De Castricumse Familie . . . Van Velzen
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
De Castricumse familie . Van Velzen errit van Velzen komt uit Zandvoort uit een familie van vissers en visverkopers. Hij heeft vanaf 1782 Geen oom en tante wonen op boerderij Zeeveld en dat heeft hem naar Bakkum gebracht. Deze oom Jan van Bruijnswaard is nog in 1811 benoemd tot burgemeester van Bakkum, maar door diens overlijden in dat zelfde jaar was zijn ambtsperiode van korte duur. Gerrit koopt hier in 1811 een boerderijtje aan de Heereweg en trouwt twee jaar later met Maartje Groentjes. Hij is de stamvader van de Castricumse familie Van Velzen. De eerste generaties in Zandvoort De eerste drie generaties van de Castricumse familie Van In 1795 telde Zandvoort 722 inwoners. In Castricum met Velzen woonden in Zandvoort en waren vooral bij de Bakkum was het aantal in dat jaar ongeveer 630. Vanaf vangst of verkoop van vis betrokken. In 1811 koopt Gerrit omstreeks 1830 ontwikkelde het vissersdorp zich tot de van Velzen uit Zandvoort een boerderijtje aan de Heere- bekende badplaats van nu. weg in Bakkum en trouwt met Maartje Groentjes. Hij is de stamvader van de Castricumse tak van de familie. Tante Geertje van Velzen op boerderij Zeeveld in Bak- kum De zandverstuivingen en de armoede zijn mogelijke oor- zaken dat Gerrit van Velzen zijn geluk elders gaat beproe- ven. Waarschijnlijk heeft de doorslag gegeven dat een zus van zijn vader, Geertje van Velzen, al vele jaren in Bak- kum woonde. Geertje trouwde in 1768 in Zandvoort met Jan van Bruijnswaard uit Warmond; beiden waren Neder- lands hervormd. Jan was vanaf zijn huwelijk duinmeier (jachtopziener) van beroep en naar we mogen aannemen in dienst van een van de eigenaren van het duingebied in Bakkum of Castricum. Hij woonde eerst in Castricum en vanaf omstreeks 1782 in Bakkum op boerderij Zeeveld. Het zou heel goed kunnen dat Gerrit van Velzen bij zijn oom en tante op de duinboerderij is komen werken en in Bakkum zijn toekomstige vrouw Maartje Groentjes heeft leren kennen. Gerrit koopt in 1811 het boerderijtje aan de Heereweg en trouwt binnen twee jaar met Maartje Groen- De boerderij Heereweg 74, die Gerrit van Velzen in 1811 kocht. tjes, die ook woont aan de Heereweg; zij is een zus van Neeltje Groentjes die tijdens de slag bij Castricum door de Tot ver in de 19e eeuw vormde de visserij de belangrijk- Russen is doodgeschoten. ste bestaansbron in Zandvoort. Voor de kust zwemmende vis als schol, kabeljauw en schelvis werd met platbodems Omstreeks 1770 komt Jan van Bruijnswaard, kort na zijn opgevist. Omdat er geen haven beschikbaar was, moesten huwelijk met Geertje van Velzen, in Castricum wonen. Jan de schepen bij eb stranden voor de kust en waren de vis- was geboren en getogen in Warmond, zijn vader Jelger van sersschepen daardoor klein en kwetsbaar; bij storm was Bruijnswaard kwam van Leeuwarden. Waarom Jan van er veel schade. De zee eiste een zware tol van de volwas- Bruijnswaard naar Castricum is gekomen, is niet duide- sen mannen, waardoor het percentage weduwen en wezen lijk. Mogelijk was er een baan als duinmeier beschikbaar relatief hoog was. Zowel de 18e als de 19e eeuw waren bij een van de adellijke families die hier eigenaar waren problematisch voor de Zandvoortse vissersbevolking. van het duinterrein. Een duinmeier, later vooral jachtop- Talrijk zijn de klachten over zandverstuivingen en slechte ziener genoemd, beheerde het duinterrein namens de eige- visvangsten. Van de beroepsbevolking was tot circa 1810 naar, hij behartigde de wildstand en waakte voor stroperij. nog zo’n 70% werkzaam in het vissersbedrijf, in 1910 Jan wist een goed bestaan op te bouwen. We zien hem in was dat nog maar 10%. Behalve als visser of visdroger de periode tussen 1780 en 1810 een huis en meerdere stuk- oefende een deel van de bevolking het beroep van visver- ken land in Bakkum kopen. In 1802 overlijdt Joan Geel- koper uit. Voor veel dorpelingen vormde dit een belang- vinck, ambachtsheer van Bakkum en Castricum. Hiermee rijke bestaansbron. sterft het roemrijke geslacht Geelvinck uit en worden 93 VAN VELZEN onder andere diens bezittingen in Castricum verkocht, (75), Wervershoof (32), Castricum (31), Bussum (25), waaronder een duinboerderij, genaamd Zeeveld. Koper Haarlemmermeer (23) en verder nog 41 gemeenten met 1 van deze boerderij met ruim zes hectare duinterrein is Jan tot 17 naamgenoten. van Bruijnswaard. Jan heeft als duinmeier en pachter vele Het aantal naamgenoten Van Velsen is ook in Noord-Hol- jaren gewoond op duinboerderij Zeeveld in Bakkum. land veel lager dan met z en wel 233 in 16 gemeenten; met ook hier de meesten in Amsterdam, Hilversum en Haarlem. Al vanaf 1784 maakt Jan van Bruijnswaard als schepen deel uit van het gemeentebestuur van Bakkum. Bakkum was een zelfstandige gemeente, die in 1812 bij Castricum De gemeente Velsen is gevoegd. Het gemeentebestuur van Bakkum bestond uit een schout en vijf