Kalendarium

KRONIKA STOSUNKÓW REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC Z EUROPEJSKIMI KRAJAMI SOCJALISTYCZNYMI

maj-lipiec 1988

dzić RFN w niewielką ilość potrzeb­ nych pieniędzy. m aj 4 V — W Bonn doszło do wymiany not między RFN a ZSRR. Minister Hans- I V — Sekretarz generalny Związku -Dietrich Genscher przekaeał ambasado­ Wypędzonych Hartmut Koschyk zaape­ rowi Jurijowi Kwicińskiemu notę, w lował do rządu federalnego, by tylko której rząd radziecki został oficjalnie wtedy przyznać Polsce kredyty, gdy „po­ poinformowany o nowych zachodnionie­ nad milion Niemców żyjących na obsza­ mieckich ustaleniach prawnych umożli­ rze polskiego panowania otrzyma pra­ wiających radzieckim inspektorom nad­ wa mniejszości. (...) Można będzie mó­ zorowanie likwidacji amerykańskich ra­ wić o dobrych stosunkach z Warszawą kiet na terytorium RFN, z wykorzysta­ dopiero wówczas, gdy przestanie się niem immunitetu dyplomatycznego. Obie przerzucać odpowiedzialność za kryzys strony podkreśliły przy okazji swą wolę zadłużeniowy, jaki zaistniał w Polsce, „dobrej i pogłębionej współpracy”. na Republikę Federalną. W tym wzglę­ 4 V — Minister gospodarki Martin Ban- dzie sama Warszawa musi przyznać się gemann (FDP) oznajmił, iż dla RFN do winy”. handel ze Wschodem jest ważny bar­ 2 V — Według monachijskiego dzienni­ dziej ze względów politycznych, aniżeli ka „Suddeutsche Zeitung’’ został już ekonomicznych. Mimo że udział tego ustalony termin wizyty kanclerza Kohla handlu w ogólnych obrotach handlo­ W Moskwie. Wizyta ta nastąpi w końcu wych RFN z zagranicą stale w ostat­ Października lub na początku listopada nich latach malał, to Bonn jest „w sumie tego roku. Jednocześnie Urząd Kancler­ zadowolone ze stanu tych stosunków”. ski nie przewiduje już podróży Kohla Bangemann przyznał też, że wobec złej do Warszawy, planowanej początkowo sytuacji gospodarczej Polski, Republika na jesień. Federalna nie udziela jej żadnych no­ wych kredytów. 2 V — Wizytę w Polsce zakończył dy­ 4 V — Przedstawiciele radzieckiej tele­ rektor generalny sekretariatu Bundesta­ wizji przeprowadzili w Bonn wywiad gu Joseph Biicker. Przed odjazdem gość z Herbertem Hupką. Program ma być spotkał się z przedstawicielami władz emitowany w ZSRR dopiero w lipcu. miejskich Krakowa, wymieniając poglą­ Przedstawiciel TASS przeprowadził dy na temat dotychczasowej współpra- w ostatnich dniach wywiad także z se­ cy tego miasta z Norymbergą. Strona kretarzem generalnym Związku Wypę­ Zachodnioniemiecką wykazała zaintere­ dzonych H. Koschykiem. sowanie rozszerzeniem współdziałania w Zakresie turystyki. 5 V — Szef Urzędu Kanclerskiego Wolf­ gang Schauble (CDU) wypowiedział się 3 V — Przewodniczący SPD Hans-Jo- przeciwko propozycji rozwiązania mini­ chen Vogel stwierdził w rozmowie sterstwa ds. stosunków wewnątrznie­ z dziennikarzami, iż jest możliwa dal- mieckich. Propozycja taka wyszła ze Sza rozbudowa „wewnątrzniemieckiego” strony przedstawicieli SPD, m. in. Bjor- fUchu osobowego. Zdaniem Vogla NRD na Engholma. Schauble zarzucił temu Jest gotowa do rokowań w tej sprawie, ostatniemu, że występuje tym samym ® jej władze skłonne są do wyposażania przeciwko ciągle otwartej kwestii nie­ "łasnych obywateli pragnących odwie­ mieckiej. Przegląd Zachodni, nr 5-6,-1988 Instytut Zachodni 328 Kalendarium

6 V — W siedzibie Deutsche Bank w marszałkiem Siergiejem Achromiejewem. Dusseldorfie omawiano szczegóły w spra­ W rozmowie z dziennikarzami Vogel wie przygotowywanej umowy w spra­ zapowiedział, że już za kilka dni może wie kredytu dla ZSRR na zakup maszyn dojść do nawiązania formalnych stosun­ i urządzeń w RFN. W rokowaniach ków pomiędzy EWG a RWPG. W wy­ uczestniczył przebywający w Niemczech głoszonym odczycie przewodniczący SPD Zachodnich radziecki wicepremier Alek- opowiedział się jednoznacznie za dal­ siej Antonow. szym członkostwem RFN w NATO, 7 V — Kierownictwo Deutsche Bank po­ zwracając jednocześnie uwagę na moż­ informowało o podpisaniu z radzieckim liwości p'odjęcia przez Bonn i Moskwę Bankiem ds. Handlu Zagranicznego po­ „wspólnych działań” w zakresie zwięk­ rozumienia otwierającego ZSRR w ban­ szania bezpieczeństwa europejskiego. kach RFN kredyt na łączną sumę 3,5 10 V — Zachodnioniemiecka partia Zie­ mld DM. Kolejne pożyczki z tego tytu­ lonych wystosowała listy do generała łu zostaną wykorzystane na moderniza­ Jaruzelskiego i do strajkujących robot­ cję radzieckiego przemysłu lekkiego ników w gdańskiej stoczni im. Lenina. i spożywczego. Nie podano oprocento­ Zieloni solidaryzują się ze strajkujący­ wania kredytu. mi i apelują do władz PRL o pokojowe 7 V — W Monachium odbył się kongres rozwiązanie konfliktu. CSU, poświęcony polityce zagranicznej. 11-12 V — W Moskwie przebywał mi­ W trakcie obrad przewodniczący partii nister gospodarki RFN M. Bangemann, Franz Josef Strauss zaproponował wysu­ który wziął udział w kolejnym posiedze­ nięcie kompleksowych ofert rozbrojenio­ niu radziecko-zachodnioniemieckiej ko­ wych w celu sprawdzenia, na ile ZSRR misji mieszanej ds. współpracy gospo­ podchodzi poważnie do samej idei roz­ darczej. Ze strony radzieckiej przewod­ brojenia. Szef CSU zażądał też asymet­ niczył obradom wicepremier A. Anto­ rycznych cięć w sferze konwencjonal­ now. Spotkanie było poświęcone głównie nej: „Więcej na tym polu musi uczynić zwiększeniu wymiany towarowej między Związek Radziecki, gdyż dopiero wów­ obu państwami. czas wreszcie osiągniemy równowagę”. 11 V — W Bonn opublikowano list Hel­ 8 V — Doradca kanclerza Kohla Horst muta Kohla do Ericha Honeckera. W liś­ Tetschick (CDU) oznajmił, że sytuacja cie kanclerz uzasadnia swą decyzję od­ wewnętrzna w Polsce nie ma wpływu rzucenia zaproszenia do wzięcia udziału na rozwój stosunków zachodnioniemiec- w międzynarodowym spotkaniu w Ber­ ko-polskich, a obraz Polski w tamtej­ linie, poświęconym koncepcji stref bez­ szych środkach masowego przekazu nie atomowych. może być utożsamiany z polityką RFN 12 V — Wicepremier Józef Kozioł przy­ wobec Warszawy. Bonn nie sugeruje się jął przebywających w Polsce przedsta­ sytuacją strajkową w Polsce. wicieli koncernu Siemens AG, z jego 9 V — Premier Bawarii J. Strauss, dyrektorem generalnym Wernerem Mały. który jest także przewodniczącym rady Omówiono perspektywy współpracy W nadzorczej Airbusa, przeprowadził w Ha­ zakresie produkcji sprzętu i aparatury nowerze rozmowę z przebywającym w medycznej. W spotkaniu uczestniczył mi­ RFN ministrem przemysłu lotniczego nister zdrowia Janusz Komender. Goś­ ZSRR Apołłonem Syscowem. Strauss cie przekazali też w darze sprzęt war­ ujawnił po spotkaniu, że Związek Ra­ tości 250 tys. DM. dziecki szuka współpracy z zachodnio­ 12 V — Marszałek Sejmu Roman Mali­ niemieckim i zachodnioeuropejskim nowski przyjął delegację Komisji Gos­ przemysłem lotniczym. Szef CSU zalecił podarki Przestrzennej, Budownictwa szybkie powołanie grup ekspertów dla i Urbanistyki Bundestagu, z jej prze­ opracowania projektów współpracy w tej wodniczącym, deputowanym Franzeifl dziedzinie. Molierem (CDU). Wizyta tej delegacji 10 V — Z czterodniową wizytą przybył inauguruje nową formę kontaktów mię­ do Moskwy H.-J. Vogel, po raz pierw­ dzyparlamentarnych PRL—RFN na szy jako przewodniczący SPD. Voglowi szczeblu komisji. Goście przebywali tak­ towarzyszyli m. in. Hans Koschnick, że w Gdańsku. Karsten Voigt, Dietrich Stobbe i Klaus 12 V — Do Polski przybyła 40-osobowa Hónsch. Gość przeprowadził 4-godzinną tzw. grupa studyjna parlamentu Berlina rozmowę z Michaiłem Gorbaczowem, w Zachodniego z przewodniczącym parla­ programie znalazły się także spotkania mentu Peterem Rebschem i przewodni' z Anatolijem Dobryninem, Wadimem czącym frakcji CDU Dankwardem BU- Zagładinem i szefem sztabu generalnego wittem. i— Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 U Instytut Zachodni Kalendarium 329

