CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 1 DURMUŞYŇ TÄZE DEREJESI – TÄZE ZAMAN OBASY NEW QUALITY OF LIFE OF PEOPLE – TYAZE ZAMAN SETTLEMENT НОВОЕ КАЧЕСТВО ЖИЗНИ НАРОДА –

ПОСЁЛОК ТЯЗЕ ЗАМАН AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО

ÜRK­ME­NIS­TA­NYŇ Ga­raş­ PENING a large range of ТКРЫТИЕ крупного комплекса syz­ly­gy­nyň 25 ýyl­ly­gy­nyň öň social facilities, dedicated социальных объектов, приуро­ T ýa­nyn­da dur­muş mak­sat­ly Oto the 25-th anniversary of Oченное к 25-й годовщине не­ des­ga­la­ryň iri top­lu­my­nyň açyl­ma­ Turkmenistan’s independence was зависимости Туркменис­тана, явилось gy mil­li Li­de­ri­mi­ziň ba­şy­ny baş­lan another evidence of successful очередным свидетельством успеш­ hem-de hal­ky­my­zyň dur­muş de­re­je­ implementation of progressive ного претворения в жизнь прогрес­ si­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga, tu­tuş ýur­ reforms initiated by the Leader сивных реформ, инициированных du­myz­da dur­muş-yk­dy­sa­dy dü­zü­mi of the Nation and aimed at steady лидером нации и нацеленных на döw­re­bap­laş­dyr­ma­ga gö­nük­di­ri­len improvement of living standards of неуклонное повышение уровня и ка­ oňyn sy­ýa­sa­ty­nyň üs­tün­lik­li dur­mu­ people, the formation of a modern чества жизни народа, формирование şa ge­çi­ril­ýän­di­gi­ne şa­ýat­lyk ed­ýän socio-economic infrastructure. современной социально-экономиче­ şan­ly wa­ka öw­rül­di. Firstly, a new settlement ской инфраструктуры. Şan­ly baý­ra­my­my­zyň öň ýa­ Bereketli zaman on 400 farms, Cначала состоялось введение nyn­da Ahal we­la­ýa­ty­nyň Ak bug­daý built in Ak Bugday district of в строй нового поселка Берекетли et­ra­byn­da 400 ho­ja­ly­ga ni­ýet­le­nip Akhal velayat was put into заман на 400 хозяйств, построен­ gur­lan Be­re­ket­li za­man şä­her­çe­ operation, then nearly five ного в этрапе Ак бугдай Ахалского si açyl­dy, bi­raz soň­ra bol­sa ýa­rym hundred families celebrated the велаята, затем еще почти полтыс­ mü­ňe go­laý maş­ga­la­lar paý­tag­ housewarming in modern model ячи семей справили новоселье в ty­my­zyň Ru­ha­bat et­ra­by­nyň Tä­ze residential community houses сов­ременных типовых домах жило­ za­man ýa­şa­ýyş jaý top­lu­my­nyň Tyaze Zaman of Ruhabat district го массива Тязе заман Рухабат­ского döw­re­bap jaý­la­ryn­da tä­ze jaý toý­la­ of . этрапа туркменской столицы. ry­ tut­uldy. On October 19, 2016 there 19 октября 2016 года был Bu waka 2016-njy ýy­lyň 19-njy was a solemn opening of a new торжественно открыт новый авто­ okt­ýab­ryn­da Ga­ra­gum der­ýa­syn­dan automobile road bridge across мобильный мост через Каракум- geç­ýän tä­ze aw­to­mo­bil köp­rü­si­ni the Karakum River. «From time реку. «Испокон веков у туркмен işe gi­riz­mek da­ba­ra­sy bilen utgaşyp immemorial, the Turkmens строительство мостов и дорог счи­ gitdi. Mäh­ri­ban Ar­ka­da­gy­myz daba­ consider construction of bridges тается благородным делом, и мы ra­da söz­län sö­zün­de asyr­lar­boýy and roads a noble business, and бережно храним и обогащаем эти ata-ba­ba­la­ry­my­zyň köp­rü­le­riň we we cherish and enrich these замечательные традиции нашего ýol­la­ryň gu­rul­ma­gy­ny asyl­ly iş wonderful traditions of our народа», – подчеркнул, выступая на hasap­lan­dy­gy­ny hem-de bu aja­ýyp people», – emphasized the Leader церемонии открытия, лидер нации we gym­mat­ly ýö­rel­ge­le­re eýer­mek of the Nation, speaking at the пожелав, чтобы новый мост служил ar­ka­ly ol iş­le­riň do­wam et­di­ril­ýän­ opening ceremony, and wishing долгие годы. di­gi­ni bel­le­di. Mil­li Li­de­ri­miz tä­ze a new bridge to serve for many Протяженность пролетного gur­lan köp­ri­niň hal­kyň bäh­bi­di­ne years. строения моста, в конструкции ко­ 2 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

uzak wagt hyz­mat et­me­gi­ni ar­zuw The length of the bridge’s торого нашли применение передо­ et­di. span, which was applied with вые инженерно-технические разра­ Gur­lu­şyn­da öň­de­ba­ry­jy inže­ advanced engineering design, is ботки, сос­тавляет 90 метров. Мост ner­çi­lik-teh­ni­ki iş­läp düz­me­ler 90 meters. It is most notable for отличается своим оригинальным ula­ny­lan köp­ri­niň uzyn­ly­gy 90 its original architectural style, архитектурным стилем, где исполь­ metr bo­lup, ol öz­bo­luş­ly bi­na­gär­lik which combines modern design зованы элементы современного gurlu­şy bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. On­da and national decor. The width of дизайна и национального декора. döw­re­bap di­zaýn we mil­li be­zeg­ler the roadway is 13 meters, and the Ширина проезжей части – 13 мет­ ula­nyl­dy. Köp­ri­niň gat­naw­ly bö­le­gi­ number of lanes is three in each ров, а количество полос движения niň giň­li­gi 13 metr bo­lup, her ta­ra­pa direction. Carrying capacity of – по 3 в каждую сторону. Грузо­

AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО uza­lyp gid­ýän üç sa­ny he­re­ket zo­ the bridge is 480 tons. The entire подъемность моста составляет 480 lak­la­ry bar. Köp­ri­niň ýük gö­te­ri­ji­li­gi surrounding area was landscaped; тонн. Вся прилегающая территория 480 ton­na ba­ra­bar­dyr. Onuň ýa­na­ various seedlings of trees were благоустроена, были посажены şyk ýer­le­ri aba­dan­laş­dy­ry­lyp, dür­li planted. различные саженцы деревьев. agaç na­hal­la­ry otur­dyl­dy. By its technical parameters, По своим техническим парамет­ Tä­ze des­ga öz teh­ni­ki öl­çeg­le­ a new facility meets all the рам новый объект отвечает всем ri bo­ýun­ça äh­li bil­di­ril­ýän ta­lap­la­ra requirements. In particular, предъявляемым требованиям. В la­ýyk gel­ýär, hu­su­san-da, onuň tas­ climatic and geological conditions частности, при реализации проекта la­ma­sy ama­la aşy­ry­lan­da, ýur­du­myz that are typical for our country максимально учтены климатические üçin hä­si­ýet­li bo­lan ho­wa we geo­ have been taken into account as и геологические условия, характер­ lo­gik şert­ler göz öňün­de tu­tul­yp, much as possible in the project’s ные для нашей страны, обеспечена ýo­ka­ry seýs­mi­ki dur­nuk­ly­ly­gy üp­jün implementation to provide повышенная сейсмоустойчивость edil­di. increased seismic resistance of всей конструкции моста. Ýo­luň ug­run­da ze­rur bo­lan the whole bridge’s structure. Вдоль дороги проложены inže­ner­çi­lik kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar, şol All necessary engineering необходимые инженерные комму­ san­da suw so­wu­jy ýap­lar, otur­dy­ systems are laid along the road, никации, включая водоотводы, ка­ lan agaç na­hal­la­ry üçin dam­ja­la­ýyn including drains, drip irrigation пельное орошение для посаженных su­wa­ryş ul­ga­my, ýol yşyk­la­ry üçin for seedlings, electricity for здесь саженцев, электроснабжение elekt­rik üp­jün­çi­li­gi göz öňün­de outdoor lighting. In addition, для наружного освещения. Кроме tutul­dy. Olar­dan baş­ga-da, ýol örtü­ there are special structures that того, предусмотрены специальные gi­ni çä­ge süýş­me­sin­den go­ra­ýan protect the roadway from the сооружения, защищающие дорож­ ýö­ri­te des­ga­lar gu­rul­dy. drifting sand. ное полотно от заносов песка. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 3

Mä­lim bol­şy ýa­ly, döw­re­bap As you know, the issues on Как известно, вопросы возве­ ýa­şa­ýyş jaý top­lum­la­ry­ny gur­mak, construction of modern residential дения современных жилых ком­ ila­tyň ýa­şa­ýyş de­re­je­si­ni we dur­muş complexes, creation of necessary плексов, создания необходимых go­rag­ly­ly­gy­ny has-da ýo­kar­lan­dyr­ conditions for further improvement условий для дальнейшего повыше­ mak me­se­le­le­ri döw­let Baş­tu­ta­ of living standards and social ния уровня жизни и социальной за­ ny­my­zyň he­mi­şe üns mer­ke­zin­de protection of the population are щищенности населения постоянно dur­ýar. constantly in the spotlight of the находятся в центре внимания главы Täze zaman obasynyň III nobat­ Supreme Leader. государства. da­ky tap­gyry dur­muş we beý­le­ki Residential community III очередь массива Тязе заман mak­sat­ly des­ga­la­ry öz içi­ne al­ýar. houses Tyaze zaman of stage III включает в себя комплекс объек­ Ola­ryň ha­ta­ryn­da 508 ho­ja­lyk üçin comprises a range of social objects тов социального и иного назначе­ bir we iki gat­ly jaý­la­ryň 443-si bar. and objects for other purposes. It ния. В их числе – 443 одноэтажных Bu ýer­de bir we iki maş­ga­la üçin includes 443 single-storied and и двухэтажных жилых домов нес­ ni­ýet­le­nen jaý­lar­da ýa­şaý­jy­lar üçin two-storied residential buildings кольких видов (на одну и на две oňaý­ly amat­lyk­lar dö­re­dil­di, şol of several types (for one and two семьи), в целом - на 508 хозяйств. san­da, döw­re­bap me­bel­ler goý­lan families), as a whole - on 508 В них созданы оптимальные giň otag­lar, ab­zal­laş­dy­ry­lan aş­ha­ economies. They created the удобства и комфорт для жителей,

na­lar, eý­wan­lar gu­rul­dy. optimum convenience and comfort включая просторные комнаты, об­ AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО Tä­ze ýa­şa­ýyş jaý­la­ry türk­men for the residents, including ставленные современной мебелью, hal­ky­nyň ýa­şa­ýyş-dur­mu­şy­nyň spacious rooms furnished with обустроенные кухни, террасы. aý­ra­tyn­lyk­la­ry göz öňün­de tu­tu­ modern furniture, equipped Новые жилые дома возведены lyp bi­na edil­di. Her how­lu­da mel­lek kitchen, and terrace. с учетом особенностей быта турк­ ýer­ler, mal sak­la­mak, ekin ek­mek New dwelling houses менского народа. При каждом üçin ýer­ler, ulag goý­mak üçin ýer, were built taking into account дворе предусмотрены приусадеб­ tam­dyr hem-de ze­rur bo­lan beý­le­ the peculiar mode of life of ные участки, в том числе огород, ki in­že­ner­çi­lik-teh­ni­ki ara­gat­na­şyk the Turkmen people. Each место для содержания домашнего ul­gam­la­ry bar. smallholding building contains скота, гаражи, тамдыр, а также не­ 4 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

Tä­ze oba­nyň ýa­şaý­jy­la­ry­nyň plots of land, including a обходимые инженерно-технические yg­ty­ýa­ryn­da köp dür­li ha­ryt­la­ryň garden, a place for keeping коммуникации. giň gör­nüş­le­ri, azyk we se­na­gat livestock, garages, tamdyr, as В распоряжении новоселов ha­ryt­la­ry­nyň dü­ka­ny bar. Bu ýer­de well as necessary engineering магазин, где покупателям предла­ ýa­şa­ýyş jaý top­lu­my­nyň ýa­şaý­jy­la­ry communications. гается широкий выбор продуктовых el­ýe­ter­li ba­ha­lar bo­ýun­ça egin-eşik, Shops are available for new и промышленных товаров. Здесь ho­ja­lyk ha­ryt­la­ry­ny sa­tyn alyp biler­ settlers where they are offered a же жители села смогут приобрести ler. wide range of food and industrial одежду, хозяйственные и бытовые Tä­ze za­man ýa­şa­ýyş top­lu­myn­da goods. Here, the villagers will be товары по доступным ценам. to­par­la­ry­nyň ýaş aý­ra­tyn­lyk­la­ry göz able to buy clothes, household and В построенных в жилом масси­ öňün­de tu­tu­lyp gur­lan, her bi­ri 240 household goods at reasonable ве Тязе заман двух детских садах на orun­lyk ça­ga­lar bag­la­ry­nyň iki­sin­de prices. 240 малышей каждый, созданы все kör­pe­je­le­riň saz­la­şyk­ly ös­me­gi hem- Two kindergartens for 240 kids условия для гармоничного развития de wagt­la­ry­ny gy­zyk­ly ge­çir­mek­le­ri each in Tyaze zaman residential и интересного досуга юных воспи­ üçin äh­li şert­ler dö­re­dil­di. Bu ýer­de area provide all the conditions танников с учетом особенностей giň ýag­ty otag­lar, ça­ga­la­ryň oňaý­ly for harmonious development возрастных групп. Здесь имеются ýat­ýan ýer­le­ri, mul­ti­me­di­ýa we in­te­ and interesting leisure of youth, просторные светлые помещения, rak­tiw teh­no­lo­gi­ýa­lar bi­len en­jam­laş­ taking into account peculiarities уютные детские спальни, кабинеты dy­ry­lan okuw geç­mek üçin otag­lar, of age groups. There are spacious для занятий, оснащенные муль­ da­şa­ry ýurt dil­le­ri­ni öw­ren­mek hem- and bright rooms, cozy children's тимедийными и интерактивными de komp­ýu­ter so­wat­ly­ly­gy­nyň baş­ bedrooms, and rooms for studing технологиями, в том числе для lan­gyç­la­ry­ny ele al­mak üçin otag­lar, equipped with multimedia and изу­чения иностранных языков и saz we sport zal­la­ry hem-de sag­lyk interactive technologies, including овладения азами компьютерной otag­la­ry bar. Mek­de­be çen­li ça­ga­lar rooms for foreign language learning грамотности, музыкальные и спор­ eda­ra­sy­nyň tö­we­re­gi aba­dan­laş­dy­ry­ and mastering the basics of тивные залы, а также медпункты. AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 5 AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО 6 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

lan çäk­le­rin­de hem­me de­giş­li şert­le­ri computer literacy, music and sports На прилегающей благоустроенной bo­lan oýun meý­dan­ça­la­ry bar. halls, as well as for medical centers. территории дошкольного учрежде­ Sö­zü­mi­zi jem­läp aý­da­ny­myzda, There are playgrounds with all ния – игровые площадки со всеми Tä­ze za­man ýa­şa­ýyş jaý top­lu­my relevant attributes on an adjacent соответствующими атрибутами. türk­me­nis­tan­ly­la­ryň hä­zir­ki we landscaped preschool area. Новый жилой комплекс Тязе gel­jek­ki ne­sil­le­ri­niň aba­dan we To sum it up, a new residential заман является качественно AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО bag­ty­ýar dur­mu­şy­ny üp­jün et­mek­de complex Tyaze zaman is a новым шагом в обеспечении ýe­ne-de bir äh­mi­ýet­li ädi­mi­dir. qualitatively new step in ensuring благосостояния турк­менистанцев. the welfare of the Turkmen people. «Türkmen­ döw­ let­ ha­ bar­ la­ ry­ nyň»­ Государственное информационное maglumatlary­ esasyn­ da­ taýýar­ la­ nyl­ dy­ State News Agency of Turkmenistan агентство Туркменистана CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 7 PAÝTAGTYMYZYŇ TÄZE ÝAŞAÝYŞ JAÝ TOPLUMY A NEW RESIDENTIAL COMPLEX OF THE CAPITAL НОВЫЙ ЖИЛОЙ КОМПЛЕКС СТОЛИЦЫ

-njy ýy­lyň ITH the direct participation РИ непосредственном 20-nji okt­ýab­ of the President of участии Президента AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА 2016ryn­da Türk­ WTurkmenistan Gurbanguly ПТуркменистана Гурбангулы me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti Gurbanguly Berdimuhamedov there were Бердымухамедова 20 октября 2016 Berdimuhamedowyň gat­naş­ma­gyn­da several celebrations on October 20, года состоялись торжества по случаю paý­tag­ty­my­zy gur­ma­gyň 14-nji tap­gy­ 2016 to mark the opening of a new открытия нового жилого массива, ry­nyň çäk­le­rin­de bi­na edi­len tä­ze ýa­şa­ residential community, built in the возведенного в рамках 14-й очереди ýyş jaý top­lu­my­nyň açyl­ma­gy my­na­sy­ framework of the 14-th stage of the застройки столицы. bet­li da­ba­ra­lar ge­çi­ril­di. capital development. Парад новоселий состоялся в Tä­ze jaý­la­ryň açy­lyş da­ba­ra­sy Aş­ A parade of house-warming юго-западной части Ашхабада, между ga­ba­dyň gü­nor­ta-gün­ba­tar bö­le­gin­de, parties took place in the south­ проспектами Битарап Туркме­нистан и Bi­ta­rap Türk­me­nis­tan we Ga­raş­syz­ western part of Ashgabat, between Гарашсызлык и улицами Огузхана и lyk şa­ýol­la­ry­nyň hem-de Oguz­han we Bitarap Turkmenistan and Garash­ Курбанназара Эзизова, где выросло Gurbannazar Ezi­zow kö­çe­le­ri­niň ara­ syzlyk Avenues and Oguzkhan два ряда беломраморных высоток ly­gyn­da bol­dy. Bu ýer­de iki ha­tar­da ak and Kurbannazar Ezizov Streets, – двадцать три 12-этажных 44 и 66- mer­mer­li 12 gat­ly 44 we 66 öý­li ýa­şa­ýyş where two rows of white marble квартирных жилых дома повышенной jaý­la­ry­nyň 23-si peý­da bol­dy. Olar bi­rin­ji skyscrapers were erected – twenty комфортности с магазинами gat­la­ryn­da se­na­gat we azyk ha­ryt­la­ry three 12-storied and 44 and промышленных и продовольственных dü­kan­la­ry bo­lan ýo­ka­ry amat­lyk­ly ýa­şa­ 66-apartment domestic buildings товаров на первых этажах, а также ýyş jaý­la­ry­dyr, şeý­le hem bu ýer­de tä­ze with luxury industrial and food здание детского сада на 160 мест. jaý­la­ryň ýa­şaý­jy­la­ry üçin 160 orun­lyk shops on the first floors, as well as Презентация этого социального ça­ga­lar ba­gy gu­rul­dy. a building of the kindergarten for проекта, разработанного с учетом Ýur­du­my­zyň baş şä­he­ri­niň çäk­le­ 160 places, specially built for new расширяющихся границ главного ri­niň gi­ňel­me­gi hem-de onuň ýa­şaý­jy­ residents. города страны и увеличением la­ry­nyň sa­ny­nyň art­ma­gy göz öňün­de A presentation of this social числа его жителей, состоялась в tu­tu­lyp taý­ýar­la­ny­lan dur­muş äh­mi­ýet­li project developed in view of июле 2014 года. Тогда, знакомясь с bu tas­la­ma­nyň ta­nyş­dy­rylyş da­ba­ra­ expansion­ of the country’s main эскизами будущих новостроек, глава sy 2014-nji ýy­lyň iýul aýyn­da ge­çi­ril­di. city boundaries­ and increase of государства дал ценные указания Şon­da döw­let Baş­tu­ta­ny­myz tä­ze gur­ a number of its residents, took по воплощению архитектурных lu­şyk tas­la­ma­la­ry­nyň çyz­gy­la­ry bi­len a little more than two years замыслов и созданию комфортных tan­şyp, bi­na­gär­lik pi­kir­le­ri­ni ama­la ago - in July, 2014. At that time условий для людей, особо aşyr­mak hem-de adam­lar üçin oňaý­ly being acquainted with sketches отметив, что на всех столичных şert­le­ri dö­ret­mek bo­ýun­ça gym­mat­ly of further new buildings, the новостройках должны применяться gör­kez­me­le­ri­ni ber­mek bi­len, paý­tag­ Supreme Leader gave valuable высококачественные, современные ty­my­zda gu­rul­ýan äh­li tä­ze des­ga­la­rda guidance to realize architectural строительные материалы, ýo­ka­ry hil­li, hä­zir­ki za­man, iň ýo­ka­ry designs and to create favorable отвечающие самым высоким ta­lap­la­ra, eko­lo­gi­ýa we gö­zel­lik nuk­ conditions for the people, требованиям, в том числе с точки daý­na­za­ryn­dan ýo­ka­ry ta­lap­la­ra la­ýyk stressing the fact that modern зрения экологии и эстетики. gel­ýän gur­lu­şyk se­riş­de­le­ri­niň ula­nyl­ construction materials of first Заказчиками тринадцати ma­ly­dy­gy­ny bel­le­di. grade that meet the highest новостроек выступили отдельные 8 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

Ýur­du­my­zyň kä­bir mi­nistr­lik­le­ri standards, including ecology and министерства и ведомства страны. we pu­dak eda­ra­la­ry tä­ze gur­lu­şyk­la­ aesthetics aspects, should be Еще 10 домов построены по ryň on üçü­si­niň buý­ru­jy­la­ry bo­lup çy­kyş applied in all capital buildings. заказу и за счет собственных et­di­ler. Jaý­la­ryň ýe­ne-de 10-sy şä­he­ri Customers of thirteen средств Союза промышленников gur­ma­gyň 14-nji tap­gy­ry­nyň tas­la­ma­la­ new buildings were individual и предпринимателей, которому ry­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gin­de mö­hüm ministries and departments of отведена важная роль в реализации orun ber­len Türk­me­nis­ta­nyň Se­na­ the country. Next ten buildings проектов 14-й очереди застройки gat­çy­lar we te­le­ke­çi­ler bir­leş­me­si­niň were constructed by the order города. Практически все они bu­ýur­ma­sy bo­ýun­ça öz se­riş­de­le­ri­niň and at the expense of own funds осуществлены силами отечес­твенных ha­sa­by­na gu­rul­dy. Des­ga­la­ryň äh­li­si di­ of the Union of Indust­rialists частных компаний, принимающих ýen ýa­ly ýur­du­myz­da ýaý­baň­lan­dy­ry­lan and Entrepreneurs, which has всё более активное участие в uly möç­ber­li şä­her­gur­lu­şyk mak­sat­ an important role in the imple­ претворении в жизнь масштабных na­ma­sy­ny dur­mu­şa ge­çir­mä­ge bar­ha mentation of projects of the 14-th градостроительных программ, iş­jeň gat­naş­ýan hu­su­sy kom­pa­ni­ýa­la­ryň stage of the city development. развернутых в нашей стране. güýç­le­ri bi­len ama­la aşy­ryl­dy. Gur­lu­şy­ Almost all of them were carried Задействована в строительстве и AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА ga da­şa­ry ýurt kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň hem out by domestic private companies, одна иностранная компания. bi­ri gat­naş­dy. which take an increasingly active Проекты зданий и их дизайн Bi­na­la­ryň tas­la­ma­la­ry hem-de ola­ part in implementation of the разработаны совместно членами ryň be­zeg gur­lu­şy Türk­me­nis­ta­nyň Se­ large-scale urban development СППТ и специалистами Министерства na­gat­çy­lar we te­le­ke­çi­ler bir­leş­me­si­niň program launched in our country. Строительства и архитектуры ag­za­la­ry hem-de ýur­du­my­zyň Gur­lu­şyk In addition, one foreign company Туркменистана. we bi­na­gär­lik mi­nistr­li­gi­niň hü­när­men­ was involved in the construction. Наряду с этим, благоустроена le­ri bi­len bi­le­lik­de iş­le­nip taý­ýar­lan­dy. Building projects and their прилегающая к объектам территория, Şu­nuň bi­len bir­lik­de, des­ga­la­ryň design were jointly developed где появились площадки для детских ýa­na­şyk ýer­le­ri aba­dan­laş­dy­ryl­dy. Şol by UIET members and experts of игр, занятий спортом, проведения ýer­ler­de ça­ga­la­ryň oýun meý­dan­ça­sy, the Ministry of Construction and культурно-массовых мероприятий sport bi­len meş­gul­lan­mak, me­de­ni- Architecture of the Turkmenistan. и торжеств, а также автостоянки. köp­çü­lik­le­ýin çä­re­le­ri we da­ba­ra­la­ry In addition, an area adjacent Разбиты цветочные клумбы, газоны­, ge­çir­mek üçin meý­dan­ça­lar hem-de to the facilities was beautified, установлены скамейки и фонари aw­tou­lag du­ral­ga­la­ry peý­da bol­ where there were children's уличного освещения. Большое вни­ dy. Gül top­lum­la­ry, gök ot­lar ekil­di, playgrounds, sports ground, hold мание уделено функциональности otur­gyç­lar, kö­çe­le­ri ýag­ty­lan­dyr­ýan cultural events and celebrations, сооружений, сбалансированному рас­ yşyk­lan­dy­ry­jy­lar otur­dyl­dy. Bi­na­la­ryň as well as car parks. Flowerbeds, положению зон для отдыха, прогулок aý­ra­tyn­ly­gy­na, dynç al­mak, ge­ze­lenç lawns, benches and street lighting и занятий спортом, жилых секций и et­mek we sport bi­len meş­gul­lan­ lanterns were laid out. Much социально-бытовой инфраструктуры. mak, ýa­şa­ýyş jaý top­lum­la­ry hem-de attention is paid to functionality of Так, магазины, расположенные dur­muş dü­züm­le­ri üçin zo­lak­la­ryň structures, balanced arrangement на первых этажах высотных домов, CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 9 saz­la­şyk­ly ýer­leş­di­ril­me­gi­ne örän uly of areas for recreation, jogging and взаимодополняют ассортимент üns be­ril­di. sports, residential units and social друг друга с учетом находящегося My­sal üçin, be­lent gat­ly ýaşaýyş infrastructure. неподалеку крупного супермаркета, jaý­la­rynyň bi­rin­ji ga­tyn­da ýer­le­şen For instance, shops, located обес­печивая шаговую доступность dükan­lar­da, uzak­da bol­ma­dyk su­per­ on the first floors of high-rise ко всем видам товаров, необходимых mar­ke­tde her bir öý, her bir maş­ga­la buildings, are mutually comple­ для дома и семьи. üçin gün­de­lik sarp edil­ýän ha­ryt­la­ryň mentary to each other, taking into Архитектурно-урбанизированная sa­tu­wy me­ýil­leş­di­ril­di. account a nearby large supermar­ структура нового жилого массива Tä­ze ýa­şa­ýyş jaý top­lu­my­nyň ket, providing walking distance to гармонично сочетается в простран­ bi­na­gär­lik-be­zeg dü­zü­mi kö­çä­niň ug­ all kinds of goods needed for the ственной организации его вытяну­той run­da uza­lyp gid­ýän ba­gy-bos­san­ly­gy home and family. вдоль улиц территории с зонами, dö­ret­mä­ge bö­lü­nip ber­len zo­lak­lar Architectural urbanized отведенными под зеленые насаждения. bi­len saz­la­şyk­ly ut­gaş­ýar. Ça­ga­lar üçin structure of a new residential Как и другие жилые oýun we sport meý­dan­ça­la­ry gur­na­lyp­ area is harmoniously combined массивы столицы, этот также dyr, jem­gy­ýet­çi­lik çä­re­le­ri­ni ge­çir­mek with the spatial organization of включает объекты социальной üçin hem aý­ra­tyn ýer­ler göz öňün­de its territory stretched along the сферы, в том числе детский сад, tu­tu­lyp­dyr. Paý­tag­ty­my­zyň beý­le­ki ýa­ streets with areas set aside for оснащенный самым современным, şa­ýyş top­lum­la­ry ýa­ly, bu top­lum hem green spaces. Children’s play and мультимедийным оборудованием и dur­muş ul­ga­my­nyň des­ga­la­ry­ny özün­de sports grounds, a separate room располагающий всеми условиями AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА jem­le­ýär. Şo­la­ryň ha­ta­ryn­da ça­ga­la­ra for social events. и возможностями для обучения, bi­lim, ter­bi­ýe ber­mek we ola­ryň saz­la­ Like other residential areas of воспитания и гармоничного развития şyk­ly ös­me­gi üçin hem­me şert­le­re we the capital, this one also includes детей, плодотворной работы müm­kin­çi­lik­le­re eýe bo­lan, iň döw­ social facilities, including a child­ педагогов. re­bap, mul­ti­me­di­ýa en­jam­la­ry bi­len ren’s kindergarten, equipped with В непосредственной близости en­jam­laş­dy­ry­lan ça­ga­lar ba­gy bar. the most modern, multimedia также две школы, поликлиника, Şeý­le hem top­lu­myň ýa­nyn­da iki equipment and has all the condi­ Дом быта «Овадан», расположенные mek­dep, sag­lyk öýi, «Owa­dan» hyz­mat tions and opportunities for training, на соседней, 13-й линии городской ediş öýi bar. Olar şä­he­ri gur­ma­gyň 13-nji education and harmonious develop­ застройки. Введенная в строй no­bat­da­ky­sy­nyň tap­gy­ryn­da açy­lyp, ment of children and fruitful work of год назад, она включает более hä­zir­ki top­lu­myň go­la­ýyn­da ýer­leş­ýär. teachers. 30 объектов, в том числе 12 13-nji we 14-nji tap­gyr­lar bi­le­lik­de 2 There are also two schools административных зданий и 11 жилых mü­ňe go­laý öý­le­ri bo­lan be­lent gat­ly ak and two kindergartens, outpatient домов на 638 квартир. Вместе 13-я и mer­mer­li ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň tä­ze kün­ department, public service 14-я очереди образуют, по сути, новый je­gi­ni eme­le ge­tir­ýär. establishment «Owadan», located район с беломраморными высотками Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, bu kün­je­ in the vicinity, in the adjacent почти на две тысячи квартир. giň go­la­ýyn­daky Seý­di we Mol­la­ne­pes 13-th line of urban development. А тем временем, неподалеку kö­çe­le­ri­niň ug­run­da paý­tag­ty­my­zy ös­ Putting into operation a year ago, от этого места, продолжается dür­me­giň 15-nji tap­gy­ry­nyň çäk­le­rin­de it includes more than 30 objects, реализация проекта 15-й очереди iri ýa­şa­ýyş jaý top­lu­my eme­le ge­ler. Ol including 12 office buildings and 11 застройки столицы – вдоль улиц äh­li öl­çeg­ler ba­bat­da iň hä­zir­ki za­man houses on 638 apartments. In fact, Сейди и Молланепеса растут дома ül­ňü­le­ri­ne la­ýyk ge­ler. Tas­la­ma la­ýyk­ the 13-th and 14-th lines form еще одного крупного жилого lyk­da, esa­san, 72 we 48 öý­li 12 gat­ly together a new area with white массива, отвечающего по всем ýa­şa­ýyş jaý­la­ry dür­li pu­dak eda­ra­la­ry­ marble skyscrapers for nearly two заданным параметрам самым nyň bu­ýur­ma­la­ry esa­syn­da bi­na edi­ler. thousand apartments. современным стандартам. Ola­ryň ha­ta­ryn­da Söw­da we da­şa­ry Meanwhile, not far away from Проектом предусмотрено yk­dy­sa­dy ara­gat­na­şyk­lar mi­nistr­li­gi, this place, the project on the 15-th возведение восемнадцати «Türk­men­ne­bit­gaz­gur­lu­şyk» döw­let stage of development of the capital 12-этажных жилых домов, в kon­ser­ni, De­mir ýol ulag­la­ry we Bi­lim is going on – the houses of another основном на 72 квартиры, а также mi­nistr­lik­le­ri, Aş­ga­bat şä­he­ri­niň hä­kim­ large residential area that meet all на 48 квартир, по заказу различных li­gi, Se­na­gat, Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik, the specified parameters with the ведомств. Это – Министерство Oba we suw ho­ja­lyk mi­nistr­lik­le­ri bar. most modern standards are being торговли и внешнеэкономических Şeý­le hem Türk­me­nis­ta­nyň Se­na­gat­çy­ erected along Seyidi and Mollanepes связей, Госконцерн lar we te­le­ke­çi­ler bir­leş­me­si iri buý­ru­jy­ Streets. «Туркменнебитгазгурлышык», la­ryň bi­ri­ne öw­rü­ler. Bir­leş­me öz güý­ji The project envisages the Министерство железнодорожного bi­len we öz se­riş­de­le­ri­niň ha­sa­by­na const­ruction of eighteen 12-stori­ транспорта, Министерство be­lent ýa­şa­ýyş jaý­la­ryn­dan baş­ga-da 3 ed residential buildings, mainly for образования, хякимлик города we 4 gat­ly ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň 16-sy­ny, 72 apartments and 48 apart­ments, Ашхабада, Министерство 10 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

iki gat­ly kot­tej jaý­la­ryň 208-si­ni we 11 commissioned by various agencies. промышленности, Министерство dü­ka­ny gu­rup, ulan­ma­ga be­rer. They are the Ministry of Trade and строительства и архитектуры, Pes gat­ly ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň gur­ Foreign Economic Relations, State Министерство сельского и lu­şy­gy üçin paý­tag­ty­my­zyň gü­nor­ta Concern «Turkmennebitgazgurly­ водного хозяйства. Крупным kün­je­gin­dä­ki ba­ýyr­lyk ýer­leri bö­lü­nip shyk», the Ministry of Railway заказчиком выступает также be­ril­di. Ol, esa­san, kö­pu­gur­ly «Aş­ga­bat» Transport, the Ministry of Education, Союз промышленников и sta­dio­ny­nyň ýa­nyn­da bo­lar. Şeý­le hem Ashgabat Khyakimlik, the Ministry предпринимателей, который своими bu ýer­de se­ýil­gäh zo­la­gy­ny we ten­nis of Industry, the Ministry of Const­ силами и средствами возведет meýdançasy­ny gur­mak me­ýil­leş­di­ril­ýär. ruction and Architecture, the помимо «высоток», еще шестнадцать Mun­dan baş­ga-da, paý­tag­ty­my­zy Ministry of Agriculture and Water трех и четырех-этажных жилых ös­dür­me­giň 15-nji tap­gy­ry­nyň çäk­le­ Resources. A big customer is also домов и 208 двухэтажных коттеджей, rin­de dur­muş ul­ga­my­na de­giş­li beý­le­ki the Union of Industrialists and 11 магазинов. bi­na­lar, şol san­da 160 orun­lyk ça­ga­lar Entrepreneurs, who will erect Под малоэтажное строительство ba­gy, 600 okuw­ça ni­ýet­le­nen umu­my «skyscrapers», more sixteen отведена холмистая местность bi­lim ber­ýän or­ta mek­dep gur­lar, bu three- and four-storied houses and в южной части столицы, на ýer­dä­ki se­ýil­gäh zo­lak­la­ry­nyň dur­ky 208 two-storied houses, and 11 территории, прилегающей к tä­ze­le­ner. Bu kün­jek­de ulag ýol­la­ry­nyň shops using their own facilities and многофункциональному стадиону 13,6 ki­lo­metr­den gow­ra­gy çe­ki­ler. means. «Ашхабад». Здесь же предусмотрено Ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň gur­lu­şy­gy­nyň giň A hilly site in the southern part создание парков и теннисных кортов. ge­ri­me eýe bol­ma­gy ne­ti­je­sin­de, Aş­ga­ of the capital, an area adjacent to Помимо этого, в рамках 15-й bat­da her ýyl­da müň­den gow­rak maş­ga­la the multifunctional stadium «Ash­ очереди будут сооружены другие äh­li amat­lyk­la­ry özün­de jem­le­ýän döw­re­ gabat» was assigned to the low-rise объекты социальной сферы, в том bap ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­na gö­çüp gel­ýär­ler. construction. It also provides for the числе детский сад на 160 малышей Öň­de goý­lan we­zi­pe­le­ri ýe­ri­ establishment of parks and tennis и средняя общеобразовательная ne ýe­tir­mek mak­sa­dy bi­len döw­ courts. школа на 600 учащихся, а также let Baş­tu­ta­ny­myz Gurbanguly In addition, within the frame­ обустроены парковые зоны. В Berdimuhamedowyň baş­lan­gy­jy work of the 15-th stage of other этом районе проложат более 13,6 esa­syn­da, bar bo­lan ýa­şa­ýyş jaý top­ social facilities, including a километра автодорог. lu­my­ny döw­re­bap­laş­dyr­mak bi­len bir kinder­garten for 160 kids and a Благодаря растущему ha­tar­da, ýo­ka­ry amat­lyk­la­ry bo­lan secondary school for 600 pupils, размаху жилищного строительства be­lent ýa­şa­ýyş jaý­la­ryn­dan baş­ga-da, as well as equipped parks will обладателями квартир в kot­tej gör­nüş­li jaý­lar gu­rul­ýar. Bu bol­ be constructed. In this area, великолепных жилых домах в sa adam­la­ryň di­ňe bir hä­zir­ki za­man a highway of more than 13.6 Ашхабаде ежегодно становятся ta­lap­la­ry­na däl, eý­sem ýa­şaý­jy­la­ryň kilometers will be laid out. более тысячи семей. şah­sy is­leg­le­ri­ne gö­rä la­ýyk gel­ýän With the growing scope of На достижение поставленных AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА oňaý­ly ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­ny se­çip al­ma­ga housing construction, each year целей направлено и решение bo­lan müm­kin­çi­li­gi­ni art­dyr­ýar. more than thousand families will главы государства Гурбангулы CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 11