schepenen. De gemeente Velsen werd vroeger ook wel geschreven als Na de inlijving van het Koninkrijk Holland bij Frankrijk in Velzen. De mensen die uit Velzen vertrokken, zich elders 1810 werd de Franse wetgeving hier van kracht; zo werd vestigden en daar de naam ‘van Velzen’ gingen hanteren, ook het bestuur van de gemeente anders ingericht. In plaats hadden daarvoor hoogstwaarschijnlijk nog geen eigen van schout en schepenen werden in 1811 in elke gemeente achternaam. Dat zal veelal voor het jaar 1700 geweest een burgemeester, een adjunct-burgemeester en raadsleden zijn. Aardig is dan om een idee te hebben wat het dorp aangesteld. Jan van Bruijnswaard werd tot burgemeester Velsen in die tijd voorstelde. van Bakkum benoemd, een post die hij om allerlei redenen Velsen lag aan de westelijke oever van het Wijkermeer en beslist niet ambieerde; hij overlijdt op 18 oktober 1811. het achterliggende grondgebied bestond grotendeels uit bossen en duinen. Daardoor werd het een ideale plek voor vooral vermogende Amsterdammers om zich daar te vesti- De naam Van Velzen gen. Velsen had in de 17e eeuw ongeveer 700 inwoners en deze woonden rond het kerkje in wat na de aanleg van het De oorsprong van de naam zal ongetwijfeld direct te Noordzeekanaal Velsen-Zuid is gaan heten, of ze woonden maken hebben met de plaats Velsen. In de periode vóór in Santpoort of verspreid. De inwoners waren veelal in de 1700 had het overgrote deel van de bevolking nog geen landbouw of veeteelt werkzaam of werkten in de vele bui- achternaam, maar gebruikte men het patroniem, de naam tenhuizen van de rijke Amsterdamse families. van de vader. We mogen veronderstellen dat als personen afkomstig van Velsen zich in een andere plaats vestigden, die al heel snel Van Velzen uit Bodegraven de toevoeging ‘van Velsen’ kregen, een toevoeging die overging in de familienaam. Er zijn meerdere voorbeel- Behalve de hier behandelde Castricumse familie Van Vel- den van plaatsnamen die als familienaam in Castricum in zen met zijn bakermat in Zandvoort, wonen in Castricum gebruik kwamen, zoals Van Aken, Van Amersfoort, Van meerdere personen met de naam Van Velzen, maar met Amsterdam, Van Assendelft, Van Boxtel, Van Egmond, een andere oorsprong. Met name de familie Van Velzen Van Velzen en Van Weenen. uit Bodegraven: hun oudere generaties zijn geboren in Hazerswoude en Lisse. Johannes van Velzen (1885-1931), veehouder, geboren De verspreiding van de naam en overleden in Bodegraven, trouwt in 1912 met Geertje Nederend (1887-1946). Het echtpaar krijgt in Bodegraven Gelet op de oorsprong van de naam betekent het dat op veertien kinderen, waarvan er één jong overlijdt. Enkele verschillende gewesten deze naam in omloop kwam, maanden nadat de jongste is geboren, overlijdt vader zonder dat er biologisch van enige verwantschap sprake Johannes van Velzen, zijn vrouw Geertje met dertien is. De volkstelling die in 1947 is gehouden, is uitvoerig kinderen achterlatend. Geertje komt in contact met gepubliceerd en geeft voor elke Nederlandse gemeente het Bernard Piepers (1882-1967), een weduwnaar met vijf aantal inwoners van elke voorkomende achternaam in de kinderen die woont aan de Vinkebaan in Bakkum. betreffende gemeente. Het is interessant om na te gaan hoe Bernard en Geertje trouwen op 8 januari 1936 in de namen Van Velsen en Van Velzen over Nederland zijn Bodegraven en Geertje trekt met al haar kinderen in bij verspreid. Hieruit blijkt dat er in 1947 in Nederland 3006 Bernard Piepers op de Vinkebaan. Dit zijn destijds dus inwoners de naam ‘van Velzen’ dragen en 828 de naam vele kinderen Van Velzen, die in het huidige Castricum ‘van Velsen’. Vroeger werd de naam niet eenduidig met en regio ook vele nakomelingen hebben, wat reden is om een s of met een z geschreven. Ook de Castricumse familie het Castricumse gezin Van Velzen uit Bodegraven hier Van Velzen heeft een variant met een s. Toen de 25-jarige beknopt de revue te laten passeren. Jan van Velzen in het jaar 1900 in Heemskerk ging wonen, werd hij daar als Jan van Velsen ingeschreven; zijn nako- Kinderen van Johannes van Velzen en Geertje Nederend, melingen gaan daardoor ook verder met een s. allen geboren in Bodegraven: 1 Alie (1913), ongehuwd, blind en slechthorend, De naam Van Velzen komt binnen Nederland voor het woonde vanaf 1950 in Heemskerk, daar overleden; overgrote deel voor in Zuid-Holland (57%), in Noord- 2 Piet (1915-1983), had zandauto’s, voortzetting Holland 25% en 18% over de rest van Nederland. Binnen door zijn zoons in het Autobedrijf Van Velzen in Noord-Holland met 747 naamgenoten wonen in aflopende Uitgeest, gehuwd met Gerarda Polle; volgorde in Amsterdam (182), Hilversum (168), Haarlem 94 VAN VELZEN 13 Theo (1931) werkte bij catering KLM, woonde in Amsterdam, ongehuwd. Van Velzen uit West-Friesland Ben van Velzen (1943), automonteur, gehuwd met Anneke Beentjes, zus van de ‘Groentebroers’, woont vanaf zijn huwelijk in 1970 in Castricum.