MERKLAPPEN En Hun Maaksters

MERKLAPPEN en hun maaksters

collectie verhildersum 5 voorwoord Jan Pieter de Groot

6 inleiding Femke Knoop

10 merklappen en hun maaksters

92 hier woonden de maaksters Jan Pieter de Groot

Ontwerp Bep Hoogerbrugge 96 colofon

XXX 4 XXX merklappen en hun maaksters ‘De zoektocht naar de maaksters van een merklap begint met het goed bekijken van de merklap en het noteren van de namen en initialen. Het onderscheiden van de initialen is niet altijd even duidelijk door het ontbreken van spaties. Vinden wij bijvoorbeeld een reeks AIIGRISIGINI dan zal het beginnen met de initialen van de maakster AI gevolgd door de initialen van haar vader IG en moeder RI met daar achter haar broers en of zusters. Hierbij opgemerkt dat de letter I ook als J gelezen kan worden.

De volgende stap is dan het zoeken op internet in bijvoorbeeld allegro- ningers.nl naar de geboorte of doop van een meisje, wiens naam met een A begint, met ouders die voldoen aan de initialen IG en RI, JG en RJ, JG en RI of IG en RJ. Bij doopsgezinde gezinnen kan er meestal geen VERTELT OVER geboorte of doop worden gevonden en dient naar een huwelijk van de ouders worden gezocht. Het vermelden van een jaartal kan hierbij helpen ZIJN ZOEKTOCHT doordat dan in een kleinere periode gezocht kan worden.

NAAR DE MAAKSTERS Is er uiteindelijk een vermoedelijke maakster gevonden dan neem ik de gegevens in mijn database op, als deze er al niet in zitten, en maak het gezin van de ouders vervolgens compleet met alle kinderen, stiefkinderen met bijbehorende data van geboorte, doop en overlijden. Dit laatste is van belang omdat de initialen van overleden kinderen niet op de merklap werden geborduurd. Als de initialen van de vier kinderen RI SI GI NI uit het voorbeeld overeen komen en in leven waren toen de merklap werd gemaakt zijn we zeker van de maakster.

Helaas is het niet altijd zo duidelijk en zijn er minder initialen op het doek aanwezig, of is vader of moeder overleden en zijn de initialen van stiefvader of moeder op het doek geborduurd. Ook het ontbreken van een jaartal bemoeilijkt de zoektocht naar de maakster. Soms komen er meer meisjes als maakster in aanmerking en kan alleen informatie over de laatste eigenaar (schenkster) van de merklap de naam van de maakster bevestigen. Zo heb ik onder andere voor de merklap van Eelkjen Willems al haar nazaten in beeld moeten brengen om de laatste eigenaar van de merklap te vinden.’

Een topografisch overzicht van de merklappen is te zien op https://www. jan-pieter-de-groot.nl/verhildersum.htm. Rode markers zijn merklappen met een gekroonde G. Aanklikken van een marker geeft een afbeelding van de merklap, jaartal, registratienummer en naam van de maakster.

collectie verhildersum XXX 7 XXX In de zestiende eeuw is het borduren van mer- gentig van de negentiende eeuw komt de rode klappen vooral een zaak van dames uit ho- schoollap het meest voor, waarop schoolmeisjes gere kringen. De Spaanse koning heeft maar met rood garen motieven, letters en cijfers bor- liefst vijftig merklappen in bezit in 1509, zo duren. De merklap bevat dan nauwelijks nog blijkt uit een inventarislijst uit dat jaar. In deze persoonlijke elementen. Met de teloorgang FEMKE KNOOP tijd maken ook volwassenen merklappen, van het handwerkonderwijs verdwijnt ook de die als voorbeeld dienen voor jongere meis- schoollap in de twintigste eeuw. Wel blijft de jes. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van merklap het karakter houden van handwerk Waar borduren tegenwoordig vooral gezien Andere voorkomende voorstellingen op de voorbeeldboeken, zoals het Schönes neues voor vrouwen. wordt als een hobby en vrijetijdsbesteding, is Groninger lappen zijn: Modelbuch van Johann Sibmacher uit 1597. het in vroeger tijden voor vrouwen noodzake- • De levensboom: een symbool voor groot- Alle merklappen in dit boek zijn afkomstig van lijk om te leren handwerken. Textiel is duur, er heid, kracht en bescherming voor mens en Merklappen worden uitgevoerd in zijde op Landgoed Verhildersum in Leens. De focus ligt bestaat nog geen confectie en mensen hebben dier. Als drager van vruchten en bloemen linnen lappen. In de zeventiende eeuw is daarbij op de maaksters, die aan de hand van over het algemeen veel minder textiel in de symbool voor de geboorte en het nieuwe deze lap over het algemeen fijner van struc- de geborduurde initialen en genealogisch on- kast dan nu. Dit betekent dat textiel intensief leven. tuur dan in de achttiende en de negentien- derzoek zijn achterhaald door Jan Pieter de wordt gebruikt, waardoor het belangrijk is om • Schepen: symbool voor de huwelijksboot. de eeuw. De meest voorkomende steek Groot. De oudste merklap in het boek is ge- hier zuinig mee om te gaan. Borduren is niet Schepen met mensen staan symbool voor is de kruissteek, gevolgd door de nestel- maakt in 1733, de jongste dateert van 1925. alleen nuttig, maar ook bedoeld om lakens, een familie of het gezin. steek of vetergaatje. Kenmerkend voor de Verhildersum heeft weliswaar meer en oudere slopen, hemdboorden of (vrouwenmutsen) • Hart: goddelijke liefde. vroege stukken is de wijnroodbruine kleur. merklappen in de collectie, maar daarop staan te verfraaien. • Religieuze symbolen: In de loop der tijd verandert de merklap van helaas geen initialen vermeld. Ook op stoplap- Pelikaan met jongen: zelfopoffering en uiterlijk. Zo maakt de wijnroodbruine kleur in de pen zijn vaak geen initialen of data geborduurd, Om deze vaardigheden te leren, borduren kruisiging van Jezus. Druivendragers: Joshua achttiende eeuw plaats voor meer pasteltinten. waardoor deze nauwelijks voorkomen in dit meisjes van ongeveer acht tot zestien jaar merken Kaleb en het beloofde land. Adam & Eva Eind achttiende eeuw doet de door engelen boek. lappen. Dit is de verzamelnaam voor recht- aan weerszijden van de boom van goed en gedragen lauwerkrans zijn intrede als stijlor- hoekige of vierkante lappen, die voorzien zijn kwaad: zondeval. nament. In het laatste kwart van deze eeuw Wat opvalt aan deze merklappen is dat er wei- van zijden of wollen borduursels. Vergelijkba- • Dieren: verschijnen bovendien dunnere gaasweefsels nig symbolen op te zien zijn. De ‘gekroonde re lappen zijn in de gehele westerse wereld Konijn: vruchtbaarheid. Hert: fierheid en die met donkerbruin of zwart garen worden G’ is een opvallend verschijnsel. Deze G wordt vanaf omstreeks 1400 tot nu vervaardigd in hoop. Hond: trouw. Vlinder: plezier en blijd- geborduurd. Ook in de negentiende eeuw wor- ook wel de ‘Groninger G’ genoemd, omdat de zowel steden als op het platteland. Zo wordt schap. Leeuw: kracht en moed. den deze ‘zwarte merklappen’ gemaakt, onder kroon de G van Groningen zou accentueren. De een merklap in het Engels een sampler, in het Vogels: Duif: vrede; liefdesduifjes. Zwaan: andere in Groningen, hoewel zij niet veel voor- letter J komt niet voor in de alfabetten, omdat Duits een Mustertuch en in het Frans marquoir liefde en dood (zwanenzang); de zwaan die komen. Vaak wordt gedacht dat zwarte merk- de I ook als J werd gebruikt. genoemd. In sommige delen van Nederland de familieboot veilig door het levenswater lappen rouwdoeken zijn, maar daar passen de wordt een merklap ook wel een bruidsdoek trekt. Pauw: hoogmoed en onsterfelijkheid. vrolijke bloemen niet bij. Bovendien staan de De merklappen in de collectie van Verhildersum genoemd, omdat een jonge vrouw hiermee Papegaai: babbelzucht en uitheemsheid. wieken van de erop geborduurde molens niet worden zorgvuldig bewaard en geconserveerd. aantoont klaar te zijn voor het huwelijk. Dubbelkoppige adelaar. in rouwstand. De lappen zijn uit de lijsten gehaald, omdat het •Bloemenkrans: vereniging en huwelijk. glas en zure karton een slechte invloed hebben Een merklap is een patronendoek met letters Eind negentiende eeuw verdwijnt de witwerk- op het kwetsbare textiel. De lappen zijn zorg- en motieven, die als voorbeeld dienen om lin- Wanneer de merklap precies is ontstaan is techniek (een fantasierijke platsteek) en na 1850 vuldig geperst aan de achterzijde en mogen nengoed te merken. Deze motieven zijn vaak niet bekend. Er zijn geen voorbeelden uit de wordt de linnen lap ingewisseld voor de ka- niet worden gewassen om ze voor de toekomst persoonlijk en werpen een klein beetje licht op veertiende eeuw en ouder in de literatuur. Een toenen lap, waarop met wollen garen in plaats te bewaren. de achtergrond van de maakster. Zo kunnen doek van ene Jane Bostocke uit 1598 in de col- van zijde wordt geborduurd. Vanaf de jaren ne- gebouwen symbool staan voor de woonplaats lectie van het Victoria & Albert Museum wordt of geboorteplaats van de maakster, zijn de ini- algemeen gezien als de vroegst gedateerde Bronnen: tialen van de leden van het gezin afgebeeld of Europese merklap in een museumcollectie. • Anoniem, Kruuskes van mine letterdoek. Uitgave van de Provinciale afdeling Groningen van de Nederlandse zijn er gebruiksvoorwerpen uit het dagelijks -le De oudste merklap van Groninger bodem is Bond van Plattelandsvrouwen (Groningen, 1961) ven van de borduurster in de merklap verwerkt. gemaakt in het jaar 1681. • Arnolli, Gieneke en Rosalie Sloof, Letter voor letter. Merklappen in de opvoeding van Friese meisjes (Zwolle en Leeuwarden, z.j.) • Clevering-Meijer, T.F. e.a., Drie eeuwen merklappen (Leens, 1969) • Meulenbelt-Nieuwburg, Alberta, Merklapmotieven en hun symboliek (Amsterdam, 1974-1981) • Stevan-Bathoorn, Hennie, Zwarte merken borduurlappen uit Groningen (Wedde, 2002)

XXX 8 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 9 XXX Greitje van der Aa 1807 5990 Sijtske Abbring 1877 6066 Hendrika Jakobs Addinga 1856 5989 Willemina Jans Bakker 1867 6007 Saartje Jantina Bakker 1909 7308 Jantina Efina Beerta 1897 6057 Hiske Meinderts Bentema 1775 6544 Geertruid Jans Beukema 1820 6001 Johanna Boelens 1923 6055 Hindrikje Boer 1846 5999 Cornelia Bolhuis 1870 6069 Jantina Afina Bolhuis 1888 6043 Aaltje Borgman 1918 6053 Martje Frederiks Bos 1822 5995 Johanna Eberharda Boukema 1884 6067 Anje Sierts Bouwman 1849 6076 Martje en Ebeltje Bouwman 1868 6060 en 1890 6070 Jeannette Alida Broekema 1901 6985 Trijntje van Bruggen 1895 7295 Eske Claassens 1810 6015 Geertruida Dijkhuis 1871 7650 Lupke Tonnis Doornbos 1863 7307 Martje Freerks Doornbosch 1789 5996 Willemina Driesman 1903 6031 De maaksters Jantje Kornelis Feddema 1844 6502 Geertruid Jans Frouws 1871 6085 Martje Luurts Gaaikema 1841 6137 op volgorde Eltjen Geerts 1744 5994 Anna Lupkea Harkema 1920 6981 6071 en 6984 Debora Hartog 1786 5998 van familienaam Jantje Heerema 1892 6036 Harmtjen Berents van Hoften 1747 7652 Frouwke Holstein 1908 6052 1910-6062 en 1908-6980 Derktje Pieters Hopma 1762 6002 Seike Leues Huizinga 1796 5984 Bouktje Kadijk 1865 7309 Niesje Keizer 1891 6049 Egbertina Knapper 1910 6026 6029 en 6030 Adriana Joostins Koolen 1906 6044 Anna Maria Koopmans 1909 6027 Grietje Krijns 1762 6002 Hilje van der Laan 1898 6073 Annigi Jaines Leutscher 1835 6003 Hilda Wilmina Scheltje Mansholt 1890 6047 en 6048 Jantje Jelles Mulder 1855 6727 Jeltje Idskes Munstra 1878 6065 Henderika Evina Nienhuis 1919 6056 Trijntje Nijenhuis 1908 6059 Hester van Olst 1778 6019 Alida Pieters 1822 6503 Aaltje de Poel 1877 6083 Anje Reinjes 1770 6004 Diewertje Jantine Rietema 1918 6523 Elizabeth Maria K Scholtens 1863 6501 en 1863 6504 Liefke Abeline Siccama 1922 6032 Ida Jacoba Siccama 1923 6054 Anje Reinders Sikkema 1837 6009 Catharina Wilhelmins Stevens 1906 6012 Trientje Stryker 1916 6021 6033 en 6038 Ida Onnes Tammens 1872 6489 Aaltje Geertruida Tammens 1889 6522 Aaltje Grietje Tammens 1920 6045 Jantina Meta Tammens 1925 6035 Tetje Veendorp 1889 6022 Jacomina Klaasen Venhuizen 1808 5991 Imke Werkman 1889 6983 Geertruida Katharina Westerhuis 1903 6046 Anneke Pieters Wiersum 1847 6058 Magdalena Wiersum 1897 7654 Bouwke Wijk 1864 6061 Eelkjen Willems 1733 5992 Trijntje Zondervan 1907 6034 XXX 10 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 11 XXX Eelkjen Willems | 1733 Eltjen Geerts | 1744 Merklap 05992 | 45 x 27 G Merklap 05994 | 70 x 28 Groninger

Zijde op linnen. Beige, rood, blauw, Eelkjen zal ongeveer 13 jaar oud ongeveer 26-jarige Symon Jacobs, Zijde op linnen. Lichtblauw, beige, met vogels, E G en een 8-kantig mo- van haar in 1745 geboren tweeling- groen. geweest zijn toen zij in 1733 aan omstreeks 1715 te De Waarden rood. Hele kleine kruissteekjes. tief en een vierkant motief. Hieron- zusjes Anje en Scheltje ontbreken Zijkanten zelfkanten, boven en on- haar merklap werkte in het, vermoe- geboren zoon van Jacob Symons Rechts zelfkant, de rest een smal der verschillende motieven en rechts waardoor Eltje haar merklap in 1744 der gezoomd. Boven 2 rijen gedeel- delijk doopsgezinde, gezin van haar de Waard en Martje Jans. Eelkjen zoompje. Bovenaan eerst heel klein de verspieders van Kanaän, de drui- voltooid zal hebben. Zij borduurde telijk alfabet t/m W zonder J, Q, U, ouders. Haar geboorte en of doop overleed omstreeks 1785 en Symon en dan steeds groter, 3 x alfabet t/m venplukkers, met daarboven cijfers 1 na de initialen van haar ouders, op V. en dezelfde letters van het alfabet zijn niet gevonden. De merklap be- in 1756. W, zonder J, Q, U, V en de laatste t/m 9. Links onder een rij met kleine volgorde van geboorte de initialen t/m T. Daaronder een groter alfabet vat slechts een jaartal en de initialen keer t/m S. Rechts boven in de hoek figuurtjes van 3 personen en 11 die- van Alstje, Eltje en Arent keurig op t/m W en rechts initialen E W. Daar- EW in groot formaat van de maak- heel klein E G met daarboven kroon- ren, gevolgd door levensboom met een rij en Jebbe, Kornellis en Julle onder weer 2 rijen gedeeltelijk alfa- ster, de initialen SI en de losse letters tje. Hieronder nog 4 x een gedeelte- 2 vogels, meerdere levensbomen, kregen rechtsboven nog een plekje bet. Dan links grote sierlijke lettersE G E en V. De initialen SI van haar man lijk alfabet met steeds een Groninger bloemen in manden en daartussen op het doek. W met motieven ertussen en initia- Symon Jacobs zou ze er dan in haar G. In de 2e rij initialen GA, T I, A G, E n o g k l e i n e m o t i e f j e s . len SI. In het midden een vogel met verlovingstijd aan hebben toege- G, A G. Rechts hiervan een levens- Eltjen Geerts is geboren omstreeks daaronder een G. Hieronder IW en voegd. De betekenis van de letters boom met 4 vogels en onder E G Eltjen zal ongeveer 12 jaar oud zijn 1732 te Eppenhuizen als dochter van cijfers 1 t/m 10. De rest van de lap is G, E en V is niet gevonden. en rechts daarvan I G, I G, K G. Dan geweest toen zij de merklap maak- Geert Arends en Trijntje Jebbes. Eltj- rechts en onder opgevuld met ran- Eelkjen Willems werd omstreeks links een bloemmotief met E G en te. De gekroonde G komt meerdere en trouwt (h.c.) op 12 januari 1754 te den met duiven en hartjes zoals we 1720 op boerderij Holdingaheerd ook daarboven E G. Vervolgens 2 keren op het doek voor, wat duidt Kantens op ongeveer 22-jarige leef- vaak zien in een merklap van mid- aan de Oosterwaarddijk nr. 3 te duiven met hartje en kroontje, een op een Groningse oorsprong. De tijd met de uit Kantens afkomstige den 18e eeuw. Rechts onder 1733. Kommerzijl geboren als dochter van stermotief met rondom vogels, een initialen EG komen vijf keer op het Cornellis Warners, zoon van Hindrik Willem Oeges en Renske Alberts. Zij duiventil met 5 duiven, hartje met doek voor, waardoor het doek kan Pieters en Jantjen Cornelis. trouwde in juli 1741 te Grijpskerk op rondom kroontjes, een levensboom, worden toegeschreven aan Eltjen ongeveer 21-jarige leeftijd met de een motief met E G binnenin, boom Geerts te Eppenhuizen. De initialen