15-16 V — W Feldafing (Bawaria) na Kurt Hager oraz przewodniczący Nie­ ■zamkniętym posiedzeniu obradowali de­ mieckiej Partii Liberalno-Demokratycz­ putowani CDU/CSU specjalizujący się nej Manfred Gerlach. w zagadnieniach polityki zagranicznej 17 V — Kanclerz H. Kohl przyjął człon­ i obronnej. Komentatorzy przypominają ków zarządu federalnego Ziomkostwa 0 nasilającej się ostatnio w łonie Unii Niemców Sudeckich. Omawiano stan krytyce polityki ministra Genschera wo­ i perspektywy stosunków RFN—Czecho­ bec Europy Wschodniej. słowacja oraz działalność Ziomkostwa. 16 V — Radziecka „Prawda” zarzuciła 18 V — Andriej Gromyko przyjął na nowemu ministrowi RFN Rupertowi Kremlu grupę członków tzw. Rady Scholzowi (CDU) formułowanie ocen o Współdziałania, w której znalazł się b. ZSRR „według starych wzorców myśle­ kanclerz Helmut Schmidt. nia” oraz „niedostrzeganie zmian w 18 V — Minister Hans-Dietrich Genscher polityce Związku Radzieckiego”. Scholz w wywiadzie dla „Deutschlandfunk” po­ przed objęciem urzędu ostrzegał w wy­ nownie przestrzegł przed ciągłym przy­ wiadzie dla „Siiddeutsche Zeitung”, by pisywaniem Związkowi Radzieckiemu „mieć się na baczności przed Rosjana­ złych intencji oraz wezwał do zerwania mi”. z dotychczas utrzymującym się po obu 16 V — Po raz drugi w tym miesiącu stronach „wizerunkiem wroga”. bawił w Moskwie M. Bangemann. Za­ chodnioniemieckiego ministra gospodar­ 18 V — W Bonn odbyło się kolejne spot­ ki przyjął Michaił Gorbaczow, przepro­ kanie grupy roboczej SED i SPD ds. wadzono też rozmowy z premierem Ni­ rozbrojenia. Obie strony opowiedziały kołajem Ryżkowem. Na konferencji pra­ się za podjęciem rozmów w celu stwo­ sowej Bangemann wyraził optymizm w rzenia w Europie stabilizacji w dziedzi­ odniesieniu do rozwoju współpracy han­ nie zbrojeń konwencjonalnych. dlowej między obu krajami. Związek 18 V — Przedstawiciele SPD potwier­ Radziecki zainteresowany jest jednak dzili, że w następstwie rozmów H. J. przede wszystkim udziałem RFN w za­ Vogla w Moskwie zostanie tam otwarte gospodarowaniu zagłębi surowcowych oficjalne przedstawicielstwo Fundacji ZSRR i rozwojem jego przemysłu prze­ im. Friedricha Eberta. Uzgodniono tak­ twórczego. że, że deficytowy tygodnik „Vorwarts” 16 V — Z tygodniową wizytą przybył będzie rozprowadzany w Związku Ra­ do RFN na zaproszenie federalnego mi­ dzieckim w ilości 10 tys. egz. (nakład nistra ds. zdrowia, młodzieży i kobiet całkowity ok. 40 tys. egz.). Rity SUssmuth (CDU) przewodniczący 18 V — Ukazał się pierwszy numer nie­ Komitetu ds. Młodzieży i Kultury Fi­ mieckojęzycznego wydania radzieckiego zycznej minister Aleksander Kwaśniew­ dziennika „Prawda’’. Z Austrii, gdzie ski. Rozmowy polskiego gościa służyć jest wydawany, dziennik w nakładzie mają intensyfikacji wymiany młodzieżo­ 15 tys. egz. będzie rozsyłany do wszyst­ wej pod auspicjami obu rządów. , kich państw niemieckiego obszaru języ­ 16 V — Dziennik „Die Welt” podał, że kowego. Stroną finansową zajmuje się władze NRD niespodziewanie złagodziły zrzeszenie prywatne. Wersja ta jest praktykę wydawania zezwoleń na wy­ wierną kopią wydania radzieckiego. jazdy do RFN. Od początku br. za Łabę przeprowadziło się legalnie ok. 5700 sta­ 18 V v—— Komandorią Orderu Zasługi łych mieszkańców NRD. Dziennik przy­ PRL udekorowano w Warszawie ks. bis­ puszcza, że pozostaje to w związku z kupa Helmuta Hilda, długoletniego przygotowywaną na czerwiec międzyna­ zwierzchnika Kościoła Ewangelickiego rodową konferencją rozbrojeniową. w Hesji i Nassau oraz wiceprzewodni­ czącego Rady Kościołów Ewangelickich 17 V — Federalny minister oświaty w RFN. 1 nauki Jurgen Mollemann (FDP) prze­ prowadził w stolicy NRD rozmowy na 18 V — Ambasador Ryszard Karski ude­ temat dalszej współpracy między obu korował Komandorią Orderu Zasługi państwami niemieckimi w dziedzinie PRL wieloletniego przewodniczącego oświaty. Wśród rozmówców gościa z grupy roboczej „Polska” we frakcji par­ RFN znaleźli się m. in. minister szkol­ lamentarnej SPD oraz członka komitetu nictwa wyższego Hans-Joachim Bóhne, koordynacyjnego stałego Forum Polska minister oświaty Margot Honecker, od­ —RFN Helmuta Bechera. powiedzialny za sprawy nauki i kultury 21 V — Występując podczas spotkania członek Biura Politycznego KC SED Ziomkostwa Prus Wschodnich w Diissel- Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988Hans Klein (CSU) zarządu frakcji parlamentarnej FDP z ostrzegł przed ingerowaniem w rozwój prezydium Związku Wypędzonych za­ sytuacji w krajach socjalistycznych. warto m. in. zdanie: „Trzeba (...) ściśle Próby ingerencji mogą zdaniem Kleina trzymać się nakazów ustawy zasadniczej wywołać niekontrolowany proces zagra­ układu niemieckiego, układów wschod­ żający egzystencji całego kontynentu. nich, układu podstawowego z NRD oraz Porozumienie można uzyskać poprzez orzeczeń Federalnego Trybunału Kon­ rozbrojenie i współpracę gospodarczą, stytucyjnego. FDP stoi na stanowisku, niezbędne jest jednak ze strony państw że nakaz konstytucyjny jest jednoznacz­ socjalistycznych respektowanie swobód ny i niezmienny”. demokratycznych. Występujący w Dussel­ 25 V — Z pierwszą oficjalną wizytą na dorfie parlamentarny sekretarz stanu w zaproszenie prezydenta Banku Państwo­ ministerstwie ds. stosunków wewnątrz­ wego NRD Horsta Kaminsky’ego przy­ niemieckich Ottfried Henning (CDU) za­ był do Berlina prezydent Banku Fede­ apelował do M. Gorbaczowa o udostęp­ ralnego Karl Otto Pohl. Zdaniem ko­ nienie turystom z RFN Prus Wschod­ mentatorów wśród omawianych proble­ nich. mów znalazła się propozycja zalegalizo­ 22 V — Podczas Dni Niemców Sudec­ wania wymiany waluty. kich F. J. Strauss wskazał na potrzebę 25 V — Agencja DPA doniosła, że rząd zdecydowanego opowiedzenia się przez boński zamierza zwiększyć pomoc finan­ wszystkie demokratyczne partie RFN za sową dla Jugosławii. Komisja zagranicz­ zjednoczeniem Niemiec. Nawiązując do na Bundestagu wypracowała już odpo­ stosunków z krajami socjalistycznymi wiedni wniosek, który został przyjęty Strauss zwrócił uwagę na konieczność przez wszystkie partie oprócz Zielonych. „prawdziwego naświetlania historii”. Ja­ ko „wspaniały przykład” premier Bawa­ 25 V — W bońskim MSZ poinformowa­ rii przytoczył Węgry, które nie wahały no, że kontynuowane są wysiłki na się określić wypędzenia jako aktu nie­ rzecz „pomyślnego rozwiązania” sprawy Mathiasa Rusta. Wszelkie zabiegi w tej sprawiedliwości. sprawie otacza ścisła tajemnica. Agen­ 22 V — Dziennik „Prawda” ponownie cje prasowe odnotowują, że samolot ostro skrytykował niedawne wypowiedzi Rusta po przetransportowaniu w paź­ ministra Scholza, ostrzegające przed nad­ dzierniku ub. r. do RFN został kupiony miernym zaufaniem do polityki rozbro­ przez ' francuskiego przemysłowca dla jeniowej ZSRR. celów reklamowych. 23 V — Ambasador RFN w Moskwie 25 V — Z trzydniową wizytą przybyła Andreas Meyer-Landrut wystąpił w do Budapesztu delegacja frakcji FDP w głównym dzienniku telewizji radzieckiej zachodnioberlińskiej Izbie Posłów. Wriemia. Jest to pierwsze po wielolet­ niej przerwie tego typu wystąpienie, do 25 V — Dziennik „Der Tagesspiegel” po­ którego okazją stała się 39 rocznica pro­ informował o skonfiskowaniu podczas klamowania ustawy zasadniczej RFN. warszawskich targów książki trzech po­ 23 - 27 V — W Oldenburgu obradowała zycji w języku niemieckim, w tym ży­ wspólna polsko-zachodnioniemiecka ko­ czliwie omówionego przez warszawską misja podręcznikowa. Na czele obu de­ „Politykę” bestselleru Andrzeja Szczy­ legacji stali profesorowie Antoni .Czu­ piorskiego Die schóne Frau Seidemann. biński i Ernst Hinrichs. 27 V — Przebywający w stolicy NRD 24 V — Federalne ministerstwo ds. sto­ przewodniczący frakcji CDU/CSU Alfred sunków wewnątrzniemieckich poinfor­ Dregger spotkał się z Erichem Honecke­ mowało, że rząd z oburzeniem przyjął rem. Według zachodnioniemieckiego po­ wiadomość o dwóch kolejnych ofiarach lityka omawiano problemy swobody po­ wśród próbujących przekroczyć granicę ruszania się „Niemców w Niemczech”, obywateli NRD. Za wypadki z 18 i 23 bezpieczeństwa Niemiec, ratowania dóbr bm. całą odpowiedzialność przypisuje kultury niemieckiej oraz perspektywy się NRD. współpracy gospodarczej, w tym także 24 V — Przebywający w NRD federalny na rynkach trzecich. Dregger zaznaczył, minister rolnictwa Ignaz Kiechle (CSU) iż w ostatnich miesiącach NRD „otwar­ przeprowadził rozmowy z ministrem rol­ ła się na skalę wręcz niewyobrażalną”. nictwa NRD Bruno Lietzem i członkiem 27 V — Minister Marian Orzechowski Biura Politycznego KC SED Wernerem udzielił obszernego wywiadu dla „Rze­ Felfe. czypospolitej”, w którym skoncentrował

Przegląd Zachodni, nr 5-6, 198*T U Instytut Zachodni Kalendarium 331 się na problematyce stosunków Polska— możliwość stworzenia ram prawnych dla —RFN. przekazywania marek zachodnioniemiec­ 27 V — „Bild Zeitung” poinformowała, kich obywatelom NRD. że Gunter Guillaume i Hans-Joachim Tiedge, bohaterowie głośnych afer szpie­ czerwiec gowskich, zamierzają się przenieść 1-3 VI — W Polsce gościł wiceprze­ z NRD do RFN. Rzecznik rządu boń- wodniczący SPD, premier Nadrenii Pół­ skiego nie potwierdził tej pogłoski. nocnej-Westfalii Johannes Rau, który 27 V — Przebywający w Trójmieście przybył na zaproszenie ministra M. Orze­ członkowie frakcji SPD parlamentu kra­ chowskiego. Rau, któremu towarzyszyła jowego Bremy na czele z jej przewod­ grupa zachodnioniemieckich biznesme­ niczącym Clausem Dittbrennerem zostali nów i finansistów, spotkał się m. in. z przyjęci przez I sekretarza KW PZPR w Wojciechem Jaruzelskim, Zbigniewem Gdańsku Stanisława Bejgera. Rozważa­ Messnerem, Zdzisławem Sadowskim, no możliwości nawiązania współpracy Mieczysławem F. Rakowskim, Romanem gospodarczej z przedsiębiorstwami wo­ Malinowskim i Alfredem Miodowiczem. jewództwa gdańskiego. Gość przyjęty został także przez kardy­ nała Józefa Glempa. 27 - 29 V — Z prywatną wizytą w NRD 1 VI — W Bonn podpisano porozumie­ przebywał H. Kohl. Kanclerz nie prze­ nie o współpracy przemysłowej, gospo­ prowadził żadnych rozmów politycznych. darczej i naukowo-technicznej między Rzecznik rządu federalnego poinformo­ RFN i Albanią. Dokument podpisali H.- wał, że pojawienie się Kohla na ulicach -D.Genscher i minister przy przewodni­ Gothy, Drezna, Erfurtu i Weimaru wy­ czącym albańskiej Rady Ministrów Fa- woływało zdumienie i przyjazne reakcje rudin Hoxha. Hoxha jest pierwszym mi­ mieszkańców NRD. nistrem tego państwa, który przybył do 29 V — W komentarzu „Przeglądu Ty­ RFN po nawiązaniu w ub. r. stosunków godniowego” po ubiegłomiesięcznym\ dyplomatycznych między obu krajami spotkaniu. polsko-zachodnioniemieckim Zapowiedziano równocześnie Wizytę w W Loccum stwierdzono: „Pomimo dekla­ Bonn jeszcze w br. albańskiego ministra rowanej przez rządy obu krajów woli spraw zagranicznych Reisa Malile. dalszego rozwijania wzajemnych stosun­ 1 VI — W Dusseldorfie zawarte zostało ków, obserwuje się w nich wyraźną sta­ porozumienie o partnerstwie z Karl- gnację”. -Marx-Stadt. 30 V — Ambasador radziecki Jurij Kwi- 4 VI — V} wywiadzie dla „Welt am ciński przekazał min. Genscherowi list Sonntag’’ kanclerz Kohl powiedział, że od Eduarda Szewardnadze. Genscher po­ prezydent Reagan w rozmowach z Mi­ wiedział przy tym dziennikarzom, że chaiłem Gorbaczowem „z zaangażowa­ między RFN a ZSRR istnieje „daleko niem wstawił się za sprawami niemiecki­ idąca zgodność w odniesieniu do świa­ mi”. towego zakazu broni chemicznych”. 4 - 5 VI — W Bonn odbył się tzw. zjazd 30 V — Agencje poinformowały, że sta­ młodego pokolenia Związku Wypędzo­ ły przedstawiciel NRD w Bonn Ewald nych. Występująca podczas obrad m. in. Moldt został przyjęty przez prezydenta Dorothee Wilms stwierdziła, że zjedno­ Richarda von Weizsackera i przewodni­ czenie Niemiec nie jest obecnie możli­ czącego Bundestagu Philippa Jenninge- we do osiągnięcia „od razu”. Pani Wilms ra. Moldt, kierujący tą placówką od zaapelowała 'też do krajów, socjalistycz­ 1978 r., kończy swą misję dyplomatyczną nych o przyznanie żyjącym tam Niem­ W RFN, by zostać wiceministrem spraw com praw mniejszościowych. Z przedsta­ Zagranicznych NRD. wionych danych podkomisji praw czło­ wieka Bundestagu wynika, że na Wscho­ 30 V — Ambasador Ryszard Karski zło­ dzie żyje od 3,5 do 4 min Niemców. żył wizytę w Hamburgu, gdzie przyjęty 6 VI — Przebywający w Nowym Jorku został przez nadburmistrza Klausa von w związku ze specjalną sesją rozbroje­ ^ohnanyi (SPD) oraz przeprowadził roz­ niową ONZ min. H.-D. Genscher prze­ etowy w Izbie Handlowo-Przemysłowej prowadził szereg rozmów z ministrami ' zarządzie Towarzystwa Niemiecko-Pol- spraw zagranicznych Węgier, Polski, skiego. Bułgarii i Czechosłowacji. 31 v — w federalnym ministerstwie ds. 6 VI — Na zaproszenie przewodniczące­ stosunków wewnątrzniemieckich oświad­ go FDP M. Bangemanna do Bonn przy­ czono, że w RFN i NRD rozważana jest była delegacja CK SD na czele z Ta­ Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni 332 Kalendarium

