsregels zijn echter verouderd (1999) en het Rijk, de provincie, de gemeente en het onderwijs. zullen in 2017 worden aangepast en vereenvoudigd, In Drenthe hebben de provincie, de gemeente Emmen zodat ze weer aansluiten op de huidige tijd. en de overige 11 gemeenten de opzet en uitvoering van deze regeling gezamenlijk opgepakt. De uitvoering ligt ICO en Muziekschool de Hondsrug bij de Stichting Compenta. Dit is een samenwerkings- Vanaf het seizoen 2015 - 2016 zijn we gestopt met het verband van de 4 kunstencentra in Drenthe. Momenteel ondersteunen van het cursusaanbod bij het Instituut wordt een vervolg op deze regeling voorbereid voor de Creatieve Ontwikkeling (ICO). We zijn tevreden over de periode 2017 - 2020. Het is de bedoeling dat de lijn die in inzet van het ICO en blijven het ICO met betrekking tot Drenthe is opgepakt de komende vier jaar wordt voort- de activiteiten voor cultuureducatie in het onderwijs, de gezet. Door deze regeling is cultuureducatie steviger cultuurcombi en de ondersteuning van de muziekver ingebed in het basisonderwijs in onze gemeente en op enigingen ondersteunen. De Drentse kunstencentra een hoger plan komen te staan. Scholen hebben hun werken steeds nauwer samen om te zorgen voor een visie voor cultuureducatie vastgesteld en opgenomen in betere profilering en betere herkenbaarheid van het hun schoolplan. Daarnaast hebben steeds meer scholen aanbod richting de doelgroepen. Maar ook om de kwets- een leerkracht in hun team die is opgeleid is als ICC’er baarheid te verminderen en om de interne organisatie (interne cultuur coördinator). In Aa en Hunze gaan we te versterken. Momenteel wordt onderzocht of een fusie door met de huidige opzet van cultuureducatie in het mogelijk is. Als dat het geval is zal deze per 1 januari onderwijs (Cultuurmenu) waarbij de scholen samen met 2018 gerealiseerd moeten zijn. Wij vinden dit een posi- de culturele instellingen het cultuureducatieprogramma tieve ontwikkeling en onderschrijven deze daarom ook. in het basisonderwijs samenstellen. Muziekschool de Hondsrug blijven we ondersteunen met een subsidie voor de exploitatie van de Muziekschool.

18 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Cultuurcombi Huisvesting De inzet van de combinatiefunctionaris cultuur De gemeenteraad heeft aangegeven geen middelen (Cultuurcombi) wordt door het onderwijs en de culturele beschikbaar te stellen voor ‘stenen’. Dit houdt in dat verenigingen zeer gewaardeerd en werpt zijn vruchten er geen middelen beschikbaar zijn voor de bouw van af. De samenwerking tussen de verschillende culturele nieuwe- of verbouw van bestaande huisvesting. We verenigingen en organisaties onderling en het onderwijs denken wel mee met organisaties als er sprake is van komen steeds meer en makkelijker tot stand. Voorbeel- huisvestingsproblemen en brengen zo mogelijk partijen den hiervan zijn de projecten Kunstkids en Windkracht met elkaar in contact. In dit kader gaan we nogmaals 6. Ook is de inzet van de cultuurcombi niet meer weg te bemiddelen bij de huisvestingsproblematiek van muziek- denken bij de opzet en uitvoering van cultuureducatie in vereniging Togido in Eext. het basisonderwijs. De functie van de cultuurcombi blijft overeind en wordt bekostigd uit het budget voor het ICO. Podia In onze gemeente zijn diverse podia zoals de Amer, Jeugdcultuurfonds Theaterboerderij Ekehaar, boerderij Kamps, Nijend 24, We vinden het belangrijk dat iedereen mee kan doen stichting Veenbraand, Egberts Lent Annerveensche- aan culturele activiteiten in onze gemeente, ook kinderen kanaal en diverse kerken waar culturele activiteiten waarvan de ouders het financieel niet zo breed hebben. worden georganiseerd. De gemeenteraad heeft bij de Daarom blijft de gemeente Aa en Hunze het Jeugdcul- vorige cultuurnota aangegeven geen structurele subsidie tuurfonds ondersteunen. Inmiddels hebben 10 kinderen beschikbaar te willen stellen voor podia. Deze lijn wordt uit de gemeente gebruik gemaakt van deze regeling. De voortgezet. Wel is er voor de podia de mogelijkheid om verwachting van het Jeugdcultuurfonds Drenthe is dat dit voor bijzondere activiteiten een incidentele subsidie aan aantal zal stijgen omdat ouders en verenigingen steeds te vragen. bekender worden met het Jeugdcultuurfonds.

19 Nieuw beleid te trekken. Door het wegvallen van de opleidings- structuur bij het ICO leiden de muziekverenigingen Muziekonderwijs nu zelf hun leerlingen op. Dit houdt in dat de ver- Op het gebied van muziekonderwijs spelen er twee enigingen extra kosten hebben. Kosten die ze zelf zaken: niet in zijn geheel kunnen dragen. In dit kader heeft 1. Het Rijk heeft de rijksimpulsregeling muziek de gemeenteraad in november 2015 een motie onderwijs in het leven geroepen. Deze regeling is aangenomen om de muziekverenigingen financieel bedoeld om een duurzame inbedding van kwalita- te ondersteunen bij het opleiden van leerlingen. tief goed muziekonderwijs in het primair onderwijs Daarnaast wordt een link gelegd met de rijksimpuls- te realiseren. Men wil dit bereiken door deskundig- regeling muziekonderwijs. heidsbevordering van de mensen die voor de klas staan, het structureel verzorgen van muziekonder- Wat gaan we doen wijs onder schooltijd en het vormen van verbindin- • Een regeling opstellen om de muziekverenigingen gen tussen binnenschoolse- en buitenschoolse financieel te ondersteunen bij het opleiden van muziekeducatie. Om voor deze regeling in aan leerlingen . merking te komen moeten de scholen een subsidie- • Voor de jaren 2017 en 2018 projectmiddelen aanvraag indienen bij het Fonds voor Cultuurparti- beschikbaar stellen ter ondersteuning van de cipatie. De hoogte van het te ontvangen bedrag is basisscholen zodat zij deel kunnen nemen aan de afhankelijk van het aantal leerlingen op de school. impulsregeling muziekonderwijs. Voorwaarde hierbij Daarnaast ligt er de voorwaarde dat de scholen zelf is dat de scholen een samenwerking aan moeten minimaal hetzelfde bedrag inleggen als het bedrag gaan met lokale culturele verenigingen. Dit sluit aan dat wordt aangevraagd. Deze eigen middelen op de motie van de gemeenteraad van 2015 over het mogen niet bestaan uit de middelen die de scholen muziekonderwijs. ontvangen in het kader van CEMK. 2. De muziekverenigingen zijn actief met het uitvoeren van projecten in samenwerking met het onderwijs met als doel om muziek een plek te geven binnen en buiten het onderwijs en om nieuwe jonge leden