Zijde op linnen. Blauw, rood, beige, Harmtje zal 17 jaar zijn geweest loofde land Kanaän moesten ver- Zijde op linnen. Beige, blauw, Grietje was 12 jaar toen zij haar Derktje Pieters Hopma was 11 jaar groen, bruin. Kruissteek, stiksteek toen ze haar merklap in 1747 vol- kennen. Als bewijs van grote vrucht- groen, rood, bruin. merklap in 1762 maakte. De mer- toen zij in 1827, mogelijk met het- en nestelsteek. tooide. Zij borduurde niet alleen baarheid van het gebied namen Zijkanten zelfkanten, boven en on- klap bevat drie gekroonde G s, die zelfde garen, de initialen van haar Alle kanten een smal zoompje en haar initialen HBVH en HB op haar verkenners een enorme druiventros der gezoomd. Boven 1 x alfabet de Groninger oorsprong bevestigen. vader PBH, moeder AJS en zichzelf een zigzag rand rondom. Boven 3 x merklap, maar ook haar volledige mee die ze alleen met zijn tweeën met Groninger G, t/m W, zonder J, Grietje Krijns borduurde haar initia- DPH op de merklap borduurde. alfabet t/m W en zonder J, Q, U en naam. De initialen BI rechtsonder, konden dragen. Het zijn de beginlet- Q, U, en initialen K D, A A, G K, len, GK naast de molen en achter het Derktje is geboren op 14 septem- 1 x cijfers1 t/m 10. In 2e rij alfabet zullen van haar vader Beerent Jans ters van het Land Van Belofte. 1762. Daaronder 1 x alfabet t/m W eerste alfabet, samen met die van ber 1816 te Schilligeham als dochter een Groninger G, de gekroonde G. zijn. De initialen van haar moeder zonder J, Q,U en initialen P B H. A haar vader KD en moeder AA. Griet- van Pieter Bartelts Hopma (landbou- Daaronder initialen H B v H. Links Trijntjen Haijes, T H staan mogelijk Harmtjen is geboren te Groningen I S. D P H. 1827. Midden links een je deed op 2 april 1775 belijdenis en wer) en Aafke Jans Swaagman. Zij daarvan een doorboord hart in vier- naast het eikenboompje in het mid- in de Nieuwe Kijk in ’t Jatstraat als molen met vlag en initialen G K en daarna zijn er geen vermeldingen is overleden op 14 januari 1855 te kant. Hieronder links gekroond hart, den, maar zijn helaas beschadigd dochter van timmerman en koop- rechts molen met vlag. Middenvak meer over haar in het archief ge- Maarhuizen en werd 38 jaar. Derktje kroon, bloemmotieven en levensbo- waardoor de T een I is geworden. man Beerent Jans van Hoften en niet opgevuld. Midden onder een vonden. Mogelijk is zij oud genoeg trouwt 2 april 1845 te Winsum op men. Hieronder Harmtien Berents De G links van de beschadiging in Trijntjen Haijes. Harmtjen werd 85 karnmolen met paard op grond. geworden om de merklap aan de 28-jarige leeftijd met de 31-jarige van Hoften en B I. Onderste rijH B in het midden zal mogelijk van haar jaar. Harmtjen trouwt op 19 mei Onderste rij bloem in mand, randje, kleindochter Derktje Pieters Hop- landbouwer Jacob Heines Ellens, krans met kroon, bloemen motieven, zus Geertruid zijn. De letters LVB lie- 1768 te Groningen op 38-jarige leef- vrouw met juk en emmers, levens- ma 1816-1855 van haar zuster Anje 13 mei 1813 geboren in Warfhuizen levensbomen en in het midden de ten zich niet verklaren totdat deze tijd met Berent Alberts. Hij overleed boompje, randje, boot met per- Krijns 1747-1826 te kunnen geven. als zoon van bakker Heine Ellens en verspieders van Kanaän met daaron- in verband gezien werden met omstreeks 1772 waarna Harmtjen in soon en vlaggen, motief, gekroond Grietje is gedoopt op vrijdag 13 Martje Jacobs Vonk. Jacob was land- der anno L v B 1747. Rechts onder de twee druiventrosdragers. Het 1773 te Groningen hertrouwt met en gevleugeld hartje en hond. maart 1750 te Warffum als dochter bouwer en later rentenier in Maar- l e v e n s b o o m m e t 2 v o g e l s . is een verwijzing naar het bijbel- de 42-jarige snabbevaarder (kleine van schepper (waterschapsbestuur- huizen. Hij overleed 13 september verhaal waarin verspieders het be- platbodem turfschip) Jan Tjasses. der) Krijn Derks en Aafke Alberts. 1897 (84 jaar) te Zuidhorn.

XXX 14 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 15 XXX Anje Reinjes | 1770 Hiske Meinderts Bentema | 1775 Merklap 6004 | 40 x 33 motievenlap Merklap 60544 | 24 x 17 motievenlap

Zijde op linnen. Rood, groen, Anje is 15 jaar oud als zij in 1770 gedoopt op 4 mei 1755 als doch- Zijde op linnen. Groen, blauw, bei- Hiske was 9 jaar toen zij in 1775 Zij overleed 10 mei 1829 (62 jaar) beige, blauw. Alleen platsteek en haar merklap maakt. De merklap ter van Reinje Egberts (1719-1795) ge, bruin. haar merklap op de boerderij van te Zuurdijk. Hiske trouwt op 13 no- n e s t e l s t e e k . doet niet erg Gronings aan en doet en Geeske Harms. Zij is overleden Rechterkant zelfkant, 3 kanten om- haar ouders te Westergeest maakte. vember 1789 te Zuurdijk op 23-ja- Rondom met band afgewerkt, over eerder denken aan Noord-Hollandse op 23 juli 1817 (62 jaar) te Kantens. gezoomd, boven en onder open Drie jaar later verhuisde zij met haar rige leeftijd met de 33-jarige Jacob de motieven heen. De lap is vast- merklappen met de zo kenmerken- Anje trouwt op 19 februari 1779 naaiwerk. Links 6 rijen vogels met ouders naar boerderij de Bosheuvel Jacobs Bos ook genaamd Jacob gezet op een linnen lap. Totaal 6 de veelkleurige sierranden, zoals die te Uithuizermeeden (23 jaar) met hartjes. Rechts bredere randen vo- te Zuurdijk. Jans Bos. Jacob is landbouwer op rijen met diverse motieven, vogels, onder andere op het voormalige ei- de 24-jarige Jan Fokkes, wonende gels met hartjes. Deze motieven zien Almaheerd, Kernwerd en Bosheuvel. pauwen, hartjes en sterren. Tussen land Marken werden gemaakt. te Uithuizen en afkomstig uit Oos- we veel in het midden van de 18e Hiske Meinderts Bentema is geboren Hij overleed op 18 november 1818 de rijen is de lap vastgezet op de ternieland. Hij overleed omstreeks eeuw. Midden rechts H M 1 7 7 5 . op 13 september 1766 te Wester- (62 jaar). linnen onder lap in stiksteken. Links De maakster werd mogelijk geïnspi- 1788 (34 jaar) te Uithuizen. geest (FR) als dochter van Meindert onder in platte steken schuine lijnen reerd door deze Noord-Hollandse Sakes (Bentema) en Grietje Louwes. en midden onder A R en daartussen sierranden of heeft van een schipper 1770 en een groot hart, waarboven zo’n merklap als voorbeeld gehad. kleine initialen mogelijk S J en I C, De merklap bevat slechts een jaartal v e r v o l g e n s d u i v e n m e t h a r t j e . en de initialen van de maakster. Anje Reinjes ook genaamd Einje is geboren te Uithuizen en aldaar

XXX 16 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 17 XXX Hester van Olst | 1778 Debora Hartog | 1786 Merklap 06019 | 41 x 36 stoplap Merklap 05998 | 46 x

Zijde op linnen. Rood, blauw, bei- trouwde in 1950 met Ennard Jan Fri- leeftijd te Groningen overleed. De Zijde op linnen. Rood, groen, beige, boven het midden een leeuw met Debora was 27 jaar en nog vrijge- ge. Alleen platsteek en nestelsteek. ma 1919-1991, zoon van advocaat, initialen E T zullen mogelijk van Hes- blauw, zwart. zwaard en pijlen in tuin, 2 ingesloten zel toen ze in 1786 deze merklap in Rondom een smal zoompje. Totaal procureur Hendrik Frima 1882-1963 ter haar naailerares zijn. Rondom heel smal zoompje. De lap konijnen, bloemmotieven, meerdere de pastorie van Steenderen maakte. 13 stoppen in diverse motieven en die Verhildersum met omliggende is vastgezet op batist. Boven en on- motieven, levensboom met kroon, Debora Hartog is geboren op 28 ok- 1 hoekstop links onder. Het midden- landerijen in 1953 aan de gemeente Hester van Olst is geboren op 30 juni der bloemenrand. Links en rechts G M U T en I D in cartouche. Daar- tober 1759 te Steenderen (GD). Zij deel is uitgeknipt en weer ingenaaid Leens verkocht. Hij is een zoon van 1761 te Deventer als dochter van boven een kroontje en daartussen onder huis met hekken en vogels, is overleden op 15 november 1803 met een brede geborduurde rand procureur Hendrik Frima 1851-1904 Hindrik Berents van Olst en Christi- een alfabet zonder J, R en waarvan bloemmotieven, levensbomen. (44 jaar) aldaar. Debora trouwt op 8 met kleine stiksteekjes. In het mid- en kleinzoon van procureur Hendrik na van Calcar. Hester is ongehuwd de letters wat door elkaar staan en Onder de verspieders van Kanaän, juli 1787 te Steenderen op 27-jarige dengedeelte anno, kroon, Hester Frima 1823-1900 te Appingedam overleden op 13 november 1779 links initialen A I T en rechts gevolgd bloemmotieven, bomen met dieren leeftijd met de 20-jarige Derk Reint van Olst, k r o o n t u s s e n 1 7 E T 7 8 . die in 1850 trouwde met Geertje van (18 jaar) in de Boteringestraat te door cijfers 1 t/m 12. Hieronder links en jager met geweer. Links en rechts Reintzen. Derk werd op 24 augus- Olst van Bolhuis 1822-1901, doch- Groningen. en rechts een grote cartouche met langs de zijkanten druiventrossen. tus 1766 te Steenderen gedoopt als Hester is 17 jaar als zij in 1778 haar ter van notaris Hendrik van Bolhuis initialen M H en A V S. Boven rechter zoon van Jochem Reintzen en Enge- merklap maakt. De laatste eigenaar 1787-1861 en Jantje Houwing Olt- cartouche anno 1786. Onder het 1e lina van Munster. van deze stoplap was mevr. Frima kamp 1777-1840. De moeder van alfabet een alfabet zonder J en de Roelfsema. Dit zal de op 14 februari Hendrik van Bolhuis is Geertje van Y als een I. Tussen de cartouches 2 2012 te Haren overleden Anna Eliza- Olst 1763-1800, een zuster van Hes- beschermengelen met krans en D beth Roelfsema zijn geweest. Anna ter van Olst die in 1779 op 18 jarige H, een kroon met H v D en I H. Links

Zijde op zeer los geweven linnen. boom met 2 vogels. Links onder de initialen van haar vader FM en Zijde op linnen. Blauw, groen, rood, Seike was 10 jaar toen zij in 1794 van haar familienaam weggelaten. Blauw, beige, rood, groen, geel. nog eens M F. moeder TJ. geel. haar initialen SLH achter de boven- De derde letterreeks bevestigt nog Onderkant zelfkant en 3 kanten om- Zijkanten zelfkanten, boven en on- ste letterreeks borduurde, gevolgd eens de Groninger afkomst van het gezoomd. Rondom een zigzag rand. Martje was 12 jaar toen ze in 1789 Martje Freerks Doornbosch is ge- der omgezoomd. Boven 1 x alfabet door een jaartal ANNO 1794 en de doek door een gekroonde G. Bovenste rij 1 x alfabet t/m W zonder een merklap borduurde met twee boren op 14 november 1777 te t/m W zonder J, Q, U, gevolgd door initialen van haar vader LTS, moeder J, Q, U,V, gevolgd door initialen K keer de gekroonde G en vier sobere Huizinge als dochter van Freerk initialen S L H, anno 1794 en initialen SC, zuster Anje AL en broers Tamme Seike Luies Huizinga is geboren op 6 P, I P, M P, M F, A F, L F, onduidelijk. alfabetten. Haar eigen initialen MF Melles Doornbosch en Trijntje Ja- L T, S C, A L, T L, C L. Hieronder TL en Cornelis CL. Boven de letter W augustus 1784 te Huizinge. Zij is al- Daaronder 2e x alfabet t/m W nu met komen vijf keer op de merklap voor. cobs, Martje is aldaar overleden dezelfde letters van het alfabet met van de derde letterreeks borduur- daar overleden op 10 februari 1843 Groninger G en 1 x cijfers 1 t/m 10 Rechts boven achter het eerste alfa- op 5 januari 1848 (70 jaar). Martje steeds een Groninger G, gevolgd de Seike nogmaals haar initialen, (58 jaar). Seike trouwt 17 maart 1811 en M F. Nogmaals alfabet en rechts bet de initialen van haar halfbroers trouwt 16 juli 1824 te Middelstum door cijfers 1 t/m 10 en kroontje maar nu voorzien van een kroontje. te Middelstum op 26-jarige leeftijd mand en haardscherm. Hieronder en halfzuster KP JP MP (Kornelis, op 46-jarige leeftijd met de 51-ja- en initialen S L H. Hierna nog 3 x Ook achter de laatste letterreeks met de 39-jarige Pieter Lulofs Sie- weer een alfabet t/m W met de Gro- Jacob en Menschje) gevolgd door rige Pieter Freerks van der Molen. gedeeltelijk alfabet, en S L H. On- borduurde zij haar volledige initi- benga. Pieter is landbouwer op Mel- ninger G en dezelfde initialen K P, de initialen van haar broers MF AF Pieter is landbouwer te Huizinge. Hij deraan 5 bloemmotieven in sierlijke alen SLH. Zij voltooide de merklap kema en geboren op 24 februari I P, M P, M F, A F, L F. Links midden LF (Melle, Anje), Luurt en zijzelf MF. is aldaar geboren op 28 december potten, waarvan de middelste met kennelijk in 1796 toen zij naast de 1772 te Huizinge. Hij overleed op 8 grote initialen M F, 1789, rechts klei- Achter het laatste alfabet borduurde 1772 als zoon van Freerk Cornelis S L en 1796. vaas met bloemen, in het midden maart 1827 (55 jaar). ne initialen M F met ster ertussen. Martje de initialen van haar broers van der Molen en Grietje Harms. Hij van het doek, haar initialen SL met Onderrand bloemmotieven, kleine en zusters nogmaals gevolgd door is aldaar overleden op 9 maart 1858 het jaartal 1796 borduurde. Omwille motieven, levensbomen, vogels met haar eigen initialen vanwege ruimte- (85 jaar). van de symmetrie heeft zij hier de H kroon, gekroond hart, daarboven gebrek in kleine letters. Linksonder

Zijde op linnen. Blauw, beige. Kruis- Greitje was 13 jaar toen ze haar symmetrie verdeeld in de linker- en Zijde op linnen. Blauw, rood, geel. bloemmotieven en levensbomen te zijn. Anje, Dieverke, Grietje, Sebe, steek en nestelsteek. merklap in 1807 voltooide. Moge- rechter benedenhoek. Zijkanten zelfkanten, boven en on- en gekroonde hartjes, personen Sytje, B… en Egge. De initialen KS bij Zijkanten zijn zelfkanten, boven en lijk begon ze al in 1806 met haar der gezoomd. Boven 4 x alfabet en kleine motiefjes. Verticaal langs de molen zijn van haar vader Klaas onder omgezoomd. Rondom slin- merklap toen haar langst levende t/m W zonder J, Q, U, V, in het 1e en de linker zijkant, 3 mannetjes met Sebes en de initialen AE links boven gerende bloemenrand. Boven links grootouder Grietje Berends nog 4e alfabet de Groninger G. Rechts hert en 5 honden en 1 ander dier. de molen zijn van haar moeder Anje en rechts levensbomen met initialen leefde. Grietje overleed als Grietje nogmaals een alfabet in kleine let- Rechts verticaal, 3 mannetjes, hert en Egges. Bij de initialen van Grietje is I v d A en E v d A, daartussen G B Berents Mulder, op 81 jarige leeftijd, ters. Links initialen A K, D K. Links 5 h o n d e n e n 3 a n d e r e d i e r e n . van de K nog slechts een kruisje en daarboven bloemenmand. In het op 21 september 1806 in de Nieuwe een kussenkast, midden gekroond aanwezig. De rest is kennelijk niet midden 3 grote bloemmotieven in kijk in ’t Jatstraat te Groningen. De hart, rechts duiventil met 5 duiven, Jakomina is 11 jaar als zij in 1808 geborduurd of verdwenen. manden en anno 1807. Onderaan initialen GB van haar grootmoeder rechts gekroond hart. Links vrouwtje, haar volledige naam met jaartal G v d A met daartussen 2 vogels en staan tussen de initialen van haar mannetje, gekroonde hartje. Links onder haar merklap borduurde. De Jakomina Klaassen Venhuizen is bloemmotieven en levensboom. De ouders midden op het doek, waar- vrouwtje, haardscherm. Onderste gekroonde G (3 keer) bewijst dat het geboren op 12 juni 1797 te Zijldijk. lap is symmetrisch. bij zij de initialen van haar moeder, rij bloemmotieven, levensbomen en doek in de provincie Groningen is Zij overleed op 16 oktober 1820 in mogelijk vanwege de symmetrie, als molen in het midden met 2 vogels gemaakt. Onder het laatste alfabet Niehove en werd 23 jaar oud. Jako- E v d A in plaats van E N borduurde. bovenin en onder 2 vrouwtjes, met borduurde zij een reeks letters AK- mina trouwt op 14 november 1816 Haar eigen initialen staan onderaan initialen K S. Links onder cijfers 1 DKGKSKSKBKEK, met hierin opval- in ‘t Zandt op 19-jarige leeftijd met op het doek. Ook weer vanwege de t/m 10, onderaan Iakomina Klaa- lend vaak de letter K. Dit blijken de de 30-jarige landbouwer Luird Jo- sen 1808 minne doeck anno. Veel initialen van al haar broers en zussen hannes Gaaikema.