deuszem W. Młyńczakiem. W programie powtórzył uprzednio oficjalnie głoszone znalazły się rozmowy z czołowymi po­ tezy w sprawie zjednoczenia Niemiec. litykami wszystkich frakcji w Bundesta­ Kanclerz podkreślił też wolę rządu fede­ gu oraz kierownictwa zachodnioniemiec­ ralnego kontynuowania dobrych stosun­ kiego parlamentu. Goście zostali przyję­ ków z krajami socjalistycznymi. ci przez H. Kohla. 13 VI — Kierownictwo koncernu Daim- 7 VI — Minister Genscher spotkał się ler-Benz poinformowało o decyzji prze­ w Nowym Jorku z E. Szewardnadze. kazania łącznie 20 min DM na odszko­ 8 VI — Zdaniem ministra obrony RFN dowania dla b. robotników przymuso­ R. Scholza, mimo zmian zachodzących wych, którzy w czasie wojny byli za­ w ZSRR, polityka militarna Moskwy nie trudnieni w tym koncernie. Z sumy tej ulega żadnym zmianom. Według Schol­ postanowiono przeznaczyć 5 min DM na za gotowość Związku Radzieckiego do wyposażenie polskich szpitali. redukcji broni konwencjonalnych będzie 15 VI — W Bonn poinformowano o zmia­ papierkiem lakmusowym, który wykaże, nie na stanowisku stałego przedstawi­ czy za słowami Gorbaczowa pójdą czy­ ciela RFN w NRD. Zostanie nim Franz ny. Bertele (57 lat) uprzednio wysoki urzęd­ 8 VI — W Remagen k. Bonn odbyło się nik ministerstwa spraw zagranicznych. spotkanie min. ds. młodzieży Rity Siiss- Dotychczasowy (od 1 maja 1982 r.) przed­ muth (CDU) z 12 czołowymi przedsta­ stawiciel RFN w NRD Hans Brautigam wicielami radzieckich organizacji mło- zostanie ambasadorem przy ONZ. ‘dzieżowych. Podczas odbywającej się IG VI — Komitet kontrolujący eksport równocześnie pierwszej wielkiej sesji technologii do państw socjalistycznych RFN—ZSRR poświęconej wymianie mło­ (COCOM) podjął decyzję o udzieleniu dzieżowej zapowiedziano rozszerzenie tej zgody na sprzedaż do NRD samolotów wymiany we wszystkich dziedzinach. zachodnioeuropejskiej firmy Airbus, w 9 VI — Podczas konferencji prasowej w której decydującą rolę odgrywa RFN. Bonn kanclerz Kohl ponowił ofertę za­ W Bonn oceniono tę decyzję jako „histo­ cieśnienia współpracy z państwami so­ ryczną”, bo dającą zielone światło dla cjalistycznymi. Na pytanie dziennikarza eksportu Airbusów do krajów socjali­ Radia „Wolna Europa” kanclerz odpo­ stycznych. wiedział, że termin jego wizyty w War­ 17 VI — Podczas uroczystego posiedze­ szawie jest trudny do określenia. Kohl nia Bundestagu z okazji „Dnia Jedności ujawnił, że na przeszkodzie stoją zbyt Niemiec” przemówienie wygłosił sędzia zdaniem Bonn wygórowane żądania fi­ Federalnego Trybunału Konstytucyjnego nansowe Warszawy. Kanclerz podkreś­ Roman Herzog. lił, że w polityce zagranicznej RFN cen­ 18 VI — W wywiadzie dla „Deutsche tralne miejsce zajmują stosunki z ZSRR. Welle’’ H.-D. Genscher ponownie opo­ 10 VI — Strona radziecka poinformowa­ wiedział się za fedukcją wojsk i zbro­ ła oficjalnie rząd RFN o szczegółach jeń konwencjonalnych Układu Warszaw­ moskiewskiego spotkania Reagan—Gor­ skiego i NATO. baczow. 18 VI — Przebywajcy w Polsce mi­ 11 VI — Przebywający w Poczdamie na nister gospodarki Nadrenii Północnej- zorganizowanej przez nowojorski Insty­ -Westfalii Reimut Jochinsen przyjęty zo­ tut Studiów Stosunków Wschód—Zachód stał przez Józefa Czyrka. konferencji minister H.-D. Genscher wy­ 19 VI — Występując na odbywającym stąpił z odczytem, w którym dokonał po­ się w Essen federalnym zlocie Ziomko- zytywnej oceny „nowej polityki’’ ra­ dzieckiej. stwa Górnoślązaków przewodniczący frakcji parlamentarnej CDU/CSU Alfred 12 VI — Minister Genscher spotkał się Dregger zaapelował m. in. o pojednanie z ministrem spraw zagranicznych NRD między Niemcami a Polakami. Oskarem Fischerem. 19 VI — Wśród zachodnioniemieckich 12 - 19 VI — Największym zagranicznym gości „Rostockich Dni Kościoła Ewan­ wystawcą na 60 Międzynarodowych Tar­ gelickiego” znalazł się m. in. b. kan- gach Poznańskich była RFN. lerz Helmut Schmidt. 13 -15 VI — W Wiesbaden obradował 20 VI — Podczas berlińskiej konferen­ zjazd CDU. Gremium wyeliminowało cji poświęconej strefom bezatomowym kontrowersje związane z fragmentem do­ Erich Honecker zaproponował utworze­ kumentu programowego partii, poświę­ nie „gorącej linii” między Pragą, Ber­ conego „polityce niemieckiej”, a H. Kohl linem i Bonn w celu ustanowienia me­ Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 U Instytut Zachodni Kalendarium 333 chanizmu regulującego pokojowe rozwią­ bował wniosek frakcji SPD, wzywający zywanie konfliktów w Europie Środko­ parlament zachodnioeuropejski do wy­ wej. Uczestniczący w konferencji przed­ warcia wpływu na Rumunię w kierunku stawiciel SPD Egon Bahr pozytywnie odstąpienia od planów zrównania z zie­ ocenił propozycję. Przedstawiciele CDU mią tysięcy wsi, zamieszkałych głównie i CSU nie wzięli udziału w obradach przez mniejszości węgierską i niemiec­ uzasadniając to odmiennym stosunkiem ką. do samej idei stref bezatomowych. 24 VI — Podpisano porozumienie o do­ 20 VI — Rząd RFN zaprotestował prze­ starczeniu dla przedsiębiorstwa Inter- ciwko podjętym w stolicy NRD akcjom flug w NRD trzech samolotów europ j- wobec dziennikarzy zachodnioniemiec­ skiej firmy Airbus typu „A 310-300”. kich, którym 19 czerwca uniemożliwiono Maszyny zostaną przekazane w 1989 r.: filmowanie młodzieży słuchającej zorga­ dwie w czerwcu, trzecia w grudniu. nizowanego po zachodniej stronie muru Franz Josef Strauss ocenił podpisane po­ koncertu Michaela Jacksona. Dziennika­ rozumienie jako „ważny rozdział” w hi­ rzom zniszczono nakręcony materiał fil­ storii komunikacji lotniczej. mowy. NRD odrzuciła protest jako „poz­ 26 VI — W luksemburskiej siedzibie bawiony wszelkich podstaw”. EWG szef bońskiej dyplomacji H.-D. 20 VI — Przemawiając w paryskiej Genscher złożył podpis pod dokumentem Academie des Sciences Morales et Poli- 0 nawiązaniu stosunków ' między EWG tiąues F. J. Strauss wystąpił z ofertą 1 RWPG. szerokiej współpracy z ZSRR na wielu płaszczyznach pod warunkiem rezygna­ 26 VI — W Wiesbaden, podczas 21 fe­ cji Moskwy z „agresywnej polityki za­ deralnego zjazdu ziomkostwa Niemców granicznej” i demokratyzacji wewnątrz pochodzących z Rosji, omawiano sytua­ kraju. Strauss podkreślił, że Gorbaczow cję mniejszości niemieckiej w Związku jest niewątpliwie politykiem dużego for­ Radzieckim. Według opinii przewodni­ matu. czącego ziomkostwa Franza Ussetmanna, pomimo „nowej polityki” M. Gorbaczo­ 20 VI — „Der Spiegel” podał informa­ wa „sytuacja dwumilionowej niemieckiej cję o przewidywanych nowych kredy­ grupy narodowej w ZSRR nie uległa tach dla NRD. zmianie na lepsze”. 20 VI — „Rude Pravo” poinformowało 27 VI — Opublikowano list nadburmi- o wydaleniu z Czechosłowacji 34 osób, strza Poczdamu Wilfrieda Seidla, dato­ obywateli państw zachodnich (w tym wany 15 czerwca, do nadburmistrza Bonn RFN i Berlina Zachodniego), którzy Hansa Danielsa (CDU). W liście Seidel uczestniczyli w seminarium zorganizo­ po raz trzeci odrzuca zaproszenie do wanym przez „Kartę 77”. złożenia wizyty w Bonn. Komentatorzy 21 VI — Erich Honecker przyjął zastęp­ przypominają, że w jednej z wypowie­ cę przewodniczącego frakcji parlamen­ dzi Daniels zapowiedział, że będzie „wy­ tarnej FDP Uwe Ronnenburgera oraz stępował wszędzie tam, gdzie to jest ko­ nieczne, za ochroną praw człowieka, eksperta rozbrojeniowego SPD Egona Bahra. Oprócz problematyki rozbrojenio­ obojętnie, czy to w Poczdamie, czy w wej i międzyniemieckiej omawiano także RPA”. Agencja DPA pisze o b. możli­ incydenty z 19 czerwca. Po spotkaniu wym rozpadzie partnerstwa tych miast. Bahr pozytywnie ocenił zakończoną w 27 VI — Rzecznik rządu federalnego stolicy NRD konferencję poświęconą zdementował informację „Spiegla” o mi­ strefom wolnym od broni jądrowych. liardowym kredycie dla NRD na zakup samolotów typu Airbus. Do dementi 21 VI — Nowy kierownik Stałego Przed­ stawicielstwa NRD w RFN Horst Neu- przyłączył się stojący na czele rady nad­ bauer złożył na ręce prezydenta Richar­ zorczej Airbusa F. J. Strauss. da von Weizsackera listy uwierzytelnia­ 27 VI — Radzieckie czasopismo „Nowe jące. Neubauer był poprzednio ambasa­ Czasy” zamieściło list do redakcji, ape­ dorem w Warszawie. lujący o ułaskawienie Mathiasa Rusta. 21 VI — Przewodniczący rady nadzor­ 28 VI — Minister ochrony środowiska czej sieci telewizyjnej ARD Hans Bausch RFN Klaus Tópfer (CDU) podał, że 90% z loży 1 protest w ministerstwie spraw za­ zanieczyszczeń Łaby szkodliwymi sub­ granicznych NRD przeciw utrudnianiu stancjami pochodzi ze ścieków przemy­ Pracy korespondentom telewizyjnym. słowych NRD i Czechosłowacji. 22 VI — Bundestag jednogłośnie zaapro­ 29 VI — Pięciu członkó^y-zachodnionie- Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 1 Instytut Zachodni 334 Kalendarium