20 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Culturele evenementen maar ook om actief aan cultuur deel te nemen en Festivals en culturele evenementen zijn niet meer vergroten de ontvankelijkheid voor culturele uitingen weg te denken in Aa en Hunze. Bezoekers aan onze bij een breed publiek. Op sociaal gebied dragen gemeente zijn over het algemeen aangenaam verrast evenementen bij aan het zelf organiserend vermogen door het grote aantal activiteiten dat in Aa en Hunze van de inwoners en aan de sociale cohesie van een plaatsvindt. Sinds Aa en Hunze in 2011 Culturele buurt, dorp, streek of gemeente. Festivals en evene- gemeente van Drenthe is geweest zien we het aantal menten hebben een promotioneel effect doordat ze een (grote) culturele evenementen stijgen (8 in 2012, plaats, gebied of gemeente op de kaart kunnen zetten. 4 in 2015). Tot slot zijn er de economische effecten. Evenementen geven een economische impuls aan de (toeristische) Culturele evenementen leiden op diverse terreinen tot bedrijven in onze gemeente. Ze verbreden het toeris- positieve effecten. In cultureel opzicht geven ze een tisch aanbod en trekken mensen vanuit de gemeente, impuls aan, en verrijken ze het culturele aanbod in onze maar ook uit de regio en (ver) daarbuiten. Deze mensen gemeente. Ze bieden een plek om cultuur te beleven, besteden geld bij bedrijven (overnachten, boodschap- pen, benzine, etc.) in de gemeente. Het Holland Blues Festival in Grolloo en het Festival der Aa zorgen ervoor dat de bezetting van overnachtingsplekken stijgt. Dit geeft een impuls aan de recreatie sector.

Wat gaan we doen • We blijven culturele activiteiten financieel onder steunen, maar stimuleren de organisatoren daarbij wel meer de samenwerking met lokale partners te zoeken. Hiermee bedoelen we culturele partners, maar ook het bedrijfsleven en de toeristisch- recreatieve sector. We zullen deze samenwerking stimuleren door partijen (organisatoren, toeristische sectoren en bedrijfsleven) bij elkaar te brengen en

Roots on the Road 21 te informeren over wat er op dit vlak speelt. Samen ontwikkelingen op cultuurgebied en anderzijds werking is één van de voorwaarden bij de toeken- om de ontmoeting tussen de cultuuraanbieders te ning van een financiële bijdrage. bevorderen. Het concept van de cultuurborrels is • Daarnaast ondersteunen we de organisaties via ook ingezet in de voorbereiding van het culturele de regiopromotie van Hondsrug Drenthe. We gaan jaar en bleek een goed middel om ontmoeting en de met de organisatoren in gesprek over hoe we samenwerking te bevorderen. deze promotie nog beter op kunnen pakken zodat • Er is aangegeven dat er behoefte is aan een de evenementen voor zowel de bezoekers als de ‘cultuurplatform’ waar organisatoren zelf goed zichtbaar en bekend zijn. - kennis en informatie met elkaar worden gedeeld - evenementen op elkaar worden afgestemd Hiermee sluiten we aan op de toeristische nota die in - materiaal (podia, dranghekken, geluids 2016 door de gemeenteraad is vastgesteld. apparatuur, etc.) aan elkaar uitgeleend kan worden en zo mogelijk (gezamenlijk) aangeschaft Bevorderen van de samenwerking - communicatie en promotie opgepakt wordt Tijdens de twee bijeenkomsten die zijn georganiseerd waardoor culturele activiteiten goed en makkelijk ter voorbereiding op deze cultuurnota zijn een aantal te vinden zijn voor organisatoren, inwoners en wensen naar voren gebracht die als uiteindelijk doel toeristen. hebben om de culturele organisaties meer gezamenlijk We gaan het platform initiëren en denken met de op te laten trekken en de samenwerking te bevorderen. partijen mee. Maar we gaan uit van de eigen kracht We zien hierin een initiërende en verbindende rol voor van de culturele organisaties en we gaan ervan uit de gemeente weggelegd. dat zij dit platform zelf in stand houden (co- creatie). • Vanuit de organisaties is aangegeven dat er behoef- Wat gaan we doen te is aan een overzicht van locaties in de gemeente Om de samenwerking tussen de culturele organisaties waar culturele activiteiten plaats kunnen vinden. We te bevorderen gaan we de komende jaren het volgende gaan dit overzicht opstellen waarbij we medewerking doen: vanuit het culturele en recreatieve veld vragen. • Organiseren van ‘Cultuurborrels’ met als doel om enerzijds het culturele veld te informeren over

