DOCSLIB.ORG

Jerzy Andrzej Chmurzyński (1929–2019): Etolog, Entomolog, Myśliciel

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Jerzy Andrzej Chmurzyński (1929–2019): Etolog, Entomolog, Myśliciel Tom 69 2020 Numer 2 (327) Strony 253–267 Ewa Joanna Godzińska Pracownia Etologii Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN Pasteura 3, PL 02-093 Warszawa E-mail: [email protected] JERZY ANDRZEJ CHMURZYŃSKI (1929–2019): ETOLOG, ENTOMOLOG, MYŚLICIEL kiego Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Jego terenowe badania obejmowały przede wszystkim analizę zachowań wardzanki (Bembix rostrata; Hymenoptera: Sphecidae), obserwowanego podczas powrotu do gniazda oraz seksualnego pościgu samca za samicą. Prowadził też laboratoryjne badania reakcji fotycznych różnych much z rodzajów Musca, Calliphora i Lucilia. Był jednym ze świato- wych pionierów teoretycznych badań po- święconych biologicznym korzeniom zjawisk estetycznych. Był też autorem licznych in- nych publikacji poświęconych, między inny- mi, kwestiom etycznym, porównawczym ba- daniom zachowań i procesów poznawczych zwierząt i ludzi, oraz historii nauk beha- wioralnych. Był jednym z autorów ważnego polskiego podręcznika nauk behawioralnych i pierwszym prezesem Polskiego Towarzystwa Etologicznego. Jerzy Andrzej Chmurzyński (1929-2019) Professor Jerzy Andrzej Chmurzyński (1929 -.2019), an eminent Polish ethologist, entomologist and philosopher, worked ma- inly at the Nencki Institute of Experimental Biology of the Polish Academy of Sciences Prof. Jerzy A. Chmurzyński w swoim gabinecie w in Warsaw, Poland. His field research in- Instytucie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenc- volved mostly experiments investigating ho- kiego PAN (Warszawa, r. 2000). Fot. Stanisław ming and sexual behaviour of the digger Ciok. Zdjęcie opublikowane po raz pierwszy w ar- wasp Bembix rostrata (Hymenoptera: Spheci- tykule Chmurzyński J. A., 2000b. Biologiczne na- dae). He also carried out laboratory studies uki behawioralne na przełomie wieków. Kosmos devoted to photic reactions of various flies 49, 363-374. from the genera Musca, Calliphora and Lu- cilia. He was one of the world pioneers of Jerzy Andrzej Chmurzyński theoretical research devoted to biological ro- (1929-2019) ots of aesthetic phenomena. He also wrote Profesor Jerzy Andrzej Chmurzyński numerous papers devoted, among others, to (1929-2019), wybitny polski etolog, entomo- ethical questions, comparative research on log i filozof, pracował głównie w Instytucie animal and human behaviour and cognition, Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenc- 254 Ewa Joanna Godzińska and history of behavioural sciences. He was one of the authors of an important Polish handbook of behavioural sciences and the first President of the Polish Ethological So- ciety. Rok temu, 1 lipca 2019 r., pożegnaliśmy prof. dr hab. Jerzego Andrzeja Chmurzyń- skiego, który swoje życie naukowe poświęcił badaniom z dziedziny etologii oraz populary- zowaniu i promowaniu tej dyscypliny nauko- wej. Trudno Go jednak tak wąsko zaszuflad- kować. Badał przede wszystkim owady, więc był też entomologiem. Był również autorem licznych publikacji, w których poruszał kwe- stie z zakresu filozofii, w tym zwłaszcza ety- ki i estetyki. Miał też szerokie inne zainte- resowania, które w pełni uzasadniają twier- dzenie, że był prawdziwym „człowiekiem Re- nesansu”. Między innymi, bardzo lubił recy- tować wiersze, w tym także te staroświeckie i nieco naiwne. Do jego ulubionych utworów należała „Zaczarowana królewna” autorstwa Adama Asnyka, którą pozwolę sobie przy- toczyć prawie w całości, gdyż dużo mówi o osobowości i ideałach Profesora: „Zaczarowana królewna Ryc. 1. Mały Jurek Chmurzyński na słoniu z W mirtowym lasku drzemie; warszawskiego ZOO. U nóg jej lutnia śpiewna Zsunęła się na ziemię [...]