www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2013 1 Ons Bloemendaal

Nummer 2, jaargang 44, zomer 2020

De Stichting Ons Bloemendaal zet zich sinds 1977 in voor het behoud van het bijzondere karakter van Aerdenhout, Bennebroek, Bloemendaal, Overveen en Vogelenzang.

Bevrijding en bloembollen NA DE BEVRIJDING Inhoud www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 3 5 | David Eliazer Lioni, Bloemendaler op de Schoon en stralend is, gelijk toen, het voorjaar, Joodse Begraafplaats, Overveen Koud des morgens, maar als de dagen verder Op de Joodse Begraafplaats in Overveen liggen Opengaan, is de eeuwige lucht een wonder twee Bloemendalers begraven namelijk mr. David Eliazer Lioni en zijn 24 jaar jongere vrouw Margaretha Voor de geredden. Jungblut. Wie waren zij en wat heeft vooral hij betekend voor de Bloemendaalse gemeente? In ’t doorzichtig waas over al de brake Paulanha van den Berg-Diamant Landen ploegen weder de trage paarden Als altijd, wijl nog de nabije verten Dreunen van de oorlog. 10| Verzet in Bloemendaal Onlangs zijn twee boeken verschenen over Dit beleefd te hebben, dit heelhuids uit te Bloemendaal in oorlogstijd. Verzet in Bloemendaal, Mogen spreken, ieder ontwaken weer te door Charles Coster van Voorhout en Hans Hoffmann. En Bloemendaal 1940 – 1945; Feiten en Verhalen, door Weten: heen is, en nu voorgoed, de welhaast Carin van Riessen. Duldloze knechtschap – Gert Jan van Setten

Waard is het, vijf jaren gesmacht te hebben, Nu opstandig, dan weer gelaten, en niet Eén van de ongeborenen zal de vrijheid 16 | Juffrouw Anna Rijnierse (1872 – 1964) Ooit zo beseffen. Een leven tussen aannemers en bloemisten Direct na de Tweede Wereldoorlog (1940 – 1945) J. C. Bloem, Verzamelde Gedichten (Amsterdam 1979) vraagt gemeentearchivaris mejuffrouw Marie Nierhoff verschillende wat oudere Bloemendalers hun herinneringen aan begin vorig eeuw of nog eerder op te schrijven. Teun Schermerhorn

24 | Familie Wubbe: Vergroeid met de Bollenstreek Leden van de familie Wubbe wonen al vele generaties lang in Bennebroek. Zij werkten in hoofdzaak bij bollenbedrijven in het dorp en omliggende plaatsen. Drie nazaten stelden informatie over hun voorouders beschikbaar aan de auteur. Peter van der Werff

Verder in dit nummer 4 | Van de redactie 8 | Hier woonde: mr. David Eliazer Lioni, Paulanha van den Berg-Diamant 13 | ‘Er zijn gevallen voorgekomen dat de menschen in zulke huizen geen dienstboden konden krijgen’, Inge de Wilde 21 | Jo Th. Thijsse, Bloemendaler en dijken-ontwerper, Frank W. van den Berg 28 | Signalement: Kroniek over ruim tachtig jaar uitgeverij Gottmer, Inge de Wilde 30 | Stand van Zaken, Wim Alferink 31 | PlusMin Optocht van Canadese militairen op de Militairenweg en Zeeweg nabij de Spoorlaan (NHA) 32 | OproepReactieMededelingen 33 | Het Zoekplaatje, Frits van der Veldt Foto cover: Het gezin Lioni. Achter: Margaretha Lioni-Jungblut en David Eliazer Lioni. Voor: Dochter Lena en zoon Jacques (Foto: privébezit) 35 | Colofon Zie artikel pag. 5 4 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 5 Van de redactie

Voorjaarsklanken: ‘In mijn verbeelding is het lente, want de hyacinthen bloeien en wanneer men de vensters opent, ademt men de bloemengeur in, daar overal langs wegen en binnenpaden de velden prijken met hun prachtige kleurschakeringen’. Dat schreef Anna Rijnierse, wier leven in dit nummer door Teun Schermerhorn belicht wordt. Haar kroniek van Overveen schreef ze in 1946, kort na die eerdere crisis in ons volksbestaan. We bespreken twee publicaties over die periode in Bloemendaal, en daaruit valt onder meer op te maken, dat de vergelijking tussen het huidige ongemak en de ellende van die tijd volledig mank gaat. Laten we vooral onze zegeningen tellen.

Dat doet uw redactie ook. Om te beginnen hebben we in de persoon van Annette Koster een nieuwe redacteur gevonden. We konden haar tot dusver alleen via ‘Zoom’-vergaderingen verwelkomen, maar dat werkte ondanks onze tamelijk hoge gemiddelde leeftijd redelijk goed. Jammer natuurlijk dat de voorjaarsbijeenkomst Grafsteen nr. 121 op de Joodse Begraafplaats Overveen van mr. David Eliazer Lioni en nr. 120 van Margaretha Jungblut. en de andere activiteiten van ‘Ons Bloemendaal’ geen doorgang konden vinden, (Foto’s: David Serphos) maar we hopen dat de inhoud van deze aflevering enige compensatie biedt voor dat gemis.

Anna Rijnierse had veel met bloembollen, en dat gold nog meer voor de David Eliazer Lioni Bennebroekse familie Wubbe. Peter van der Werff gunt ons een blik in hun wondere wereld van ‘maanwerkers’ en ‘ziekzoekers’. Met bijgeloof had dat niets te Bloemendaler op de Joodse maken, anders dan het vreemde gehannes met de huisnummers 11 en 13. Inge de Wilde duikt steeds dieper in deze merkwaardige materie – en dat in ‘een gemeente met vele intellectueelen’, zoals in het debat hierover werd opgemerkt. De bekende Begraafplaats, Overveen bioloog en publicist Jac. P. Thijsse was er zo een, en ook zijn minder bekende zoon, de vooraanstaande waterstaatkundige ir. Jo Thijsse. Frank van den Berg vertelt over Paulanha van den Berg-Diamant zijn belangrijke bijdrage aan de Zuiderzee- en Deltawerken.

Nog zo’n Bloemendaals intellectueel was mr. David Lioni, honderd jaar geleden een van de oprichters van het Kennemer Lyceum. Hij en zijn echtgenote zijn de enige Bloemendalers die begraven liggen op de Joodse Begraafplaats bij Overveen. Op de Joodse Begraafplaats in Overveen liggen twee Bloemendalers Hij speelde een prominente rol in het dorpsleven, en ook in de Amsterdamse begraven namelijk mr. David Eliazer Lioni (Amsterdam 1862 - biljartvereniging ‘KRAS’. Dat stond voor ‘Kijk Rustig Alvorens te Stoten’, en dat lijkt een motto dat ons ook goed door deze vreemde tijd heen kan helpen. Bloemendaal 1928) en zijn 24 jaar jongere vrouw Margaretha Jungblut (Amsterdam 1886 - Amsterdam 1978). Wie waren zij en wat heeft De redactie wenst u daarbij sterkte, en een mooie zomer. vooral hij betekend voor de Bloemendaalse gemeente?

De redactie Paulanha van den Berg – Diamant, Annette Koster, Marie-Christine Marres, Rosemarij Schotte, Gert Jan van Setten en Inge de Wilde 6 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020

“De aanvangsgeschiedenis van elke grote stichting is vol van moeite en zorg”

Bloemendaal’s Bloei om ter David Eliazer Lioni ridder in de Overveen (grafsteen nr. 121). Hij is, tot gelegenheid hiervan een feestelijke Orde van de Nederlandse Leeuw dan toe, de enige Bloemendaler die daar opening te organiseren. Onder het vanwege al zijn maatschappelijk zijn laatste rustplaats heeft gevonden. motto ‘Een monumentale weg! en juridisch werk in Bloemendaal Het metaheerhuisje is te klein voor het Een glorieus feest!’ komt er een en in Amsterdam. Hij heeft veertig groot aantal belangstellenden dat naar Het eerste bestuur van de Nederlandse Biljartbond. Staand vanaf groots bloemencorso met tevens jaar zijn ‘ambt voortreffelijk vervuld’. de begrafenis is gekomen. Twee dagen links: Jac. Hommes en J.L. Pinto. Zittend vanaf links: mr. J.C, de bedoeling om Bloemendaal op Hij is ook 37 jaar bestuurslid van de later, op 2 augustus, overlijdt zijn broer Adrians, mr. D.E. Lioni en P. Vermeulen de kaart te zetten. Ere-voorzitter Amsterdamsche Diamantslijperij- Alfred, hij is op de joodse begraafplaats van het Uitvoerend Comité is Maatschappij en penningmeester in Muiderberg begraven. Margaretha burgemeester jhr. A. Bas Backer en van het Hulp-comité van Joodsche Lioni-Jungblut overlijdt op 28 juni 1978 de voorzitter wordt mr. D.E. Lioni. Oorlogsslachtoffers geweest. Mede op 92-jarige leeftijd, zij overleeft haar door zijn goede beheersing van man met vijftig jaar, en is naast hem in Nederlandse Biljart-Bond de Franse taal, was hij bovendien Overveen begraven. Zes biljartclubs, waaronder de twintig jaar secretaris van de Amsterdamse club KRAS, richten Nederlandse afdeling van de Mr. I. van Crefeld prijst Lioni in Bijdragen in 1911 de Nederlandsche Biljart- Alliance Israélite Universelle, en Mededeelingen van het Genootschap Grafisch vormgegeven sluitzegel ‘Klein Bloemendaal krachtig zich Bond op. mr. D.E. Lioni wordt de waarvan het Comité Central in Parijs voor de Joodse Wetenschap in Nederland Margaretha Lioni-Jungblut (Foto: privébezit) weert als Groot Haarlem het te grijpen begeert’, indertijd gebruikt eerste voorzitter, een functie die hij gevestigd is. om ‘zijn grote veelzijdigheid. Hij was tegen de annexatie van het Ramplaankwartier tot 1924 bekleedt, waarna hij ere- Op dezelfde 30ste augustus een voortreffelijk jurist maar een even voorzitter wordt. wordt Lioni’s broer Alfred Lioni voortreffelijk bedrijfsleider, hetgeen De naam KRAS had overigens niets (1864-1928), voorzitter van het bijzonder bleek in de moeilijke jaren van ij studeerde, voorzitter in de moeilijke jaren van Haarlem bekend werden. Geheel met hotel Krasnapolsky te maken, Nederlands-Israëlitisch Jongens- en na den oorlog’. ‘Steeds kleiner wordt de woonde en werkte van het begin, velerlei bezwaren Bloemendaal liep te hoop. (…) Als al zijn daar veel biljarttoernooien weeshuis Megadlé Jethomiem kring der juristen van den ouden stempel, in Amsterdam overwinnend, talloze vergaderingen voorzitter van het ‘Comité van Actie gespeeld. Het is de afkorting van in Amsterdam, ridder in de Orde der mannen, die aan onkreukbaarheid als advocaat en en besprekingen op onderhoudende uit Bloemendaal’s Burgerij’ houdt hij ‘Kijk Rustig Alvorens te Stoten’. van Oranje Nassau. David Lioni in handel en wandel, aan innerlijke be- procureur en als wijze leidde, geestig, met hartelijk, aan de vooravond van de annexatie- Het eerste wereldkampioenschap is overigens commissaris van dit schaving los van uiterlijk vertoon, een H plaatsvervangend welgemeende woorden telkens beslissing een vurig pleidooi in hotel biljarten vindt plaats in Amsterdam weeshuis. liefde voor de wetenschap in het algemeen kantonrechter. Jarenlang werkte hij opnieuw bezielend tot voortgaan en Van Ouds het Raadhuis voor behoud in 1928 in het gebouw van de en voor de wetenschap hunner keuze in bovendien als privaatdocent aan moed houden. Hij droeg het Lyceum van het Bloemendaals grondgebied. Maatschappij van den Werkenden Joodse Begraafplaats het bijzonder, paren.’ de Universiteit van Amsterdam. In in zijn hart’ aldus rector Dr. A. De Helaas werd de annexatie in 1927 Stand aan de Kloveniersburgwal. Overveen 1918 verhuist hij met zijn vrouw van Vletter later in een een voldongen feit en verrees het Prins-gemaal Hendrik, die In 1927 neemt Lioni na 42 jaar De Gemeente Bloemendaal heeft in Reguliersgracht 2 naar Bloemendaal necrologie in het ‘ongeveer Ramplaankwartier, een nieuwe onverwachts zijn opwachting afscheid van de Amsterdamse Balie. het kader van de viering van 75 jaar en wonen zij met hun twee kinderen maandelijks’ verschijnende Haarlemse middenstandswijk. maakte, hield het na drie kwartier Hij blijft wel als plaatsvervanger bevrijding en het Kennemer Lyceum heeft Jacques en Lena in huize Delta op de Mededeelingen Kennemer Lyceum. voor gezien en vertrok. kantonrechter nog in functie. in verband met het honderdjarig bestaan Rijperweg 1. In juridische kringen was Meerdere functies in In een uitgave van Sport in Beeld in Op 28 juli 1928, na ’s ochtends een toezeggingen gedaan om bij te dragen hij een grote persoonlijkheid. Van zijn Vereeniging Bloemendaal’s Bloei Bloemendaal 1928 wordt Lioni na zijn overlijden civiele zitting bij het kantongerecht aan de restauratie van grafsteen nr. 121 vrouw is helaas verder weinig bekend. In de tien jaar dat Lioni voorzitter Op onderwijsgebied heeft Lioni eervol herdacht met de woorden: te hebben geleid, overlijdt Lioni van mr. David Eliazer Lioni en van graf nr. is van Bloemendaals Bloei, de in de gemeente jarenlang het ’De biljartsport is mr. Lioni zeer onverwachts aan een hartstilstand 120 van Margaretha Jungblut. Kennemer Lyceum voorloper van Ons Bloemendaal, voorzitterschap bekleed van de veel verschuldigd, en men zal zich op het Stationsplein in Haarlem. Het was David E. Lioni die ‘tot de heeft hij zich onder andere met ‘Plaatselijke Commissie van Toezicht nog lang den gemoedelijken leider Hij wordt naar het kantoor van Bronnen: oprichting van het Kennemer grote betrokkenheid ingezet voor op het Lager Onderwijs’. herinneren, die evenwel ook op den de afdeling Posterijen in het Bijdragen en Medeedelingen van het Lyceum den stoot heeft gegeven, het behoud van de Bloemendaalse zetel als president zijn juridische stationsgebouw gebracht en Genootschap voor de Joodse Wetenschap in die de voorbereidende stappen grenzen. In Het Bloemendaalsch Ook is hij betrokken geweest bij capaciteiten kon doen gelden, ja, zijn gewaarschuwde huisarts dr. Nederland nr IV. 1928, pag. 32 heeft gedaan, de onderhandelingen Weekblad van 24 december 1924 de ‘Commissie tot viering van den moest doen gelden.’ Brongersma uit Overveen kan niet Sport in Beeld (jrg 4, nr 32, 31-7-1928) heeft gevoerd, die vanzelfsprekend staat: ‘Onze plaatsgenoot mr. D.E. Lioni Koninginnedag in Bloemendaal’. anders dan de dood vaststellen. Mededeelingen Kennemer Lyceum, voorzitter werd van de herinnert er aan in De Telegraaf hoe Onderscheiding Op 31 augustus wordt hij begraven Schooljaar 1928-1929, No. 1, augustus Vereeniging, toen deze in 1920 in Maart 1917 als een donderslag uit In 1921 is de aanleg van de Zeeweg Op 30 augustus 1924 wordt mr. op de Joodse Begraafplaats in 1928 Haarlemsch Dagblad, 28 juli 1928 werd geconstitueerd. Hij was helderen hemel de annexatie-plannen voltooid en richt B en W zich tot www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 9