22 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Cultuur en het sociaal domein • Cultuur inbedden in het sociaal domein is zowel Kunst en cultuur verbindt en verrijkt de kijk op de wereld. lokaal als landelijk in ontwikkeling. Wij zijn zoekende Persoonlijke verrijking doordat mensen de mogelijkheid hoe we hier invulling aan gaan geven. We nodigen hebben om actief en passief te genieten van culturele welzijns- en culturele organisaties uit om hierin activiteiten. Maar cultuur is ook een afspiegeling van mee te denken. We denken aan projecten waarbij de wijze waarop mensen met elkaar samenleven. Uit cultuur wordt ingezet om bijvoorbeeld de zorg te onderzoek is gebleken dat cultuur (zowel actief, receptief ontlasten. Wij staan enerzijds open voor geslaag- en reflectief) bijdraagt aan het welzijn van de inwoners, de en/of nieuwe culturele projecten in het sociaal jong en oud. Cultuur kan evenals sport een bijdrage domein zoals bijvoorbeeld het project Gekleurd Grijs leveren in de preventieve sfeer; zorgen dat inwoners zo van Kunst & Cultuur Drenthe, en gaan anderzijds lang mogelijk mee kunnen blijven doen, zo lang mogelijk partijen bijeen brengen om het aanbod zichtbaar te zelfstandig kunnen blijven wonen, zo lang mogelijk onder maken en om nieuw aanbod te realiseren. de mensen blijven door deel te nemen aan activiteiten. • We willen cultuur inzetten om bepaalde maatschappelijke thema’s te bespreken of bespreekbaar te Wat gaan we doen maken waarbij cofinanciering vanuit het sociaal • Wanneer mensen taalvaardig zijn kunnen ze domein wordt gezocht. Een voorbeeld hiervan is de optimaal deelnemen aan de samenleving. In Aa en voorstelling ‘Onder een dak’ dat Roodpaleis in 2015 Hunze is circa 12% van de inwoners laaggeletterd. in de raadzaal heeft opgevoerd. Hierin stond het We gaan ons inzetten om het aantal laaggeletter- thema ‘verandering in de zorg’ centraal. den in onze gemeente terug te dringen. Hierbij gaat • We vinden het van belang dat ook inwoners met het niet alleen om het terugdringen van het aantal een minimum inkomen deel kunnen nemen aan het mensen dat moeilijk of niet kan lezen en schrij- culturele leven in onze gemeente. We gaan daarom ven, maar ook om het terugdringen van digitale onderzoeken op welke manier we deze huishoudens laaggeletterdheid. Steeds meer (overheids)zaken financieel kunnen ondersteunen, waardoor ze moeten digitaal geregeld worden. Met de aanpak culturele evenementen kunnen bezoeken. van laaggeletterdheid willen we ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk mee kunnen blijven doen; maatschappelijk kunnen participeren.

23 GIETEN BIBLIOTHEEK

24 Informatie en taal

Het bibliotheekwerk is de laatste jaren volop in ontwikkeling. Naast inhoudelijke ontwikkelingen (invoering nieuwe bibliotheekwet) spelen er ook organisatorische (fusie bibliotheekstichtingen met Biblionet Drenthe) en financiële ontwikkelingen (herverdeling provinciale middelen) op lokaal en Drents niveau die gevolgen hebben voor ons lokale bibliotheekwerk.

Invoering nieuwe bibliotheekwet Biblionet Drenthe voor met name de negen plattelands Op 1 januari 2015 is de Wet stelsel openbare bibliotheek gemeenten uitvoert niet meer gesubsidieerd worden voorzieningen (Wsob) in werking getreden. In deze wet door de provincie. De provincie doet dit fasegewijs in zijn, naast de 5 kernfuncties van het bibliotheekwerk de periode 2016 - 2018. Voor Aa en Hunze betekent dit (leren, lezen, informeren, cultuur en ontmoeting) ook de dat er een gat ontstaat van € 21.406,- vanaf 2016 dat rollen en verantwoordelijkheden van de drie overheids kan oplopen naar circa € 60.000,- vanaf 2018. Op 13 juli lagen vastgelegd. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor 2016 heeft Provinciale Staten een motie aangenomen het lokale bibliotheekwerk, de provincie voor de onder waarin ze Gedeputeerde Staten de opdracht geeft met steuning daarvan en het Rijk is verantwoordelijk voor het een voorstel te komen om de gevolgen voor de herver stelsel als geheel. De digitale bibliotheek is de verant deling van de beschikbare middelen voor Biblionet voor woordelijkheid van de Koninklijke Bibliotheek (KB). de kleinere gemeenten te compenseren voor de periode 2017 - 2019. Hierover gaat de provincie in gesprek met Herverdeling van provinciale middelen de gemeenten. De provincie Drenthe heeft de nieuwe bibliotheekwet aangegrepen om de provinciale subsidie voor Biblionet Fusie van negen bibliotheekstichtingen en Drenthe op een andere manier te gaan verdelen. De Biblionet Drenthe provinciale middelen zullen alleen nog ingezet worden In december 2014 hebben negen openbare biblio voor de wettelijke taken waarvoor de provincie op grond theekorganisaties in Drenthe en Biblionet Drenthe een van de nieuwe bibliotheekwet verantwoordelijk is. Dit intentieovereenkomst getekend waarin het voornemen heeft als gevolg dat de ondersteunende taken die wordt uitgesproken om één organisatie te vormen.

25 Op deze manier willen de plattelandsbibliotheken hun Beleid waarmee we doorgaan krachten bundelen om de kwetsbaarheid te verminderen en de kwaliteit en efficiency van het bibliotheekwerk Bibliotheekfuncties te vergroten. In het voorjaar van 2015 heeft de stich De bibliotheekwet (Wsob) geeft aan dat de bibliotheek ting Openbare Bibliotheek Aa en Hunze aangegeven 5 functies moet vervullen: zichzelf op te heffen waardoor de bibliotheek Aa en • Ter beschikking stellen van kennis en informatie Hunze vanaf dat moment deel uit maakt van Biblionet • Bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en Drenthe. Dit zelfde proces heeft ook plaats gevonden educatie in Borger-Odoorn. De verwachting is dat de andere • Bevorderen van lezen en het laten kennismaken met bibliotheken in 2017 volgen. literatuur • Organiseren van ontmoeting en debat • Laten kennis maken met kunst en cultuur

Een bibliotheek die niet alle vijf functies vervult is geen volwaardige openbare bibliotheekvoorziening in de zin van de wet en kan, in het uiterste geval, van het Drents netwerk worden afgesloten. De bibliotheek in Aa en Hunze vervult alle 5 functies. In de vorige visie is aange geven dat we de eerste 3 functies zien als de kernfunctie van de bibliotheek en ‘ontmoeting en debat’ en ‘kunst en cultuur’ als aanvullende functies. Doordat de bibliotheek zich meer en meer beweegt in het sociale domein, zijn ook de twee laatste functies steeds meer van belang. De bibliotheek is vanwege de leefbaarheid in onze ge meente een belangrijke voorziening. Ze staat meer dan ooit midden in de maatschappij en heeft juist vanwege het bereik van verschillende doelgroepen (jeugd en kwetsbare inwoners) een belangrijke ontmoetingsfunctie.