. Marzy o jednym z rycerzy, która ze strony matki, Józefy Chmurzyńskiej Że idąc przez odmęty, z domu Żak, miała częściowo francuskie ko- Do stóp jej tu przybieży rzenie. Już od dzieciństwa interesował się I przerwie sen zaklęty. życiem zwierząt (Ryc. 1), w tym zwłaszcza Lecz rycerz, co walczył dla niej, owadów. Największą inspirację stanowiły dla Ten męstwo swe przeceniał - niego urocze książki o owadach autorstwa Zabłąkał się w otchłani... francuskiego przyrodnika Jeana-Henri Fa- I zwątpił... i skamieniał.” bre’a (1823-1915), który przez wiele lat pra- Profesor Chmurzyński lubił recytować cował jako nauczyciel przyrody w szkołach ten wiersz z tym swoim charakterystycznym na południu Francji i wykorzystywał każdą uśmiechem, nieco żartobliwym i nieco smut- wolną chwilę, by wraz ze swoimi uczniami nym. Widać było, że, mimo pewnego przy- obserwować obyczaje owadów. Publikował mrużenia oka, traktuje jego przesłanie bar- swoje obserwacje przede wszystkim w serii dzo serio. Miałam zawsze wrażenie, że jest dziesięciu tomów Pamiętników Entomologicz- to przede wszystkim wiersz o stoicyzmie, nych (fr. Souvenirs Entomologiques), które o tym, by nigdy nie zwątpić i iść wytrwa- ukazywały się w druku w latach 1879-1907, le dalej nawet wtedy, gdy „zabłąkaliśmy się a następnie zostały wydane w całości w r. w otchłani”. Bo inaczej „skamieniejemy”. 1924 (FABRE 1924). Sam Profesor nie „skamieniał” nigdy: zacho- Młody Jurek Chmurzyński lubił też wał żywy umysł i ciekawość świata prawie książki o owadach autorstwa Maurycego do ostatnich chwil swojego życia. Podczas Maeterlincka. Nie wszyscy wiedzą, że ten przyjęcia z okazji 90. urodzin powiedział, że słynny belgijski poeta, dramaturg i eseista, miał wrażenie, iż jego osobowość zmieniała laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatu- się wraz z wiekiem mniej więcej do ukoń- ry w r. 1911, napisał również kilka wnikli- czenia dwudziestego piątego roku życia. A wych i pełnych pasji książek o obyczajach potem nadal było już ciągle tak samo. I owadów, które nadal stanowią ciekawą lek- rzeczywiście tak właśnie było. A życie miał turę i źródło inspiracji i są stale wznawia- Profesor długie, owocne i do ostatnich chwil ne. Najnowsze polskie wydania tych książek niezwykle kreatywne. to Życie termitów (maEtErlinCk 1993), Życie Jerzy Andrzej Chmurzyński urodził się pszczół (maEtErlinCk 2017) i Życie mrówek 11 marca 1929 r. w Warszawie, w rodzinie, (maEtErlinCk 2018). Jerzy Andrzej Chmurzyński 255 J. A. Chmurzyński spędził II wojnę świa- kiej publiczności (m. in. ŁuCzyńska i WOJTU- tową w Warszawie, którą opuścił dopiero po siak 1938). upadku Powstania Warszawskiego. Powrócił W latach 1970-1973, po przeniesieniu jednak do stolicy, gdy tylko było to możliwe do Zakładu Neurofizjologii, J. A. Chmurzyń- i rozpoczął studia na Wydziale Matematycz- ski przez kilka lat pracował też pod kie- no-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszaw- runkiem prof. Jerzego Konorskiego (1903- skiego, uzyskując stopień magistra filozofii 1973), jednego z najwybitniejszych neurofi- w zakresie zoologii w 1952 r. Na samym zjologów w skali światowej. Jerzy Konorski, początku swojej kariery naukowej, w latach zarówno przed II Wojną Światową, jak i po 1950-1952, a więc jeszcze przed obroną niej, pracował przede wszystkim w Instytu- pracy magisterskiej, pracował jako zastępca cie Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckie- asystenta w Zakładzie Zoologii Systematycz- go, w ostatnich latach swojego życia także nej Uniwersytetu Warszawskiego. Począwszy jako jego dyrektor (1968-1973) i stworzył w od 1952 r. prawie całe swoje życie zawodo- nim niezwykle aktywną i kreatywną szkolę we związał jednak z Instytutem Biologii Do- badawczą (konorski 1968, 1977; Chmurzyń- świadczalnej im. M. Nenckiego PAN, pracu- ski 1984b; ŻErniCki 1994; kuźniCki 2008a, jąc najpierw w Zakładzie Biologii tego Insty- 2008b, 2008c; skup 2020). Dorobek nauko- tutu, a następnie, począwszy od 1970 r., w wy Jerzego Konorskiego jest wyjątkowo waż- Zakładzie Neurofizjologii. ny i nowatorski. Już we wczesnej młodości, J. A. Chmurzyński zawsze podkreślał, wraz ze Stefanem Millerem (1903-1942), stał że