miecko-rumuńskiej grupy parlamentar­ 1 VII — W ramach wymiany młodzie­ nej udało się z 4-dniową wizytą do Bu­ żowej pomiędzy Gruzińską SRR a Saarą karesztu. W programie przewidziano do Saarbrucken przybyła po raz pierw­ spotkanie z Nicolae Ceausescu. Tematem szy grupa młodzieży z Tbilisi. rozmowy będzie prawdopodobnie sytua­ 2 VII — Według agencji Associated cja mniejszości niemieckiej w Rumunii. Press po raz pierwszy radziecki dyplo­ 29 VI — Przebywający w NRD członko­ mata publicznie skrytykował rozkaz uży­ wie delegacji frakcji parlamentarnej wania broni na granicy RFN—NRD. AP SPD w Bundestagu spotkali się z człon­ informuje, że II sekretarz ambasady kiem Biura Politycznego KC SED Wer­ ZSRR w Bonn Jurij Akwiljanow powie­ nerem Eberleinem. dział, iż granice muszą być wprawdzie 30 VI — Wicepremier Zbigniew Szałaj- zabezpieczone, jednak strzelanie na nich da przyjęty został kolejno przez H. Koh­ jest rzeczą nieludzką. la i ministra H.-D. Genschera, a także 4 VII — Do RFN przybyła pierwsza odbył rozmowę z ministrem rolnictwa grupa radzieckich inspektorów mających Ignazem Kiechle (CSU). Rzecznik rządu nadzorować realizację radziecko-amery- federalnego Friedhelm Ost (CDU) podał kańskiego porozumienia o likwidacji ra­ przy tej okazji, że zdaniem kanclerza kiet średniego i krótszego zasięgu. stosunki RFN z Polską nie powinny po­ 5 VII ,— Federalny minister spraw we­ zostawać w tyle za ogólnym rozwojem wnętrznych Friedrich Zimmermann dialogu Wschód—Zachód. Szałajda prze­ (CSU) i jego węgierski kolega Istvan bywał w RFN z okazji VIII sesji rządo­ Horvath przeprowadzili w Bonn roz­ wej komisji mieszanej ds. współpracy mowy na temat możliwości wprowadze­ gospodarczej, która obradowała w Ham­ nia ruchu bezdewizowego między obu burgu pod przewodnictwem polskiego państwami. Podjęto decyzję o wprowa­ wicepremiera i min. gospodarki RFN dzeniu ułatwień w podróżach dla oby­ Martina Bangemanna. Sesja zdomino­ wateli RFN i Węgier. wana została przez sprawę zadłużenia G VII — Minister rolnictwa, leśnictwa Polski wobec RFN oraz kwestię współ­ i gospodarki żywnościowej Stanisław udziału Bonn w modernizacji polskiej Zięba przybył z wizytą roboczą do RFN. gospodarki. Polski gość przeprowadził rozmowy z 30 VI — Agencje podały o spotkaniu w ministrem rolnictwa RFN Ignazem Kie­ Petrov (okręg poczdamski) członków pre­ chle (CSU) oraz parlam entarnym sekre­ zydium Związku Pisarzy NRD i prezy­ tarzem stanu w tym resorcie Georgem dium Związku Pisarzy Niemieckich (VS) Gallusem (FDP), spotkał się też z przed­ z RFN. W spotkaniu uczestniczyli m. in. stawicielami zachodnioniemieckiego kon­ Gunter Grass, Anna Jonas, Hermann sorcjum rolnego. Kant i Volker Braun. 7 VII — Wspólna grupa robocza SPD i SED przedłożyła w Bonn kolejny wspólnie opracowany dokument, pro­ lipiec ponujący utworzenie „strefy zaufania i bezpieczeństwa w Europie Środkowej” 1 VII — Prasa zachodnioniemiecka po­ przy jednoczesnym powołaniu do życia informowała, że tylko w pierwszej po­ przez państwa tego regionu „centrum łowie br. wyemigrowało z NRD do RFN budowy zaufania”. W „centrum” wymie- 14 tys. osób. Przypomina się przy tej nianoby informacje wojskowe i wzajem­ okazji, że w ciągu całego 1987 r. odno­ ne obserwacje. Jest to już trzecia z ko­ towano liczbę 18 tys. emigrantów lei wspólna propozycja rozbrojeniowa z NRD. obu partii. Rozmowom przygotowaw­ 1 VII — Federalny minister komunika­ czym przewodniczyli członek prezydium cji Jurgen W arnke (CSU) zakończył wi­ SPD Egon Bahr i członek Biura Poli­ zytę w NRD, gdzie rozmawiał m. in. tycznego KC SED Hermann Axen. z min. Otto Arndtem. W centrum roz­ 11 VII — Przewodniczący Rady Naj­ mów znalazły się problemy związane wyższej ZSRR Andriej Gromyko przy­ z usprawnieniem komunikacji kolejo­ jął na Kremlu przewodniczącego Bun­ wej do i z Berlina Zachodniego. desratu, premiera Nadrenii-Palatynatu 1 VII — Zastępca przewodniczącego Bernharda Vogla (CDU), który przeby­ frakcji parlamentarnej SPD Harald wa w ZSRR na zaproszenie Rady Naj­ Schafer oświadczył po powrocie z Cze­ wyższej ZSRR. Gromyko podkreślił, że chosłowacji, że Praga zainteresowana dobre stosunki ZSRR—RFN nie powin­ jest współpracą z RFN w zakresie ochro­ ny zaszkodzić stosunkom RFN ze Sta­ ny środowiska. nami Zjednoczonymi. Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni Kalendarium 335

11 VII — Agencja DPA poinformowała 14 VII — Według doniesień AFP Repu­ o kolejnych wywiadach ministra obrony blika Federalna rozpocznie szkolenie Ruperta Scholza {CDU), w których po­ 20 - 30 menedżerów radzieckich przed­ lityk ten przestrzega przed „złudnymi siębiorstw, którzy są na ogół typowani skutkami b. dobrze prowadzonej i b. na kierownicze stanowiska we wspól­ skutecznej polityce propagandowej” nych przedsiębiorstwach zachodnionie- ZSRR. Scholz oświadczył także, że Układ miecko-radzieckich. Szkolenie miałoby Warszawski „nadal intensywnie zbroi rozpocząć się w październiku br. w Mo­ się”. nachium. 11 VII — Przewodniczący Bundestagu 17 VII — W wywiadzie dla rozgłośni Phillip Jenninger (CDU) przyjął nowego Deutschlandfunk kanclerz Kohl ustosun­ kierownika Stałego Przedstawicielstwa kował się w sposób wymijający wobec NRD w RFN Horsta Neubauera. propozycji Michaiła Gorbaczowa zwo­ 11 -13 VII — Federalny minister ochro­ łania europejskiej konferencji na szczy­ ny środowiska Klaus Tópfer (CDU), cie poświęconej broniom konwencjonal­ przebywający z wizytą w NRD, przepro­ nym. wadził rozmowy ze swym partnerem z 18 VII — Ekspert rozbrojeniowy SPD tego państwa Hansem Reicheltem na te­ Egon Bahr wypowiedział się za zwoła­ mat przeciwdziałania zanieczyszczeniom niem spotkania na .szczycie państw powietrza oraz wód Łaby oraz Bałtyku. NATO w celu przedyskutowania naj­ 12 VII — Występując przed kamerami nowszych propozycji zglcfszonych przez Układ Warszawski i osobiście przez M. telewizji ZDF w programie „Bonn Di- rekt” minister spraw zagranicznych Gorbaczowa. Hans-Dietrich Genscher (FDP) opowie­ 18 VII — Rzecznik frakcji SPD w Bun­ dział się m. in. za szybszym zakończe­ destagu Hans Biichler w wywiadzie dla niem rokowań ZSRR—USA w sprawie „Neue Osnabrticker Zeitung” uznał za zmniejszenia o połowę strategicznych wielki błąd brak gotowości kanclerza Kohla do złożenia oficjalnej wizyty w zbrojeń ofensywnych oraz za zawarciem NRD. układu o powszechnym zakazie produk­ cji broni chemicznych i zniszczeniu jej 20 VII — Federalny minister komuni­ zapasów. kacji Jurgen Warnke (CSU) poinformo­ wał członków gabinetu bońskiego o wy­ 12 VII — Rzecznik rządu bońskiego nikach swych rozmów z ministrem ko­ Friedhelm Ost (CDU) oświadczył, że no­ munikacji NRD Otto Arndtem na te­ wa radziecka oferta rozbrojeniowa, za­ mat ekspresowej linii kolejowej, łączą­ proponowana przez Michaiła Gorbaczo­ cej Hanower i Berlin Zachodni. Specjal­ wa podczas pobytu w Warszawie zosta­ na grupa robocza przedstawi w tej spra­ nie „dokładnie zbadana”. W reakcjach wie odpowiednie propozycje w termi­ kół rządowych na plan zwołania spot­ nie do końca października. kania na szczycie przywódców państw 20 VII — Rzecznicy frakcji chadeckiej europejskich w sprawie rozbrojenia kon­ w Bundestagu Johannes Gerster (CDU) wencjonalnego dominuje postulat i Hermann Fellner (CSU) wezwali kraje uwzględnienia w ewentualnej konferen­ związkowe RFN do usuwania osób do­ cji także USA i Kanady. magających się azylu, którym odmówio­ 14 VII — W rewizjonistycznym biulety­ no jego udzielenia. Politycy chadeccy nie „Deutscher Ostdienst” zaatakowano oświadczyli, że przepisy należy stoso­ władze miejskie Stuttgartu z powodu wać także wobec uciekinierów z Polski Wstępnej aprobaty tekstu porozumienia i Węgier. Obaj deputowani wskazali, iż o partnerstwie z Łodzią. Źródłem kon­ w ub. r. do powrotu zobowiązano 36 tys. trowersji jest powoływanie się w tekście osób żądających azylu, jednak usunięto na układ z 1970 r. i porozumienie w jedynie 2417. sprawie podręczników szkolnych. 20 - 21 VII — Dziennik „Die Welt” oma­ 14 VII — Dziennik „Frankfurter Allge- wia w dwóch kolejnych numerach pisma tneine Zeitung” poinformował o finali­ spór o brzmienie preambuły umowy zowaniu umowy partnerskiej między partnerskiej między Stuttgartem a Ło­ Gotha (NRD) a Salzgitter (RFN). W tym dzią. ostatnim mieście znajduje się centrala 21 VII — Podczas konferencji prasowej rejestrująca wszelkie wykroczenia kar­ H. Kohl wyraził optymizm w kwestii ne popełniane na terenie NRD przez szans długoterminowej odwilży w sto­ władze tego państwa. Kierownictwo sunkach z ZSRR mówiąc, że uda się w NRD od wielu lat domaga się likwida­ podróż do Moskwy z intencją uczynie­ cji tej placówki. nia nieodwracalnymi obecnych korzyst­ ‘Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni 336 Kalendarium

nych tendencji w stosunkach Wschód— Szewardnadze także opowiedział się za Zachód. rychłym zakończeniem wiedeńskiego 22 VII — Minister spraw wewnętrznych spotkania KBWE. Obaj dyplomaci oma­ RFN F. Zimmermann zapowiedział wiali szczegóły zbliżającej się roboczej utworzenie zespołu rządowego, którego wizyty min. Genschera w Moskwie. zadaniem będzie opracowanie sposobu 26 VII — Przedstawiciele radzieckiego rozwiązania problemu napływu imigran­ Banku Współpracy Gospodarczej z Za­ tów z krajów Europy Wschodniej. granicą poinformowali o rozpoczęciu w 23 VII — Z tygodniową wizytą przybył tych dniach emisji obligacji pożyczko­ do Moskwy minister rolnictwa RFN wych w RFN na sumę 500 min DM. Ignaz Kiechle (CSU). W rokowaniach Pożyczka rozpisana jest na 7 lat, nato­ stronę radziecką reprezentował pierwszy miast stopa procentowa odcinka obliga­ wicepremier i minister rolnictwa Wsie- cji wynosi 6 i 3/8. Otrzymane środki bę­ wotod Murachowski. Zapowiedziano roz­ dą przez Związek Radziecki wykorzy­ szerzenie istniejącej współpracy w tej stane do finansowania handlu zagra­ dziedzinie, a zwłaszcza wymiany infor­ nicznego z krajami zachodnimi oraz do macji naukowej. Zachodnioniemiecki rozwoju nowych form radzieckiej dzia­ gość ujawnił, że planuje się eksport do łalności w dziedzinie współpracy gospo­ ZSRR zbóż, środków ochrony roślin, ma­ darczej z zagranicą. szyn rolniczych oraz urządzeń dla prze­ 26 VII — Według dyrektora hamburskie- mysłu przetwórczego. Kiechle odwiedził go Instytutu Badania Rynków Wschod­ też Kazachstan i Kaukaz. nich, Paula Ziebera, liczba radziecko- -zachodnioniemieckich wspólnych przed­ 2-1 VII — Delegacja ministerstwa gospo­ sięwzięć wzrasta bardzo powoli, a jest darki RFN na czele z parlamentarnym ich nie więcej niż . sekretarzem stanu w tym resorcie Eri­ 10 chem Riedlem (CSU) rozpoczęła 5-dnio- 27 VII — Doradca kanclerza ds. polity­ wą wizytę w Związku Radzieckim. ki zagranicznej Horst Teltschik stwier­ Omawiano zagadnienia związane ze dził w rozmowie z korespondentem współpracą lotniczą. agencji DPA, że podczas październiko­ wej wizyty w Moskwie -H. Kohl przed­ 25 VII — Zdaniem deputowanego do stawi zachodnioniemieckie koncepcje Bundestagu Reinholda Hillera (SPD) 'ko­ rozbrojeniowe w dziedzinie broni kon­ la gospodarcze RFN i ZSRR ponownie wencjonalnych. podjęły sprawę utworzenia połączenia promowego między Lubeką a Kłajpedą. 27 VII — Agencja Reutera cytuje opi­ nię pewnego anonimowego dyplomaty 25 VII — Dziennik „Prawda” zakwestio­ w Moskwie, że „Rosjanie mają o wiele nował zasadność wciągania do zachod­ więcej wspólnych fundamentalnych pro­ nioniemieckiego Związku Wypędzonych blemów z RFN niż z jakimkolwiek in­ (BdV) obywateli pochodzenia niemiec­ nym krajem Europy Zachodniej”, wska­ kiego, którzy wyjechali do RFN ze zując przy tym na problem Berlina Za­ Związku Radzieckiego i innych krajów chodniego i stosunki z NRD. socjalistycznych w ramach akcji łącze­ 29 - 31 VII — Z wizytą w Moskwie prze­ nia rodzin. bywał minister H.-D. Genscher. Gość 28 VII — W wywiadzie dla radia Saary z RFN spotkał się z M. Gorbaczowem minister spraw zagranicznych Hans-Die- i E. Szewardnadze. Głównym tematem trich Genscher (FDP) powiedział, iż rozmów była problematyka rozbrojenio­ przyjęte w Warszawie propozycje wa, omawiano też kwestie wymiany państw członkowskich Układu Warszaw­ handlowej i współpracy gospodarczej, skiego znacznie przyczyniły się do zbli­ sprawy związane z ochroną środowiska żenia stanowisk Układu Warszawskiego i bezpieczeństwem energetyki jądrowej. i Paktu Atlantyckiego, stwarzając tym Genscher poruszył też problem mniej­ samym szanse dla postępu na drodze do szości niemieckiej w ZSRR. Według do­ redukcji zbrojeń konwencjonalnych. niesień prasowych obie strony zamie­ Genscher mówił też o konieczności rych­ rzają w przyszłości sfinalizować sprawę łego zakończenia obrad wiedeńskiego utworzenia instytutów kultury. Powoła­ spotkania KBWE. Podkreśla się, że wy­ no także specjalną grupę, redagującą wiad został obszernie zrelacjonowany teksty umów, które zostaną podpisane przez radziecką agencję TASS. podczas podróży Kohla do Moskwy w 26 VII — Zachodnioniemiecki ambasador październiku br. Komentatorzy, odnoto­ w Moskwie Andreas Mayer-Landrut wując niezwykle serdeczną atmosferę podczas spotkania z radzieckim mini­ towarzyszącą wizycie, piszą o osobistym strem spraw zagranicznych Eduardem sukcesie min. Genschera. Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 U Instytut Zachodni Kalendarium

