30-Lecie Wydziału Nauk Historycznych I Społecznych UKSW W Warszawie
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
-lecie Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych 30UKSW w Warszawie Patronat Honorowy Jubileuszu 30-lecia Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych UKSW w Warszawie dr Jarosław Gowin, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego J.E. ks. kard. Kazimierz Nycz, Wielki Kanclerz UKSW w Warszawie Społeczeństwo, historia, sztuka Księga na 30-lecie Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych UKSW w Warszawie Warszawa 2017 Spis treści Słowo od Jego Magnificencji Rektora UKSW w Warszawie ks. prof. Stanisława Dziekońskiego / 7 Słowo od Dziekana Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych ks. prof. Sławomira H. Zaręby / 11 Szkoła nauk historycznych i społecznych Z Bielan na Młociny przechadzka z Historią, Wiesław Jan Wysocki / 23 Zakład sztuki współczesnej – historia i dokonania Bartłomiej Gutowski / 37 Od katolickiej nauki społecznej do politologii na ATK/UKSW. Refleksje świadka Aniela Dylus / 53 Geneza, rozwój i wyjątkowość Instytutu Socjologii UKSW w Warszawie Andrzej Ochocki / 75 Na bezdrożach nauk historycznych i społecznych O funkcjach archeologii w kulturze europejskiej, Jacek Lech / 91 Zarządzanie dziedzictwem kulturowym – geneza i rozwój kierunku badań i nauczania Zbigniew Kobyliński / 111 Historia sztuki a nauki humanistyczne, Zbigniew Bania / 131 Europa Środkowa jako przedmiot refleksji politologicznej, Radosław Zenderowski / 141 Migracje i uchodźctwo jako przedmiot badań politologicznych Janusz Balicki / 153 Religia w życiu publicznym jako wyzwanie dla nauk o polityce. Kilka uwag na kanwie badań pracowników Instytutu Politologii UKSW w Warszawie Sławomir Sowiński / 167 Nauki ekonomiczne wobec wyzwań cywilizacyjnych Marek Lisiecki, Zenon Stachowiak / 211 Praca socjalna jako profesja przeciwdziałająca i rozwiązująca problemy społeczne, Elżbieta Bojanowska, Joanna Truszkowska / 231 Badania szczegółowe Między praktyką św. Ambrożego z Mediolanu a prawodawstwem cesarza Honoriusza. Przyczynek do historii wykupu jeńców w Zachodnim Cesarstwie Rzymskim Tomasz Skibiński / 237 Wpływ fundatorów na program ikonograficzny i formę zamawianego dzieła – casus brązowych płyt nagrobnych w Polsce późnego średniowiecza, Przemysław Mrozowski / 249 “Finding Luther”. Towards an Archaeology of the Reformer and the Earliest Reformation. An introduction to “Luther Archaeology” Louis D. Nebelsick / 267 Relacje katolicko-luterańskie w Malborku w XVI – XVII w. Wojciech Zawadzki / 295 Chasydzi w polityce wyznaniowej Królestwa Kongresowego w latach 1815–1824 Waldemar Gliński / 313 Teoria i prakseologia propagandy w komunikacyjnym modelu transakcyjnym Marcin Zarzecki / 323 Indeks osób związanych z ATK/UKSW w Warszawie / 338 Szanowny Księże Dziekanie, Szanowni Prodziekani, Szanowni Pracownicy naukowo-dydaktyczni i administracyjni według tytułów i piastowanych stanowisk, Kochani Studenci, 30-lecie Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych to święto nie tylko wydzia- łowe, ale wydarzenie ważne dla całej naszej wspólnoty uniwersyteckiej. Historia Wydziału odzwierciedla bowiem losy Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyń- skiego w Warszawie, od funkcjonowania Akademii Teologii Katolickiej w okresie „realnego socjalizmu”, przez potransformacyjne procesy decentralizacji struktur władzy i finansowania uczelni w systemie wolnorynkowej konkurencji do gene- tycznych reform wdrażanych w ramach budowania europejskiego obszaru szkol- nictwa wyższego. Znamiennym jest i wartym podkreślenia, iż swoista historiozofia Wydzia- łu wskazuje nieustanny progres, bez wątpienia będący konsekwencją wytężonej pracy uczonych z pięciu instytutów konstytuujących strukturę Wydziału. To świadectwo trwania i rozwoju dowodzi wartości kapitału intelektualnego i orga- nizacyjnego pracowników naukowych i administracyjnych tworzących wspól- notę Universitas. W tym kontekście, niech mi będzie wolno przywołać jedną z myśli wydanej niedawno publikacji pod redakcją ks. prof. dr. hab. Sławomira H. Zaręby, obecnego dziekana Wydziału oraz dr. Marcina Zarzeckiego, prodzie- kana Wydziału: „Naczelnym zadaniem i wyzwaniem universitas jest […] włącza- nie aspektów normatywnych do dyskursu publicznego dotyczącego społeczeń- stwa praworządnych obywateli i struktur państwa zapewniających realizację idei dobra wspólnego (bonum commune)”1. 1 Quo vadis universitas? Diagnoza i scenariusze rozwojowe, red. S.H. Zaręba, M. Zarzecki, Warszawa 2016, s. 9-10. 