uważa się przede wszystkim za ucznia się współodkrywcą odruchów warunkowych dwóch wybitnych uczonych: prof. Jana Boh- II typu (= odruchów instrumentalnych) (ko- dana Dembowskiego (1889-1963) oraz prof. norski i MILLER 1928). Napisał też dwie zna- Romana Józefa Wojtusiaka (1906-1987). ne książki, które wywarły znaczny wpływ na Prof. Jan Bohdan Dembowski, pierwszy pre- rozwój neurofizjologii i nauk behawioralnych zes Polskiej Akademii Nauk (1952-1957) i w skali światowej: Conditioned reflexes and jeden z dyrektorów Instytutu Biologii Do- neuron organization (konorski 1948) i In- świadczalnej im. M. Nenckiego PAN (1947- tegrative activity of the brain. An interdisci- 1961), miał bardzo szerokie zainteresowania plinary approach, którą wydano następnie naukowe: był zarazem protistologiem (bada- w Polsce pod tytułem Integracyjna działal- czem biologii pierwotniaków) i zoopsycho- ność mózgu (konorski 1969). W tej ostatniej logiem. Badał m.in. zachowania owadów, a książce przedstawił m.in. nowatorskie i do w szczególności zachowania budowlane larw dziś inspirujące przemyślenia i hipotezy do- chruścika (Molanna angustata). Owady te tyczące neurobiologicznego podłoża popędów budują z materiału roślinnego, kamyków, (określanych przez niego jako napędy), su- ziarenek piasku i małych muszelek prze- biektywnych doznań zwierząt oraz procesów nośne domki, które służą im jako miejsca poznawczych człowieka (p. też skup 2020). schronienia w środowisku wodnym, w któ- J. A. Chmurzyński niezwykle cenił też rym przebiega ich rozwój (dEmbowski 1923, postać i naukowe dokonania prof. Romualda staropolska i dEmbowski 1959). Prof. Dem- Minkiewicza (1878-1944), o którym napisał bowski był też doskonałym popularyzatorem obszerny artykuł biograficzny (Chmurzyń- nauki i autorem wielu książek, które są ski 2008c). Nie znał go osobiście, gdyż prof. do dziś cenione i czytane: Historia natural-
Load more

Recommended publications
  • Nowości 2017 – LISTOPAD Literatura Piękna
    Nowości 2017 – LISTOPAD Literatura piękna 1. 1000 słów / Jerzy Bralczyk.- Warszawa : Prószyński Media : Wydawnictwo Agora, copyright 2017. Hasła przedmiotowe: Język polski , Słownictwo , Słownik polski Sygnatura: WG-821.162.1-92 Nowości: 2017-11 "1000 słów" to wyjątkowy słownik do czytania. W błyskotliwych felietonach Jerzy Bralczyk przedstawia niezwykłe, znaczące i najważniejsze słowa, których używamy na co dzień i od święta. Tropi zmieniające się znaczenie wyrazów i zaskakujące powroty słów - wydawałoby się - skazanych na zapomnienie. Obok słów wielkich, które każą stawać na baczność, będą też słowa perełki, które swoim brzmieniem, historią, znaczeniem, emocjonalnym tłem budzą zdumienie i radość z ich ponownego odkrycia. "Błaszczykowe" zapiski o słowach to porywająca opowieść o metamorfozach polszczyzny, ale również o przemianach naszej obyczajowości, kultury i polityki. 2. 48 / Andreas Gruber ; tłumaczenie Magdalena Kaczmarek.- Słupsk : Wydawnictwo Papierowy Księżyc, 2017. Hasła przedmiotowe: Sabine Nemez (postać fikcyjna) , Maarten S. Sneijder (postać fikcyjna) , Seryjni zabójcy , Powieść , Kryminał , Thriller Sygnatura: WG-austr. Nowości: 2017-11 1 „Jeżeli w ciągu czterdziestu ośmiu godzin odgadniesz, dlaczego uprowadziłem tę kobietę, zostanie ona przy życiu. W przeciwnym razie - zginie.” Takim komunikatem rozpoczyna się perwersyjna gra seryjnego mordercy. Głodzenie, wlewanie atramentu do płuc, zamurowywanie żywcem w betonowym słupie... Monachijska policjantka Sabine Nemez rozpaczliwie szuka motywu, wyjaśnienia. Tym bardziej, że chodzi również o życie jej matki. Dopiero gdy do śledztwa włącza się pewien Holender, schemat działania sprawcy staje się jasny. 3. 6 / Erica Spindler ; przełożył Jacek Żuławnik.- Warszawa : Edipresse Polska, copyright 2017. (Edipresse Książki) Hasła przedmiotowe: Micki Dare (postać fikcyjna) , Zach Harris (postać fikcyjna) , Osoby zaginione , Prywatni detektywi , Luizjana (Stany Zjednoczone) , Nowy Orlean (Stany Zjednoczone) , Powieść , Thriller Sygnatura: WG-amer.