acob van den Ban (1860-1943) Van1891 tot zijn overlijden op 82-jarige leeftijd woonde Jacob van den Ban in Haarlem. Als 16-jarige schreef hij zich Mr. David Eliazer Lioni in aan de ‘Academie voor Beeldende J Kunsten’ in Rotterdam. Daarna studeerde hij aan de ‘Polytechnische School’ onder architect Rijperweg 1, Bloemendaal prof. E.H. Gugel (1832-1905), de eerste hoogleraar bouwkunde in Delft.

Na twee jaar bij de ‘Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij’ ervaring opgedaan te hebben kiest Van den Ban voor een vrij beroep. In 1891 start hij met Simon Roog de maatschap ‘Roog & Van den Ban’ op de Nieuwe Gracht 88, Haarlem. Hij woont met zijn vrouw Anna Kater (1859-1911) en hun Woonhuis van Van den Ban, Kampersingel 70, Haarlem drie dochters 42 jaar in het door hemzelf ontworpen huis aan de Kampersingel 70. Zijn oudste dochter Elze Frederika van den Ban werd stedenbouwkundige en was de eerste vrouw in Nederland die afstudeerde als Jacob van den Ban geflankeerd door zijn beide civiel-ingenieur in Delft. dochters en zijn vrouw Van den Ban bouwt vele villa’s, woonhuizen en kantoorgebouwen in Haarlem en omstreken, de villa’s zijn veelal opdrachten van rijke Amsterdammers die zich als forens of rentenier in Zuid-Kennemerland vestigen. Voor zijn eigen gezin bouwt hij het zomerhuis De Enk, Lochemse Berg in Laren. Het voormalig Droste gebouw aan het Spaarne (1921) is een van zijn bekende bouwwerken. Hij maakt ook een ontwerp voor het Westerhoutpark, dat tot 1927 deel uitmaakt van de gemeente Heemstede. In dat jaar sluit hij zich met een aantal andere prominente ingezetenen van Haarlem, waaronder mr. David Eliazer Lioni, aan bij een groep van anti-annexionisten. De bekende Droste branderij in Haarlem aan het Spaarne Villa Delta, Rijperweg 1, Bloemendaal (Foto: privébezit) Acht jaar is Van den Ban lid van het hoofdbestuur der ‘Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst’, later de Bond van Nederlandse Architecten (B.N.A.), en voorzitter van de afdeling Haarlem met als secretaris architect J.B.van Loghem. Van 1922 tot 1925 is hij lid van de Haarlemse gemeenteraad voor de Vrijheidsbond.

Stijl Paulanha van den Berg-Diamant Van den Ban ontwerpt eclectisch en maakt gebruik van bouwstijlen van de neo-renaissance en het neo- classicisme, van Jugendstil en Amsterdamse School. Speciale aandacht geeft hij aan gevelontwerpen. Veel van zijn gebouwen staan op de monumentenlijsten van David Eliazer Lioni woonde van 1918 tot zijn dood in 1928 op de rijk, provincie of gemeente. Rijperweg 1 in huize ‘Delta’ een pand uit 1903. Zijn vrouw Margaretha Monumentale Rijperweg Aan de Rijperweg is niet alleen ‘Delta’ op nummer 1 Jungblut blijft na zijn dood nog enige tijd in het huis wonen. De (1903) van de hand van Roos & Van den Ban, maar ook rijksmonument ‘Villa De Berg’ met koetshuis op nummer architect van het huis was de Haarlemmer Jacob van den Ban. 15 (1896) en de villa ‘Welgelegen’ op nummer 5 (1905), Interieur woonhuis J. van den Ban en zijn gezin Kampersingel dat een provinciaal monument is. 70, Haarlem (foto Librariana) 10 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 11

De Wehrmacht was alom aanwezig

n beide boeken boek luidt: ‘Cees de Jong en zijn in zijn stijl en aanpak het wordt in meer vrienden in de oorlog’, een beetje tegendeel van Henk van Riessen. of mindere mate misleidend want het boek gaat Zijn heldhaftige daden werden aandacht besteed over veel meer. De lotgevallen van niet geïnspireerd door religieuze aan de bekende de hoofdpersoon vormen daarin of politieke principes, en een I thema’s uit de een Leitmotiv, maar dat is hier landelijke rol heeft hij nooit oorlogsgeschiedenis van onze en daar aan de dunne kant. Het geambieerd. Cees was een gemeente, tegen de achtergrond initiatief tot deze publicatie ging vrijbuiter. Toen de Duitsers het van de gebeurtenissen in uit van Jan de Jong, zoon van Cees land binnenvielen was hij als Nederland en het verloop van en de huidige bewoner van het eenvoudig infanterist gelegerd de Tweede Wereldoorlog. De landgoed Schapenduinen, een van in Zuid-Limburg. Vandaar wist aanwezigheid van de bezetter de brandpunten van het verzet in hij op de fiets het ouderlijk werd in Bloemendaal sterker Bloemendaal. huis aan de Brederodelaan in gevoeld dan in de meeste andere Carin van Riessen is de achternicht Bloemendaal te bereiken. Hij gemeenten. Door de ligging aan van een andere verzetsstrijder. ging als ‘spoorstudent’ economie de kust werd het grondgebied Henk (later prof. dr. ir.) van studeren in Amsterdam, en een schakel in de Atlantikwall. De Riessen werd in 1911 geboren rolde min of meer argeloos het Wehrmacht was alom aanwezig en in Bloemendaal als zoon van verzet in. Hij en een paar andere Een van de vele vervalste papieren uit het archief van Cees de Jong waarover hij in de oorlog beschikte om niet tegen de lamp te lopen. manifesteerde zich onder meer in een groentehandelaar. Hij ‘jonge honden’, waaronder de confiscatie van veel gebouwen. studeerde elektrotechniek een aantal schoolvrienden In de laatste fase van de oorlog aan de TH in Delft en werd van het Kennemer Lyceum, werden lanceerinrichtingen voor praeses van de gereformeerde sloten zich aaneen tot een V1- en V2-wapens ingericht en studentenvereniging SSR aldaar. verzetsgroepje, dat aanvankelijk werd een groot gedeelte van de Van Riessen was niet alleen nogal roekeloos tekeer ging. Verzet in Bloemendaal Bloemendaalse bebouwde kom rechtzinnig gereformeerd, maar De broers Kees en Wim Bierens op last van de Duitsers ontruimd. ook een overtuigd aanhanger de Haan maakten daar ook De dieptepunten van deze akelige van de Antirevolutionaire Partij. deel van uit. Hun ouderlijk huis, periode ontbreken in geen van Vanuit die achtergrond sloot hij Schapenduinen, werd een haard beide boeken: de represailles en zich aan bij de uit die stroming van verzetsactiviteiten. Dat huis Gert Jan van Setten executies, het hartverscheurende voortgekomen verzetsbeweging. leende zich daar goed voor, met lot van het joodse vondelingetje Deze organiseerde zich in 1943 zijn doolhof aan kamers, nissen en ‘Remi’, de ‘Sinterklaasrazzia’ en de in de Landelijke Organisatie voor zolders en vele bijgebouwen. ‘hel van Rees’, de hongerwinter, hulp aan onderduikers (de ‘L.O.’) Later ging de overdaad aan het vergissingsbombardement en de Landelijke Knokploegen bravoure ervan af, en dat is zeker Onlangs zijn twee boeken verschenen over Bloemendaal in oorlogstijd. op de Duinwijckweg. Ook de (‘L.K.P.’). Ook het illegale blad ook een verdienste van Cees hoogtepunten vinden we in beide Trouw, in januari 1943 opgericht in geweest. Hij was niet zozeer een , door Charles Coster van Voorhout en Hans boeken terug: de ‘Muzenforum’- het huis van Gezina van der Molen onverschrokken vechtjas, maar Verzet in Bloemendaal concerten van het ‘Hongaarse aan de Aerdenhoutse Klapheklaan, een buitengewoon handige Hoffmann, is een recente publicatie die op alle Bloemendaalse adressen Strijkkwartet’ in Aerdenhout, was een voortbrengsel van deze ritselaar en netwerker, de man die de vlucht van veel Duitsers beweging. Henk van Riessen trad overal zijn contacten had en alles bezorgd is. , door Carin van en NSB’ers op ‘Dolle Dinsdag’, op als leider van de L.O. in Zuid- en iedereen bij elkaar bracht. Een Bloemendaal 1940 – 1945; Feiten en Verhalen de voedseldroppings, en dan Holland. Hij werd gearresteerd, aardige, goedlachse jongen moet Riessen, is een heruitgave van een in 1995 verschenen publicatie. Ook in eindelijk: de Bevrijding! maar wist zich vrij te praten, en hij geweest zijn, op wie nooit werd in oktober 1944 landelijk vergeefs een beroep gedaan werd. Verzet voorzitter van de L.O. Principieel Een mooie getuigenis daarvoor dat boek ligt een sterk accent op het verzet tegen de Duitse overheerser. En dan natuurlijk het verzet, het als hij was, droeg hij er in is die van zijn buurmeisje Helene belangrijkste thema van Verzet in belangrijke mate toe bij dat de Nolthenius, later bekend als Op dat punt vullen de twee boeken elkaar goed aan. Bloemendaal, maar ook prominent L.O. en de L.K.P. vasthielden aan de letterkundige en hoogleraar in in Bloemendaal 1940 – 1945. antirevolutionaire beginselen. de muziekgeschiedenis. In hun In beide boeken ligt daar een huis verbleven onderduikers, familierelatie aan ten grondslag. Tegendeel die werden opgepakt. Haar De ondertitel van het eerste Cees de Jong was als verzetsman vader, leraar klassieke talen 12 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 13

