Sieć Tras Rowerowych W Gminie Pilica.Przewodnik Turystyczny
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Sieć tras rowerowych dla centralnej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej w Gminie Pilica Wydawca: Urząd Miasta i Gminy Pilica Opracowanie: Wydawnictwo Kartograficzne „Compass” Redakcja: Dariusz Faustmann Teksty, opisy szlaków: Agata Hanula, Krzysztof J. Pucek, Urząd Miasta i Gminy Pilica Opracowanie map: Piotr Pietroń Opracowanie graficzne: Katarzyna Klimasz Spis treści Gmina Pilica Zaprasza 3 Jura Krakowsko–Częstochowska 5 Ochrona Przyrody Jury Krakowsko–Częstochowskiej 10 Rezerwaty w Gminie Pilica 12 Miasto Pilica 13 Rynek w Pilicy 15 Zabytki w Mieście Pilica 16 Inne Wyznania w Pilicy 21 Warto Zobaczyć w Gminie Pilica 22 Okolice Gminy Pilica 27 Turystyka i Rekreacja 31 Jaskinie 36 Wspinaczka 37 Narciarstwo 37 Turystyka i Rekreacja w Gminie Pilica 38 Tor Rowerowy 39 Sieć Tras Rowerowych dla Centralnej Części Jury Krakowsko– Częstochowskiej w Gminie Pilica 40 Trasa żółta 41 Trasa niebieska 43 Trasa łącznikowa 44 Inne Szlaki Turystyczne 45 Gmina Pilica Zaprasza Gmina Pilica Zaprasza mina położona Gjest niezwykle malowniczo, jej dużą część stanowi Park Krajobrazowy Or- lich Gniazd, a także rezerwaty przyrody. Posiada urozmaiconą rzeźbę terenu, gdzie wśród wzgórz wi- dać wapienne skałki, są także jaskinie, za- bytki archeologiczne i historyczne. Jest to teren idealny nie tylko dla turystów pieszych, ale też rowerzystów, miłośników jazdy Okolice Pilicy z pobliskich wzniesień, fot. T. Gębuś konnej oraz wspina- czy. Warto zobaczyć zamki obronne, drewnianą zabudowę, Zespół Jurajskich Parków Krajobrazo- obiekty sakralne i świeckie. Wspania- wych, a szczególności Park Krajobra- łe walory krajoznawcze sprawiają, zowy Orlich Gniazd. W 1959 r. w celu że każdy odwiedzający okolice Pilicy ochrony ruin zamku Smoleń utworzo- znajdzie miejsca odpowiednie do wy- no rezerwat krajobrazowy „Smoleń”, a u stóp wzgó- rza udostępniono parking i miejsce odpoczynkowe. Na czerwono oznakowany Szlak Orlich Gniazd prowadzi z Kra- kowa do Często- chowy, a na ob- szarze gminy przez Smoleń, Pilicę, w kie- runku Podzam- cza (12 km), zaś Szlak Wa- rowni Juraj- skich od Ruda- wy do Mstowa, Zalew w Pilicy, fot. T. Gębuś a na terenie gminy z doliny Wodącej, przez poczynku. Zimą przyciągją tutaj wycią- Smoleń omijając Wzgórze Zamkowe, gi narciarskie. Przez południową część przez Złożeniec w kierunku Ryczowa gminy prowadzą szlaki: Orlich Gniazd (5,2 km). Oprócz wielu interesujących i Warowni Jurajskich. Są one częściowo szlaków w obrębie gminy, wiele atrak- chronione przez utworzony w 1980 r. cji oferuje też miasto Pilica. Jura Krakowsko-Częstochowska Cisowa. Góry Baranie, fot. T. Gębuś 4 www.pilica.pl Jura Krakowsko-Częstochowska Jura Krakowsko-Częstochowska yżynę (Jurę) Krakowsko-Czę- wych wzgórz. Stąd, Brama Krakowska pra-część płyty Wyżyny Wstochowską, która stanowi część jest przez niektórych badaczy trakto- Olkuskiej, oddzieloną Wyżyny Śląsko-Krakowskiej tworzy roz- wana, jako część Wyżyny Krakowsko- od niej w trzeciorzędzie legła płyta górnojurajskich wapieni, wno- -Częstochowskiej, czego wyrazem jest Rowem Krzeszowickim. sząca się przeciętnie od 300 m n.p.m. m.in. ustanowienie na jej obszarze juraj- Powierzchnia tego za- w rejonie Częstochowy, do 400- skich parków krajobrazowych. padliska jest równinna, 500 m n.p.m. podścielona miękkimi koło Krakowa. osadami morza mioceń- Jest ona lek- skiego, w których wy- ko nachylona tworzyły się złoża, zna- ku płn.