Iri ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň tas­la­ma­la­ry­ own apartments in the magnificent Бердымухамедова­, наряду с nyň üs­tün­lik­li ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gin­de ýur­ houses in Ashgabat. модернизацией имеющегося du­my­zyň Se­na­gat­çy­lar we te­le­ke­çi­ler The decision of the Head of the жилищного фонда, возводить не bir­leş­me­si­ne mö­hüm orun de­giş­li­dir. State Gurbanguly Berdimuhamedov только высотные дома повышенной Hä­zir­ki dö­wür­de ýur­du­my­zyň işe­wür is directed to realization of large комфортности и улучшенной dü­züm­le­ri­niň we­kil­le­ri top­lum­la­ýyn öz­ construction projects along with планировки, но и дома коттеджного gert­me­ler mak­sat­na­ma­sy­nyň dur­mu­şa the modernization of the existing типа. Это также позволит еще ge­çi­ril­me­gi­ne iş­jeň gat­naş­ýar­lar we housing fund to build not only более расширить возможности Wa­ta­ny­my­zyň yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­nyň high-rise buildings with improved граждан в выборе удобного и ber­ke­me­gi­ne my­na­syp go­şant goş­ comfort and layout, but also houses подходящего жилья, отвечающего ýar­lar.Ýur­du­my­zyň gur­lu­şyk pu­da­gy of the cottage type. It also will как современным требованиям, işe­wür­lik ba­bat­da iň ok­gun­ly ös­ýän further enhance opportunities так и индивидуальным запросам и ugur­la­ryň bi­ri­ne öw­rül­di. of citizens to choose convenient предпочтениям жильцов. Ozal­ky ýyl­lar­da Türk­me­nis­ta­nyň and suitable accommodation that В реализации крупных gur­lu­şyk ba­za­ry­na, esa­san, da­şa­ry meet both current requirements, строительных проектов ýurt­la­ryň kom­pa­ni­ýa­la­ry gat­naş­ýan individual needs and preferences of огромная роль принадлежит bol­sa, soň­ky ýyl­lar­da mil­li Li­de­ri­mi­ziň tenants. Союзу промышленников и üns-ala­da­sy ne­ti­je­sin­de ýur­du­my­zyň A huge role in the implemen­ предпринимателей. Сегодня te­le­ke­çi­le­ri öz­le­ri­niň hü­när de­re­je­le­ tation of major construction представители отечественных AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА ri­ni has-da ýo­kar­lan­dyr­dy­lar. Hä­zir­ki projects belongs to the Union of деловых структур самым dö­wür­de olar köp ugur­lar ba­bat­da Industrialists and Entrepreneurs. активным образом участвуют в öz­le­ri­niň da­şa­ry ýurt­ly kär­deş­le­rin­den Today, representatives of domes­ претворении в жизнь комплексных yza gal­ma­ýar­lar, köp­lenç bol­sa öňe tic business organizations are most преобразовательных программ, geç­ýär­ler. Paý­tag­ty­my­zyň we beý­le­ actively involved in the implemen­ внося весомый вклад в укрепление ki şä­her­le­ri­niň baş be­ze­gi­ne öw­rü­len tation of comprehensive reform экономической мощи Отчизны. И giň möç­ber­li bi­na­gär­lik top­lum­la­ry, programs, making a significant строительный сектор стал одним döw­re­bap za­wod­lar we fab­rik­ler, luk­ contribution to the strengthening of из самых быс­троразвивающихся man­çy­lyk, me­de­ni we sport mer­kez­le­ri, the economic power of the Mother­ сегментов предпринимательской ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­ri­niň, or­ta mek­ land. In addition, the construction деятельности. dep­le­ri­niň tä­ze bi­na­la­ry soň­ky ýyl­lar­da sector has become one of the fastest Если в предыдущие ösü­şiň tä­ze be­lent­lik­le­ri­ne ta­rap ynam­ly growing segments of business. годы основными участниками ga­dam ur­ýan döw­le­ti­mi­ziň yk­dy­sa­dy If foreign companies were строительного рынка Туркменистана kuw­wa­ty­nyň yzy­gi­der­li ýo­kar­lan­ýan­dy­ main participants on the building были зарубежные компании, то gy­ny äş­gär ed­ýär. market of Turkmenistan, due to в последние годы, благодаря the attention and support of the вниманию и поддержке Wik­to­ri­ýa ŞUPAK, Leader of the Nation, recently local лидера нации, отечественные žur­na­list entrepreneurs have significantly предприниматели значительно increased the level of their повысили уровень своей qualifications. And today they yield профессиональной квалификации. to no one in many positions and И сегодня они по многим позициям sometimes they are superior to не уступают, а порой и превосходят their foreign counterparts. своих зарубежных коллег. Large-scale architectural Масштабные архитектурные complexes, which beautified the комплексы, украсившие столицу и capital and other cities of the другие города древней туркменской ancient Turkmen land, modern земли, выросшие повсеместно factories, medical, cultural and сов­ременные заводы и фабрики, sports centers, new buildings медицинские, культурные и of universities and schools спортивные центры, новые здания grown throughout the country вузов и школ стали воплощением have become the epitome of the растущей экономической мощи increasing economic power of our нашего государства, сделавшего за country making a huge leap forward последние годы огромный рывок and striving now to new heights of вперед и устремленного ныне к progress in recent years. новым вершинам прогресса.

Victoria TSUPAK, Виктория ЩУПАК, journalist журналист. 12 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 13 ŞÄHER GIŇIŞLIGINDE DÖWRÜŇ BEÝANY THE SYMBOLS OF THE EPOCH IN THE URBAN SPACE СИМВОЛЫ ЭПОХИ В ГОРОДСКОМ ПРОСТРАНСТВЕ

ER­KA­RAR döw­le­ti­mi­ziň bag­ NITIATED by the Leader of the НИЦИИРОВАННАЯ лиде­ ty­ýar­lyk döw­rün­de hor­matly Nation the Prosperous Epoch ром нации прогрессив­ Pre­zi­den­ti­miz Gurbanguly Iof the Powerful State marks ная эпоха могущества и B a qualitatively new stage in the И Berdimuhamedowyň baş­lan­gyç­la­ с­частья знаменует собой качес­ ry bi­len ýur­du­myz­da şä­her­gur­lu­şyk implementation of an integrated твенно новую веху в реализации mak­sat­na­ma­sy üs­tün­lik­li dur­mu­şa urban development strategy. комплексной градостроительной

ge­çi­ri­lip, paý­tag­ty­myz Aş­ga­ba­dyň Consistently erected buildings стратегии. Пос­ледовательно DIZAÝN / DESIGNE ДИЗАЙН nu­ra­na keş­bi aja­ýyp bi­na­lar bi­len and structures underscore the возводимые здания и сооруже­ has-da gözelleşýär. Paý­tag­ty­my­zyň unique beautiful appearance of the ния подчеркивают непов­торимо dur­ky tä­ze­le­nen şa­ýol­la­ry­nyň tä­ze Turkmen capital. New monumental прекрасный облик турк­менской monuments that adorn the bö­lek­le­ri­niň aý­law­ly çat­ryk­la­ryn­da столицы. Неотъемлемым эле­ circular intersection of completely bi­na edi­len tä­ze mo­nu­men­tal ýa­dy­ ментом архитектурного облика reconstructed city streets and gär­lik­ler mu­nuň aý­dyň be­ýa­ny­dyr. avenues are an integral element Ашхабада становятся новые мо­ Tä­ze heý­kel kom­po­zi­si­ýa­lar ýaş of the architectural appearance нументальные памятники, укра­ nes­liň aba­dan­çy­ly­gy­na we bag­ty­ of Ashgabat. New sculptures, шающие кольцевые пересечения ýar­ly­gy­na, mu­kad­des ene top­ra­gy­ entered into operation on the eve полностью реконструированных my­zy my­na­syp öz­gert­mä­ge, hal­ of the widely celebrated Neutrality столичных улиц и проспектов. ky­my­zyň ýo­ka­ry dur­muş de­re­je­si­ni Day, are designed to embody the Новые скульптурные композиции, üp­jün et­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir. inviolability for the base of well- введенные в строй в преддверии being and happiness of generations, широко отпразднованного Дня «EBEDI­ LIK»­ indestructible will and the desire Нейтралитета призваны олице­ to transform and beautify the look творять собой незыблемость Nur­mu­ham­met An­da­lyp şa­ of our sacred Mother Earth, and основ благополучия и счастья ýo­lu­nyň we Ýu­nus Em­re kö­çe­si­niň to serve to further strengthen the поколений, воли и стремления çat­ry­gy­ny be­zän kom­po­zi­si­ýa­ welfare of their people. преображать и украшать облик da bar­ly­gyň ebe­di­lik pi­ki­ri be­ýan нашей священной матери-земли, edi­lip, onuň hy­ýa­ly gör­nüş­le­rin­de «EBEDI­ LIK­ » служить делу дальнейшего укре­ dur­mu­şyň çar­hy hem-de se­kiz­lik пления благосостояния родного gör­nü­şin­dä­ki do­wa­mat­ly­ly­gyň ny­ A monument, erected at the народа. şa­ny, wagt çä­gin­de üz­nük­siz he­re­ inter­section of Nurmuhammet Anda­lib and Yunus Emre Avenues ke­tiň dep­gi­ni,asyr­la­ryň we gi­ňiş­lik­ «EBEDI­ LIK»­ with all its appearance symbolizes le­riň için­den geç­ýän yn­san pi­ki­ri­niň inescapability of entity in fantastic ok­gun­ly­ly­gy şöh­le­len­di­ril­ýär. images that entwined the pendulum Композиция, созданная на of life and eight figures - the symbol пересечении проспекта Нур­ «JEBIS­ LIK»­ of infinity, continuous rhythmic мухаммета Андалиба и улицы movement in time, swiftness of the Юнуса Эмре всем своим видом Nur­mu­ham­met An­da­lyp we human mind, piercing centuries and символизирует неизбывность A.Ny­ýa­zow şa­ýol­la­ry­nyň ke­siş­ýän distances. бытия, в фантастических образах aý­la­wyn­da ýer­leş­di­ri­len des­ga­nyň которой сплелись воедино маят­ çe­per tag­ly­ma­tyn­da en­çe­me çeş­ «JEBIS­ LIK­ » ник жизни и восьмерка – символ me­le­riň bir bi­te­wi joş­gun­ly aka­ba бесконечности, ритмика непре­ öw­rü­lip, öz ug­run­da äh­li päs­gel­çi­ In the artistic composition, a рывного во времени движения, lik­ler­den ge­çip bil­ýän­di­gi ba­ra­da­ky monument, erected on an annular стремительность человеческой 14 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

pi­kir açyl­ýar. Kom­po­zi­si­ýa­da aý­law portion of the intersection of Nur- мысли, пронзающей века и рас­ esa­sy keşp bo­lup, azat­ly­gyň, nu­ muhammet Andalib and A. Niyazov стояния. ruň, ýag­ty­ly­gyň, dur­mu­şyň, ru­huň, Avenues, depicts an impetuous DIZAÝN / DESIGNE ДИЗАЙН paý­ha­syň ny­şa­ny, däp-des­sur­la­ryň torrent, uniting a power of numer- «JEBIS­ LIK»­ yzy­gi­der­li­li­gi­niň ala­ma­ty­dyr. ous sources and overcoming all obstacles in its path. The basis of В целостной художественной «ÖSÜŞ» a composition’s plot is the circle, композиции сооружения, воз­ symbolizing the continuity of the веденного на кольцевой части Nur­mu­ham­met An­da­lyp we ideas of freedom, goodness, light, пересечения проспектов Нурму­ Gal­ky­nyş şa­ýol­la­ry­nyň ke­siş­ýän life, spirit, wisdom, ancestral tra- хаммета Андалиба и А.Ниязова, ditions and customs immutable for aý­la­wyn­da­ky plas­tik kom­po­zi­si­ýa запечатлен стремительный поток, centuries. öz­bo­luş­ly gör­nü­şe hem-de many- вобравший воедино силу многих maz­mu­na eýe. Onuň nus­ga­wy источников и преодолевающий esas­da­ky gö­zü­ňi do­kun­dyr­ýan gur­ «ÖSÜŞ» все препятствия на своем пути. lu­şy ösü­şi, gal­ky­ny­şy we tä­ze­le­ni­ Основу сюжетной композиции сос­ şi, şeý­le hem dur­mu­şyň kuw­wa­ty­ A unique image imprinted in тавляет круг, символизирующий ny alamat­lan­dyr­ýar. the plastic composition is filled собой преемственность идей сво­ with special symbolism, erected at боды, добра, света, жизни, духа, «ERKA­ NA­ LYK»­ the intersection of Nurmuhammet мудрости, незыблемых в веках Andalib and Galkynysh Avenues. исконных традиций и обычаев. Gar­la­waç­la­ryň as­man gi­ňiş­ The impressive construction creat- li­gi­ne ga­nat ýaý­ýan keş­bi şe­kil­ ed on classical canons, represents «ÖSÜŞ» len­di­ri­len be­lent heý­kel Nur­mu­ the development, revival and re- ham­met An­da­lyp we Mag­tym­gu­ly newal, as well as an irrepressible Особым символизмом şa­ýol­la­ry­nyň ke­siş­ýän ýe­ri­ni aý­ life power. напол­нен неповторимый образ, CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 15 ra­tyn gö­zel gör­nü­şe eýe ed­ýär. «ERKA­ NA­ LYK­ » Be­lent ru­hy, pi­ki­riň er­kin­li­gi­ni, yl­ham-joş­gu­ny ala­mat­lan­dyr­ýan A high sculptural composition, guş­la­ryň su­du­ryn­da ada­myň keş­bi symbolizing a rapid flight of the gö­ze ilip, ony alys göz­ýe­tim­ler swallow, spreading its wings in the özü­ne im­rin­di­rip, bo­ýun eg­me­dik clear sky, was a real decoration be­lent­lik­ler ça­gyr­ýar. of the ring portion of the inter- Halk ara­syn­da gar­la­waç joş­ section of capital Nurmuhammet gun­ly ba­ha­ryň, ýag­şy­ly­gyň, bag­ Andalib and Magtymguly Avenues. ty­ýar­ly­gyň, umyt-ar­zuw­la­ryň, In the figure of birds, symbolizing the height of spirit, the freedom şow­lu­ly­gyň buş­luk­çy­sy ha­sap­lan­ of thought, and unlimited creative ýar. Şol bir wag­tyň özün­de des­ga power of inspiration, we can guess öý-oja­gyň asu­da­ly­gy­nyň, je­bis­li­giň, an image of man - always striving we­pa­ly­ly­gyň be­ýa­ny bo­lup, heý­ke­li for new horizons and unconquered tä­sin saz­la­şy­ga eýe ed­ýär. heights. In traditional folk mentality a «ÇEMEN»­ swallow symbolizes spring, kind- ness, bright hopes and dreams, and Mag­tym­gu­ly we Aba An­na­ýew it is considered to be a messenger şa­ýol­la­ry­nyň çat­ry­gyn­da­ky aý­law­ of good luck and happiness. At the da ýer­leş­di­ri­len mo­nu­ment ak-al­ same time, the composition is the tyn­sow keş­bi bi­len na­zar­lar­da eg­ epitome of peace and inviolability of len­ýär. Gül­le­re bes­len­ýän türk­men the sacred hearth, unity, devotion, dur­mu­şyn­da çe­men aý­ra­tyn or­na and it gives the sculpture a unique charm. запечат­ленный в пластической «ÇEMEN­ » композиции, оформленной на пересечении проспектов Нурму­ In a ring segment of the inter­ section of Magtymguly and Aba хаммета Андалиба и Галкыныш. Annayev Avenues there has been Впечатляющая конструкция, соз­ another monumental building, данная на классических канонах, invari­ably attracting everyone’s at- олицетворяет собой развитие, tention with its unique snow-white- возрождение и обновление, а gold frame. A bouquet of spring также силу жизни. flowers is a special metaphor and it symbolizes true flowering of the «ERKA­ NA­ LYK»­ native land. Flowers are messengers of cheerful and spacious holidays, Высокая скульптурная компо­ they inspire eternal human dreams зиция, символизирующая стре­ about happiness, love, success, unity мительный полет расправившей of hearts and sincere appreciation. крылья лас­точки в ясном, чистом небе, явилась подлинным укра­ «DOWAMAT» шением кольцевой части пере­ сечения столичных проспектов In this context, it should be Нурмухаммета Андалиба и Мах­ emphasized one more object – тумкули. В облике птиц, олице­ monument structure «Dowamat» творяющих высоту духа, свободу which decorates roundabouts мысли, безграничие и созидаю­ of Oguzkhan Street and Andalib Avenue. Special marks are collected щую силу вдохновения, угады­ together here - stylized totem вается образ человека – вечно signs of twenty-four main tribes, устремленного к новым горизон­ taking their origin from the father там и непокоренным высотам. of all Turkmens - Oguzkhan. The В традиционной народной structure, crowning a central part of ментальности ласточка символи­ 16 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

eýe. Ol toý-baý­ram­la­ryň ny­şa­ny, iň зирует весну, доброту, светлые go­wy ar­zuw­la­ryň – bag­ty­ýar­ly­gyň, чаяния и мечты, считается вест­ söý­gi­niň, üs­tün­lik­le­riň, ýü­rek­le­ ником удачи и счастья. Одновре­ riň bir­leş­me­gi­niň, min­net­dar­ly­gyň менно, композиция служит оли­ ala­ma­ty­dyr. цетворением мира и нерушимости священного очага, единства, пре­ «DOWAMAT» данности, придающих скульптуре неповторимое очарование. Oguz­han we Anda­lyp şa­ýo­ lu­nyň çat­ry­gy­ny be­zäp otu­ran «ÇEMEN­ » «Do­wa­mat» binasy 6 sany ýaý şekilli sütünlere bölünendir. Bu На кольцевом отрезке пере­ ne­sil­ba­şy­myz Oguz­han Türk­me­niň сечения проспектов Махтумкули alty ogluny alamatlandyrýar. Ýer и Аба Аннаева появилось еще şa­ry­nyň gur­şa­wyn­da­ky des­ga­nyň одно монументальное сооруже­ mer­ke­zin­dä­ki sü­tün türk­men kow­ ние, неизменно привлекающее mu­nyň do­wa­mat-do­wa­ma eýe­di­gi­ всеобщее внимание своим непов­ ni beýan edýär. торимым белоснежно-золотым обрамлением. Букет первоцветов «ALAW» the composition in the form of the – особая метафора, она симво­ globe, symbolizes stable continuity лизирует подлинный расцвет Nur­mu­ham­met An­da­lyp şa­ýoly of spiritual roots and morals. родной земли. Цветы – вестники bi­len Gö­rog­ly kö­çe­si­niň aý­la­wyn­da веселых, раздольных праздников, ýer­leş­ýän mo­nu­ment tä­sin bi­na­ «ALAW» они окрыляют извечные челове­ gär­lik aý­ra­tyn­ly­gy bi­len ün­sü­ňi ческие мечты – о счастье, любви, A monument, located on the özü­ne çek­ýär. Ol ýokarlygyna uzap успехах, единении сердец и ис­ ring of the intersection of Andalib gidýän üç sany ýaý şekilli sütünden кренней признательности. Avenue and Gyorogly Street, ybarat. Alaw, ojak rysgal- attracts the attention of the amazing berekediň, bolçulygyň alamaty architectural feature. Golden spikes, «DOWAMAT» bolup durýar. harmoniously complementing the composition, multiplies its beauty. Монумент, украшающий Atamyrat ŞAGULYÝEW, перекресток улиц Огузхана и «Türkmenistanyň gurluşygy Atamyrat SHAKULYEV, Андалиба, состоит из шести DIZAÝN / DESIGNE ДИЗАЙН we binagärligi» «Construction and Architecture of колонн в виде стрел. Они Turkmenistan» символизируют 6 сыновей родоначальника туркмен Огузхана. Колонна в центре обозначает продолжение поколений туркмен.

«ALAW»

Монумент, расположившийся на круговой развязке улиц Андалиба и Гёроглы привлекает внимание необычной архитектурой. Он состоит из трех стрелообразных колонн, устремленных ввысь. Пламя, очаг – это символ изобилия и достатка.

Атамурад ШАКУЛЫЕВ, «Строительство и архитектура Туркменистана» CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 17 DIZAÝN / DESIGNE ДИЗАЙН 18 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI AŞGABADYŇ SYÝAHATÇYLYK INFRASTRUKTURASY TOURISM INFRASTRUCTURE OF ASHGABAT ТУРИСТИЧЕСКАЯ ИНФРАСТРУКТУРА АШХАБАДА

ÜRK­ME­NIS­TA­NYŇ döw­let Garaş­ ITHIN the twenty-five А 25 лет независимости Турк­ syz­ly­gy­nyň 25 ýy­ly­nyň için­de years of independence менистана быстрый эконо­ Týur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy taý­dan ýo­ Wof Turkmenistan, rapid Змический рост нашей страны ka­ry dep­gin­de ös­dü­ril­me­gi düýp­li içer­ki economic growth of the country способствовал глубоким внутренним öz­gert­me­le­riň üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ has contributed to a deep inner преобразованиям. В эпоху могущес­ ma­gy­na kuw­wat­ly iter­gi ber­di. Ber­ka­rar transformation. Due to the tremen­ тва и счастья благодаря огромным döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de dous efforts of our National Leader усилиям нашего национального ли­ hor­mat­ly ýurt Baş­tu­ta­ny­myz Gurbanguly Gurbanguly Berdimuhamedov const­ дера Гурбангулы Бердымухамедова Berdimuhamedowyň taý­syz ta­gal­la­la­ ruction industry has been rapidly стремительно развивается строитель­ ry bi­len mil­li gur­lu­şyk pu­da­gy ok­gun­ly developing in the Prosperous Epoch ная отрасль. Наряду с многочислен­ ösüş­le­re eýe bol­ýar. Ýur­du­my­zyň dür­li of the Powerful State. Along with ными иностранными компаниями, ко­ kün­jek­le­rin­de ra­ýat we se­na­gat mak­ many foreign companies, which торые осуществили проектирование sat­ly iri tas­la­ma­la­ryň tu­tuş bir top­lu­my­ have carried out the design and и строительство целого ряда граж­ ny tas­la­mak we gur­mak iş­le­ri­ni ama­la construction of a number of civil and данских и промышленных объектов в aşyr­ýan köp­san­ly da­şa­ry ýurt kom­pa­ni­ industrial projects in our country, нашей стране, все более конкуренто­ ýa­la­ry bi­len deň de­re­je­de, ýur­du­my­zyň the domestic construction sector is способным становится отечественный mil­li gur­lu­şyk top­lu­my hem pa­jar­lap becoming increasingly competitive строительный комплекс, укрепляется ös­ýär, özü­niň bäs­deş­li­ge ukyp­ly­lyk de­re­ and its material and technical base его материально-техническая база за je­si­ni ynam­ly pug­ta­lan­dyr­ýar, gur­lu­şyk is being strengthened through счет развития отрасли производства ma­te­rial­la­ry­nyň önüm­çi­lik pu­da­gy­nyň development of the industry of строительных материалов. Все это öňe­gi­diş­lik­li ös­dü­ril­me­gi esa­syn­da onuň building materials. All this opens up открывает перспективы для новых, NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ mad­dy-teh­ni­ki bin­ýa­dy mak­sa­da la­ýyk perspectives for new, still unused еще не использованных возможнос­ ber­ki­dil­ýär. Bu­la­ryň äh­li­si mil­li sy­ýa­hat­ opportunities in the development of тей в сфере развития туризма и его çy­lyk ul­ga­myn­da bar bo­lan müm­kin­çi­ tourism and its infrastructure. инфраструктуры. Как известно, туризм являетс­я эффективным источником роста национального дохода, особенно для стран, которые располагают рекреационными возможностями, благоприятными природно-клима­ тическими условиями, памятниками­. Перспективное использование ресурсов территории столицы Туркменистана и формирующейся Ашхабадской агломерации будет также способствовать экономичес­ кому подъему в стране. Туризм в нас­ тоящее время рассматривается как особый ресурс развития националь­ ной экономики, на что неоднократно указывает в своих выступлениях уважаемый Президент Гурбангулы Бердымухамедов. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 19

lik­le­ri has do­ly ama­la aşyr­mak­da we bu As is known, tourism is an Изобилие туристических ресур­ pu­da­gyň inf­rast­ruk­tu­ra­sy­ny yzy­gi­der­li effective source of national income, сов предполагает создание в Ашха­ ös­dür­mek­de hem-de kä­mil­leş­dir­mek­de especially for countries that баде и столичном регионе много­ tä­ze göz­ýe­tim­le­ri aç­ýar. have recreational opportunities, образной материально-технической Bel­li bol­şy ýa­ly, sy­ýa­hat­çy­lyk pu­da­ favorable climatic conditions, and базы туризма. При увеличении эконо­ gy, aý­ra­tyn hem rek­rea­si­ýa (adam­la­ryň monuments. The prospective use мической отдачи от индустрии досуга sag­ly­gy­ny di­kelt­mek­de we ýo­ka­ry hil­li of resources in Turkmenistan’s одна часть дохода используется для dynç al­şy­ny gu­ra­mak­da) müm­kin­çi­lik­le­ capital and emerging agglomeration удовлетворения новых туристских ri giň, te­bi­gy-ho­wa şert­le­ri amat­ly, ta­ry­ in Ashgabat will also contribute to потребностей, другая может быть hy we te­bi­gy ýa­dy­gär­lik­le­re baý döw­ economic growth in the country. направлена на развитие других сфер let­ler üçin ýo­ka­ry gir­de­ji­le­ri al­ma­gyň Tourism is now regarded as a экономики, а также на реставрацию и yg­ty­bar­ly çeş­me­si bo­lup hyz­mat ed­ýär. special resource for development сохранение памятников архитектуры. Türk­me­nis­ta­nyň paý­tag­ty­nyň ýer-çäk of the national economy, which has Целью государственной поли­ gor­la­ry­nyň hem-de hä­zir­ki dö­wür­de repeatedly been pointed out in the тики развития туристической дея­ ke­ma­la gel­ýän Aş­ga­bat ag­lo­me­ra­si­ýa­ speeches of the Esteemed President тельности в Туркменистане является sy­nyň (döw­re­bap şä­her­gur­lu­şyk gur­şa­ Gurbanguly Berdimuhamedov. создание высокорентабельной индус­ wy­nyň) ne­ti­je­li peý­da­la­nyl­ma­gy­nyň ýo­la An abundance of tourist resour­ трии туризма, способной произво­ go­ýul­ma­gy hem eý­ýäm ýa­kyn gel­jek­de ces involves the creation of diverse дить и реализовывать качественный, ýur­du­my­zyň ýo­ka­ry yk­dy­sa­dy sep­git­le­ri­ logistical base of tourism in Ashgabat конкурентоспособный в условиях ni üp­jün et­mä­ge sal­dam­ly go­şant bo­lar. and in the capital region. With an международного туристского рынка Türk­me­nis­ta­nyň hor­mat­ly Pre­zi­den­ti increase of economic bene­fits in продукт. В свою очередь, это при­ Gurbanguly Berdimuhamedowyň öz the leisure industry, one part of the ведет к росту туристского потенци­ çy­kyş­la­ryn­da yzy­gi­der­li bel­leý­şi ýa­ly, income is used to meet new needs of ала страны и будет способствовать hä­zir­ki dö­wür­de sy­ýa­hat­çy­lyk pu­da­gy tourists and another may be directed сохранению, поддержанию и рацио­ ýur­du­my­zyň mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ni ös­dür­ to development of other sectors of the нальному использованию культурно- me­giň aý­ra­tyn mö­hüm äh­mi­ýet­li go­ry economy, as well as to restoration исторических и природно-рекреа­ hök­mün­de ka­bul edil­ýär. and preservation of monuments. ционных ресурсов. Принимая меры Sy­ýa­hat­çy­lyk se­riş­de­le­ri­niň bol­ The goal of the state policy для максимального удовлетворения çu­ly­gy Aş­ga­bat­da we şä­her se­bi­tin­de on development of tourist activity потребностей в туристских услугах, 20 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

sy­ýa­hat­çy­ly­gyň kö­pu­gur­ly mad­dy-teh­ni­ in Turkmenistan is to create a государство стимулирует повышение ki bin­ýa­dy­nyň ke­ma­la ge­ti­ril­me­gi­ni göz highly profitable tourism industry, занятости населения, эффективности öňün­de tut­ýar. Dynç alyş in­dust­ri­ýa­sy­ able to produce and sell a high- взаимодействия государственных и nyň yk­dy­sa­dy taý­dan ne­ti­je­li­lik de­re­je­si­ quality product, competitive in частных структур в сфере туризма, niň ýo­kar­lan­ma­gy bi­len, ge­lip go­wuş­ýan the international tourist market развитие малого и среднего пред­ gir­de­ji­le­riň bir bö­le­gi tä­ze sy­ýa­hat­çy­lyk conditions. In turn, this will lead to принимательства. is­leg­le­ri­niň has do­ly ka­na­gat­lan­dy­ryl­ an increase in the country’s tourism Оценивая сложившуюся к нас­ ma­gy­na gö­nük­di­ril­ýär, beý­le­ki bö­le­gi potential and to the promotion, тоящему времени туристическую bol­sa, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­tiň baş­ga ul­ conservation, maintenance and инфраструктуру столицы, выделим её gam­la­ry­ny ýo­ka­ry de­re­je­de ös­dür­mä­ge, sustainable use of cultural, основные компоненты: коммуникации şo­nuň ýa­ly-da, bi­na­gär­lik ýa­dy­gär­lik­le­ri­ historical, natural, and recreational (транспортная доступность), разме­ ni gaý­ta­dan di­kelt­mä­ge, abat­la­ma­ga we resources. Taking steps to щение (сеть отелей) и гастрономия go­rap sak­la­ma­ga ug­ruk­dy­ry­lyp bil­ner. maximum satisfaction of needs in (обеспечение питанием). С вводом Türk­me­nis­tan­da sy­ýa­hat­çy­lyk işi­ni tourist services, the state stimulates в эксплуатацию нового терминала ös­dür­mek bo­ýun­ça ama­la aşy­ryl­ýan an increase of employment, Международного аэропорта Ашха­ döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň baş mak­sa­dy ýo­ka­ efficiency of interaction of public бада и реконструкцией тысяч кило­ ry hil­li, hal­ka­ra sy­ýa­hat­çy­lyk ba­za­ry­nyň and private entities in the tourism метров дорог по всей стране услуги gi­ňiş­li­gin­de bäs­deş­li­ge do­ly we ýo­ka­ry sector, development of small and по перемещению туристов в целом de­re­je­de ukyp­ly önü­mi ön­dü­rip bil­ýän, medium-sized businesses. решены в полном соответствии с köp gir­de­ji­li sy­ýa­hat­çy­lyk in­dust­ri­ýa­sy­ Assessing the current tourist современными мировыми стандар­ ny ke­ma­la ge­tir­mek­den yba­rat­dyr. Bu infrastructure of the capital, let’s тами. Тоже самое можно сказать и о çä­re­ler, öz no­ba­tyn­da, ýur­duň sy­ýa­hat­ single out the main components: гостиничном сервисе. çy­lyk müm­kin­çi­lik­le­ri­niň art­dy­ryl­ma­gy­ communication (transport В столице имеются много­ na alyp ba­rar hem-de döw­le­ti­miz­de bar accessibility), accommodation численные гостиницы различных bo­lan me­de­ni-ta­ry­hy we te­bi­gy-rek­ (hotel chain) and gastronomy (food категорий и разной вместимости – от rea­si­ýa gor­la­ry­nyň go­ra­lyp sak­lan­ma­ security). With the commissioning двухэтажных мини-отелей до высот­ gy­na, gaý­ta­dan di­kel­dil­me­gi­ne hem-de of a new terminal of the ных сооружений на несколько сотен aýaw­ly we ne­ti­je­li peý­da­la­nyl­ma­gy­na International Airport in Ashgabat номеров. По профилю это, скорее, ýar­dam be­rer. Sy­ýa­hat­çy­lyk hyz­mat­ and reconstruction of thousands of бизнес-отели, которые имеют свою la­ry­na bil­di­ril­ýän is­leg­le­ri müm­kin kilometers of roads throughout the клиентуру. В них можно найти все, bol­du­gy­ça do­ly ka­na­gat­lan­dyr­mak country, services for the movement что необходимо для ведения пере­ ug­run­da ne­ti­je­li çä­re­le­ri ka­bul et­mek of tourists in general have been говоров, устройства конференций, bi­len, döw­let ila­tyň iş bi­len üp­jün­çi­lik resolved in full compliance with комфортной работы на расстоянии от de­re­je­si­ni ös­dür­mek, sy­ýa­hat­çy­lyk pu­ modern international standards. The офиса, включая сеть Wi-Fi. Несколь­ da­gyn­da döw­let we hu­su­sy bö­lek­le­ri­niň same can relate to the hotel service. ко зданий построены еще во второй

NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ işi­ni ýa­kyn­dan ut­gaş­dyr­mak, ýurt­da ki­çi There are numerous hotels of половине прошлого века, после we or­ta te­le­ke­çi­li­giň ge­ri­mi­ni gi­ňelt­mek different categories and different катастрофического землетрясения we­zi­pe­le­ri­niň üs­tün­lik­li çö­zül­me­gi­ni sizes in the capital - from two- 1948 г., уничтожившего большую yzy­gi­der­li hö­wes­len­dir­ýär. storied mini-hotels to high-rise часть прежней застройки города. Paý­tag­ty­my­zyň hä­zir­ki wagt­da buildings for several hundred Среди них выделяется семиэтажная ke­ma­la ge­len sy­ýa­hat­çy­lyk inf­rast­ rooms. Due to their profile, they гостиница «Пайтагт» (бывший отель ruk­tu­ra­sy­nyň ösüş ýag­da­ýy­na ba­ha are most business hotels, which «Ашхабад», 1967), которая функцио­ ber­mek bi­len, onuň şu esa­sy dü­züm have their own distinct clientele. нирует уже полвека. В 90-е годы bö­lek­le­ri­ni aý­ra­tyn bel­le­mek bo­lar, olar: There you can find everything началось интенсивное возведение kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar (ulag hyz­mat­la­ry­nyň that is needed for negotiations, гораздо более разнообразных по el­ýe­ter­li­li­gi), myh­man­la­ryň ýer­leş­di­ril­ devices for conferences and объему и стилистке гостиничных me­gi (myh­man­ha­na­la­ryň giň­den ösen comfortable work «at a distance» зданий, призванных, прежде всего, top­lu­my) hem-de gast­ro­no­mi­ýa (iý­mit from an office, including the Wi- удовлетворить резко возросшие bi­len üp­jün­çi­lik). Aş­ga­bat şä­he­rin­den Fi network. Several buildings пот­ребности в связи с изменение­м Hal­ka­ra ho­wa men­zi­li­niň tä­ze ter­mi­ were constructed in the second политического статуса города, na­ly­nyň işe gi­ri­zil­me­gi, şo­nuň ýa­ly-da, half of the last century, after the который из рядовой столицы одной tu­tuş ýur­du­myz bo­ýun­ça ga­ra ýol­la­ryň catastrophic earthquake of 1948, из союзных республик превратился в müň­ler­çe ki­lo­met­ri­niň dur­ku­nyň düýp­li which caused the destruction of столицу нового независимого госу­ abat­la­nyl­ma­gy ne­ti­je­sin­de sy­ýa­hat­çy­la­ most of the old buildings in the city. дарства. В 1992-1993 гг. на южной ry ýer­leş­dir­mek we gat­nat­mak bo­ýun­ça Among them are a seven-storied окраине Ашхабада вырос комплекс, hyz­mat­la­ry dün­ýä ül­ňü­le­ri­ne la­ýyk­lyk­ hotel «Paytagt» (former hotel состоящий из 24-х очень разных по da ýe­ri­ne ýe­tir­mek we­zi­pe­si, umu­man «Ashgabat», 1967), which has been композиции и неравнозначных по CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 21 ala­nyň­da, üs­tün­lik­li çö­zü­len­dir. Bu operating for half a century. In своим достоинствам малоэтажных aý­dy­lan­lar myh­man­ha­na hyz­mat­la­ry the 90-s intensive construction of гостинично-офисных зданий, выс­ ul­ga­my­na-da do­ly de­giş­li­dir. hotel buildings much more diverse троенных вдоль одной магистрали. Paý­tagt şä­he­ri­miz­de ama­la aşy­ in terms of volume and style was В тот же период в старой части ryl­ýan hyz­mat­la­ry­nyň hil de­re­je­si­ne we launched, designed primarily to города турецкие фирмы возвели две sy­gy­my­na bag­ly­lyk­da dür­li myh­man­ meet the sharply increased demand комфортабельные гостиницы «Ак ha­na­lar he­re­ket ed­ýär, ola­ryň ara­syn­da due to changes in the political алтын» и «Гранд Туркмен». iki gat­ly ki­çi göw­rüm­li myh­man­ha­na­ status of the city that has changed В самом центре столицы, рядом lar­dan (mi­ni-otel­ler­den) baş­lap, öz içi­ne it from an ordinary capital of one с Президентским дворцом «Огузхан» ýüz­ler­çe myh­man­ha­na otag­la­ry­ny al­ýan of the union republics into a new существовал построенный в 90-е köp­gat­ly, döw­re­bap des­ga­lar bar. Esa­sy independent state. In 1992-1993 годы шестиэтажный трехзвездочный iş ug­ruk­ma­sy bo­ýun­ça olar müş­de­ri­le­ years a complex, consisting of 24 отель «Ниса», который после пятнад­ riň bel­li bir to­pa­ry­na ni­ýet­le­nen işe­wür­ low-rise hotel and office buildings, цати лет эксплуатации был ради­ lik myh­man­ha­na­la­ry bo­lup dur­ýar­lar. very different in composition and кально перестроен в бизнес-отель Bu myh­man­ha­na­lar­da mö­hüm gep­le­ unequal to their advantages, was самого высокого класса. Неузнавае­ şik­le­ri gu­ra­mak, mas­la­hat­la­ry ge­çir­ erected and arrayed along a single мо изменился и его внешний облик,

mek, eda­ra ja­ýyn­dan «uzak ara­lyk­da» line on the southern outskirts of что было вызвано необходимостью NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ ýo­ka­ry amat­lyk­ly iş alyp bar­mak üçin Ashgabat. In the same period, поддержать общее стилевое реше­ ze­rur bo­lan şert­le­riň äh­li­si dö­re­di­len­dir, the Turkish company built two ние сложившегося на этой площади şol san­da Wi-Fi gat­na­şy­gy müş­de­ri­ comfortable hotels «Ak Altyn» and ансамбля. Близ правительственного le­re el­ýe­ter­li edi­len­dir. Bu des­ga­la­ryň «Grand Turkmen» in an old part of центра французская фирма Bouygues bir­nä­çe­si ba­ryp-ha, ge­çen asy­ryň ikin­ji the city. в 2010 г. возвела не менее роскош­ ýa­ry­myn­da, paý­tagt şä­he­ri­mi­ziň ozal­ky At the heart of the capital, ный пятнадцатиэтажный отель «Огуз­ gur­lu­şyk bi­na­la­ry­nyň we des­ga­la­ry­ next to the Presidential Palace кент», входящий в международную nyň köp bö­le­gi­ni weý­ran eden 1948-nji «Oguzhan» there was built a six- сеть гостиниц «Sofitel». В нем 299 ýy­lyň ýer yran­ma­syn­dan soň gur­lup­dyr. storied three-star hotel «Nisa» in номеров, включая VIP-апартаменты, Ola­ryň ara­syn­da eý­ýäm ýa­rym asyr bä­ri the 90s, which after fifteen years где нередко останавливаются главы he­re­ket ed­ýän, 1967-nji ýyl­da gur­lan of operation was radically rebuilt государств. На юго-западной окра­ «Paý­tagt» (ozal­ky «Aş­ga­bat» myh­man­ in the business hotel of the highest ине города, на высоком рельефе та ha­na­sy) myh­man­ha­na­sy­nyň 7 gat­ly class. It was completely changed, же фирма в 2013 г. построила самый bi­na­sy aý­ra­tyn saý­la­nyp du­ran­dyr. and it was caused by the need to высокий в стране (107 метров, 24 Ge­çen asy­ryň 90-njy ýyl­la­ryn­da maintain a common stylistic decision этажа) пятизвездочный отель «Йыл­ göw­rü­mi we bi­na­gär­çi­lik ug­ruk­ma­sy on an existing ensemble of the area. дыз». В нем 155 номеров, в том числе bo­ýun­ça has köp­dür­li myh­man­ha­na In 2010 French Company Bouygues президентские апартаменты, люкс и bi­na­la­ry ýo­ka­ry dep­gin­de gur­lup baş­ erected more luxurious fifteen- стандартные номера. Все они обору­ lan­dy, ola­ryň baş mak­sa­dy, il­ki bi­len storied hotel «Oguzkent» near the дованы по последнему слову техники ozal­ky so­ýuz res­pub­li­ka­la­ry­nyň bi­ri­niň governmental center, a part of the и дизайна и предлагают высочайший sa­da­ja paý­tag­tyn­dan tä­ze, Ga­raş­syz international hotel chain «Sofitel». уровень роскоши и комфорта. hem öz­baş­dak döw­le­tiň ok­gun­ly ös­ýän paý­tagt şä­he­ri­ne öw­rü­len mer­ke­zi şä­ he­ri­mi­ziň sy­ýa­sy de­re­je­si­niň üýt­ge­me­gi bi­len bag­ly­lyk­da düýp­li ösen is­leg­le­ri ka­na­gat­lan­dyr­mak­dan yba­rat bol­dy. 1992-1993-nji ýyl­lar­da Aş­ga­ba­dyň Gün­ or­ta ete­gin­de özü­niň bi­na­gär­lik kom­ po­zi­si­ýa­sy hem-de amat­ly­lyk de­re­je­si bo­ýun­ça düýp­li ta­pa­wut­lan­ýan ki­çi gat­ly myh­man­ha­na-eda­ra bi­na­la­ry­nyň 24-si­ ni öz içi­ne al­ýan tu­tuş bir top­lum şol bir ýo­luň ug­run­da gur­lup ulan­ma­ga be­ril­di. Şo­lar bi­len bir wagt­da türk fir­ma­la­ry ta­ra­pyn­dan paý­tagt şä­he­ri­mi­ziň ta­ry­hy bö­le­gin­de ýo­ka­ry amat­lyk­ly «Ak al­tyn» hem-de «Grand Türk­men» myh­man­ha­ na­la­ry bi­na edil­di. Paý­tag­ty­my­zyň edil mer­ke­zin­de, hä­zir­ki «Oguz­han» Pre­zi­dent köşk top­ 22 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

lu­my­nyň go­la­ýyn­da ge­çen asy­ryň 90-njy ýyl­la­ryn­da gur­lan al­ty gat­ly üç ýyl­dyz­ly «Nu­saý» myh­man­ha­na­sy ýer­leş­ýärdi. On bäş ýy­lyň do­wa­myn­da ula­nyş­da bolan­dan soň bu myh­man­ha­na­da düýp­li abat­la­ýyş iş­le­ri ge­çi­ril­di. Hä­zir­ki wagt­da ol ýo­ka­ry de­re­je­li işe­wür­lik myh­man­ha­ na­sy­na öw­rül­di. Onuň daş­ky keş­bi hem ta­nal­maz de­re­je­de öz­ger­di, mu­nuň özi bi­na­nyň ýer­leş­ýän meý­da­nyn­da yzy­gi­ der­li ke­ma­la ge­ti­ri­len öz­bo­luş­ly bi­na­ gär­çi­lik top­lu­my­nyň umu­my çöz­gü­di­ni gol­da­ma­gyň ze­rur­ly­gyn­dan ge­lip çyk­dy. 2010-njy ýyl­da Fran­si­ýa­nyň «Bouy­gues» fir­ma­sy ta­ra­pyn­dan hä­ki­mi­ýet eda­ra­la­ ry­nyň mer­ke­zi­niň go­la­ýyn­da ka­şaň­ly­gy we gö­ze­ge­lüw­li­gi bo­ýun­ça on­dan bir­jik- de pes dur­ma­ýan 15 gat­ly «Oguz­kent» myh­man­ha­na­sy­ny gur­uldy, ol «So­fi­tel» ha­l­ka­ra myh­man­ha­na­lar to­ru­na gi­ri­zi­ len­dir. Bu myh­man­ha­na öz içi­ne ýa­şa­ýyş otag­la­ry­nyň 299-sy­ny, VIP-otag­la­ry­ny al­ýar, seý­rek bol­ma­dyk ýag­daý­lar­da bu ýer­de ýurdu­my­za sa­par bi­len gel­ýän da­şa­ry döw­let baş­tu­tan­la­ry ýer­leş­di­ ril­ýär. 2013-nji ýyl­da paý­tagt şä­he­ri­niň gü­nor­ta-gün­ba­tar deg­re­sin­dä­ki be­lent ba­ýyr­lyk­da ady ag­za­lan gur­lu­şyk fir­ma­ sy ta­ra­pyn­dan bo­ýy 107 met­re deň, 24 gat­ly bäş ýyl­dyz­ly «Ýyl­dyz» myh­man­ha­ na­sy gu­rul­dy. On­da ýa­şa­ýyş otag­la­ry­nyň It contains 299 rooms, including Основной концепцией этих 155-si, şol san­da pre­zi­dent, lýuks we VIP-apartments, where heads of элитных гостиниц является сочетание stan­dart de­re­je­li otag­la­ry ýer­leş­di­ri­len­ state often stay. In 2013 the same французской классики, современно­ dir. Ola­ryň äh­li­si teh­ni­ka­nyň we be­zeg Company constructed a five-star го дизайна и особенностей нацио­ sun­ga­ty­nyň iň tä­ze nus­ga­la­ry­na la­ýyk­ hotel «Yildiz», the highest in the нальной орнаментики, гармоничное NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ lyk­da en­jam­laş­dy­ryl­dy we ka­şaň­ly­gyň country (107 meters, 24 floors), соединение индивидуального облика hem-de amat­lyk­la­ryň iň ýo­ka­ry de­re­je­ on high relief in the south-western и своеобразия местной среды. Но si­ni üp­jün ed­ýär­ler. outskirts of the city. It contains 155 барочная избыточность оформления Aň­ry­baş ýo­ka­ry amat­lyk­lar bi­len rooms, including presidential suites, интерьеров в контрасте с лапидар­ üp­jün edi­len bu myh­man­ha­na­la­ry dö­ deluxe and standard rooms. All of ным решением фасадов характерна и ret­me­giň göz­ba­şyn­da goý­lan bi­te­wi them are equipped with the latest для других новостроечных гостиниц kon­sep­si­ýa­da fran­suz nus­ga­wy ýö­rel­ technology and design, and offer the столицы: это 16-ти этажный отель ge­ler, döw­re­bap be­zeg sun­ga­ty we mil­li highest level of luxury and comfort. «Ашхабад» на 738 номеров; такой na­gyş­la­ryň ne­pis­li­gi, gaýt­lan­ma­ýan keşp The basic concept of these же по высоте, но менее вместитель­ öz­bo­luş­lu­ly­gy hem-de ýer­li gur­şa­wyň luxury hotels is a mix of French ный (151 номер) отель «Арчабиль» aý­ra­tyn­lyk­la­ry in­çe­den saz­laş­ýar. Şol bir classics, contemporary design and и еще два крупных отеля: «Спорт» wag­tyň özün­de, iç­ki be­ze­gin­dä­ki ba­rok­ko features of the national ornament, на 398 номеров и «Олимпия» на 225 bi­na­gär­lik aky­my­nyň bol-elin­li­gi­ni daş­ky harmonious combination of номеров, открытые в 2015 году на dur­ku­nyň aň­ry­baş tyg­şyt­ly çöz­gü­di­ni öz­ individual appearance and identity территории Олимпийского городка bo­luş­ly bi­te­wi­lik­de iç­gin saz­laş­dyr­ýan şu­ of the local environment. However, – все это объекты турецкой фирмы nuň ýa­ly hä­si­ýet­le­riň paý­tagt şä­he­ri­miz­de baroque redundancy of interior «Полимекс». tä­ze gur­lan beý­le­ki myh­man­ha­na­la­ra-da design in contrast to the lapidary В современных отелях Ашхабада mah­sus­dy­gy­ny bel­le­mek ge­rek: bu­la­ry decision of facades is typical of распространено использование атри­ 16 gat­ly, 738 ýa­şa­ýyş otag­ly, «Aş­ga­bat», other new hotels in the capital. They умного пространства как одной из 151 ýa­şa­ýyş otag­ly «Ar­ça­bil» myh­man­ are 16-storied hotel «Ashgabat» современных тенденций в проекти­ ha­na­sy; edil şo­nuň ýa­ly-da ýe­ne-de iki iri with 738 rooms; Hotel «Archabil» ровании гостиниц. Конференц-залы möç­ber­li myh­man­ha­na: Olim­pi­ýa şä­ of the same height, but less in и номера ориентированы во внутрен­ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 23 her­ji­gi­niň çä­gin­de 2015-nji ýyl­da ula­ny­şa rooms (151 rooms) and two large ний двор, перекрытый остекленными gi­ri­zi­len 398 ýa­şa­ýyş otag­ly «Sport» we hotels «Sports» with 398 rooms конструкциями. Атриумные решения 225 ýa­şa­ýyş otag­ly «Olim­pi­ýa» myh­ and «Olympia» with 225 rooms, зданий разработаны на принципах man­ha­na­la­ry ba­ra­da hem aý­dyp bo­lar. which were opened in 2015 on the экономичности и энергоэффектив­ Ola­ryň äh­li­si «Po­li­meks» türk gur­lu­şyk territory of the Olympic Village ности, а также играют эстетическую kom­pa­ni­ýa­sy ta­ra­pyn­dan bi­na edil­di. - all objects of Turkish Company роль, повышая уровень комфорта Aş­ga­ba­dyň döw­re­bap de­re­je­de «Polimeks». гостиниц. Помимо этого для соз­ gur­lan myh­man­ha­na­la­ryn­da hä­zir­ki The use of atrium space is дания уютной и привлекательной dö­wür­de myh­man­ha­na bi­na­la­ry­ny tas­ widely spread in modern Ashgabat среды распространено интегрирова­ la­ma­laş­dyr­mak­da ile­ri tu­tul­ýan at­rium hotels as one of the modern trends ние элементов естественной среды (aý­law­ly) gi­ňiş­li­gi usu­ly giň­den ýaý­ran­ in the hotel design. Meeting rooms в атриумное пространство – воды dyr. Myh­man­ha­na­la­ryň mas­la­hat zal­la­ry and rooms oriented to the courtyard и озеленения. В упомянутой выше we ýa­şa­ýyş otag­la­ry içer­ki how­la ta­rap are covered with glass structures. гостинице «Огузкент» на первом ug­ruk­dy­ry­lyp, üs­ti aý­na­la­nan gur­luş­ Atrium building solutions are этаже по центру остекленного lar bi­len ör­tü­len­dir. Bi­na­la­ryň at­rium­ly developed on the principles of вертикального атриума расположен çöz­gü­di yk­dy­sa­dy we ener­gi­ýa­ny sarp economy and efficiency, and they фонтан, а глухие плоскости украшены ediş taý­dan tyg­şyt­ly­ly­gy üp­jün ed­ýär, play an aesthetic role, increasing сюжетными барельефами с мотивом şonuň ýaly-da, bi­na­la­ryň owa­dan­ly­gy­ny the level of comfort of hotels. In туркменских сказаний. hem ýa­şa­ýyş amat­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­ addition, the integration of elements Таким образом, наличие в Ашха­ ýar. Mun­dan baş­ga-da, myh­ma­n­ha­na of natural environment like water баде современной инфраструктуры – jaý­la­ry­nyň gö­ze­ge­lüw­li­li­gi­ni hem-de and gardening in the atrium space дорог, отелей, ресторанов, торговых özü­ne­çe­ki­ji­li­gi­ni art­dyr­mak mak­sa­dy is widely used to create comfortable центров, музеев и памятников – поз­ bi­len, at­rium gi­ňiş­li­gi­ne te­bi­gy gur­şa­ and attractive environment. In the воляет развивать в столице Туркме­ wyň dü­züm bö­lek­le­ri sazlaşdyrylypdyr. above-mentioned hotel «Oguzkent» нистана и её окрестностях въездной Meselem, «Oguz­kent» myh­man­ha­na­ there is a fountain on the first floor sy­nyň 1-nji ga­tyn­da­ky aý­na­la­nan dik to the center of the vertical glass at­riu­myň edil ora­ta­ra­syn­da suw çüw­dü­ atrium, and there are dumb planes ri­mi ýer­leş­di­ri­lip­dir, ýa­pyk te­kiz­lik­le­riň decorated with bas-reliefs on the ýü­zi bol­sa, türk­men ro­wa­ýat­la­ryn­dan motif of Turkmen legends. al­nan ýor­dum­ly ba­rel­ýef­er (oýu­lyp ýa­ Thus, the presence of modern sa­lan be­zeg­ler) bi­len ha­şam­la­nyp­dyr. infrastructure in Ashgabat - roads, Şeý­le­lik bi­len, Aş­ga­bat şä­he­rin­de hotels, restaurants, shopping ýo­ka­ry hil­li gur­lan ýol­la­ry, myh­man­ centers, museums and monuments ha­na­la­ry, gar­ba­nyş­ha­na­la­ry, söw­da - allows to develop inbound tourism mer­kez­le­ri­ni, mu­zeý­le­ri we öz­bo­luş­ly in the Turkmen capital and its ýa­dy­gär­lik­le­ri öz içi­ne al­ýan döw­re­bap vicinities. Accordingly, it is possible ja­han­keş­de­lik in­fast­ruk­tu­ra­sy­nyň ke­ to create a major tourist center for ma­la ge­ti­ril­me­gi türk­men paý­tag­tyn­da servicing the foreign tourists flow we onuň daş-tö­we­re­gin­de sy­ýa­hat­ in beautiful surroundings of the çy­ly­gy ös­dür­mä­ge oňyn müm­kin­çi­lik city, in the mountains of the south- dö­red­ýär. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, şä­he­ western part of the future Ashgabat ri­mi­ziň iň gö­zel ýer­le­rin­de, hu­su­san-da, agglomeration. This tourist center gel­jek­ki Aş­ga­bat ag­lo­me­ra­si­ýa­sy­nyň must have a modern transport gü­nor­ta-gün­ba­tar dag­lyk bö­le­gin­de da­ communication with the capital - an şa­ry ýurt ja­han­keş­de­le­ri­ne ýo­ka­ry hil­li asphalt road that meets modern hyz­mat et­mek üçin ni­ýet­le­nen iri möç­ requirements, as well as helicopter ber­li sy­ýa­hat­çy­lyk mer­ke­zi­ni dö­ret­mek communication with landing sites. müm­kin­dir. Şu­nuň ýa­ly sy­ýa­hat­çy­lyk A tourist center of the XXI mer­ke­zi­ni paý­tagt bi­len bir­leş­dir­mek century requires a whole range üçin döw­re­bap ulag ara­gat­na­şy­gy­ny – of tourist services. It should ta­lap­la­ra do­ly la­ýyk gel­ýän as­falt­la­nan comprise the most modern forms şos­se ýo­lu­ny, şo­nuň ýa­ly-da, go­nuş of recreation - flyby on small meý­dan­ça­la­ry bo­lan di­ku­çar gat­naw­la­ rotary aviation, helicopters, hot air ry­ny üp­jün et­mek ze­rur­dyr. balloons; casinos, bars, restaurants, XXI asyr­da döw­re­bap de­re­je­de ýo­la bowling alleys, swimming pools, goý­lan sy­ýa­hat­çy­lyk mer­ke­zi­niň ke­ma­la saunas, water slides, tennis courts, ge­ti­ril­me­gi ýo­ka­ry hil­li ja­han­keş­de­lik fitness, etc. In addition, such kind 24 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

hyz­mat­la­ry­nyň üp­jün edil­me­gi­ni göz of services related to tourists’ туризм. Соответственно, возможно öňü­ne tut­ýar. On­da edil şo­nuň ýa­ly dynç acquaintance with the national создание в живописных окрестностях al­şyň iň bir döw­re­bap gör­nüş­le­ri – ki­çi peculiarities of the Turkmen people города, в горах юго-западной части mo­tor­ly awia­si­ýa­da, di­ku­çar­lar­da, ho­wa should be provided. It is possible будущей Ашхабадской агломерации şar­la­ryn­da ama­la aşy­ryl­ýan uçuş­lar; to construct an ethno park for крупного туристского центра для ka­zi­no, bar, res­to­ran, bou­ling , su­wa dü­ that purpose or, in other words, a обслуживания потока иностранных şül­ýän ho­wuz­lar, gu­ry bug­ly ham­mam­ model of the traditional village of туристов. Такой туристский центр reproducing its historical look with должен иметь современное транс­ old photographs and preserved портное сообщение со столицей – ас­ authentic objects of material culture фальтированное шоссе, отвечающее of the Turkmen people. Such an современным требованиям, а также ethno park is actually a museum вертолётное сообщение с наличием of folk architecture and it should посадочных площадок. include a core set of structures of Туристический центр XXI века rural life of the past centuries: small предполагает наличие целого ассор­ clay fortress (Kala), raw houses of тимента туристичетских услуг. В нем different types (Tam-Kepbe), yurt, должны быть и самые современные water mills (Digirmen), etc. виды отдыха – облёты на маломотор­ The territory adjacent to the ной авиации, вертолётах, воздушных archaeological monument Paryz шарах; казино, бары, рестораны, Depe in the outskirts of Ashgabat боулинг, бассейны, сауны, водяные is the most appropriate place for горки, теннисные корты, фитнес и т.д. such a museum under the open sky, Помимо этого, должны оказываться where in 2016 on the orders of the услуги, связанные с ознакомлением Head of State Esteemed Gurbanguly туристов с национальными особен­ Berdimuhamedov excavations ностями туркменской культуры. Для were conducted and restoration этого может быть построен этнопарк work of the Turkmen late medieval или, иначе говоря, модель тради­ fortress preserved at the foot of the ционного села, воспроизводящего monument was launched. Creating его исторический облик по старым a museum of folk architecture away фотографиям и сохранившимся под­ from ultramodern megalopolis, in линным предметам материальной the historic landscape area will культуры туркмен. Такой этнопарк ensure the authenticity of tourism по сути представляет собой музей services and allow tourists a deeper народной архитектуры и должен plunge into the world of ancient включать основной комплекс соору­ Turkmen traditions. жений сельской жизни прошлых In 2017, the V Asian Indoor веков: небольшую глиняную крепость Games and Martial Arts will be held (кала), сырцовые дома разных типов in Ashgabat. For this significant (там-кепбе), юрты, водяные мельни­ event in the city’s life, an ultra- цы (дегирмен) и т.д. modern Olympic Village with a В окрестностях Ашхабада наибо­ complete set of all the necessary лее подходящим местом для такого sports facilities has been erected. музея под открытым небом может As world practice shows, after the стать территория рядом с археоло­ completion of the Olympic and Asian гическим памятником Парыздепе, Games the flow of tourists who где в 2016 г. по указанию главы want to spend their holidays in their государства уважаемого Гурбангулы venues is increased by 30 percent. Бердымухамдов­а были проведены This fact also leads to an increase in раскопки и начата реставрация сох­ the number of tourists in Ashgabat. ранившейся у подножия памятника High quality winter sports facilities позднесредневековой туркменской will not only develop inbound крепости. Создание музея народной tourism, but also internal one - by архитектуры в стороне от супер­ familiarizing citizens with winter современного мегаполиса, в зоне sports. It is important for these исторического ландшафта обеспечит expensive sports facilities not to be аутентичность туристических услуг, CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 25 lar, suw­ly ty­pan­çak­lar, ten­nis oý­nal­ýan kort­lar, fit­nes zal­la­ry we ş.m. bol­ma­ly­ dyr. Mun­dan baş­ga-da, ja­han­keş­de­le­ri türk­men hal­ky­na mah­sus bo­lan mil­li aý­ra­tyn­lyk­lar bi­len ta­nyş­dyr­mak bo­ýun­ça ýo­ka­ry hil­li hyz­mat­lar üp­jün edil­me­li­ dir. Şu mak­sat bi­len türk­men oba­sy­nyň ta­ry­hy keş­bi­ni il­ki­baş­da­ky gör­nü­şin­de gaý­ta­dan jan­lan­dyr­ýan ada­ty mo­de­lini – et­no­par­ky dö­ret­mek mak­sa­da la­ýyk bo­lar­dy, bu iş­de sak­la­nyp ga­lan kö­ne fo­ to­su­rat­lar­dan, hal­ky­my­zyň mad­dy me­de­ ni­ýe­ti­ne de­giş­li bo­lan ta­ry­hy nus­ga­lar­dan peý­da­la­nyp bo­lar. Şu­nuň ýa­ly et­no­park özü­niň asyl ma­ny-maz­mu­ny bo­ýun­ça halk bi­na­gär­li­gi­niň mu­ze­ýi bol­mak bi­len, ol öz içi­ne ge­çen asyr­da­ky oba ada­ty­na mah­sus bo­lan bi­na­gär­çi­lik gur­luş­la­ry­nyň NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ esa­sy top­lu­my­ny: uly bol­ma­dyk pag­sa ga­la­sy­ny, tam kep­bä­ni, ak öý­le­ri, suw поз­волит туристам глубже окунуться de­gir­me­ni­ni we ş.m. öz içi­ne al­ma­ly­dyr. в мир древних туркменских традиций. Aş­ga­ba­dyň go­la­ýyn­da şu­nuň ýa­ly В 2017 г. в Ашхабаде пройдут V açyk as­man as­tyn­da­ky mu­ze­ýi dö­ret­ 24-25 sah.: Азиатские игры в закрытых помеще­ me­giň iň bir amat­ly ýe­ri Pa­ryz­de­pe bi­ «Nusaý» döwlet taryhy-medeni ниях и по боевым искусствам. К этому na­gär­lik ýa­dy­gär­li­gi­dir, bu ýer­de 2016- goraghanasynyň syýahatçylyk toplumyna знаменательному событию в жизни we syýahatçylyk hyzmatlarynyň zolagyna города выстроен суперсовременный njy ýyl­da hor­mat­ly ýurt Baş­tu­ta­ny­myz taslama hödürnamasy Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýö­ri­te Олимпийский городок с полным на­ tab­şy­ry­gy esa­syn­da düýp­li ga­zuw-ag­ бором всех необходимых спортивных ta­ryş iş­le­ri ama­la aşy­ryl­dy hem-de сооружений. Как показывает мировая On pages 24-25: практика, после завершения Олим­ ýa­dy­gär­li­giň ete­gin­de sak­la­nyp ga­lan Project proposals for tourist complex and ga­dy­my or­ta asyr türk­men ga­la­sy­ objects of tourist service in the area of the пийских и Азиатских игр на 30 про­ nyň dur­ku­ny do­ly abat­la­mak bo­ýun­ça State Archaeological Park «Nisa». центов увеличивается поток турис­ top­lum­la­ýyn çä­re­le­re ba­dal­ga be­ril­di. тов, желающих провести свой отдых Iri möç­ber­li döw­re­bap şä­her me­ga­po­ в местах их проведения. Данный li­si­niň bir gap­da­lyn­da­ky ta­ry­hy zo­lak­da На стр. 24-25: факт также приведёт к увеличению halk bi­na­gär­li­gi mu­ze­ýi­niň dö­re­dil­me­gi Проектные предложения для количества туристов в Ашхабаде. ja­han­keş­de­le­re edil­ýän sy­ýa­hat­çy­lyk туристического комплекса и объектов Kачественные зимние спортивные туристического сервиса в зоне объекты позволят развивать не толь­ hyz­mat­la­ry­nyň ýo­ka­ry de­re­je­de tä­sir­li Государственного историко-культурного bol­ma­gy­ny üp­jün eder, sy­ýa­ha­ta ge­len заповедника «Ниса». ко въездной туризм, но и внутрен­ adam­la­ra türk­men hal­ky­nyň ga­dy­my ний – путём приобщения горожан к hem asyl­ly däp-des­sur­la­ry­nyň tä­sir­ зимним видам спорта. Очень важно, li dün­ýä­si­ne has çuň­ňur ara­laş­ma­ga чтобы после Азиады эти дорого­ müm­kin­çi­lik be­rer. 2017-nji ýyl­da Aş­ga­bat şä­he­rin­de Ýa­pyk bi­na­lar­da we sö­weş sun­ga­ty bo­ ýun­ça V Azi­ýa oýun­la­ry ge­çi­ri­ler. Paý­ tagt şä­he­ri­mi­ziň dur­mu­şyn­da bu şan­ly se­nä ga­bat­lap şu­nuň ýa­ly iri möç­ber­li hal­ka­ra çä­rä­ni ge­çir­mek üçin ze­rur bo­lan äh­li sport des­ga­la­ry­ny öz içi­ne al­ýan döw­re­bap Olim­pi­ýa şä­her­ji­gi gu­ rul­dy. Dün­ýä tej­ri­be­sin­den gör­nü­şi ýa­ ly, Azi­ýa oýun­la­ry ta­mam­la­nan ba­dy­na, ola­ryň ge­çi­ri­len ýer­le­rin­de dynç al­mak mak­sa­dy bi­len bu ýe­re gel­ýän sy­ýa­ hat­çy­la­ryň aky­my 30% ýo­kar­lan­ýar. Mu­nuň özi eý­ýäm ýa­kyn gel­jek­de Aş­ 26 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