    [Show full text]
  • Jerzy Vetulani – Naukowiec, Popularyzator Neuronauki, Artysta
    NAUKA 2/2017 • 169–176 RYSZARD PRZEWŁOCKI*, EDMUND PRZEGALIŃSKI** Jerzy Vetulani – naukowiec, popularyzator neuronauki, artysta W dniu 6 kwietnia 2017 roku w Krakowie zmarł prof. Jerzy Vetulani. Żył 81 lat i do ostatnich dni przed tragicznym wypadkiem pozostawał niezwykle aktywny. Był wybit- nym neurobiologiem, neurofarmakologiem, biochemikiem i badaczem mózgu. Urodził się w 1936 roku w rodzinie profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, wybitnego histo- ryka i teoretyka prawa kanonicznego, członka PAU, Adama Vetulaniego. Matka była asystentką u sławnego histologa i anatoma prof. Ferdynanda Henryka Hoyera na tej samej uczelni. Edukację w szkole podstawowej rozpoczął na tajnych kompletach, w cza- sie niemieckiej okupacji. Po wojnie uczęszczał do dwóch krakowskich szkół: Liceum im. Henryka Sienkiewicza oraz słynącego z wybitnych uczniów, krakowskiego Liceum Bartłomieja Nowodworskiego, które ukończył maturą w roku 1952. Matura otwarła mu * Prof. dr hab. Ryszard Przewłocki, Instytut Farmakologii PAN, Zakład Neurofarmakologii Mole- kularnej, Kraków, e-mail: [email protected] ** Prof. dr hab. Edmund Przegaliński, Instytut Farmakologii PAN, Zakład Farmakologii Uzależ- nień, Kraków 170 R. Przewłocki, E. Przegaliński drogę na studia biologiczne na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagielloń- skiego. Wybór był zapewne podyktowany zainteresowaniem i miłością do przyrody, które rozwijała w nim matka, biolożka z zamiłowania. Studia ukończył w 1957 roku, uzyskując tytuł mgr. biologii. W tym samym roku został zatrudniony w Zakładzie Farma- kologii PAN jako asystent i równocześnie rozpoczął na Wydziale Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego drugi kierunek studiów, które ukończył w roku 1963. Jego kariera przez całe niezwykle aktywne życie naukowe była związana z Instytutem Farmakologii PAN w Krakowie. Pracę doktorską na temat działania pochodnych izoksazolu i pirazolu wyko- nywał pod kierunkiem ówczesnego dyrektora instytutu, wybitnego farmakologa, prof.
    [Show full text]
  • Fragment Książki
    Kaleba_Vetulani_FINAL.indd 4 18.10.2017 23:42 Kaleba_Vetulani_FINAL.indd 5 18.10.2017 23:42 © Wydawnictwo WAM, 2017 Opieka redakcyjna: Damian Strączek Redakcja: Tomasz Macios Korekta: Dariusz Godoś Projekt okładki: Katarzyna Ewa Legendź fot. na pierwszej stronie okładki © Andrzej Banaś/Gazeta Krakowska Opracowanie graficzne i skład: Dawid Adrjanczyk ISBN 978-83-277-1489-3 WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika 26 • 31-501 Kraków tel. 12 62 93 200 • faks 12 42 95 003 e-mail: [email protected] DZIAł HANDLOWY tel. 12 62 93 254-255 • faks 12 62 93 496 e-mail: [email protected] KSIĘGARNIA WYSYŁKOWA tel. 12 62 93 260 www.wydawnictwowam.pl Druk: ABEDIK • Poznań WSTĘP Kiedy w sierpniu 2016 roku dziennikarka rozpoczęła rozmowę z profesorem Vetulanim od uwagi, że za mo ment ma on poprowadzić wykład dotyczący życia i śmierci, odpowiedział na zaczepkę: „ Jest to problem, który ludzi – zwłaszcza w moim wieku – naprawdę in­­teresuje”. A kiedy reporterka uparcie kontynuowała, że przecież to temat, który jest interesujący w ogóle i bez względu na wszystko, 80-letni Profesor posta- nowił wyjaśnić: „W moim wieku ma się już poczucie, że jednak trzeba przygotować się do ostatniego etapu życia. Jeszcze 30 lat, może 40…, ale więcej niż 120 lat ludzie nie dożywają”. Choć potrafił żartować z każdej sytuacji i na każdy temat, ta publikacja nie jest wyłącznie zbiorem dow- cipów. Nie koncentruje się też na zaskakujących scen- kach z jego życia, mimo że łatwo wprawiał swoich studentów, znajomych, a nawet najbliższych przyja- ciół w osłupienie. 5 Kompilacja najróżniejszych anegdotycznych wspom nień samego Profesora i o Profesorze obej - muje sytuacje zarówno sprzed wielu lat, jak i te, które miały miejsce zupełnie niedawno.