XXX 22 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 23 XXX Eske Claassens | 1810 Geertruid Jans Beukema | 1820 Merklap 06015 | 25 x stoplap G Merklap 06001 | 39 x 29 Groninger

Linnen met zijde. Blauw, beige, nes IC op het doek. Van haar zusje leeftijd met de 24-jarige Cornelius Linnen met katoen. Blauw, beige. levensbomen. Daarbij nog 2 kleine Geertruid Jans Beukema is gebo- oranje. Platsteek, nestelsteek, open Menje is niets bekend, en zal zeer Auwerda, wonende te Groningen Links zelfkant, 3 kanten omge- zwarte letter motieven, die er later ren op 20 juni 1806 te Niekerk en naaiwerk. waarschijnlijk jong overleden zijn. en later te Amboina (IDN). Zowel va- zoomd. Bovenste rij alfabet t/m W o p g e b o r d u u r d z u l l e n z ij n . aldaar gedoopt op 6 juli 1806. Zij Alle kanten omgezoomd. Totaal 8 Haar broer Willem zal ten tijde van der als grootvader Auwerda waren zonder J, Q, U, V., met de Gronin- overleed op 4 januari 1871 te Men- stoppen en onder links en rechts 2 het borduren op zee zijn geweest. torenwachters op de Martinitoren ger G, gevolgd door initialen G I B Geertruid was 14 jaar toen ze haar neweer (64 jaar). Geertruid trouwt hoekstoppen. Stoppen uitgevoerd Eeuwke en Jan zullen ook al overle- van Groningen. anno 1820. Hieronder dezelfde let- merklap op de Wiemaheerd te Nie- op 16 december 1825 te Ulrum op in verschillende motieven. In het den zijn. Eske vertrok na haar huwe- ters van alfabet. 3e rij alfabet t/m R kerk voltooide. Zij borduurde een 19-jarige leeftijd met de 33-jarige midden een doorstop patroon met lijk met dominee Cornelius Auwerda zonder J, Q. Daaronder symmetrisch gekroonde G in het bovenste alfa- Renne Lammerts Dijkhuis. Renne is rondom initialen. I C, C W, B I, E C. naar Indonesië. 7 motieven van bloemen, levens- bet. Ook de G van haar naam bor- landbouwer te Niekerk, op 21 au- bomen met vogels en gekroonde duurde ze als een gekroonde G. gustus 1792 te Vierhuizen geboren Eske zal ongeveer 16 jaar oud zijn Eske Claassens is geboren op 25 ok- en gevleugelde hartjes. Onderste en aldaar gedoopt op 9 september geweest toen zij omstreeks 1810 tober 1794 op De Vennen bij Wol- rij 5 motieven, waarvan 2 duiventil- 1792. Hij overleed op 3 december op boerderij De Vennen, bij Wol- dendorp. Zij is gedoopt op 26 okto- len met 6 duiven en in het midden 1859 (67 jaar) aldaar. dendorp, haar stoplap maakte. Zij ber 1794 te Termunten en overleden een vierkant motief, links en rechts borduurde naast haar eigen initialen op 17 maart 1855 te Groningen EC de initialen van haar ouders CW (60 jaar). Eske trouwt op 13 febru- en BI, ook die van haar broer Jan- ari 1823 te Groningen op 28-jarige

XXX 24 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 25 XXX Martje Frederiks Bos | 1822 Alida Pieters | 1822 Merklap 05995 | 36 x borduurlap G Merklap 06503 | 18 x 17 Groninger

Linnen met katoen. Blauw, okergeel. kleine motieven van honden, herten 1829 te Winschoten op 19-jarige Linnen met katoen. Bruin, beige, Alida zal ongeveer 19 jaar oud zijn Alida Pieters Siebenga, is geboren Kruissteek en nestelsteek. en boompjes. leeftijd met de 25-jarige Adam Groe- groen. geweest toen ze de merklap op de rond 1803 te Lutjewolde (DR) en is Links zelfkant, bovenkant is verwij- neveld. Adam is koopman, boekhou- Bovenkant zelfkant, 3 randen omge- boerderij van haar ouders in 1822 overleden op 13 augustus 1870 te derd, 2 kanten omgezoomd. Links en Martje was 12 jaar toen ze haar der en kassier, te Winschoten. Hij is zoomd. Boven alfabet t/m W zonder voltooide. Ongeveer 5 jaar later Kloosterburen (67 jaar). Alida trouwt rechts een slingerende rand, waar- merklap met linksboven de initialen daar in 1804 geboren en overleed J, Q, U, met de Groninger G. Daar- dan waarop de Groninger meisjes op 23 december 1827 te Ten Boer schijnlijk was ook de bovenrand FPB van haar vader en rechtsboven er 30 april 1878 (74 jaar). onder gekroond hartje en rechts meestal hun merklappen maakten. op ongeveer 25-jarige leeftijd met gelijk aan de zijkanten. Midden bo- GPK van haar moeder borduurde. daarvan onduidelijke tekens. Aan de In het alfabet de zo genaamde ge- de 23-jarige Kornelis Willems Fed- ven initialen P F B. Links cartouche De initialen PFB tussen die van haar rechter kant een hond en een hert. kroonde G. dema.Kornelis is landbouwer te met initialen F P B, rechts cartouche ouders, zullen van haar broertje zijn. Onderaan 3 levensbomen. Onder Kloosterburen. Hij is geboren te met initialen G P K, met daartussen Het komt overigens zelden voor dat het middelste motief initialen A P Wehe-den Hoorn, is RK gedoopt op 2 bloemenmanden. Daaronder 3 de initialen van een overleden kind 1822. In de onderste rij de reste- 28 juni 1804. Hij is overleden op 10 grote bloemmotieven in manden. worden vermeld. rende cijfers t/m 9 en 2 gekroonde januari 1860 te Kloosterburen (55 Daaronder links en rechts takje met hartjes. jaar). bessen en levensbomen. Midden on- Martje Frederiks Bos is geboren op der 2 hanen met palmtak. Hieronder 1 februari 1810 te Winschoten. Zij is Martie F. Bos 1822. De onderrand aldaar overleden op 28 december links een jager met geweer en vele 1885 (75 jaar). Martje trouwt 11 juni

Linnen met katoen. Blauw, beige. Annigien was 28 jaar oud toen ze en overleed aldaar op woensdag Grof geweven linnen met katoen. Anje was 30 jaar toen ze in 1837 van de portretten van Derk Wibbens Zijkanten zelfkanten. Boven en on- haar merklap, een jaar voor haar 30 april 1862 (48 jaar). Johannes Zwart. na haar huwelijk de merklap opOc - en Trijntje Westerdijk. derkant omgezoomd. Zigzag rand huwelijk in 1835 maakte. De fami- hertrouwde op 17 februari 1851 te Links en rechts zelfkant. Rondom een kemaheerd maakte. Op het doek rondom. Boven het midden 3 grote lie Leutscher (ook: Lötscher) is een Hoogkerk met zijn volle halfnicht slingerende bloemenrand. De lap haar initialen, die van haar man en Anje Reinders Sikkema, dochter bloemmotieven en boven 2 levens- doopsgezinde familie oorspronkelijk Eltje Izaaks Leutscher. is geheel gevoerd met dunne ba- hun kinderen Trijntje en Bouke. De van Reinder Jans Sikkema en Bouke bomen. In het midden een levens- afkomstig uit Erlenbach in Zwitser- tist. Links is een groot stuk ingezet, andere drie kinderen waren toen Freerks van Delden. Anje is geboren boom met 2 vogels. Rechts van dit land. met aan de linkerkant een zelfkant nog niet geboren. Haar naamgenoot op 11 december 1807 te Toornwerd midden motief, pelikaan met jon- met ingeweven rand. Boven links en Anje Hiepkes Boukema 1816-1890 en overleed op 20 mei 1889 te Stits- gen. Daaronder links een molen met Annigien Jannes Leutscher is ge- rechts bloemmotieven in manden wiens dochter Trijntje 1855-1931 in werd (81 jaar). Anje trouwde op 9 vlag en rechts een blaker, daartus- boren op 12 februari 1807 te Zuid- met daartussen in grote versierde 1875 trouwde met zoon Derk Eg- juni 1830 te Middelstum op 22-jari- sen 2 bloemmotieven, in het midden wolde. Zij is overleden op 23 maart letters initialen E D W en A R S en berts Wibbens 1846-1888, maakte ge leeftijd met de 29-jarige Egbert een duiventil met 4 duiven. Onder 1849 te Leegkerk (42 jaar). Anngien daaronder in grote letters T E W en vijf jaar eerder een soortgelijke mer- Derks Wibbens, zoon van Derk Hin- links en rechts 2 bloemmotieven met trouwt op 26 mei 1836 te Hoogkerk B E W. Onderste rij links en rechts klap. In 2012 hingen beide ingelijs- derikus Wibbens en Trientje Egberts daartussen Annigi Iaines Leutscher op 29-jarige leeftijd met de 22-jarige bloemmotieven en in het midden te merklappen naast elkaar op de Bosman, landbouwer, wonende te anno 1835. Na de voornaam een Johannes Rudolfs Leutscher. Johan- een groot bloemmotief met links en expositie Familieschatten in naald Middelstum en te Stitswerd, is ge- gekroond en gevleugeld hart. nes is landbouwer te Hoogkerk. Hij rechts daaronder 1837. De lap is en draad in de borg Verhildersum. boren te Middelstum en aldaar ge- is aldaar op 25 juni 1813 geboren s y m m e t r i s c h . Tussen de merklappen een door Afi- doopt op 15 juni 1806. Hij overleed na Wibbens - de Jong geborduurd op 23 juli 1860 te Stitswerd (54 jaar). familiewapen Wibbens te midden

Linnen met katoen. Blauw, beige. initialen JL van haar broer Jakob op 26 februari 1855 te Grijpskerk Linnen met zijde. Beige. Jantje was 13 jaar toen zij in 1844 ter in de Marne. Het land van deze Links zelfkant, 3 kanten omgezoomd. Luurts met zijn geboortejaar 1831, op 25-jarige leeftijd met de 34-ja- Rechts een zelfkant afgewerkt met haar merklap borduurde. Voor het boerderij behoorde tot 1594 aan het Boven en rechts rechte rand. Boven de initialen JL van haar halfbroer Jan rige winkelier Jan Klazens Pluister, blauwe draad, 3 kanten afgewerkt jaartal 1844 borduurde zij haar ini- Oldenklooster. De Feddema’s waren initialen M L, hondje, 1829, initialen Luurts met geboortejaar 1834, de zoon van Lammert Kornelis Pluister met een katoenen biesje. Een zigzag tialen J K F. Ook de gekroonde G ooit grootgrondbezitters in de voor- I L. 2e rij 1831, I L, 1834, I L, 1838. initialen KL van haar halfzusje Kor- en Klaaske Jans Pol. Jan is geboren randje rondom, gedeeltelijk onder ontbreekt op deze merklap niet. En malige gemeente Kloosterburen. De Daaronder K L, 1840, I K 1810. Dan nelia Luurts met haar geboortejaar op 19 oktober 1820 te Zuidhorn en de bies. Boven, links en rechts een onderaan de merklap borduurde zij boerderij Feddemaheerd te Kloos- volgt het alfabet t/m W zonder J, Q, 1840 en tenslotte de initialen JK van gewettigd bij huwelijk van zijn ou- grotere zigzag rand. Boven alfabet haar volledige naam en geboorte terburen werd bewoond door Luirt V. Onderaan M L 18 4 ? Dit zal waar- haar stiefmoeder Janna Kornelis Kle- ders. Hij overleed op 16 juni 1862 te met eerst dubbele letters, alleen de datum. Ten noorden van het gehucht Julles Boelens (1580-1663) en zijn schijnlijk 1841 moeten zijn. Midden vering 1810-1897 met haar geboor- Ezinge (41 jaar). Jan was eerder ge- J ontbreekt. Dan cijfers 1 t/m 10 en Kleine Huisjes staat aan het eind van vrouw Adriaantje Ariens. o n d e r z i g z a g r a n d j e . tejaar 1810. Links onder nog eens huwd op 2 mei 1846 te Ezinge met alfabet zonder de J en cijfers 1 t/m de Feddemaweg de in 1796 ge- de M van Martje en rechtsonder de Eltje Lodewijks Versol, dochter van 10. Initialen I K F 1844. Vervolgens bouwde Feddemaheerd. De fraaie Jantje Kornelis Feddema is geboren Martje zal ongeveer 12 jaar zijn L van Luurts. Lodewijk Jans Versol en Ebeltje Tie- 25 letters van het alfabet met Gro- 18e-eeuwse boerderij wordt door op 6 oktober 1831 te Kloosterbu- geweest toen ze haar merklap tes. Eltje is geboren op 5 december ninger G. Daaronder Iantje Kornelis de bosschages rond de boerderij ren als dochter van Kornelis Willems omstreeks 1841 heeft gemaakt. Martje Luurts Gaaikema, naaister, 1820 te Ezinge en overleed aldaar Feddema geboren den 6 october enigszins aan het oog onttrokken. Feddema en Alida Pieters Siebenga Achter haar initialen borduurde zij geboren op 3 juni 1829 te Nieho- op 12 juli 1853 (32 jaar). 1831. Onderrand met kleine motie- In dit huis borduurde Jantje in 1844 en overleed ongehuwd aldaar op een hondje met het jaar van haar ve, is overleden op 6 januari 1874 ven, links gekroond en gevleugeld haar merklap. 25 december 1891 (60 jaar). geboorte 1829. Daarop volgen de te Ezinge (44 jaar). Martje trouwt h a rt . Op deze plek stond vroeger Fedde- mahuis, dat toen waarschijnlijk een steenhuis was. Omstreeks 1580 was het een boerderij van Oldenkloos-

Zijde op linnen met ingeweven ver- deraan links en rechts levensbomen schenker van de merklap werd Hin- Katoen op grof linnen. Zwart. Anneke zal ongeveer 13 jaar oud gustus 1834 als dochter van Pieter ticale streep. Blauw, beige, groen, met 2 vogels en in het midden een drikje Boer uiteindelijk gevonden. Links zelfkant, 3 kanten gezoomd. zijn geweest toen zij haar merklap Luitjes Wiersum (landbouwer op bruin. bloemmotief in mand tussen 1846. Links en rechts een rechte rand, omstreeks 1847 op Coendersheem Coenersheem) en Anje Pieters Voor- Links en rechts zelfkant afgewerkt Boven en onder het midden motief Hindrikje Boer is geboren op 17 onder een zigzag rand. Boven het maakte. Zij borduurde haar initialen werk. Anneke overleed aldaar op 18 met blauwe draad, boven gezoomd 4 k l e i n e m o t i e f j e s . S y m m e t r i s c h . juni 1832 op Lutkehuisterheerd, te alfabet met Groninger G zonder J, A P W, enigszins verborgen achter juli 1911 (76 jaar). Anneke trouwt op en afgewerkt met katoenen bies, on- Maarhuizen als dochter van Jan Ja- Q. Aansluitend 25 letters van het een cijferreeks, op haar lap. Het 18 mei 1855 in ‘t Zandt op 20-jari- der gezoomd. Een dubbele zigzag Hindrikje was 14 jaar toen zij haar kobs Boer en Anje Jakobus Kuipers, alfabet, zonder J. en cijfers 1 t/m eerste en laatste alfabet bevatten ge leeftijd met de 30-jarige Luurd rand rondom. Boven 25 letters van symmetrisch ingedeelde polychro- is aldaar ongehuwd overleden op 3 10, daarachter A P W. Daaronder ieder een, voor Groninger merklap- Fiepkes Coolman, zoon van Fiep- het alfabet zonder J en met Gronin- me merklap in 1846 voltooide. En juli 1864 (32 jaar). 24 letters van het alfabet, geen J, V. pen zo kenmerkende, gekroonde G. ke Jurjens Coolman en Elijzabeth ger G en 1846. Daaronder links en de maakster moest, vanwege de ge- Nog 2 keer een gedeelte van het Ondanks het ontbreken van een jaar- Harms Eenkema. Luurd, wonende rechts een hartje en een vrouwtje, kroonde G, omstreeks 1832 geboren alfabet. Onder een rij met manne- tal en meerdere initialen kon haar te ’t Zandt en aldaar geboren op 25 met in het midden een kroon met in de provincie Groningen geboren tje, vrouwtje waaronder in stiksteek identiteit met behulp van gegevens augustus 1824. Hij overleed aldaar daaronder de initialen H B tussen zijn. Bij het zoeken kwamen meerde- Anke, hond, molen, levensboom, over de schenker worden bevestigd. op 14 februari 1906 (81 jaar). 2 hondjes en links en rechts een re meisjes als maakster in aanmer- bloemmotief, vogel, bloem in mand bloemenmand. Daar onder links en king. Bij het zoeken naar een fami- en grote levensboom. Hieronder Anneke Pieters (Anke) Wiersum is rechts een molen met vlag en in het lierelatie tussen deze meisjes en de nogmaals een gedeelte van het al- geboren op 2 augustus 1834 te ’t midden een vrouwtje en H B. On- fabet in blauw, met de Groninger G. Zandt en aldaar gedoopt op 6 au-

XXX 32 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 33 XXX Anje Siets Bouman | 1849 Jantje Jelles Mulder | 1855 Merklap 06727 | 63 x 52 borduurlap Merklap 06076 | 30 x letterlap