ga­ba­da gel­me­gi­ne ga­ra­şyl­ýan sy­ýa­hat­ empty after the Asian Games, and стоящие спортивные объекты не çy­la­ryň we ja­han­keş­de­le­riň sa­ny­nyň let them contribute not only to the пустовали, так что их наличие будет ep-es­li kö­pel­jek­di­gi­ni aň­lad­ýar. Ýo­ka­ry development of national sport, but способствовать не только развитию hil­li gur­lan gyş­ky sport des­ga­la­ry di­ňe also to the influx of visitors, focused отечественного спорта, но и притоку bir gi­riş sy­ýa­hat­çy­ly­gy­nyň yzy­gi­der­ on winter tourism. гостей, ориентированных на зимние li ös­dü­ril­me­gi­ne ýar­dam et­mek bi­len Every year peculiar facilities виды туризма. çäk­len­män, şä­her ýa­şaý­jy­la­ry­ny spor­ are being constructed in Ashgabat. С каждым годом в Ашхабад­е tuň gyş­ky gör­nüş­le­ri­ne köp­çü­lik­le­ýin Besides the museums, tourists from появляется всё больше новых çek­mek ar­ka­ly içer­ki sy­ýa­hat­çy­ly­gy­nyň around the world will certainly want неор­ди­нарных объектов. Туристы hem ge­ri­mi­ni gi­ňelt­mä­ge iter­gi be­rer. to visit such facilities, including the из мно­гих стран мира непременно Tas­la­ma ba­ha­sy örän ýo­ka­ry bo­lan Arch of Neutrality and Monument хотят посе­тить, помимо музеев, такие bu sport des­ga­la­ry­nyň Azi­ýa­ oýun­la­ry to the Constitution, «Bagt Köşgi» соору­жения, как Арка Нейтралитета ta­mam­la­nan­dan soň­ky dö­wür­de boş wedding palace, «Älem» Cultural и Монумент Конституции, Дворец dur­maz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mö­hüm and Entertainment Center, Ahalteke брако­сочетания «Bagt köş­gi» и куль­ me­se­le­le­riň bi­ri bo­lup dur­ýar, şun­luk­ Equestrian Complex and the турно-развлекательный центр «Älem», da şeý­le des­ga­la­ryň bol­ma­gy di­ňe bir Cableway, numerous shopping Ахалтекинский конный комплекс и mil­li spor­tu­my­zyň ös­me­gi­ne alyp bar­ centers and city parks. канатную дорогу, многочисленные mak bi­len çäk­len­män, sy­ýa­hat­çy­ly­gyň Turkmenistan is a peaceful, торговые центры и городские парки. gyş­ky gör­nüş­le­ri­ne uly gy­zyk­lan­ma neutral state, and it is no mere Туркменистан является мирным, bil­dir­ýän myh­man­la­ryň hem has köp chance that the capital of the нейтральным государством, столи­ gel­me­gi­ne oňyn ýag­daý dö­re­der. country has long earned a ца страны уже давно снискала себе Aş­ga­bat şä­he­rin­de öz­bo­luş­ly, bi­ri reputation as a major regional репутацию крупного регионального beý­le­ki­si­ne meň­ze­me­ýän tä­ze des­ga­ center for international cooperation центра международного сотрудни­ la­ryň sa­ny bar­ha kö­pel­ýär. Ýur­du­my­za in various fields. It has long been чества в самых разных сферах. Давно gel­ýän köp­san­ly da­şa­ry döw­let­ler­den axiomatic that international forums, стало аксиомой, что международные ja­han­keş­de­ler di­ňe bir mu­zeý­ler bi­len summits and conferences contribute форумы, саммиты и конференции çäk­len­män, Bi­ta­rap­lyk bi­na­sy we Kons­ to better recognition of the country, способствуют лучшей узнаваемости ti­tu­si­ýa mo­nu­men­ti, «Bagt köş­gi» hem- guarantee the security of a foreign страны, гарантируют безопасность de «Älem» me­de­ni-dy­naç alyş mer­ke­zi, citizen’s stay in the country and пребывания зарубежного гражда­ Ahal­te­ke at­çy­lyk top­lu­my, As­ma ýo­ly, eventually lead to an increase in нина в данной стране и в итоге при­ köp­san­ly söw­da mer­kez­le­ri we şä­he­ri­ tourist arrivals. Our task is to give водят к росту динамики туризма. И mi­ziň aja­ýyp se­ýil­gäh­le­ri ýa­ly gaý­ta­lan­ an adequate response to these наша задача – дать адекватный ответ ma­jak dur­ky bi­len adam­lar­da ýa­kym­ly challenges. на эти вызовы времени. tä­sir gal­dyr­ýan des­ga­la­ry gör­mä­ge uly gy­zyk­lan­ma bil­dir­ýär­ler. Chary ATAYEV, Чары АТАЕВ,

NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ Türk­me­nis­tan – asu­da, pa­ra­hat, The Minister of Construction министр Строительства Bi­ta­rap döw­let­dir. Ýur­du­my­zyň paý­tag­ and Architecture of Turkmenistan и архитектуры Туркменистана ty­nyň eý­ýäm köp ýyl­la­ryň do­wa­myn­da oňyn hal­ka­ra hyz­mat­daş­ly­gy­nyň iri se­ bit mer­ke­zi hök­mün­de ýo­ka­ry at-ab­ra­ý­ dan peý­da­lan­ýan­dy­gy ýö­ne ýe­re däl­dir. Bir aý­dyň ha­ky­ka­ty tek­rar­la­mak bo­lar: ýo­ka­ry gu­ra­ma­çy­lyk de­re­je­sin­de ge­çi­ ril­ýän hal­ka­ra fo­rum­lar, du­şu­şyk­lar we mas­la­hat­lar ýur­duň has oňat ta­nal­ma­ gy­na ýar­dam ed­ýär, şol döw­let­de da­şa­ ry ýurt­ly ra­ýat­la­ryň ar­ka­ýyn we howp­ suz bol­ma­gy­ny ke­pil­len­dir­ýär hem-de ahyr­ky ne­ti­je­de, sy­ýa­hat­çy­ly­gyň ýo­ka­ry dep­gin­ler bi­len ös­me­gi­ne alyp bar­ýar. Döw­rüň öňe çy­kar­ýan bu ta­lap­la­ry­na ky­bap ös­mek, my­na­syp jo­gap ber­mek öňü­miz­de du­ran mö­hüm me­se­le­le­riň bi­ri­dir.

Ça­ry ATA­ÝEW, Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik mi­nist­ri CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 27 28 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI ENERGETIKA – DINAMIKI BINAGÄRLIK DYNAMIC ARCHITECTURE TO ENERGETICS ЭНЕРГЕТИКЕ – ДИНАМИЧЕСКУЮ АРХИТЕКТУРУ

ÜRK­ME­NIS­TA­NYŇ be­ýik Garaş­ N the eve of the 25-th АКАНУНЕ празднования syz­ly­gy­nyň şan­ly 25 ýyl­lyk anniversary of independence of 25-летия независимости Турк­ Tbaý­ra­my­nyň öňü­sy­rasynda OTurkmenistan the Head of the Hменистана глава государства ýurt Baş­tu­ta­ny­myz Gurbanguly State Gurbanguly Berdimuhamedov Гурбангулы Бердымухамедов принял Berdimuhamedowyň gat­naş­ma­gyn­da took an active part in the opening участие в открытии комплекса объектов paý­tag­ty­myz Aş­ga­bat­da ýur­du­my­zyň of the complex objects of the энергетической отрасли, среди которых ener­ge­ti­ka ul­ga­my­na de­giş­li bo­lan des­ energy sector, including «Paýtagt» выделяется своей необычной архитек­ ga­lar top­lu­mu­nyň açy­lyş da­ba­ra­sy ge­çi­ Control Center of «Aşgabatenergo» турой диспетчерский центр «Paýtagt» ril­di. Şo­la­ryň ha­ta­ryn­da «Aş­ga­ba­te­ner­ Association which stands out for its производственного объединения go» önüm­çi­lik bir­le­şi­gi­ne de­giş­li bo­lan unusual architecture production. «Aşgabatenergo». В стиле «хай-тек», «Paý­tagt» do­lan­dy­ryş mer­ke­zi özü­niň The symbolic nature of this two- широко распространенном в современ­ ada­ty bol­ma­dyk bi­na­gär­lik keş­bi bi­len storied building is delivered in the ной мировой архитектуре, передана ta­pa­wut­lan­ýar. Dün­ýä bi­na­gär­çi­li­gin­de style of «high tech», widespread символическая сущность этого двух­ hä­zir­ki dö­wür­de giň­den ýaý­ran we ula­ in the modern world architecture. этажного здания. Текучая экспрессия nyl­ýan «haý-tek» aky­myn­da dö­re­di­len The fluid expression of the main основного объема и динамичных iki gat­ly bi­na­nyň ny­şa­ny onuň ma­ny- volume and dynamic elements of its элементов его дизайна отражают функ­ maz­mu­ny­ny be­ýan ed­ýär. Onuň Gur­lan design reflects the functionality of циональное назначение новостройки. des­ga­nyň be­ze­gin­de peý­da­la­nyl­ýan a new building. It demonstrates the Она демонстрирует эстетику, прису­ göw­rü­miň aky­my we di­na­mi­ki ele­ment­ aesthetics inherent in any modern щую любой современной технологии: le­ri haý­sy ug­ra ni­ýet­le­nen­di­gi­ni kes­git­ technology: it’s the simplicity of это простота форм, четкость линий. В le­ýär. Ol döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa mah­sus form, clarity of line. In covering облицовке фасадов центра «Paýtagt» bo­lan gö­zel­li­gi, sa­da şe­kil­li çyz­gy­la­ryň the facade of «Paýtagt» Center использованы панели из алюкобонда CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 29 aý­dyň­ly­gy bilen tapawutlanýar. «Paý­ panels from alucobond and glass и стекла, употребляются выносные tagt» mer­ke­zi­niň daş­ky be­ze­gin­de al­ýu­ were used, and remote elements элементы – консольный козырек над kobond we aý­na pa­nel­le­ri, esa­sy gi­rel­ – a cantilevered canopy over the входом и массивный пояс карниза. gä­niň öňi üçin as­ma bas­syr­ma hem-de entrance and a massive cornice Здание расположено в жилом ag­ram­ly ke­mer kar­ni­zi ýa­ly ele­ment­le­ri zone. массиве Парахат-6. На первом этаже ýer­lik­li peý­da­la­ny­lyp­dyr. The building is located in the разместилась диспетчерская, откуда Bi­na paý­tag­ty­my­zyň «Pa­ra­hat-6» residential area of Parahat-6. There осуществляется управление всей ýa­şa­ýyş toplumynda ýer­leş­ýär. Onuň is a control room on the ground энергосистемой Ашхабада, которая bi­rin­ji ga­tyn­da do­lan­dy­ryş mer­ke­zi ýer­ floor, where the management схематично отображается на установ­ leş­di­ri­lip­dir, bu ýer­den Aş­ga­bat şä­he­ri­niň of the entire energy system of ленном здесь большом мониторе. Вся tu­tuş ener­ge­ti­ka ul­ga­my­nyň işi do­lan­dy­ Ashgabat, which is schematically надлежащая информация и видеои­ ryl­ýar, do­lan­dy­ry­şyň ne­ti­je­le­ri uly mo­ni­ shown on a big screen installed зображение передаются сюда по оп­ to­ryň ýü­zün­de she­ma­lar ar­ka­ly şe­kil­ there, was carried out. All тико-волоконным кабельным линиям. len­di­ril­ýär. De­giş­li mag­lu­mat­lar hem-de appropriate information and video На втором этаже здания расположе­ wi­deo­şe­kil­ler bu ýe­re ýö­ri­te op­ti­ki-sü­ are transmitted here via fiber-optic ны селекторная, комната отдыха и ýüm­li ka­bel ýol­la­ry ar­ka­ly ge­lip go­wuş­ cable lines. An intercom, lounge and другие помещения для персонала. ýar. Bi­na­nyň ikin­ji ga­tyn­da se­lek­tor gö­ni other facilities for the staff are on В диспетчерском центре, постро­ ara­gat­na­şyk ota­gy, dynç alyş ota­gy we the second floor of the building. енном в рамках реализации проекта iş­gär­le­re ni­ýet­le­nen beý­le­ki otag­lar bar. The most modern high-tech по повышению надежности электро­ TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ Paý­tag­ty­my­zyň elekt­rik üp­jün­çi­li­ equipment and all necessary снабжения столицы, установлено gi­niň yg­ty­bar­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak conditions for the successful work самое современное высокотехноло­ bo­ýun­ça ýö­ri­te tas­la­ma­nyň çäk­lerinde of the personnel are in the control гичное оборудование и созданы все gur­lan do­lan­dy­ryş mer­ke­zin­de häzirki center, which was built under the необходимые условия для успешной döw­rüň iň ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­ly project to improve reliability of the работы персонала. Одно из преиму­ enjam­la­ry or­naş­dy­ry­lyp­dyr, iş­gär­le­ power supply of the capital. One ществ диспетчерской – возмож­ riň ne­ti­je­li zäh­met çek­me­gi üçin ze­rur advantage of the control room is ность дистанционного включения и bo­lan şert­ler dö­re­di­lip­dir. Do­lan­dy­ryş the ability to remotely activate or отключения оборудования и линий mer­ke­ziniň ar­tyk­maç­lyk­la­ry­nyň biri-de, deactivate equipment and power электропередачи. На основании ze­rur­lyk bolan ýag­da­ýyn­da bel­li bir lines. Based on the analysis of анализа полученной информации ara­ly­ga elekt­rik ge­çi­ri­ji en­jam­la­ry we the information obtained here it is здесь принимается решение о про­ elekt­ro ge­çi­ri­ji ýol­la­ry işe gi­riz­mek decided to continue the work or to должении работы либо о проведении hem-de öçür­mek müm­kin­çi­li­gi­niň ýola conduct necessary maintenance or необходимых профилактических или goýlanlygydyr. repair activities. ремонтных мероприятий. 30 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

Tä­ze do­lan­dy­ryş mer­ke­zi paý­tag­ty­ A new control center is an Новый диспетчерский центр явля­ my­zyň ýo­ka­ry de­re­je­de kä­mil­leş­di­ri­len integral part, and at the same ется составной частью и в то же время ener­gi­ýa üp­jün­çi­lik inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň time, a final segment of the capital конечным и управляющим сегментом şol bir wag­tyň özün­de esa­sy dü­züm bö­ and control of power supply of the усовершенствованной инфраструкту­ le­gi hem-de ahyr­ky we baş do­lan­dy­ryş improved infrastructure. Another ры электроснабжения столицы. Еще dü­zü­mi bo­lup dur­ýar. Onuň ýe­ne-de bir feature is the ability to parallel одна его особенность – возможность aý­ra­tynlygy Türk­me­nis­ta­nyň Ener­ge­ti­ka operation with the Central Control параллельной работы с Центральным mi­nistr­li­gi­niň Mer­ke­zi do­lan­dy­ryş mü­ Administration of the Ministry of диспетчерским управлением Минис­ dir­li­gi bi­len ýa­kyn­dan ugur­daş iş alyp Energy of Turkmenistan. Putting терства энергетики Туркменистана. bar­ma­ga ukyp­lylygy­dyr. Bu Mer­ke­ziň into operation of this Centre will Ввод в эксплуатацию данного Центра işe gi­ri­zil­me­gi paý­tag­ty­my­zyň ener­gi­ýa allow to control the stable operation позволит осуществлять контроль ul­ga­my­nyň dur­nuk­ly iş­le­me­gi­ni berk of the power system of the capital за стабильным функционированием gö­zeg­çi­lik­de sak­la­ma­ga, elekt­rik ener­ to effectively manage power flows, энергосистемы столицы, эффективно gi­ýa­nyň ne­ti­je­lik akym­la­ry­ny do­lan­dyr­ to coordinate the actions of repair of управлять потоками электроэнергии, ma­ga, ge­rek bo­lan ýag­da­ýyn­da elekt­rik electrical equipment, if necessary, при необходимости координировать en­jam­la­ry be­jer­mek we de­giş­li ener­ge­ and to ensure the smooth operation действия по ремонту электрообо­ ti­ka des­ga­la­ry­nyň bök­denç­siz iş­le­me­gi­ of appropriate energy facilities. рудования, а также обеспечивать ni üp­jün et­mä­ge ýar­dam be­rer. As for an overall project бесперебойную работу надлежащих Aş­ga­bat şä­he­ri­niň elekt­rik üpjün­ on improvement of reliability of энергетических объектов. çi­li­gi­ni has-da yg­ty­bar­ly­lan­dyr­mak the power supply of Ashgabat, Что касается в целом проекта ba­ra­da­ky tas­la­ma, Türk­me­nis­ta­nyň according to corresponding Decrees повышения надежности энергоснаб­ Pre­zi­den­ti­niň de­giş­li Ka­ra­ry esa­syn­ of the President of Turkmenistan жения города Ашхабада, то согласно da üç tap­gyr­da ama­la aşy­ryl­ýar. Onuň it is carried out in three stages. соответствующим Постановлениям buý­ru­jy­sy – paý­tag­ty­my­zyň hä­kim­ Its customer is Khyakimlik of the Президента Туркменистана он осу­ li­gi, pot­rat­çy­sy – «Ça­lyk Ener­ji» türk capital, and the contractor is a ществлялся в три этапа. Его заказ­ kom­pa­ni­ýa­sydyr. Tas­la­ma­ny dur­mu­şa known Turkish company «Çalyk чиком выступил хякимлик столицы, ge­çir­me­giň çäk­le­rin­de döw­re­bap kö­ Enerji». As a part of this project а подрядчиком – известная турецкая mek­çi elekt­ro be­ket­le­ri­niň on­lar­ça­sy dozens of modern transformer компания «Çalyk Enerji». В рамках ре­ gu­rul­dy, olar­dan 5-siniň güý­jen­me­si substations (SS) were built, ализации данного проекта построены – 220 ki­lo­wolt, 22-siniň güý­jen­me­si – including 5 – with 220 kV, 22 – десятки современных электричес­кий 110 ki­lo­wolt hem-de 29-ynyň güý­jen­ with a voltage of 110 kilovolts and подстанций, в том числе 5 – напряже­ me­si – 35 ki­lo­wolt bolan be­ket­ler­dir. 29 – with voltage of 35 kilovolts. нием 220 киловольт, 22 – напряже­ Şo­nuň ýa­ly-da, güý­jen­me­si 10 ki­lo­wol­ta 140 transformers and distribution нием 110 киловольт и 29 – напряже­ deň bo­lan trans­for­ma­tor we paý­laý­jy substations with voltage of 10 нием 35 киловольт. Возведено также kö­mek­çi be­ket­le­riň ýe­ne-de 140-sy gu­ kilovolts were erected. In addition, 140 трансформаторных и распреде­ TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ rul­dy. Mun­dan baş­ga-da, tä­ze gu­rul­ýan air and cable transmission lines лительных подстанций нап­ряжением inf­rast­ruk­tu­ra­la­ýyn des­ga­la­ry paý­tag­ to connect new infrastructure to 10 киловольт. Кроме того, проложе­ ty­my­zyň ener­goul­ga­my­na bi­rik­dir­mä­ge the existing power system of the ны воздушные и кабельные линии ni­ýet­le­nen elekt­rik ge­çir­ji­le­riň ho­wa capital were laid, which total length электропередачи для подключения we ka­bel ýol­la­ry çe­kil­di, ola­ryň umu­my was respectively 83.2 and 785.1 новых инфраструктурных объектов к uzyn­ly­gy, de­giş­li­lik­de, 83,2 we 785,1 kilometers. действующей энергосис­теме столи­ ki­lo­met­re deň­dir. The electric power, generated цы, общая протяженность которых Aş­ga­bat­da tä­ze gur­lan trans­for­ by power plants on newly built составила соответственно 83,2 и ma­tor kö­mek­çi be­ket­le­ri­nde elekt­ro­­ transformer stations in Ashgabat, 785,1 километра. stan­si­ýa­lar­dan ge­lip go­wuş­ýan elekt­rik is transformed and transmitted На вновь построенных в Ашха­ ener­gi­ýa­sy gaý­ta­dan iş­le­nil­ýär hem-de to consumers, depending on the баде трансформаторных подстанци­ bil­di­ril­ýän sarp ediş ener­gi­ýa güý­jen­me­ power consumption. All of them, ях электроэнергия, получаемая от si­ne bag­ly­lyk­da sarp edi­ji­le­re ug­ra­dyl­ along with other power facilities электростанций, преобразовывается ýar. Beý­le­ki ener­gi­ýa des­ga­la­ry bi­len are functioning as a single energy и передается потребителям в зави­ deň de­re­je­de, olar ýur­du­my­zyň baş şä­ system of the main city of the симости от мощности энергопотреб­ he­ri­niň bi­te­wi ener­gi­ýa üp­jün­çi­lik ul­ga­ country. Due to the tireless care ления. Все они наряду с другими my­nyň mö­hüm dü­züm bö­lek­le­ri bo­lup of the Leader of the Nation, this энергообъектами являются звеньями dur­ýar­lar. Mil­li Li­de­ri­mi­ziň ýa­daw­syz structure of the Central Control единой системы энергоснабжения ta­gal­la­la­ry bi­len Türk­me­nis­ta­nyň Ener­ Service of the State Power главного города страны. Благодаря ge­ti­ka mi­nistr­li­gi­niň «Türk­me­ne­ner­go» Corporation «Turkmenenergo» неустанной заботе лидера нации döw­let elekt­roe­ner­ge­ti­ka kor­po­ra­si­ of the Ministry of Energy of данная структура Центральной дис­ ýa­sy­nyň Mer­ke­zi do­lan­dy­ryş gul­lu­gy Turkmenistan has been completely петчерской службы Государственной CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 31 döw­re­bap­laş­dy­ryl­dy. Mun­dan beý­läk modernized. From now on, the электроэнергетической корпорации «Paý­tagt» do­lan­dy­ryş mer­ke­zin­den electricity of «Paytagt» Control «Туркменэнерго» Министерства elekt­rik ener­gi­ýa­sy ýur­du­my­zyň umu­ Center goes into the general power энергетики Туркменистана была my ener­goul­ga­my­na ba­ryp go­wş­ar. grid of the country. полностью модернизирована. Отныне Ady ag­za­lan we beý­le­ki ener­gi­ýa Construction and электроэнергия из диспетчерского des­ga­la­ry­nyň gu­rul­ma­gy we işe gi­ri­zil­ commissioning of this and other центра «Paýtagt» поступает в общую me­gi paý­tagt şä­he­ri­mi­ziň daş-tö­we­re­ new power objects allow to create энергосистему страны. gin­de yg­ty­bar­ly ener­ge­ti­ka gur­şa­wy­ny an energy ring around the capital Строительство и пуск этого ke­ma­la ge­tir­mä­ge hem-de Aş­ga­bat and to improve the quality of the и других новых энергообъектов şä­he­ri­niň ener­goüp­jün­çi­lik de­re­je­sini power supply of Ashgabat, to поз­воляют создать вокруг столицы we hi­li­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga, elektrik evenly distribute electricity flows энергетическое кольцо и повысить ener­gi­ýa­sy­nyň akym­la­ry­nyň tu­tuş şäher throughout the city with a stable качество электроснабжения Ашхаба­ bo­ýun­ça gy­ra­deň paý­la­nyl­ma­gy­ny maintenance of the required да, равномерно распределять потоки ga­zan­ma­ga we şol bir wag­tyň özün­de parameters of its voltage and электроэнергии по всему городу при ener­gi­ýa­nyň ta­lap edil­ýän güý­jen­me­si­ni frequency, to ensure the smooth стабильном сохранении требуемых hem-de ýyg­jam­lyk öl­çeg­le­ri­ni dur­nuk­ly and effective functioning of the параметров ее напряжения и частоты, sak­la­ma­ga, paý­tagt şä­her­mi­ziň ener­ capital’s energy system and обеспечивать бесперебойное и эффек­ goul­ga­my­nyň bök­denç­siz iş­le­me­gi­ni proper control. It also gives an тивное функционирование столичной üp­jün et­mä­ge, ony berk gö­zeg­çi­lik­de opportunity to minimize losses of энергосистемы и надлежащий кон­ TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ sak­la­ma­ga ýar­dam ed­ýär. Mu­nuň özi electricity during its transmission троль. Это также дает возможность elekt­rik ener­gi­ýa­sy ge­çi­ri­len­de we sarp and conveying to consumers минимизировать потери электроэнер­ edi­ji­le­re ýe­ti­ri­len­de onuň ýit­gi­le­ri­ni and, therefore, will contribute гии при её передаче и доведении до azalt­ma­ga, ahyr­ky ne­ti­je­de ener­gi­ýa se­ to the rational use of energy потребителей, а значит, будет способ­ riş­de­le­ri­niň aýaw­ly we tyg­şyt­ly peý­da­la­ resources, further strengthening ствовать рациональному использо­ nyl­ma­gy­ny üp­jün et­mä­ge hem-de tu­tuş of the material-technical base ванию энергоресурсов, дальнейшему ener­ge­ti­ka pu­da­gy­nyň mad­dy-teh­ni­ki of the energy industry. The very укреплению материально-технической bin­ýa­dy­ny yzy­gi­der­li pug­ta­lan­dyr­ma­ga same building of «Paytagt» базы энергетической отрасли. Само giň müm­kin­çi­lik dö­re­der. «Paý­tagt» do­ Control Center has enriched the же здание диспетчерского центра lan­dy­ryş mer­ke­zi­niň bi­na­sy bi­na­gär­lik urban landscape with its plastic «Paýtagt» своей пластичной архитек­ dur­ky bi­len şä­he­ri­mi­ziň gö­zel­li­gi­ne görk architecture, becoming a bright турой обогатило городской пейзаж, goş­ýar we gur­lan ýa­şa­ýyş jaý top­lu­my­ emphasis in the rhythm of the став ярким акцентом в ритме жилой nyň dur­ku­na gaý­ta­lan­ma­jak saz­la­şyk residential development of the застройки этого района. çaý­ýar. area. Алтынай НИЯЗОВА, Al­ty­naý NYÝA­ ­ZO­WA, Altynay NIYAZOVA старший преподаватель Туркменского Türk­men döw­let bi­na­gär­lik we gurluşyk Senior Lecturer of the Turkmen State государственного архитектурно- institutynyň uly mu­gal­ly­my Institute of Architecture and Construction строительного института 32 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

PAÝTAGTYMYZYŇ ÝOL-ULAG INFRASTRUKTURASY KÄMILLEŞDIRILÝÄR IMPROVING ROAD TRANSPORT INFRASTRUCTURE TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ OF THE CAPITAL СОВЕРШЕНСТВУЕТСЯ ДОРОЖНО-ТРАНСПОРТНАЯ ИНФРАСТРУКТУРА СТОЛИЦЫ