aan het Kennemer Lyceum, werd. Dat is ongetwijfeld belandde daarvoor in het het blaadje dat in Verzet in concentratiekamp Dachau. Bloemendaal werd opgevoerd “We zijn”, herinnerde zij zich als ‘Hier is de BBC’, en daar was in 1998, “tijdens de bezetting Cees via zijn vrienden Bierens geadopteerd door de illegaliteit de Haan nauw bij betrokken. die belichaamd werd in Cees de Omgekeerd wordt Henk van Jong. Onze dankbaarheid was Riessen door de auteurs van grenzeloos. Als we vastliepen, Verzet in Bloemendaal alleen was hij onze uitkomst. Cees terloops aangestipt, als was een fidele jongen. Hij bleef Bloemendaalse verzetsman en bescheiden en kon heel goed ‘een van de voormannen van zijn mond houden. Je kreeg de L.O’. Ook figureert Henk van nooit te horen wie je zaak Riessen in de top-vijf op de door behartigde, maar je wist dat het hen aangehaalde ‘lijst van de in goede handen was.” voornaamste illegale werkers’ in de gemeente, opgesteld in Onderduikers opdracht van burgemeester Net als Henk van Riessen Henk van Riessen na de oorlog Den Tex, met Cees de Jong. Het maakte hij zich op zijn manier lijkt wel of de paden van deze onschatbaar verdienstelijk bij twee verzetsstrijders elkaar de hulp aan de vooral in het laatste oorlogsjaar nooit gekruist hebben. Welbeschouwd is dat niet zo Jhr. Anthonij Bas Backer, explosief groeiende groep van onderduikers, vooral vreemd. Verscheidenheid in stijl en aanpak was een burgemeester door het ‘organiseren’ van valse distributiebescheiden onvermijdelijk kenmerk van het verzet. en andere documenten. Wat dat betreft bewoog hij Bovendien werkte Van Riessen op het laatst op zich in dezelfde schimmige wereld als die andere landelijk, De Jong van meet af aan op plaatselijk Bloemendaalse held Wally van Hall, de ‘financier van niveau. Daarbij was het Nederlandse verzet, net als de het verzet’. De back office van de illegaliteit, zou je het Nederlandse samenleving, diep verdeeld. Naarmate in modern jargon kunnen noemen. de bevrijding naderde werd dat er niet beter op. ‘Er zijn gevallen voorgekomen dat de Cees de Jong was echter geen man van de grote Er was groot onderling wantrouwen, dat soms verbanden. Ook toen hij later een belangrijke ontaardde in openlijke vijandigheid. De beruchte rol speelde in de lokale afdeling van de landelijk ‘Velser affaire’ is daar een voorbeeld van. Tenslotte menschen in zulke huizen geen opererende Binnenlandse Strijdkrachten gedroeg hij was het voor alle verzetsgroepen een zaak van zich volgens een medestander als een libero, terzijde welbegrepen eigenbelang om zo min mogelijk weet van de hiërarchie. Even goed deed hij belangrijk te hebben van wat buiten de eigen kring gebeurde dienstboden konden krijgen’ werk in een staffunctie. Als informeel hoofd van de en contacten met elkaar zo veel mogelijk uit de weg Dienst Inlichtingen verzamelde hij informatie over te gaan. Zo kan het gebeuren dat ook nu nog twee de bewegingen van Wehrmacht –onderdelen en over even geloofwaardige verhalen over Bloemendaal ‘foute’ Bloemendalers met het oog op de komende in oorlogstijd verschijnen die elkaar nauwelijks Inge de Wilde berechting van verraders en collaborateurs. Mede overlappen. Vanuit een andere invalshoek en met een door zijn zorgvuldige en integere voorbereiding andere focus geschreven, zijn ze op een interessante zijn de arrestatie en de internering van de vele manier complementair. honderden verdachte Bloemendalers goeddeels verlopen zonder de nare excessen die zich elders Met dank aan Lisa van de Bunt voordeden. De tekst van Bloemendaal 1940-1945 is te vinden op: Op de stukjes in Ons Bloemendaal eind 2019 over de huisnummers 11, Twee werelden https://oorlogsarchief.bloemendaal.nl/ Bij lezing van deze twee lezenswaardige boeken doet Wie geen exemplaar heeft ontvangen van 13 en 100 - of liever het ontbreken daarvan – kwamen veel reac ties. Het zich iets merkwaardigs voor: de twee belangrijkste Verzet in Bloemendaal kan contact opnemen personages lijken elk in een andere wereld geleefd met het gemeentesecretariaat: 023-5225538, fenomeen bleek wijdverbreid te zijn. Maar wie begon daarmee, wanneer te hebben. Carin van Riessen noemt Cees de Jong of [email protected] niet. Wel refereert ze aan ‘een doodgevaarlijk, en waarom? We zochten het uit. amateuristisch clubje jongemannen’, ‘een groepje van Charles Coster van Voorhout en Hans Hoffmann, ongeveer tien jongelui’, en dat moeten Cees en zijn Verzet in Bloemendaal. Cees de Jong en zijn vrienden in vrienden wel geweest zijn. Eerder maakte ze gewag de oorlog. Bloemendaal 2020. van het illegale blaadje ‘De BBC’, dat berichten van Carin van Riessen, Bloemendaal 1940 – 1945. Feiten en de BBC doorgaf en op Schapenduinen geproduceerd Verhalen. Bloemendaal 1995, 2e druk 2020. www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 15

‘Aldus geschiedt in het jaar 1921 in een gemeente met vele intellectueelen’

m te beginnen kreeg de redactie De ergernis van raadslid Van Kessel SDAP-raadslid Schulz in de maling genomen een email van Kees van der Linden, Een paar maanden later op 15 december kwam de De antwoorden van B en W verwijzen duidelijk niet voormalig verslaggever van het huisnummerkwestie ter sprake in de vergadering alleen naar het nieuwbouwwijkje, maar ook naar Haarlems Dagblad. Hij herinnerde van de gemeenteraad. Het raadslid J.G. van Kessel bewoners in andere lanen die om nieuwe nummers zich dat Lieuwe Zoodsma, directeur vraagt het woord en zegt het belachelijk te vinden hadden gevraagd, ja zelfs hadden gesoebat. Dit wordt O van het Noord-Hollands Archief en dat van overheidswege wordt toegegeven aan bevestigd door de opmerking van het SDAP-raadslid gemeentearchivaris van Bloemendaal, hem eens had het bijgeloof dat aan de nummers 11, 13 en 100 C. Schulz, woonachtig op de Duinlustparkweg in een gezegd dat burgemeester jhr. Anthonij Bas Backer verbonden is. huis dat in 1915 was gebouwd. Het Bloemendaalsch het initiatief had genomen om de huisnummers 11, Burgemeester Bas Backer antwoordt – aldus het Weekblad meldt in zijn raadsverslag dat Schulz er 13 en 100 over te slaan ofwel te vervangen door 9a, officiële raadsverslag - dat hij het bijgeloof ook ‘te problemen mee heeft dat zijn buurman huisnummer 11 9b en 98a. Op zich een gek idee dat de plaatselijke dwaas’ vindt. Maar inderdaad ‘wordt er aan gehecht, heeft – dat is op zich prima-, maar dat bij hem nummer Raadslid C. Schulz (NHA) overheid mee zou zijn gegaan in dit bijgeloof, maar en als men de menschen in dit opzicht ter wille kan 13 in 15 is veranderd. En met deze wijziging wordt hij anderzijds lijkt het toch ook onwaarschijnlijk dat je zijn’ ziet hij geen bezwaren. ‘Dat deze nummering in de maling genomen. Natuurlijk ben ik op de fiets als particulier op eigen houtje je huisnummer kunt in de couranten gehekeld wordt, kan hem in het gestapt om de situatie op het Bosch en Duinplein en de veranderen. geheel niet schelen’. Van Kessel vindt het spijtig dat Duinlustparkweg te bekijken. Welnu, die is sinds 1921 hij een niet meer ‘afdoend antwoord’ van de tafel onveranderd, met dien verstande dat ook het buurhuis Jhr. Anthonij Bas Backer (1864-1942) van Burgemeester en Wethouders heeft gekregen. van de heer Schulz is ‘aangepast’ en niet meer nummer Natuurlijk benaderden we Lieuwe Zoodsma, die de 11 heeft, maar inmiddels 9a. En die wijziging – zo leert mededeling van Kees van der Linden bevestigde. Huizen met de nummers 11 en 13 bleven het adresboek van Bloemendaal uit 1923 – werd al snel Volgens hem had Bas Backer die van 1907 tot 1931 leeg staan ingevoerd. burgemeester van Bloemendaal was, deze regel Het Bloemendaalsch Weekblad van 21 december ingevoerd. Dat zou kunnen. De gemeenteraad geeft meer saillante details van de discussie in Kort na 1919 besliste in die tijd over de straatnamen, B en W over de gemeenteraadsvergadering. Het blad schrijft Het lijkt erop dat de huisnummeringskwestie van de de huisnummering. dat Van Kessel had gevraagd hoe B en W ‘er toch nieuwbouw in 1921 de discussie in de gemeenteraad Intussen vond ik een berichtje in Rooms-Katholieke toe gekomen is’ de nummers 11 en 13 over te heeft aangewakkerd, maar dat toch al in de aanloop er dagblad De Tijd van 3 mei 1921, dat was ontleend slaan en die te vervangen door 10a en 12a. Dit is naar toe B en W door bewoners elders in de gemeente aan de Haagsche Post. De krant schreef dat in een duidelijke verwijzing naar het kort daarvoor om nieuwe huisnummers waren gevraagd en daarin Bloemendaal ‘enkele nieuwe straten‘ genummerd aangelegde pleintje (het Bosch en Duinplein) hadden bewilligd. Bas Backer vond het op zich ‘dwaas’, werden, maar dat 11, 13 en 100 ‘officieel’ niet waar geen even en oneven huisnummering maar maakte er ook geen punt van. In het Jaarboekje gebruikt mogen worden. En het bericht eindigde was aangebracht, maar de huizen werden voor de Gemeente Bloemendaal uit 1919 doet het met: ‘Aldus geschiedt in het jaar 1921 in een doorgenummerd: 8, 9, 10, 10a, 12, enz. Van Kessel fenomeen zich nog niet voor, maar in lanen die daarna Raadslid J.G. van Kessel (NHA) gemeente met vele intellectueelen’. Krap een half vond dat de gemeente hierdoor ‘tegenover de werden gebouwd wordt het gangbaar om de nummers jaar later wordt uit een stukje in Het Bloemendaalsch buitenwereld belachelijk [is] gemaakt’. te wijzigen. Totdat in 1938 - Bas Backer was toen al een Weekblad duidelijk over welke straten het ging. Volgens het blad antwoordde de burgemeester Van aantal jaren geen burgemeester meer – opnieuw vragen De Woningbouwvereeniging Bosch en Duin Kessel dat ‘vele menschen het erg onaangenaam over de kwestie werden gesteld en B en W eind 1939 had veertig (er werd ook wel gesproken van 56) vinden deze nummers op hun huizen te hebben. antwoordden dat de vreemde huisnummering niet meer middenstandswoningen gerealiseerd in het gebied Er zijn gevallen voorgekomen, dat de menschen in zou worden toegepast. Althans niet bij nieuwe huizen. tussen de Zomerzorgerlaan en de Donkerelaan. zulke huizen geen dienstboden konden krijgen.(…). Op 22 oktober kon het Weekblad melden dat de En waar men nu de menschen met deze kleinigheid Bronnen: huizen en straten gereed waren. Er was nog één een genoegen kan doen, waarom zou men het dan Noord- Hollands Archief, Toegangsnummer 2047, probleem: de straatverlichting deed het niet. Dat laten? Er zijn voorbeelden, dat huizen leeg bleven Gemeentebestuur Bloemendaal, inv.nr. 520, Raadsverslag was ongewenst, want gevaarlijk, en hier moest snel staan, omdat zij deze nummers droegen’. Bloemendaal 15 december 1921, p. 234. verbetering in komen. En o ja, dan was er nog iets: de Wethouder A.J. de Waal Malefijt voegde er aan toe Inge de Wilde, ‘Huisnummers 11 en 13 werden huizen waren inmiddels wel genummerd, maar de dat ‘nog onlangs een juffrouw bij B. en W. heeft vervangen door 9a en 9b’, in: Ons Bloemendaal, (2019; 3) nummers 11 en 13 waren ‘moedwillig’ overgeslagen. staan soebatten, om toch vooral geen nummer 13 26-27. ‘Dat we ons in de 20ste eeuw nog zoo bijgeloovig op haar deur te moeten hebben. Zoo zijn er meer Inge de Wilde, ‘Nogmaals de huisnummering’, in: toonen is wel een beetje bar’, vond de redactie. gevallen’. Ons Bloemendaal (2019; 4) 10-11

Wethouder A.J. de Waal Malefijt (NHA) www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 17