26 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Spreiding op het actieprogramma Tel mee met Taal van het minis De bibliotheek wordt door de gemeenteraad gezien als terie van OCW. een basisvoorziening in onze gemeente. Voorop staat dat de bibliotheek voor alle inwoners bereikbaar moet Doorgaande leeslijn voorschools zijn, zowel fysiek (vestigingen) als digitaal. We houden In het kader van de doorgaande leeslijn voorschools vast aan 4 vestigingen (Annen, Gieten, Gasselternijveen worden in Aa en Hunze momenteel al een aantal activi en Rolde). De opzet van de vestigingen zal wel verande teiten uitgevoerd: ren. Door verdergaande digitalisering is fysieke aan • Boekstart voor pasgeborenen wezigheid minder belangrijk geworden. De bibliotheek • Leesklik in de kinderopvang wordt hiermee steeds meer een bibliotheek op maat. De • Doorgaande leeslijn 0 - 6 jarigen bibliotheken van Annen en Rolde zullen vergelijkbaar worden met die van Gasselternijveen en zich richten op We werken aan een doorgaande leeslijn in de voor het lezen, leren en informeren. De bibliotheek in Gieten schoolse periode die goed aansluit op de Bibliotheek zal de hoofdvestiging worden waar alle 5 bibliotheek op school (dBos), aansluit op ons beleid voor Voor- en functies (lezen, leren, informeren, ontmoeting en debat) vroegschoolse educatie (VVE) en geborgd is voor de plaats zullen vinden. Hiermee blijven we voldoen aan toekomst. Op dit moment wordt inzichtelijk gemaakt of de taken die de bibliotheek moet uitvoeren en die in de er voldoende sprake is van een doorgaande leeslijn met nieuwe bibliotheekwet worden genoemd (Wsob). activiteiten die goed op elkaar aansluiten; zijn er witte vlekken en/ of is er sprake van een overlap in activiteiten. Nieuwe methodes zoals Boekstart in de kinderopvang Nieuw beleid om de doorgaande leeslijn te realiseren worden hier ook in meegenomen. Bij de aanpak van de doorgaande lees Wij gaan toewerken naar een doorgaande leeslijn van lijn voorschools werkt de bibliotheek nauw samen met de 0 jaar tot en met volwassenen. Met deze leeslijn willen kinderopvangorganisaties en de gemeente. we ervoor zorgen dat iedere inwoner de mogelijkheid heeft om lezen en leren lezen waardoor iedereen mee kan doen aan de samenleving. Hiermee sluiten we aan

27 De Bibliotheek op school (dBos) programma Tel mee met Taal gepresenteerd dat ervoor Door de inzet van de Bibliotheek op school (dBos) stijgt moet zorgen dat mensen met een beperkte taalvaardig het aantal jeugdleden en het aantal uitleningen van heid niet meer aan de kant komen te staan. Deze jeugdboeken. Onderzoek heeft aangetoond dat dBos aanpak richt zich op vier peilers: Lokale netwerkaanpak, de leesvaardigheden van kinderen verbetert. dBos is Taalakkoorden, Leesbevordering (kinderen tot en met de een landelijk ontwikkeld concept waarbij het onderwijs basisschoolleeftijd) en Experimenten. structureel samenwerkt met de bibliotheek vanuit een Ook in Aa en Hunze staat het thema laaggeletterdheid gezamenlijke doelstelling die is vastgelegd in een meer hoog op de agenda. Om uitvoering te geven aan het jarencontract. dBos maakt deel uit van het schoolwerk terugdringen van het aantal laaggeletterdheid in onze plan en het beleidsplan van de bibliotheek. gemeente is er een stuurgroep en een werkgroep in het leven geroepen. Naast de gemeente nemen de biblio In Aa en Hunze hebben we ervoor gekozen om dBos theek, het Drenthe College, Impuls en Stichting Lezen en in te voeren bij de scholen waar de bibliobus in 2015 is Schrijven deel aan de stuur- en werkgroep. De stuur verdwenen. Gezien de positieve resultaten met betrek groep heeft de ambitie uitgesproken om het bereik van king tot de leesvaardigheid en de mogelijkheid voor de het aantal laaggeletterden per jaar te verdubbelen. Een scholen om de leesvaardigheid van de leerlingen te middel hiervoor is het Taalhuis dat op 8 september 2016 monitoren, gaan we dBos ook uitrollen naar de scholen in de bibliotheek in Gieten is geopend. in Annen, Rolde en Gieten. Daarnaast vragen we de bibliotheek te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn De bibliotheek Aa en Hunze gaat een belangrijke rol voor het invoeren van dBos in het voortgezet onderwijs spelen bij de aanpak van laaggeletterdheid. Zij heeft de en of hier draagvlak voor is bij het Nassau College in leiding en eindverantwoordelijkheid gekregen over het Gieten. taalhuis en levert de campagneleider Taal en Meer. De activiteiten die de bibliotheek uitvoert in het kader van Aanpak laaggeletterdheid de doorgaande leeslijn (Boekstart voor baby’s, Boekstart Ongeveer 1,3 miljoen inwoners van Nederland tussen de in de kinderopvang en de Bibliotheek op school) sluiten 16 en 65 jaar zijn laaggeletterd. Het percentage laag goed aan op de pijler leesbevordering van het actie geletterden in Aa en Hunze ligt tussen de 11% en 14%. programma Tel mee met Taal In maart 2015 heeft minister Bussemaker het Actie

28 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Drentse taol Streektaal verbindt mensen met elkaar en met de streek waar ze wonen. Gebruik van de Drentse spreektaal roept vertrouwdheid en herkenning op en draagt bij aan de identiteit van Drenthe. De Drentse taol vormt een belangrijk onderdeel van onze Drentse cultuurhistorie. Wij vinden het belangrijk dat de Drentse taol aandacht krijgt en daardoor ook levend blijft. Het Huus van de Taol is de organisatie in Drenthe die als taak heeft om de Drentse taol levend te houden. Wij blijven daarom het Huus van de Taol financieel ondersteunen. We promoten de Drentse taol door in samenwerking met het Huus van de Taol jaarlijks aandacht te besteden aan Meertmaond Spreektaolmaond en producten van het Huus van de Taol in ons relatiegeschenkenpakket op te nemen. Daar naast gaan we met het Huus van de Taol in gesprek over het geven van gastlessen in het basisonderwijs.