-wsch., nych z Krzeszowic, wód gdzie stopnio- siarczano-solankowych. wo zapada się pod młodsze Istotnym elementem utwory kredo- rzeźby Wyżyny Kra- we budujące kowsko-Częstochow- Wyżynę Przed- skiej, decydującym o jej borską i Niec- unikatowym krajobra- kę Nidziańską zie, są zjawiska kraso- z jej mezoregio- we. Są one uwarunko- nem Wyżyną wane występowaniem Miechowską. na przeważającym obszarze omawianego Od północy Zegarowe Skały, fot. T. Gębuś w jurajską pły- regionu skał węglano- tę wcina się wych, w tym najbar- przełomowa dziej rozprzestrzenio- dolina Warty, Biśnik, fot. arch. Compass mezoregionu charakterystyczne są licz- nych wapieni górnej jury. Do zjawisk wyznaczająca ne doliny potoków. Głębokie do 100 m, tych należą przede wszystkim jaskinie, granicę z Wy- o stromych, skalistych zboczach, zwane których na Wyżynie zinwentaryzowa- żyną Wieluńsko-Woźnicką. Na południu Wyżyna Częstochowska od zacho- są potocznie krakowskimi lub podkra- no ponad 1700, krasowe doliny, za- tektoniczne obniżenie Białej Przemszy - du opada w Obniżenie Górnej Warty kowskimi dolinkami. Najbardziej z nich głębienia pozbawione powierzchnio- -Szreniawy dzieli Wyżynę Krakowsko- (Wyż. Woźnicko-Wieluńska) stromym, znana i najcenniejsza przyrodniczo wych odpływów, liczne wywierzyska -Częstochowską na jej mezoregiony: dochodzącym do 100 m – progiem to Dolina Prądnika, w której obrębie (m.in. źródła Warty i Pilicy), a także Wyżynę Częstochowską oraz Wyżynę denudacyjnym, zwanym kuestą. Mniej utworzono Ojcowski Park Narodowy. różnorodne formy rozwinięte na po- Olkuską, zwaną często Płaskowyżem znaczna wschodnia granica z Progiem Z pozostałych dolin wymieńmy tylko wierzchniach odsłoniętych skał. objęte ochroną rezerwato- Ojcowskim. Podobnie tektoniczne zapa- Lelowskim (Wyżyna Przedborska) bie- wą: Bolechowicką, Szklarki, dlisko na linii Kraków – Krzeszowice – gnie na linii Mstów – Lelów – Pradła – Racławki, Eliaszówki, czy -Trzebinia, z racji rozległości uzna- -Wolbrom. Charakterystycznymi ele- jedną z najbardziej tury- ne za mezoregion – Rów Krzeszowicki mentami rzeźby Wyż. Częstochowskiej stycznie znanych – Dolinę oddziela Wyżynę Olkuską od Garbu są kilkudziesięciometrowej wysokości Będkowską, a także najdłuż- Tenczyńskiego, który na południu opada ostańce górnojurajskich wapieni wzno- szą z nich, tj. Dolinę Dłubni, uskokami ku dolinie Wisły, a dokład- szące się ponad stosunkowo płaskim która rozgranicza Wyżynę nie ku tektonicznemu zapadlisku Bramy poziomem jej wierzchowin. Tworzą one Olkuską od Wyżyny Mie- Krakowskiej. Jest to makroregion cha- liczne grupy skalne, pagóry, jak Góra chowskiej. W zach. rejo- rakteryzujący się występowaniem wielu Janowskiego, najwyższe wzniesie- nach Wyż. Olkuskiej doliny geomorfologicznych cech charaktery- nie Jury (515,5 m. n.p.m.) oraz pasma przecinają starsze struktury. stycznych dla otaczających go innych wzniesień, które są rozczłonkowane do- Spod ściętych tu górnoju- regionów, w tym wapiennych zrębo- linami, na ogół