    [Show full text]
  • Profesor Jerzy Vetulani (1936–2017)
    ISSN 1689-488X PAUza Akademicka Rok X Tygodnik Polskiej Akademii Umiejętności Nr 422 Kraków, 5 kwietnia 2018 pauza.krakow.pl pau.krakow.pl Profesor Jerzy Vetulani (1936–2017) Członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności Fot. Bogdan Zimowski Fot. Partnerem czasopisma jest Miasto Kraków Numer 422 2 5 kwietnia 2018 www.pauza.krakow.pl Wspomnienie o Jerzym Vetulanim – Jurku RYSZARD PRZEWŁOCKI i EDMUND PRZEGALIŃSKI Przed rokiem pożegnaliśmy Profesora Jerzego (doktorat – 1966; habilitacja – 1976; profesor nadzwy- Vetulaniego, wybitnego neurobiologa, neurofarmakologa, czajny – 1983; profesor zwyczajny – 1989) oraz pełnił uczonego o głębokiej wiedzy, popularyzatora nauki, Czło- ważne funkcje: był kierownikiem Zakładu Biochemii, za- wieka o szerokich horyzontach i wielkiej charyzmie, nie- stępcą dyrektora ds. naukowych, wiceprzewodniczącym zwykle aktywnego do ostatnich swoich dni. Rady Naukowej, redaktorem naczelnym miesięcznika Jurek pochodził ze znanej krakowskiej rodziny pro- naukowego „Polish Journal of Pharmacology” – obecnie fesorskiej – Jego ojciec, Adam, był profesorem historii „Pharmacological Reports”. Staż podoktorski odbył w la- UJ, wybitnym specjalistą w zakresie historii prawa ka- tach 1966–1968 na Uniwersytecie w Cambridge, Anglia, nonicznego i członkiem PAU; Matka, Irena z domu La- a w latach 1973–1975 pracował jako profesor wizytujący tinik, była biologiem, pracownikiem naukowym Wydziału na Uniwersytecie Vanderbilta w Nashville, TN, USA. Biologii UJ. Działalność badawcza Jurka przyniosła mu wiele Jurek z wykształcenia był biologiem (studia ukończył ważnych odkryć i osiągnięć. Jego opus magnum była, 1957 roku) i chemikiem (dyplom w roku 1963), absolwen- opracowana wspólnie z profesorem Fridolinem Sulserem tem UJ. Jego działalność zawodowa i kariera naukowa z Uniwersytetu Vanderbilta, teoria dotycząca mechanizmu Wykład Profesora Jerzyego Vetulaniego pt. Neurobiologia moralności na Walnym Zgromadzeniu PAU, 15.03.2008 były przez całe życie związane z Instytutem Farmakologii działania leków przeciwdepresyjnych, przypisująca ten PAN w Krakowie.