Wol op grof geweven linnen. Anje was 13 jaar toen zij in 1849 Usquert op 25-jarige leeftijd met de Wol op grof geweven linnen. Rood, maakte. Zij zou 30 jaar oud geweest te Ureterp en overleed aldaar 4 sep- Blauw, rood, geel, lichtblauw, paars. deze kleurrijke merklap op de 24-jarige Rijpke Roelfs Bouwman, blauw, beige, bruin, groen, zwart. zijn toen zij de merklap in 1855 vol- tember 1856 (38 jaar). Pieter en Jan- Kruissteek en nestelsteek. boerderij van haar ouders aan de zoon van Derk Rijpkes Bouwman Boven en onder zelfkant, zijkan- tooide. Wat gezien de fraaie bloe- tje kregen drie kinderen, Klaas, Jelle Links en rechts zelfkant afgewerkt Kloosterwijtwerderweg 6 te Usquert en Aagtje Tjaarts Oosterhuis. Land- ten gezoomd. Bloemenrand rond- men best aannemelijk kan zijn. en Doetje, Jantje hertrouwt na het met blauwe draad, boven en onder borduurde. Het is ook mogelijk dat bouwer Rijpke Bouwman is gebo- om. Groot boeket bloemen in het overlijden van Pieter 26 juni 1858 te gezoomd. Een dubbele zigzagrand haar zusje Aaltje die toen 8 jaar was ren op 6 januari 1837 te Warffum midden met daarboven initialen I Jantje Jelles Mulder, winkeliersche Opsterland (FR) op 32-jarige leeftijd opgevuld met een kruisje rondom. de lap heeft gemaakt. Achter de cij- en overleden op 6 augustus 1877 I M. Links en rechts bloemmotief en grofsmidsche, is geboren op 6 met de 30-jarige grofsmidsknecht Boven 22 letters van het alfabet, zon- ferreeks het jaartal 1849 gevolgd te Usquert (40 jaar). Anje hertrouwt in mand. Daaronder links en rechts juli 1825 te Ureterp (FR) als dochter Jan Meinderts Vogelzang. Jan is ge- der J, Q, X, Y, gevolgd door cijfers door de initialen van haar ouders 6 maart 1880 te Usquert op 44-jari- levensbomen. Onder weer grote van boer Jelle Jans Mulder en Aaltje boren op 16 januari 1828 te Beet- 1 t/m 9 en 1849. Daaronder een rij Siert Bouwman en Fenje Luilfs en ge leeftijd met de 29-jarige Hidde bloemmotieven in sierlijke potten. Wytzes van der Ley. Zij overleed op 5 sterzwaag (FR) als zoon van Mein- initialen: S B, F L, T B, A B, M B, G al hun zes kinderen, Trijntje, Anje, Lantinga, zoon van Pieter Guitjens Midden onder 1855 met 2 herten. april 1898 te Lippenhuizen (FR) (72 dert Pieters Vogelzang en Jannetta B, A B, I B, gevolgd door 21 letters Martje, Geertruid, Aaltje en Janna, Lantinga en Janna Cornelis Kleve- Alles symmetrisch. Onderaan grove jaar). Jantje trouwt op 21 mei 1850 Theresia Gerbens van Driesum. Hij van het alfabet zonder J, Q, X, Y, Z op volgorde van geboorte. ringa. Landbouwer Hidde is geboren steken boven de bloemenmand. op 24-jarige leeftijd met de 32-jarige is overleden op 18 april 1909 te Op- en nog de 4 beginletters van het op 4 september 1850 te Oldehove Pieter Klazes Keuning, grofsmid te sterland (FR) (81 jaar). Jan en Jantje alfabet. Hieronder tussen verschil- Anje Sierts Bouwman is geboren op en overleden op 13 oktober 1927 Jantje was 30 jaar toen zij haar merk- Ureterp, zoon van Klaas Dirks Keu- kregen 6 kinderen, Meindert, Wytze, lende motieven, de initialen S B, F L. 3 februari 1836 te Uithuizermeeden te Usquert (77 jaar). lap in 1855 na haar huwelijk met ning en Doetje Jurjens Hiemersma. Wietze, Wietze Janetta en Aaltje. Onderaan A B tussen levensbomen, als dochter van Siert Jans Bouwman grofsmid Pieter Keuning in Ureterp Pieter is geboren op 1 maart 1818 een bloemmotief en 2 gekroonde en Fenje Luilfs van Clooster en over- hartjes. leed op 9 april 1915 te Usquert (79 jaar). Anje trouwt op 20 juni 1861 te

XXX 34 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 35 XXX Hendrika Jacobs Addinga | 1856 Lupke Tonnis Doornbos | 1863 Merklap 05989 | 41 x 27 Merklap 07307 | 42 x 54 borduurlap

Katoen op linnen. Blauw, beige. Hendrika was 13 jaar toen ze op 37-jarige landbouwer Klaas Wes- Wol op stramien. Bruin, beige, of wandkleed met bomen, bloemen, Lupke Tonnis Doornbos is geboren Rechts zelfkant, 3 kanten gezoomd boerderij Oldenholm haar initialen terhuis te Usquert, zoon van Berent rood, zwart, groen, geel. paarden en papagaaien borduurde. op 26 mei 1850 te ’t Zandt als doch- en een rechte rand rondom. Boven- H I A met het jaartal 1853 op haar Popkes Westerhuis en Trijntje Pieters Boven en onder zelfkant, zijkanten Bij de papagaaien links de initialen ter van landbouwer Tonnis Luirts aan 2 x het alfabet t/m W, zonder J, merklap borduurde. Drie jaar later Kuiper. Klaas is aldaar geboren op niet afgewerkt. Een grote levens- TLD van haar vader en rechts die Doornbos en Hemke Eppes Dijke- Q, U. waarvan de V na de W. Aan- voegde ze nogmaals haar initialen 15 mei 1823 en overleed aldaar op boom met bloemen als midden mo- van haar moeder HED, waarbij de ma. Zij overleed op 30 juni 1909 te sluitend cijfers 1 t/m 10, gevolgd H I er in het groot aan toe. 19 december 1893 (70 jaar). tief. Boven links en rechts 2 grote T niet meer volledig is. Vervolgens Leens (59 jaar). Lupke trouwt op 16 door H I A 1853. Daaronder een papegaaien op tak, daaronder links van boven naar beneden de initialen december 1874 te Uithuizermeeden groter alfabet t/m W, zonder J, Q, Hendrika Jakobs Addinga is gebo- en rechts een boom en onderaan 2 van haar in 1863 in leven zijnde half- op 24-jarige leeftijd met de onge- U, V. In het midden van links naar ren op 26 maart 1840 te Saaxumhui- grote paarden op een grond. Ver- broers en zusters Trijntje, Grietje, Pie- veer 29-jarige rijksveearts Hendrik rechts, levensboom, wieg, 2 vogels zen en aldaar gedoopt op 27 maart spreid over de lap initialen. T L D, H ter, Melle, Diewerke en Geertruida Garmt Werkman, zoon van rijks- met hartje met kroontje tussen H I 1840 als dochter van landbouwer E D, T T D, G T D, P T D, M T D, D T D, (kinderen van Tonnis Freerkje Pieters veearts Pieter Jakobs Werkman en 1856, persoon met juk en 2 emmers Jakob Hendriks Addinga en Martje G T D, 1863, L T D, L T D. Onderaan Dijksterhuis. Onder het jaartal 1863 Martje Hendriks Zuidema. Hendrik en een vogel met kroon en hartje. Reinders Dijkema. Zij overleed op 3 gemaakt door Lupke Tonnis Doorn- de initialen LTD van haarzelf en LTD is geboren op 9 augustus 1845 te Niet afgemaakt. september 1871 te Usquert (31 jaar). bos. Symmetrisch. van haar zusje Luurdina. Onderaan Leens en overleed op 1 augustus Hendrika trouwt op 25 maart 1861 het doek de tekst GEMAAKT DOOR LUPKE 1931 in Hornhuizen (85 jaar). te Baflo op 20-jarige leeftijd met de Lupke was 13 jaar toen zij in 1863 TONNIS DOORNBOS. deze fraaie symmetrische merklap

Zijde op linnen. Beige, bruin. Elizabeth was 12 jaar toen zij in Elizabet Maria Kornelis Scholtens Zijde op linnen. Beige, blauw, licht Zijkanten zelfkanten, boven en on- 1863 haar merklap met daarop haar is geboren op 23 februari 1851 te groen, zwart. der gezoomd en een zigzag rand volledige naam, die van haar moe- Baflo als dochter van landbouwer Rechts zelfkant en 3 randen ge- rondom. Boven 22 letters van het der, stiefvader en zusje, voltooide. Kornelis Jakobs Scholtens en Anna zoomd. Blokjes zigzag rand rondom. alfabet met de Groninger G, geen J, In datzelfde jaar borduurde zij nog Roelfs Smid. Zij overleed op 7 mei Boven alfabet t/m W, zonder J, Q, Q, U, Y, gevolgd door cijfers 1 t/m 10 een tweede merklap met haar ini- 1938 te Kloosterburen (87 jaar). Haar U, gevolgd door 3 motiefjes en een en 2 kruisjes. Daaronder Elizabeth tialen E M S en onder andere twee vader overleed in 1858 waarna haar levensboompje. Hieronder aan de Maria K Scholtens. Berend H Mul- reliekhouders, gelijk aan die van de moeder in 1859 hertrouwde met zijkanten links en rechts een hondje, ler. Anna R Smid. Regenera K Schol- andere merklap. landbouwer Berend Hindriks Muller vrouwtje en duiventil. Groot midden- tens. Hier onder 2 vogels met hartje, te Kloosterburen. Elizabet trouwt op motief in omlijsting met paard en vogels, zwaan, 2 bloemmotieven, 26 mei 1869 te Kloosterburen op karnmolen en vrouw bij karnton en duiventil. Onderste rij 2 hondjes, 18-jarige leeftijd met de 25-jarige een vrouw met juk en 2 emmers. Bo- vrouwtje, mannetje, molen, vogel, landbouwer Rengenerus Feddema, ven de omlijsting 2 vogels en 4 x een 2 zwanen, 1863. zoon van Kornelis Willems Feddema 8. Onder het middenmotief, links en Alida Pieters Siebenga. Rengene- een vogel en een zwaan. Hiernaast rus is geboren op 26 januari 1844 te een boot met vlaggen, een anker en Kloosterburen en aldaar overleden een sleepboot. Rechts een wieg en op 10 december 1888. een hond. Onderaan links 1863 en rechts E M S.

XXX 38 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 39 XXX Bouwke Wijk | 1864 Bouktje Kadijk | 1865 Merklap 06061 | 27 x 25 letterlap Merklap 07309 | 49 x 27 witwerklap

Katoen op linnen.Blauw, bruin, oran- merklap daardoor niet in de boerde- overleed 5 oktober 1906 te Adorp Katoen op katoen. Beige. Platsteek de laatste eigenaar T.D.H. Raangs- Bouktje Kadijk is geboren op 11 au- je, rood, beige. Kruissteek en nestel- rij bij de molen, maar in Onderden- (54 jaar) Bouwke trouwt op 5 juli en open naaiwerk. Bruins. Dit zal ongetwijfeld de in gustus 1852 te Garnwerd als dochter steek. dam hebben gemaakt. Het is ook 1877 te Adorp op 25-jarige leeftijd Links zelfkant, andere randen heel 2014 overleden Tina Dientje Hilda van landbouwer Eme Rentjes Kadijk Links zelfkant, 3 kanten omge- mogelijk dat haar op 12 juni 1853 te met de 37-jarige landbouwer Freerk smal omgezoomd en afgewerkt. Bo- Bruins zijn geweest die in 1941 was en Trijntje Remmelts Linthorst. Zij is zoomd. Rondom ingeweven rand. Bedum geboren nichtje Bouke Wijk Nienhuis, zoon van Jakob Jans Nien- ven alfabet t/m V zonder J, Q en U. getrouwd met de landbouwer Jan overleden op 19 februari 1929 te Rondom rechte rand en zigzag rand. de merklap heeft gemaakt. Haar huis en Jantje Klaassens Teisman. Midden niet opgevuld. Onderrand Luitje Raangs 1902-1993 te Adorp. Groningen (76 jaar). Bouktje trouwt Bovenaan probeersels voor alfabet naam wordt echter consequent zon- Freerk is geboren op 17 juli 1839 links en rechts motieven. In het mid- Haar oudtante Bouktje Kadijk 1852- 22 mei 1872 te Winsum op 19-jarige en daarna 4 x gedeeltelijk dubbele der W geschreven, waardoor dit niet te Zuidwolde en overleed 18 januari den een gekroond hart tussen initi- 1929 voldoet aan de initialen BK op leeftijd met de 24-jarige Johannes letters van het begin van het alfabet. waarschijnlijk lijkt. De tussen twee 1928 te Adorp (88 jaar). Freerk was alen B K, rechts een kruis. het doek. Doordat de meeste meis- Christof Bruins, zoon van Bruine Onderaan Bouwke 1864 en onder- plusjes geborduurde cijfers en let- eerder gehuwd op 3 april 1865 te jes hun merklappen maakten toen Klaasens Bruins en Judith Henderi- aan Bouwke Wyk 17 FB. ters 17FB achter haar naam zullen Adorp met Goossina Groenendal, Bouktje zal ongeveer 13 jaar zijn ze tussen 11 en 15 jaar oud waren, na Meints. Johannes is onder andere bij het jaartal horen en 17 februari dochter van Daniel Goossens Groe- geweest toen zij omstreeks 1865 zal deze merklap omstreeks 1865 landbouwer en slager. Hij is geboren Bouwke was 12 jaar toen ze in 1864 1864 betekenen. nendal en Anje Alberts Roege. Goos- haar merklap maakte. De merklap gemaakt kunnen zijn. op 2 april 1848 te Klein Garnwerd haar merklap borduurde. Haar va- sina, is geboren op 22 mei 1845 te bevat als enige aanwijzing naar de en overleed op 12 november 1886 der was 7 jaar geleden overleden Bouwke Wijk is geboren op 25 fe- Adorp en overleed 26 januari 1871 maakster de initialen BK die daar- te Ulrum (38 jaar). en haar moeder hertrouwde in 1861 bruari 1852 te Bedum als dochter aldaar (25 jaar). door gezocht moet worden bij de met de in Onderdendam wonende van pelmolenaar Pieter Klaassens voorouders en naaste familie van leerkoper Jan Melis. Bouwke zal haar Wijk en Anna Christina Holthuis. Zij

Zijde en wol op stramien. Blauw, in Niekerk maakte. De initialen IPB worden als Jan, Jacobus, Johannes Katoen op stramien. Beige. Onder een alfabet t/m H en een leren. Het gezin Bouwman woonde op rood, geel, lichtblauw, zwart. Kruis- en MIZ van haar ouders borduurde en Auke Jans Zijlstra. Zijkanten zelfkanten, boven en on- vensboompje. Onderaan de tekst boerderij Hoogheemsterheerd aan steek, platsteek, nestelsteek. zij bovenaan op het doek, gevolgd Willemina Jans Bakker is geboren der gezoomd. Boven en onder zig- Klaargekregen den 27 mei 1867. de Oudedijk nr. 11 ten noorden van Onderkant zelfkant, boven en zijkan- door de initialen van broer Geert, op 8 september 1853 te Niekerk als zag rand, zijkanten rechte rand. Bo- Daaronder nogmaals een alfabet Pieterburen en hadden slechts twee ten niet afgewerkt. Ingeweven rand haarzelf, broer Jan, zus Jantje en de dochter van schoenmaker Jan Pie- ven 23 letters van het alfabet, geen t/m W. kinderen. rondom, waarvan boven en onder broers Roelf en Johannes op volgor- ters Bakker en Marijke Jans Zielstra. J, Q, U, aansluitend 20 letters van met blauw garen ingeweven. Aan de de van geboorte. Haar eigen initia- Zij is overleden op 8 juni 1944 te het alfabet zonder J, Q, U, X, Y, Z en Martje was 10 jaar oud toen zij haar Martje Bouwman is geboren op 16 rechter zijkant verticale borduursel. len WI werden ook op de bloempot Leens (90 jaar). Willemina trouwt 13 cijfers 1 t/m 0. Daarachter motiefjes, merklap op 27 mei 1867 voltooide augustus 1857 te Pieterburen als Midden boven 1867 met daaronder geborduurd. mei 1880 te Groningen op 26-jarige hartjes en 1868. Hieronder 19 letters of zoals zij op de merklap borduurde dochter van landbouwer Geert Lui- 2 vogels en grote levensboom in leeftijd met de 47-jarige timmerman, van het alfabet t/m V en geen J, Q, klaargekegen, waarbij ze de letter r es Bouwman en Joanna Lamina van mand met daarop W B. Veel initialen Mogelijk kreeg Willemina het ma- winkelier Wander Drenthe, zoon van U. Hieronder initialen G L B, I L v d L, ontbreekt. Opmerkelijk is het jaartal der Leij. Zij is overleden op 27 au- links en rechts. I P B, M I Z, G I B, W I teriaal voor haar merklap van haar Sikke Warners Drenthe en Jantien M B, E B, Pieterburen. Nogmaals het 1868 rechtsboven op het doek met gustus 1939 te Groningen (82 jaar). B, I I B, I I B, R I B, I I B. Onderaan links oom Auke Jans Zielstra 1820-1902 Arends Heuvink. Wander is geboren alfabet met 19 letters met hierin de daarvoor een hartje en een merk- Martje trouwt 27 december 1877 te en rechts levensbomen met vogels, die wever was in Groningen. En ver- op 2 februari 1833 te Assen en over- Groninger G. Een kroontje, motiefjes waardig dier. Heeft ze een hondje Eenrum op 20-jarige leeftijd met de 2 pauwen en hart met kroon in het wijzen de initialen op de rechterzijde leed 24 januari 1887 te Groningen en 2 vogels. Nogmaals 19 letters van gekregen en haar vreugde willen 30-jarige landbouwer Hiepke Ritze- midden. van de merklap naar haar oom en (53 jaar). Wander was eerder op 1 het alfabet, een hartje met kroontje uiten? ma te Westernieland, zoon van Jan zijn dochter Aaltje Aukes Zijlstra. De oktober 1865 te Groningen gehuwd en daarboven rechts een vrouwtje. Onder het grote alfabet de initialen Alberts Ritzema en Aaltje Hiepkes Willemina was 14 jaar toen ze in initialen I I I A I links en rechts van de met Margien Swijgman, dochter van GLB van haar vader en ILvdL van Doornbos. Hiepke, is aldaar geboren 1867 haar symmetrische merklap initialen AA zouden gelezen kunnen Sikke Warners Swijgman en Jantien haar moeder, gevolgd door de initi- in 1847 en aldaar overleden op 5 Arends Heuvink. alen MB van haarzelf en EB van haar april 1890 (43 jaar). zusje met hun woonplaats Pieterbu-