ZYG­TY­ÝAR­LY Türk­me­nis­tan SHGABAT, the capital of ШХАБАД – столица неза­ döw­le­ti­mi­ziň gö­zel paý­tag­ty independent Turkmenistan, висимого Туркменистана, ÖAş­ga­bat dö­wür­deş­le­ri­mi­ziň göz­ Ais vividly turning into a Aкрупный административный le­ri­niň al­nyn­da iri möç­ber­li ad­mi­nist­ra­ major administrative center. Its центр. Его великолепный архи­ tiw mer­ke­zi­ne öw­rül­ýär. Onuň aja­ýyp magnificent architectural ensemble тектурный ансамбль гармонично bi­na­gär­lik keş­bi bir ýa­ny go­ja­man harmoniously fit into the space вписался в пространство между Kö­pet­da­gyň ger­şi­ni etek­läp otu­ran, between the ridges of mountains отрогами гор и гигантской пусты­ bir çe­ti uç­gy­rak­syz Ga­ra­gum çö­lü­ne and the giant Karakum desert. ней Каракумы. Едва ли не самое di­re­ýän giň säh­ra­ly­ga deň­siz-taý­syz Perhaps, the most impressive in its впечатляющее в его новом облике ýa­ra­şyk ber­ýär. Mer­ke­zi şä­he­ri­mi­ziň new look, this developed transport – это возникшая на месте бывших bar­ha döw­re­bap­laş­ýan hem-de gö­ze­l­ and road infrastructure has окраин Ашхабада развитая транс­ leş­ýän dur­kun­da esa­sy orun­la­ryň bi­ri appeared at the site of the former портно-дорожная инфраструктура, ösen ýol-ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­na de­ outskirts of Ashgabat, playing an сыгравшая важную роль в орга­ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 33 giş­li­dir, ol Aş­ga­ba­dyň ozal­ky çet­gy­rak important role in the organization низации современной застройки deg­re­le­rin­de gu­rul­dy hem-de türk­men of the modern buildings of the столицы. paý­tag­ty­nyň döw­re­bap bi­na­gär­lik-şä­ capital. Формирование в нашей стра­ her­gur­lu­şyk keş­bi­ni ke­ma­la ge­tir­mek­ One of the priorities of the не разветвленной, современной de uly äh­mi­ýe­te eýe bol­dy. grand transformative policies транспортной инфраструктуры как Döw­re­bap de­re­je­dä­ki be­lent pursued by President Gurbanguly неотъемлемого и важного фактора ösüş­le­re eýe bol­ýan döw­le­tiň mö­hüm Berdimuhamedov in the Prosperous успешного развития государства – we aý­ryl­maz ala­ma­ty hök­mün­de giň Epoch of the Powerful State is одно из приоритетных направлений ýaý­raw­ly, döw­rüň ta­lap­la­ry­na dolu­ to create branched transport стратегии комплексных преобразо­ ly­gy­na la­ýyk gel­ýän ulag ul­ga­my­ infrastructure in our country as вательных реформ, реализуемой под ny ke­ma­la ge­tir­mek mil­li Li­de­ri­miz an integral and important factor руководствам Президента Туркменис­ Gurbanguly Berdimuhamedowyň baş­ in the successful development тана Гурбангул­ы Бердымухамедова da dur­ma­gyn­da Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň of the modern state. In this в эпоху могущества и счастья. В этом bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de ýur­du­myz­da context, the Turkmen Leader контексте лидером нации иницииро­ dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän öz­gert­me­ler sy­ initiated and systematically put ваны и систематически претворяются ýa­sa­ty­nyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň into practice large-scale projects в жизнь масштабные проекты по bi­ri­dir. Bu sy­ýa­sa­tyň çäk­le­rin­de döw­let on reconstruction of existing and реконструкции действующих и прок­ Baş­tu­ta­ny­myz ta­ra­pyn­dan Türk­me­nis­ construction of new motorways, ладке новых автомагистралей, со­ ta­nyň bi­te­wi ulag-ara­gat­na­şyk ul­ga­ improvement of transportation вершенствованию всей транспортной TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ my­ny yzy­gi­der­li kä­mil­leş­dir­mek, dün­ýä infrastructure of the entire capital инфраструктуры столицы. ül­ňü­le­ri­ne la­ýyk gel­ýän tä­ze ga­ra of Turkmenistan. Проложенные заново ради­ ýol­la­ry gur­mak we ozal bar bo­lan­la­ry­ Re-laid highways of альные автомобильные магистрали ny düýp­li döw­re­bap­laş­dyr­mak bo­ýun­ça Turkmenbashy, Garashsyzlyk, – проспект Туркменбаши, Гарашсыз­ ägirt uly baş­lan­gyç­lar öňe sü­rül­ýär Bitarap Turkmenistan as well as лык, Битарап Туркменистан, а также hem-de ola­ry dur­mu­şa ge­çir­mek Ataturk and Oguzkhan Streets and улицы Ататюрка, Огузхана и другие boýun­ça top­lum­la­ýyn çä­re­ler üs­tün­lik­li others, form the skeleton for a сформировали скелетную основу ama­la aşy­ryl­ýar. basis of a new bridgehead of urban нового плацдарма застройки. Они Bu baş­lan­gyç­la­ryň ro­waç­lan­ma­gy development. They linked the city связали центр столицы с её южны­ bi­len paý­tag­ty­my­zyň dur­ku­ny düýp­li center with southern suburbs and ми окраинами и, в конечном счете, öz­gerd­ýän tä­ze, giň möç­ber­li gur­lu­ completely transformed this part of совершенно преобразили эту часть şyk­la­ryň öz­bo­luş­ly «ül­ňü­si­ne» öw­rü­len the capital, and its building volume города, объем застройки которой hem-de bi­ri-bi­ri­ne ugur­daş gör­nü­şin­de is equal to the creation of a new равнозначен созданию нового saz­laş­ýan Türk­men­ba­şy, Ga­raş­syz­lyk, city. города. 34 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 35 36 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

Bi­ta­rap Türk­me­nis­tan şa­ýol­la­ry, durky One of the brightest symbols Одним из ярких символов новой do­ly döw­re­bap­laş­dy­ry­lan Ata­türk, of a new historical epoch, Archabil исторической эпохи можно с полным Oguz­han kö­çe­le­ri peý­da bol­dy. Olar Avenue, can be rightfully called на то правом назвать Арчабил шаёлы paý­tag­ty­my­zyň mer­ke­zi­ni gü­nor­ta an excellent highway, being now – автобан мирового класса, ныне deg­re­le­ri bi­len bir­leş­di­rip, şä­he­ri­mi­ziň one of the «business cards» of the признаваемый одной из «визитных keş­bi­ni ta­nal­maz de­re­je­de öz­gert­di. Turkmen capital, becoming also карточек» туркменской столицы, так­ Dün­ýä ül­ňü­le­ri­niň ýo­ka­ry ka­da­la­ a fine city landmark. Cultural and же ставший прекрасным градообра­ ry­na do­ly la­ýyk gel­ýän Ar­ça­bil şa­ýo­lu­ny Business Center - Ashgabad - City зующим фактором. Здесь сформиро­ sö­züň do­ly ma­ny­syn­da tä­ze ta­ry­hy eý­ with its unique architecture has ван уникальный по своей архитектуре ýa­my­my­zyň ba­ky ro­waç­ly­gy­nyň aý­dyň been constructed here. культурно-деловой центр – Ашхабад- ny­şan­la­ry­nyň bi­ri hök­mün­de gör­kez­ A large-scale modernization сити. mek bo­lar. Ýo­ka­ry tiz­lik­li bu aw­to­ban of highways, construction of В столице продолжается крупно­ türk­men paý­tag­ty­nyň bar­ha gö­zel­ road bridges, road junctions, масштабная модернизация автома­ leş­ýän dur­ku­nyň aý­ryl­maz bö­le­gi­ne underground and overground гистралей, строительство автомо­ öw­rül­di hem-de do­ly esas­da şä­he­riň pedestrian crossings, replacement бильных мостов, дорожных развязок, bi­te­wi we döw­re­bap keş­bi­ni ke­ma­la of engineering and communication подземных и надземных пешеходных ge­tir­ýän des­ga­la­ryň bi­ri ha­sap­lan­ýar. networks and the introduction of переходов, замена инженерно-ком­ Onuň ug­run­da özü­niň gaý­ta­lan­ma­jak modern safety systems keep on муникационных сетей и внедрение bi­na­gär­lik keş­bi bi­len ta­pa­wut­lan­ýan being developed in the capital. The современных систем безопасности tä­ze şä­her - Aş­ga­bat-si­ti me­de­ni işe­ Esteemed President has repeatedly движения. Уважаемый Президент wür­lik mer­ke­zi dö­re­dil­di. stressing that all the motorway неоднократно подчеркивает, что все Paý­tagt şä­he­ri­miz­de iri aw­to­mio­bil and objects of road transport автомагистрали и объекты дорож­ ýol­la­ry­ny düýp­li döw­re­bap­laş­dyr­mak, infrastructure of the capital have но-транспортной инфраструктуры tä­ze aw­to­mo­bil gat­naw­ly köp­ri­le­ to meet the highest international столицы должны отвечать высоким ri, sow­ma ýol­la­ry, ýe­ras­ty we ýe­rüs­ti standards, both in quality and in международным стандартам, как по py­ýa­da ge­çel­ge­le­ri gur­mak, in­že­ner­ terms of road safety. In view of качеству, так и по условиям безопас­ çi­lik-kom­mu­ni­ka­si­ýa ul­gam­la­ry­ny these requirements a main part ности дорожного движения. С учетом tä­ze­le­mek, ýol he­re­ke­ti­niň howp­suz­ly­ of the contract was concluded этих требований выполнена основ­ gy­ny üp­jün ed­ýän döw­re­bap en­jam­la­ry with the Turkish Company «Nata ная часть контракта, заключенного or­naş­dyr­mak iş­le­ri güýç­li dep­gin bi­len Inşaat Turism Ticaret ve Sanayi с турецкой компанией «Nata Inşaat do­wam et­di­ril­ýär. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­ A.Ş.» on modernization of urban Turism Ticaret ve Sanayi A.Ş.» по модернизации городской автотран­ спортной инфраструктуры. Закончены работы по реконструкции 12 город­ ских магистралей общей протяжен­ TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ностью 59,14 километра, на которых построены 18 мостов, 39 подземных CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 37 miziň yzy­gi­der­li nyg­taý­şy ýa­ly, paý­ tagt şä­he­ri­mi­ziň äh­li ga­ra ýol­la­ry we ýol-ulag inf­rast­ruk­tu­ra­sy­nyň des­ga­la­ry özü­niň hi­li bo­ýun­ça-da, ýol he­re­ke­ti­niň howp­suz­ly­gy­ny üp­jün edip bil­şi ba­bat­ da-da ýo­ka­ry hal­ka­ra ül­ňü­le­ri­ne do­ly ky­bap gel­me­li­dir. Şä­her aw­tou­lag inf­ rast­ruk­tu­ra­sy­nyň dur­ku­ny döw­re­bap­ laş­dyr­ma­gyň çäk­le­rin­de «Na­ta In­şaat Tu­rism Ticaret ve Sa­nayi A.Ş.» türk kom­pa­ni­ýa­sy bi­len bag­la­şy­lan yla­la­ şyk­da göz öňün­de tu­tu­lan iş­le­riň esa­sy bö­le­gi dur­mu­şa ge­çi­ri­len­de ýo­kar­da ag­za­lan şert­ler do­ly ber­jaý edil­di. Umu­ my uzyn­ly­gy 59,14 ki­lo­metr­lik şä­her ýol­la­ry­nyň 12-sin­de iş­ler do­ly ta­mam­ lan­dy, ola­ryň ug­run­da köp­ri­le­riň 18-si, ýe­ras­ty ge­çel­ge­le­riň 39-sy we ýe­rüs­ti ge­çel­ge­le­riň 15-si gu­rul­dy. Mun­dan TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ baş­ga-da, «Türk­me­naw­to­ýol­la­ry» döw­ let kon­ser­ni­niň hü­när­men­le­ri ta­ra­pyn­ road infrastructure. The works и 15 надземных переходов. Кроме dan şä­her kö­çe­le­ri­niň ýe­ne-de 20-sin­de on reconstruction of twelve urban того концерн «Туркменавтоеллары» ýol ör­tü­gi­ni ça­lyş­mak bo­ýun­ça ne­ti­je­li roads with total length of 59.14 осуществляет замену дорожного по­ iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. kilometers, where eighteen bridges лотна на 20 городских улицах. Şeý­le aw­to­mo­bil köp­ri­le­ri paý­tag­ and thirty-nine aboveground and Автомобильные мосты построе­ ty­my­zyň ýo­ka­ry de­re­je­de iş­jeň aw­tou­ fifteen underground passages ны на загруженных автомобильным lag he­re­ke­ti bi­len ta­pa­wut­lan­ýan Gur­ were built, have been finished. движением перекрестках: Гурбансол­ ban­sol­tan eje we An­da­lyp şaýollarynyň Moreover, «Turkmenawtoyollary» тан эдже и улиц Андалиба, Аба Анна­ ke­siş­ýän ýe­rin­dä­ki, Bi­ta­rap Türk­me­ Concern provides replacement of ева, проспектов Битарап Туркменис­ nis­tan, Ata­my­rat Ny­ýa­zow şa­ýol­la­ry­ the roadway on 20 city streets. тан шаёлы и Атамурата Ниязова, а nyň, Aba Annaýew kö­çe­si­niň we Kö­şi Road bridges have been также основных улиц жилого мас­ ýa­şa­ýyş top­lu­my­nyň esa­sy kö­çe­le­ri­niň built on busy road intersections: сива Кёши. Разгрузили автомобиль­ ug­run­da­ky çat­ryk­lar­da hem gu­rul­ Gurbansoltan eje and Andalib, ные потоки мосты, возведенные на dy. Ba­ba An­na­now kö­çe­si­niň Oguz­ Aba Annayev and Bitarap пересечении улицы Баба Аннанова с han kö­çe­si, Ata­my­rat Ny­ýa­zow we Shayoly Turkmenistan, Niyazov улицей Огуз хана, проспектов Атаму­ Mag­tym­gu­ly şa­ýol­la­ry bi­len ke­siş­ýän Atamuradov, as well as main рата Ниязова и Махтумкули. Турецкой ýer­le­rin­de gur­lan döw­re­bap köp­ri­ler streets of Keshi Area. The bridges компанией «Nata Inşaat Turism Ticaret hem bu ýol­la­ryň aw­tou­lag he­re­ket ýü­ built at the intersection of Baba ve Sanayi A.Ş.» возведены 8 мостов и kü­ni ep-es­li ýeň­let­mä­ge ýar­dam ed­ýär. Annanov – Oguz Khan Streets, 2-е круговые развязки на пересечении «Na­ta In­şaat Tu­rism Ticaret ve Sa­nayi Atamuradov Niyazov Street, улицы Андалиба с улицами «10 лет A.Ş.» türk kom­pa­ni­ýa­sy­nyň hü­när­men­ released благополучия», Воинов-интерна­ le­ri ta­ra­pyn­dan An­da­lyp kö­çe­si­niň «10 traffic flows. Turkish company ционалистов, Юнуса Эмре, Огуз хана, ýyl aba­dan­çy­lyk» şaýoly, In­ter­na­sio­na­ «Nata Inşaat Turism Ticaret ve Галкыныш, Гёроглы, Ага Бердыева, list Es­ger­ler, Ýu­nus Em­re, Oguz­han, Sanayi A.Ş.» built eight bridges Ходжа Ахмеда Ясави, а также прос­ Gal­ky­nyş, Gö­rog­ly, Aga Ber­di­ýew, Ho­ja and two roundabouts at the пектом Махтумкули. Ah­met Ýa­sa­wy kö­çe­le­ri hem-de Mag­ intersection of Andalib Street Строительство и реконструкция tym­gu­ly şa­ýo­ly bi­len ke­siş­ýän ýe­rin­de with «10 Years of Prosperity» дорог и мостов продолжается. Закан­ köp­ri­le­riň 8-si we aý­law­ly sow­ma ýol­ Avenue, Warriors-Internationalists чивается благоустройство проспекта la­ry­nyň 2-si gu­rul­dy. Streets, Yunus Emre, Oguz Khan, Махтумкули и улицы Гундогар, за­ Tä­ze ýol­la­ry we köp­ri­le­ri gur­mak, Galkynysh, Gyorogly, Magtymguly вершены работы по благоустройству ozal bar bo­lan­la­ry­nyň dur­ku­ny düýp­li Avenue, Agaberdyev, Khoja Ahmed улиц Огузхана, Баба Аннанова, Ан­ döw­re­bap­laş­dyr­mak iş­le­ri güýç­li dep­ Yasavi Streets. кары, «10 лет благополучия», прос­ gin­de do­wam et­di­ril­ýär. Mag­tym­gu­ly Construction and reconstruction пекта Атамурата Ниязова. На стадии şa­ýo­lu­nyň we Gün­do­gar kö­çe­si­niň of roads and bridges keep on завершения строительства моста на keş­bi­ni öz­gert­mek, Oguz­han, Ba­ba An­ being developed. Beautification of пересечении улиц Ходжа Ахмеда na­now, An­ka­ra, «10 ýyl aba­dan­çy­lyk» Magtymguly Avenue and Gundogar Ясави – Андалиба и круговая раз­ şaýolunyň, Ata­my­rat Ny­ýa­zow şa­ýo­ Street are finishing, beautification вязка на пересечении улицы Ходжа 38 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

lu­nyň dur­ku­ny do­ly aba­dan­laş­dyr­mak of Oguzkhan, Baba Annanov, Ахмеда Ясави и Воинов-интернацио­ bo­ýun­ça al­nyp ba­ryl­ýan iş­ler ta­mam­ Ankara, «10 Years of Prosperity» налистов. laý­jy tap­gy­ry­na ýe­ti­ril­di. Ho­ja Ah­met Avenue, Atamurad Niyazov Avenue При строительстве городских Ýa­sa­wy kö­çe­si­niň An­da­lyp şaýoly bi­len has been completed. The bridge at мостов и развязок компанией «Nata ke­siş­ýän ýe­rin­de köp­ri­niň, şeý­le-de the intersection of Khoja Ahmed Inşaat Turism Ticaret ve Sanayi A.Ş.» In­ter­na­sio­na­list Es­ger­ler kö­çe­si bi­len Yasavi and Andalib Streets and the использовались новейшие инженер­ ke­siş­ýän ýe­rin­de aý­law­ly sow­ma ýo­lu­ roundabout at the intersection of но-технические и передовые научные nyň gur­lu­şy­gy ta­mam­la­nyp bar­ýar. Khoja Ahmed Yasavi and Warriors- разработки. Так, для повышения «Na­ta In­şaat Tu­rism Ticaret ve Internationalists Streets are at the надежности мостов применялись Sa­nayi A.Ş.» kom­pa­ni­ýa­sy ta­ra­pyn­dan stage of completion. буровые и забивные сваи, быстро köp­ri­le­ri we sow­ma ýol­la­ry­ny gur­mak During the construction of затвердевающий бетон, на участках, bo­ýun­ça al­nyp ba­ryl­ýan iş­ler­de iň tä­ze the city bridges and interchanges где были обнаружены грунтовые in­že­ner­çi­lik-teh­ni­ki we öň­de­ba­ry­jy «Nata Inşaat Turism Ticaret воды, построены насосные отсеки. yl­my iş­läp taý­ýar­la­ma­lar peý­da­la­nyl­dy. ve Sanayi A.Ş.» Company has Для инженерных сетей проложены Gu­rul­ýan köp­ri­le­riň iş yg­ty­bar­ly­ly­gy­ used the latest engineering технические галереи. При облицовке ny has-da ýo­kar­lan­dyr­mak mak­sa­dy and advanced research and переходов и мостов использовались bi­len bu­raw­lan­ýan we ka­ky­lyp otur­ development designing. So, to облицовочный гранит, на обочинах dyl­ýan sü­tün­ler, tiz ga­ta­ýan be­ton improve the reliability of bridges реконструируемых дорог – бордюр­ peý­da­la­nyl­dy, ýe­ras­ty suw­la­ryň ýü­ze drilling and driven piles were ный гранит. Особое внимание отве­ çy­ka­ry­lan ýer­le­rin­de suw sor­du­ryl­ýan used, fast curing concrete, and дено эстетической составляющей, aý­ra­tyn bö­lüm­çe­ler gu­rul­dy. In­že­ner­ pumping compartments were играющей заметную роль в художес­ çi­lik ul­gam­la­ry üçin ni­ýet­le­nen ýö­ri­te built in areas where the ground твенно-архитектурном оформлении teh­ni­ki ugur­lar ge­çi­ril­di. Ge­çel­ge­le­riň water were found. For engineering мостов и переходов. Вдоль дорож­ we köp­ri­le­riň daş­ky be­zeg iş­le­rin­de networks the technical gallery was ного полотна повсеместно установ­ gra­nit ör­tük da­şy peý­da­la­nyl­dy, dur­ky laid. When facing transitions and лены декоративные опоры освеще­ tä­ze­len­ýän ýol­la­ryň gy­ra jä­hek­le­ri­ne bridges granite cladding was used, ния, художественно выполненные ýö­ri­te ýol­jä­hek gra­nit daş­la­ry ör­tül­ and granite curb was used on the ограждения и барьеры, построены di. Köp­ri­le­riň we py­ýa­da ge­çel­ge­le­riň sidelines of reconstructed roads. автобусные остановки повышенной TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 39 daş­ky be­ze­gi­niň gö­zel­lik we bi­na­gär­ Special attention is given to the комфортности. На развязках и мостах lik usul­la­ry­na do­ly ky­bap bol­ma­gy­na, aesthetic component, which plays возведены монументальные компо­ ola­ryň öza­ra saz­laş­ma­gy­na aý­ra­tyn a significant role in the artistic зиции, гармонично дополняющие üns be­ril­di. Kö­çe­le­riň ug­run­da otur­ and architectural design of bridges впечатление от обновленных магис­ dy­lan ýo­ly­şyk sü­tün­le­ri­niň, çäk­len­di­ri­ji and crossings. Decorative lighting тралей. В таком оформлении город aý­man­ça­la­ryň hem-de bö­wet­le­riň be­ poles were widely installed along стал еще краше. ze­gin­de ýo­ka­ry çe­per­çi­lik usul­la­ry ula­ the roadway, fences, and barriers Коренная реконструкция nyl­dy, ýo­lag­çy­lar üçin ýo­ka­ry de­re­je­de were artistically performed, and дорожных магистралей позволила amat­ly aw­to­bus du­ral­ga­la­ry gu­rul­dy. bus stops of superior comfort were облегчить автомобильное движение Sow­ma ýol­la­ry­nyň we köp­ri­le­riň go­ constructed. At intersections and в центре столицы. На автодорогах la­ýyn­da tä­ze ýol­la­ryň keş­bi­ne aý­ra­tyn bridges, monumental compositions, города исчезли скопления ýa­ra­şyk ber­ýän ýa­dy­gär­lik kom­po­zi­ harmoniously complementing the автотранспорта, улицы и проспекты si­ýa­la­ry peý­da bol­dy. Bu­la­ryň äh­li­si impression of updated roads, were стали более безопасными для Aş­ga­ba­dyň döw­re­bap keş­bi­ni has-da erected. In this design, the city has водителей и пешеходов. gö­zel­leş­dir­di. become more beautiful. Важную роль в сокращении по­ Ady ag­za­lan kö­çe­le­riň we şa­ýol­ Radical reconstruction of road тока городского транспорта сыграла la­ryň dur­ku­ny düýp­li döw­re­bap­laş­dyr­ highways has facilitated vehicular проложенная вокруг Ашхабада новая mak bo­ýun­ça iş­le­riň ge­çi­ril­me­gi bi­len traffic in the city center. There was современная кольцевая автомагис­ paý­tag­tyň mer­ke­zin­de aw­tou­lag he­re­ no congestion of vehicles on the траль (КАД), главная функция кото­ TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ke­ti­niň ýyg­jam­ly­gy­ny ep-es­li pe­selt­ streets of the city any more, and рой – направлять движение транзит­ mek ba­şart­dy. Iri gat­naw ýol­la­ry­nyň streets and avenues have become ного и большегрузного транспорта ug­run­da aw­tou­lag­la­ryň köp­çü­lik­le­ýin safer for drivers and pedestrians. в объезд Ашхабада. КАД позволила top­lan­ma­gy ara­dan aý­ryl­dy, şä­he­ A new modern ring motorway значительно уменьшить загружен­ riň kö­çe­le­ri we şa­ýol­la­ry sü­rü­ji­ler we (MRM) around Ashgabat has played ность внутригородских магистралей, py­ýa­da­lar üçin has howp­suz bol­ma­gy an important role in reducing the снизить износ их дорожного покры­ üp­jün edil­di. flow of public transport, which тия и улучшить экологический фон Aş­ga­ba­dy tö­we­rek­le­ýin gur­şap main function is to direct transit столицы. al­ýan tä­ze döw­re­bap aý­law­ly aw­to­ traffic and heavy trucks to detour Кроме того, в последние годы mo­bil ýo­lu­nyň (ААÝ) gu­rul­ma­gy şä­her of Ashgabat. MRM has significantly в Ашхабаде и на прилегающей к ulag akym­la­ry­nyň ýyg­jam­ly­gy­ny gow­ reduced congestion of intercity нему территории Ахалского велаята şat­mak­da uly äh­mi­ýe­te eýe bol­dy. Bu highways, reduce wear of the road введены в эксплуатацию 8 объек­ ýol üs­ta­şyr gat­na­ýan we iri möç­ber­li surface and improve the ecological тов транспортной инфраструктуры, ýük­le­ri da­şa­ýan ulag se­riş­de­le­ri­niň he­ background of the capital. включающей в себя автомобильные re­ke­ti­ni Aş­ga­bat­dan sow­mak, şä­he­riň In recent years, eight objects мосты, эстакады и развязки. Среди da­şyn­dan aý­lap ge­çir­mek mak­sa­dy of transport infrastructure, объектов – транспортная развязка bi­len gu­rul­dy. Aý­law­ly aw­to­mo­bil ýo­ly including road bridges, overpasses на пересечении кольцевой автодо­ şä­he­riň için­dä­ki kö­çe­le­riň gat­naw ýü­ and interchanges have been put роги (КАД) и трассы Ашхабад-Мары kü­ni ep-es­li azalt­ma­ga, ýol­la­ryň üst­ki into operation in Ashgabat and в поселке Гями, участок автодороги ör­tü­gi­niň tiz kö­nel­me­gi­niň öňü­ni al­ma­ adjacent territory of Akhal velayat. транспортного коридора «Восток-За­ ga, paý­tag­ty­my­zyň umu­my eko­lo­gi­ýa Among the objects are transport пад» в районе поселка Гями, транс­ ýag­da­ýy­ny has-da go­wu­lan­dyr­ma­ga interchange at the intersection портная развязка в районе мостового ýar­dam ber­ýär. of Ring Motorway (RM) and перехода через Каракум-реку и Mun­dan baş­ga-da, soň­ky ýyl­la­ryň Ashgabat-Mary route in Gyami мост севернее поселка Гями, транс­ için­de Aş­ga­ba­dyň we onuň bi­len ýa­na­ village, «East-West» land transport портные развязки на пересечении şyk Ahal we­la­ýa­ty­nyň çäk­le­rin­de ulag corridor highway in the region кольцевой автодороги с трассой inf­rast­ruk­tu­ra­sy­na de­giş­li iri des­ga­la­ of Gyami village, a road junction Ашхабад-Туркменбаши близ поселка ryň 8-si ula­ny­şa gi­ri­zil­di. Ola­ryň ha­ta­ near the bridge over the Karakum Бабараб и со столичным проспектом ryn­da aw­to­mo­bil köp­ri­le­ri, es­ta­ka­da­lar river and the bridge north to Gyami Туркменбаши, а также другие дорож­ we aý­law­ly sow­ma ýol­lar bar. Mö­hüm village, transport interchange at но-транспортные сооружения. äh­mi­ýet­li bu ulag-ara­gat­na­şyk des­ga­ the intersection of the ring road to Транспортные развязки имеют la­ry­nyň ara­syn­da aý­law­ly aw­to­mo­bil Ashgabat-Turkmenbashy highway по 8 съездов, 4 из которых выпол­ ýo­lu­nyň (AAÝ) Aş­ga­bat-Ma­ry ga­ra near Babarab village and RM with нены в эстакаде. Участок автодороги ýo­ly bi­len Gä­mi şä­her­çe­si­niň go­la­ýyn­ Turkmenbashy Avenue and other транспортного коридора «Восток- da ke­siş­ýän ýe­rin­de gur­lan sow­ma road-traffic structures. Запад» длиной около 2,5 километра ulag ug­ru­ny, «Gün­do­gar-Gün­ba­tar» Transport interchanges have и шириной 35 метров имеет по 3 ulag ge­çel­ge­si­niň Gä­mi şä­her­çe­si­niň eight slip roads, and four of them полосы движения в каждую сторону, go­la­ýyn­da­ky aw­to­mo­bil ýol bö­le­gi­ are made in an overpass section что соответствует первой техничес­ 40 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

ni, Ga­ra­gum der­ýa­sy­nyň üs­tün­den geç­ýän köp­ri ge­çel­ge­si­niň go­la­ýyn­da­ ky sow­ma ulag ug­ru­ny hem-de Gä­mi şä­her­çe­si­niň de­mir­ga­zy­gyn­da gur­lan köp­ri­ni, aý­law ýo­lu­nyň Ba­ba­rap şä­her­ çe­si­niň de­ňin­de Aş­ga­bat-Türk­men­ba­şy ga­ra ýo­ly bi­len, şeý­le-de aý­law ýo­lu­nyň şä­he­ri­mi­ziň Türk­men­ba­şy şa­ýo­ly bi­len ke­siş­ýän ýer­le­rin­dä­ki sow­ma ulag ugur­la­ry­ny gör­kez­mek bo­lar. Sow­ma ulag ýol­la­ry­nyň her bi­ri gat­naw ugur­la­ry­nyň 8-si­ni öz içi­ne al­ ýar, olar­dan 4-si es­ta­ka­da gör­nü­şin­de ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len­dir. «Gün­do­gar-Gün­ba­ tar» ulag ge­çel­ge­si­niň aw­to­mo­bil ýol bö­le­gi­niň umu­my uzyn­ly­gy 2,5 ki­lo­ met­re, giň­li­gi 35 met­re deň bo­lup, her ug­ry üç gat­naw zo­la­gyn­dan yba­rat­dyr, mu­nuň özi bol­sa bi­rin­ji teh­ni­ki de­re­ jä­niň ta­lap­la­ry­na do­ly la­ýyk gel­ýär. Ga­ra­gum der­ýa­sy­nyň üs­tün­den geç­ýän köp­ri­niň uzyn­ly­gy 150 met­re ba­ra­bar­ dyr. Ady ag­za­lan tas­la­ma­la­ryň her bi­ri çyl­şy­rym­ly­lyk de­re­je­si ýo­ka­ry bo­lan des­ga­la­ra bil­di­ril­ýän ta­lap­la­ra ky­bap of «East-West» road transport кой категории, а приблизительная ýe­ri­ne ýe­ti­ril­di. Es­ta­ka­da­lar­da we aý­ corridor about 2.5 kilometers wide длина моста через Каракум-реку law­ly sow­ma ýol­lar­da hä­zir­ki gün­de and 35 meters long and they have – составляет 150 метров. Каждый iň öň­de­ba­ry­jy we döw­re­bap ha­sap­la­ three 3 lanes in each direction, из перечисленных объектов полнос­ nyl­ýan gur­luş­lar peý­da­la­nyl­dy. Şun­da and it corresponds to the first тью соответствует предъявляемым ama­la aşy­ryl­ýan teh­ni­ki çöz­güt­ler technical category, and the length особым требованиям к сложным со­ ýur­du­my­zyň ýer­li ho­wa we geo­lo­gi­ýa of the bridge over the Karakum оружениям. В строительстве эстакад şert­le­ri­ni hem­me­ta­rap­la­ýyn na­za­ra river is about 150 meters. Each и развязок использованы самые al­ýar. of these facilities meet all the современные на сегодняшний день Şu mak­sat bi­len köp­ri­le­riň we special requirements for complex конструкции. Реализуемые при этом es­ta­ka­da­la­ryň sü­tün­le­ri­niň gur­luş dü­ structures. технические решения максимально TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ zü­mi­ne dün­ýä­niň öň­de­ba­ry­jy kom­pa­ The structures that are учитывают существующие на терри­ ni­ýa­la­ry­nyň önü­mi bo­lan çarh­ly da­ýanç innovative and advanced are used тории страны климатические и геоло­ bö­lek­le­ri, demp­fir­leý­ji en­jam­lar we in the construction of overpasses гические условия. sars­gyn-trans­mit­ter­ler gi­ri­zil­di. Es­ta­ and interchanges. Maximally В этих целях в конструкцию опор ka­da­lar ses­den we çä­ge­den go­ra­ýan implemented technical solutions мостов и эстакад внесены маятнико­ çe­per be­zeg­li ek­ran­lar bi­len üp­jün take into account climatic and вые опорные части, демпфирующие edil­di, olar ge­çip du­ran aw­tou­lag­lar­dan geological conditions existing in the устройства и шок-трансмиттеры от dö­re­ýän oňaý­syz ses­le­riň de­re­je­si­ni country. ведущих мировых производителей. ep-es­li pe­seld­ýär, şo­nuň ýa­ly-da, ýo­luň For this purpose, the supports Эстакады оснащаются декоративны­ gat­naw bö­le­gi­ni şe­mal bi­len gö­çüp- of bridges and overpasses were ми шумо-пескозащитными экрана­ gon­ýan çä­ge­den mä­käm go­ra­ýar. Ýol­ fit out with pendulum bearings, ми, которые значительно снижают la­ryň bö­lü­ji zo­lak­la­ry sak­laý­jy­lyk uky­by dampers and shock-transmitters уровень шума от проезжающего ýo­ka­ry bo­lan de­mir bö­wet çäk­le­ri bi­len from leading manufacturers. автотранспорта, а также защищают üp­jün edi­len­dir. Türk­me­nis­tan­da al­ Overpasses are equipped with noise проезжую часть от переносимог­о nyp ba­ryl­ýan ýol gur­lu­şy­gy ba­ba­tyn­da and sand protective decorative ветро­м песка. Разделительные he­niz tä­ze­räk ha­sap­lan­ýan usul­la­ryň screens, which significantly reduce полосы магистралей оборудованы ha­ta­ryn­da ýo­luň ýap­gyt­ly zo­lak­la­ry­ny noise from passing vehicles, as металлическими барьерными ограж­ geo­gö­ze­ne­giň kö­me­gi bi­len ber­kit­mek well as to protect the roadway дениями высокой удерживающей iş­le­ri­ni gör­kez­mek bo­lar. from wind-blown sand. Separation способности. Еще одно нововведе­ Türk­men paý­tag­ty dep­gin­li ösme­ highway routes are equipped ние для дорожного строительства gi­ni do­wam et­mek bi­len, hal­ka­ra with metal band barrier fences of Туркменистана – укрепление откосов dur­mu­şy­nyň iri mer­kez­le­ri­niň hem-de high-maintained capacity. Another с применением георешетки. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 41 dün­ýä­niň iň gö­zel şä­her­le­ri­niň bi­ri hök­ innovation for road construction of Туркменская столица продол­ mün­dä­ki at-ab­ra­ýy­ny bar­ha pug­ta­lan­ Turkmenistan is strengthening of жает развиваться, уверенно укреп­ dyr­ýar. Paý­tagt şä­he­ri­miz­de aw­tou­ slopes using geo grids. ляя свой статус крупного центра lag se­riş­de­le­ri­niň sa­ny­nyň gün­sa­ýyn The Turkmen capital continues международной жизни и одного kö­pel­ýän­di­gi­ni na­za­ra al­mak hem-de to grow, maintaining the status из красивейших городов мира. В uzak möh­let­li döw­re edil­ýän çak­la­ma­ of a major center of international свете интенсивной автомобилизации la­ra bil bag­la­mak bi­len, eý­ýäm ýa­kyn life, claiming as one of the most столицы расчеты на долгосрочную gel­jek­de her bir hojalykda aý­ra­tyn ula­ beautiful cities in the world. In перспективу показывают, что мы уже gyň bol­ma­gy­na ga­ra­şyp bo­lar. light of intense motorization of the в ближайшее время будем исходить Iri aw­to­mo­bil ýol­la­ry­nyň dur­ku­nyň capital, the calculations on the long из расчета – один автомобиль на döw­re­bap­laş­dy­ryl­ma­gy, tä­ze aw­to­ term show that we will proceed at одну семью. mo­bil köp­ri­le­ri­niň, ýe­ras­ty we ýe­rüs­ti the rate in the near future - one Крупномасштабная модерниза­ py­ýa­da ge­çel­ge­le­ri­niň gu­rul­ma­gy, car per a family. ция автомагистралей, строительство in­že­ner­çi­lik-kom­mu­ni­ka­si­ýa ul­gam­la­ A large-scale modernization автомобильных мостов, подземных ry­nyň tä­ze­le­nil­me­gi we ýol he­re­ke­ti­niň of highways, construction of и надземных пешеходных пере­ höwp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän hä­zir­ki road bridges, underground and ходов, замена инженерно-комму­ za­man en­jam­la­ry­nyň or­naş­dy­ryl­ma­gy overground pedestrian crossings, никационных сетей и внедрение paý­tag­ty­myz­da aw­to­mo­bil he­re­ke­ replacement of engineering and современных систем безопасности ti­ni has amat­ly ýag­da­ýa ge­tir­mä­ge, communication networks and the движения поз­волила оптимизи­ TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ kö­çe­le­riň çat­ryk­la­ry­nyň we tu­tuş ýol introduction of modern safety ровать автомобильное движение, ul­ga­my­nyň ge­çi­ri­ji­lik uky­by­ny ýo­kar­ systems have allowed to optimize увеличить пропускную способность lan­dyr­ma­ga giň müm­kin­çi­lik dö­red­ýär. car traffic, increase the capacity of перекрестков, всей дорожной сети. Aş­ga­bat şä­he­ri­niň ýol-ulag inf­rast­ruk­ intersections and the entire road В настоящие время работа по совер­ tu­ra­sy­ny yzy­gi­der­li kä­mil­leş­dir­mek network. Work on the improvement шенствованию дорожно-транспорт­ bo­ýun­ça top­lum­la­ýyn çä­re­ler hä­zir­ki of road transport infrastructure in ной инфраструктуры в столице gün­ler­de-de ne­ti­je­li do­wam et­di­ril­ýär. the capital continues. успешно продолжается.