29 TOUR DE TT Schoonloo, internationale kunstbeweging Toyisme Beeldende kunst

Beeldende kunst biedt mensen de mogelijkheid om zich te uiten, een verhaal te vertellen en deze te delen met anderen. Dit gebeurt zowel hobbymatig als op profes sioneel niveau.

De gemeente heeft eigen kunst in bezit. Verspreid over lijke collectie blijven en welke werken afgestoten de gemeente staan 40 kunstwerken. Deze kunstwerken worden. Momenteel is de kunstmarkt slap. De veiling vertellen vaak een verhaal over de omgeving waarin zal plaatsvinden op het moment dat de kunstmarkt ze staan. Daarnaast beschikt de gemeente over een weer is aangetrokken. kunstcollectie bestaande uit circa 400 kunstwerken. In • We doorgaan met het initiëren en organiseren van de centrale hal van het gemeentehuis bieden we kunste- exposities in de centrale hal van het gemeentehuis. naars een plek om hun werk te tonen. We bieden zowel amateur als professionele kunstenaars uit de gemeente en/of kunst dat betrekking Op het gebied van beeldende kunst continueren we heeft op Aa en Hunze en/of Drenthe de mogelijkheid de lijn die is weergegeven in de vorige cultuurnota. om in het gemeentehuis te exposeren. Jaarlijks Dit houdt in dat: vindt er een expositie plaats met werk gemaakt door • Er geen structurele middelen beschikbaar worden kinderen en of jongeren uit de gemeente. gesteld voor kunst en kunst in de openbare ruim- • We gaan meer bekendheid geven aan deze te. Als kunstprojecten zich aandienen zal hier op expositiemogelijkheid zodat we een divers expositie ad-hoc basis worden ingespeeld. programma kunnen bieden. Ook zullen we meer • Een deel van onze eigen kunstcollectie wordt afge- bekendheid gaan geven aan de exposities die in ons stoten. Bij de vaststelling van de vorige cultuurnota gemeentehuis plaats vinden. heeft de gemeenteraad besloten dat de opbrengst • Doorgaan met de kunstuitleen. Met de kunst van de veiling van kunstwerken die in het bezit zijn uitleen bieden we zowel amateur als professionele van de gemeente, ten goede komt aan het onder- kunstenaars uit de gemeente de mogelijkheid om houd van de kunst in de openbare ruimte. In 2014 kunstwerken uit te lenen aan de gemeente. Deze is de gemeentelijke kunstcollectie geïnventariseerd. werken komen gedurende een jaar te hangen op de Op basis van deze inventarisatie is door het college werkkamers van de medewerkers. een keuze gemaakt welke werken in de gemeente

31 MOLEN HAZEWIND GIETEN, foto: Bert Koning

32 Cultureel erfgoed

Cultureel erfgoed is een veelomvattend begrip. In deze nota hanteren wij de definitie zoals deze in de nieuwe erfgoed wet (1-1-2016) is opgenomen: Uit het verleden geërfde materiële en immateriële bronnen, in de loop van de tijd tot stand gebracht door de mens of ontstaan uit de wisselwerking tussen mens en omgeving, die mensen, onafhankelijk van het bezit ervan, identificeren als een weerspiegeling en uitdrukking van zich voortdurend ontwikkelende waarden, overtuigingen, kennis en tradities, en die aan hen en toekomstige generaties een referentiekader bieden.

Het verschil met de vorige cultuurnota is dat wij naast aantal bijzondere archeologische gebieden zoals het materiële (ruimtelijke) erfgoed, nu ook aandacht Strubben-Kniphorstbos, Kampsheide en het Balloërveld. besteden aan ons immateriële (levende) erfgoed. Ener- Ons archeologisch erfgoed is in 2011 geïnventariseerd zijds gaat het om fysieke plekken in onze dorpen en in en op kaart gezet. Sinds 2012 gebruiken we deze kaart ons buitengebied die verwijzen naar waar en hoe vorige om archeologische (verwachtings)waarden te borgen in generaties woonden, werkten en leefden, maar ook de onze bestemmingsplannen. In 2016 is de archeologische verhalen over en tradities die verband houden met deze beleidskaart geactualiseerd. plekken maken deel uit van ons erfgoed. Wij willen ons erfgoed dus integraal benaderen. Maar ook ons gebouwde erfgoed mag er zijn. We hebben 74 gebouwde rijks- en 20 gebouwde provinciale monu- Cultureel erfgoed van Aa en Hunze menten. Daarnaast kent de gemeente ruim 1800 karak- In onze gemeente is een grote verscheidenheid aan teristieke panden en twee beschermde dorpsgezichten cultureel erfgoed en daar mogen we trots op zijn. (Anloo en Annerveensche- en Eexterveenschekanaal). We hebben vele archeologische overblijfselen zoals De variatie aan gebouwd erfgoed is groot. Wat opvalt hunebedden, grafheuvels, celtic field complexen en is de uitgebreide collectie agrarisch erfgoed. In onze pingoruïnes. Binnen onze gemeente liggen ook een gemeente liggen talrijke historische boerderijen uit

