Grondwatermeetnet Bloemendaal Uitgebreid En Complex Gemeentelijke Grondwatermeetnetten Zijn Gemeengoed Geworden in Nederland
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Grondwatermeetnet Bloemendaal uitgebreid en complex Gemeentelijke grondwatermeetnetten zijn gemeengoed geworden in Nederland. Toen de gemeente Bloemendaal in 1992 begon met het optuigen van een meetnet, was dit echter zeker nog niet het geval. De aanleiding voor het inrichten van het meetnet was het verminderen van het onttrekkingsdebiet van de drinkwaterwinning in het duingebied van Zuid-Kennemerland. De vrees leefde dat het verminderde debiet tot (meer) grondwateroverlast zou leiden. Het inmiddels sterk uitgebreide meetnet is recent geoptimaliseerd. et grondwatermeetnet in (inclusief Vogelenzang), 32 peilbuizen in tuinen voor het realiseren van drainage- Bloemendaal is één van de meest tuinen van particulieren en 27 peilschalen. systemen. Huitgebreide gemeentelijke Vorig jaar heeft de gemeente samen met In 1998 en 1999 zijn op diverse plaatsen in meetnetten van Nederland. De reden hiervoor Tauw het monitoringsnetwerk geoptimali- Bloemendaal en Overveen diepdrainage- is de complexe combinatie van enerzijds seerd en uitgebreid met Bennebroek (sinds 1 systemen aangelegd. Om de invloed van duinen en strandwallen die zorgen voor een januari 2009 gefuseerd met de gemeente deze systemen goed te kunnen monitoren, is grillig patroon van hoog en laag, waardoor Bloemendaal). het meetnet verder verdicht (1999/2000). het grondwatersysteem binnen de gemeente In 2001 vond een verdere verdichting nergens voorspelbaar is en anderszijds de Het grondwatersysteem in Bloemendaal (Aerdenhout) en uitbreiding (Vogelenzang) variabele bodemopbouw, de aanwezigheid wordt voornamelijk beïnvloed door het reliëf. van het meetnet plaats. van duinrellen en de ingrepen van de mens. Daarnaast speelt lokaal de bodemopbouw een belangrijke rol. Resultaten meetgegevens Provinciale Staten van Noord-Holland De hoogte van de westelijke duinen bevindt Aan de oostelijke rand van de duinen bevindt besloten in 1986 de onttrekking van PWN in zich grofweg tussen NAP +5 en +35 meter. de grondwaterstand zich grofweg op NAP de duinen nabij Bloemendaal terug te Het oostelijk deel van de gemeente bestaat +2,0 à +4,0 meter. Gemiddeld is de grond- brengen van 14 naar zeven miljoen kubieke uit een strandwal (maximaal circa NAP +15 waterstand hier als gevolg van het stopzetten meter grondwater per jaar. De ambitie was meter ) en lager gelegen gebieden (minimaal van de onttrekking 0,70 meter gestegen sinds om de van oorsprong natte natuur terug te NAP 0 meter). De bebouwing bevindt zich op 1992. Gezien de hoge ligging (NAP +8,0 brengen. PWN heeft vanaf 1992 de de strandwal en in de lager gelegen meter) heeft de stijging van de grond- onttrekking geleidelijk afgebouwd en in 1998 gebieden. Ook aan de rand van de duinen, waterstand geen gevolgen. besloten de onttrekking geheel te stoppen. met name bij Aerdenhout, is bebouwing De stijging van de grondwaterstand in de In overleg met de Provincie Noord-Holland, aanwezig. De woonkernen Bloemendaal, duinen heeft gevolgen voor de grond- het Rijk en de betrokken gemeenten is de Overveen, Aerdenhout, Vogelenzang en waterstand in de lager gelegen gebieden. Een onttrekking in 2002 daadwerkelijk gestaakt. Bennebroek liggen tussen NAP +6 en 0 gedeelte van de wijk Duin en Daal (maaiveld: meter. NAP +4,5 à +5,5 meter) bevindt zich in een Aan de rand van het duingebied van De grondwaterstand bevindt zich in de depressie tussen de duinen en de strandwal. Zuid-Kennemerland waren van oorsprong duinen grofweg op NAP +5 meter. Doordat De grondwaterstand is hier sinds 1992 met duinrellen aanwezig om het kwelwater het oostelijk deel van de gemeente 0,20 à 0,40 meter gestegen en de gemiddelde vanuit de duinen af te voeren. De lage aanzienlijk lager ligt, stroomt het grondwater kunstmatige drooglegging varieert gebieden aan de rand van de duinen waren van west naar oost. Ook vanaf de strand- momenteel tussen 0,70 en 1,10 meter. De zeer nat en zelfs te omschrijven als wallen stroomt het grondwater richting de hoge grondwaterstand zorgt in combinatie moerassig. Door de waterwinning in de laaggelegen gebieden. De grondwaterstand met de veenlaag die lokaal nabij maaiveld duinen verdroogden deze gebieden en in het oostelijk deel van de gemeente voorkomt voor (beperkte) grondwater- verloren de duinrellen gedeeltelijk hun bevindt zich op circa NAP 0 meter. overlast. voeding. Deze gebieden kwamen hierdoor In de woonkernen die zich aan de oostzijde beschikbaar voor woningbouw. Een complicerende factor in het grondwater- van de gemeente bevinden, is de grond- systeem vormt de bodemopbouw. Het waterstand zeer beperkt gestegen sinds Vanaf het vaststellen van het Grond- grootste deel van de ondergrond bestaat uit 1992. De stijging varieert tussen 0 en 0,10 waterplan