4 VIII — Prasa RFN z uznaniem przy­ jęła zwolnienie M. Rusta. „Siiddeutsche 1 VIII — W miejscowości wypoczynko­ Zeitung” pisze, że Rust miał szczęście, wej St. Gilgen nad jeziorem Wolfgang- iż dokonał swego czynu w okresie ociep­ see w Austrii H.-D. Genscher poinfor­ lenia stosunków Wschód—Zachód. „D;e mował spędzającego tam urlop kancle­ Welt” wskazuje na szczególną rolę M. rza Kohla o wynikach moskiewskich Gorbaczowa w uwolnieniu młodego pi­ rozmów. Według agencji DPA świad­ lota. czy to o wielkim znaczeniu, jakie rząd 4 VIII — „Trybuna Ludu” poinformo­ boński przywiązuje do rozmów Gen­ wała o nasilających się atakach zachod­ schera w stolicy ZSRR. nioniemieckich rewizjonistów na nad- 1 VIII — Agencja DPA poinformowała, burmistrza Stuttgartu Manfreda Romm- że zastępca przewodniczącego frakcji la (CDU). Przedmiotem kontrowersji SPD w Bundestagu Horst Ehmke za­ jest projekt ramowej umowy o partner­ proponował, aby kanclerzowi w podró­ stwie między Stuttgartem a Łodzią. ży do Moskwy towarzyszył również szef 5 VIII — W wywiadzie dla zachodnio­ socjaldemokratów Hans-Jochen Vogel. niemieckiej telewizji ARD kanclerz Zdaniem Ehmkego dzięki temu ewen­ Kohl mówił o swej nadchodzącej wizy­ tualne propozycje Kohla zacieśnienia cie w Moskwie. Podróż do ZSRR jest współpracy z ZSRR uzyskają większą — zdaniem kanclerza — przejawem siłę przebicia. sukcesu chadeckiej polityki wschodniej. 2 VIII — W wywiadzie dla rozgłośni 5 VIII — Według „Die Welt” w lipcu Siiddeutscher Rundfunk min. Genscher br. w punktach przyjęć RFN i Berlina oświadczył, że w łonie bońskiej koali­ Zachodniego zgłosiło się 20 715 przesied­ cji rządowej nie ma rozbieżności w oce­ leńców pochodzenia niemieckiego z nie radzieckiej polityki reform. Mini­ państw bloku wschodniego. Jest to naj­ ster wyraził przy tym przeświadczenie, wyższa liczba w ciągu jednego miesią­ że ZSRR jest poważnie zainteresowany ca od 1958 r. Rząd federalny liczy się redukcją wojsk i zbrojeń konwencjo­ obecnie z tym, że w br. liczba ta wy­ nalnych w Europie. niesie 200 tys. osób. 2 VIII — Kanclerz Kohl ocenił mos­ G VIII — Burmistrz Berlina Zachodnie­ kiewską wizytę Genschera jako „wiel­ go Eberhard Diepgen (CDU) wystąpił ki sukces”. Przedstawiciele SPD do wy­ po raz pierwszy w dziejach na terenie ników podróży odnieśli się krytycznie, NRD, przemawiając na otwarciu wy­ m. in. Horst Ehmke przypomniał w tym stawy zachodnioberlińskiego Archiwum kontekście „triumfalny” powrót rńin. Bauhausu w Dessau. Wystawę zorgani­ Genschera z Warszawy na początku br., zowano w ramach umowy kulturalnej kiedy to następnie stosunki Bonn—War­ RFN—NRD. szawa znalazły się w ślepym zaułku. VIII — Minister ds. stosunków we- Komentatorzy piszą o obawach socjal­ wnątrzniemieckich Dorothee Wilms demokratów, by nie pozostać w izolacji (CDU) stwierdziła na konferencji pra­ wobec dobrych stosunków partii koali­ sowej w Bonn, iż „nadeszła już pora, cyjnych ze Związkiem Radzieckim. aby Berlin wschodni zezwolił na odwie­ 3 VIII — Niespodziewanie ułaskawiony dzanie przyjaciół i znajomych” oraz od­ przez Radę Najwyższą ZSRR zachod- bywanie podróży turystycznych. Rząd mioniemiecki pilot Matthias Rust powró­ federalny jest zdania, iż w br. jeszcze cił do RFN. Kanclerz Kohl powitał ten więcej obywateli NRD będzie mogło od­ fakt z zadowoleniem jako „pozytywny wiedzić Niemcy Zachodnie, przeszkodą gest” strony radzieckiej przed jego paź­ jest jednak problem wymiany pienię­ dziernikową wizytą w Moskwie. dzy. 4 VIII — H.-D. Genscher rozpoczął wi­ 8 VIII — Hamburski „Der Spiegel” po­ zytę w Jugosławii gdzie spotkał się m. informował o rzekomej propozycji ZSRR 'in. z szefem jugosłowiańskiej dyploma­ gromadzenia zachodnioniemieckich od­ cji Budimirem Lonczarem. Gość z RFN padów jądrowych, w zamian za opłaty interesował się szczególnie sytuacją gos­ w dewizach. Według tygodnika propo­ podarczą Jugosławii i przeprowadzany­ zycję taką przedstawiono już rządowi mi w tym kraju reformami. Min. Lon- RFN. czar podziękował za pomoc RFN udzie­ 9 VIII — Dziennik „Siiddeutsche Zei­ loną Belgradowi w rozmowach na te­ tung” zamieścił omówienie wywiadu z mat zadłużenia. Przedmiotem rozmów biskupem Albertem Kleinem, głową koś­ były też problemy rozbrojenia i sytuacja cioła Iuterańskiego w Siedmiogrodzie. międzynarodowa. Biskup Klein wyraził zaniepokojenie

Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni '338 Kalendarium

wobec nawiązywania przez rząd fede­ skażeniami pochodzącymi z NRD i Cze­ ralny rozmów z władzami rumuńskimi chosłowacji. i w sprawie „wykupywania” członków 12 VIII — W przeddzień 27 rocznicy 1 mniejszości niemieckiej w tym kraju. wzniesienia muru berlińskiego wielu 1 9 VIII — Agencja Associated Press do­ czołowych polityków zachodn-ioniemiec- i niosła, że koncern prasowy Axela Sprin­ kich wystąpiło z okolicznościowymi - gera ma zamiar zaangażować się finan­ oświadczeniami. 1 sowo na Węgrzech. Chodzi o budowę 12 VIII — Do bazy powietrznej USA w ' drukarni, drukującej publikacje prze­ pobliżu Frankfurtu n. Menem przybyły '■ znaczone dla zachodnioniemieckiego od­ cztery radzieckie grupy inspekcyjne w : biorcy (koszty druku są na Węgrzech celu przeprowadzenia na terytorium znacznie niższe). W tym samym czasie RFN kontroli przewidzianych w radziec- ! przedstawiciele koncernu zdementowali ko-amerykańskim układzie o likwidacji * doniesienia „Spiegla” na temat rozpo­ rakiet średniego i krótszego zasięgu. częcia przez wydawnictwo publikacji na 13 VIII — M inister ds. stosunków w e- ] Węgrzech tygodnika pt. „Reforma”. wnątrzniemieckich Dorothee Wilms po- 1 informowała, że od 1 października br. < 10 VIII — Minister obrony NRD gen. zostanie skrócona procedura związana Heinz Kessler zaproponował ministrowi z wyjazdami mieszkańców RFN do NRD. obrony RFN Rupertowi Scholzowi roz­ Ułatwieniami zostanie objętych 11 miast 1 mowy na temat problemów doktryn mi­ NRD. 1 ' litarnych Układu Warszawskiego 13 VIII — Według „Die Welt” rząd boń- i NATO. Propozycja została zamieszczo­ ski wznowił „wykupywanie” więźniów na na łamach „Neues Deutschland” w politycznych z NRD, po trwającej od artykule pt. Obrona pokoju celem na­ października ub. r. przerwie. Poczyna­ szych działań militarnych. jąc od lipca br. do RFN przybyło już; 10 VIII — Rzecznik federalnego minister­ jakoby 130 więźniów politycznych. stwa spraw wewnętrznych przeciwsta­ 14 VIII — Czterej oficerowie Bundes­ wił się wypowiedzi biskupa Alberta w e h r y zakończyli 48-godzinną-inspekcję [ Kleina z poprzedniego dnia oświadcza­ manewrów zorganizowanych na terenie jąc: „Nie zachęcamy nikogo (spośród NRD, na południowy wschód od Berlina, niemieckiej mniejszości w Rumunii) do przez oddziały Armii Radzieckiej i Na­ wyjazdu, ale i nie zniechęcamy, w każ­ rodowej Armii Ludowej NRD. dym razie chcemy umożliwić wyjazd 15 - 22 VIII — Na zaproszenie Stowa­ tym wszystkim, którzy pragną do nas rzyszenia Wisła—Odra przebywał w Pol­ powrócić. Nie powinny temu przeszka­ sce przewodniczący Centralnego Związ­ dzać żądania stawiane przez Buka­ ku Niemców z b. Niemiec Środkowych reszt”. Warto dodać, że ziomkostwo i Wschodnich Horst Sielaff (SPD). Pod­ siedmiogrodzkich Saksończyków w RFN pisano m. in. porozumienie między obu zareagowało pozytywnie na plany umoż­ organizacjami. liwiania wyjazdów z Rumunii przedsta­ 16 VIII — Agencja DPA poinformowa­ wicieli tamtejszej mniejszości niemiec­ ła o groźbie zerwania parafowanej w kiej. lipcu br. umowy partnerskiej między 10 VIII — Ekspert FDP ds. wojskowych Salzgitter (Dolna Saksonia) i Gotha (Tu­ Olaf Feldmann w wywiadzie dla „Neue ryngia). Strona zachodnioniemiecką prze­ Osnabriicker Zeitung” oświadczył, że ciwstawia się zawartej w umowie klau­ oferta min. obrony NRD H. Kesslera zuli wskazującej na konieczność likwi­ wszczęcia dialogu z min. obrony RFN dacji tzw. Zentrale Erfassungsstelle, jest „zachęcającym krokiem, który jesz­ czyli mieszczącej się w Salzgitter pla­ cze przed dwoma laty był nie do po­ cówki powołanej do rejestrowania i wy­ myślenia”. Tymczasem rzecznik rządu jaśniania aktów przemocy dokonywa­ federalnego udzielił wymijającej odpo­ nych przez władze NRD. wiedzi na propozycję Kesslera. W krę­ 16 VIII — Deputowany Partii Zielo­ gach politycznych Bonn trwa ożywiona nych do Bundestagu Alfred Mechters- dyskusja na temat możliwości spotka­ heimer zaproponował przeprowadzenie nia ministrów obrony obu państw nie­ wspólnych manewrów Bundeswehry i mieckich. Narodowej Armii Ludowej NRD. Poli­ 10 VIII — Deputowani CDU do Bun­ tyk sugerował też odbycie wspólnych destagu Bernd Schmidbauer, Peter Harry manewrów flot obu państw na Bałtyku Carstensen i Klaus Harries oświadczyli, przy zorganizowaniu mieszanych eskadr iż — wbrew twierdzeniom władz NRD niemiecko-niemieckich. — Łaba jest poważnie zanieczyszczona 16 VIII — Zastępca przewodniczącego

Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni Kalendarium 339 Cze­ frakcji FDP w Bundestagu Uwe Ronne- stwowego, kwestia centralnego urzędu rnicy burger stwierdził, że jeszcze w tym ro­ ds. notowania przestępstw w Salzgitter /ielu ku należałoby zorganizować spotkanie i in. Lafontaine ujawnił później, że oma­ liec- ministrów obrony RFN i NRD. wiał z Honeckerem także oddziaływa­ rymi IG VIII — Ekspert SPD ds. rozbrojenio­ nie radzieckiej polityki reform na sto­ wych Hermann Scheer zaproponował sunki społeczne w NRD oraz sprawy A. w usunięcie przez NATO i Układ War­ rozbrojeniowe. Obie strony uzgodniły były szawski łącznie 5 tys. .samolotów woj­ również wspólną produkcję programów a w skowych z kontynentu europejskiego. telewizyjnych, wymianę ekip tv i wy­ ■ium W tym samym dniu Scheer opowiedział staw. Premier Saary spotkał się także :iec- się także za zastosowaniem przez EWG z członkiem Biura Politycznego SED lacji sankcji gospodarczych wobec Rumunii Egonem Krenzem i innymi politykami w związku z „naocznymi dowodami NRD. we- przeprowadzanych planowo przez reżim 18 VIII — Minister spraw zagranicznych po- Ceausescu wykroczeń przeciwko prawom RFN H.-D. Genscher wystosował list br. człowieka”. do rumuńskiego ministra spraw zagra­ ;ana 16 VIII — Z czterodniową tzw. wizytą nicznych Ioana Totu, apelując o wstrzy­ RD. infoirmacyjną przybyła do NRD grupa manie planowanej likwidacji dużej iloś­ iast j deputowanych SPD, członków grupy ro­ ci wsi zamieszkałych w dużej części boczej „Sztuka i Kultura”. Politycy so­ przez mniejszości narodowe. W boń- ioń- cjaldemokratyczni z RFN przeprowa­ skich kołach rządowych podano jedno­ iów dzili rozmowy w Berlinie, Dreźnie i Lip­ cześnie, że od 9 maja br. i*ząd federal­ od , sku. ny sześciokrotnie przekazywał do Buka­ na- | 16 VIII — Przebywający w Polsce na resztu protesty w tej sprawie na szcze­ już i zaproszenie Chrześcijańskiego Stowarzy­ blu ambasadora lub sekretarza stanu. szenia Społecznego (ChSS) deputowany 19 VIII — Występując na konferencji les- do Parlamentu Europejskiego i działacz prasowej ambasador rumuński w Bonn ■cją SPD Rolf Linkohr spotkał się z prezesem Marcel Dinu odrzucił krytykę projek­ inie- Stowarzyszenia Kazimierzem Moraw­ tów władz tego kraju wobec wsi jako .■na, skim. Gość odbył też rozmowy w resor­ „mieszanie w sprawy wewnętrzne ^a“ tach zajmujących się współpracą gospo­ innych państw”. darczą z zagranicą, ochroną środowiska 19 VIII — Zastępca przewodniczącego va- oraz postępem naukowo-technicznym. frakcji SPD w Bundestagu Horst Ehmke 'ol- ’ 6 VIII — Do Polski przybył parlamen­ potępił „jaskrawe gwałcenie praw człor ąz- tarny serketarz stanu w federalnym mi­ wieka w Rumunii”. ^ch nisterstwie wyżywienia, rolnictwa i leś­ 19 VIII — W Bonn poinformowano, że )d- nictwa Geoirg Gallus (FDP). Zachodnio­ od 1 października br. mieszkańcy RFN bu niemiecki gość przeprowadził kilka tur będą mogli przesyłać marki zachodnio- rokowań z przedstawicielami minister­ niemieckie na prywatne konta banko­ T & - \ stwa rolnictwa PRL. we swoich krewnych lub znajomych w W 17 VIII — Rzecznik frakcji parlamen­ NRD. Dotychczas transfer prywatnych Izy tarnej SPD ds. polityki niemieckiej. środków płatniczych między obu pań­ ’u- Horst Biichler wezwał rząd federalny stwami był zabroniony, a jedyną możli­ do wszczęcia rokowań z władzami NRD wością pomocy materialnej było przesy­ :e- na temat wymienialności marki NRD ■U" I łanie kwot pieniężnych na zakupienie zi­ na markę zachodnioniemiecką w celu towarów na prezenty w sieci sklepów le, ułatwienia podróży obywatelom tego państwowych „Genex”. a- państwa. 20 VIII — Premier Badenii-Wirtember- y - 17 VIII — Rada konsultacyjna Federal­ gii Lothar Spath (CDU) zaproponował a- nego Związku Przesiedleńców zaapelo­ na łamach „Die Welt” wywarcie na­ wała do rządu w Bonn o przyczynienie cisku gospodarczego na Bukareszt w ce­ się do zwoidiiia specjalnej konferencji lu uzyskania ustępstw władz tego kraju KBWE, poświęconej problematyce praw w dziedzinie praw człowieka. człowieka w Rumunii. 20 VIII — „Die Welt” zamieszcza ocenę 18 VIII — W pałacyku myśliwskim w stosunków handlowych RFN—ZSRR. Ga­ Werbellinsee (na północ od Berlina) zeta stwierdza, iż w ostatnim okresie miało miejsce spotkanie przywódcy NRD stosunki te „osiągnęły dno”. Dziennik Ericha Honeckera z premierem Saary krytycznie ocenia partykularyzację sto­ i wiceprzewodniczącym SPD Oskarem sunków gospodarczych między obu pań­ Lafontainem. Wśród poruszonych pro­ stwami (ZSRR chętnie współpracuje blemów znalazły się: kwestia granicy i zawiera umowy z poszczególnymi kra­ na Labie, sprawa obywatelstwa pań­ jami związkowymi RFN).

Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni 340 Kalendarium

21 VIII — W wywiadzie dla tygodnika pory nic, by pomóc Warszawie w kwe­ „Welt am Sonntąg” min. H.-D. Genscher stii zadłużenia. opowiedział się za rozwojem dialogu 25 VIII — Przewodniczący komisji i współpracy między Wschodem 1 Za­ spraw zagranicznych Bundestagu H. chodem. Federalny minister spraw za­ Stercken (CDU) w wywiadzie dla „Neue granicznych stwierdził przy tym, że sto­ Presse” uznał za możliwy przyjazd sunki zachodnioniemiecko-radzieckie Kohla do Polski jeszcze przed końcem mają podstawowe znaczenie dla bezpie­ br. Rzecznik rządu bońskiego Friedhelm czeństwa na kontynencie europejskim. Ost ustosunkowując się do tej wypowie­ 22 VIII — Przewodniczący komisji dzi powiedział, że Stercken „swymi spe­ spraw zagranicznych Bundestagu Hans kulacjami nieco wyprzedził wydarzenia”. Stercken (CDU), będący jednocześnie Wskazując na trudności w stosunkach prezydentem Unii Międzyparlamentarnej, RFN—PRL Ost wymienił kwestie finan­ przybył z wizytą do Albanii. W cen­ sowe i gospodarcze, sprawy wyjazdów, trum rozmów,- jakie Stercken przepro­ akcję łączenia rodzin i „sprawy języko­ wadził w tym kraju, znalazły się m. in. wej i kulturowej tożsamości żyjących sprawy związane z umocnieniem kon­ w Polsce osób przynależnych do naro­ taktów międzyparlamentarnych zachod- dowości niemieckiej”. nioniemiecko-albańskich. 25 VIII — Na zaproszenie Prymasa Pol­ 23 VIII — Kanclerz Kohl poinformował ski kardynała Józefa Glempa przybył na konferencji prasowej, że zakończone do Polski przewodniczący Konferencji właśnie obrady prezydium CDU skon­ Episkopatu RFN biskup Karl Lehmann. centrowały się na decyzjach rządu zwią­ Gość z RFN wziął następnie udział w zanych z asymilacją ok. 200 tys. prze­ uroczystościach religijnych oraz przepro­ siedleńców, głównie z krajów socjali­ wadził rozmowy z przedstawicielami stycznych. Taką liczbę przesiedleńców Episkopatu Polski. władze Republiki Federalnej spodzie­ 25 VIII — Władze zachodnioniemieckie wają się przyjąć do końca br. Jedno­ podały o rozbiciu siatki szpiegowskiej, cześnie kanclerz potępił znane plany przekazującej tajne informacje natury kierownictwa rumuńskiego w stosunku wojskowej wywiadom Węgier i Związ­ do wsi: „w ten sposób niszczy się część ku Radzieckiego. Według późniejszej in­ europejskiej tradycji kulturowej”. formacji amerykańskiej sieci telewizyj­ 23 VIII — Rzecznik gabinetu bońskiego nej CBS aresztowany został b. porucz­ stwierdził, że rząd federalny śledzi z nik armii amerykańskiej Clyde Lee uwagę rozwój sytuacji w Polsce i jest Conrad, który miał w zamian za prze­ zdania, iż warunkiem powodzenia re­ kazane informacje uzyskać kwotę w wy­ form gospodarczych w PRL jest poro­ sokości miliona dolarów. zumienie władz z opozycyjnie nastawio­ 25 VIII — W wypowiedzi dla agencji nymi grupami społecznymi. Władze boń- Reutera rzecznik prasowy ministerstwa skie wyrażają nadzieję na pokojowe roz­ spraw zagranicznych NRD Wolfgang wiązanie • konfliktu w Polsce. Meyer podkreślił, iż w ostatnim okresie 23 VIII — Zachodnioniemiecka centrala nastąpił bardzo wyraźny postęp w roz­ związkowa DGB zaapelowała do władz woju stosunków między NRD i RFN. PRL o ponowne zalegalizowanie związ­ 25 VIII — Poinformowano o dobiegają­ ku „Solidarność”. cych końca rozmowach w sprawie utwo­ 24 VIII — Przewodniczący SPD Hans- rzenia pierwszej w Bułgarii spółki rol­ -Jochen Vogel powiedział, że politycy niczej z udziałem kapitału zachodnio­ SPD nie będą towarzyszyli kanclerzowi niemieckiego. Przez najbliższych 5 lat Kohlowi w jego podróży do Moskwy. na 30 tys. ha będzie się uprawiać zboże W nawiązaniu do sytuacji w Polsce Vo- przy wykorzystaniu technologii zachod­ gel ostrzegł kanclerza, by w trakcie „go­ n ich . rączkowych i radosnych” przygotowań 25 VIII — Tygodnik „Die Zeit” opubli­ do wizyty w Związku Radzieckim nie kował obszerny wywiad z sekretarzem spychał na drugi plan innych państw KC PZPR Władysławem Baką. Układu Warszawskiego. 26 VIII — Rzecznik gabinetu bońskiego 25 VIII — Wiceprzewodniczący frakcji F. Ost powiedział w wywiadzie radio­ SPD w Bundestagu Horst Ehmke w wy­ wym, że termin wizyty kanclerza Kohla powiedzi dla agencji DPA zaapelował w Warszawie pozostaje kwestią „w peł­ do rządu federalnego o udzielenie Polsce ni otwartą”. Ost nie dostrzegł negatyw­ pomocy w związku z trudnościami tego nego wpływu sytuacji wewnętrznej w kraju. Jest niezrozumiałe — stwierdził Polsce na bieg wzajemnych stosunków. Ehmke — iż Bonn nie uczyniło do tej 25 VIII — Doradca kanclerza Kohla ds. Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 1 Instytut Zachodni Kalendarium 337