Wla­di­mir KO­MA­ROW, Vladimir KOMAROV, Владимир КОМАРОВ, žur­na­list journalist журналист 42 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI IŞIŇ AÝRY-AÝRY GÖRNÜŞLERINI HUKUK TAÝDAN DÜZGÜNLEŞDIRMEGIŇ ESASLARY LICENSING AS A FACTOR OF LEGAL REGULATION OF INDIVIDUAL ACTIVITIES ЛИЦЕНЗИРОВАНИЕ КАК ФАКТОР ПРАВОВОГО РЕГУЛИРОВАНИЯ ОТДЕЛЬНЫХ ВИДОВ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

OR­MAT­LY Pre­zi­den­ti­mi­ziň çuň­ňur HANKS to the tireless care ЛАГОДАРЯ неустанной заботе ala­da­sy ne­ti­je­sin­de ýur­du­myz­da of the Esteemed President of уважаемого Президента Туркме­ döw­re­bap bi­na­la­ryň sa­ny gün­sä­ Turkmenistan, the number of нистана в нашей стране множится H T Бчисло современных зданий и соору­ ýyn art­ýar. Ga­za­nyl­ýan sep­git­ler ýur­du­ modern buildings in the country is my­zyň ykdysady kuw­wa­ty­ny art­dy­ryp, multiplied. Achieved impres­sive re- жений. Достигаемые внушительные успехи способствуют дальнейшему на­ mil­li ka­nun­çy­ly­gy­my­zyň kä­mil­leş­me­gi sults contribute to further enhance- ращиванию экономической мощи на­ üçin oňaý­ly şert­le­ri dö­red­ýar. ment of the economic strength of шего государства и последовательно­ Türk­me­nis­ta­nyň ça­gin­de gur­lu­ our country and consis­tent improve- му совершенствованию национальной şyk-gur­na­ma iş­le­ri­ni ama­la aşyr­ma­gy ment of the national legislation and законодательно-правовой системы. mak­sat edin­ýän ýu­ri­di­ki we fi­zi­ki şahs­lar legal system. Неотъемлемым условием hök­ma­ny ýag­daý­da, bel­le­nen ter­tip­de An essential condition for the успешной и эффективной деятель­ Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we bi­na­gär­ successful and efficient operation of ности юридических и физических lik mi­nistr­li­gi ta­ra­pyn­dan yg­ty­ýar­na­ma legal entities and individuals engaged лиц, осуществляющих строительно-

HUKUK / LEGACY ПРАВО al­mak­la­ry ze­rur bo­lup dur­ýar. Şo­ňa in construction and installation­ works монтажные работы на территории gö­rä-de, 2008-nji ýy­lyň 25-nji iýu­nyn­da on the territory of Turkmenistan, is Туркменистана, является оформление ýur­du­myz­da «Işiň aý­ry-aý­ry gör­nüş­ a drawing up of the corresponding li- ими в установленном порядке соот­ ветствующей лицензии в соответ­ le­ri­ni yg­ty­ýar­ly­lan­dyr­mak ha­kyn­da» cense in rele­vant structural units of the ствующих структурных подразделе­ Türkmenistanyň Ka­nuny ka­bul edil­di. Ministry of Construction and Architec- ниях Министерства строительства и «Yg­ty­ýar­na­ma» we onuň ýe­ri­ne ture of Turkmenistan according to the архитектуры Туркменистана. Основой ýetir­ýän hyz­mat­la­ry­na ga­rap ge­çe­liň. established order. The basis for this данной правовой нормы служит За­ Yg­ty­ýar­na­ma – bu te­le­ke­çi­lik işi­niň legal norm is the Law of Turkmenis­ кон Туркменистана «О лицензирова­ yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ry­lan gör­nü­şi­ni ama­la tan «On Licensing of Certain Activi- нии отдельных видов деятельности», aşyr­mak hem-de yg­ty­ýar­na­ma ta­lap­la­ ties», adopted on June 25, 2008. принятый 25 июня 2008 года. ry­ny we şert­le­ri­ni hök­ma­ny ber­jaý edip, Let us consider a basic defi- Рассмотрим базовые определе­ yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ry­jy eda­ra ta­ra­pyn­dan nition of the term «license» and ния термина «лицензия» и связанных pro­fes­sio­nal hyz­mat­la­ry­ny bi­tir­mek functions connected with them. с ним функций. çyg­ryn­da­ky işi ama­la aşyr­ma­ga bo­lan License is the permit to carry out Лицензия – разрешение на осуществление лицензируемого вида rug­sat­dyr; licensed business and activities in the предпринимательской деятельности

Işiň yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ryl­ýan görnüşi – field of professional services, issued и деятельности в сфере оказания türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­de ama­la aşyr­mak by a licensing authority to a licens- профессиональных услуг, выдавае­ üçin ka­nu­na la­ýyk­lyk­da yg­ty­ýar­na­ma al­ ee, with mandatory compliance with мое лицензирующим органом лицен­ mak ta­lap edil­ýän işiň aý­ry-aý­ry gör­nü­şi; licensing requirements and conditions; зиату, при обязательном соблюдении Yg­ty­ýar­na­ma­nyň ta­lap­la­ry we şert­ Licensed type of activity is a sepa- лицензионных требований и условий; le­ri – işiň aý­ry-aý­ry gör­nüş­le­ri­ni yg­ty­ rate type of activity, for the imple- Лицензируемый вид деятель­ ýar­ly­lan­dyr­mak ha­kyn­da düz­gün­na­ma­ mentation of which on the territory of нос­ти – отдельный вид деятельно­ lar­da bel­le­ni­len ta­lap­la­ryň we şert­le­riň Turkmenistan it is required to obtain a сти, для осуществления которого на je­mi, ola­ryň yg­ty­ýar­na­ma­ly ta­ra­pyn­dan license in accordance with this Law; территории Туркменистана требуется CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 43

ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi işiň yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ryl­ Licensing requirements and получение лицензии в соответствии с ýan gör­nü­şi ama­la aşy­ry­lan­da hök­ma­ conditions are a set of certain настоящим Законом; ny­dyr; types of activities established by Лицензионные требования и ус- Yg­ty­ýar­na­ma­ly – yg­ty­ýar­na­ma alan the Regulations on licensing the ловия – совокупность установленных по­ eda­ra gör­nü­şin­dä­ki ýa-da şah­sy ta­rap; requirements and conditions, the ложениями о лицензировании отдель­ ных видов деятельности требований и Yg­ty­ýar­na­ma­nyň da­laş­gä­ri – ygty­ implementation of which is obligato- условий, выполнение которых лицензи­ ýar­na­ma­nyň be­ril­me­gi, yg­ty­ýar­na­ma ry for a licensee while carrying out атом обязательно при осуществлении goş­ma­ça­nyň gi­ri­zil­me­gi ha­kyn­da ar­za the licensed type of activities; лицензируемого вида деятельности. bi­len yg­ty­ýar­lan­dy­ry­jy eda­ra ýüz tu­tan Licensee is a legal entity or an Лицензиат – юридическое или фи­ eda­ra gör­nü­şin­dä­ki ýa-da şah­sy ta­rap; individual who has obtained a license; зическое лицо, получившее лицензию; Yg­ty­ýar­ly­lan­dyr­mak – yg­ty­ýar­na­ License applicant is a legal Соискатель лицензии – юриди­ ma ber­mek, yg­ty­ýar­na­ma goş­ma­ça entity or an individual who has ческое или физическое лицо, обра­ gi­riz­mek, yg­ty­ýar­na­ma­ny gaý­ta­dan applied to the licensing body with an тившееся в лицензирующий орган res­mi­leş­dir­mek, he­re­ke­ti­ni uzalt­mak, application for a license, introducing с заявлением о выдаче лицензии, tog­tat­mak, di­kelt­mek, bes et­mek we amendments to the license; внесении дополнений в лицензию; ony ýa­tyr­mak bo­ýun­ça iş; Licensing is licensing activities, Лицензирование – деятельность по выдаче лицензии, внесению до­ Yg­ty­ýar­na­ma­la­ryň döw­let sa­na­wy the introduction of amendments to полнения в лицензию, переоформле­ – yg­ty­ýar­na­ma­ny ber­mek, ber­mek­den the license re-registration, renewal, нию, продлению, приостановлению, ýüz öwür­mek, yg­ty­ýar­na­ma goş­ma­ça suspension, renewal, termination возобновлению, прекращению дей­ gi­riz­mek, ony gaý­ta­dan res­mi­leş­dir­ and cancellation of the license; ствия и аннулированию лицензии; HUKUK / LEGACY ПРАВО mek, onuň he­re­ke­ti­ni uzalt­mak, yg­ty­ State Registry of Licenses is a Государственный реестр лицен- ýar­na­ma­ny tog­tat­mak, di­kelt­mek, bes state information system based on зий – государственная информационная et­mek we ýa­tyr­mak ha­kyn­da­ky mag­ common methodological and soft- система, построенная на единых мето­ lu­mat­la­ry, şeý­le hem yg­ty­ýar­ly­lan­dyr­ ware-engineering principles, in- дологических и программно-техничес­ mak bi­len bag­la­ny­şyk­ly beý­le­ki ze­rur cluding information about the issue ких принципах, включающая сведения mag­lu­mat­la­ry öz içi­ne al­ýan ýe­ke-täk (refusal to grant) a license, intro- о выдаче (отказе в выдаче) лицензии, usu­ly­ýet we mak­sat­na­ma-teh­ni­ki ýö­ ducing amendments to the license внесении дополнения в лицензию, пе­ реоформлении, продлении, приостанов­ rel­ge­le­rin­de gur­lan döw­let mag­lu­mat re-registration, renewal, suspension, лении, возобновлении, прекращении ul­ga­my. renewal, termination and cancellation действия и аннулировании лицензии, Işiň yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ryl­ýan gör­nüş­le­ri of the license, and other necessary а также другие необходимые сведе­ ra­ýat­la­ryň hu­kuk­la­ry­na, ka­nu­ny bäh­bit­ information related to licensing. ния, связанные с лицензированием. le­ri­ne, ah­la­gy­na, öm­rü­ne we sag­ly­gy­na, Licensed activities include those К лицензируемым видам деятель­ döw­le­tiň go­ran­mak uky­by­na we howp­ types of activities that may lead to ности относятся такие виды деятель­ suz­ly­gy­na, türk­men hal­ky­nyň me­de­ni damage (harm) of the rights, legiti- ности, осуществление которых может mi­ra­sy­na, daş­ky gur­şa­wa de­giş­li­dir. mate interests, morals, life and health повлечь за собой нанесение ущерба Ola­ryň döw­let ta­ra­pyn­dan düz­gün­leş­ of citizens, defense and security, cul- (вреда) правам, законным интересам, di­ril­me­gi yg­ty­ýar­ly­lan­dyr­ma­dan baş­ga tural heritage of the Turkmen people, нравственности, жизни и здоровью beý­le­ki usul­lar bi­len ama­la aşy­ry­lyp the environment, government regu- граждан, обороноспособности и безопас­ ности государства, культурному насле­ bi­lin­mez. lation of which cannot be carried out дию туркменского народа, окружающей Yg­ty­ýar­ly­lan­dyr­magy döw­let with other methods except licensing. среде, государственное регулирование ta­ra­pyn­dan düz­gün­leş­dir­mek Türk­me­ The state regulation of licens- которых не может осуществляться иными nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti, şeý­le hem ing is carried out by the Cabinet of методами, кроме как лицензированием. yg­ty­ýar­na­ma gö­zeg­çi­li­gi eda­ra­sy we Ministers of Turkmenistan, as well Государственное регулирование işiň aý­ry-aý­ry gör­nüş­le­ri­ni yg­ty­ýar­ly­lan­ as by ministries and agencies, who в области лицензирования осущест­ dyr­ma­gy ama­la aşyr­ýan onuň yg­ty­ýar­ are authorized to exercise license вляется Кабинетом Министров Турк­ ly eden mi­nistr­lik­le­ri we pu­dak­la­ýyn control (hereinafter - the licensing менистана, а также министерствами и do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry ta­ra­pyn­dan ama­la body control) and the licensing of ведомствами, уполномоченными им aşy­ryl­ýar. individual activities (hereinafter - осуществлять лицензионный кон­ Ýo­kar­da ag­za­lyp ge­çi­len ka­nu­ the licensing authorities). троль (далее - орган лицензионного контроля) и лицензирование отдель­ ny do­ly we bir­kem­siz ýe­ri­ne ýe­ti­rip, In order to provide the most ных видов деятельности (далее - yg­ty­ýar­ly­lan­dyr­ma­gyň ter­ti­bi­ni has-da complete and effective implemen- лицензирующие органы). kä­mil­leş­dir­mek mak­sa­dy bi­len, Türk­ tation of the Law of Turkmenistan, В целях обеспечения наиболее me­nis­ta­nyň Pre­zi­den­ti 2013-nji ýy­lyň regulations of the Act, as well as полного и эффективного исполнения 23-nji aw­gus­tyn­da «Işiň aý­ry-aý­ry gör­ further improvement procedures for норм указанного Закона, а также даль­ nüş­le­ri­ni yg­ty­ýar­ly­lan­dyr­mak ha­kyn­ licensing the President of Turkme­ нейшего совершенствования порядка da­ky» Ka­ra­ry ka­bul et­di. On­da yg­ty­ nistan issued Resolution «On Li- лицензирования 23 августа 2013 года ýar­ly­lan­dyr­ma­ga de­giş­li işiň aý­ry-aý­ry censing Certain Types of Activities» Президент Турк­менистана подписал 44 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

gör­nüş­le­ri bo­ýun­ça yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ry­jy on August 23, 2013. The document Постановление «О лицензировании eda­ra­la­ryň sa­na­wy­ny hem-de yg­ty­ provides for the approval of a list отдельных видов деятельности». До­ ýar­na­ma­la­ryň be­ril­me­gi üçin alyn­ýan of licensing institutions on certain кументом предусмот­рено утверждение döw­let pa­jy­nyň möç­ber­le­ri­ni tas­syk­la­ types of licensed activities, as well перечня лицензирующих учреждений ma­ly diý­lip gör­ke­zil­ýär. as the size of the state fees charged по отдельным видам лицензируемой деятельности, а также размеров госу­ Şu Ka­rar­dan ge­lip çyk­ýan ne­ti­je­le­ for the provision of licenses. дарственных пошлин, взимаемых за re gö­rä, Türk­me­nis­tan­da gur­lu­şyk-gur­ According to the final norms предоставление лицензий. na­ma iş­le­ri­ni ama­la aşyr­mak­lyk üçin of this Regulation, 24 reference Согласно итоговым нормам дан­ je­mi 24 sa­ny şert­li bel­gi­ler be­r­len we characters were installed to carry ного Постановления, на осуществление şert­li bel­gi­le­riň her bi­ri­si aý­ra­tyn­lyk­da out construction and installation строительно-монтажных работ на терри­ bel­li bir gur­lu­şyk-gur­na­ma işi­ni ama­la works on the territory of Turkmen- тории Туркменистана в общей сложнос­ aşyr­mak­ly­ga gö­nük­di­ri­len­dir. Gur­lu­ istan, each of which is aimed at the ти установлено 24 условных обозначе­ şyk-gur­na­ma iş­le­ri­ni ama­la aşyr­mak­lyk implementation of a separate type of ния, каждое из которых нап­равлено на üçin yg­ty­ýar­na­ma 3 ýyl möh­let bi­len construction and installation works. осуществление отдельного вида строи­ Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik The license to carry out construction тельно-монтажных работ. Лицензия на mi­nistr­li­gi­niň Döw­let yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ryş and installation work is issued by осуществление строительно-монтажных работ выдается Государственной to­pa­ry ta­ra­pyn­dan bel­le­nen ter­tip­de the State Commission of the Minis- лицензионной комиссией Министерства res­mi­na­ma­lar tab­şy­ry­lan­dan soň­ra bir try of Construction and Architecture строительства и архитектуры Туркменис­ aýyň do­wa­my­da ama­la aşy­ryl­ýar. of Turkmenistan for the period of 3 тана сроком на 3 года, в течение одного 1. Yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ry­jy eda­ra­lar: years, within one month after the ex- месяца после выполнения соответству­ – yg­ty­ýar­na­ma­lar ber­ýär­ler ýa-da ecution of the procedure of providing ющей процедуры предоставления всей ola­ry ber­mek­den ýüz öwür­ýär­ler; all the necessary documentation. необходимой документации. – yg­ty­ýar­na­ma­la­ry gaý­ta­dan res­ 1. Licensing authorities: 1. Лицензирующие органы: mi­leş­dir­ýär­ler; – issue licenses or refuse to – выдают лицензии или отказы­ – yg­ty­ýar­na­ma­nyň he­re­ke­ti­ni issue them; вают в их выдаче; tog­tad­ýar­lar, uzald­ýar­lar, di­keld­ýär­ler – renew licenses; – переоформляют лицензии; ýa-da möh­le­tin­den öň bes ed­ýär­ler; – suspend, extend, renew or – приостанавливают, продле­ вают, возобновляют или досрочно – yg­ty­ýar­na­ma­ny ýa­tyr­ýar­lar early terminate licenses; прекращают действие лицензии; ýa-da baş­ga ha­lat­lar­da yg­ty­ýar­na­ma­ – cancel licenses or turn to the – аннулируют лицензию либо ny ýa­tyr­mak hak isleg arzasy bilen ýüz court to revoke licenses in the other обращаются с иском в суд об аннули­ tut­ýar­lar; cases; ровании лицензии в иных случаях; – işiň yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ryl­ýan gör­nüş­ – form the data base of State – формируют базы данных госу­ le­ri bo­ýun­ça yg­ty­ýar­na­ma­la­ryň döw­let Registry of Licenses on kinds of дарственного реестра лицензий по ли­ sa­na­wy­nyň mag­lu­mat­lar bin­ýat­la­ry­ny цензируемым ими видам деятельности;

HUKUK / LEGACY ПРАВО activities licensed by them; dö­red­ýär­ler; – carry out checks in accor- – осуществляют проверки в соот­ – şu ka­nu­na la­ýyk­lyk­da bar­lag­la­ry dance with this Law; ветствии с настоящим Законом; ge­çir­ýär­ler; – in the cases provided for in – в случаях, установленных – Ka­nun­da bel­le­nen ha­lat­lar­da hak this Act, appeal a lawsuit in court. настоящим Законом, обращаются с исковым заявлением в суд. is­leg ar­za­sy bi­len ka­zy­ýe­te ýüz tut­ýar­lar. 2. Licensing authorities cannot 2. Лицензирующие органы не 2. Yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ry­jy eda­ra­lar yg­ transfer their powers on licenses to могут передавать свои полномочия ty­ýar­ly­lan­dyr­mak bo­ýun­ça öz yg­ty­ýar­ their territorial or other business по лицензированию своим терри­ la­ry­ny ýer­li ýa-da beý­le­ki gur­luş dü­züm units. ториальным или иным структурным bir­lik­le­ri­ne be­rip bil­mez­ler. 3. The procedure for authority подразделениям. 3. Yg­ty­ýar­ly­lan­dy­ry­jy eda­ra­la­ryň implementation by licensing bodies 3. Порядок осуществления yg­ty­ýar­lyk­la­ry­ny ama­la aşyr­ma­gy­nyň is established with regulations on полномочий лицензирующими орга­ ter­ti­bi yg­ty­ýar­ly­lan­dyr­mak ha­kyn­da­ky licensing. нами устанавливается положениями düz­gün­na­ma­lar bi­len bel­le­nil­ýär. The mentioned statutory and о лицензировании. Ýo­kar­da ag­za­lyp ge­çi­len hu­kuk- legal acts are intended to provide Указанные здесь законодатель­ ka­nun­çy­lyk na­ma­la­ry gur­lu­şyk iş­le­ri­ni an elaborate legal framework for но-правовые акты призваны обес­ печить осуществление строительной alyp bar­mak­da we işiň ne­ti­je­li­li­gi­ni the implementation of construction деятельности и повышение степени ýo­kar­lan­dyr­mak­da, jik­me-jik iş­le­ni­len activities and increase of the extent её эффективности. hu­kuk esas­la­ry bi­len üp­jün et­mä­ge ýar­ of their effectiveness. dam ber­ýär. Сердар АННАЕВ, Serdar ANNAYEV, заместитель начальника Serdar ANNAÝEW, Deputy Head of the State Center Государственного центра по Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik of Licensing and Quality Control лицензированию и контролю качества ministrliginiň Döwlet ygtyýarlandyryş we hil of the Ministry of Construction министерства Строительства gözegçilik merkeziniň başlygynyň orunbasary and Architecture of Turkmenistan и архитектуры Туркменистана CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 45 PAÝLY GURLUŞYGY ALYP BARMAGYŇ DÜZGÜNLERI RULES OF SHARED CONSTRUCTION ПРАВИЛА ВЕДЕНИЯ ДОЛЕВОГО СТРОИТЕЛЬСТВА

ÜRK­ME­NIS­TA­NYŇ Gur­lu­şyk we o implement the intended целях реализации намеченных bi­na­gär­lik mi­nistr­li­gi ta­ra­pyn­dan tasks in the field of shared Министерством строительства paý­ly gur­lu­şyk ba­bat­da öň­de construction on the basis of и архитектуры Туркменистана T T B HUKUK / LAW ПРАВО goý­lan we­zi­pe­le­ri dur­mu­şa ge­çir­mek the methodology of management задач в области долевого строитель­ mak­sa­dy bi­len mi­nistr­li­giň Usu­ly­ýet, tasks, pricing and expenditure ства на базе Государственного управ­ nyrh eme­le ge­ti­riş we çyk­da­jy öl­çeg­le­ the Ministry of Construction and ления методологии ценообра­зования ri döw­let mü­dir­li­gin­de Paý­ly gur­lu­şyk Architecture of Turkmenistan и сметного нормирования было işi­ni ut­gaş­dyr­ýan mü­dir­lik dö­re­di­li­di. established the department for создано управление по деятельности Hä­zir­ki dö­wür­de Türk­me­nis­ta­ management on coordination of долевого строительства. nyň Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik mi­nistr­li­gi activities connected with shared В настоящее время Министер­ ta­ra­pyn­dan Paý­ly gur­lu­şyk ba­bat­da construction. ство строительства и архитектуры döw­let sy­ýa­sa­ty­ny ama­la aşyr­mak Currently, the Ministry of Туркменистана с целью реализации hem-de öz yg­ty­ýar­ly­ly­gy­nyň çäk­le­ Construction and Architecture государственной политики в рамках rin­de paý­ly gur­lu­şyk iş­le­ri­ni dur­mu­şa of Turkmenistan is conducting своей компетенции проводит необхо­ ge­çir­mek bo­ýun­ça ze­rur iş­ler ama­la a large-scale work aimed at the димые работы по долевому строи­ aşy­ryl­ýar. most complete and effective тельству. Paý­ly gur­lu­şyk – gur­lu­şy­gyň, implementation of public policies in Долевое строительство – вид ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň we goz­gal­ma­ the field of shared construction and строительства, при котором застрой­ ýan em­lä­ge de­giş­li baş­ga ob­ýekt­le­riň realization of work within its own щики привлекают денежные сред­ gur­lu­şy­gy üçin gu­ru­jy­lar ta­ra­pyn­dan competence on shared construction. ства дольщиков для строительства paý­çy­la­ryň pul se­riş­de­le­ri­niň çe­kil­me­ Shared construction is a type жилых домов и иных объектов нед­ gin­de al­nyp ba­ryl­ýan gör­nü­şi bo­lup of construction, where developers вижимости. Между застройщиком dur­ýar. Paý­ly gur­lu­şy­ga gat­naş­ma­gyň attract cash facilities of holders for и дольщиком заключается договор şert­na­ma­sy esa­syn­da paý­ly gur­lu­ construction of houses and other о долевом строительстве, который şyk gur­lu­şyk iş­le­ri bi­len bag­lany­şyk­ly real estate. A contract on joint является основным документом, hu­kuk gat­na­şyk­la­ry­ny düz­gün­leş­di­rip, shared construction is a framework регулирующим юридические – пра­ gu­ru­jy bi­len paý­çy­nyň ara­syn­da­ky işiň contract between a developer and вовые отношения. Данный договор saz­la­şyk­ly we ut­ga­şyk­ly al­nyp ba­ryl­ a shareholder, which regulates призван способствовать целесо­ ma­gy­na oňyn tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär. legal relations connected with the образному налаживанию деятель­ Gu­ru­jy paý­ly gur­lu­şy­gy ama­la construction of an object of shared ности по осуществлению долевого aşyr­mak üçin Türk­me­nis­ta­nyň Gur­ construction. This contract is строительства. lu­şyk we bi­na­gär­lik mi­nistr­li­gin­den intended to facilitate the expedient Для осуществления долевого bel­le­nen ter­tip­de yaz­ma­ça rug­sat regulation of harmonious and строительства Застройщик обязан al­ma­ly­dyr. coordinated implementation of получить письменное разрешение Mu­nuň üçin ol yg­ty­ýar­lyk ber­len shared construction. специального образца, предостав­ eda­ra şu aşak­da­ky res­mi­nam­la­ry tab­ To implement shared ляемое в установленном порядке şyr­ma­ly­dyr: construction a Building Developer Министерством строительства и – Türk­me­nis­ta­nyň Gur­lu­şyk we must obtain a written permission of архитектуры Туркменистана. bi­na­gär­lik mi­nistr­li­gi­niň sal­gy­sy­na the special sample provided in the Для получения письменного ýüz­len­me ha­ty; prescribed manner by the Ministry разрешения Застройщик обязан 46 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

– Döw­let ta­ra­pyn­dan bel­li­ge of Construction and Architecture of предоставить уполномоченному уч­ al­nan­dy­gy ba­ra­da Şa­ha­dat­na­ma­sy­ Turkmenistan. реждению следующие документы: nyň we Ýe­ke-täk döw­let sa­na­wyn­dan For written permission, the – письменное обращение в адрес gö­çür­me­si; Developer is obliged to submit Министерства строительства и архи­ – Gu­ru­jy­nyň paý­ly gur­lu­şy­ga the following documents to an тектуры Туркменистана; gat­naş­ma­gy­nyň şert­na­ma­sy bel­li­ge authorized institution: – копию свидетельства о госу­ alyn­ýan pur­sa­tyn­da Türk­me­nis­ta­ – a written request addressed дарственной регистрации и выписку nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti ta­ra­pyn­dan to the Ministry of Construction and из Единого государственного реестра; kes­git­le­nen hu­su­sy ma­ýa­sy­nyň iň pes Architecture of Turkmenistan; – документы, подтверждающие möç­be­ri­ni tas­syk­la­ýan res­mi­na­ma­ – a copy of the certificate on минимальные размеры частного la­ry; the state registration and an extract капитала, установленные Кабинетом – Ma­li­ýe-ho­ja­lyk işi­ni ama­la aşyr­ from the Unified State Registry; Министров Туркменистана на момент ma­gyň soň­ky ýyl üçin au­di­tor ne­ti­je­ – documents confirming регистрации свидетельства участия na­ma­sy; minimum sizes of private capital, застройщика в долевом строительстве; – Äti­ýaç­lan­dy­ry­jy ta­ra­pyn­dan established by the Cabinet of Ministers – аудиторское заключение по bel­le­nil­ýän ter­tip­de gu­rul­ýan ob­ýek­tiň at the time of the builder’s registration последнему году реализации финан­ onuň gur­lu­şy­gy alyp ba­ryl­ýan döw­ of the certificate on participation in сово-хозяйственной деятельности; rün­de iň ke­pil­lik­li ula­nyş döw­rün­de the shared construction; – документ, предоставляемый äti­ýaç­lan­dy­ryl­ma­gy­ny tas­syk­la­ýan – an auditor’s report on the Страховщиком и подтверждающий res­mi­na­ma­sy; last year of financial and economic факт страхования в установленном – Ýa­şa­ýyş ja­ýy­nyň gur­lu­şy­gy activities; порядке объекта в период его строи­ üçin Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da – a document provided by an тельства и гарантийной эксплуатации; bel­le­nen ter­tip­de ber­len ýer bö­le­gi­ni Insurer and evidence of insurance – документ, подтверждающий tas­syk­la­ýan res­mi­na­ma­sy; in the prescribed manner of the факт предоставления земельного – Ýa­şa­ýyş ja­ýy­nyň tas­la­ma-çen­lik object during its construction and участка под строительство жилого res­mi­na­ma­la­ry­nyň de­giş­li bi­ler­men­ler operation of the guarantee; дома, предоставленного ему в по­ sel­jer­me­si­niň oňyn ne­ti­je­na­ma­sy; – a document confirming a fact рядке, установленном законодатель­ – Gur­lu­şyk-gur­na­ma iş­le­ri­ni of the land plot for construction of ством Туркменистана; ama­la aşyr­mak uçin Türk­me­nis­ta­nyň a house, given to the developer in – положительное заключение на ka­nun­çy­ly­gy­na la­ýyk­lyk­da ber­len yg­ accordance with the Legislation of основании анализа соответствующих ty­ýar­na­ma­nyň nus­ga­sy. Eger ýa­şa­ýyş Turkmenistan; экспертов на проектно-сметную до­ ja­ýy­nyň gur­lu­şy­gy Gu­ru­jy ta­ra­pyn­ – a positive opinion of relevant кументацию жилого дома; dan öz güý­ji bi­len ama­la aşy­ryl­ma­ experts on the design and estimate – образец лицензии на осу­ HUKUK / LAW ПРАВО ýan bol­sa, ol yg­ty­ýar­lyk ber­len eda­ra documentation of an apartment ществление строительно-монтажных gur­lu­şyk-gur­na­ma iş­le­ri­niň ýe­ri­ne house; работ, выданной в соответствии с ýe­ti­ril­me­gi üçin şert­na­ma bag­la­şan – a sample of the license to законодательством Туркменистана. pot­rat­çy gu­ra­ma­nyň şeý­le iş­le­ri ama­la perform construction and installation Если строительство жилого дома aşyr­mak üçin yg­ty­ýar­na­ma­sy­nyň nus­ work, issued in accordance with или иного объекта недвижимости ga­sy­ny ber­ýär; the law. If the construction of a осуществляется застройщиком не – Gur­lu­şyk-gur­na­ma iş­le­ri­niň house and (or) other property are своими силами, он представляет ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ne teh­ni­ki gö­zeg­çi­ not carried out by the developer, в уполномоченный орган копию li­gi ama­la aşyr­mak üçin şert­na­ma­nyň he provides a copy of the license to лицензии на осуществление строи­ nus­ga­sy; an authorized body for carrying out тельно-монтажных работ подрядной – Sal­gyt gul­lu­gy­nyň eda­ra­syn­dan construction and installation works организации, c которой заключён döw­let býud­je­ti­ne hiç hi­li ber­gi­si­niň of the contractor with whom the договор на выполнение строительно- ýok­du­gy ba­ra­da­ky ke­pil­na­ma­sy; contract for the construction and монтажных работ; – Rug­sat­na­ma­ny al­mak üçin installation works; – копию договора на осущест­ bin­ýat­lyk muk­da­ry­nyň kyrk al­ty es­ – a copy of the contract to вление контроля выполнения строи­ se­si möç­be­rin­dä­ki tö­le­giň yg­ty­ýar­lyk carry out technical inspection of тельно-монтажных работ; ber­len eda­ra tö­le­nen­di­gi­ni tas­syk­la­ýan construction and installation works; – справку с налоговой службы res­mi­na­ma­sy. – a certificate from tax об отсутствии задолженностей по на­ Ze­rur bo­lan ha­la­tyn­da yg­ty­ýar­ authorities on the absence of tax логам в бюджет; lyk ber­len eda­ra ta­ra­pyn­dan goş­ma­ça arrears to the budget; – документ, подтверждающий res­mi­na­ma­lar hem ta­lap edi­lip bil­ner. – a document confirming the факт внесения уполномоченному Gu­ru­jy paý­ly gur­lu­şyk ha­kyn­da fact of making payments to an органу оплаты в 46-кратном размере şert­na­ma­ny bag­laş­mak üçin ra­ýat­ authorized body in 46-fold of the базовой величины для получения la­ryň we ýu­ri­dik şahs­la­ryň ýaz­ma­ça basic amount to get a license. лицензии. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 47