7 ks. prof. dr hab. Stanisław Dziekoński Jubileusz 30-lecia Wydziału Nauk Historycznych i Społecznych pozwala dokonać bilansu i skonkludować, iż owa misja jest realizowana, zaś idea dobra wspólnego stanowi wartość autoteliczną instytucji. Naczelnym zadaniem i wyzwaniem Uniwersytetu jest przecież włączanie tematów ważnych z perspek- tywy nauki do dyskursu publicznego. Strategia Wydziału wpisuje się w krajo- wą i europejską debatę nad wyzwaniami stojącymi przed szkołami wyższymi, a przede wszystkim czyni z jednostki organizacyjnej aktywny podmiot, podej- mujący efektywnie działania wspierające rozwój społeczny, kulturowy, gospodar- czy i polityczny Polski, a przez pracę naukową, badawczą i dydaktyczną wzmac- niający kapitały społeczne oraz potencjał obywatelski, który drzemie w społe- czeństwie polskim, szczególnie na poziomie wspólnot lokalnych. Każdy jubileusz domaga się przywołania wybitnych uczonych Wydziału, wspomnienia Panteonu akademików o klasie międzynarodowej, którzy wpisali się na trwałe w jego i Uczelni biografię. Będą to: ks. prof. Hieronim Eugeniusz Wyczawski i ks. prof. Franciszek Stopniak (historia Kościoła), ks. prof. Janusz St. Pasierb (historia sztuki sakralnej), ks. prof. Jerzy Pikulik i ks. prof. Kazimierz Szymonik (muzykologia kościelna), ks. prof. Wincenty Myszor i ks. prof. Emil Stanula (historia literatury wczesnochrześcijańskiej), ks. prof. Helmut Juros (chrześcijańskie nauki społeczne), ks. prof. Witold Zdaniewicz (socjologia). Z tej okazji trzeba również przywołać osoby dziekanów, a byli to: ks. prof. dr hab. Marian Banaszak, ks. prof. dr hab. Wincenty Myszor, ks. prof. dr hab. Emil Stanula, ks. prof. dr hab. Henryk Skorowski, prof. dr hab. Wiesław Jan Wysocki, ks. prof. dr hab. Jarosław Koral, ks. prof. dr hab. Kazimierz Łatak oraz dr hab. Tadeusz Kamiński. W ciągu tych lat Wydział dynamicznie się rozwijał, podejmowano nowe pola naukowych dociekań w ramach poszczególnych kierunków i specjalności. God- nym odnotowania jest fakt, że w 1995 r. w ramach Wydziału zaczęło funkcjo- nować Studium Caritas, przygotowujące pracowników socjalnych dla różnych instytucji opieki społecznej. To studium, powstałe we współpracy z Caritas Pol- ska i Uniwersytetem we Freiburgu, stało się zaczątkiem dzisiejszego bardzo istot- nego ze względu na zmiany demograficzne kierunku praca socjalna. Studium to w tamtych czasach stanowiło istotne novum w naukowych badaniach Wydziału, a pierwszym jego dyrektorem był ks. prof. dr hab. Henryk Skorowski. Obecnie Wydział Nauk Historycznych i Społecznych jest największym, a w obszarze kierunków kształcenia najbardziej różnorodnym spośród wszyst- kich jednostek naukowo-dydaktycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Znakomicie wpisał się w zmiany systemowe, jakie 8 Slowo od Jgo Magnificencji zostały wprowadzone w UKSW w Warszawie w ostatnich latach, obejmujące m.in. zacieśnienie współpracy naukowej ze środowiskiem społeczno-gospodar- czym. Ma to podstawowe znaczenie dla rozwoju Uczelni w kolejnych latach. Jako rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie bardzo dziękuję tym wszystkim, którzy włożyli wysiłek w utworzenie i roz- wój Wydziału na przestrzeni minionego czasu. Chcemy kontynuować tę pra- cę, zapewniając wysoką jakość kształcenia, tworząc nowe kierunki badawcze i dydaktyczne związane z aktualnymi wyzwaniami oraz wprowadzając innowa- cyjne metody i narzędzia kształcenia. Istotną kwestią jest innowacyjność cen- trów badawczych, zapewniona przez tworzenie interdyscyplinarnych zespołów badawczych, otwarcie na potrzeby podmiotów zewnętrznych czy pozyskiwanie nowatorskich projektów w sektorze B+R. Mając na uwadze dynamiczny rozwój Wydziału, jak też znając potencjał naukowo-dydaktyczny, badawczy i organizacyjny jego Pracowników, jestem przekonany, że stanowi on filar, na którym budowany jest i będzie Uniwersy- tet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie jako uniwersytet przyszłości, pamiętający o swojej chrześcijańskiej tożsamości. Niech Jubileusz będzie okazją do złożenia podziękowań oraz serdecznych gratulacji – za wytrwałą pracę w okresie zmian legislacyjnych i trud prowadzący do widocznych sukcesów Wydziału – dla obecnych władz Dziekańskich, dyrek- torów instytutów, nauczycieli akademickich, pracowników administracyjnych, doktorantów, studentów i absolwentów, Vivat Academia, vivant professores! Vivat Academia, vivant professores! Vivat membrum quodlibet, vivant membra quælibet, semper sint in flore, semper sint in flore! ks. prof. dr hab. Stanisław Dziekoński Rektor UKSW w Warszawie 9 O Wydziale innym niż pozostałe W roku 2017 przypada jubileusz 30-lecia erygowania Wydziału Nauk Histo- rycznych i Społecznych, jednego z dziesięciu wydziałów Uniwersytetu Kardy- nała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Wydarzenie tego formatu, zarów- no w sensie wewnątrzuczelnianego święta, jak i wymiarze funkcjonowania w polskiej nauce określonej jednostki naukowo-badawczej, zachęca do bilansu i refleksji nad przyszłością, a przede wszystkim nad scenariuszami rozwojo- wymi Wydziału. Innymi słowy, zachęca do poczynienia twórczej i krytycz- nej retrospekcji, bowiem pracownicy i studenci, w tym absolwenci, nie tylko konstruowali jego historię, ale też Wydział był zanurzony w określony proces historyczny trzech