XXX 42 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 43 XXX Cornelia Bolhuis | 1870 Ebeltje Bouwman | 1870 Merklap 06069 | 34 x 30 letterlap Merklap 06070 | 38 x borduurlap

Wol op stramien. Rood, lila, geel, mes. Zij is overleden op 11 oktober Wol op stramien. Paars, rood, geel, Ebeltje zal ongeveer 10 jaar zijn Ebeltje Bouwman is geboren op groen, paars, bruin. 1919 te Groningen en werd aldaar blauw, roze, beige, bruin, zwart. geweest toen ze haar merklap om- 10 november 1859 te Pieterburen Rechterkant zelfkant, andere kanten begraven op 15 oktober 1919 (63 Rechts zelfkant, 3 kanten gezoomd streeks 1870 maakte. als dochter van landbouwer Geert omgezoomd. Ingeweven rand rond- jaar). Cornelia trouwt op 8 mei 1880 en een rand rondom. Boven 25 let- Onder het alfabet de initialen GLB Luies Bouwman en Joanna Lamina om in bruin en groen. Totaal 5 x 25 te Haren op 23-jarige leeftijd met ters van het alfabet, zonder I. Hier- van haar vader en ILvdL van haar van der Leij. Zij is aldaar ongehuwd letters van het alfabet in verschillende 29-jarige houthandelaar Gerrit onder initialen G L B, I L v.d. L, M B, moeder, gevolgd door de initialen overleden op 28 mei 1943 (83 jaar). de lettertypes, steeds zonder J. En 2 van Bruggen, zoon van Haijo van E B, G S. Dan het alfabet 2 x in oud MB van haar zusje EB van haarzelf en x cijfers 1 t/m 9. OnderaanCornelia Bruggen en Geesje Pieters Mulder. Hollandse lettertype zonder I met de initialen GS van een onbekende, Bolhuis 1870. Gerrit is geboren op 14 april 1851 daartussen cijfers 1 t/m 0. Onder mogelijk huisgenoot of naailerares. te Helpman en aldaar overleden het midden links en rechts symme- Helaas ontbreekt op deze merklap Cornelia was 14 jaar toen ze haar op 9 maart 1884 (32 jaar). Cornelia trisch 2 hanen, 2 honden en bloem- een jaartal. Als wij aannemen dat merklap in 1870 voltooide. haar schoonmoeder Geesje is een takken en een grote vlinder. Onder beide zusjes omstreeks hun tiende halfzusje van Berend Pieters Mulder een bloem in mand, klein vrouwtje, jaar beide een merklap maakten kan Cornelia Bolhuis is geboren op 31 1816-1864, de schoonvader van levensboompje en duiventil met 5 deze merklap aan Ebeltje worden juli 1856 te Essen (bij Haren) als de Groninger industrieel Jan Evert duiven. In de onderhoeken 2 hoek- toegeschreven. dochter van landbouwer, wethou- Scholten 1849-1918. motieven. der Geert Bolhuis en Grietje Hem-

Wol op stramien. Blauw, oker geel, gelde hartjes. Onderaan links en Geertruid Jans Frouws, geboren op Wol op grof geweven linnen. Blauw, mannetje een haardscherm. Onder- ject met onverklaarbare letters DCA roze, groen, wit, donker rood, lila, rechts een hond aan touw die een 22 april 1848 te Winsum als doch- rood, geel, groen. aan links de Groninger G en rechts ZGD – GDLO - DDZ IMV - DOD in de licht blauw. trap afloopt en in het midden een ter van Jan Geerts Frouws en Janna Boven zelfkant en 3 kanten omge- D, levensbomen, 2 vogels met daar- omlijsting. Mogelijk zijn het initia- Rondom niet afgewerkt. Zigzag vrouw met hond aan de lijn op on- Jans Huizinga. Zij overleed op 25 zoomd. Boven ingeweven rand. Zij- tussen tweekoppige adelaar, rechts len van klasgenootjes. Rechts van de rand rondom. Boven links en rechts dergrond. Daaronder G J F 1871. december 1920 te Ulrum (72 jaar). kanten een rechte rand en boven levensboom met 2 vogels. cartouche, eveneens niet te verkla- levensboom, gevleugeld hartje en Symmetrisch. Geertruid trouwt 28 december 1865 en onder een zigzag rand. Boven ren letters LD met daarvoor mogelijk vogel op tak en daartussen zig- te Winsum op 17-jarige leeftijd met 25 letters van het alfabet met Gro- Geertruida was 13 jaar toen zij in een gespiegelde D. zagrandje en gehuwt B.P.Bouma Geertruid was 23 jaar toen zij in de 29-jarige landbouwer Berent ninger G en zonder J. Cijfers 1 t/m 1871 haar merklap op boerderij Zui- G.J.Frouws den 28 Dec. 1865. Hier- 1871 het borduren van een herin- Pieters Bouma te Ulrum, zoon van 0 en motiefjes. Daaronder initialen demaheerd te Hornhuizen voltooide. Geertruida Luitjes Dijkhuis is gebo- onder 2 gekroonde en gevleugelde nering aan haar huwelijk in 1865 op Pieter Alberts Bouma en Trijntje Jans L I D, 1871, A H B, met daaronder In grote letters borduurde zij boven- ren op 22 december 1858 te Leens hartjes. In het midden links en rechts haar merklap op boerderij De Haar Bouwman, geboren op 28 augustus G L D. Rondom een midden motief aan de initialen LID van haar vader als dochter van Luitjen Jans Dijkhuis bloemen en in het midden tafereel- te Ulrum voltooide. 1836 te Uithuizermeeden en overle- horizontaal en verticaal initialen G en AHB van haar moeder met daar- en Anje Hindriks Borgman en 10 mei tje met 2 personen in een tuin en den op 27 december 1883 te Ulrum D L, D C A, Z G D, D D Z, I M V, G tussen het jaartal 1871. Haar eigen 1884 te Hornhuizen ongehuwd over- daaronder 2 gekroonde en gevleu- (47 jaar). O G. Links levensboom en rechts initialen GD werden onderaan in de leden (25 jaar). bloem motief. Links een vrouwtje hoeken geborduurd, waarvan de G en rechts een mannetje. Boven het als een gekroonde G. De cartouche vrouwtje een vuurtang, boven het in het midden bevat een fantasie ob-

Wol op stramien. Rood, groen, roze, Ida was 11 jaar toen zij in 1872 doek, waarbij de eerste letter als een Wol op grof linnen. Blauw , bruin, Sijtskewas 11 jaar toen zij op 16 juli leed op 9 februari 1952 te Winsum bruin, blauw, zwart, geel. haar merklap borduurde. Achter I gelezen dient te worden. groen, beige, lila, donkerrood. 1877 haar merklap in ’t Schippers- (89 jaar). Onderkant zelfkant, 3 randen omge- het alfabet staat tussen twee punt- Ida Onnes Tammens is geboren op Kruissteek en nestelsteek. huus te Grijpskerk voltooide. zoomd. Ingeweven randen rondom, jes een hoofdletter U, waarvan de 11 augustus 1861 te Eenrum als Onderkant zelfkant, boven en zijkan- waarvan zijkanten met groen. Boven relatie met haar familie niet duide- dochter van landbouwer Onno Ja- ten gezoomd. Verschillende randjes Sijtske Abbring is geboren op 20 22 letters van het alfabet, geen J, Q, lijk is, gevolgd door Ida haar eigen kobs Tammens en Kornelia Buikema. rondom. Bovenaan oefen letters en september 1866 te Grijpskerk als U, met achteraan de vergeten U, ge- initialen I O T. Achter de cijferreeks Zij is overleden op 17 november dan 25 letters van het alfabet, geen dochter van veerschipper Gerrit volgd door initialen I O T. Daaronder tussen twee puntjes het jaartal 1872 1921 te Apeldoorn (60 jaar). Ida J, gevolgd door cijfers 1 t/m 0 en Abbring en Auktje van Wieren. Zij cijfers 1 t/m 10, 1872, G O T. Dan gevolgd door de initialen G OT van trouwt op 14 juni 1888 te Eenrum op motiefjes. Hierna nog 3 x 25 letters is overleden op 13 januari 1937 te bloemen in mand links en rechts en haar zuster Geertruid. De initialen 26-jarige leeftijd met de ongeveer van het alfabet en 2 x cijfers 1 t/m 0. Obergum (70 jaar). Sijtske trouwt 26 in het midden een bloemenkrans van haar moeder en haar zuster 22-jarige landbouwer Pieter Rengers Op de 5e rij motiefjes en een randje, april 1890 te Grijpskerk op 23-jarige met O I T. Daaronder I O T en 1872 Anje ontbreken. Meestal zijn de in Hendrik van Griethuizen, zoon van rechts een vierkant in nestelsteek. leeftijd met de 27-jarige koperslager met daartussen een levensboom en een bloemenkrans geborduurde Pieter Johannes van Griethuizen en Rechts 1877 en horizontaal en ver- Klaas Gerhard de Noord, zoon van 2 zwanen en een vierkant motiefje initialen van de maakster zelf, maar Trijntje Pieters Wiersema wonende ticaal randjes in nestelsteek. Onder- Fokke de Noord en Martje Gerhards rechts. Onderaan 2 hondjes en in het Ida borduurde er de initialen OIT te Eenrum. Hij is geboren op 11 mei aan S. Abbring den 16 Juli. Daaron- te Obergum. Hij is geboren op 10 midden een mannetje met hond aan van haar vader in. Haar eigen initi- 1866 te Paesens (FR) en overleden der een zigzag rand in nestelsteek. november 1862 te Aduard en over- de lijn op een grond. alen borduurde zij in schuin schrift op maandag 21 november 1938 te met het jaartal 1872 midden op het Voorst (GD) (ongeveer 72 jaar).

Katoen en wol op stramien. Oudro- Aaltje is mogelijk, zoals de meeste het laatste gedeelte op 15-jarige Wol op stramien. Blauw, bruin, heerlijkheid, tot in der eeuwigheid. Gerrit Bakker, zoon van Jan Bakker ze, beige, donkerrood, lila, bruin, meisjes op 14 jarige leeftijd om- leeftijd heeft geborduurd. beige, paars. Amen. I.I. Munstra 1878. en Anke de Haan te Oostwold (bij blauw, oranje, zwart, grijs. streeks 1857 begonnen met het Links en rechts zelfkant, boven en Leek). Hij is aldaar geboren op 26 Rechter kant zelfkant, 3 kanten borduren van haar initialen A.D.P., Aaltje de Poel is geboren op 5 ok- onder niet afgewerkt. Dubbele zig- Jeltje was 20 jaar toen zij het ge- augustus 1854 en overleed 21 fe- omgezoomd. Twee ongelijke in- geboortedatum G E.B. DEN 5 OC- tober 1843 te Grijpskerk als dochter zag randen rondom. bed op haar lap in 1878 voltooide. bruari 1936 te Groningen (81 jaar). geweven randen rondom. Ver- TOBER 1843 en een alfabet A t/m V van pelmolenaar, koopman en kas- Tekst van het Onze Vader. Onze Het Onzevader of Paternoster is het schillende randjes rondom, rechts in grote rode letters. Na haar huwe- telein Klaas Jans de Poel en Heilina Vader die in de hemelen zijt! Uw meest verbreide christelijke gebed o n d e r v e r t i c a l e r a n d i n n e s t e l s t e e k . lijk in 1874 is ze kennelijk verder -ge Harkes van Holdinga. Zij is aldaar Naam worde geheiligd. Uw Ko- en dateert reeds uit de 1e eeuw. Boven links en rechts gevleugelde gaan met het borduren. Maar nu in overleden op 31 oktober 1910 (67 ningrijk Kome Uw wil geschiede hartjes met 2 vogels, daartussen verschillende kleuren en met dikker jaar). Aaltje trouwt op 16 mei 1874 gelijk in den Hemel, alzoo ook op Jeltje Idskes Munstra is geboren initialen A D P en G E B. Hieronder garen. Ze borduurde vervolgens drie te Grijpskerk op 30-jarige leeftijd der aarde. Geeft ons heden ons op 12 april 1858 te Noordwijk als den 5 october 1843, gevolgd door alfabetten en twee cijferreeksen, ge- met de 27-jarige timmerman Sierk dagelijksch brood. En vergeef ons dochter van landbouwer Idske Derks 19 letters van het alfabet zonder J, volgd door een datum (den 22 Oct.), Marks Kooister, zoon van Mark Sierks onze schulden, gelijk ook wij ver- Munstra en Anje Dijk. Zij is overleden Q, U, W, X, Y, Z. Hierna in wol 3 x 25 haar naam (A de Poel) en een jaartal Kooister en Sibbeltje Jacobs van der geven onze schuldenaren. En leid op 23 oktober 1929 te Groningen letters van het alfabet zonder J en (1877) waarin de lap werd voltooid. Bijl. Hij is geboren op 31 juli 1846 te ons niet in verzoeking, maar verlos (71 jaar). Jeltje trouwt op 12 novem- 2 x cijfers 1 t/m 0 en 10. Hieronder Maar het is ook mogelijk dat haar Westergeest (FR) en overleed op 20 ons van den boozen. Want Uw is ber 1881 te Oldekerk op 23-jarige den 22 Oct. A de Poel. 1877. Links nichtje Aleida de Poel 1862-1949, januari 1917 te Grijpskerk (70 jaar). het Koningrijk en de kracht en de leeftijd met de 27-jarige landbouwer en rechts een hoekmotief. die eveneens in Grijpskerk woonde

Wol op grof linnen. Rood, groen, BOUKE. Ook aan de onderkant was Uithuizen als dochter van landbou- Katoen op stramien. Rood. Alles in Jantiena zal 13 jaar oud zijn ge- Groningen op 27-jarige leeftijd met geel, bruin, groen, beige, paars. te weinig ruimte om in dezelfde let- wer Pieter Klaassens Boukema en nestelsteek, 2e lap. weest als ze haar merklap inderdaad de 27-jarige manufacturier en gros- Rechts zelfkant met ingeweven rand, tertype MA te borduren waarop ze Geertruida Johan Eberhard Schill- Links zelfkant, 3 kanten omge- in 1888 heeft gemaakt. Helaas heeft sier Petrus Harmannus Hendriks te 3 kanten omgezoomd. Totaal 5 x al- besloot deze twee letters maar in horn van Veen. Zij is overleden op zoomd. Ingeweven randen rond- ze geen jaartal op haar doek gebor- Groningen, zoon van Jan Hendriks fabet, 1e 25 letters, 2e 20 letters. 3e een aangepast lettertype tussen het 6 mei 1951 aldaar (77 jaar). Haar om in rood en bruin. Boven een duurd, om dit zeker te weten. en Willemina Blouw, aldaar geboren 19 letters. 4e 18 letters. 5e 22 letters. jaartal (18 MA 84) te borduren. De vader was landbouwer op Bouwke- rechte rand, daaronder zigzag op 16 april 1875 en aldaar overle- In het 1e alfabet de Groninger G. Na lap is zeer waarschijnlijk door de in maheerdt, Munnikeweg 1 te Uithui- rand. Een begin letter en daarna 2 Jantiena Afina Bolhuis is geboren den op 18 mei 1944 (69 jaar). het 1e alfabet cijfers 1 t/m 10. On- 1873 geboren Johanna Eberharda zen. Johanna trouwt 28 april 1899 x het volledig alfabet en 2 x cijfers op 21 april 1875 te Euvelgunne als deraan Johanna Boukema. 1884. Boukema gemaakt, maar het kan te Uithuizen op 25-jarige leeftijd met 1 t/m 9. Onderaan J.A. Bolhuis. dochter van landbouwer Siewert MA staat tussen het jaartal. ook door haar in 1868 geboren de 27-jarige landbouwer Derk Pe- Dit is een 2e lap. Een 1e lap werd Bolhuis en Hinderkien Hemmes. Zij nichtje Roelina Johanna Boukema terus Wijk, zoon van Petrus Wijk en gemaakt in kruissteek en een 2e in is overleden op 30 december 1969 Johanna is 11 jaar als zij haar mer- gemaakt zijn. Beide werden in Uit- Klaaske Stol. Hij is geboren op 11 nestelsteek. Deze steek is moeilijker te Groningen (94 jaar). Jantiena klap in 1884 maakte. Nadat Johanna huizen geboren. Helaas is de schen- augustus 1871 te Rasquert en over- en bewerkelijker dan de kruissteek. trouwt op dinsdag 14 april 1903 te vijf alfabetten, waaronder de eerste ker van de merklap niet bekend, leed 12 januari 1945 te Groningen met een gekroonde G, en een cijfer- waardoor hierover geen zekerheid (73 jaar). Hij was Landbouwer op reeks had geborduurd besloot ze in kan worden verkregen. Bouwkemaheerdt, en voorzitter van schuin schrift haar naam er onder de Coöperatieve Boerenleenbank te borduren. Zij kwam door ruimte- Johanna Eberharda Boukema is te Uithuizen. gebrek niet verder dan JOHANNA geboren op 29 november 1873 te

Katoen op linnen. Oranje, paars, tooide met haar initialen T V en 24-jarige landbouwer Luiken Eppo Wol en katoen op stramien. Rood, Aaltje was 10 jaar toen zij in 1889 Aaltje Geertruida Tammens is gebo- grijs, rood, lichtblauw, geel, groen. jaartal onderaan op het doek. Evers, zoon van Fekko Jans Evers oranje, grijs, lichtblauw, groen, aan haar merklap begon. Achter het ren op 27 september 1879 te Pieter- Rondom gezoomd. Boven 1 x 25 en Geertruida Jakoba Roemeling. beige, paars. Kruissteek en nestel- eerste alfabet haar initialen AJF (Aal- buren als dochter van landbouwer letters van het alfabet zonder J en Tetje Veendorp is geboren op 26 Luiken is landbouwer op boerderij, steek. tje Jacobs Fockes) zonder familie- Jacob Fockes Tammens en Geertje 1 x een volledig alfabet. Daaronder december 1877 te Westeremden Hoofdweg 32, Finsterwolde en assu- Rondom gezoomd en ingeweven naam met jaartal 1889. Het volgen- Johannes Martens. Zij overleed op cijfers 1 t/m 10. OnderaanT.V. tussen als dochter van landbouwer Geert radeur, wonende te Finsterwolde. Hij dubbele rand. Totaal 3 x het volledig de alfabet bevat een gekroonde G, 15 juli 1950 te Oosterburen (70 jaar). het jaartal 1889. Hindriks Veendorp en Freke Pieters is aldaar geboren op 3 maart 1876 alfabet, 2e alfabet in dubbele kruis- Onderaan boven de vogel borduur- Aaltje trouwt op 10 maart 1905 te Steenhuis. Zij is overleden op 1 au- en overleed op 25 augustus 1960 te steek en met Groninger G, 3e alfa- de Aaltje de initialen AGT van haar Eenrum op 25-jarige leeftijd met de Tetje was 12 jaar toen zij haar gustus 1954 te Finsterwolde (76 Spijk (84 jaar). Hij was Ridder in de bet in nestelsteek. Boven na het 1e beide voornamen met familienaam 24-jarige landbouwer Reinder Wib- merklap op de Bottemaheerd jaar). Tetje trouwt 1 juni 1900 te Lop- Orde van Oranje Nassau. alfabet A J F 1889. Na het 3e alfabet en links daarvan de initialen van haar bens, zoon van Derk Egberts Wib- te Westeremden in 1889 vol- persum op 22-jarige leeftijd met de A G T. Links onder bloem, initialen vader en moeder. bens en Trijntje Jurjens Westerdijk J F T en G J M, rechts vogel op tak te Maarhuizen. Hij is geboren op 12 en bloem. maart 1880 te Stitswerd en overleed op 14 augustus 1953 te Oosterburen (73 jaar).