“In mijn verbeelding is het lente, want de hyacinten bloeien en wanneer men de vensters opent, ademt men den bloemengeur in”

nna Rijnierse besloot in 1946 ‘na lang Zijlweg 11 waarschijnlijk meer is gegaan over de aarzelen’ en ‘op herhaald verzoek’ van opbrengst van de hyacinten in dat jaar dan over Marie Nierhoff haar herinneringen de bouw van weer een grote Bloemendaalse villa aan het papier toe te vertrouwen. Ze door aannemer Rijnierse. Op dit adres wonen in was toen 74 jaar oud. Ze zal er geen 1924 namelijk Mej. A. C. W. (Anna) en vier broers A spijt van hebben gehad. Haar goed die ‘Bloemist’ zijn en dus handelaar in de door hen geschreven en informatieve verhaal, dat als een van gekweekte hyacinten en in de bollen daarvan. We de eerste cahiers in september 1946 zou verschijnen hebben het dan over de broers Toon, Frans, Piet onder de titel Overveensche Herinneringen, levert haar en ten slotte Willem. De vier broers zijn in 1924 een plekje op in de Bloemendaalse geschiedenis. Al eind vijftig en begin zestig en wonen met hun in het Haerlem Jaarboek 1954 treffen we de integrale ongetrouwde zuster in het ouderlijk huis Zijlweg 11. tekst van het cahier van mejuffrouw Rijnierse aan Deed Anna het huishouden voor haar broers? met enkele foto’s uit haar cahier. Het bewijs dat we hier met een interessante tekst te maken hebben. In Aannemer Rijnierse in de bollen 1988 deed Ons Bloemendaal het nog eens dunnetjes De vader van Anna Rijnierse, de eerder genoemde over. De in twee afleveringen afgedrukte tekst van Simon Rijnerus Rijnierse koopt in 1871 samen met het cahier leverde zoveel reacties van lezers op zijn stiefbroer Cornelis Rijnierse bloembollengrond De Zijlweg in Overveen, 1938. Middenin de woning Zijlweg 11 waar Anna Rijnierse vanaf haar geboorte tot haar overlijden 92 jaar later dat historica en bestuurslid van Ons Bloemendaal, bij de Marcellisvaart op de plek waar nu nog ten woonde; rechts de ingang tot het achterterrein en de woning Zijlweg 13 waar het kantoor van aannemerij Rijnierse was en is gevestigd Henriëtte van Voorst Vader – Duyckinck Sander, in een zuiden van het Ramplaankwartier de Fablo-tennishal (NHA) volgend nummer er nog een heel artikel aan wijdde. van bollenkweker Thoolen staat. Simon doet –naast de aannemerij- de zakelijke kant van het bedrijf Tussen de aannemers en Cornelis het werk op het land. Waarschijnlijk Anna Catharina Wilhelmina Rijnierse werd op 10 heeft Simon er zo voor gezorgd dat er voldoende Mejuffrouw Anna Rijnierse (1872 – 1964) oktober 1872 geboren aan de Zijlweg in Overveen. Zij werkgelegenheid wordt gerealiseerd voor de grote was het achtste en jongste kind van Simon Rijnerus gezinnen in zijn Rooms-Katholieke familie. Uit de Een leven tussen aannemers en bloemisten Rijnierse (1834-1912) en Catharina van Velsen. De twee huwelijken van zijn vader Pieter Rijnierse had vader van Anna was de derde generatie Rijnierse die Simon één broer en drie zussen én drie stiefbroers aan de Zijlweg het gelijknamige bedrijf runde. Twee en twee stiefzussen. Zelf had hij zes zoons en twee jaar geleden besteedde Ons Bloemendaal aandacht dochters, waaronder Anna. We hebben echter gezien Teun Schermerhorn aan het 225-jarige bestaan van het aannemersbedrijf dat in de aannemerij steeds één zoon het bedrijf (Ons Bloemendaal nr. 2, jrg. 42). van zijn vader overnam, hetgeen een verstandig Anna Rijnierse woonde haar hele leven op Zijlweg beleid genoemd kan worden om onenigheid te 11, naast de ingang van de weg naar het weiland voorkomen; geen twee of meer kapiteins op het Direct na de Tweede Wereldoorlog (1940 – 1945) vraagt achter de woningen. Op Zijlweg 13 was (en is) het schip zal de gedachte geweest zijn. Het betekende kantoor van het aannemersbedrijf met (destijds) wel dat er in deze twee generaties voor vier broers en gemeentearchivaris mejuffrouw Marie Nierhoff verschillende wat op de bovenste verdiepingen het woonhuis van de vijf zoons van Simon werk gevonden moest worden. dienstdoende directeur. Het hele leven van Anna Dat werden verschillende bollenbedrijven. In 1911 oudere Bloemendalers hun herinneringen aan begin vorig eeuw of speelde zich dus af tussen de aannemers en de vele richten Anna’s broers Toon, Piet en Willem Rijnierse, bouwvakkers, die in die tijd nog in dienst waren van het bedrijf Gebroeders Rijnierse op, actief in zowel nog eerder op te schrijven. Een tiental voldoet aan dat verzoek en hun aannemer Rijnierse, bijvoorbeeld voor de bouw in de teelt van bloembollen als in de handel daarvan. 1911 van Rooms-Katholieke Rusthuis Huize Duinrust, Het bedrijf heeft tuinen aan de Rijksstraatweg in verhalen, vastgelegd in de zogeheten zijn te lezen via het latere Marinehospitaal in Overveen. Limmen en aan de Marcellisvaart, welke grond Piet Blauwe cahiers en Toon al in 1892 van hun oom Cornelis hadden de site van het Noord-Hollands Archief. Wie waren deze auteurs en Tussen de bloemisten gekocht. Het bedrijf Gebroeders Rijnierse exporteert Het meest directe en dagelijkse contact had Anna naar Scandinavië, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, de wat schreven zij en hoe? Als eerste een portret van mejuffrouw Anna Rijnierse echter niet met de bouw, maar met de Balkan en Rusland. De handel in bloembollen is in die kleurrijke Overveense bloemenwereld. Het adresboek tijd zeer lucratief. Anna maakt het van dichtbij mee op Rijnierse uit Overveen met enkele fragmenten uit haar cahier. van Bloemendaal van 1924 laat zien dat het op Zijlweg 11 in Overveen.

Anna als dienaar van de publieke zaak www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 19 Niet bekend is of Anna Rijnierse een betaalde baan had of in een van de familiebedrijven heeft gewerkt. Wel is bekend dat zij een groot deel van haar lange leven actief is geweest voor de publieke zaak. Op deze bondige wijze kondigde het echtpaar Rijnierse-Van Velsen de geboorte van al hun acht Zo was ze al op 25-jarige leeftijd lid van het Comité ter voorbereiding kinderen aan; dit keer de geboorte van Anna van de kinderfeesten in Bloemendaal ter gelegenheid van de Catharina Wilhelmina. Periodiek onbekend. (Bron: troonsbestijging van H.M. Koningin Wilhelmina in september 1898 CBG Verzamelingen) samen met verschillende Bloemendaalse notabelen waaronder de vrouw van burgemeester Immink. In het Bloemendaalsch Weekblad van 14 april 1928 komen we ‘Mej. A.C.W. Rijnierse’ tegen als lid van Bloemendaalsche Comité van vrouwen die in de gemeente Bloemendaal onder vrouwen geld ophalen voor een landelijk huldeblijk bij het 50-jarig jubileum van Koning-Moeder Emma op 1 januari 1929. In de eerste decennia van de vorige eeuw was Anna Rijnierse ook actief in het toezicht op het onderwijs in de gemeente Bloemendaal en lid van twee commissies die dat toezicht uitvoerden op het lager en middelbaar onderwijs, zoals uit het Adresboek van Bloemendaal van onder meer 1920 blijkt. In de jaren ‘30 van de vorige eeuw verlegt zij haar ‘werkterrein’ van het onderwijs naar de gezondheidszorg. Zo is ze (inmiddels 62 jaar) volgens het Adresboek van Bloemendaal van 1934 bestuurslid van de Vereniging voor Kraamverzorging. En volgens het Adresboek van 1936 lid van de Commissie voor Wijkverpleging van het Witte Kruis, waar haar broer De 74-jarige Simon Rijnerus Rijnierse (1834- Anna Rijnierse in 1953 op 81-jarige Overlijdensbericht van Anna Rijnierse; en aannemer Simon Petrus Rijnierse, de penningmeester van is. 1912), de vader van Anna, en zijn zoon, de leeftijd voor de woning Zijlweg 11 periodiek onbekend (CBG Verzamelingen) In ieder geval is duidelijk waarom Marie Nierhoff na de oorlog 43-jarige Simon Petrus Rijnierse (1865-1937), in (NHA) 1908 voor hun werkplaats aan de zuidzijde van bij Anna Rijnierse terecht is gekomen met het verzoek om haar de Zijlweg op no 16. (NHA) herinneringen op te schrijven. Zij stond net als Marie zelf als vrouw middenin de Bloemendaalse gemeenschap.

Anna als overlever: de aannemers Fragment 1 en binnenpaden de velden omnibus van Maas door te gaan Uiteindelijk zal Anna Rijnierse de hoge leeftijd van 92 jaar bereiken. “Op herhaald verzoek om oude prijken met hun prachtige naar Bloemendaal.” Het Comité ter voorbereiding van de kinderfeesten in Zij overleeft in ieder geval zowel de aannemers als de bloemisten in toestanden en gebruiken van kleurschakeeringen. Bloemendaal ter gelegenheid van de troonsbestijging Overveen met de naam Rijnierse. Anna’s broer, Simon Petrus Rijnierse Overveen op papier te zetten, Zoo ook worden de terrassen Fragment 3 van H.M. Koningin Wilhelmina op 6 september 1898. zou zijn vader na diens overlijden in 1912 in het bedrijf opvolgen. ben ik –na lang geaarzeld te der buitenplaatsen van hen, “Aan het begin van den De foto is genomen op het weiland van Duin en Daal, hebben- besloten de pen op te die den winter in Amsterdam Bloemendaalscheweg, welke waar ook het feest voor de gehele Bloemendaalse De vierde generatie-Rijnierse aan het bewind. Op 28 november 1905 trouwde Simon op 39-jarige leeftijd met de 32-jarige Cato nemen om naar best vermogen, doorbrachten met groote één der schoonste wegen in jeugd op 3 september werd gehouden. Links vooraan volgens eigen indrukken uit zorgvuldigheid in orde gebracht, onze gemeente genoemd kan zittend met melkfles Anna Rijnierse. (NHA) Eldering. Omdat dit echtpaar kinderloos bleef, werd de leiding van het bedrijf na het overlijden van Simon overgenomen door een neef mijn kinderjaren, en volgens de gazons weer verfraaid met worden, lag aan de Westzijde de van Cato: Gerrit Eldering, die al sinds 1921 in het bedrijf werkzaam overleveringen van hen, die schitterende mozaïekperken en in buitenplaats Belvédère. Het oude was. Dit alles maakte Anna van dichtbij mee. Inmiddels wordt het mij zijn voorgegaan, deze zoo Lindenheuvel –thans Overbeek- heerenhuis met colonnade aan aannemersbedrijf geleid door alweer de derde generatie Eldering. getrouw mogelijk weer te geven. de sparren gesnoeid en de blauw den voorgevel stond op de heuvel Ik begin dan ruim 65 jaar geleden porceleinen vazen er tusschen aan den weg en gaf aan deze geplaatst. buitenplaats een deftig cachet. Anna als overlever: de bloemisten mijn dorp vanaf den Zijlweg te betreden. Toen begon Overveen In April en Mei betrekken ( “….”) Over Belvédère bevond De bemoeienis van de familie Rijnierse met de bollenteelt en bij den ouden grenspaal, welke de families weer hun zich een weide, die eertijds de bollenhandel komt stapsgewijs ten einde als in 1927 Toon stond ter hoogte waar de buitenverblijven, dan wordt het toebehoorde aan P. Rijnierse, Rijnierse en in 1944 Piet Rijnierse overlijden. In het Adresboek tegenwoordige Julianalaan op levendig in het stille dorp, men den bewoner van perceel van Bloemendaal van 1951 zien we dat Anna Rijnierse in dat dien weg uitkomt. Daar in den ziet de prachtige equipages met Zijlweg 11. Dit weiland werd jaar alleen nog met broer Willem Rijnierse, inmiddels 82 jaar, op ouden tijd niet alleen Haarlem, raspaarden bespannen passeeren, van hem door de familie Pluym Zijlweg 11 woont. Op 9 november 1964 overlijdt Anna Catharina maar ook Overveen de bakermat koetsier en palfrenier gekleed in aangekocht om het vrije uitzicht Wilhelmina Rijnierse op 92-jarige leeftijd. Broer Willem was haar al geweest is van de hyacintenteelt, hun deftig livrei. De stedelingen voor Belvédère te behouden. in 1957 ontvallen, 89 jaar oud. Het is stil geworden op Zijlweg 11 in had men aan beide zijden van komen ook naar buiten om van De poort van perceel Zijlweg 11 Overveen. den Zijlweg bloembollenvelden het voorjaar te genieten. Jong gaf toegang tot den z.g. notweg met eenvoudige behuizingen, en oud trekken naar de aloude naar het weiland, omdat dit aan Bronnen: die den stempel droegen van uitspanning Kraantje Lek of den Bloemendaalscheweg een Marcel Bulte en Wim Post; ‘Bloeiende Bedrijvigheid; 400 jaar vooruitgang en welvaart.” naar de Brouwerskolk om er hoogen dijk had en daarom Bloembollenbedrijven in Zuid-Kennemerland – Bennebroek – ontspanning en vertier te vinden. niet toegankelijk was. (“…..”) Bloemendaal – Haarlem – Heemstede – Overveen – Santpoort – Fragment 2 Des Zondags onderneemt de In later jaren kreeg de wei nóg Vogelenzang’ (2002 Uitgeverij De Vrieseborch Haarlem). “In mijn verbeelding is het lente, Haarlemsche burgerij haar een andere benaming, namelijk Archief Noord-Hollands Archief want de hyacinten bloeien en geliefkoosde wandeling langs ‘de kuil’ en werd een gedeelte Beeldbank Noord-Hollands Archief wanneer men de vensters opent, den Zijlweg naar Overveen om in ervan ingenomen door het In het ‘Blauwe cahier’ van Anna Rijnierse van Genealogie Rijnierse: www.wiewaswie.nl www.cbgverzamelingen.nl ademt men den bloemengeur Hotel Van Ouds het Raadhuis haar gebouwtje van Publieke Werken. september 1946 is deze foto ingeplakt; als deze foto in www.rijnierse.nl in, daar overal langs wegen kopje thee te drinken, of met de Met de omstreeks 1938 gevolgde 1946 is gemaakt, dan is zij hier 74 jaar oud. (NHA) 20 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020