33 verschillende eeuwen, waarvan er vele met zorg zijn Beleid waarmee we doorgaan opgeknapt en een woonfunctie hebben gekregen. In 2015 hebben we met hulp van de (cultuur)historische Gedeelde zorg voor ons erfgoed verenigingen in onze gemeente een cultuurhistorische We hebben als gemeente een (wettelijke) zorgplicht voor waardenkaart (CHWK) laten maken: In de variatie schuilt ons cultureel erfgoed. Dat houdt in dat we in onze be- de rijkdom, RAAP-rapport 3000. Hierop staat al ons stemmingsplannen rekening houden met archeologische waardevolle gebouwde en landschappelijke erfgoed en cultuurhistorische waarden. weergegeven. We gebruiken deze kaart om het belang Voor de bescherming van archeologische (verwach- van cultuurhistorie te duiden zodat er op een zorgvuldige tings)waarden in het bestemmingsplan hebben wij een wijze mee om wordt gegaan bij ruimtelijke ontwikkel werkbare standaard ontwikkeld. Voor cultuurhistorische ingen (bestemmingsplannen). waarden is die standaard er nog niet. We zullen aan de aan de hand van de ruimtelijke praktijk gaan verkennen In onze gemeente is ook veel immaterieel (“levend”) hoe we onze cultuurhistorische waarden, het gebouwde erfgoed. Immaterieel erfgoed is cultuur van nu, maar en landschappelijke erfgoed, het beste kunnen behou- geeft ook een gevoel van verbondenheid met vorige den en versterken. generaties. Tegelijkertijd is het ook toekomstgericht In de zorg voor ons cultureel erfgoed staat de gemeente omdat mensen het willen doorgeven aan volgende gene- gelukkig niet alleen. We werken daarin samen met raties. Immaterieel erfgoed is belangrijk voor de identiteit vele partijen. Een belangrijke partner is de provincie. van onze dorpen en gebieden. Het omvat sociale ge- In het verleden hebben wij samen met de provincie op woonten, voorstellingen, rituelen, tradities, uitdrukkingen, basis van een culturele alliantie onze archeologische bijzondere kennis of vaardigheden die gemeenschappen beleidsadvieskaart en cultuurhistorische waarden- en groepen (en soms zelfs individuen) erkennen als een kaart ontwikkeld. Ook bij de uitwerking van de Drentse vorm van cultureel erfgoed. Bekenden voorbeelden in erfgoedverkennning en het doen van onderzoek naar onze gemeente zijn: gescheperde schaapskuddes, de lacunes in de kennis over ons erfgoed blijven we samen Etstoel te Anloo en het ambacht van onze molenaars. met de provincie optrekken. Bij dat laatste denken we vooral aan onze historische begraafplaatsen en ons erfgoed uit WOII.

34 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Geopark de Hondsrug onmisbaar om ons cultureel erfgoed in stand te houden Vanuit recreatie en toerisme nemen we samen met zes en de kennis daarover uit te dragen. Wij organiseren andere gemeenten en twee provincies deel aan Geopark tweejaarlijks een bijeenkomst om informatie en activitei- de Hondsrug dat sinds 1 januari 2016 de status heeft ten op dit gebied met elkaar uit te wisselen. Ook met de van UNESCO Global Geopark. De UNESCO-status is vrijwillige molenaars in onze gemeente hebben we een een bijzondere erkenning en zal, naar verwachting, een vergelijkbaar overleg. Verder blijven wij als gemeente toeristische impuls en economische spinn-off geven. het lokale comité van de Open Monumenten dag onder- Wij maken gebruik van de mogelijkheden die dit steunen. samenwerkingsverband biedt om ons cultureel erfgoed gebiedsgericht aan de man te brengen. Funerair erfgoed In onze gemeente liggen twaalf historische begraaf Vrijwilligers onmisbaar plaatsen. Deze bezitten aanzienlijke cultuurhistorische, Ook op het lokale niveau zijn “erfgoedzorgers” actief. landschappelijke, ecologische en sociaal-culturele De vele vrijwilligers en historische verenigingen zijn waarde. In de vorige cultuurnotaperiode is een ver kennende beleidsnotitie geschreven over ons funeraire erfgoed. We gebruiken deze notitie voor de ontwikkeling van een visie voor het behoud en beheer van ons funerair erfgoed. We doen dat samen met de werkgroepen historische begraafplaatsen die in onze gemeente actief zijn. Daarnaast blijven wij betrokken bij het project Noorder- graf (voorheen levend erfgoed), een samenwerkings verband van de Rijksuniversiteit Groningen en vier steuninstellingen voor monumentenzorg/erfgoed in Drenthe, Groningen en Friesland. Binnen dit project wordt een pakket aan instrumenten en diensten ontwikkeld waarmee beheer en behoud van kerkhoven en begraafplaatsen kan worden gestimuleerd en verbeterd.

Magnuskerk Anloo, foto: Bert Koning 35 Nieuw beleid Ontsluiten kennis cultureel erfgoed De gemeente beschikt over een archeologische beleids- Nieuwe wetgeving voor erfgoed kaart en een cultuurhistorische waardenkaart (CHW), De Monumentenwet uit 1988 vormde tot voor kort het maar de inhoud daarvan is slechts in beperkte kring wettelijk kader voor de omgang met cultureel erfgoed, bekend. We realiseren ons dat we het verhaal over ons in het bijzonder monumenten en archeologie. Op 1 juli cultureel erfgoed meer en beter moeten delen met onze 2016 zijn delen van de Monumentenwet opgegaan in inwoners en toeristen. We gaan onderzoeken hoe we de de nieuwe erfgoedwet. Het betreft vooral zaken die beschikbare kennis over ons cultureel erfgoed op een te maken hebben met de duiding van het erfgoed. De aansprekende (digitale) wijze toegankelijk kunnen (laten) omgang met het erfgoed in de fysieke leefomgeving maken onder andere via onze eigen website of via (ruimtelijke plannen), zoals dat nu geregeld is in de www.geheugenvandrenthe.nl. Monumentenwet, blijft van kracht maar zal in 2018/2019 worden verankerd in de nieuwe omgevingswet. Wat Erfgoedatlas betreft de omgang met ons cultureel erfgoed krijgen Verschillende dorpsbelevingsonderzoeken hebben laten we dus te maken met twee nieuwe wetten. zien dat een ruime meerderheid van de inwoners waarde In de erfgoedwet is onder meer geregeld dat de hecht aan cultuurhistorie van de eigen leefomgeving. gemeente een erfgoedverordening kan vaststellen. Dat is een belangrijk signaal voor ons om samen met de We gaan aan de hand van onze ruimtelijke prak dorpen verder op te pakken. Onze CHWK bevat namelijk tijk onderzoeken of het wenselijk is dat wij onze bouwstenen voor het ontwikkelen van een erfgoedat- monumentenverordening gaan omvormen tot een las op dorpse schaal. Een atlas die in woord en beeld meer integrale erfgoedverordening. inzicht geeft in het ontstaan en de ontwikkeling van onze dorpen, de specifieke kenmerken - ‘het dorps DNA’ - van die dorpen, de gebouwen en landschappelijke structuren die een belangrijke rol hebben gespeeld, maar ook de specifieke verhalen en tradities.