Wol op stramien. Rood, paars, Leima zijn geweest. De schenking derij wonen. Zij waren ook mede-ei- Katoen op stramien. Rood, blauw. Hilda was 11 jaar toen zij haar mer- Hilda Wilmina Scheltje Mansholt beige, blauw, groen, bruin, donker- zal echter niet door haar persoonlijk genaar van de er tegenover gelegen Links zelfkant, 3 kanten omge- klap in boerderij Fletum, Westpolder is geboren op 21 oktober 1879 te rood. zijn gedaan, maar door haar kinde- boerderij Oud Bokum. zoomd. Ingeweven randen rondom 8 te Vierhuizen in 1890 voltooide. Westpolder 8, Vierhuizen als dochter Rechts zelfkant, 3 kanten gezoomd. ren, want Riek was in maart 2013 te in rood en bruin. Rondom 1 rechte van Jochum Helmers Mansholt en Totaal 3 x 19 letters van het alfabet, Leens overleden. De merklap zal met Imke Werkman is geboren op 7 rand en verschillende randen. Totaal Rena Loots. Zij is ongehuwd over- zonder J, Q, U, V, X, Y, Z en 1 x 10 zeer grote waarschijnlijkheid door maart 1877 te Uithuizermeeden als 2 x volledig alfabet met veel geoe- leden op 6 februari 1959 te Ulrum letters van het alfabet. In 2e en 4e al- haar schoonmoeder Imke Werkman dochter van Rijks veearts Hendrik fende letters, 2 x cijfers met veel ge- (79 jaar). Vanaf 1896 woonden zij op fabet Groninger G. Onderaan cijfers gemaakt zijn. Imke woonde na haar Garmt Werkman en Lupke Tonnis oefende cijfers 1 t/m 9. Daaronder boerderij Westerhalm, Westpolder 1 1 t/m 10 en initialen I W 1889. huwelijk met haar man op boerderij Doornbos. Zij is overleden op 24 Westpolder 1890 en onderaan Hilda te Vierhuizen. Haar ouders hadden Nieuw Bokum. Riek heeft zich ruim augustus 1966 te Kloosterburen Mansholt. daar een nieuw huis laten optrekken Imke was 12 jaar toen zij haar merk- 30 jaar voor Landgoed Verhildersum (89 jaar). Imke trouwt in 1913 op en lieten voor de boerderij de eerste lap in 1889 in Uithuizermeeden ingezet. Zij was onder meer betrok- 36-jarige leeftijd met de 50-jarige tennisbaan in de Marne aanleggen. maakte. Deze merklap (oefenlap) ken bij de tentoonstellings- en tex- landbouwer Remt Meijer te Kloos- Hilda hielp haar broer Rijpko onder met de initialen I W, jaartal 1889 en tielcommissie van het museum. terburen, zoon van Gerrard Meijer andere met de boekhouding. Zij was een gekroonde G is in 2014 door en Zwaantje Wijk. Hij is geboren op amateurfotograaf. R. Meijer-Leima aan het museum Remt en Imke woonden er vanaf 24 oktober 1863 aldaar en overleed Landgoed Verhildersum geschon- 1913. Na het overlijden van Gerard 6 maart 1919 te Groningen (55 jaar). ken. Dit zal de in 1923 te Hornhuizen in 1919 bleef Imke met haar zoon geboren Henderika Adriana (Riek) Gerrard Remt tot 1932 op de boer-

Katoen op stramien. Rood. Alles in Niesje zal haar merklap rond 1891 Hij is aldaar geboren op 11 novem- Katoen op stramien. Rood. Vrijwel Hilda zal ongeveer 11 jaar geweest jaar en zal de merklap eerder om- nestelsteken. De lap lijkt op een gemaakt kunnen hebben. Het dien- ber 1863 en overleed 26 februari geheel in nestelsteek, 2e lap. zijn toen ze haar merklap borduur- streeks 1890 hebben gemaakt. rode schoolmerklap. 2e lap. de later mogelijk als voorbeeld 1929 in Wieringerwaard (NH) (65 Links zelfkant, 3 kanten omgezoomd. de. Er staat helaas geen voornaam Rechts zelfkant, 3 randen half om- voor merklap 6038, die haar doch- jaar). Ingeweven randen rondom in 2 kleu- op het doek, maar onderzoek leert, geslingerd. Boven 4 verschillende ter Trijntje Strijker in 1916 maakte. ren bruin, 1 rechte rand en 1 zigzag dat er tussen 1880 en 1900 geen an- randen. Volledig alfabet van 26 let- Niesje Keizer is geboren op 4 okto- rand rondom. 1 x dubbele letters van dere meisjes Mansholt geboren zijn ters, de A 2x. Aansluitend N Keizer ber 1877 te Winkel (NH) als dochter het volledige alfabet en 1 x cijfers waarvan de naam met een H begint. Winkel. Daaronder 1 rechte rand en van Gerrit Keizer en Marijtje Dekker. 1 t/m 9. Onderaan H. Mansholt. De lap staat geregistreerd als zijnde begin van een rand in kruissteek en Zij overleed op 28 februari 1943 te gemaakt in 1900. Hilda was toen 21 aan de achterkant een hokje. Niet Briltil (65 jaar). Niesje trouwde 25 afgemaakt. april 1907 te Winkel (NH) op 29-jarige leeftijd met de 43-jarige veehouder Cornelis Strijker te Winkel, zoon van Jan Strijker en Trijntje Bruinvis,

Katoen op stramien. Rood, oranje. Jantje was 12 jaar toen ze in 1892 nes en Engeltje Huizinga. Hij is ge- Katoen op kaaslinnen. Beige, rood, Trijntje was 20 jaar toen ze haar Trijntje van Bruggen is geboren op Kruissteek en nestelsteek. haar merklap voltooide. boren op 16 juli 1862 te Groningen paars. stoplap in de boerderij van haar 24 november 1875 te Engwierum Links zelfkant, 3 kanten omgezoomd. en overleed op 12 december 1951 Alle randen omgezoomd en afge- ouders te Engwierum voltooide. als dochter van landbouwer Melle Rondom ingeweven dubbele rand. Jantje Heerema is geboren op 14 te Haren (89 jaar). Hij was eerder gewerkt met open naaiwerk. Links en De stoplap is door mevr. Dijkhuis Roelof van Bruggen en Sikjen Jo- Bovenaan 25 letters van het alfabet, mei 1880 te Groningen als dochter huwd op 8 juni 1890 te Groningen rechts 14 verticale doorstoppen in Harrenstein aan het Museum Land- hannes Beintema. Zij is overleden geen J en begint met een oefen I. van broodbakker Kornelis Heerema met Trientje Teelker, dochter van Be- verschillende patroontjes met scha- goed Verhildersum geschonken. Dit op 12 september 1953 te Apeldoorn Daarna nog 2 x 25 letters van het en Harmina Menzinga. Zij is overle- rend Teelker en Berendina Albronda. duw patroontjes aan de achterkant. zal Wilhelmina Maria Harrenstein (GD) en begraven te Engwierum (FR) alfabet en onderaan 18 letters van den op 24 november 1967 te Haren Trientje is geboren op 4 september Horizontaal 11 stoppen en 2 hoek- 1937-2013 zijn, die in 1962 trouw- (77 jaar). Adres bij overlijden Valken- het alfabet. 3 x cijfers 1 t/m 0 en 1 (87 jaar). Jantje trouwt op 26 maart 1862 te Groningen en aldaar overle- stoppen, ook weer in verschillende de met Pieter Rijpko Dijkhuis 1931- berglaan 27 te Apeldoorn, waar zij x cijfers 1 t/m 9. Onderaan Jantje 1925 te Groningen op 44-jarige den op 10 april 1923 (60 jaar). patronen en schaduw patronen aan 2014. Wilhelmina is een dochter van samen met haar zuster Bortzen Anna Heerema. 1892. leeftijd met de 62-jarige letterzetter de achterkant. Onderaan T v B Eng- Andreas Harrenstein 1906-1996 en 1879-1976 woonde. Trijntje en Bort- Albert Mennes, zoon van Jan Men- wierum 1895. Catharina Botha van Bruggen 1909- zen waren ongehuwd. 1995. De te Engwierum geboren tante van Catharina voldoet aan de initialen op het doek, waardoor wij haar als maakster kunnen beschou- wen.

Katoen op stramien. Rood. Kruis- Magdalena was 10 jaar toen zij ga te Noorddijk. Hij is geboren op Jantina Katoen op stramien. Rood. Kruissteek was 12 jaar oud toen zij Nienhuis en Goossina Groenendal te steek en nestelstek. haar merklap in 1897, mogelijk tij- 25 oktober 1885 te Garnwerd en is en nestelsteek. haar merklap in 1897 voltooide. Adorp. Hij is geboren op 10 oktober Links zelfkant en 3 kanten naar bin- dens handwerk les op haar school overleden op 30 december 1951 te Onderkant zelfkant, 3 kanten om- 1867 te Harssens en is overleden op nen omgezoomd en vastgezet met te Kloosterburen maakte. Mensingeweer (66 jaar). gezoomd. Ingeweven randen rond- Jantina Efina Beerta is geboren op 24 juli 1949 te Baflo (81 jaar). flanelsteek. Ingeweven randen rondom, 2 randen rondom 1 recht en 1 21 augustus 1885 te Harkstede als om. Boven 7 verschillende randen. Magdalena Wiersum is geboren op zigzag. Bovenaan eerst oefen letters dochter van timmerman, ontginner Dan 1 x volledig alfabet en cijfers 1 17 januari 1887 te Broek (ten noor- en daarna 25 letters van het alfabet en landbouwer Harm Klaassens t/m 0. Vanaf hier verder in nestel- den van Kloosterburen) als dochter zonder Q, gevolgd door cijfers 1 t/m Beerta en Henderika Altink. Zij is steek. Rechts 2 rechte randjes, onder van landbouwer Tjaard Siwerts Wier- 10. Hierna een rand en het hele al- overleden op 16 september 1977 te 2 zigzag randen en weer een vol- sum en Trientje Freerks van Dijken. fabet en cijfers 1 t/m 10. Nu verder Groningen (92 jaar). Jantina trouwt ledig alfabet. Verder in kruissteek, Zij is overleden op 22 maart 1964 in nestelsteek. Een rand en 3 oe- 14 maart 1908 te Adorp op 22-jarige cijfers 1 t/m 0. OnderaanMagdale - te Groningen (77 jaar). Magdalena fenletters en het volledige alfabet. leeftijd met de 40-jarige landbouwer na Wiersum. Kloosterburen 15 April trouwt op 7 maart 1912 te Winsum Onderaan J E B 1897. Daniel Nienhuis, zoon van Freerk 1897. M W. op 25-jarige leeftijd met de 26-jarige landbouwer en commissionair Jarg Jans Bruins, zoon van Pieter Johannes Bruins en Johanna Pettin-

Wol op stramien. Paars, groen, Hilje was 13 jaar toen ze in 1898 Groningen. Hilje werd 75 jaar. Hilje Katoen op linnen. Rood. Nestel- Jeannette was 12 jaar oud toen zij Jeannette Alida Broekema is gebo- rood, zwart, lichtgroen, lichtblauw. haar merklap voltooide. Bovenaan trouwt op 29 april 1909 te Eenrum steek en platsteek. haar letterdoek in 1901 voltooide. ren op 29 september 1889 te Pieter- Boven zelfkant, 3 kanten omge- borduurde zij haar naam en onder- (GR) op 24-jarige leeftijd met de Onder zelfkant, 3 kanten omge- Tussen het jaartal 1901 haar initi- buren als dochter van landbouwer zoomd. Ingeweven dubbele rand aan op de lap de initialen K D van 23-jarige Jan Hamminga, zoon van zoomd. Het volledige alfabet. Cijfers alen JAB. Zij zal de letterdoek aan Mindelt Broekema en Boeke Leima. rondom in rood en bruin. Midden haar moeder en R V D L van haar Johannes Hamminga en Gerritje van 1 t/m 0. Verspreid 5 doorstoppen de dochter van haar neef Pieter Jan Zij is ongehuwd overleden op 16 boven in de zelfkant Hilje. Boven 25 vader. De letters R en K onder het der Wal. Jan, bakker, is geboren op met verschillende patronen. Onder- Leima 1884-1964 hebben gegeven, maart 1977 te Winsum (87 jaar) in letters van het alfabet, geen X, ge- mannetje en vrouwtje zullen van 23 september 1885 te Uithuizermee- aan J A B tussen 1901. wiens dochter Henderika Adriana Zorgcentrum Winkheem, Borgweg volgd door het hele alfabet. Hierna haar ouders Roelf en Kostina zijn. den (GR), is overleden op 5 novem- Leima 1923-2013 het vervolgens 48 te Winsum. 2 x 25 letters van het alfabet, geen X. ber 1965 te Kloosterburen (GR). Jan aan het museum Landgoed Verhil- Hieronder hert, vrouw, pauw, bloem Hilje van der Laan is geboren op werd 80 jaar. dersum schonk. in mand en rechts mannetje en 24 februari 1885 te Wetsinge als vrouwtje met initialen R K. Verspreid dochter van herbergier Roelf van verschillende randjes. Onderaan K D der Laan en Kostina Dijkinga. Zij en R v d L. 1898. is overleden op 30 januari 1961 te

Katoen op stramien. Rood en weinig Willemina zal ongeveer 13 jaar Katoen op stramien. Rood. Geertruida zal ongeveer 14 jaar wer Klaas Jan de Waard te De Rui- zwart. Kruissteek en nestelsteek. geweest zijn toen zij haar merklap Alle kanten omgezoomd naar bin- geweest zijn als ze haar merklap in gewaard, zoon van Jacob de Waard Boven zelfkant, 3 kanten gezoomd. mogelijk omstreeks 1904 maakte. nen en afgewerkt met flanelsteek. 1907 op de Hummersmaheerd te en Antje Wiersma. Hij is geboren op Ingeweven randen rondom in rood Willemina Driesman is geboren op Ingeweven rand rondom in bruin en Wehe den Hoorn zal hebben ge- 29 maart 1888 te De Waarden en en bruin. Midden boven onder de 9 mei 1891 te Veendam als dochter oranje aan achterkant te zien. Boven maakt. overleed 14 december 1979 te Win- zelfkant W. Driesman. Boven rechte van onderwijzer Hendrik Driesman 8 verschillende randen. Hieronder sum (91 jaar). rand en zigzag rand rondom, links en Annete Kremer te Zuidwending. het volledige alfabet en cijfers 1 t/m Geertruida Katharina Westerhuis is en rechts grotere zigzag rand. Na Zij is aldaar overleden op 17 de- 0. Gevolgd door een rand en nog geboren op 30 januari 1893 te Horn- oefen letters 24 letters van het al- cember 1967 (76 jaar). Haar vader eens het volledige alfabet en cijfers huizen als dochter van landbouwer fabet, geen J, U, gevolgd door een was hoofd van de openbare lagere 1 t/m 0. Onderaan een rand. Midden Jan Westerhuis en Martje Ellens. Zij rechte rand en cijfers 1 t/m 10. Weer school. onder G K W. is overleden op 27 oktober 1977 te een rechte rand en 3 x 25 letters van Winsum (84 jaar). Geertruida trouwt het alfabet, zonder J met steeds een 3 mei 1913 te Leens op 20-jarige rechte rand ertussen. Tot slot nog 2 leeftijd met de 25-jarige landbou- halve randen en 1 grote zigzag rand in nestelsteken. Onderaan nog een De foto is afkomstig uit een familiealbum begin van het alfabet met eerst oe- van haar moeder Annette Kremer. Zij kreeg fenletters in nestelsteken. het album cadeau van haar broer Harm Kremer voor haar 19e verjaardag op 28 maart 1883.