bebouwing van het weiland het vandalisme van den oorlog A.N.W.B in 1896. Dan was ons verdween het landelijk aanzien een einde gemaakt; van opstal en dorp met zijn eerepoorten en van dit gedeelte van ’t oude dorp bedrijfsgebouwen is niets meer bloemenweelde een attractie en ging tevens de daarmede te vinden. Ook dit gedeelte der voor heel het land.” verband houdende slooping gemeente is met de omgeving van het voormalig tolhuis en Ramplaan, Rolland en Duinvliet Fragment 8 stalhouderij en het aan de door annexatie in 1927 bij “Ten slotte mag ik onze overzijde gelegen Raadhuis Haarlem gevoegd.” Overveensche kermis niet een stukje Overveensche onvermeld laten, die in Augustus geschiedenis verloren.” Fragment 5 werd gehouden. Wanneer deze “Zeer typisch waren de groote werd opgebouwd, bijgestaan Fragment 4 bloembollenveilingen, welke door de dorpsjeugd, en Van “Ik kom weer op mijn schreden in de maand April gehouden Ooyen, de poffertjesbaas, terug om nu een wandeling te werden, wanneer de gewassen met toestemming van het maken vanaf het Raadhuis naar op het land in vollen bloei Gemeentebestuur de tol het meer zuidelijk gedeelte stonden. Dan kwamen er groote liet verplaatsen om zijn van het dorp, om ook daar van scharen kweekers om te koopen établissement op te kunnen het natuurschoon te genieten. en als het veilen op één terrein bouwen, dan was ons dorp die (“….”) Vanaf het einde der was afgeloopen, verplaatste deze week in feestvreugde met de Ramplaan volg ik het pad menschenmassa zich naar andere simpele pret van koekslaan en door het weiland van Elswout, tuinen. Dat waren dikwijls dagen verloten. En wanneer dan den gestoffeerd met prachtig van groote drukte. Wanneer het laatsten Zondag het overtuintje roodbont vee, behoorende middaguur dáár was, werden er van hotel Van Ouds het Raadhuis bij de modelboerderij van gratis broodjes met kaas en koffie met lampions was verlicht, voornoemd landgoed. Aan den aangeboden; ook liep er een man kwam ook de Haarlemsche Kwakel (smal houten bruggetje rond met een vaatje jenever en burgerij in grooten getale naar dat daar nog steeds is; TS) is een tabak met pijpen.” Overveen om deze eenvoudige Villa Binnenduin, Dr. Jac. P. Thijsselaan 3, Bloemendaal. Hier woonde Jo Thijsse als kind. kruispunt dat ook bereikt kan dorpsvreugde mede te beleven. worden door de Elswoutslaan Fragment 6 Het gebeurde in die week vaak te nemen, die midden door het “Omtrent het dorpsleven dat de heer W. Borski Jr., eigenaar landgoed loopt. Dit stuk heeft onderling is nog veel te van Belvédère, de schoolkinderen –evenals het geheele landgoed vermelden. Overveen had zijn op poffertjes trakteerde, want in Elswout- sinds eeuwen niets eigen dorpsbestaan. Hoewel dit verband wil ik niet onvermeld Jo Th. Thijsse, Bloemendaler aan natuurschoon verloren. met Bloemendaal tot dezelfde laten, dat de heer Borski véél voor Den weg verder gaande langs gemeente behoorende, was zijn dorp voelde. Hij is helaas in het huis van den Rentmeester, het contact tusschen de den bloei zijner jaren overleden komt men aan het inrijhek van bewoners der beide dorpen zonder zijn groote plannen en ontwerper van dijken Duinvliet, nu ook tot Elswout niet groot te noemen. Wellicht voor den bouw van het trotsche behoorende. Het was vroeger vond dit zijn oorzaak in de Elswout te hebben kunnen eveneens een buitenplaats, doch verschillende geaardheid der uitvoeren, dat daardoor nooit zijn Frank W. van den Berg het heerenhuis werd reeds jaren dorpen. Overveen met zijn voltooiing heeft bereikt.” geleden gesloopt. Daarna sla ik groote bloembollenkweekerijen, linksaf en kom bij den Kwakel tuinderijen en bleekerijen Fragment 9 terug om nu de schilderachtige verschilde zooveel van het stille, “En hiermede eindig ik mijn Marcellisvaart te volgen, die naar rustige Bloemendaal, welks beschrijving van het dorp Op nummer 3 van wat nu de Dr. Jac. P. Thijsselaan heet, in villa de Houtvaart leidt. bewoners in hoofdzaak leefden Overveen en spreek daarbij den Dit toch was een typisch landelijk van het verhuren van optrekjes wensch uit, dat het tot in de verre ‘Binnenduin’ in Bloemendaal, woonde als kind de waterstaatsingenieur gedeelte van de gemeente, langs in den zomer en van hetgeen zij toekomst een sieraad mag blijven deze vaart woonden enkele verdienden gedurende den tijd, van de gemeente. prof. dr. ir. Jo Thijsse. Hij s peelde een grote rol in het ontwerp voor de bloemisten, maar in hoofdzaak dat de buitenplaatsen bewoond tuinders of wel groententelers. waren.” September 1946 A. C. W. Afsluitdijk als de rechterhand van Nobelprijswinnaar prof. dr. Hendrik Ze laadden hun schuiten met Rijnierse” frissche groenten voor den Fragment 7 Lorentz en hij was één van de opstellers van het Deltaplan na de steiger van hun bedrijf om ze op “Hoeveel schoone feesten leven Voor het complete cahier: de Haarlemsche groentenmarkt in mijn herinnering voort! Het https://noord-hollandsarchief. te verkoopen. Het was een bezoek van H.M. de Koningin- nl/bronnen/bibliotheek en toets watersnoodramp in 1953. Hij was hoogleraar aan de toenmalige TH Delft schoon en landelijk plekje met Moeder met onze Koningin archiefnummer 23619 in dan wel als achtergrond het gezicht op Wilhelmina als prinsesje in 1892 ‘Overveensche Herinneringen’ (1938 – 1963) en de grondlegger van het Waterloopkundig Laboratorium de bosschen van Elswout. Aan dit en het groote bloemencorso, als titel. De tweede scan bevat de eenvoudige bedrijfsleven heeft georganiseerd door den ingeplakte foto’s. in 1933 in Delft, nu onderdeel van het kennisinstituut Deltares. 22 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 23

Prof. dr. ir. Jo Th. Thijsse (1893 – 1984), mede-ontwerper Afsluitdijk Millionär-rekenmachine, gebruikt voor de uitvoerige berekeningen die Collegedictaat Hydraulica van Prof. Thijsse (1951) met voorafgingen aan bouw van de Afluitdijk (Boerhaave Museum) de vergelijkingen van Euler en Bernoulli (TU Delft)