36 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Een dergelijke atlas is een inspiratiebron voor behoud Daarnaast gaan we ook zelf aan de slag met ons en ontwikkeling van de specifieke cultuurhistorische cultureel erfgoed. Binnen onze gemeente wordt jaarlijks kwaliteiten van ieder dorp, niet alleen voor bewoners aandacht besteed aan een bepaald thema. We laten maar ook voor de gemeente en voor ontwerpers, archi- cultureel erfgoed een rol spelen bij de programme- tecten en bureaus die aan nieuwe ontwikkelingen in de ring van onze komende themajaren (2017 Jaar van de dorpen werken. Denk bijvoorbeeld aan leegstand en dorpen). We zullen historische verenigingen, onder herbestemming, herstructurering en inbreiding. Maar ook nemers en kunstenaars uitdagen om hiervoor ideeën voor het versterken van (lokale) toeristische initiatieven aan te dragen. kan de atlas worden gebruikt. Onze CHWK biedt kansen voor het benutten van erfgoed voor recreatie en toerisme, zowel thematisch als Benutten mogelijkheden cultureel erfgoed gebiedsgericht. Thema’s die een belangrijke bijdrage In 2015 hebben wij meegewerkt aan de provinciale leveren aan de cultuurhistorische karakteristiek van de erfgoedverkenning Drenthe. Een ontdekkingstocht gemeente zijn bijvoorbeeld de historische infrastructuur langs plekken, mensen en verhalen (Steenhuis Meurs, van wegen, waterwegen en spoorwegen of de grote juni 2015). Er ligt een bestuurlijke opdracht vanuit de variatie aan agrarisch erfgoed. Daarnaast zijn er in onze provincie en de Drentse gemeenten om in gezamenlijk- gemeente twaalf cultuurhistorische parels aangewezen. heid een overkoepelend Drents narratief (verhaallijnen) Gebieden die waardevol zijn vanwege een bijzonder te gaan ontwikkelen voor de vermarkting van het Drentse combinatie van landschap(pen) en de daarin aanwezige erfgoed. (historische) bebouwing. We gaan onderzoeken hoe we We gaan ons samen met de provincie en de andere deze cultuurhistorische thema’s en parels kunnen benut- Drentse gemeenten hiervoor inzetten op basis van een ten en beleefbaar kunnen maken voor onze inwoners en door de provincie nog op te stellen projectplan. Op basis toeristen. van onze archeologische en cultuurhistorische kaarten gaan wij input leveren voor het overkoepelende Drentse narratief.

37 TERUGKEER NAAR GAIA 2014, foto: Harry Tielman

38 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Financiën

Financieel overzicht cultuurbeleid

2017 2018 2019 2020 Bestaand beleid structureel Subsidies amateurkunst € 36.671,- € 36.671,- € 36.671,- € 36.671,- Incidentele waarderingssubsidies € 13.272,- € 13.272,- € 13.272,- € 13.272,- ICO € 193.002,- € 193.002,- € 193.002,- € 193.002,- Muziekschool de Hondsrug € 4.252,- € 4.252,- € 4.252,- € 4.252,- Jeugdcultuurfonds € 7.877,- € 7.877,- € 7.877,- € 7.877,- Activiteiten oranjeverenigingen, € 3.952,- € 3.952,- € 3.952,- € 3.952,- 4 en 5 mei viering Stichting Beeldend Kunstenaars € 1.250,- € 1.250,- € 1.250,- € 1.250,- Aa en Hunze Exposities gemeentehuis € 7.872,- € 7.872,- € 7.872,- € 7.872,- Bibliotheekwerk € 454.300,- € 434.300,- € 434.300,- € 434.300,- De Literaire Hemel € 1.215,- € 1.215,- € 1.215,- € 1.215,- Locale omroep € 17.651,- € 17.651,- € 17.651,- € 17.651,- Torens € 48.497,- € 48.497,- € 48.497,- € 48.497,- Molens € 76.280,- € 76.280,- € 76.280,- € 76.280,- Monumentenzorg € 25.000,- € 25.000,- € 25.000,- € 25.000,- Archeologische Monumenten € 10.017,- € 10.017,- € 10.017,- € 10.017,-

Totaal structureel € 901.108,- € 881.108,- € 881.108,- € 881.108,-

Voortzetting bestaand beleid incidenteel Geoparkt de Hondsrug * € 22.000,- € 22.000,- € 22.000,- € 22.000,- Evenementen € 30.000,- € 30.000,- € 30.000,- € 30.000,- Huus van de Taol € 2.500,- € 2.500,- € 2.500,- € 2.500,-

* bijdrage Geopark de Hondsrug is beschikbaar gesteld via de beleidsnota recreatie en toerisme 39 Financieel overzicht cultuurbeleid

2017 2018 2019 2020 Nieuw beleid incidenteel Cultuur in het sociaal domein € 3.500,- € 3.500,- € 3.500,- € 3.500,- Ondersteuning muziekonderwijs € 10.000,- € 10.000,- € 10.000,- € 10.000,- Ondersteuning bevordering € 4.000,- € 4.000,- € 4.000,- € 4.000,- samenwerking Vermarkten cultureel erfgoed pm

Totaal incidenteel € 50.000,- € 50.000,- € 50.000,- € 50.000,-

40 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Bijlage Overzicht cultureel aanbod gemeente Aa en Hunze

Ateliers Evenementenorganisaties 1. Atelier de Bron 1. Comité Open Monumentendag 2. Atelier Claasen - Leijenhorst 2. Culturele vereniging Rolde 3. Aterlier de Kamperfoelie 3. Nutsdepartement Gieten 4. Atelier Kees van Rijen 4. Stichting de Etstoel Anloo 5. Atelier Laurens Boersma 5. Stichting Rolder concerten 6. Atelier de Spreeuwpot 6. Stichting Rolder Markt 7. Atelier Magma 7. Rolder Activiteiten Stichting 8. Atelier Reuter 8. Stichting de Kanteling 9. Atelier Pommona 10. Atelier / Galerie ATMA Stichting Erfgoed Muskee 11. Atelier / Galerie de Strubbel 1. Stichting Grolloo Flute Sessions 12. Cis Koetse - Beeldend Kunstenaar 2. Stichting Oostermoer Gasselte 13. De Kunst Stee 3. Stichting Oostermoer Gieten 14. Galerie Harms 4. Stichting tentoonstelling Oostermoer 15. Galerie de Drentsche Aa Annen 16. Galerie Musch 5. Stichting tentoonstelling Oostermoer 17. Keramiekatelier Kerosch Eext, Anderen en Eexterzandvoort 6. Stichting tentoonstelling Oostermoer Beeldende Kunst Gasselternijveen 1. Stichting Beeldend Kunstenaars 7. Stichting Vrienden Magnuskerk Aa en Hunze Anloo 8. Stichting Vrienden van de Eexter Dans Kerk 1. Volksdansgroep Gasselternijveen- 9. Stichting ’t Kleine Kerkje Gieterveen schemond 10. Stichting Vrienden van het Witte 2. Volksdansgroep 55+ Kerkje Gasselte