suchymi, wypełnionymi rajskich wapieni odsłaniają piaskami, bądź się skały wieku triasowego, odprowadzają- permskiego (wulkaniczne), cymi wody tylko karbońskiego i dewońskiego Granica gmin Pilica i Ogrodzieniec. Okolice Giebła, okresowo (tzw. (Dolina Racławki, Czernki, fot. arch. Compass wodące). Podob- Miękinki i inne). Podobną bu- nie jurajska ku- esta przebiegają- dowę i rzeźbę posiada Garb Tenczyń- Urozmaicona rzeźba i związana z nią ca nieregularnie ski, który rozciąga się od doliny Chechła zmienność podłoża oraz mikroklima- między Olkuszem na zachodzie po Kraków. W jego za- tu (np. między wzgórzami a dolinami) a Trzebinią oraz chodniej części występują m.in. utwory uwarunkowały w trwającym od epoki samotne ostań- karbońskie zawierające pokłady węgla lodowej procesie powstanie niezwykle kamiennego (Tenczynek) oraz twarde bogatej i zróżnicowanej szaty roślinnej. ce sterczące Tworzy ją około 1500 gatunków roślin na wierzchowi- skały wulkaniczne budujące kulminacyj- ne wzniesienia z najwyższym w Rudnie, naczyniowych (kwiatowych), co stanowi nach z kolejnym zwieńczonym ruinami zamku tęczyńskie- połowę polskiej flory. Charakterystycz- jurajskim „szczy- go (401,1 m n.p.m.). Powierzchnię Gar- nym przy tym jest wręcz mozaikowy tem” – Skałką 502 bu Tenczyńskiego rozcinają liczne doliny, układ zbiorowisk roślinnych, występowa- (512,8 m n.p.m.) najbardziej malownicze w jego wsch. nie obok siebie gatunków przeciwstaw- określają Wyży- części, wyżłobione w podłożu z górnoju- nych ekologicznie. Wśród zbiorowisk na- nę Olkuską. Jed- rajskich wapieni, jak Dolina Sanki z Wą- turalnych najbardziej zwracają uwagę Okiennik, fot. arch. Compass nak w rzeźbie wozem Mnikowskim. Garb Tenczyński lasy. Na wierzchowinach płd. części Wy- płd. części tego jest zrębem tektonicznym, stanowiącym żyny dominują bogate gatunkowo bory 6 www.pilica.pl www.pilica.pl 7 Jura Krakowsko-Częstochowska Jura Krakowsko-Częstochowska mieszane; na płn. przestrzeniły, a także grupa 19 ga- jak romańskie kościoły w Wysocicach ustępują one ubo- tunków nietoperzy (na 22 znane i Gieble, gotyckie w Bolechowicach, gim borom sosno- w Polsce); wśród ptaków: puchacz Rudawie, Pilicy, Olkuszu, XVI-wiecz- wym, przywiązanym zaobserwowany w Górach Sokolich, ne sanktuarium w Żarkach-Leśniowie, do piaszczystych bocian czarny gniazdujący w lasach barokowe zespoły sakralne w Al- gleb. Obok nich ojcowskich i rezerwacie Wielki Las, werni (w marcu 2011 r. uległ czę- szeroko rozprze- czy rzadko spotykane: trzmielojad, ściowemu spaleniu) i Czernej oraz strzenione są grądy kruk, puszczyk, zimorodek oraz dzież- późniejsze XVIII-wieczne fundacje: tj. wielogatunkowe by czarnoczelna i rudogłowa. Imbramowice, Mstów, czy Morawicę lasy liściaste rosną- Obok przyrody ożywionej jak i nie- osadzoną na XIII-wiecznych, a może ce na wapiennym ożywionej niezaprzeczalnym walorem nawet wcześniejszych zrębach zam- podłożu. Jednak Wyżyny jest niepowtarzalność jej kra- ku Toporczyków-Tęczyńskich. Wspo- najbardziej cen- jobrazu kulturowego – relikty dawne- mnieć również należy o drewnianych nymi przyrodniczo go osadnictwa, zabytki architektury kościołach, bodaj ostatnich akcen- pozostają reliktowe i sztuki, zabytkowe zespoły zieleni. tach dawnej architektury wsi, w tym lasy