ijn vader, de populaire Van alle huizen in de wijk verkeert de Waddenzeedijken en ook de hoger moest en voorzien van een heeft, naast zijn werk als Curator van van de hydraulica. Mede op zijn bioloog en docent Villa Binnenduin tegenwoordig nog financiering. De watersnoodramp van dubbele knik bij de Friese kust. Teylers Stichting, zijn buitengewoon initiatief kwam in 1956 te Delft de Dr. Jac. P. Thijsse in de meest oorspronkelijke staat. 1916 met veel slachtoffers en schade Door deze aanpassingen zou ook hoogleraarschap aan RU Leiden en International Course in Hydraulic (1865 – 1945) kwam in Het ontwerp voor de villa stamt rond het IJsselmeer is aanleiding in bij extreem hoge waterstand en vele nevenactiviteiten. Engineering tot stand, met als doel 1902 in Bloemendaal uit 1896 en is afkomstig van de 1918 om een nieuwe Staatscommissie storm het water meer gelijkmatig studenten uit de ontwikkelingslanden Z wonen. Het gezin architecten Roog en Van den Ban. Zuiderzee te installeren. Jo Thijsse langs de Friese kust stromen in In 1932 wordt Jo benoemd bij te scholen, nu bekend als UNESCO- verhuisde om Opdrachtgever en eerste bewoner werd in eerste instantie tweede plaats van in een fuik waarbij tot hoofdingenieur bij de IHE. Naar het voorbeeld van zijn vader gezondheidsredenen van Amsterdam was de heer J.B.H. Baro, die het huis secretaris. De voorzitter was de de kustdijk zou kunnen breken. Dienst Zuiderzeewerken (later zette Thijsse zijn licht niet onder de naar Bloemendaal. Ze betrokken Villa Josephina noemde. Het echtpaar fysicus Prof. Dr. Hendrik Lorentz. De De puur theoretisch berekende hoofdingenieur-directeur), in korenmaat. Heel zijn leven was hij eerst een bovenwoning aan de Thijsse en hun twee zoons beleefden staatscommissie kwam een paar stromingsprofielen, qua richting, 1933 bovendien directeur van het gedreven enthousiast en blijmoedig Bloemendaalseweg, thans no. 87. In mooie tijden op Villa Binnenduin. keer bijeen, maar het werk werd golfhoogte en stroomsnelheid, zijn net opgerichte Waterloopkundig optimistisch. Wanneer hij bij dit alles 1904 huurden ze villa ‘Binnenduin’, dat Ondanks de tegengestelde karakters grotendeels gedaan door Lorentz in de praktijk later juist gebleken. De Laboratorium en in 1938 ook nog wel eens de discretie vergat of in zijn ze in 1907 kochten. Moeder Helena (Helena was heel zuinig en praktisch, en Thijsse. Zij waardeerden elkaar kennis van de praktische hydraulica hoogleraar aan de TH Delft in de onstuimigheid de ambtelijke usances Bosch (1867 – 1938), ook onderwijzer, Jacobus wilde nog wel eens te veel zeer en werkten goed samen, in een en waterbouwkunde kwam van theoretische en experimentele doorbrak, bleven spanningen met de was wel bezorgd of dat financieel geld uitgeven) was het een gelukkig soort vader-zoon relatie. Lorentz Thijsse, maar Lorentz was de man hydraulica en waterbouwkunde. Rijkswaterstaat niet uit. Thijsse was verantwoord was. Thijsse zou haar huwelijk. Zij noemde hem ‘Vaas’, van was er de man naar om problemen om dit wiskundig te formuleren, Tijdens de oorlog geeft hij belangrijke echter onmisbaar. Zijn betekenis voor gerustgesteld hebben met de vader, en hij noemde haar ‘Schijn’, van fundamenteel aan te pakken en met behulp van een handbediende adviezen voor de kanalisering de ontwikkeling van de Nederlandse woorden: “Dat schrijf ik wel bij elkaar”. zonneschijn. Voorbijgangers konden in dit geval de stromingsprofielen ‘Millionär’-rekenmachine. Zij leidden van de Nederrijn en de Lek. Na de waterbouwkundige techniek is dan Een belofte waar hij zich netjes aan vaak meegenieten van de muzikale van de Waddenzee onder invloed samen compleet nieuwe formules af oorlog speelde hij een hoofdrol bij ook zeer groot geweest.’ gehouden heeft. Sinds 1903 schreef kwartetten die het gezin in de villa van eb en vloed wiskundig te om de problemen te lijf te gaan. Deze het herstel en de drooglegging van hij onder meer de teksten voor de opvoerde. Aan deftige feesten deed formuleren, rekening houdend met aanpak wordt nu nog toegepast, ook het ten gevolge van de geallieerde Uit zijn huwelijk met Wilhelmina Verkade-albums, tot 1940. de familie Thijsse echter niet. Dat de wind. Thijsse heeft dat goede in vele andere landen, waar Thijsse bombardementen eind 1944 onder Gerritsen werden drie zoons geboren. vonden ze meer iets voor de werkelijk voorbeeld in zijn verdere werk later als adviseur optrad. water gelopen Walcheren. Mede Hij wordt beschreven als een aardige Villa Binnenduin ‘rijke menschen’. gevolgd. Zij verrichtten internationaal met behulp van schaalmodellen en meelevende man, musikaal en een Vader Jac. P. pendelde toen nog heen baanbrekend werk door dit onderzoek Pendel Teylers Museum ontwikkelde hij de strategie voor goed huisvader. Als leidinggevende en weer naar Amsterdam voor zijn Jo gaat naar de HBS in Haarlem, waar zo op te zetten. Thijsse pendelde ongeveer 120 keer de sluiting van de dijkgaten. Hij had hij ook een goede naam. Als werk als hoofd van een lagere school hij in 1911 het diploma HBS-B haalt. heen en weer tussen zijn toenmalige ontwierp de kruising van het goed zoon van zijn vader was hij en later leraar ‘kennis der natuur’ aan Hij is goed in wis- en natuurkunde, Lorentz was natuurlijk de man van de woonplaats Den Haag en Haarlem, Amsterdam-Rijnkanaal met de rivier verzot op wandelen in de natuur. In de Amsterdamse Kweekschool. In en gaat aan de TH Delft Weg- en strenge theorie, maar verklaarde ook waarbij hij ongetwijfeld vaak zijn de Lek en werd in 1953 lid van de 1963 ging hij met emeritaat. In 1984 1921 werd hij aangesteld als docent Waterbouwkunde studeren, waarin dat hij de ingenieurswiskunde moeilijk ouders in Bloemendaal bezocht Deltacommissie, die het Deltaplan overleed Jo Thijsse in Leiderdorp. Op Natuurlijke Historie op het Kennemer hij met lof in 1917 afstudeert. Hij vond door de vele variabelen en de zal hebben. Op de werkkamer van ontwikkelde. de -nu- TU Delft is hij vereeuwigd met Lyceum, dat vlak daarvoor in 1920 wordt als dienstplichtig officier mate van onzekerheid die daarbij Lorentz in Teylers Museum en bij een borstbeeld en figureert hij op de was opgericht. In de tussentijd had gemobiliseerd aan het einde van optreedt. Thijsse reisde een aantal hem thuis op wat nu Lorentzplein Onmisbaar ‘Alumni Walk of Fame’. Jac. P. Thijsse aanvullende opleidingen de Eerste Wereldoorlog en begint malen naar de Technische Hochschule no. 6 heet, bespraken zij de inhoud Uit het levensbericht van het voltooid om zich voor deze functie te daarna als ingenieur bij de Dienst der Karlsruhe waar waterloopkundige van het uiteindelijke rapport van KNAW: ‘De medewerking die Thijsse https://onh.nl/verhaal/villa- kwalificeren en vele natuurhistorische Zuiderzeewerken. modelproeven gedaan konden 345 pagina’s. Lorentz en Thijsse verleende aan internationale binnenduin-jac-p-thijsse-in- publicaties het licht doen zien. Het worden om de theorie te testen. namen beiden ongeveer de helft congressen, maakte hem tot ver bloemendaal gezin Thijsse had twee zonen, van wie Zuiderzeewerken De conclusies van hun theoretisch- van de uiteindelijke tekst voor hun over de landsgrenzen bekend. https://www.dwc.knaw.nl/DL/ de oudste, Johannes (‘Jo’) Theodoor Het plan-Lely ligt al sinds 1891 op modelmatige onderzoek waren dat rekening. Over die periode tussen De regering van een groot aantal levensberichten/PE00003311.pdf Thijsse, in 1893 werd geboren in tafel, maar er worden voortdurend de Afsluitdijk tien kilometer naar het 1918 en 1926 is de schatting dat landen, waaronder Groot-Brittannië, http://resources.huygens.knaw.nl/ Amsterdam. Jo was dus 9 jaar, toen bezwaren geopperd, met het oog noorden in Friesland aan land moest Lorentz ongeveer de helft van zijn tijd Italië, Israël, Pakistan en Nigeria, bwn1880-2000/lemmata/bwn4/ hij in Bloemendaal kwam wonen. op de visserij, de veiligheid van komen, dat de dijk tien centimeter -onbezoldigd- aan dit project besteed diende hij van advies op het terrein thijsse www.onsbloemendaal.nlwww.onsbloemendaal.nl nr. nr. 3 2 najaarzomer 2019 2020 25

‘Met het telen van een nieuwe tulp vind je nieuwe afzetmogelijkheden en ben je de concurrentie een slag voor’

e Bollenstreek was heel lang geen nauwelijks en zij zien hem vooral slapend. bollenstreek; dat kwam pas met Het kan erger. Een zwager van Willem 3, Charles de teelt van bloembollen. Na een Rondas, werkt in de zanderij van jonkheer A.E. paar eeuwen sluimeren, begon Barnaart in Vogelenzang. De jonkheer laat, met rond 1830 de bollencultuur grotere plannen voor bollenteelt, het grote stuk duin ten D vormen aan te nemen. Met de zuiden van de Bekslaan afgraven. Het zand gaat groeiende welvaart in West-Europa steeg de vraag met zolderschuiten en bakboten naar Haarlem en naar bolbloemen. Eigenaren van woeste duingronden Amsterdam. Charles is schipper, ‘vletter’, op een van lieten hun zand afgraven om er bollenbedrijven de boten. In de Leidsevaart valt hij van zijn boot en op te beginnen. Het gaf een stevige impuls aan de verdrinkt. werkgelegenheid voor de lokale bevolking. Jan 4: Wil kweker worden De familie Wubbe deelt in de nieuwe mogelijkheden, Het leven van Jan 4 Wubbe (1883-1971), enige zoon allereerst in Lisse. Een van hen, Antje Wubbe- van Willem 3, staat langer in het teken van de bollen. Schrama (1784-1852), kan het niet vinden met haar Hij wil graag kweker worden en gaat in de leer bij schoonfamilie nadat haar man, Gerrit Wubbe, in 1825 Wesseling die tulpen en groenten in Bennebroek is overleden. Zij besluit met haar vijf kinderen te kweekt. Met het telen van een nieuwe tulp vind je verhuizen naar de Binnenweg in Bennebroek. nieuwe afzetmogelijkheden en ben je de concurrentie een slag voor. Het kruisen gaat door stuifmeel van Willem 3: Zijn handen staan niet verkeerd de ene tulp op de stamper van de andere tulp te Veel nazaten van Antje en Gerrit Wubbe zullen in de brengen. Het zaad breng je in de grond. De nieuwe bollen gaan werken, maar voor hun eigen kinderen tulp bloeit na ongeveer vijf jaar. De kweker verzint er komt de bollentijd te laat. Wel is van haar kleinzoon een naam voor en brengt de tulp op de markt. Willem 3 Wubbe (1844-1918) bekend dat hij als Bollenbedrijf De Bulb tussen Bekslaan en Woestduin, Vogelenzang (Foto: Jeroen van der Werff) timmermansknecht in dienst is bij het timmerbedrijf Jan 4 Wubbe heeft de beginselen in de gaten en Van der Vossen. Dat loopt ten einde als hij een schuift door naar Simon Roozen in Bennebroek, karwei doet bij de adellijke familie Van Ittersum op op het terrein dat Henri Roozen later voor de hun buitenplaats Te Bijweg, die zich uitstrekte van Linnaeushof zal gebruiken. Maar nu kweken ze er de Hartekamp tot de Zwarteweg in Bennebroek. De narcissen en hyacinten. Jan vertrekt, want hij moet baron vindt Willem 3 te brutaal en eist excuses. Willem in dienst. Hij wordt vrijgesteld maar verliest toch zijn Familie Wubbe 3 weigert en verliest meteen zijn baan. baan.

Maar zijn handen staan niet verkeerd en hij pakt alles Een zus van zijn vader, Willem 3 Wubbe, doet een Vergroeid met de Bollenstreek aan wat maar mogelijk is. Uiteindelijk is hij volleerd goed woordje voor hem bij Bonkenburg, waar timmerman en krijgt werk in Wilnis. Op zondagavond zij als naaister werkt. Bonkenburg is baas in het verlaat hij te voet zijn huis aan de Reek in Bennebroek, bollenbedrijf De Bulb. Dat is van baron van Ittersum, is maandagmorgen in Wilnis en gaat aan het werk. dezelfde waar Willem 3 ooit onmin mee had. De Peter van der Werff Zaterdagavond loopt hij terug en is net op tijd voor baron heeft via zijn vrouw een enorm stuk afgegraven de vroegmis in Vogelenzang. Tijdens de mis valt hij duin tussen de Bekslaan en de buitenplaats in slaap en thuis slaapt hij verder. Zijn gezin ziet hij Woestduin geërfd. Hij exploiteert de grond samen

Leden van de familie Wubbe wonen al vele generaties lang in Bennebroek. Zij werkten in hoofdzaak bij bollenbedrijven in het dorp en omliggende plaatsen. Drie nazaten stelden informatie over hun voorouders beschikbaar aan de auteur.

Opa en oma Wubbe Willem 4 Wubbe 26 www.onsbloemendaal.nl nr. 1 voorjaar 2020 www.onsbloemendaal.nlwww.onsbloemendaal.nl nr. nr. 1 2voorjaar zomer 2020 27

met zijn adellijke buurman Barnaart. Voor Bennebroekse In 1941 begint Willem 4 bij Van Tubergen aan de bijverdienen. Van Tubergen is door de concurrentie werknemers is het land makkelijk te bereiken via de Leidsevaart in Haarlem en zal er 42 jaar blijven. Het van postorderbedrijven grotendeels ter ziele gegaan. spoorwegonderdoorgang bij de Centenbrug. Het grote bedrijf, stammend uit 1868, is na 1890 tot bloei Het past in een trend: de bollen verdwijnen uit de gebouw aan de Leidsevaart is ook dichtbij. gekomen. Door botanici naar Azië, Zuid-Amerika streek. Met een vestiging langs de Leidsevaart bij het en Zuid-Afrika te sturen, kreeg het nieuwe bol- en Manpad maakt Van Tubergen een bescheiden doorstart. Jan 4 Wubbe wordt er ‘ziekzoeker’, het vinden en weghalen knolgewassen in handen. In Haarlem kruisen ze Het is niet ver van de Bennebroekse Zwarteweg waar van zieke bollen bij narcissen, hyacinten en tulpen, en narcissen, tulpen, irissen, fresia’s, sneeuwklokjes en Willem 4 Wubbe met zijn gezin heeft gewoond, voor zij ontwikkelt zich tot eerste klas vakman. Je kan hem twintig een reeks van andere bolgewassen. De firma verwerft verhuisden naar een ander deel van het dorp. droge bollen geven en dan zegt hij: “Dat is een Bartigon. faam over de hele wereld. Willem Wubbe zorgt met Dit een Procespine. Dat een Gele Prins. Dit een La Reine.” zijn vakkennis voor de juiste selecties van bollen bij Bronnen: Leidsevaart 12, huis Jan 4 Als broodnodige bijverdienste teelt hij, net als veel anderen, de verpakkingen en internationale verzendingen. Als Bulte, Marcel & Wim Post, Bloeiende bedrijven. tulpen in eigen beheer. Na het werk bij de baas is hij er iets fout gaat met een pakket, komt Willem te hulp De Vrieseborch, Haarlem 2002 ’s avonds op zijn eigen land bezig. Hij licht bij met een om verzendbrieven van de juiste bollen te voorzien: “Er Hoog, Kees, De bollen zijn weer best: De geschiedenis van lantaarn op de grond, waarmee hij, zoals dat heet, een moet in zitten wat er op staat.” het Haarlemse familiebedrijf in bloembollen en zaden Van ‘maanwerker’ is. Tubergen, Uitgever Verloren, Hilversum 2013 Een bescheiden doorstart Kerkvliet, Ellen. ‘Linnaeushof, van botanische tuin Jan 4: Als kweker De oudste zoon van Willem 4, Jan 5 Wubbe (1937-2015), tot grootste speeltuin van Europa’, in: HeerlijkHeden. Ook bij De Bulb is Jan geen blijver. Hij schuift door naar de werkt ook nog bij kwekerijen. Dat zijn boomkwekerij H.J. Tijdschrift over de geschiedenis van Heemstede en firma Nic Roozen in Overveen en wordt tuinbaas op hun Draijer, aan de Herenweg in Heemstede, en Empelen & Bennebroek. Nummer 156, 2013 land in het Heemsteedse buurtschap De Glip. Zo toert hij, Van Dijk, kwekers van bloemen en fruitbomen, indertijd Werff, P.E. van der, ‘Het verdwenen Huis te Bijweg. Deel al verder lerend in het bollenvak, door de omgeving. In gelegen aan de Zandvoortselaan in Aerdenhout. 2’, Ons Bloemendaal, nummer 1, 2013 1918 keert hij terug bij De Bulb en krijgt een benoeming als Vader Willem 4 krijgt na zijn pensioen het verzoek Wubbe, C.W. 1739, van Wübben tot Wubbe, 1990. voorman. van de directeur bij Van Tubergen om parttime te Uitgegeven in eigen beheer, Bennebroek 1990 blijven werken. Er is nog geen opvolger voor hem Wubbe, G.A.H.A. Genealogie Wubben. Stichting Familie Bij datzelfde bedrijf werkt zijn schoonvader Johannes gevonden. Zo komt het dat hij tot zijn 72ste jaar blijft Wubben, Rijswijk, 1992 Teuwisse als boekhouder. Teuwisse is ook boekhouder bij Barnaart geweest en heeft op diens buitenplaats in Reek 21, huis Willem 3 Vogelenzang gewoond. Nadat Barnaart zich uit De Bulb heeft terug getrokken, gaat Teuwisse met alleen dat bedrijf Voorouders van Willem Wubbe 4 door. Hij bouwt een eigen huis op een stuk land dat hij van baron van Ittersum in erfpacht heeft gekregen, tussen de spoorlijn en de Leidsevaart. Wubbe* Geleefd Echtgenote Geleefd Woonplaats Opmerkingen Jan 1 c 1735-1803 Helena Bickers c 1735-1812 Lisse Uit Bisdom Münster Op De Bulb zijn ze in touw van ’s morgens 6 tot ’s avonds Gerrit 1 1767-1825 Antje Schrama 1784-1852 Lisse Na 1830: Binnenweg 37 6 en op zaterdag tot 4 uur. Uiteindelijk heeft Jan 4 Wubbe Jan 2 1812-1880 Jacoba Tempel 1815-1894 Bennebroek Binnenweg 37. Reek 21 zoveel kennis opgedaan dat hij als zelfstandig kweker kan Willem 3 1844-1918 Anna Arons 1848-1918 Bennebroek Reek 21 optreden. Hij kweekt tulpen en dahlia’s in kassen achter zijn huis dat hij rond 1930 van zijn schoonvader Teuwisse heeft Jan 4 1883-1971 Wilhelmina Teuwisse 1885-1955 Bennebroek Na 1930: Leidsevaart 12 overgenomen. Hij zet de bollen uit op land achter zijn huis Willem 4 1911-1994 Marianne Turkenburg 1909-1996 Bennebroek Wilhelminalaan 35 en langs de Zwarteweg. Jan 5 1937-2015 Diny Duijn 1940-Heden Bennebroek Zwarteweg