ýüz­tut­ma­la­ry­ny bel­le­nen ter­tip­de Additional documents may be В случае необходимости уполно­ bel­li­ge al­ýar, paý­çy­lar bi­len paý­ly gur­ claimed by authorized bodies. моченный орган может затребовать lu­şy­ga gat­naş­mak ha­kyn­da­ky şert­na­ The developer carries on the дополнительные документы. ma­ny bag­laş­ýar we bel­le­nen ter­tip­de registration of written applications Застройщик для заключения bel­li­ge alyn­ma­gy üçin ony Türk­me­nis­ of citizens and legal persons on договора о долевом строительстве в ta­nyň Gur­lu­şyk we bi­na­gär­lik mi­nistr­ concluding a shared construction установленным порядке регистрирует li­gi­ne ber­ýär. Mi­nistr­lik paý­ly gur­lu­ contract in the prescribed manner, письменные обращения граждан и şy­ga gat­naş­ma­gyň şert­na­ma­la­ry­ny signs agreements with shareholders юридических лиц, заключает догово­ bel­li­ge al­ýar. to participate in shared construction ра с дольщиками о долевом строи­ Paý­ly gur­lu­şy­gyň çyg­ryn­da paý­ly and provides them to the Ministry тельстве и предоставляет их в Мини­ gur­lu­şy­gyň ob­ýek­ti bo­ýun­ça hu­su­sy of Construction and Architecture стерство строительства и архитектуры eýe­çi­lik ha­kyn­da­ky şa­ha­dat­na­ma­nyň of Turkmenistan for registration Туркменистана для регистрации. be­ril­me­gi­niň äh­mi­ýe­ti ulu­dyr. Eýe­çi­lik in compliance with all established Важное значение имеет выдача hu­ku­gy ha­kyn­da şa­ha­dat­na­ma­la­ryň procedures. свидетельства о праве собственности be­ril­me­gi, paý­ly gur­lu­şy­ga gat­naş­ A procedure of issuing на объект долевого строительства. ma­gyň şert­na­ma­sy yg­ty­ýar­lyk ber­len certificates of ownership of the Свидетельство о праве собствен­ eda­ra­da bel­li­ge alnan­dan soň ama­la object of shared construction, ности выдаётся после регистрации aşy­ryl­ýar. Paý­ly gur­lu­şy­gyň ob­ýek­ti­niň carried out within the framework договора о долевом строительстве в hu­su­sy eýe­çi­li­gi ha­kyn­da­ky şa­ha­dat­ of shared construction is of great уполномоченный орган. na­ma­sy­ny ber­mek iş­le­ri Türk­me­nis­ta­ importance. Issuance of the certificate Закон Туркменистана «О долевом nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da bel­le­nen ter­tip­de of ownership is carried out after the строительстве жилых домов и иных HUKUK / LAW ПРАВО ýer­li ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji hä­kim­ýet eda­ra­la­ry registration of the shared construction объектов недвижимости» обеспе­ ta­ra­pyn­dan ama­la aşy­ryl­ýar. contract by an authorized body. чивает согласованные взаимоотно­ «Ýa­şa­ýyş jaý­la­ry­nyň we goz­ Law of Turkmenistan «On шения участников сторон в долевом gal­ma­ýan em­lä­ge de­giş­li baş­ga Shared Construction of Apartment строительстве, а также устанавливает ob­ýekt­le­riň paý­ly gur­lu­şy­gy ha­kyn­ Buildings and Other Objects of юридические-правовые интересы da­ky» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny Paý­ly Real Estate» provides a consistent устанавливает гарантии защиты прав gur­lu­şyk pu­da­gyn­da gat­na­şyk­la­ry relationship between the parties и способствует обеспечению вы­ ut­ga­syk­ly alyp bar­mak­da aý­ra­tyn orun participating in the joint construction, полнения договорных обязательств tut­ýar, şeý­le hem paý­ly gur­lu­şy­ga and establishes legal and regulatory сторон. Дольщик осуществляет gat­naş­ma­gyň şert­na­ma­sy­nyň ta­rap­ interests, sets up safeguards for собственное участие в долевом стро­ la­ry­nyň hu­ku­gy­ny, ka­nu­ny bäh­bit­le­ri the protection of the rights and ительстве посредством вложения we em­lä­gi­niň bel­le­nen ke­pil­lik­le­ri­ni contributes to the fulfillment of собственных средств в долевое строи­ bel­le­ýär. Paý­çy­nyň ýa­şa­ýyş jaý­la­ryň contractual obligations of the parties. тельство конкретного объекта жилья we goz­gal­ma­ýan em­lä­ge de­giş­li baş­ga A shareholder personally participates и иных объектов недвижимости, зас­ ob­ýekt­le­riň paý­ly gur­lu­şy­gy­nyň bel­li in shared construction by means of тройщик, в свою очередь, осущест­ bi­ri­ne öz pul se­riş­de­le­ri­ni goý­ma­gy­ own investment in a particular object вляет строительство собственными nyň esa­syn­da, gu­ru­jy bol­sa öz güý­ji of property and other real estate силами либо с привлечением третьих bi­len ýa-da üçün­ji bir şahs­la­ry işe of the shared construction and a лиц за счет средств дольщиков. По çek­mek ar­ka­ly paý­çy­la­ryň ha­sa­by­na developer, in turn, builds on his own завершении строительных работ pul se­riş­de­le­ri­ni çek­mek ar­ka­ly gur­ or with the assistance of third parties дольщик, в зависимос­ти от размера lu­şy­gy ama­la aşyr­ýar. Gur­lu­şyk iş­le­ri at the expense of shareholders. денежных вложений, оформляет ta­mam­la­nan­dan soň­ra paý­çy, goý­lan Upon completion of construction право собственности на установлен­ pul se­riş­de­si­niň möç­be­ri­ne gö­rä, paý­ly works, the shareholder, depending ную долю жилья или другого объекта gur­lu­şyk ob­ýek­ti­ni – öýi ýa-da gu­rul­ on the size of investment, draws недвижимости, вне зависимости от ýan ob­ýek­tiň gör­nü­şi­ne ga­ra­maz­dan up ownership on the determined вида возводимого объекта. Таким goz­gal­ma­ýan em­lä­ge de­giş­li ob­ýek­tiň share of housing or other share of образом, Закон Туркменистана «О bel­li bir bö­le­gi­ni hu­su­sy eýe­çi­li­gi­ne the property, regardless of a type долевом строительстве жилых домов al­ýar. Şeý­le­lik­de, «Ýa­şa­ýyş jaý­la­ryň of the object being built. Thus, the и иных объектов недвижимости» we goz­gal­ma­ýan em­lä­ge de­giş­li baş­ga Law of Turkmenistan «On Shared является государственной защитой ob­ýekt­le­riň paý­ly gur­lu­şy­gy ha­kyn­da­ Construction of Apartment Buildings социальных гарантий, прав и закон­ ky» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny esa­syn­da and Other Objects of Real Estate» is a ных интересов граждан. döw­let ta­ra­pyn­dan öz ra­ýat­la­ry­nyň tool of the state for protecting social В соответствии со статьей 14 dur­muş kepillikle­ri we bäh­bit­le­ri üpjün guarantees, rights and legitimate указанного Закона: edilýär. interests of its citizens. 1. Застройщик в течение трид­ Ýo­kar­da ag­za­lan Ka­nu­nyň 14-nji In accordance with Article 14 of цати календарных дней со дня mad­da­sy­na la­ýyk­lyk­da: the Act: подписания дольщиком договора о 48 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

1. Gu­ru­jy paý­çy ta­ra­pyn­dan paý­ly 1. A developer submits four долевом строительстве либо допол­ gur­lu­şy­ga gat­naş­ma­gyň şert­na­ma­ copies of this contract or additional нительного соглашения к нему sy­na ýa-da oňa goş­ma­ça yla­la­şy­ga agreement to it, as well as the представляет четыре экземпляра gol çe­ki­len gü­nün­den otuz se­ne­na­ma design protocol to an authorized указанного договора либо дополни­ gü­nü­niň do­wa­myn­da yg­ty­ýar­lyk ber­len body to verify compliance with the тельного соглашения к нему, а также eda­ra ola­ryň şu Ka­nu­nyň 13-nji mad­ requirements of the concluded проектный протокол в уполномочен­ da­sy­nyň bi­rin­ji bö­le­gin­de göz öňün­de contract with those provided in ный орган для проверки соответствия tu­tu­lan ta­lap­la­ra la­ýyk gel­ýän­di­gi­niň the first part of Article 13 of this заключённого договора требовани­ bar­la­nyl­ma­gy üçin ag­za­lan şert­na­ma­ Law within thirty calendar days ям, предусмотренным частью пер­ nyň ýa-da goş­ma­ça yla­la­şy­gyň dört from the date of signing a shared вой статьи 13 настоящего Закона. nus­ga­ly­gy­ny hem-de tas­la­ma be­ýan­ construction contract or any Уполномоченный орган в течение na­ma­sy­ny ber­ýär. Yg­ty­ýar­lyk ber­len additional agreement to it by the десяти дней рассматривает договор eda­ra paý­ly gur­lu­şy­ga gat­naş­ma­gyň shareholder. Authorized bodies либо дополнительное соглашение к şert­na­ma­sy­na ýa-da onuň goş­ma­ça consider the shared construction нему, и в случае несоответствия до­ yla­la­şy­ga on iş gü­nü­niň do­wa­myn­da contract or any additional говора указанным требованиям либо se­red­ýär we paý­ly gur­lu­şy­ga gat­naş­ agreement to it within ten days, and выявления взаимных противоречий ma­gyň şert­na­ma­sy ag­za­lan ta­lap­la­ in the case of non-compliance of в текстах договора, возвращает их ra ga­bat gel­me­dik ha­la­tyn­da ýa-da shared construction contract with застройщику для устранения заме­ goş­ma­ça yla­la­şyk bi­len paý­ly gur­lu­ specified requirements or in case of чаний. şy­ga gat­naş­ma­gyň şert­na­ma­sy­nyň identifying mutual contradictions in 2. В случае полного соответствия ara­syn­da çap­raz­lyk­lar ýü­ze çy­ka­ry­lan the text of the shared construction договора участия в долевом строи­ ha­la­tyn­da, ga­bat gel­mez­lik­le­ri ýa-da contract and the additional тельстве требованиям, изложенным çap­raz­lyk­la­ry aýyr­mak üçin ola­ry gu­ agreement to it, they return them в части первой статьи 13 данного ru­ja gaý­tar­ýar. to the developer to eliminate these Закона, либо отсутствия взаимных 2. Paý­ly gur­lu­şy­ga gat­naş­ma­gyň inconsistencies and contradictions. противоречий между договором şert­na­ma­sy şu Ka­nu­nyň 13-nji mad­ 2. In the case of full compliance участия в долевом строительстве da­sy­nyň birin­ji bö­le­gin­de bil­diril­ýän of the shared construction contract и дополнительным соглашением к ta­lap­la­ra la­ýyk ge­len­de ýa-da goş­ with the requirements set out in нему, уполномоченный орган каждый ma­ça yla­la­şyk bi­len paý­ly gur­lu­şy­ga Article 13 of this Law, or lack of экземпляр договора либо допол­ gat­naş­ma­gyň şert­na­ma­sy­nyň ara­syn­ mutual contradictions between нительного соглашения закрепляет da çap­raz­lyk­lar bol­ma­dyk halatynda the shared construction contract печатью «Рассмотрено». şert­na­ma­nyň ýa-da goş­ma­ça yla­la­şy­ and an additional agreement to it, 3. Договор участия в долевом gyň her bir nus­ga­ly­gyn­da yg­ty­ýar­lyk authorized bodies seal every copy of строительстве, дополнительное HUKUK / LAW ПРАВО ber­len eda­ra ta­ra­pyn­dan «Se­re­dil­di» the contract or additional agreement соглашение к нему, закрепленное di­ýen bel­gi­si bo­lan mö­hür­çe go­ýul­ýar. with «Considered». печатью «Рассмотрено», подлежат 3. «Se­re­dil­di» bel­gi­li paý­ly gur­lu­ 3. The shared construction заверению в нотариальной конторе. şy­ga gat­naş­ma­gyň şert­na­ma­sy, oňa contract and an additional agreement 4. В случае, когда объектом go­şul­ýan goş­ma­ça yla­la­şyk no­ta­rial sealed with «considered» are to be долевого строительства выступа­ eda­ra­syn­da tas­syk­lan­ma­ga de­giş­li­dir. officially certified in notary bodies. ет жилой дом, государственная 4. Paý­ly gur­lu­şy­gyň ob­ýek­ti öý 4. In the case where the пош­лина за услуги нотариального bo­lup dur­ýan paý­ly gur­lu­şy­ga gat­naş­ object of shared construction is a заверения договора участия в до­ ma­gyň şert­na­ma­sy­nyň no­ta­rial eda­ residential building, the state fee левом строительстве не взимается. ra­syn­da tas­syk­la­ny­la­ny üçin döw­let for the services of notarization of В случае, когда предметом долевого pa­jy tö­let­di­ril­me­ýär. Paý­ly gur­lu­şy­gyň the shared construction contract строительства являются объекты, ob­ýek­ti şu Ka­nu­nyň 4-nji mad­da­sy­nyň is not charged. In the case where предусмотренные частями второй 2-nji we 3-nji bent­le­rin­de gör­ke­zi­len objects of shared construction и третьей статьи 4 данного Закона, ob­ýekt­ler bo­lup dur­ýan paý­ly gur­lu­ are the objects referred to in за услуги нотариального заверения şy­ga gat­naş­ma­gyň şert­na­ma­sy­nyň paragraphs two and three of Article соответствующего договора участия no­ta­rial eda­ra­syn­da tas­syk­la­ny­la­ny 4 of the Act, the state fee is charged в долевом строительстве взимается üçin Türk­me­nis­ta­nyň ka­nun­çy­ly­gyn­da for the services of notarization of государственная пошлина в порядке, bel­le­nen ter­tip­de döw­let pa­jy tö­let­di­ the relevant shared construction установленном действующим законо­ ril­ýär. contract in the manner prescribed дательством Туркменистана. 5. Gu­ru­jy paý­ly gur­lu­şy­ga gat­ by the Legislation of Turkmenistan. 5. Застройщик в течение тридца­ naş­ma­gyň şert­na­ma­sy, oňa go­şul­ýan 5. The builder submits ти календарных дней со дня нотари­ goş­ma­ça yla­la­şyk no­ta­rial eda­ra­syn­da three copies of this contract and ального заверения договора участия tas­syk­la­ny­lan gü­nün­den otuz se­ne­ an additional agreement to it for в строительстве, дополнительного na­ma gü­nü­niň do­wa­myn­da ag­za­lan registration to an authorized body соглашения к нему представляет три CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 49

şert­na­ma­nyň, oňa go­şu­lan yla­la­şy­gyň within thirty calendar days after экземпляра указанного договора her bi­ri­niň üç nus­ga­ly­ly­gy­ny bel­li­ge the notarization of the shared и дополнительного соглашения к alyn­mak üçin yg­ty­ýar­lyk ber­len eda­ra construction contract and the нему в уполномоченный орган для их ber­ýär. additional agreement to it. регистрации. 6. Yg­ty­ýar­lyk ber­len eda­ra paý­ly 6. The authorized body carries 6. Уполномоченный орган gur­lu­şy­ga gat­naş­ma­gyň şert­na­ma­sy­ out registration of the shared осуществляет регистрацию всех ny, oňa go­şul­ýan goş­ma­ça yla­la­şy­gy construction contract, an additional экземпляров договора о долевом bel­li­ge al­ma­gy ol ber­len­den soň oňa agreement to it after their submission строительстве, дополнительного сог­ go­şul­ýan goş­ma­ça yla­la­şy­gyň her bir by the developer by putting an лашения к нему по представлению их nus­ga­ly­gy­na «Bel­li­ge alyn­dy» bel­gi­li appropriate registration mark on застройщиком и выдаёт по одному mö­hür­çä­niň go­ýul­ma­gy ar­ka­ly on iş each copy of the contract and then экземпляру дольщику и застройщику gü­nü­niň do­wa­myn­da ama­la aşyr­ýar he gives one copy to a shareholder лично под роспись. we paý­ça hem-de gu­ru­ja gol çek­di­rip, and builder for their signature. Правильное и в полном объёме her haý­sy­na bir nus­ga­dan tab­şyr­ýar. Full and strict compliance with соблюдение правил долевого строи­ Paý­ly gur­lu­şy­gy alyp bar­ma­gyň the rules and regulations of the тельства обязательно. düz­gün­le­ri­ni do­ly we dog­ry ber­jäý et­ shared construction is essential. mek hök­man­dyr. Кемал АЛЛАБЕРДЫЕВ, Kemal ALLABERDIYEV, начальник Государственного управления Ke­mal AL­LA­BER­DI­ÝEW, Head of State Management of Methodology, методологии ценообразования и Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik Pricing and Supplies Measurement сметного нoрмирования ministrliginiň Usu­ly­ýet, nyrh eme­le ge­ti­riş we of the Ministry of Construction министерства Строительства çykdajy ölçegle­ri döw­let mü­dir­li­gi­niň baş­ly­gy and Architecture of Turkmenistan и архитектуры Туркменистана 50 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI GORAG ÖRTÜKLI TURBALARYŇ TÄZE GÖRNÜŞLERI A NEW TYPE OF PIPES WITH A PROTECTIVE LAYER НОВЫЙ ТИП ТРУБ С ЗАЩИТНЫМ СЛОЕМ

O­LIE­TI­LEN­DEN ön­dü­ril­ýän ýo­ RESSURE pipes made of АПОРНЫЕ трубы из полиэти­ ka­ry hil­li tur­ba­lar suw üp­jün­çi­lik polyethylene have long been лена давно нашли широкое Pwe la­gym ul­gam­la­ry­ny gur­mak Pwidely used in trenchless Hприменение в бестраншейных we ola­ryň dur­ku­ny döw­re­bap­laş­dyr­ technologies in the construction and технологиях при строительстве и mak iş­le­rin­de ir­ki wagt­lar­dan bä­ri reconstruction of water supply and реконструкции сетей водоснабжения ula­ny­lyp ge­lin­ýär. sewerage networks. However, there и канализации. Однако наряду с яв­ Ge­çi­ri­len sta­tis­ti­ki sel­jer­me­ler is not the least of the problems ными преимуществами полиэтилено­ da­şa­mak we gur­na­mak iş­le­ri ge­çi­ri­ along with the obvious advantages вых труб существует и немаловажная len döw­rün­de po­lie­ti­len tur­ba­la­ry­nyň of polyethylene pipes: a pipe surface проблема: повреждение поверхности 5%-ne go­la­ýy­na ze­per ýet­ýän­di­gi­ni damage during transportation and трубы во время транспортировки и gör­kez­ýär. Tur­ba­nyň sy­na­sy­na düş­ýän installation. монтажа. ze­per­le­riň çuň­luk de­re­je­si 2 mm ýo­ Statistics shows that 5% of Статистика показывает, что 5% ka­ry bol­sa, şeý­le tur­ba­lar uza­gyn­dan the plastic pipes becomes unusable пластиковых труб приходит в негод­ ula­nyş­da bo­lan döw­rün­de ul­ga­myň işin­de bök­denç­lik dö­re­dip bil­ýär. Şu­ nuň ýa­ly ýag­daý­da goş­ma­ça gur­lu­şyk se­riş­de­le­ri­ni sa­tyn al­ma­ly we ze­per ýe­ten üp­jün­çi­lik ul­ga­my­ny be­jer­me­li bol­ýar. Hü­när­men­ler daş­ky tä­sir­le­re has ýo­ka­ry de­re­je­de du­rum­ly bo­lan tur­ ba­la­ryň tä­ze gör­nü­şi­ni iş­läp taý­ýar­ HYZMATDAŞLYK / COOPERATION СОТРУДНИЧЕСТВО la­dy­lar. Ol daş­ky po­lip­ro­pi­len go­rag gat­la­gy bo­lan tur­ba­la­ry­dyr. Hä­zir­ki dö­wür­de şeý­le tur­ba­la­ry «Chevron» kom­pa­ni­ýa­sy ön­dür­ýär. Kom­pa­ni­ýa de­giş­li bo­lan kär­ha­na­lar Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Aty­rau we­la­ýa­tyn­da ýer­leş­ýär. Da­şy go­rag gat­lak­ly «Chevron Strong» tur­ba­la­ry­ny iki gör­nüş­de – çu­kur ga­zyp we gaz­man ulan­mak müm­kin­dir. Eger-de ol çu­kur ga­zy­lyp ula­nyl­jak bo­lun­sa, çu­kur­la­ra aty­lyp, üs­ti gum bi­len gö­mül­me­ýän usul­da peý­da­la­nyl­ýar. Şu gör­nüş­li tur­ba­lar top­ra­gyň ga­ýa­ly, iri daş bö­lek­li, ça­ gyl­ly-ýyl­ma­nak daş­ly, ow­nuk dö­wük daş­ly we beý­le­ki gör­nüş­dä­ki zo­lak­la­ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 51

ность во время монтажа и транспор­ тировки. Если глубина повреждения превышает 2 мм, то в дальнейшем при эксплуатации это приводит к ава­ риям в сетях. Чем это грозит потре­ бителю? Прежде всего, большими капитальными и эксплуатационными затратами: приобретается дополни­ тельный материал, аварийная утечка жидкостей вызывает непредвиден­ ные расходы на ремонт и наносит ущерб окружающей среде. Однако этих негативных пос­ ryn­da, süýş­ýän çä­ge­li ýer­ler­de ro­tor during installation and transportation. ледствий можно избежать. Для usu­lyn­da ula­nyl­ýar. Çu­kur gaz­ma­syz If the damage is deeper than 2 mm, ýag­daý­da bol­sa, ke­se­li­gi­ne bu­raw­la­ later during operation, this leads mak, de­şip ge­çir­mek we pnew­ma­tik to accidents in networks. What de­şi­ji­le­ri peý­da­lan­mak, re­laý­ning we threatens a consumer? First of all, beý­le­ki re­no­wa­si­ýa tär­le­ri esa­syn­da high capital and operating costs: ula­ny­lyp bil­ner. additional material is supplied, Şeý­le tur­ba­lar ýo­ka­ry hil­li poli­ accidental release of fluids causes eti­len­den taý­ýar­la­nyl­ýar hem-de DST unforeseen repair costs and 32415-2013 ül­ňü­si­niň ka­da­la­ry­na damages to the environment. la­ýyk­lyk­da ýü­zü­ne po­lip­ro­pi­len gat­ However, these negative la­gy ça­ýyl­ýar. Po­lip­ro­pi­len po­lie­ti­le­ne effects can be avoided. For that ga­ra­nyň­da has dy­kyz ji­sim­dir. purpose experts have developed Ýo­ka­ry hi­le eýe bo­lan şeý­le tur­ba­ a new type of pipes, more la­ry peý­da­lan­ma­gyň ýe­ne-de bir ar­ resistant to mechanical stress. tyk­maç­ly­gy gur­na­ma iş­le­ri ge­çi­ri­len­de This polyethylene pipe is with a ga­zy­lan çu­kur­dan çy­ka­ry­lan top­ra­gy polypropylene protective layer. Now gaý­ta­dan peý­da­la­nyp bol­ýan­ly­gy­dyr. Chevron Company produces them. Bu ýag­daý­da tur­ba­ge­çi­ri­ji­niň aşa­gy­ In addition to oil and gas production, этого специалисты разработали na goş­ma­ça çä­ge dü­şe­me­li bol­ma­ the plants in the Atyrau region of новый тип труб, более устойчивых ýar. Mu­nuň özi bol­sa, iş ha­ra­jat­la­ry­ny the Republic of Kazakhstan carry к механическому воздействию. Это düýp­li tyg­şyt­la­ma­ga müm­kin­çi­lik out the release of a list of innovative полиэтиленовые трубы с защитным ber­ýär. Üst­ki gat­la­gy po­lip­ro­pi­len­den products used in construction. полипропиленовым слоем. Сейчас ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len tur­ba­lar de­mir bi­len Chevron Strong pipes with их производит компания Chevron. keb­şir­le­me iş­le­ri­ne du­rum­ly­dyr we a protective polypropylene cover Помимо добычи газа и нефти, на ее üs­tün­den köp wag­tyň ge­çen­di­gi­ne ga­ are used for trench installation предприятиях в Атырауской области ra­maz­dan jaý­ryl­ma­zak­dyr. Bu ýag­daý without sand filling’s usage, for Республики Казахстан осуществля­ ony je­ma­gat ho­ja­lyk iş­le­rin­de yg­ty­bar­ laying in rocky, coarse (except ется выпуск целого перечня иннова­ ly ulan­ma­ga eýe ed­ýär. boulder), gravel and pebbly, rubbly ционных продуктов, используемых в «Chevron Strong» tur­ba­la­ry esa­ and other types of soil; for laying строительстве. san şu aşak­da­ky ugur­lar­da peý­da­la­ny­ in an unstable and mobile ground Трубы Chevron Strong с защит­ lyp bil­ner: (sands, in particular), for rotary ным покрытием из полипропилена – ýa­şa­ýyş etrapça­la­ry­nyň çä­gin­de and plow laying and in cases where применяют при траншейной укладк­е çe­kil­ýän ýy­ly­lyk we gyz­gyn suw üp­jün­ the trenchless technology is used: без использования песчаной çi­lik ul­gam­la­ry; horizontally directional drilling, засыпки­, при прокладке в скальных, – bi­na­la­ryň için­dä­ki gyz­gyn suw punctures, a pneumatic sprig bit крупнообломочных (за исключение­м ge­çi­ri­ji ul­gam­lar; and as well as relining and other валунных), гравийно-галечных, – gyz­gyn­lyk de­re­je­si ýo­ka­ry bo­lan methods of renovation. щебенистых и других грунтах, при ga­lyn­dy suw­la­ryň ge­çi­ri­ji­le­ri; These pipes are made of прокладке в неустойчивой и подвиж­ – gyz­gyn­lyk de­re­je­si +40oC-dan high quality polyethylene and are ной почве (в частности, в песках), при ýo­ka­ry bo­lan, şol san­da gur­şaw­da protected with a polypropylene плужной и роторной укладке, а также su­wuk we gaz­şe­kil­li ji­sim­le­ri ge­çir­ layer in accordance with SS 32415- в тех случаях, когда применяются mä­ge ni­ýet­le­nen se­na­gat tur­ba­ge­çi­ri­ji 2013. Polypropylene is a more бестраншейные технологии: гори­ ul­gam­la­ry; dense material with respect to зонтально-направленное бурение, 52 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