    [Show full text]
  • Keynote Speakers Drugs That Heal, Drugs That Kill
    KEYNOTE SPEAKERS Amir Amedi (Hebrew University of Jerusalem, Israel): TBA Ole Jensen (University of Birmingham, UK): On the role of alpha and gamma oscillations for routing and prioritizing information in the working brain Markus Ullsperger (Otto von Guericke University Magdeburg, Germany): Neuronal Mechanisms of Performance Monitoring and Cognitive Control Emma Robinson (University of Bristol, UK): How new methods to study emotional behaviour in rodents have provided insights into the neurobiology of mood disorders and their treatment Yves de Koninck (Laval University, Quebec, Canada): TBA Thomas Kuner (University of Heidelberg, Germany): Imaging cell biology at work in the awake mouse brain DRUGS THAT HEAL, DRUGS THAT KILL TRIBUTE TO PROFESSORS JERZY VETULANI AND KRZYSZTOF WEDZONY Eero Castrén (University of Helsinki, Finland): Neuronal plasticity and the antidepressant action Johannes G. Ramaekers (Maastricht University, The Netherlands): Cannabinoids, Friends or enemies? Phil Skolnick (CSO Opiant Pharmaceuticals, Santa Monica, USA): Rescue By Naloxone: On the Front Lines Of The Opioid Epidemic COGNITIVE SESSIONS CANINE MODELS OF HUMAN NEUROCOGNITION Attila Andics (Eötvös Loránd University, Budapest, Hungary): Imaging the awake dog brain Anna Kis (Hungarian Academy of Sciences): Investigation of canine brain activity during sleep using non- invasive polysomnography Ivaylo Iotchev (Eötvös Loránd University, Budapest, Hungary): The dog as a model animal for studying sleep spindles – emerging evidence for an analogy regarding function
    [Show full text]
  • Jerzy Adam Gracjan Vetulani 21 I 1936–6 IV 2017
    Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności. Rok 2016/2017 Jerzy Adam Gracjan Vetulani 21 I 1936–6 IV 2017 W dniu 6 kwietnia 2017 r., w godzinach wieczornych, odszedł na zawsze prof. Jerzy Vetulani, wybitny naukowiec, psychofarmakolog, neurobiolog, biochemik, profesor nauk przyrodniczych, popularyzator wiedzy, człowiek zasłużony dla życia kulturalnego i społecznego. Urodził się 21 stycznia 1936 r. w Krakowie, w rodzinie profesorskiej. Ojciec był profesorem historii prawa polskiego i wybitnym znawcą prawa kanonicznego, a matka doktorem filozofii ze specjalizacją biologii. Naukę szkolną rozpoczął podczas drugiej wojny światowej na tajnych kompletach, a potem kontynuował w Szkole Ćwiczeń. W 1948 r. zaczął uczęszczać do Liceum im. H. Sienkiewicza w Krakowie, a po jego rozwiązaniu – do Liceum B. Nowodworskiego, które ukończył w roku 1952 ze świadectwem dojrzałości z wyróżnieniem. W tym samym roku został przyjęty na studia biologiczne na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UJ, które kontynuował na specjalności fizjologia zwierząt. Już w okresie studiów (jako student IV ro- ku) w marcu 1956 r. rozpoczął pracę naukową jako wolontariusz w Zakła- dzie Farmakologii PAN, kierowanym przez prof. Janusza Supniewskiego. W 1957 r. uzyskał tytuł magistra biologii i następnie od września 1957 r. podjął pracę asystenta na pół etatu. Równocześnie rozpoczął studia che- miczne na Wydziale Matematyczno-Fizyczno-Chemicznym UJ, które ukoń- czył w roku 1962 (specjalność – chemia teoretyczna). W 1967 r., na pod- stawie dysertacji o działaniu pochodnych izoksazolu i pirazolu na me- tabolizm ustroju zwierzęcego, przedstawionej w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu (promotor – prof. Józef Hano), uzyskał stopień naukowy doktora nauk przyrodniczych. Wkrótce potem, jako stypendysta Rikera, wyjechał na rok do Wielkiej Brytanii, gdzie pracował pod kierownictwem prof.
    [Show full text]
  • PROFESSOR JERZY VETULANI (1936–2017) Obituary
    Obituary Acta Neurobiol Exp 2017, 77: i–iii photo by Franciszek Vetulani PROFESSOR JERZY VETULANI (1936–2017) Professor Jerzy Vetulani was born in Krakow on January 21th 1936 in the family of scientists of the Jagiellonian University. His father was an outstanding historian and theorist of canon law, and his mother was a biologist. He spent his childhood in Krakow and after the second world war attended the prestigious Nowodworski High School. In year 1952 he began his studies in biology at the Faculty of Biology and Earth Sciences of the Jagiellonian University. He graduated in 1957 obtaining master’s degree in biology. In the same year he was employed in the Department of Pharmacology of the Polish Academy of Sciences as an assistant and at the same time he started a second study in chemistry at the Jagiellonian University. His academic career throughout the highly active scientific life was connected with the Institute of Pharmacology. He obtained Ph.D. degree in natural sciences in 1966 from Ludwik Hirszfeld Institute of Immunology and Experimental Therapy of the Polish Academy of Sciences in Wroclaw. In the same year he began his postgraduate training at the University of Cambridge in the United Kingdom, where he learned spectrofluorometric methods. After returning to Poland he introduced these at that time very innovative methods to study effects of psychotropic drugs on levels of biogenic amines in various rat brain structures. He studied the effects of neuroleptics, MAO and dopamine β‑hydroxylase inhibitors on metabolism of biogenic amines. These issues were subject of his habilitation work, which he prepared before leaving for sabbatical in the USA in 1973.