Willem 4: Heel lang bij een kweker * Jan 1, en Gerrit 1 tot zijn huwelijk, hadden Wübben als achternaam Zijn zoon Willem 4 Wubbe (1911-1994) helpt al vroeg mee in de kas met ‘tulpen trekken’, waarmee ze eerder tot bloei Van Tubergen’s woonhuis Zwanenburg in Haarlem komen dan buiten. Hij werkt mee op het land en helpt Besproken werkgevers van familie Wubbe in de winter met dahlia’s stekken. Ze scheuren de kleine knolletjes van de grote af en zetten die tijdens het voorjaar Werkgever Plaats Familielid Soort werk Periode weer in de grond. Van der Vossen Bennebroek Willem 3 Timmermansknecht Jaren 1860 Van Lierop Bennebroek Willem 3 Bollenwerker Begin 1900 Willem 4 werkt ook op De Bulb. Hij begint voor vier gulden per week en leert ziekzoeken, kennis van tulpen, De Zanderij Vogelenzang Charles Rondas Zandschipper Jaren 1880 inpakken en schuurwerk. Op zijn achttiende krijgt hij na Wesseling Bennebroek Jan 4 Leerling bollenwerker Jaren 1900 flink onderhandelen twintig gulden per week. Helaas gaat Simon Roozen Bennebroek Jan 4 Ziekzoeker Jaren 1910 in datzelfde jaar het bedrijf over de kop. De crisis van de Nic Roozen Overveen. Heemstede Jan 4 Tuinbaas Jaren 1910 dertiger jaren breekt uit. Willem is een tijd lang in militaire De Bulb Vogelenzang Jan 4 Ziekzoeker. Voorman 1920-1930 dienst. Bij terugkeer teelt hij wat bollen voor de verkoop en doet los werk bij bazen waar de weeklonen inmiddels van De Bulb Vogelenzang Jan Teuwisse Klerk. Boekhouder Jaren 1920 25 naar 20 gulden zijn gezakt. De Bulb Vogelenzang Willem 4 Ziekzoeken, tulpenkennis 1924-1931

Willem 4 met gezin 28 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 29 Signalement

De drukkerij op de begane grond van het pand aan de Professor Huidige vestiging van ‘Gottmer Uitgevers Groep’, Het pand aan de Professor Van Vlotenweg, waar Gottmer van 1950 tot 2002 was Van Vlotenweg. Zijlweg 308, Haarlem. gevestigd.

In 1924 verwierf de katholieke Jan Gottmer de Streekromans en reisgidsen uitgeverijen Altamira en Hollandia en drukkerij Amicitia in de Meester Cornelisstraat Bij verschillende gelegenheden is in recentere jaren waren er nog enkele er in de afgelopen decennia over de kleinere acquisities. Onlangs werden in Haarlem en in 1938 kocht hij een slapend uitgeverij geschreven, onder andere het nautische tijdschrift Zeilen en de Amsterdams uitgeverijtje op. Het was het begin van in 2002 en 2016 in Ons Bloemendaal, Haarlemse kinderboekenuitgeverij uitgeverij J.H. Gottmer die op dit moment al lang maar nu publiceert Gottmer zelf ‘Big Balloon’ aan het fonds Kroniek over ruim toegevoegd. Het bedrijf noemt zich nu niet meer in de Meester Cornelisstraat gevestigd is, een kloek en rijk geïllustreerd boek tachtig jaar – een kroniek noemt de uitgeverij de ’Gottmer Uitgevers Groep’. maar aan de Zijlweg 308. het - , waarin de bedrijfsgeschiedenis uitgeverij Gottmer in detail wordt geschetst met de Voor geïnteresseerden Op het eerste gezicht een echt Haarlems bedrijf, dat successen en tegenslagen, de Het 120 pagina’s tellende boek echter de langste tijd van zijn bestaan gehuisvest was overnames, directiewisselingen verscheen in een beperkte oplage aan de Professor Van Vlotenweg in Bloemendaal. In en beschrijving van de moeilijke van vijfhonderd exemplaren. Het is 1950 kocht Gottmer daar de voormalige stoomblekerij Inge de Wilde oorlogsjaren. In 1956 kwam Hens bedoeld voor nauw betrokkenen, en -wasserij met hoge schoorsteen van de firma Gottmer, dochter van Jan, in dienst, auteurs, bevriende boekverkopers en Bijvoet, die het in 1891 had laten bouwen. In de oorlog in 1962 haar broer Peter. De naam relaties en niet in de handel, maar oud- was het pand gevorderd door de Duitsers en sindsdien Gottmer is vooral verbonden met directeur Cees van Wijk deelde ons stond het leeg. Boven was het kantoor, beneden de streekromans, kinderboeken, catholica mee dat eventuele belangstellenden drukkerij, die echter in 1985 werd afgestoten omdat en vanaf eind jaren zestig natuurlijk bij hem kunnen informeren naar de het goedkoper was drukwerk uit te besteden. De met de befaamde reisgidsen van Jo beschikbaarheid van een exemplaar: persen gingen naar Turkije. In 2000 verkocht Gottmer Dominicus. In 1986 nam Gottmer de in emailadres [email protected]. het pand aan een projectontwikkelaar van wie het nog 1892 opgerichte uitgeverij H.J.W. Becht twee jaar gehuurd werd. Uiteindelijk ging de uitgeverij over en daarmee kwamen spirituele Literatuur in 2002 weer terug naar Haarlem. In het gebouw aan boeken en het etiquetteboek Hoe Christel Jansen, Kroniek van een de Van Vlotenweg kwam in het bestaande casco een hoort het eigenlijk? van Amy Groskamp- eigenzinnige uitgeverij. Van J.H. Gottmer, aantal woonhuizen, De schoorsteen bleef staan als ten Have in het fonds. Rond 2000 uitgever, tot Gottmer Uitgevers Groep herinnering aan de stoomblekerij. vond nog de overname plaats van de (Haarlem 2020). 30 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 www.onsbloemendaal.nlwww.onsbloemendaal.nl nr. nr. 1 2voorjaar zomer 2020 31 Bestuur  Plus en Min Stand van zaken Signalement

Organisatie In het vorige tijdschrift hebben wij onze twee nieuwe Lopende zaken  bestuursleden Klaartje Pompe en Frank Verveld Ondanks dat het lijkt alsof alles op slot zit in verband Een donateur maakt ons attent voorgesteld. Wij zijn erg blij dat zij ons bestuur zijn met het coronavirus gebeurt er toch het een en ander. op dit helemaal vervallen komen versterken. Dat betekent niet dat het bestuur • Wij hebben B&W en de Raad onze mening gegeven origineel Bloemendaals daarmee op volle sterkte is. Onze zoektocht naar over de mogelijke locaties voor het vestigen van hekwerk aan de Midden Duin en een opvolger van onze secretaris Joan Lor is tot nu statushouders. Het ziet er naar uit dat de locatie Daalseweg. Hopelijk zal dit snel toe niet succesvol geweest. Mocht u geïnteresseerd aan de Zomerzorgerlaan van de baan is en dat hersteld worden zijn of heeft u suggesties dan horen wij graag van u. Westelijke Randweg 1 de nu beoogde locatie is. ([email protected]) • Tennisvereniging WOC te Overveen breidt haar accommodaties aan de Brouwerskolk uit. Helaas geen activiteiten Wij trachten te zorgen dat het groene karakter In de vorige uitgave van het tijdschrift van het begin van de Zeeweg en het bijzondere stond paginagroot de uitnodiging voor de picknickplaatsje behouden blijven. Voorjaarsbijeenkomst op 7 april 2020. Het is jammer • Samen met alle andere historische verenigingen dat deze in verband met de coronamaatregelen niet en stichtingen die grenzen aan de Ringvaart van kon doorgaan. Gelukkig waren wij net op tijd om u de Haarlemmermeer proberen wij monumentale met een inlegvel in het tijdschrift te informeren. bescherming te krijgen voor de Ringvaart en haar Zowel de gemeente, voor het gebruik van de oevers. Burgerzaal, als ook de beoogde spreker, dr. Freek • De landschappelijke verbetering van de Zeeweg en Schmidt, hebben toegezegd, dat de bijeenkomst de entree van het Nationale Park Zuid- ook op een later tijdstip kan worden gehouden. Kennemerland hebben de aandacht. Sommige Op dit moment hebben wij, mede vanwege allerlei kleine maatregelen zijn al door de provincie beperkingen die gelden, nog geen besluit hierover genomen. genomen. Ook hebben wij helaas de geplande • De ingangsdatum van de omgevingswet is met één activiteiten moeten afgelasten. jaar uitgesteld. Dat neemt niet weg, dat wij er ook nu de nodige aandacht aan moeten geven. Bouwkunst 1940 - 1965 Het onderzoek naar belangrijke bouwkunst in onze Emailadressen gemeente tussen 1940 en 1965 verloopt trager dan Ook wij willen graag meegaan in het digitale tijdperk gedacht. Gelukkig is intussen wel een inventarisatie en u een enkele keer een mail sturen, bijvoorbeeld om gemaakt van alle bouwwerken in die periode. Er u te informeren dat er nog een plekje vrij is voor een Het hekwerk van Veen en Duin hebben de eigenaren prachtig geschilderd. Aan de Kennemerweg bevindt zich een wordt nu gewerkt aan een eerste selectie van de komende excursie, de jaarvergadering aanstaande is identiek hek waar de oorspronkelijke toegang naar de hofstede was. Deze grond is nu eigendom van de gemeente. bijzondere bouwwerken. Daarna zal de gemeente of u gewoon iets leuks informatiefs willen laten weten.  Op aandringen van Ons Bloemendaal heeft de gemeente het hek geschilderd. Ons Bloemendaal zal de naam van de in samenwerking met de Historische Vereniging Helaas is onze mailinglijst nog verre van compleet. hofstede op het hek laten aanbrengen. (foto’s Cor van Iperen) Heemstede Bennebroek en onze stichting die selectie Heeft u een mailadres dan zouden wij dat graag van nader bestuderen. De gemeente is zich welbewust u ontvangen. Mail ons op van de noodzaak om zo snel mogelijk een onderzoek [email protected]. Geef ook even uw in te stellen naar de karakteristieke panden en de naam en adres door zodat wij de mailaccount in onze bijzondere bouwwerken ná 1965. administratie aan het juiste adres kunnen koppelen. Alvast bedankt  Zeeweg 100 jaar Het door onze stichting uit te geven boek over de Wij wensen u in deze toch voor allen, maar zeker voor Vergaderrruimte voor twee geschiedenis van de Zeeweg zal in 2021 verschijnen. de ouderen onder ons, moeilijke tijden, gezondheid en personen, met vooruitziende Voor de donateurs zal de mogelijkheid geboden sterkte. blik gecreëerd door de gemeente worden om vooraf tegen een speciale prijs in te Bloemendaal. tekenen. Wim Alferink, voorzitter