Noord-Holland in 1986 bestond (duin)zand, maar in het laaggelegen oostelijk meter. De grondwaterstand is hier echter van de vrees dat door het reduceren van de deel van de gemeente komen kleilagen voor nature hoog. In bebouwd gebied wordt door grondwateronttrekking de natuurlijke hoge nabij het maaiveld. In de laaggelegen de gemeente gestreefd naar een droog- grondwaterstand weer zou terugkomen. In gebieden tussen de duinen en de strandwal legging van minimaal 0,70 meter. In dat geval was de kans op grondwateroverlast komen veenlagen voor. De klei- en veenlagen Bloemendaal, Overveen en Aerdenhout in grote delen van de woonkernen groot. zorgen er lokaal voor dat hemelwater wordt de benodigde drooglegging, ondanks In 1989 is in opdracht van de gemeenten moeilijk infiltreert. de genomen maatregelen, bij een Bennebroek, Bloemendaal, Haarlem, gemiddelde grondwaterstand plaatselijk niet Heemstede, Velsen en Zandvoort onderzoek De locatiekeuze van de peilbuizen is bepaald bereikt. verricht naar de gevoeligheid van de diverse aan de hand van overlastgebieden. Deze gebieden voor grondwateroverlast. Naar betroffen voornamelijk de bebouwde kernen Aanleg drainage aanleiding van dit onderzoek heeft de aan de voet van de duinen. In eerste instantie Om de grondwaterstand in de woonkernen gemeenteraad van Bloemendaal in 1991 is uitgegaan van een grofmazig raster met te verlagen, heeft de gemeente Bloemendaal besloten om de grondwaterstand te gaan raaien van 200 meter in oost-west richting in 1998/1999 horizontale drainage en monitoren. In 1992 zijn peilbuizen geplaatst. (parallel aan de grondwaterstroming) en 500 verticale bronnering (diepdrainagesystemen) meter in noord-zuid richting. Het meetnet aangelegd. De verticale bronnering onttrekt In eerste instantie bestond het meetnet uit besloeg de kernen Bloemendaal, Overveen grondwater op een diepte van circa acht 89 peilbuizen verdeeld over Bloemendaal, en Aerdenhout, omdat die binnen de directe meter beneden maaiveld. Deze worden Overveen en Aerdenhout. In de loop der invloedssfeer van de winningen lagen. In gestuurd op basis van freatische grondwater- jaren is het meetnet verder uitgebreid en 1996 en 1997 is het meetnet uitgebreid met standen in de monitoringsputten. De verdicht met aanvulling van 162 peilbuizen peilschalen in de diverse waterpartijen en verticale bronnering en horizontale drainage met een aantal peilbuizen in particuliere vormen twee aparte systemen. De invloed 16 H2O / 12 - 2010 achtergrond Afb. 1: De maaiveldhoogte bij de peilbuizen. Afb. 2: De gemiddelde freatische grondwaterstand ten opzichte van het maaiveld, afgeleid van de meetgegevens van het meetnet. van de drainage en de bronnering is zijn in het planproces. Dit om te voorkomen plaatselijk zichtbaar in de grondwaterstands- dat ook bij de nieuwbouwlocaties sprake metingen. gaat zijn van grondwateroverlast. Het grondwater is zeer ijzerrijk. Dit beperkt De gemeente is voornemens om in de de levensduur van de pompen en de komende jaren de drainage-inspanning te leidingen van de verticale bronnering. De optimaliseren. Aangezien de minimale verticale bronnering is dan ook zeer duur in drooglegging van 0,70 meter (grondwater- onderhoud. Ook de beheerkosten van de regime GRP) nog niet in de gehele gemeente Aanleveren van telemetrie zijn hoog. De wens binnen de gehaald wordt, is hier ruimte voor gemeente is dan ook om deze verticale verbetering. Voor een succesvolle optimali- artikelen bronnering waar mogelijk te vervangen door satie zijn de lange meetreeksen van de Het gebeurt helaas regelmatig dat artikelen horizontale drainage. De horizontale grondwaterstand essentieel. Hierdoor aangeleverd worden die niet compleet drainage bevindt zich momenteel in de ontstaat de mogelijkheid om de effectiviteit blijken te zijn of waarvan niet de definitieve woonkernen op de locaties met de hoogste van de optimalisatie over enkele jaren tegen versie verstuurd wordt. Dat zorgt voor grondwaterstanden. het licht te houden. Daarnaast kunnen onnodig tijdverlies (als de redactie reeds Ter beheersing van de grondwaterstand toekomstige wijzigingen in het water- begint met de beoordeling en verwerking worden ook de duinrellen, waar mogelijk, in systeem, bijvoorbeeld door klimaat- van deze verhalen). Een vriendelijk verzoek ere hersteld. De duinrellen hebben een verandering, inzichtelijk worden gemaakt. daarom uw bijdrage pas te sturen als deze functie in de afwatering en maken het voor u definitief is en voorzien van eventuele watersysteem weer zichtbaar. Uit de recente optimalisatie van het illustraties conform de voorwaarden die de grondwatermeetnet blijkt dat de plaatselijke redactie hieraan stelt (hoge resolutie oftewel Huidige optimalisatie en verdeling en dichtheid van de peilbuizen 300 dpi en een formaat van 10 x 15 cm bij toekomstig gebruik meetnet goed is. Enkel buiten het bebouwde gebied een liggende foto).