41 11. Stichting Hervormde kerk en Literatuur gebouwen Annerveenschekanaal 1. Openbare Bibliotheek Aa en Hunze 12. Stichting Aa’s 2. Stichting de Literaire Hemel 13. Stichting Rondom Magnus 3. Taolschulte en Keurnoten gemeente 14. Stichting Walkyre Aa en Hunze 15. Stichting Veenbraand 16. Stichting Vocaal Festival Annen Musea 17. Stichting Kleurrijk Kanaal 1. C + B Museum Grolloo 18. Stichting Zomerzinnen 2. Dorpsmuseum de Kluis, Eext 3. Historisch Informatiecentrum / Historische verenigingen Streekmuseum Het Dorp van Bartje, 1. Historische vereniging Annen Rolde 2. Historische vereniging Eexterveen 4. Accordeon Museum, 3. Historische vereniging gemeente Gasselternijveenschemond Gasselte 5. Bijenteeltmuseum de Bankörf, Amen 4. Historische vereniging gemeente Gieten Muziek 5. Rolder Historisch Gezelschap 1. Crescendo Grolloo 6. Stichting historie Anderen 2. Harmonieorkest Drenthina Annen 7. Dorpsarchief Anderen 3. Koperensemble Klein Orkest Rolde 8. Vereniging Historisch Anloo 4. Muziekvereniging Euterpe Rolde 9. Vereniging dorpsarchief Eext 5. Muziekvereniging Harmonie 10. Commissie Behoud Historisch Gasselte Kerkhof 6. Muziekvereniging TOGIDO Eext 7. Northern sym- and swingphonic Brass 8. Klankrijk Drenthe

42 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Muziekschool / 10. Gemengde Zangvereniging kunstzinnige vorming Tonegido Gasselte 1. Barramundi 11. Gospelgroep Ferontés Charmata 2. ICO 12. Heren van Stand, Rolde 3. Fotoclub GiAF 13. ICO Kinderkoor Gieten, Rolde en 4. Fotclub Spijkerboor Annen 5. Fotoclub Rolde 14. Gemengd koor Rolde 6. Fotoclub Schipborg 15. Nieveenster Jongens 7. Kunst - Kijkhuis Amusementskoor 8. Muziekschool de Hondsrug 16. Ouderenkoor De Gietelingen Gieten 9. Schilder- en Beeldhouwclub Gaste- 17. Popkoor Nice An’Loose ren 18. Popkoor Notes & Quotes 19. Popkoor Roll The Voices Rolde Koren 20. Popkoor Session 1. Christelijk Gemengde Zangver 21. Rock Solid groep Gieten eniging Gasselternijveen 22. Shantykoor Rolde 2. Desnoots 23. Spoor Biester 3. Dameskoor de Roetloosingers 24. Volkszang Eext en Gieten 4. Gemengd Koor Anloo 25. Volkszang afd. Gasselternijveen 5. Gemengd Koor d’Anner Zangoelen 26. Volkszang afd. 6. Gemengde Zangvereniging Eext en Gasselternijveenschemond Gieten 27. Volkszang afd. Gieterveen 7. Gemengd Koor Gieten 28. Volkszang afd. Kostvlies 8. Gemengde Zangclub Hunzekoor 29. Vrouwenkoor Gieten Spijkerboor 30. Zangvereniging Vriendenkring 9. Gemengde Zangvereniging Excelsior Grolloo Gieterveen

43 Theater en podia 14. Toneelvereniging EUREKA 1. Café de Amer, Amen 15. Toneelvereniging Excelsior Anloo 2. Café Hofsteenge, Grolloo 16. Toneelvereniging Harmonie 3. Café ’t Keerpunt, Spijkerboor 17. Toneelvereniging Helmers Gieten 4. Theaterboerderij Ekehaar 18. Toneelvereniging Lust en IJver Rolde 5. Pommetje Theater, Gasselternijveen 19. Toneelvereniging Oefening Kweekt 6. ’t Kleine Kerkje Gieterveen Kunst Balloo 7. Nijend 24, Anderen 20. Toneelvereniging TOG Grolloo 8. Boerderij Kamps, Rolde 21. Toneelvereniging TOG Eexterveen 22. Toneelvereniging VIOS Toneel-, theater- en 23. Toneelvereniging Vriendenkring cabaretverenigingen 24. Unea Schoonloo 1. De Pol Grolloo 2. Jeugdtheaterwerkplaats AHA Historische 3. Nieveenster Amateur Toneel (NAT) begraafplaatsen 4. Rederijkerskamer Greveling 1. Begraafplaats Anloo 5. Toneelgroep De Eekhof 2. Begraafplaats Rolde 6. Toneelvereniging Advendo 7. Toneelvereniging Amacitia Overig 8. Toneelvereniging Concordia 1. Radio Aa en Hunze 9. Toneelvereniging Crescendo 2. Carnavalsvereniging Gieterveen Meul’ndobbegie 10. Toneelvereniging De Kymel 11. Toneelvereniging Door Eendracht Sterk (DES) 12. Toneelvereniging Eexterzandvoort 13. Toneelvereniging en Jeugdtheater Tikotaria Gieten

44 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020 Colofon Tekst gemeente Aa en Hunze Foto's Herry Vos fotoclub GiAF, Annelies Neuteboom, tomsickova/123RF Ontwerp dit-s.nl Oplage 200 stuks juli 2017 gemeente Aa en Hunze Spiekersteeg 1 9461 BH Gieten t. 14 0592 e. [email protected] twitter.com/aaenhunze facebook.com/aaenhunze

www.aaenhunze.nl

38 Cultuurbeleid Aa en Hunze 2017 - 2020