    [Show full text]
  • A Healer, a Scientist, a Fighter, an Artist
    A healer, a scientist, a fighter, an artist Jerzy Vetulani Institute of Pharmacology, Polish Academy of Sciences, Kraków, Poland Joseph Dietl Malopolska Higher Vocational School in Krakow, Kraków, Poland Andrzej was such an exceptional person that, the beginning coached by his parents, particular‑ para doxically, it is almost impossible to write ly by mother, to be a successor of his great father, about him in a way that would not be banal. For a role that he played later on with success. He was years he had been a constant element of Kra‑ not a crammer or a model pupil – he was simply kow’s life, a role model for many doctors, scien‑ a young, especially gifted man, with a very wide tists, educators, and social workers. The candle‑ scope of inter est – science, arts, humanities, med‑ stick on which he was placed is precarious, and icine, backpacking in mountains and so on. a living person does not always feel comfortable I believe that it was the home environment and in limelight. Andrzej, however, managed to keep the genes which formed some particular feature his position, though certainly at the expense of of his personality, which, with some embarrass‑ great stress from time to time. ment, I would call sweetness of character. An‑ Andrzej’s exceptionality had been formed in drzej was physically and spiritually construct‑ a common way. He was a son of an eminent Pol‑ ed in such a way that almost every one of his ac‑ ish cardio logist and inter nist, Edward Szczeklik. quaintances felt to be his friend.
    [Show full text]
  • Pjp2'2003.Vp:Corelventura
    Copyright © 2003 by Institute of Pharmacology Polish Journal of Pharmacology Polish Academy of Sciences Pol. J. Pharmacol., 2003, 55, 127129 ISSN 1230-6002 Professor Jerzy Maj, M.D., Ph.D. (1922–2003) OBITUARY On 9 February 2003 we became irretrievably anticipated the significance and future of the then bereaved of Professor Jerzy Maj, M.D., Ph.D., developing modern psychopharmacology – he fo- Doctor Honoris Causa Mult., a member of the Pol- cused his interest and attention on this very disci- ish Academy of Sciences (PAN), an active member pline. He undertook studies that were then pioneer- of the Polish Academy of Arts and Sciences (PAU), ing not only in Poland but also worldwide. co-organizer and past director of the Institute of Professor J. Maj’s personal contribution to world Pharmacology of the Polish Academy of Sciences science is reflated in a great number of important in Kraków, chairman of many years’ standing of discoveries and findings in the area of pharmacol- the Institute’s Scientific Council and this journal’s ogy of neuro- and psychotropic drugs, and pharma- Advisory Board. There passed away one of the cology of various brain neurotransmitter systems. nestors of Polish pharmacology, the creator and in- Among others, Professor J. Maj propounded two disputable leader of the Polish school of neuropsy- original hypotheses about the mechanism of action chopharmacology, an untiring organizer of science of antidepressant drugs (the increased reactivity of and scientific life, an extraordinary yet modest Man. central a1-adrenergic receptors, and the elevated Professor Jerzy Maj started his scientific activi- reactivity and affinity for agonists of brain dopa- ty in 1950 as a research assistant in the Department mine D2 and D3 receptors).