XXX 66 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 67 XXX Catharina Wilhelmina Stevens | 1906 Adriana Joostina Koolen | 1906

2e van links staat de vader van Catharina voor de Middelbare landbouwschool omstreeks 1928. Merklap 06012 | 36 x 19 stoplap schoolmerklap Merklap 06044 | 35 x 34 rode

Katoen op kaaslinnen. Blauw, beige. 1905 in Groningen zal hebben ge- leeftijd met de 26-jarige ambtenaar Katoen op stramien. Rood. Adriana is 10 jaar als zij haar mer- 24-jarige banketbakker Kornelis Jan Platsteken. maakt. Catharina Wilhelmina Ste- Roelof Boelens, zoon van Lamber- Rondom gezoomd. Ingeweven ran- klap in 1906 te Ulrum voltooide. Boekhold, zoon van Jacob Boekhold Rechts zelfkant, 3 kanten omge- vens blijkt de moeder van Johanna tus Bernardus Boelens en Johanna den in rood en zwart en 6 verschil- en Pieterke Kolk te Eindhoven (NB). zoomd en afgewerkt met open naai- Boelens 1914-2005 te zijn. Catharina Strating te Groningen. Hij is aldaar lende randen rondom. Boven 5 ver- Onderwijzeres Adriana Joostina Hij is geboren op 1 september 1898 werk. Links bovenaan C. Stevens. haar vader was ondermeer conciër- geboren op 6 juni 1886 en over- schillende randen en dan een hele Koolen is geboren op 27 augus- te Westernieland en overleed op 11 Lap verdeeld in 18 gelijke vierkan- ge, spiegelmaker en amanuensis van leed op 24 augustus 1970 (84 jaar). rij oefen letters. Hierna een volledig tus 1896 te Ulrum als dochter van augustus 1975 te Eindhoven (NB) ten. Boven 6 stoppen en rechts 1 de Middelbare Landbouw School Roelof was adjunct-commies bij de alfabet met veel dubbele letters. koppelbaas en commissionair Jo- (76 jaar). stop in de zelfkant, afwisselend in (MLS) te Groningen. Het gezin Ste- Staatsspoorwegen en woonde aan Dubbele cijfers 1 t/m 0. Hieronder hannes Baptist Koolen en Johanna blauw en beige. Daaronder links vens woonde in de school. de Ernst Casimirlaan 44 te Gronin- Adriana Joostina Koolen Ulrum 23 Wierenga. Zij is gewettigd op 11 ja- eerst 1 doorstop en dan 4 x 2 door- gen. Hij hertrouwde omstreeks 1943 Januari 1906. Onderaan 5 verschil- nuari 1899 bij het huwelijk van haar stoppen in een vierkant en rechts Catharina Wilhelmina Stevens is ge- met Zwaantje Timmer, dochter van lende randen, waarvan de onderste ouders. Zij overleed op 18 februari een schuine stop. Onder 5 vakken boren op 29 april 1891 te Gronin- Harm Timmer en Zwaantje Waar- in nestelsteek. 1988 te Eindhoven (NB) (91 jaar). met doorstoppen en rechts 2 stop- gen als dochter van Sibertus Stevens sing. Zij is geboren 16 april 1903 te Adriana trouwt op 30 oktober 1922 pen, waarvan 1 weer in de zelfkant. en Wilhelmina Heijes. Zij is aldaar Vlagtwedde en overleed op 21 mei te Ulrum op 26-jarige leeftijd met de overleden op 23 november 1940 1988 te Groningen (85 jaar). Catharina zal ongeveer 14 jaar (49 jaar). Catharina trouwt op 15 geweest zijn als ze haar oefenlap in mei 1913 te Groningen op 22-jarige

XXX 68 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 69 XXX Trijntje Zondervan | 1907 Frouwke Holstein | 1908 Merklap 06034 | 24 x 33 oefenlap schoolmerklap Merklap 06052 | 36 x 35 rode

Katoen op kaaslinnen. Rood en wit. Trijntje was 10 jaar toen ze haar Tempel. Zij is overleden op 11 ja- Katoen op stramien. Rood. anker en hart. In de onder hoeken dochter van Kornelis Holstein en Rechts zelfkant, 3 kanten gezoomd. oefenlap in 1907 voltooide. De nuari 1991 te Leeuwarden (FR) (93 Rechterkant zelfkant, 3 kanten om- schuine versiering en slingerranden Trientje Westerdijk. Zij is overleden Rijgsteek aan 3 kanten, rechte rand merklap is door haar schoonzoon K. jaar). Trijntje trouwt op 19 mei 1921 gezoomd. Ingeweven rand rondom links, rechts en onder. op 30 september 1988 te Haren (89 rondom. Boven 10 verschillende ran- van Ham te Leens aan Verhildersum te Het Bildt (FR) op 23-jarige leeftijd versierd met rechte rand en 2 ver- jaar). Frouwke trouwt 2 september den. In wit 1e rij I H L M N J P Q R B D geschonken. met de 23-jarige Marten Meyer, te schillende randen rondom. Boven Frouwke was 9 jaar toen zij in 1908 1925 te Stedum op 26-jarige leef- en aansluitend A B 2e rij C F G K O S Leeuwarden, zoon van Jeep Meyer alle 26 letters van het alfabet. Cijfers haar merklap te Stedum voltooide. tijd met de 37-jarige Sikke Zelden- T U V W X Y 3e rij Z 1 2 3 4 5 6 7 8 Trijntje Zondervan, wonende te en Wietske Kort te Leeuwarden. Hij is 1 t/m 10, gevolgd door randje. Daar- Haar vader was ondermeer land- rust, zoon van Geert Zeldenrust en 9 0 1 2 3 4 4e rij 5 6 7 8 9 0 a b c d Snakkerburen (FR), is geboren op geboren op 14 juli 1897 te De Knipe na 25 letters van het alfabet, zonder bouwer, commissionair, koopman en Abeltje Wolters. Sikke is directeur e f g h i 5e rij k l m n o p q r s t u v w 24 september 1897 te St. Jacobi- (FR) en overleed 5 juli 1964 te St. J. Daaronder een rand. In het mid- beurtschipper. Hij woonde onderan- van een zuivelfabriek te Wehe-den x 6e rij y z OnderaanT. Zondervan. parochie (FR), als dochter van vee- Anna Parochie (66 jaar). den Frouwke Holstein Stedum 28 dere te Rottum, Oldehove, Stedum Hoorn. Hij is geboren op 13 septem- 1907 St. Jacobiparochie. houder Jacob Zondervan en Janke September 1908. Links en rechts van en in Uithuizen. ber 1887 te Warffum en overleed het jaartal vogels op een standaard op 8 november 1966 te Zuidlaren. en verspreid bloemetjes. Hieronder Frouwke Holstein is geboren op (79 jaar). geloof hoop liefde en een kruis, 4 augustus 1899 te Oldehove als

Katoen op kaaslinnen. Rood. Trienje Fokeltje Meijer in 1939 met aan personen en instellingen die Katoen op stramien. Roze. Kruis- nen zijn, maar daarbij zijn de lijnen tober 1918 te Opsterland (FR) op Alle randen omgezoomd naar bin- de landbouwer en bestuurder Ru- zich bezighouden met beeldende steek en nestelsteek. meestal van dezelfde dikte. En het 25-jarige leeftijd met de 27-jarige nen en afgewerkt met open naai- bertus Jacob Clevering 1914-2013. kunst, geschiedenis, letteren, mu- Onderkant zelfkant, 3 kanten om- is duidelijk te zien dat de dwarsbalk Klaas Glas, zoon van Roelof Klazes werk. Verder bijna helemaal gelijk Naar hem zijn de Lauwerssluizen bij ziek, natuurbehoud en theater. Naast gezoomd. Ingeweven rand rond- niet uit twee te dicht op elkaar ge- Glas en Jantje Gerrits Cuperus. Hij aan lap 1908 06052. Lauwersoog genoemd. het geldbedrag ontvangt de laureaat om. Rechte rand rondom. Boven 3 plaatste lijntjes bestaat. Ook van de woonde te Amsterdam en te Oir- een beeldje van de kunstenaar Eddy randen. Dan alle 26 letters van het twee losse stipjes zijn bij huismerken schot (NB). Hij werd geboren op 23 Frouwke was 9 jaar toen zij in 1908 Tine Clevering-Meijer was het eer- Roos. alfabet en cijfers 1 t/m 0. Nogmaals geen voorbeelden. Het is mogelijk februari 1891 te Weidum (FR) en haar merklap te Stedum voltooide. ste vrouwelijke bestuurslid van het het hele alfabet en de cijfers 1 t/m vanwege de helderder rode kleur, overleed op 2 november 1974 te Deze lap is ogenschijnlijk gelijk aan Anjerfonds Groningen. Zij had bij- Tine Clevering-Meijer stond ook aan 0. Hieronder een rechte rand in later op de merklap aangebracht. Amsterdam (83 jaar). Hij werd be- lap 06052 alleen is de rand anders zondere kennis van klederdracht, de basis van het behoud van Land- nestelsteken en het alfabet behalve graven te Weidum (FR). en mist er een takje links van de borgen en traditionele tuinkunst. goed Verhildersum als museum. Bo- de Z. Onderaan T Nijenhuis 1 9 0 8 . Trijntje Nijenhuis is geboren op 25 Moeder Lutske is koemelkster en rechter papegaai. Ook in vele andere bestuursfunc- vendien legde zij als conservator van oktober 1892 te Langezwaag (FR) winkelierster. Zij is geboren op 8 ties heeft zij deze onderwerpen on- Verhildersum het grootste deel van Trijntje Trijntje was 16 jaar toen zij als dochter van Hendrik Pieter Nij- januari 1868 te Luxwoude (FR) en In tegenstelling tot de door mevrouw der de aandacht gebracht. In 1975 de textielcollectie aan, waarvan de in 1908 haar merklap voltooide. Een enhuis en Lutske Bakker. Zij is over- overleed 9 juli 1952 te Heerenveen Zeldenrust geschonken merklappen kreeg zij hiervoor de Zilveren Anjer merklappen beschreven in dit boek opmerkelijk detail is de gaffelkruis leden op 9 juni 1971 te Amsterdam (84 jaar). 6052 en 6062 is deze merklap door uit handen van Z.K.H. Prins Bern- deel uitmaken. met dwarsbalk achter het jaartal (NH) en begraven te Weidum (FR) Tine Meijer 1914-1981 aan Verhil- hard. De prijs, een geldbedrag van 1908. Het zou een huismerk kun- (78 jaar). Trijntje trouwt op 11 ok- dersum geschonken. Zij trouwde als € 5.000, wordt jaarlijks toegekend

Zijde op stramien. Blauw, bruin, 1909 voltooide. Het bevat achter als dochter van Gerardus Hubertus Katoen op kaaslinnen. Rood, groen, Saartje was 13 jaar toen ze haar Pieter Jan Lap, zoon van Aries Lap en geel, roze. een willekeurige letterreeks de ini- Koopmans en Johanna Nieburg beige, lichtbruin. merklap op 7 september 1909 te Jacomina Beukema te Ulrum. Hij is Boven zelfkant, 3 randen omgeslin- tialen AMK van de maakster. Bij het en overleed op 31 januari 1980 Onder zelfkant, links omgeslingerd, Niekerk voltooide. Onderaan het geboren op 13 juli 1890 te Zuurdijk gerd. Ingeweven randen rondom. zoeken naar een meisje dat onge- (83 jaar). Anna trouwt 30 decem- boven en rechts omgezoomd en af- doek borduurde zij haar volledige en overleed 28 december 1977 in Boven 13 verschillende randen in veer tussen 1907 en 1912 in de pro- ber 1915 te Uithuizen op 19-jarige gewerkt met rood steekje. Bovenaan naam, woonplaats en datum. De Ulrum (87 jaar). verschillende kleuren. Hieronder let- vincie Groningen geboren moet zijn, leeftijd met de 23-jarige Adrianus natuur getrouwe bloemen. Rechts maand september maakte ze niet af. ters van het alfabet in willekeurige blijkt dat alleen Anna Maria Koop- Cornelis van Rijn, zoon van Nicolaas daarvan 2 vlakvullingen. Daaronder volgorde. Initialen A M K. Onderaan mans aan de initialen voldoet. Een van Rijn en Maria Johanna Joore. Hij weer natuurgetrouw, een vogel op Saartje Jantina Bakker is geboren cijfers 1 t/m 0 en 23.8.1909. Hierna relatie met de schenker B. Vliegers is geboren op 24 november 1892 te tak, paard, schaap achter hek, koe op 7 februari 1896 in Niekerk als nog 3 randen. uit Ulrum is niet gevonden. Raamsdonkveer (NB) en overleed 28 in de wei. Hieronder een bloem en dochter van schoenmaker / tuinman januari 1979 in Groningen (86 jaar). vogel op tak, gans op grond, meisje, Roelf Jans Bakker en Aaltje van der Anna zal 13 jaar geweest zijn toen Anna Maria Koopmans is geboren vlinder. Onderaan Saartje Jantina Maar. Zij is overleden op 9 juni 1975 zij haar merklap op 23 augustus op 2 november 1896 te Uithuizen Bakker N i e k e r k 7 S e p t e m b . 1 9 0 9 . te Ulrum (79 jaar). Saartje trouwt op 15 mei 1920 te Ulrum op 24-jarige leeftijd met de 29-jarige timmerman

Katoen op stramien. Rood. vecht en wilde haar man roepen in Katoen op stramien. Rood, roze. zal niet door Egbertina gemaakt Onder zelfkant, 3 kanten gezoomd de touwslagerij achter hun huis. Net Rondom naar binnen gezoomd en zijn, maar door een van haar zusjes en rondom afgewerkt met flanel- buiten de deur werd ze dodelijk ge- afgewerkt met flanelsteek. Ingewe- Grietje of Geertruida. Merklap 6029 steek. Ingeweven randen rondom. troffen door de rondvliegende graven randen rondom in rood en zwart. bevat geen initialen en zal dus door Deze lap bestaat uit 8 rechte randen naatscherven. Geertruida trouwt op Boven en links een rechte rand en Egbertina of een van haar zusjes geen 4 hoek randen. Midden nog een zaterdag 9 juli 1927 te Slochteren rechts en onder een zigzag rand. maakt zijn. motiefje. Het lijkt op een 2e rode op 26-jarige leeftijd met de 30-jari- Boven 2 x letters van het alfabet in schoolmerklap. ge touwslager / gymnastiekleeraar willekeurige volgorde, gevolgd door Grietje Knapper is geboren op 1 Egbert Knapper te Zuidbroek. Hij is 2 x cijfers 1 t/m 0 met zigzag randen oktober 1898 te Schildwolde als Geertruida (Trui) Knapper, is gebo- een zoon van Berend Knapper en ertussen. Hieronder het hele alfabet. dochter van schoenmaker Egbert ren op 24 februari 1901 te Schild- Geertje Burema. Hij woonde o.a. te Weer een zigzag randje. Links 2 ver- Knapper en Grietje Tamminga. Zij wolde als dochter van schoenmaker Zuidbroek, Wijster en Oosterbeek schillende randen. Rechts 2 verschil- is overleden op 5 augustus 1973 Egbert Knapper en Grietje Tammin- (GD). Hij is geboren op 21 decem- lende randen met hoeken. Onderaan te Bedum (74 jaar). Grietje trouwt ga. Zij is gesneuveld op 26 maart ber 1896 te Zuidbroek en overleed G K. op 28 mei 1920 te Slochteren (is 1945 te Zuidbroek (44 jaar). In de in 1984 te Oosterbeek (GD) (88 gescheiden op 24 april 1973) op oorlog werden enkele Duitse au- jaar). Egbert hertrouwde met Aaltje Grietje zal ongeveer 12 jaar zijn 21-jarige leeftijd met de 20-jarige to’s die over de Heiligelaan reden Hartlief Aaltje is geboren in 1916, is geweest als zij omstreeks 1910 de boekdrukker Henderikus Haan, zoon beschoten door geallieerde vlieg- overleden in 1975 (59 jaar). lap gemaakt heeft. Maar als de lap van Wijcher Haan en Anje Kolthek. tuigen. Geertruida zag het vuurge- door haar jongere zuster Geertruida, Hij woonde o.a. te Oisterwijk (NB) die toen 9 jaar was, is gemaakt zal en Elburg (GD). Hij is geboren op de lap waarschijnlijk later gemaakt 14 januari 1900 te Bedum. zijn. Lap 6030 met de initialen GK

Katoen op kaaslinnen. Rood. schoenmaker Egbert Knapper en Katoen op stramien. Rood. Rechts zelfkant. Overige kanten naar Grietje Tamminga. Zij is overleden Onderkant zelfkant, andere kanten binnen omgezoomd en afgewerkt op 8 juni 1984 te Baflo en aldaar naar binnen gezoomd en vastgezet met flanelsteek. De lap heeft een begraven (80 jaar). Tine is vrij lang met flanelsteek. Rijgsteken links en linker en een rechter deel. Alle ran- ziek geweest (had tuberculoze ) en stiksteek boven. Boven 9 verschil- den met open naaiwerk. Links 8 ran- heeft ze in een sanatorium in Soest lende randen. Dan cijfers 1 t/m 0 den, rechts 4 randen in verschillen- gelegen. Ze kregen geen kinderen. en jaartal 1916. Hieronder Trientje de breedtes en nog 2 hoekranden. Egbertina trouwt op 9 oktober 1942 Stryker. Onderaan alle 26 letters van Rechts boven initialen E K. te Baflo op 39-jarige leeftijd met de het alfabet. 41-jarige boekhouder/postbode Egbertina zal 12 jaar geweest zijn Antoon Reker, zoon van Jan Reker als zij de lap in 1915 zou hebben en Trijntje Kuizenga te Baflo. Hij is gemaakt. Egbertina (Tina) Knap- aldaar geboren op 17 augustus 1901 per, is geboren op 1 augustus 1903 en overleed aldaar op 14 juli 1998 te Schildwolde als dochter van (96 jaar).