4 VIII — Prasa RFN z uznaniem przy­ jęła zwolnienie M. Rusta. „Suddeutsche 1 VIII — W miejscowości wypoczynko­ Zeitung” pisze, że Rust miał szczęście, wej St. Gilgen nad jeziorem Wolfgang- iż dokonał swego czynu w okresie ociep­ see w Austrii H.-D. Genscher poinfor­ lenia stosunków Wschód—Zachód. „D:e mował spędzającego tam urlop kancle­ Welt” wskazuje na szczególną rolę M. rza Kohla o wynikach moskiewskich Gorbaczowa w uwolnieniu młodego pi­ rozmów. Według agencji DPA świad­ lota. czy to o wielkim znaczeniu, jakie rząd 4 VIII — „Trybuna Ludu” poinformo­ boński przywiązuje do rozmów Gen­ wała o nasilających się atakach zachod­ schera w stolicy ZSRR. nioniemieckich rewizjonistów na nad- 1 VIII — Agencja DPA poinformowała, burmistrza Stuttgartu Manfreda Romm- że zastępca przewodniczącego frakcji la (CDU). Przedmiotem kontrowersji SPD w Bundestagu Horst Ehmke za­ jest projekt ramowej umowy o partner­ proponował, aby kanclerzowi w podró­ stwie między Stuttgartem a Łodzią. ży do Moskwy towarzyszył również szef 5 VIII — W wywiadzie dla zachodnio­ socjaldemokratów Hans-Jochen Vogel. niemieckiej telewizji ARD kanclerz Zdaniem Ehmkego dzięki temu ewen­ Kohl mówił o .swej nadchodzącej wizy­ tualne propozycje Kohla zacieśnienia cie w Moskwie. Podróż do ZSRR jest współpracy z ZSRR uzyskają większą — zdaniem kanclerza — .przejawem siłę przebicia. sukcesu chadeckiej polityki wschodniej. 2 VIII. — W wywiadzie dla rozgłośni 5 VIII — Według „Die Welt” w lipcu Siiddeutscher Rundfunk min. Genscher br. w punktach przyjęć RFN i Berlina oświadczył, że w łonie bońskiej koali­ Zachodniego zgłosiło się 20 715 przesied­ cji rządowej .nie ma rozbieżności w oce­ leńców pochodzenia niemieckiego z nie radzieckiej polityki reform. Mini­ państw bloku wschodniego. Jest to naj­ ster wyraził przy tym przeświadczenie, wyższa liczba w ciągu jednego miesią­ że ZSRR jest poważnie zainteresowany ca od 1958 r. Rząd federalny liczy się redukcją wojsk i zbrojeń konwencjo­ obecnie z tym, że w br. liczba ta wy­ nalnych w Europie. niesie 200 tys. osób. 2 VIII — Kanclerz Kohl ocenił mos­ 6 VIII — Burmistrz Berlina Zachodnie­ kiewską wizytę Genschera jako „wiel­ go Eberhard Diepgen (CDU) wystąpił ki sukces”. Przedstawiciele SPD do wy­ po raz pierwszy w dziejach na terenie ników podróży odnieśli się krytycznie, NRD, przemawiając na otwarciu wy­ m. in. Horst Ehmke przypomniał w tym stawy zachodnioberlińskiego Archiwum kontekście „triumfalny” powrót min. Bauhausu w Dessau. Wystawę zorgani­ Genschera z Warszawy na początku br., zowano w ramach umowy kulturalnej kiedy to następnie .stosunki Bonn—War­ RFN—NRD. szawa znalazły się w ślepym zaułku. VIII — Minister ds. stosunków we­ Komentatorzy piszą o obawach socjal­ wnątrzniemieckich Dorothee Wilms demokratów, by nie pozostać w izolacji . (CDU) stwierdziła na konferencji pra­ Wobec dobrych stosunków partii koali­ sowej w Bonn, iż „nadeszła już pora, cyjnych ze Związkiem Radzieckim. aby Berlin wschodni zezwolił na odwie­ 3 VIII — Niespodziewanie ułaskawiony dzanie przyjaciół i znajomych” oraz od­ Przez Radę Najwyższą ZSRR zachod- bywanie podróży turystycznych. Rząd mioniemiecki pilot Matthias Rust powró­ federalny jest zdania, iż w br. jeszcze cił do RFN. Kanclerz Kohl powitał ten więcej obywateli NRD będzie mogło od­ fakt z zadowoleniem jako „pozytywny wiedzić Niemcy Zachodnie, przeszkodą gest” strony radzieckiej przed jego paź­ jest jednak problem wymiany pienię­ dziernikową wizytą w Moskwie. dzy. 4 VIII — H.-D. Genscher rozpoczął wi­ 8 VIII — Hamburski „Der Spiegel” po­ zytę w Jugosławii gdzie spotkał się m. informował o rzekomej propozycji ZSRR *n. z szefem jugosłowiańskiej dyploma­ gromadzenia zachodnioniemieckich od­ cji Budimirem Lonczarem. Gość z RFN padów jądrowych, w zamian za opłaty interesował się szczególnie sytuacją gos­ w dewizach. Według tygodnika .propo­ podarczą Jugosławii i przeprowadzany­ zycję taką przedstawiono już rządowi mi w tym kraju reformami. Min. Lon- RFN. czar podziękował za pomoc RFN udzie­ 9 VIII — Dziennik „Suddeutsche Zei­ lną Belgradowi w rozmowach na te- tung” zamieścił omówienie wywiadu z J^at zadłużenia. Przedmiotem rozmów biskupem Albertem Kleinem, głową koś­ były też problemy rozbrojenia i sytuacja cioła luterańskiego w Siedmiogrodzie. Międzynarodowa. Biskup Klein wyraził liepokojenie Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni .338 Kalendarium

wobec nawiązywania przez rząd fede­ skażeniami pochodzącymi z NRD i Cze­ ralny rozmów z władzami rumuńskimi chosłowacji. w sprawie „wykupywania” członków 12 VIII — W przeddzień 27 rocznicy mniejszości niemieckiej w tym kraju. wzniesienia muru berlińskiego wielu 9 VIII — Agencja Associated Press do­ czołowych polityków zachodnioniemiec­ niosła, że koncern prasowy Axela Sprin­ kich wystąpiło z okolicznościowymi gera ma zamiar zaangażować się finan­ oświadczeniami. sowo na Węgrzech. Chodzi o budowę 12 VIII — Do bazy powietrznej USA w drukarni, drukującej publikacje prze­ pobliżu Frankfurtu n. Menem przybyły znaczone dla zachodnioniemieckiego od­ cztery radzieckie grupy inspekcyjne w biorcy (koszty druku są na Węgrzech celu przeprowadzenia na terytorium znacznie niższe). W tym samym czasie RFN kontroli przewidzianych w radziec- przedstawiciele koncernu zdementowali ko-amerykańskim układzie o likwidacji doniesienia „Spiegla” na temat rozpo­ rakiet średniego i krótszego zasięgu. częcia przez wydawnictwo publikacji na 13 VIII — Minister ds. stosunków we- Węgrzech tygodnika pt. „Reforma”. wnątrzniemieckich Dorothee Wilms po­ informowała, że od 1 października br. 10 VIII — Minister obrony NRD gen. zostanie skrócona procedura związana Heinz Kessler zaproponował ministrowi z wyjazdami mieszkańców RFN do NRD. obrony RFN Rupertowi Scholzowi roz­ Ułatwieniami zostanie objętych 11 miast mowy na temat problemów doktryn mi­ NRD. litarnych Układu Warszawskiego 13 VIII — Według „Die Welt” rząd boń­ i NATO. Propozycja została zamieszczo­ ski wznowił „wykupywanie” więźniów na na łamach „Neues Deutschland” w politycznych z NRD, po trwającej od artykule pt. Obrona pokoju celem na­ października ub. r. przerwie. Poczyna­ szych działań militarnych. jąc od lipca br. do RFN przybyło już 10 VIII — Rzecznik federalnego minister­ jakoby 130 więźniów politycznych. stwa spraw wewnętrznych przeciwsta­ 14 VIII — Czterej oficerowie Bundes­ wił się wypowiedzi biskupa Alberta wehry zakończyli 48-godzinną inspekcję Kleina z poprzedniego dnia oświadcza­ manewrów zorganizowanych na terenie jąc: „Nie zachęcamy nikogo (spośród NRD, na południowy wschód od Berlina, niemieckiej mniejszości w Rumunii) do przez oddziały Armii Radzieckiej i Na­ wyjazdu, ale i nie zniechęcamy, w każ­ rodowej Armii Ludowej NRD. dym razie chcemy umożliwić wyjazd 15 - 22 VIII — Na zaproszenie Stowa­ tym wszystkim, którzy pragną do nas rzyszenia Wisła—Odra przebywał w Pol­ powrócić. Nie powinny temu przeszka­ sce przewodniczący Centralnego Związ­ dzać żądania stawiane przez Buka­ ku Niemców z b. Niemiec Środkowych reszt”. Warto dodać, że ziomkostwo i Wschodnich Horst Sielaff (SPD). Pod­ siedmiogrodzkich Saksończyków w RFN pisano m. in. porozumienie między obu zareagowało pozytywnie na plany umoż­ organizacjami. liwiania wyjazdów z Rumunii przedsta­ 16 VIII — Agencja DPA poinformowa­ wicieli tamtejszej mniejszości niemiec­ ła o groźbie zerwania parafowanej W kiej. lipcu br. umowy partnerskiej między 10 VIII — Ekspert FDP ds. wojskowych Salzgitter (Dolna Saksonia) i Gotha (Tu­ Olaf Feldmann w wywiadzie dla „Neue ryngia). Strona zachodnioniemiecka prze­ Osnabriicker Zeitung” oświadczył, że ciwstawia się zawartej w umowie klau­ oferta min. obrony NRD H. Kesslera zuli wskazującej na konieczność likwi­ wszczęcia dialogu z min. obrony RFN dacji tzw. Zentrale Erfassungsstelle, jest „zachęcającym krokiem, który jesz­ czyli mieszczącej się w Salzgitter pla­ cze przed dwoma laty był nie do po­ cówki powołanej do rejestrowania i wy­ myślenia”. Tymczasem rzecznik rządu jaśniania aktów przemocy dokonywa­ federalnego udzielił wymijającej odpo­ nych przez władze NRD. wiedzi na propozycję Kesslera. W krę­ 16 VIII — Deputowany Partii Zielo­ gach politycznych Bonn trwa ożywiona nych do Bundestagu Alfred Mechters- dyskusja na temat możliwości spotka­ heimer zaproponował przeprowadzeni® nia ministrów obrony obu państw nie­ wspólnych manewrów Bundeswehry 1 mieckich. I Narodowej Armii Ludowej NRD. Poli' j 10 VIII — Deputowani CDU do Bun­ tyk sugerował też odbycie wspólnych 5 destagu Bernd Schmidbauer, Peter Harry manewrów flot obu państw na Bałtyk11 j Carstensen i Klaus Harries oświadczyli, przy zorganizowaniu mieszanych e sk a d r j iż — wbrew twierdzeniom władz NRD niemiecko-niemieckich. I — Łaba jest poważnie zanieczyszczona 16 VIII — Zastępca przewodniczącego 1 rzegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 nstytut Zachodni Kalendarium 339' frakcji FDP w Bundestagu Uwe Ronne­ stwowego, kwestia centralnego urzędu burger stwierdził, że jeszcze w tym ro­ ds. notowania przestępstw w Salzgitter ku należałoby zorganizować spotkanie i in. Lafontaine ujawnił później, że oma­ ministrów obrony RFN i NRD. wiał z Honeckerem także oddziaływa­ IG VIII — Ekspert SPD ds. rozbrojenio­ nie radzieckiej polityki reform na sto­ wych Hermann Scheer zaproponował sunki społeczne w NRD oraz sprawy usunięcie przez NATO i Układ War­ rozbrojeniowe. Obie strony uzgodniły szawski łącznie 5 tys. samolotów woj­ również wspólną produkcję programów skowych z kontynentu europejskiego. telewizyjnych, wymianę ekip tv i wy­ W tym samym dniu Scheer opowiedział staw. Premier Saary spotkał się także się także za zastosowaniem przez EWG z członkiem Biura Politycznego SED sankcji gospodarczych wobec Rumunii Egonem Krenzem i innymi politykami w związku z „naocznymi dowodami NRD. przeprowadzanych planowo przez reżim 18 VIII — Minister spraw zagranicznych Ceausescu wykroczeń przeciwko prawom RFN H.-D. Genscher wystosował list człowieka”. do rumuńskiego ministra spraw zagra­ 16 VIII — Z czterodniową tzw. wizytą nicznych Ioana Totu, apelując o wstrzy­ informacyjną przybyła do NRD grupa manie planowanej likwidacji dużej iloś­ deputowanych SPD, członków grupy ro­ ci wsi zamieszkałych w' dużej części boczej „Sztuka i Kultura”. Politycy so­ przez mniejszości narodowe. W boń- cjaldemokratyczni z RFN przeprowa­ skich kolach rządowych podano jedno­ dzili rozmowy w Berlinie, Dreźnie i Lip­ cześnie, że od 9 maja br. rząd federal­ sku. ny sześciokrotnie przekazywał do Buka­ 16 VIII — Przebywający w Polsce na resztu protesty w tej sprawie na szcze­ zaproszenie Chrześcijańskiego Stowarzy­ blu ambasadora lub sekretarza stanu. szenia Społecznego (ChSS) deputowany 19 VIII — Występując na konferencji do Parlamentu Europejskiego i działacz prasowej ambasador rumuński w Bonn SPD Rolf Linkohr spotkał się z prezesem Marcel Dinu odrzucił krytykę projek­ Stowarzyszenia Kazimierzem Moraw­ tów władz tego kraju wobec wsi jako skim. Gość odbył też rozmowy w resor­ „mieszanie w sprawy wewnętrzne tach zajmujących się współpracą gospo­ innych państw”. darczą z zagranicą, ochroną środowiska 19 VIII — Zastępca przewodniczącego oraz postępem naukowo-technicznym. frakcji SPD w Bundestagu Horst Ehmke 16 VIII — Do Polski przybył parlamen­ potępił „jaskrawe gwałcenie praw czło­ tarny serketarz stanu w federalnym mi­ wieka w Rumunii”. nisterstwie wyżywienia, rolnictwa i leś­ 19 VIII — W Bonn poinformowano, że nictwa Georg Gallus (FDP). Zachodnio- od 1 października br. mieszkańcy RFN niemiecki gość przeprowadził kilka tur będą mogli przesyłać marki zachodnio­ rokowań z przedstawicielami minister­ niemieckie na prywatne konta banko­ stwa rolnictwa PRL. we swoich krewnych lub znajomych w 17 VIII — Rzecznik frakcji parlamen­ NRD. Dotychczas transfer prywatnych tarnej SPD ds. polityki niemieckiej środków płatniczych między obu pań­ Horst Biichler wezwał rząd federalny stwami był zabroniony, a jedyną możli­ do wszczęcia rokowań z władzami NRD wością pomocy materialnej było przesy­ na temat wymienialności marki NRD łanie kwot pieniężnych na zakupienie na markę zachodnioniemiecką w celu towarów na prezenty w sieci sklepów ułatwienia podróży obywatelom tego ipaństwowych „Genex”. i Państwa. 20 VIII — Premier Badenii-Wirtember- 17 VIII — Rada konsultacyjna Federal­ gii Lothar Spath (CDU) zaproponował nego Związku Przesiedleńców zaapelo­ ina łamach „Die Welt” wywarcie na­ wała do rządu w Bonn o przyczynienie cisku gospodarczego na Bukareszt w ce­ się do zwoiania Specjalnej konferencji lu uzyskania ustępstw władz tego kraju KBWE, poświęconej problematyce praw w dziedzinie praw człowieka. człowieka w Rumunii. 20 VIII — „Die Welt” zamieszcza ocenę 18 VIII — W pałacyku myśliwskim w stosunków handlowych RFN—ZSRR. Ga­ Werbellinsee (na północ od Berlina) zeta stwierdza, iż w ostatnim okresie miało miejsce spotkanie przywódcy NRD stosunki te „osiągnęły dno”. Dziennik Ericha Honeckera z premierem Saary krytycznie ocenia partykularyzację sto­ i wiceprzewodniczącym SPD Oskarem sunków gospodarczych między obu pań­ Lafantainem. Wśród poruszonych pro­ stwami (ZSRR chętnie współpracuje blemów znalazły się: kwestia granicy i zawiera umowy z poszczególnymi kra­ na Łabie, sprawa obywatelstwa pań­ jami związkowymi RFNi* Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni! 340 Kalendarium