    [Show full text]
  • Annual Report 2001
    POLISH ACADEMY OF SCIENCES MEDICAL RESEARCH CENTRE ANNUAL REPORT 2001 WARSZAWA - 2002 http://rcin.org.pl Editors: Halina Weinrauder Wanda Dziedzic Katarzyna Radwańska Scientific Consultants: Jan Albrecht Krystyna Cedro-Ceremużyńska Mieczysław Pokorski Polish Academy of Sciences Medical Research Centre (MRC) 5 Pawinskiego St., 02-106 Warsaw, Poland Telephones: [+48 22] 668 52 50; 668 52 64; 608 65 50 Fax [+48 22] 668 55 32 http://rcin.org.pl CONTENTS Page MRC SCIENTIFIC COUNCIL 4 EXECUTIVE BOARD 5 STAFF LIST 6 RESEARCH REPORTS 21 Department of Neurophysiology 21 Laboratory of Respiration Physiology 27 Laboratory of Experimental Pharmacology 29 Department of Neurochemistry 34 Laboratory of Pharmaconeurochemistry 34 Laboratory of Pathobiochemistry of the Central Nervous System 41 Laboratory of Molecular Neuropathology 43 Molecular Biology Unit 50 Department of Cellular Signalling 52 Department of Neurotoxicology 61 Department of Neuropathology 67 Laboratory of Experimental Nuclear Medicine 76 Department of Neurodegenerative Disorders 79 Department of Developmental Neuropathology 83 Laboratory of Cell Ultrastructure 87 Department of Neurosurgery 92 Neuromuscular Unit 98 Neuroimmunological Unit 105 Department of Applied Physiology 110 Laboratory of Renal and Body Fluid Physiology 119 Cardiovascular Laboratory 123 Department of Surgical Research and Transplantology 125 Neuropeptide Laboratory 136 Department of Endocrinology 139 Laboratory of Molecular and Cellular Nephrology 147 PROMOTIONS 151 ORGANIZATION OF SYMPOSIA AND CONFERENCES 152 GUEST LECTURES 154 3 http://rcin.org.pl MRC SCIENTIFIC COUNCIL Chairman: Bohdan Lewartowski Vice-Chairman: Janusz Nauman Secretary: Barbara Gajkowska Members: Jan Albrecht Mirosław J. Mossakowski Maria Barcikowska Olgierd Narkiewicz Włodzimierz Bicz Krystyna Nazar Krystyna Cedro-Ceremużyńska Adam Nowosławski (Honorary Zbigniew Czernicki Chairman) Maria Dąmbska Barbara Oderfeld-Nowak Krystyna Domańska-Janik Waldemar L.
    [Show full text]
  • Polish-2013 84.Pdf
    13 20 3 Contents Address by PAS President Medical Sciences ..................................... 91 Professor Michał Kleiber ........................... 3 International Relations ............................ 101 Presidium of the Polish Academy of Sciences ................................................. 5 Educational and Promotional Activity .....107 Members of the Polish Academy of Sciences .................................................. 7 Th e FNP Prizes for 2012 .........................112 Humanities and Social Sciences .................13 Selected Statistics .....................................116 Biological and Agricultural Sciences .......... 43 Foreign Scientifi c Centers ........................118 Mathematics, Physics, Chemistry, and Earth Sciences .................. 56 Research Units and Branches ...................119 Engineering Sciences ................................. 74 Scientifi c and Task Force Committees ..... 126 Scientific Council: © Copyright 2011 Polish Academy of Sciences Marek C. Chmielewski – Editor-in-Chief Stanisław Filipowicz Offi ce of Science Promotion Andrzej Jerzmanowski PKiN, Pl. Defi lad 1, 00-901 Warsaw, Poland Marek Grad www.pan.pl Marian P. Kaźmierkowski Sławomir Majewski ISSN 1640-3754 Published by: On the cover: Th e vicinity of Halicz on the Josephine map of Galicia, Offi ce of Science Promotion 1779-1783, scale 1:28 800, fragment of sheet 300, original Edited by: (Image courtesy of the Kriegsarchiv, Vienna) Elżbieta Jamroz Medical and Surgery Academy, Warsaw (now: the Polish Katarzyna Kalinowska
    [Show full text]
  • Annual Report 2010 Supporting Only the Best, So That They Can Become Even Better
    Foundation for Polish Science Annual Report 2010 Supporting only the best, so that they can become even better The programmes WELCOME, International PhD Projects (MPD), TEAM, VENTURES, HOMING PLUS and PARENT-BRIDGE are co-financed from the European Regional Development Fund within the Innovative Economy Operational Programme. annual report 2010 he Foundation for Polish Science is a non-governmental, apolitical, non-profit organization active T since 1991. Its mission is to support science in Poland. The Foundation fulfils its statutory role by financing individual projects of scientists and research teams, as well as initiatives serving Polish science. As the largest Polish non-budgetary source of funding scientific research, the Foundation also tries to propagate throughout society an understanding of the significance of science in the development of Poland. The Foundation presents individual awards, scholarships and research grants to the best scholars, while actively supporting international scientific cooperation and the development of initiatives that foster greater academic independence among young researchers. Beneficiaries of the Foundation’s programmes are selected through competitions. All the applications for competitions are assessed by way of the peer- -review system; the review body working with the Foundation comprises several thousand scientists from Poland and abroad, who are renowned specialists in their fields. The most important criterion for awarding financial support is the quality of the candidate’s scientific knowledge and achievements, in accordance with the Foundation’s guiding motto: Supporting only the best, so that they can become even better. The Foundation’s founding capital of 95 million zlotys originated from the Central Fund for the Development of Science and Technology, which was liquidated in 1990, whereupon the capital was directed to the FNP by a decision of the Polish parliament.
    [Show full text]