Historische boerderij gesitueerd langs een door prachtige iepen geflankeerde laan in de omgeving van Aerdenhout. 32 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 Zoekplaatje 12 www.onsbloemendaal.nl nr. 2 zomer 2020 33 OproepReactieMededelingen Frits van der Veldt

Veruit de meest uitvoerige reacties op het vorige kelder paste men vaak een systeem met binnen- en Reactie op het artikel over John van Hoolwerff zoekplaatje kwamen van Wim Burggraaf uit buitenluiken toe. Bovendien was iedere vensteropening Bloemendaal en Antoinette Schrader-Kleijn uit Haarlem. uit voorzorg voorzien van één of meerdere ijzeren Bij het artikel over John van Hoolwerff in moment werd ‘van Rozenburg’ aan de familienaam Alle inzenders vermeldden overigens eensgezind dat spijlen om nachtelijke indringers te weren. Alleen de Bennebroek, Voorjaarsnummer 2020, ontvingen wij toegevoegd. Deze adellijke verheffing werd David de getoonde afbeelding de historische boerderij Bosch hoog opgaande iepen op de eerder afgebeelde foto zijn enkele kanttekeningen door Jhr. L.D.A.E. Rutgers van verleend vanwege zijn inzet voor de opvang van en Landzicht laat zien, gelegen bij de rotonde (vanouds in de loop der jaren verdwenen en na voltooiing van de Rozenburg in Bloemendaal. doopsgezinde vluchtelingen (vaak wevers) die staat deze kruising bekend als de Viersprong) van de restauratie alsnog vervangen door een reeks leilinden. vervolgd werden in de Rijnlandse Palts. Boekenroodeweg, Oosterduinweg en de doorgaande De familie Rutgers is medio 16e eeuw vanuit De familie bleef zich echter Rutgers noemen totdat Zandvoorterweg in Aerdenhout. Oorspronkelijk In 1975 werd de boerderij door de toenmalige Antwerpen vertrokken, en heeft zich via Keulen in twee nazaten, Louis en Leonard, in 1816 in de behoorde deze 18de-eeuwse pachtboerderij bij Rijksdienst voor de Monumentenzorg (RDMZ) in Zeist, Holland gevestigd. Enkele leden trokken rond 1595 Nederlandse adel werden ingelijfd en niet verheven, de buitenplaats Boekenroode en werd de bewuste thans de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in eerst naar Haarlem, maar voegden zich een paar jaar zoals het artikel aangaf. De nakomelingen van deze ‘huismanswoning’ in 1752 in opdracht van de Amersfoort, als rijksmonument aangewezen. Volgens later bij de rest van de familie in Amsterdam. In het heren voerden sindsdien het predikaat jonkheer toenmalige eigenaresse van Boekenroode, mevrouw een uiterst summiere redengevende omschrijving artikel werd een onjuist migratietraject beschreven. of jonkvrouw. De Carel August in het artikel is een Esther Elisabeth van den Bempden-Tulp (1678-1769) geldt de boerderij als een fraai voorbeeld van een groot langhuis- of hallenhuistype met statige topgevel onder David Rutgers (1629-1707) was een Amsterdamse kleinzoon van Louis Rutgers (1764-1839). gebouwd op de plek waar al eerder een boerderij had gestaan. Nadien kwam de boerderij in eigendom van een rieten kap. Vooral dankzij de ingrijpende restauratie koopman en fabrikant van zijde en fluweel die in Naar aanleiding van het artikel wordt nog nader de Amsterdamse koopman Hendrik Jacob Koenen van deze karakteristieke boerderij is een uniek stukje 1697 door de Habsburgse keizer van het Roomse Rijk onderzoek gedaan en is er correspondentie met (1765-1808) die ook het gelijknamige buitenverblijf en Aerdenhout bijtijds van de ondergang gered en zal Leopold I in de Rijksadelstand werd verheven. Op dat direct betrokkenen. de tegenoverstaande oude herberg d’Haringbuys in hopelijk nog vele generatieslang voor de toekomst bezit had. De boerenhoeve zou daarna nog meerdere behouden blijven. malen in andere handen overgaan. Na het overlijden van de laatste bewoners raakte de boerderij in de tweede helft van de vorige eeuw echter buiten gebruik en stond zelfs een aantal keren op de nominatie om te worden gesloopt, ware het niet dat krakers in de jaren Godfried Bomans herleeft in Bloemendaal tachtig daar hun intrek hadden genomen en zodoende definitieve afbraak van dit monumentale pand wisten te voorkomen. Stichting TijdSparen Bloemendaal wil het contact Bloemendaal ziet dit herdenkingsjaar als een mooie tussen jongeren en ouderen in Bloemendaal aanleiding om jongeren meer bekend te maken met Uiteindelijk werd eind jaren negentig overgegaan tot bevorderen. In dit kader is een projectplan ontstaan het literaire en kunstzinnige erfgoed van Godfried een grootschalige inpandige verbouwing, waarbij rond Godfried Bomans. Volgend jaar is het namelijk Bomans. Bovendien willen we ouderen vragen hun het pand in drie afzonderlijke luxe wooneenheden 50 jaar geleden dat de markante schrijver Godfried waardevolle herinneringen aan Godfried Bomans werd opgesplitst, waarvan er later twee weer zijn Bomans in Bloemendaal is overleden. TijdSparen met jongeren te delen. Daarom zijn wij op zoek naar samengevoegd. Bij de restauratie van de buitengevels oudere Bloemendalers die Godfried zijn diverse kenmerkende details, zoals de Bomans hebben gekend, direct roedeverdeling van sommige ramen, de vensterluiken, of indirect, en die hun verhaal wel de muurankers, de grote dubbele darsdeur aan de met jongeren willen vertellen. Deze zijkant en de schuine strek of (boeren)vlechtingen in interviews worden de komende het metselwerk van de topgevel bewaard gebleven. tijd gepland. Vindt u het leuk om Een ander opmerkelijk detail dat intact is gelaten, is de hoge zwart-wit geschilderde plint die op enkele hieraan mee te werken of heeft u plaatsen wordt onderbroken door een luik naar de nog andere suggesties? Laat ons dit onderliggende melkkelder waar vroeger de boter weten door een email te sturen aan werd bereid. De ambachtelijke bereiding van boter [email protected] of te bellen vergde veel ruimte, want de benodigde melk werd in met 0647239191. grote platte schalen – de melkaden of melkmouwen – neergezet om op te romen. De melk kwam dan tot rust waardoor de roomdeeltjes kwamen bovendrijven. Als de melk voldoende was opgeroomd werd de room eraf geschept en tot boter gekarnd. Omdat dit proces het beste verloopt in een koele ruimte, vond dat plaats in de kelder. Om die koel te houden werden ’s nachts de luiken van de glasloze vensters opengezet. Overdag werden ze weer gesloten om de warmte van de dag Boven: de topgevel met de zogeheten schuine strek of (boeren) buiten te houden. Voor een optimale isolatie van de vlechtingen in het metselwerk. Onder: de geschilderde plint met halverwege een ventilatieluik van de onderliggende melkkelder. 34 www.onsbloemendaal.nl nr. 12 zomervoorjaar 2020 2020 Ons Bloemendaal Het nieuwe zoekplaatje 13 Word donateur! ‘Een cultureel hart dat klopt’

Waarschijnlijk is eenieder wel bekend met de duinstreek’ kort aandacht wordt gewijd aan Uw steun is meer dan succesvolle Verkade-albums van onder anderen Bloemendaal en Overveen. De bijbehorende een abonnement de gedreven Bloemendaalse onderwijzer en tekst is verluchtigd met een fraai plakplaatje natuurbeschermer Jac. P. Thijsse (1865-1945). (afm. 98x155 mm) van een onbekende villa in Soortgelijke plaatjesalbums werden nagenoeg Bloemendaal. Alle natuurgetrouwe afbeeldingen gelijktijdig uitgebracht door de Zaanse koek- en uit dit album zijn van de hand van de veelzijdige www.onsbloemendaal.nl beschuitfabrikant Hille. Van deze firma verscheen kunstenaar en illustrator Bernard van Vlijmen de befaamde serie ‘Zwerftochten door ons land’. (1895-1977). Als u de afgebeelde villa meent te Het nieuwe zoekplaatje is afkomstig uit het deel herkennen of u weet meer over de bewoners over de provincie Noord-Holland uit 1933, waarin ervan dan zien wij uw reactie uiteraard weer graag Als u donateur wordt voor minimaal 23 euro per jaar, ontvangt u gratis dit fraaie en informatieve onder het hoofdstuk ‘Wandelen door Haarlem’s via [email protected] tegemoet. kwartaaltijdschriftOns Bloemendaal. Via de website: www.onsbloemendaal.nl/donateur-worden Via email: [email protected] Colofon Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de redactie worden gekopieerd of gepubliceerd tenzij hiermee de doelstelling van Stichting Ons Bloemendaal wordt ondersteund.

Doelstelling Wim Post Vormgeving, druk en productie Het doel van de stichting is het behoud van Danielle Rossmeissl NPD Communications, Zandvoort het erfgoed van historie, cultuur en natuur in Theo Nieuwenhuizen Oplage 1250 ex. de gemeente Bloemendaal en in de omgeving Twigt GrafiMedia, Rotterdam voor zover deze een directe of indirecte invloed Boekencommissie hierop heeft. Zij wil dit doel bereiken door Christine van Meer Giften het bevorderen van de belangstelling en de Martin Lor Indien u het werk van waardering voor en de kennis van dit erfgoed. Ons Bloemendaal met een, Groencommissie in principe fiscaal aftrekbare gift wilt Bestuur Bloemendaal: Wim Burggraaf ondersteunen, kunt u uw bijdrage Wim Alferink, voorzitter [email protected] storten op onze rekening bij de Joan Lor-de Ridder, secretaris Overveen: Margreet Pruijt ABN Amro Bloemendaal Elsbeth van Olffen-van Geest, bestuurslid [email protected] NL77 ABNA 0562 3202 02 Klaartje Pompe, bestuurslid Aerdenhout: Ronald Overmeer Frank Verveld, bestuurslid [email protected] Donatie Rosemarij Schotte, redactie Bennebroek: Martin Bunnik De minimum donatie bedraagt € 23,- [email protected] per jaar. Ten behoeve van de betaling Redactie Vogelenzang: Dirk Kapteyn den wordt een acceptgiro toegestuurd. Paulanha van den Berg-Diamant Boumeester Annette Koster [email protected] Losse exemplaren Marie-Christine Marres Voor € 7,- zijn losse exemplaren Gert Jan van Setten Activiteitencommissie van dit nummer verkrijgbaar bij de Inge de Wilde Fieke van Hulst, Saskia Verveld, volgende verkooppunten: Cyril Meijers, Marion van Bussel Plakplaatje van een onbekende villa in Bloemendaal Donkere Spaarne 34 B-C [email protected] Bennebroek: 2011 JH Haarlem The Readshop Express, Zwarteweg 24 [email protected] Secretariaat Bloemendaal: Paviljoenslaantje 13 Papyrium, Bloemendaalseweg 78 Ledenadministratie 2061 DG Bloemendaal Overveen: Aanmeldingen, opzeggingen en adreswijzigingen T. 023-8220400 Primera, Bloemendaalseweg 234 uitsluitend schriftelijk bij de ledenadministratie: [email protected] Heemstede: Postbus 31, 2060 AA Bloemendaal Boekhandel Blokker, Binnenweg 138 [email protected] Website www.onsbloemendaal.nl Vogelenzang: vacature Coop Hulsbosch, Deken Zondaglaan 55 Adviescommissie Leo Dubbelaar Archiefcommissie Stichting Ons Bloemendaal, 2019 Mathilde van der Kleij-Molthof Martin Lor, Elvira Kortekaas en ISSN: 0166-3852 Joan Patijn-Bijl de Vroe Frits van der Veldt [email protected] Het uitgestorven strand van Bloemendaal op een mooie dag in coronatijd (Foto: Berbel Kraan)