21 VIII — W wywiadzie dla tygodnika pory nic, by pomóc Warszawie w kwe­ „Welt am Sonntag” min. H.-D. Genscher stii zadłużenia. opowiedział się za rozwojem dialogu 25 VIII — Przewodniczący komisji i współpracy między Wschodem i Za­ spraw zagranicznych Bundestagu H. chodem. Federalny minister spraw za­ Stercken (CDU) w wywiadzie dla „Neue granicznych stwierdził przy tym, że sto­ Presse” uznał za możliwy przyjazd sunki zachodnioniemiecko-radzieckie Kohla do Polski jeszcze przed końcem mają podstawowe znaczenie dla bezpie­ br. Rzecznik rządu bońskiego Friedhelm czeństwa na kontynencie europejskim. Ost ustosunkowując się do tej wypowie­ 22 VIII — Przewodniczący komisji dzi powiedział, że Stercken „swymi spe­ spraw zagranicznych Bundestagu Hans kulacjami nieco wyprzedził wydarzenia”. Stercken (CDU), będący jednocześnie Wskazując na trudności w stosunkach prezydentem Unii Międzyparlamentarnej, RFN—PRL Cst wymienił kwestie finan­ przybył z wizytą do Albanii. W cen­ sowe i gospodarcze, sprawy wyjazdów, trum rozmów, jakie Stercken przepro­ akcję łączenia rodzin i „sprawy języko­ wadził w tym kraju, znalazły się m. in. wej i kulturowej tożsamości żyjących sprawy związane z umocnieniem kon­ w Polsce osób przynależnych do naro­ taktów międzyparlamentarnych zachod- dowości niemieckiej”. nioniemiecko-albańskich. 25 VIII — Na zaproszenie Prymasa Pol­ 23 VIII — Kanclerz Kohl poinformował ski kardynała Józefa Glempa przybył na konferencji prasowej, że zakończone do Polski przewodniczący Konferencji właśnie obrady prezydium CDU skon­ Episkopatu RFN biskup Karl Lehmann. centrowały się na decyzjach rządu zwią­ Gość z RFN wziął następnie udział w zanych z asymilacją ok. 200 tys. prze­ uroczystościach religijnych oraz przepro­ siedleńców, głównie z krajów socjali­ wadził rozmowy z przedstawicielami stycznych. Taką liczbę przesiedleńców Episkopatu Polski. władze Republiki Federalnej spodzie­ 25 VIII — Władze zachodnioniemieckie wają się przyjąć do końca br. Jedno­ podały o rozbiciu siatki szpiegowskiej, cześnie kanclerz potępił znane plany przekazującej tajne informacje natury kierownictwa rumuńskiego w stosunku wojskowej wywiadom Węgier i Związ­ do wsi: „w ten sposób niszczy się część ku Radzieckiego. Według późniejszej in­ europejskiej tradycji kulturowej”. formacji amerykańskiej sieci telewizyj­ 23 VIII — Rze'cznik gabinetu bońskiego nej CBS aresztowany został b. porucz­ stwierdził, że rząd federalny śledzi z nik armii amerykańskiej Clyde Lee uwagę rozwój sytuacji w Polsce i jest Conrad, który miał w zamian za prze­ zdania, iż warunkiem powodzenia re­ kazane informacje uzyskać kwotę w wy­ form gospodarczych w PRL jest poro­ sokości miliona dolarów. zumienie władz z opozycyjnie nastawio­ 25 VIII — W wypowiedzi dla agencji nymi grupami społecznymi. Władze boń- Reutera rzecznik prasowy ministerstwa skie wyrażają nadzieję na pokojowe roz­ spraw zagranicznych NRD Wolfgang wiązanie konfliktu w Polsce. Meyer podkreślił, iż w ostatnim okresie 23 VIII — Zachodnioniemiecka centrala nastąpił bardzo wyraźny postęp w roz­ związkowa DGB zaapelowała do władz woju stosunków między NRD i RFN. PRL o ponowne zalegalizowanie związ­ 25 VIII — Poinformowano o dobiegają­ ku „Solidarność”. cych końca rozmowach w sprawie utwo­ 24 VIII — Przewodniczący SPD Hans- rzenia pierwszej w Bułgarii spółki rol­ -Jochen Vogel powiedział, że . politycy niczej- z udziałem kapitału zachodnio­ SPD nie będą towarzyszyli kanclerzowi niemieckiego. Przez najbliższych 5 lat Kohlowi w jego podróży do Moskwy. na 30 tys. ha będzie się uprawiać zboże W nawiązaniu do sytuacji w Polsce Vo- przy wykorzystaniu technologii zachod­ gel ostrzegł kanclerza, by w trakcie „go­ nich. rączkowych i radosnych” przygotowań 25 VIII — Tygodnik „Die Zeit” opubli­ do wizyty w Związku Radzieckim nie kował obszerny wywiad z sekretarzem spychał na drugi plan innych państw KC PZPR Władysławem Baką. Układu Warszawskiego. 2G VIII — Rzecznik gabinetu bońskiego 25 VIII — Wiceprzewodniczący frakcji F. Ost powiedział w wywiadzie radio­ SPD w Bundestagu Horst Ehmke w wy­ wym, że termin wizyty kanclerza Kohla powiedzi dla agencji DPA zaapelował w Warszawie pozostaje kwestią „w peł­ do rz^du federalnego o udzielenie Polsce ni otwartą”. Ost nie dostrzegł negatyw­ pomocy w związku z trudnościami tego nego wpływu sytuacji wewnętrznej w kraju. Jest niezrozumiałe — stwierdził Polsce na bieg wzajemnych stosunków. Ehmke — iż Bonn nie uczyniło do tej 26 VIII — Doradcą* kanclerza Kohla ds. Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni Kalendarium 341 polityki zagranicznej Horst Teltschik tykalności, lecz bez obietnic wyjazdo­ powiedział w wywiadzie dla „Hanno- wych. versche Allgemeine Zeitung”, że nie wy­ 29 - 30 VIII — W RFN przebywał cze­ klucza wizyty swego szefa w Warsza­ chosłowacki minister spraw zagranicz­ wie jeszcze u schyłku tego roku. Telt­ nych Bohuslav Chnioupek, który został schik dodał, że „Polska znajduje się w w trakcie wizyty przyjęty przez kancle­ dramatycznej sytuacji i kraj ten nie rza Kohla i odbył kilka tur rozmów z wyjdzie z kłopotów bez zachodniej po­ H.-D. Genscherem. Głównym przedmio­ mocy”. Jedynym krajem zachodnio­ tem rokowań były sprawy gospodarcze, europejskim prowadzącym aktywną po­ kwestie wymiany kulturalnej i proble­ litykę wschodnią jest RFN, jednak Bonn my humanitarne. Dokonano bilansu sto­ zamierza uzgadniać swą Ostpolitik z sunków bilateralnych oraz omówiono sy­ „ważniejszymi krajami” EWG w łonie tuację międzynarodową. Rzecznik rządu powołanego w najbliższym czasie odpo­ ffederalnego poinformował przy tej oka­ wiedniego gremium. Teltschik ocenił ja­ zji, że w 1989 r. przybędzie do RFN ko dobre stosunki Bonn z Budapesztem z oficjalną wizytą premier ĆSRS Lubo­ i Pragą, natomiast bilans rokowań fi­ mir Strougal. nansowych z Warszawą jest wciąż nie­ 29 VIII — Wiceprzewodniczący frakcji zadowalający. CDU/CSU w Bundestagu Volker Ruhe 26 VIII — Rzeczniczka ds. polityki za­ (CDU) przybył do Budapesztu, gdzie granicznej frakcji parlamenarnej CDU! omówił z politykami węgierskimi pro­ /CSU Michaela Geiger (CSU) wypowie­ blematykę gospodarczą, sprawę węgier­ działa się na rzecz jak najszybszego skiej i niemieckiej mniejszości narodo­ dojścia do skutku wizyty w Bonn pol­ wej w Rumunii oraz stosunku Wschód- skiego ministra spraw zagranicznych Ta­ -Zachód. Ruhe uczestniczył w konferen­ deusza Olechowskiego. cji poświęconej problematyce rozbroje­ 27 VIII — Federalny minister ds. ba­ niowej. dań naukowych Heinz Riesenhuber 29 VIII — Wizytę w NRD rozpoczęła (CDU) potwierdził wiadomości o trwa­ delegacja tzw. grupy roboczej ds. poli­ jących intensywnych pracach nad pro­ tyki niemieckiej i problemu berlińskie­ jektem zachodnioniemiecko-radzieckiego go, działająca w ramach frakcji parla­ porozumienia o współpracy w dziedzi­ m entarnej CDU/CSU w Bundestagu. nie lotów kosmicznych. 30 VIII — Prasa NRD w ostry sposób 28 VIII — Zakończyła się kolejna próba zaatakowała wynik apelacji w sprawie wymuszenia przez obywateli NRD uzys­ domniemanego zabójcy Ernsta Thal- kania zgody na wyjazd do RFN. Sześciu manna. Jako „skandaliczną decyzję” obywateli NRD, przez cztery dni prze­ uznano uwolnienie oskarżonego przez bywających na terenie Stałego Przed­ Sąd Federalny z braku dowodów winy. stawicielstwa 'RFN w Berlinie opuściło budynek w zamian za gwarancję nie­ opracowanie: Stanisław Zerko

Przegląd Zachodni, nr 5-6, 1988 Instytut Zachodni pw**" NASZE WYDAWNICTWA

ERHARD CZIOMER

MIEJSCE ZSRR W POLITYCE ZAGRANICZNEJ RFN

nakład 1000 egz., ark. wyd. 17,5, cena 520,—

Celem pracy jest przedstawienie ewolucji polityki RFN wobec ZSRR na przestrzeni ponad trzydziestu lat. Zagadnienie to łqczy się nierozerwalnie z rozwojem problemu niemieckiego po li wojnie światowej oraz poszczególnymi etapami rozwoju stosunków Wschód-Zachód, które z kolei w dużej mierze warunkowały cha­ rakter współpracy RFN-ZSRR. Dlatego więc ukazanie miejsca ZSRR w polityce zagranicznej RFN wymagało uwzględnienia całokształtu uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, które nie pozostawały bez wpływu na poszczególne etapy stosunków radziecko-zachodnioniemieckich. Prezentowana praca stara się zatem przedstawić w ujęciu syntetycznym miejsce ZSRR w polityce zagranicznej RFN w pła­ szczyźnie polityczno-prawnej, kontaktów gospodarczych, społeczno- kulturalnych i spraw humanitarnych, które stanowią zarazem ważnq przesłankę odprężenia oraz pokojowej współpracy w Eu­ ropie.

DO NABYCIA:

■ w księgarniach naukowych Domu Książki, ■ w Instytucie Zachodnim, 61-772 Poznań, Stary Rynek 78/79 (także za zaliczeniem pocztowym)

Przegląd Zachodni, nr 5- Instytut Zachodni

I