Katoen op kaaslinnen. Rood. Katoen op linnen. Rood. Trijntje was nog maar 8 jaar toen ze op 30-jarige leeftijd met de 27-jarige Rechts zelfkant, andere kanten naar Onderkant zelfkant, de andere kan- haar eerste merklap met haar volle- landbouwer Reeuwert Barkmeijer, binnen omgezoomd en met flanel- ten omgezoomd en een dubbele dige naam Trientje Stryker in 1916 zoon van Alle Barkmeijer en Roelfien steek afgewerkt. Boven 3 randen. rijgsteek. Boven 1 rand met open voltooide. Een jaar later borduurde Blink Briltil. Hij is geboren op 7 juni Hieronder cijfers 1 t/m 0 en het jaar- naaiwerk. Dan in rijgsteek een naad ze haar tweede merklap eveneens 1911 te Noordhorn en overleed op tal 1917. Daaronder Trijntje Strijker. van 2 aan elkaar genaaide lappen met haar volledige naam. Maar nu 3 januari 1973 te Zuidhorn (61 jaar). Daaronder 25 letters van het alfabet, met daarboven Trijntje Strijker. gespeld als Trijntje Strijker. In mo- Hij was landbouwer op boerderij zonder J en tot slot 18 letters van Hierna volgen nog 7 randen in fla- gelijk 1920 borduurde Trijntje nog Ruimzicht. het alfabet. nelsteek, schuine steek, steelsteek een derde lap waarop alleen haar en rijgsteek. volledige naam.

Trijntje Strijker is op 26 januari 1909 te Winkel (NH) geboren als dochter van veehouder Cornelis Strijker en Niesje Keizer. Zij overleed op 6 april 1965 te Groningen (56 jaar). Trijntje trouwt op 26 april 1939 te Zuidhorn

Katoen op linnen. Rood. Aaltje zal 13 jaar zijn geweest als zij Katoen op stramien. Rood. Diewertje was 11 jaar oud toen ze landbouwer Dirk Jakob Wibbens, Links zelfkant en 3 kanten naar haar merklap in 1918 borduurde. Alle kanten naar binnen omge- haar merklap op 13 juni 1918 vol- zoon van Reinder Wibbens en Aaltje binnen omgezoomd en afgewerkt zoomd en vastgezet met flanelsteek. tooide. Geertruida Tammens te Visvliet. Hij met flanelsteek. Ingeweven randen Aaltje Geertruida Borgman is gebo- Ingeweven randen rondom in blauw is geboren op 23 december 1905 rondom in rood en blauw. Boven 5 ren op 22 februari 1905 te Eenrum en rood. Een rechte rand rondom. Diewertje Jantine Rietema is ge- te Maarhuizen en verongelukt in het randen. Hierna alle 26 letters van het als dochter van Klaas Borgman en Boven 5 randen en daarna meerdere boren op 8 april 1907 te Molenrij verkeer op 9 april 1982 te Paterswol- alfabet. Daaronder cijfers 1 t/m 0, Jantje Wiersema. Zij was inwonen- oefenletters van het alfabet met alle als dochter van landbouwer Fokko de (DR) en werd begraven te Visvliet tussen kleine motiefjes. Hieronder de huishoudster bij de gebroeders 26 letters. Hierna dubbele cijfers 1 Rietema en Mijna Heidema. Zij over- (76 jaar). Dirk en Diewertje wonen Aaltje Borgman. Dan in sierlijke let- Wiersum Hereweg 16 te Eenrum t/m 0. Onderaan D.J. Rietema. 13 leed op 4 september 1962 te Gro- in de polder De Nie, ongeveer twee ters 20 letters van het alfabet. On- en overleed tussen 1976 en 1986 juni 1918. ningen (55 jaar). Diewertje trouwt op kilometer ten zuiden van Visvliet. deraan nog 1 zigzag rand. mogelijk in een verpleeghuis te Gro- 7 februari 1936 te Middelstum op ningen. 28-jarige leeftijd met de 30-jarige

Aaltje en haar broertje Siepko Borgman

Katoen op stramien. Rood. Henderika was 9 jaar toen zij op 29 te Adorp op 24-jarige leeftijd met Katoen op stramien. Rood. Aaltje Grietje Tammens is geboren Margaretha Reukema dochter van Boven zelfkant, 3 kanten omge- april 1919 haar merklap te Adorp de 26-jarige landbouwer Pier Jan Links een zelfkant, andere kanten op 20 juli 1910 te Assen als dochter Johannes Reukema en Zwaantje zoomd. Ingeweven randen rond- voltooide. Tilma, zoon van Fopke Tilma en An- naar binnen omgezoomd en afge- van tuinier / fabrikant Tamme Tam- Bouwman. Maria is geboren op 24 om. Rechte rand rondom. Boven 5 nechien Emmelkamp te Zuidlaren. werkt met flanelsteek. Ingeweven mens en Mettje Tammens. Zij over- augustus 1881 te Schildwolde en randen. Hierna enige letters van het Henderika Efina Nienhuis is geboren Hij is geboren op 15 november 1907 rand rondom. Rechte rand rondom. leed 6 februari 1987 in Groningen overleed aldaar op 18 november alfabet in willekeurige volgorde, ge- op 2 april 1910 te Adorp als doch- te Niehove en overleed 28 augustus Boven 4 randen, daarna in wille- (76 jaar). Aaltje trouwt op 29 juli 1935 (54 jaar). volgd door cijfers 1 t/m 0. Hieronder ter van landbouwer Daniel Nienhuis 1977 in Zuidlaren (69 jaar). keurige volgorde letters van het 1943 te Groningen op 33-jarige H E Nienhuis. A d o r p . 2 9 a p r i l 1 9 1 9 . en Jantina Efina Beerta. Zij overleed alfabet. Cijfers 1 t/m 0 gevolgd wil- leeftijd met de 60-jarige onderwijzer 25 april 1996 te Zuidhorn (86 jaar). lekeurige letters en weer cijfers 1 t/m Reinder Jan Bakker, zoon van Freerk Henderika trouwt op 28 juni 1934 0. Rechtsonder A.G. Tammens. Johannes Bakker en Anje Hielkema te Groningen. Hij is geboren op 11 Aaltje zal 12 jaar zijn als zij haar lap juni 1883 te Stedum en overleed in 1922 zal hebben gemaakt. Zie ook aldaar op 2 april 1983 (99 jaar). de merklap van haar zusje Jantina Reinder was eerder gehuwd op 27 Meta 1925 6035. januari 1911 te Groningen met Maria

Katoen op stramien. Rood. Wol op grof katoen. Groen, zwart, Onder zelfkant, 3 kanten gezoomd. paars, rood, roze, blauw, oranje, Ingeweven randen rondom in geel. blauw en rood. Boven 6 randen in Links zelfkant, 3 kanten gezoomd. rijgsteek en stiksteek. Rondom 1 Boven een rij met hond, haan, meis- rechte rand en 1 zigzag rand. Bo- je, pauw, molen, rondjes. Onder de ven 3 randen. Enige oefen letters pauw 1920. Hieronder links een van het alfabet, gevolgd door 25 grote levensboom en in het midden letters van het alfabet zonder J en bessen aan tak, 2 levensboompjes cijfers 1 t/m 0. Nogmaals 25 letters en 2 motieven. Onderaan Anna Lup- van het alfabet en cijfers 1 t/m 0. ke Harkema. Tot slot alle 26 letters van het alfabet. Onder links en rechts een vlinder met daartussen initialen A L H 1920. Onderaan nog een rand.

XXX 86 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 87 XXX Anna Lupke Harkema | 1920 Liefke Abelina Siccama | 1922 Merklap 06984 | 18 x oefenlap schoolmerklap Merklap 06032 | 28 x rode

Katoen op grof katoen. Blauw, Twee van deze lappen zijn omstreeks sie van het museum. Haar schoon- Katoen op stramien. Rood. Liefke was 11 jaar toen ze de mer- teld Oosterhuis en Mettje Leemhuis. groen. 1920 door Anna Lupke Harkema moeder Imke Werkman 1877-1966 Onder zelfkant, 3 kanten gezoomd. klap in 1922 voltooide. Hij woonde in Haren en Zoutkamp, Rondom franje. Rand rondom. Initia- gemaakt. Van lap 6984 is niet be- is een zuster van Martje Werkman Brede ingeweven rand rondom in is geboren op 22 april 1907 in Beer- len: A L H I H, gevolgd door 25 let- kend wie het aan het museum heeft 1876-1942, de moeder van Anna blauw en rood. Boven 4 verschillen- Liefke Abeline Siccama is geboren ta, overleed op 12 februari 1995 in ters van het alfabet, J. Cijfers 1 t/m 0. geschonken. De merklappen zullen Lupke Harkema 1912-1976. de randen. Daarna enige willekeuri- op 7 augustus 1911 te Vierhuizen Haren (87 jaar) en werd begraven kort na het overlijden van Riek Leima ge letters van het alfabet, gevolgd als dochter van landbouwer Hendrik te Vierhuizen. Anna was 8 jaar toen zij lap 06071 1923-2013 door haar kinderen, aan Anna Lupke Harkema is geboren door cijfers 1 t/m 0. Hieronder L A Jan Siccama en Jeannette Abbring. en lap 06081 in 1920 te Warfhuizen het museum geschonken zijn. op 4 maart 1912 te Warfhuizen als Siccama 1922. Zij is overleden op 25 juli 1992 te maakte. Lap 06984 met haar initialen dochter van boekhouder Jan Har- Haren (80 jaar). Liefke trouwt op 5 ALH en die van haar vader IH (Jan Henderika Adriana (Riek) Leima kema en Martje Werkman. Zij over- november 1931 te Ulrum op 20-jari- Harkema) heeft ze mogelijk later 1923-2013 trouwde in 1913 Gerrard leed op 23 juni 1976 te Groningen ge leeftijd met de 24-jarige landbou- gemaakt. Op lap 6981 borduurde Remt Meijer 1915-2013, zoon van en werd te Warfhuizen begraven (64 wer Koert Oosterhuis, zoon van Bar- Anna haar initialen met jaartal 1920 Imke Werkman 1877-1966, de zuster jaar). Haar vader was boekhouder en op lap 6071 borduurde zij haar van Anna haar moeder Martje Werk- bij de Nutsspaarbank te Warfhuizen. volledige naam met jaartal 1920. man 1876-1942. Riek heeft zich ruim 30 jaar voor Verhildersum ingezet. In 2014 schonk R. Meijer-Leima ze- Zij was onder meer betrokken bij de ven merklappen aan Verhildersum. tentoonstellings- en textielcommis-

Katoen op stramien. Rood. Kruis- Ida was 9 jaar toen zij haar merklap Rolls-Royce was een koeriers- en Katoen op stramien. Rood. Johanna was 9 jaar toen zij haar algemene kennis over de omge- steek en nestelsteek. in 1923 voltooide. intelligentiedienst die vooral actief Rondom naar binnen gezoomd. Een merklap op 21 maart 1923 te Gro- ving bij te brengen verzamelde ze Bovenkant zelfkant, 3 kanten om- was met de verspreiding van ver- brede ingeweven rand in blauw, af- ningen voltooide. krantenknipsels. Toen ze dit later gezoomd. Ingeweven rand rond- Mr. Ida Jacoba Siccama is geboren zetskranten, koeriersdiensten, het gewerkt met flanelsteek. Een rech- Johanna’s vader woonde in 1940 uit tijdverdrijf voortzette liep het om in rood en blauw, 1 rechte rand op 30 mei 1914 te Zuurdijk als doch- verbergen van onderduikers en de te rand rondom. Boven 3 randen. aan de Ernst Casimirlaan op nummer uit de hand en was haar bejaar- rondom. Zigzag rand bovenaan, ter van landbouwer Djurre Siccama evacuatie van burgers. De groep Dan willekeurige letters van het 44 te Groningen, waarbij we mogen denwoninkje in Bakkeveen volge- gevolgd door verschillende letters en Jantine Toxopeus. Zij was juriste/ vond zelf niet opnieuw het wiel uit alfabet, gevolgd door cijfers 1 t/m aannemen dat Johanna, toen daar stouwd met dozen krantenknipsels van het alfabet en de cijfers 1 t/m 0. secretaresse op de VU in Amster- maar verzamelde militaire en politie- 0. Dan volgt het hele alfabet. Hier- ook woonde. met dertig jaar streekgeschiedenis. Een kort recht randje in nestelsteek. dam en is aldaar ongehuwd over- ke informatie die naar Londen werd na 21 Maart 1923. Midden onder Hierna het volledige alfabet. Dan leden op 18 juni 2001 (87 jaar). Als doorgeseind. Leerschool. J. Boelens. Groningen. Zij ging na voltooiing van de Leer- Johanna (Jo) Boelens is geboren letters in nestelsteek. Hieronder 5 verzetsstrijdster was zij werkzaam school naar een Kweekschool. In op 27 augustus 1914 te Groningen randen en I.J. Siccama 1923 Leens. voor Hugo van der Wiele, oprichter 1945 werd Jo lerares aan de land- als dochter van ambtenaar Roelof Onder nog een golvende rand. van inlichtingendienst Rolls-Royce. bouwhuishoudschool in Bakke- Boelens en Catharina Wilhelmina veen. In 1974 werd deze school Stevens. Zij is overleden op 4 juni opgeheven. Om haar leerlingen 2005 in Bakkeveen (90 jaar).

XXX 90 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 91 XXX Jantina Meta Tammens | 1925 28 | rode schoolmerklap Merklap 06035 | 29 x 28 rode

Katoen op stramien. Rood. Jantina zal 12 jaar geweest zijn als mens. Zij overleed op 15 februari Links zelfkant, overige kanten naar zij haar merklap omstreeks 1925 ge- 1987 te Groningen (73 jaar). binnen omgezoomd en vastgezet maakt zal hebben. Zie ook de mer- met flanelsteek. Dubbele ingewe- klap van haar zusje Aaltje Grietje ven rand rondom. Boven 7 randen, 1920 nr 06045. gevolgd door enkele letters van Jantina Meta Tammens is geboren het alfabet in willekeurige volgor- op 18 juli 1913 te Wehe-den Hoorn de. Cijfers 1 t/m 0. Hieronder 2 ver- als dochter van tuinier / fabrikant schillende randen. Onderaan J.M. Tamme Tammens en Mettje Tam- Tammens.

XXX 92 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 93 XXX ‘Voor 1900 werden merklappen meestal een afbeelding van een huis of boerde- gemaakt door meisjes van goede huize. rij gevonden uit de tijd dat de merklap Zij hadden tijd en geld voor materiaal werd gemaakt. om deze vaak fraaie merklappen te kunnen maken. Bovendien moesten zij na Veel merklappen uit de collectie van VERTELT HOE een eventueel huwelijk op hun linnen- Landgoed Verhildersum zijn door boe- uitzet initialen kunnen aanbrengen. De rendochters gemaakt. Zij woonden met maaksters zullen dus niet in eenvoudige hun ouders op de veelal grote boerde- HIJ DE HUIZEN huizen hebben gewoond. Daardoor is rijen, die vermeld zijn in een van de vele er meestal wel iets over deze huizen of boerderijenboeken die de provincie VAN DE MAAKSTERS boerderijen te vinden. Na het vinden van Groningen telt. Helaas zijn er niet van de maakster is het zoeken naar infor- alle gebieden in de provincie boerde- matie over haar woonomgeving zinvol. rijenboeken gepubliceerd en moet de VOND En met een beetje geluk wordt er zelfs informatie uit andere bronnen komen.

XXX 94 XXX merklappen en hun maaksters collectie verhildersum XXX 95 XXX Op hisgis.nl kunnen, voor de periode Helaas is het bouwjaar van het betreffen- tober 1834 door de bliksem werd getrof- vanaf 1832, de eigenaren van landerij- de huis of boerderij niet altijd bekend, fen. De schuur en bijschuur werden door en en gebouwen worden gevonden. Is waardoor het in dat geval niet zeker is of de vlammen volledig verwoest. Maar het zo’n boerderij eenmaal gevonden dan de merklap in het afgebeelde gebouw is voorvertrek en de daaraan belendende kan deze met behulp van Google Maps gemaakt. Oude kranten kunnen daarbij boerenbehuizing is door een gunstige worden opgezocht. Als de boerderij niet soms uitkomst bieden. Zo vond ik een wind bewaard gebleven.’ in het veld staat kan er met Street View afbeelding van de boerderij waar Alida en [print screen] een afbeelding van wor- Pieters (1822 06503) haar merklap zou den gemaakt. Andere dankbare bronnen hebben gemaakt. Zekerheid werd ver- voor afbeeldingen en of informatie zijn kregen door een bericht in het Dagblad te vinden op beeldbankgroningen.nl, van ‘s Gravenhage van 24 oktober 1834. Google.nl, delpher.nl en diverse genea- Deze krant schreef dat de boerderij aan logische en of historische websites. de Schultingaweg 3 te Lutjewolde bij Sint Annen in de nacht van 16 op 17 ok-

Diewertje Jantine Rietema | 1918 Liefke Abelina Siccama | 1922 Ida Jacoba Siccama | 1923 Johanna Boelens | 1923

XXX 96 XXX merklappen en hun maaksters XXX 97 XXX merklappen en hun maaksters beschrijving van de merklappen Elly Hommes - Wibbens

beschrijving van de maaksters Jan Pieter de Groot

collectie museum landgoed verhildersum Textielcommissie Verhildersum

fotografie en vormgeving Caroline Penris

uitgave Museum Landgoed Verhildersum 2021

mede mogelijk gemaakt door Stichting Instandhouding Cultureel Erfgoed in Noordwest Groningen Rabo Club Support Prins Bernhard Cultuurfonds

isbn/ean: 978-90-9034414-0

XXX 98 XXX merklappen en hun maaksters