polyethylene. A visible plus for проколы и использование пневмо­ the use of these high-quality pipes пробойника, а также релайнинг и is that during installation, you другие методы реновации. can use the removed soil back, Эти трубы сделаны из полиэти­ that is not to install an additional лена высокого качества и защищены cushion of sand. This saves capital полипропиленовым слоем в соот­ costs tremendously. The pipes ветствии с ГОСТ 32415-2013. Поли­ with an outer polypropylene layer пропилен является более плотным endure welding works very well материалом по отношению к полиэ­ and resistance to slow cracking, тилену. Зримый плюс использования which ultimately ensures their long указанных высококачественных труб service life for the utilities. заключается в том, что во время мон­ The main areas of possible тажа можно обратно использовать application of Chevron Pipes are the изымаемый грунт, то есть не устанав­ following: ливать дополнительную подушку из – systems of inter-heating and песка. А это колоссальная экономия hot water; капитальных затрат. Трубы с наруж­ – hot water supply systems in ным слоем из полипропилена очень buildings; хорошо выдерживают сварочные – waste water of high tempera­ работы, устойчивы к медленному рас­ ture; трескиванию, что в итоге гарантирует – gyz­gyn­lyk de­re­je­si 0-dan +95oC – industrial piping systems их долгий срок службы для комму­ çen­li ara­lyk­da bo­lan gur­şaw­lar­da su­ for the transport of liquids and нального хозяйства. wuk we gaz­şe­kil­li ji­sim­le­ri ge­çir­mek; gases at temperatures above + 40 Основные области возможного – elekt­rik ge­çi­ri­ji sim­le­ri (ka­bel­le­ °C, including aggressive media, применения труб Chevron следующие: ri) go­ra­mak mak­sa­dy bi­len. to which the pipes’ material is – системы внутриквартального Bu gör­nüş­dä­ki tur­ba­ge­çi­ri­ji­ chemically resistant. теплоснабжения и горячего водо­ ler pos­la­ma­ýar, ola­ryň içi bit­me­ýär – transportation of liquid and снабжения; we dy­kyn tut­ma­ýar. Ola­ryň ula­nyş other gaseous substances at a – системы подачи горячей воды möh­le­ti el­li ýyl­dyr. Bu tur­ba­lar örän temperature from 0 to + 95 °C, в зданиях; çe­ýe bo­lan­soň, ola­ry goş­ma­ça aý­law besides combustible gases destined – сточные воды повышенной bo­gun­la­ry­ny ulan­ma­syz ge­çi­rip bol­ as raw material and fuel for температуры; ýar. Ge­çi­ri­ji­niň sep­siz bir ke­si­mi­niň industrial and household use; – промышленные трубопровод­ uzyn­ly­gy 500 m ýe­tip bil­ýär. Sep­le­riň – protection of electrical cables. ные системы для транспортировки ýok­lu­gy tur­ba­ge­çi­ri­ji­niň yg­ty­bar­ly­ly­gy­ Pipelines of this kind are not жидких и газообразных сред при ny ýo­kar­lan­dy­ryp, gur­na­ma iş­le­riň do­ subject to corrosion and overgrowing. температуре более +40°С, включая wam­ly­ly­gy­ny düýp­li gys­gald­ýar. Şeý­le An estimated service life is 50 years. агрессивные среды, к воздействию usul­da­ky tur­ba­ge­çi­ri­ji­ler gur­na­lan­da Due to flexibility of this type of pipes, которых материал трубы химически sars­maz pa­ýa­la­ry peý­da­lan­ma­gyň a pipeline can easily avoid obstacles стоек. ze­rur­ly­gy ara­dan aý­ryl­ýar. «Chevron without the usage of taps. The length – транспортировка других Strong» tur­ba­la­ry­nyň ag­ra­my ýe­ňil of one segment without joints is up жидких и газообразных веществ при bo­lan­soň, ola­ry gur­na­mak aň­sat­dyr. to 500 m. Due to the lack of joints, температуре от 0 до +95ºС, кроме Bu iş­de ýö­ri­te ni­ýet­le­nen teh­ni­ka­la­ry installation time is reduced and горючих газов, предназначенных в ar­tyk­maç peý­da­lan­ma­ly bol­ma­ýar. reliability of the pipeline is improved. качестве сырья и топлива для про­ «Chevron Strong» tur­ba­la­ry­ny Pipelines are «self-compensated», мышленного и коммунально-бытово­ ön­dür­ýän önüm­çi­lik­le­riň Ha­zar deň­ that is the use of thermal expansion го использования; zi­niň go­la­ýyn­da­ky Aty­rau şä­he­rin­de compensators and fixed supports – защита электрических кабе­ ýer­leş­me­gi bu önü­mi Türk­me­nis­ta­na along the length of the track is not лей. ge­tir­mek işi­ni ep-es­li ýe­ňil­leş­dir­ required. Lightweight pipes greatly Трубопроводы такого типа не ýär. Ol ýer­de bu ug­ra ug­ruk­dy­ry­ simplify installation; a large amount подвержены коррозии и зарастанию. lan za­wod­la­ryň iki­si iş­le­ýär, olar­da of construction equipment is not Расчётный срок эксплуатации – 50 ön­dü­ril­ýän tur­ba­lar we fi­ting­ler required. лет. Благодаря гибкости этого вида ýo­ka­ry gyz­gyn gur­şaw­la­ra yg­ty­bar­ Delivery of Chevron pipes труб трубопровод может легко об­ ly du­rum­ly­ly­gy bi­len ta­pa­wut­lan­ýar in Turkmenistan is simplified ходить препятствия без применения hem-de di­ňe bir gaz we suw üp­jün­çi­ with by the fact that the company отводов. Длина одного отрезка без lik ul­gam­la­ryn­da däl, eý­sem hi­mi­ýa producing these products, is in стыков может достигать 500 м. За se­na­ga­ty­nyň dür­li ugur­la­ryn­da, ýo­ka­ neighboring Kazakhstan, near the счет отсутствия стыков сокращается CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 53 ry ba­sym­ly la­gym we ga­lyn­dy suw­la­ry Caspian Sea in Atyrau city. Two время монтажа и повышается надеж­ çy­kar­ma­ga ni­ýet­le­nen ge­çi­ri­ji­ler­de plants are functioning there and ность трубопровода. Трубопроводы giň­den ula­nyl­ýar. their heat-resistant plastic pipes являются «самокомпенсирующи­ Aty­rau şä­he­rin­de Da­ni­ýa­nyň and fittings have a wide variety and мися», то есть применение компен­ «AVK» kom­pa­ni­ýa­sy bi­len hyz­mat­daş­ range of applications not only in саторов теплового расширения и lyk­da ýe­ne-de bir tä­ze önüm ön­dü­ri­ the gas and water supply, but also неподвижных опор по длине трассы lip baş­lan­dy. Ol bi­le­lik­dä­ki «Chevron in the chemical industry, pressure не требуется. Малый вес труб сущес­ AVK» kom­pa­ni­ýa­sy­nyň ga­lyp­syz sewerage and wastewater discharge. твенно упрощает монтаж, при этом не tem­me­le­ri­dir. The assemblage of products of требуется большое количество строи­ Bu in­no­wa­si­ýa­nyň işe gi­ri­zil­me­ pipe fittings, manufactured in Atyrau, тельной техники. gi tä­ze tur­ba­ge­çi­ri­ji­le­ri çek­mek işi­niň together with AVK Danish Company, Поставка труб Chevron в Туркме­ ha­ra­jat­la­ry­ny ep-es­li tyg­şyt­la­maga arranged production of new goods. нистан облегчается тем, что предпри­ müm­kin­çi­lik ber­ýär. Tem­me­le­riň Pipe valves without wells have ятие, выпускающее эту продукцию, HYZMATDAŞLYK / COOPERATION СОТРУДНИЧЕСТВО uzak ke­pil­lik döw­ri bi­len tas­syk­lanan become innovation. The introduction находится в соседнем Казахстане, ýo­ka­ry hi­li ola­ry gu­ýy gaz­ma­syz peý­ of this innovation can significantly рядом с Каспийским морем в городе da­lan­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär. Bu reduce the budget for the Атырау. Там функционируют два за­ ýag­daý­da tem­mä­ni gur­na­mak işi ozal construction of new pipelines. High вода, чьи термостойкие пластиковые bar bo­lan ga­rym­da ama­la aşy­ryl­ýar. quality of valves, supported with трубы и фитинги имеют широкий Tem­me ýö­ri­te aça­ry peý­da­lan­mak long-term guarantee, allows you to спектр и область применения не ar­ka­ly uzal­dy­jy tu­ta­wa­jyň üs­ti bi­len use them without the well. In this только в газо- и водоснабжении, но do­lan­dy­ryl­ýar. case, the valve assembly is carried и в химической промышленности, out in the existing trench. The valve напорной канализации и для сброса Omar AB­DI­ÝEW, is operated via an extension rod сточных вод. Ga­za­gys­ta­nyň «Şew­ron Mu­naý­gaz Ink.» with a wrench. В семействе изделий трубопро­ kom­pa­ni­ýa­sy­nyň Baş di­rek­to­ry­nyň Aty­rau водной арматуры, выпускаемой в se­bi­ti bo­ýun­ça orun­ba­sa­ry Omar ABDIYEV, Атырау совместно с датской компа­ Director General Deputy «Chevron Inc. нией AVK, налажено производство Munaygas» on Atyrau region новой продукции. Инновацией стали бесколо­ дезные задвижки. Внедрение этой инновации позволяет существенно сократить бюджет по прокладке новых трубопроводов. Высокое ка­ чество задвижек, подтверждаемое длительной гарантией, позволяет использовать их без колодца. В этом случае монтаж задвижки про­ водится в действующей траншее. Управление задвижки осуществля­ ется через удлинительный шток с помощью ключа.

Омар АБДИЕВ, заместитель генерального директора «Шеврон Мунайгаз Инк.» по Атыраускому региону 54 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI DESGALARYŇ WE BINALARYŇ MAÝYŞGAKSÜÝŞÝÄN STOHASTIKI ESASYNY MODELIRLEMEK

ES­GA­LA­RYŇ we bi­na­la­ryň yg­ty­bar­ly­ly­gyň we uzak Bu ýer­de şu bel­gi­le­me­ler gi­ri­zil­di­: ömür­­li­li­giň tyg­şyt­ly­lyk bi­len ut­gaş­ma­gy­nyň iň mö­hüm Dşert­le­ri­niň bi­ri–konst­ruk­si­ýa­nyň işi­niň ha­ky­ky şert­le­ri­ ni ta­kyk­la­mak­ly­ga esas­la­nan konst­ruk­tiw çö­züw­le­ri ulan­ mak ýo­ly bi­len tas­la­ma­laş­dyr­ma­gyň hi­li­ni ýo­kar­lan­dyr­mak bo­lup dur­ýar. Sta­tis­ti­ki bir­jyns­ly däl ma­ýyş­gak esa­syň ma­te­ma­ti­ki mo­de­li­niň der­ňe­wi D.N.So­bo­lew [1] ta­ra­pyn­dan ga­ty pür­ süň (ştam­pyň) ma­ýyş­gak esa­sa çüm­me­gi ba­ra­da­ky me­se­le çö­zül­di. Sto­has­ti­ki ma­ýyş­gak­süýş­ýän esa­syň mo­de­li­ni be­ýan et­mek üçin, ma­ýyş­gak­süýş­ýän wink­le­riň esa­syn­da ýer­leş­ýän, uzyn­ly­gy L bo­lan ga­ty pür­se (ştam­pa) se­re­de­ ulu­lyk­lar tö­tän­le­ýin­dir­ler, se­bä­bi olar tö­tän­le­ýin c̃ liň. Dü­şe­giň (x) koef­ ­si­ýen­ti, esa­syň (t – ) re­lak­sa­si­ýa (x) we (t – ) funk­si­ýa­lar­dan in­teg­ral­la­ryň üs­ti bi­len aň­la­dyl­ ýad­ro­sy tö­tän­le­ýin, gauss­la­ýyn funk­si­ýa­lar gör­nüş­de ka­bul ýar. α̃, β̃, γ̃ edil­ýar. Pür­sec̃ ulu­ly­gy q bo­lan de­ňöl­çeg­liR̃ ýaý­ranτ güýç tä­sir Tö­tän­le­ýinR̃ τ funk­si­ýa­la­ryň bel­li ma­te­ma­ti­ki ga­raş­ma­la­

ed­ýär (1-nji çyz­gy). ryn­da M[c(x)] = 0 M[R(t – )] = (t’), bu ýer­de t’ = t – , hem- (x) we (t – ) tö­tän­le­ýin funk­si­ýa­la­ryň kada ka­nun de tö­tän­le­ýin (x) we (t – ) funk­si­ýa­lar kor­re­lir­le­nil­me­dik esasynda üýt­ge­ýän­di­gi se­bäp­li, ola­ry do­ly sta­tis­ti­ki be­ýan et­ di­ýip ha­sap­lap, c̅(5), tö­tän­le­ýinτ ulu­lyk­la­ryňR̅ ma­te­ma­ti­ki τga­raş­ mek c̃üçin ma­te­ma­ti­kiR̃ τ ga­raş­ma­ny, kor­rel­ýa­sion funk­si­ýa­la­ry ma­la­ry­ny kes­git­le­ýä­ris:c̃ R̃ τ bil­me­giň ýe­ter­lik­di­gi ge­lip çyk­ýar we olar [2] mo­nog­ra­fi­ýa­da (2.1.15), (2.1.21) beýan edilen gör­nü­şe eýe­dir­ler. Özi hem

YLYM / SCIENCE НАУКА esa­syň re­lak­sa­si­ýa ýad­ro­sy­nyň ma­te­ma­ti­ki ga­raş­ma­sy we dis­per­si­ýa­sy (2.1.18) we (2.1.19) for­mu­la­lar bi­len kes­git­le­nil­ ýär­ler [2]. Şeý­le­lik­de, ab­sol­ýut ga­ty pür­süň orny üýt­ge­me­le­ri­

ni şu aşak­da­ky for­mu­la bi­len aň­lad­ýa­rys: Edil şu hi­li 0 0 0– c0 (t – ) di­ýip tap­ýa­rys, bu

y(x)= x+b. (1) ýer­de c0 we (t – ) – tö­tän­le­ýin (x) we (t – ) funk­si­ýa­la­ryň bu ýer­de: we b- tö­tän­le­ýin, gauss ulu­lyk­larydyr (esa­ ma­te­ma­ti­ki ga­raş­ma­la­ry­dyr­lar.α̅ = β̅ = γ̅ = c̅ R̅ τ syň tö­tän­le­ýin bir­jyns­syz­ly­gyᾶ se­bäp­li).̃ Eger-deR̅ (6) aň­lat­ma­lar­daτ R c̃= 0 bol­sa,R̃ on­daτ D.N.So­bo­le­ Bu me­se­lä­niᾶ çöz­mek̃ üçin (x) tö­tän­le­ýin funk­si­ýa­nyň wiň aý­dyň ne­ti­je­si­ni al­ýa­rys. Bu ýer­den süýş­gün­li­giň hä­si­ýet­ sta­tis­ti­ki hä­si­ýet­na­ma­la­ry­ny tap­mak ýe­ter­lik. na­ma­la­ry­nyň sta­tis­ti­k gy­şar­ma­la­ry­nyň ha­sa­ba alyn­ma­gy­nyň Esa­syň (t – ) re­lak­sa­si­ýaỹ ýad­ro­sy­ny ha­sa­ba al­mak ola­ryň üs­ti bi­len pür­süň or­ny üý­te­me­le­ri­ni kes­git­le­nil­ýän bi­len, ga­ty ştam­pyň te­kiz­lik­de de­ňa­ram­ly­gy­nyň iki deň­le­me­ ulu­lyk­la­ryň or­ta­ça ba­ha­la­ry­na düýp­li tä­sir ed­ýän­di­gi si­ni düz­ýä­ris:R̃ τ ba­ra­da des­lap­ky ne­ti­je ge­lip çyk­ýar. α̃ , β̃,γ̃Do­ly çö­zü­wi gur­mak üçin tö­tän­le­ýin ulu­lyk­la­ryň dis­per­si­ýa­la­ry­ny we ga­ry­şyk dis­per­si­ýa­la­ry­ny kes­git­le­mek ze­rur. (x) we (t’) tö­tän­le­ýin funk­si­ýa­la­ry­nyňα̃, β̃, γ̃ (2.1.15) we (2.1.21) bel­li kor­rel­ýa­sion funk­si­ýa­la­ryn­da [2], ulu­lyk­ la­ryň dis­per­si­ýa­la­ry­nyc̃ R̃ hem-de ga­ry­şyk dis­per­si­ýa­la­ry aşak­ da­ky for­mu­la­lar bo­ýun­ça kes­git­le­ýä­ris: α̃, β̃, γ̃

Kä­bir öz­gert­me­ler­den soň (2) we (3) deň­le­me­ler ul­ga­ my­ny şu aşak­da­ky gör­nüş­de ýaz­mak müm­kin: CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 55

Seý­le­lik­de, çyl­şy­rym­ly öz­gert­me­le­ri we in­teg­rir­le­mek­li­gi ýe­ri­ne ýe­ti­rip, (7) for­mu­la­lar­dan ga­lan ulu­lyk­la­ryň dis­per­si­ýa­ la­ry­ny al­ýa­rys:

Bu ýer­de: DR c R – 2n –μ1 (t+τ) –μ1 (t-τ) de­giş­li­lik­de dü­şek= koef (1+e­ ­si­en­ti­niň)(e we süýş­gün­li­giň) – e ); ýad­ro­sy­nyň σ , σ stan­dart­la­ry. (4) ul­ga­my göz­le­nil­ýän we b tö­tän­le­ýin ulu­lyk­la­ra gö­rä çö­züp, al­ýa­rys:

α̃ ̃ YLYM / SCIENCE НАУКА

(10) gör­nü­şi ýa­ly, we b ulu­lyk­lary ulu­lyk­lary bi­len çy­zyk­ly däl arabag­la­ny­şyk arkaly bag­la­nyş­ýan­dyr­lar. Şo­nuň üçin we b tö­tän­le­ýinα̃ ̃ulu­lyk­la­ryňα̃, sta­tis­ti­k β̃, γ̃ hä­si­ýet­na­ ma­la­ry­ny kes­git­le­mek üçin (10) aň­lat­ma­ny çy­zyk­laş­dyr­mak ge­rek. α̃ ulu­lyk­la­ryň̃ or­ta ba­ha­lar­dan ta­pa­wut­ly­ly­gy­ny uly däl di­ýip ha­sap­lap, biz bu ulu­lyk­lar­dan funk­si­ýa hök­mün­de we b ulu­lyk­la­ryα̃, β̃, γ̃ or­ta ba­ha­la­ryň çäk­le­rin­de Teý­lo­ryň ha­ta­ry­na da­gy­dyp we da­gyt­ma­da di­ňe çy­zyk­ly ag­za­la­ry sak­lap ala­rys:α̃ ̃

On­da (10) aň­lat­ma­laryn­dan, (6) we (11) göz öňün­de tut­mak bi­len, we b ulu­lyk­la­rynyň şu aşak­da­ky ba­ha­la­ry­ny –k|x| e kö­pel­di­ji­ni sak­la­ýan funk­si­ýa­la­ry in­teg­rir­le­me­giň al­ýa­rys: bel­li düz­gün­le­ri­ni ula­nyp, (7) gir­ýän in­teg­ral­la­ry ha­sap­la­mak α̃ ̃ müm­kin. Kor­rel­ýa­sion funk­si­ýa­la­ryň ba­ha­la­ry­ny (7) go­ýup, D -nyň sag ta­ra­py­na gir­ýän in­teg­ral­la­ryň uly bol­ma­dyk öz­ gert­me­le­rin­den soň, ala­rys: α

In­di, bel­li düz­gün­le­ri ula­nyp, (12) we (13) aň­lat­ma­lar­dan we b tö­tän­le­ýin funk­si­ýa­la­ryň ma­te­ma­ti­ki ga­raş­ma­la­ry­ny aňsatlyk bilen ha­sap­la­mak müm­kin: α̃ ̃

Al­nan (14) ne­ti­je­ler se­re­dil­ýän pür­süň or­ta­ça ala­nyň­da aý­lan­maz­dan, top­ra­ga çüm­mek­lik bi­len or­nu­ny üýt­ged­ýän­ di­gine şa­ýat­lyk ed­ýär­ler hem-de onuň çök­me­gi­niň çuň­lu­gy Bu ýer­de: esa­syň de­ter­mi­nir­le­ni­len we ba­ha­­ly, bir­jyns­ly bo­lan­da­

m = αL; n = μ_1 T. c̅ R̅ 56 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

özara deň bo­lar. On­dan baş­ga-da, ga­ra­şy­ly­şy ýa­ly, pür­süň çyk­ýar hem-de sto­has­ti­ki ma­ýyş­gak­süýş­ýän esas­da ýer­le­şen or­ny üýt­get­me­si esa­syň süýş­gün­li­gi ha­sa­ba al­nan­da onuň gur­lu­şyk kont­ruk­si­ýa­la­ry­ny ha­sap­la­ma­gyň usu­ly­ny iş­läp düz­ ha­sa­ba alyn­ma­dyk­da­kysyn­dan uly bol­ýar. mek­li­giň mak­sa­da­la­ýyk­ly­gy­nyň meselesi şüb­he dö­ret­me­ýär. In­di sta­tis­ti­k süýş­gün­li­giň orny üý­te­mek­li­giniň dis­per­si­ Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, bi­na­lar we des­ga­lar hasp­la­nan­da ýa­la­ry­na tä­si­ri­ne se­re­de­liň. Orny üýt­ge­me­le­riniň dis­per­si­ýa­ ola­ryň esas­la­ry­nyň top­ra­gyň ma­ýyş­gak­ly­gy­nyň we ma­ýyş­ sy­ny kes­git­le­mek üçin öňin­çä we b tö­tän­le­ýin ulu­lyk­la­ryň gak­süýş­gün­li­gi­niň ölçeg­le­ri­niň tö­tän­le­ýin hä­si­ýet­le­ri­ni ha­sa­ dis­per­si­ýa­la­ry­ny ha­sap­la­lyň: ba al­ma­gyň ze­rur­ly­gy ýü­ze çyk­ýar. Şeý­le­lik­de, tek­lip edil­ýän α̃ ̃ sto­has­ti­ki ma­ýyş­gak­süýş­ýän esa­syň mo­de­li des­ga­la­ryň we bi­na­la­ryň ha­sap­la­ýyş çyz­gy­dy­ny ta­kyk­la­ýar we esas­lan­dy­ry­ lan ha­sap­la­ma­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge müm­kin­çi­lik dö­red­ýär.

Pür­süň ha­sap­la­nyş çyz­gy­dy. 1-nji çyz­gy.

we b ulu­lyk­la­ryň ma­te­ma­ti­ki ga­raş­ma­la­ry­na we dis­ per­si­ýa­la­ry­na eýe bol­mak bi­len, (1) for­mu­la bo­ýun­ça ýe­ri­ni üýt­get­me­giňα̃ ̃ sta­tis­ti­ki hä­si­ýet­na­ma­la­ry­ny kes­git­le­ýä­ris:

2 D[α L D[α

(18)D[y] dis­per­si­ýa = x ] – xwe b ulu­lyk­la­ryň] + D ga­ry­şyk dis­per­si­ýa­sy­ (18) nyň me­se­lä­niň sim­met­ri­ýa­syn­dan ge­lip çyk­ýan Dab = 0,5L D[α] bol­ýan­dy­gy­ny göz öňün­deα̃ tut­mak̃ bi­len al­nan­dyr. Şeý­le­lik­de, esa­syň süýş­gün­li­gi­niň we ma­ýyş­gak­ly­gy­nyň YLYM / SCIENCE НАУКА hä­si­ýet­na­ma­la­ry­nyň tö­tän­leýin gy­şar­ma­la­ry­ny ha­sa­ba al­mak bi­len, orny üýt­ge­me­le­riniň sta­tis­ti­ki hä­si­ýet­na­ma­la­ry­ny kes­ git­le­mek üçin ýö­ne­keý for­mu­la­lar alyn­dy. Esa­syň sta­tis­ti­k ma­ýyş­gak­süýş­ýän mo­de­li­ni ulan­ma­gyň mak­sa­da­la­ýyk­dy­gy­na göz ýe­tir­mek üçin san­la­ýyn my­sa­la se­re­de­liň. Ştam­pyň uzyn­ly­gy – Ga­ty pür­süň orny üýt­ge­me­si­niň dis­per­si­ýa­sy: 1 – ma­ýyş­gak çö­züw; 2 – ma­ýyş­gak­süýş­ýän çözüw. 2-nji çyz­gy. Süýş­gün­li­giň ýad­ro­sy­nyň fi­zi­ki ölçeg­le­ri­ni, [3] la­ýyk­lyk­da Edebi­ ýat­ şu­la­ra deň di­ýip ka­bul ed­ýä­ris: 1. Соболев Д. Н. Задача о штампе, вдавливаемом в статистически неоднородное упругое основание //Строительная (18) for­mu­la bo­ýun­ça orny üýt­ge­me­le­riniň dis­per­si­ýa­la­ry­ny механика и расчет сооружений. – 1968. – №2. esa­syň süýş­gün­li­gi­ni ha­sa­ba al­mak bi­len we ha­sa­ba al­maz­dan 2. Амансахатов Ч., Соболев Д.Н. Балки, плиты и оболочки ha­sap­la­lyň. Pür­süň ha­sap­la­nyş çyz­gy­dy 1-nji çyz­gy­da gör­ke­zi­ на стохастическом упругоползучем основании. – Ашхабад: len. 2-nji çyz­gy­da dis­per­si­ýa­ny (18) for­mu­la bo­ýun­ça ha­sap­ Ылым, 1990. la­ma­gyň ne­ti­je­le­ri ge­ti­ri­len: esa­syň süýş­gün­li­gi­ni ha­sa­ba al­mak­ 3. Месчян С.Р. О ползучести связного грунта при сжатии в условиях невозможности бокового расширения //Изв. АН Арм. lyk or­ny üýt­ge­me­le­riň dis­per­si­ýa­sy­nyň ma­ýyş­gak çö­züw­den СССР. – Сер. физ.-мат. наук. – 1958. – II. – Вып. 4. 15-25% ýo­kar­lan­ma­gy­na ge­tir­ýär. Eger-de konst­ruk­si­ýa ahyr­ky ga­ty­ly­ga eýe bol­sa, on­da bu ta­pa­wut on­dan hem uly bo­lar. Ça­ry AMAN­SÄHE­DOW, Bu ýer­den, esa­syň se­re­dil­ýän ma­ýyş­gak­süýş­ýän mo­ Türk­me­nis­ta­nyň Ylym­lar aka­de­mi­ýa­sy­nyň baş bi­ler­me­ni, teh­nii­ki de­li­niň ha­sap­la­nyş çyz­gy­dy­ny düýp­li ta­kyk­la­ýan­dy­gy ge­lip ylym­la­ryň dok­to­ry, pro­fes­sor CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 57 SIMULATION OF STOCHASTIC ELASTIC CREEPING BASE BUILDINGS

NE of the most important criteria to ensure the The following notations are introduced here: reliability and durability of buildings and structures Ois to improve the quality of design through the use of constructive solutions, based on the maximum refinement of real functional parameters of the used designs. For the analysis of mathematical models of statistical heterogeneity of the creeping base D.N. Sobolev [1] resolved the task of pressing elastically rigid punch into an elastic base. Let’s examine a sample of the rigid stamp of YLYM / SCIENCE НАУКА a predetermined length L, located on the elastic Winkler foundation to interpret the stochastic model of the elastic creeping foundation. At the same time values are random, as denoted The relaxation kernel base (t – ) is taken as the ratio via random integrals and (t – ) function. foundation (x) in the form of random, Gaussian functions. Under certain mathematicalα̃, β̃, γ̃ expectations of random R̃ τ R̃ τ The distributed force q infuences on the stamp (Scheme functions M[c(x)] = 0 M[R(t – )] = (t’), here: t’ = t – , and №1). c̃ also uncorrelated random functions (x) and (t – ) are Since random functions are (x) and (t – ) taken into account c̅and, then weτ defineR̅ the mathematicalτ transformed according to the normal law, it is sufcient expectations of random variables [5]:c̃ R̃ τ to determine the mathematical expectationc̃ R̃ of correlationτ functions for their full statistical interpretation, thus, in the monograph [2], they take on the form of (2.1.15) and (2.1.21). At the same time the expectation and variance of (2.1.18) of the base of relaxation kernel (2.1.19) are defined by formula Using the same method we define 0 0 0– c0

[2]. Thus, movement of a rigid stamp is defined by the (t – ), here: c0 and (t – ) – the mathematical expectations following formula: of random variables (x) and (t – ). α̅ = β̅ = γ̅ = c̅ y(x)= x+b. (1) R̅ Inτ the case of acceptedR̅ τ notations (6) R = 0, obtain the obvious result of c̃D.N. Sobolev.R̃ τ Hence the preliminary here: and b random, Gaussianᾶ ̃ values (due to random conclusion is that the inclusion of statistical deviations of heterogeneity of the base). creep characteristics has a significant impact on the average To solveᾶ this problem̃ it is sufcient to find the statistical of . characteristics of the random function (x). To have a complete solution it is necessary to determine Taking into account the relaxation of the base kernel theα̃, dispersion β̃, γ̃ and the dispersion of mixed random variables (t – ), let’s make up two equations ofỹ equilibrium of a rigid of . Dispersions and also mixed dispersions of stamp in a plane: under certain correlation functions [2] of random functions R̃ τ (x)α̃, and β̃, γ̃ (t’) and (2.1.15) are determined by the followingα̃, β̃, γ̃ formulas: c̃ R̃

After some transformations (2) and (3), the system of equations can be written as follows: 58 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

Here: DR c R – 2n –μ1 (t+τ) –μ1 (t-τ) correspondingly,= standards (1+e )(e of the basic) – e ratio );and σ ,creep σ kernel. Solving the system (4) in accordance with required random and b, we get:

ᾶ ̃

As it can be seen from the calculation of (10), and values and b and values are closely connected by the nonlinear dependence. Thus, to determine the statisticalᾶ characteristics̃ ofα̃, random β̃ , γ̃ variables and b, linearization of values is necessary (10). Taking into account insignificant difference of valuesᾶ from averagẽ values, we can expand the amount both within the limits of average values in Taylorα̃, β series̃ , γ̃ and due to the results of the decomposition we retain only the linear terms:

Using well-known rules of integration functions Then from notations (10), including (6) and (11), we get containing factor e–k|x|, it can be possible to determine input the following values of and b: integrals (7). Substituting the values of correlation functions YLYM / SCIENCE НАУКА D (7), after small changes of integrals of the right-hand side , ᾶ ̃ we will get: α

Then, using the well-known rules, using notations (12) and (13) we can easily calculate the mathematical expectation of random features of and b:

ᾶ ̃

Obtained (14) results indicate that the stamp in Here: question, in the average not rotating, moves in the thickness Thus, bym performing= αL; n = μ_1 complex T. transformations and of the depressed ground, and the depth of its immersion integration, we obtain the dispersion of the remaining remains equal in case of homogeneity of deterministic quantities of the formula (7): values and of the bases. Also as expected, the value of

c̅ R̅ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 59 the stamp in the case of inclusion of movement of the creep It follows a detailed specification of the design scheme base is greater than in the case where this factor is not of the considered elastically creeping model of the base and considered. also there is no doubt in the feasibility of the development of Now let’s consider a displacement dispersion of the methods for design of structures located on the stochastic statistical creep. Let’s pre-calculate the variance of random elastic creeping ground. In this connection there is need to variables of and b to determine the displacement and take account of random characteristics of elasticity and creep dispersion: ground bases for the design of buildings and structures. ᾶ ̃ Thus, the proposed model of the stochastic elastic creeping base defines the calculation scheme of buildings and structures and allows to carry out reasonable calculations.

Scheme of stamp’s calculation. Drawing №1. YLYM / SCIENCE НАУКА

Obtaining the mathematical expectation and variance values of and b, we determine the statistical characteristics of the movements according to the formula (1): ᾶ ̃

2 D[α L D[α

TheD[y] dispersion = x ] (18)– x was ]obtained + D from the mixed (18) dispersion of and b values and derives from the symmetry of the problem and takes the form of Dab = 0,5L D[α]. Thus, theᾶ most elementarỹ formulas were used to verify the appropriateness of the statistical motion specifications taking into account of random deformation characteristics of an elastic creep model of the base. To be convinced of suitability of applying the statistical elastic and creep model of the base, let’s consider a numerical example. The stamp’s length is – Displacement dispersion of solid punch: 1 – plastic solution; 2 – plastic and movable solution. Drawing №2.

Bibliography Physical parameters of the mobility of the kernel, according to [3], take to the following values: 1. Соболев Д. Н. Задача о штампе, вдавливаемом в статистически неоднородное упругое основание //Строительная механика и расчет сооружений. – 1968. – №2. 2. Амансахатов Ч., Соболев Д.Н. Балки, плиты и оболочки According to formula (18) we calculate the displacement на стохастическом упругоползучем основании. – Ашхабад: variance in variations: with and without creep coefcient Ылым, 1990. base. The scheme of the stamp’s calculation is shown in 3. Месчян С.Р. О ползучести связного грунта при сжатии в Drawing №1. Drawing №2 provides calculation results of the условиях невозможности бокового расширения //Изв. АН Арм. dispersion according to formula (18): keeping the base creep СССР. – Сер. физ.-мат. наук. – 1958. – II. – Вып. 4. rate increases creep dispersion value as compared to elastic Chary AMANSAHEDOV, 15-25% solution. When a construction becomes ultimate a leading expert of the Academy of Sciences of Turkmenistan, rigid, the difference becomes even more significant. a Doctor of Technical Sciences, a Professor 60 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI МОДЕЛИРОВАНИЕ СТОХАСТИЧЕСКОГО УПРУГОПОЛЗУЧЕГО ОСНОВАНИЯ ЗДАНИЙ И СООРУЖЕНИЙ

ДНИМ из важнейших критериев обеспечения Здесь введены следующие обозначения: надежности и долговечности зданий и сооружений Oявляется повышение качества проектирования посредством использования конструктивных решений, опирающихся на максимальное уточнение реальных функциональных параметров используемых конструкций. Для анализа математической модели статистически неоднородного ползучего основания Д.Н. Соболевым [1] была решена задача вдавливания упруго жёсткого штампа в упругое основание. Для интерпретации модели стохастического упруго ползучего основания рассмотрим образец жесткого штампа заданной длиной При этом величины являются случайными, так L, расположенного на упругом винклеровском основании. как обозначаются через интегралы случайных (x) и (t – Коэффициент основания (x) принимаются ядро ) функции. α̃, β̃, γ̃ релаксации основания (t – ) принимается в виде При известных математических ожиданияхc̃ R̃ c̃ τ случайных, гауссовских функций. На штамп действует случайных функций M[c(x)] = 0 M[R(t – )] = (t’), здесь: t’ распределённая сила q R̃(Схемаτ №1). = t – , а также учитывая некоррелированность случайных Так как случайные функции (x) и (t – ) преобра­ функций (x) и (t – ), определяемc̅ , математическиеτ R̅ зуются согласно нормальному закону, достаточно ожиданияτ случайных величин [5]: опре­делить математическое ожиданиеc̃ R̃ корреляционныхτ c̃ R̃ τ функций для их полной статистической интерпретации,

YLYM / SCIENCE НАУКА таким образом, в монографии [2] они обретают вид (2.1.15) и (2.1.21). При этом математическое ожидание

и дисперсия ядра релаксации основания определяются Точно таким же образом находим 0 0 0–

формулами (2.1.18) и (2.1.19) [2]. Таким образом, c0 (t – ), здесь: c0 и (t – ) – математические ожидания перемещения абсолютно жесткого штампа определяется случайных функций (x) и (t – ). α̅ = β̅ = γ̅ = c̅ следующей формулой: R̅ В случае,τ когда вR̅ принятыхτ обозначениях (6) R = 0, y(x)= x+b. (1) то получим очевидныйc̃ результатR̃ τ Д.Н. Соболева. Отсюда здесь: и b случайные, гауссовские величины (по следует предварительный вывод, что учет статистических причине случайной неоднородностиᾶ ̃ основания). отклонений характеристик ползучести оказывает Для решенияᾶ ̃ данной задачи достаточно найти существенное влияние на средние значения . статистические характеристики случайной функции (x). Для построения полного решения необходимо Принимая во внимание ядро релаксации основания определить дисперсии и смешанные дисперсииα̃, β ̃, γ̃ (t – ), составляем два уравнения равновесия жесткогоỹ случайных величин . Дисперсии, а также штампа в плоскости: смешанные дисперсии величин при известных R̃ τ корреляционных функцияхα̃, β̃, γ̃ [2] случайных функций (x) и (t’) (2.1.15) и (2.1.21) определяемα̃, β̃, поγ̃ следующим формулам: c̃ R̃

После некоторых преобразований (2) и (3) систему уравнений можно написать в следующем виде: CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 61

Таким образом, выполнив сложные преобразования и интегрирование, получаем дисперсию остальных величин формулы (7):

Здесь: DR c R – 2n –μ1 (t+τ) –μ1 (t-τ) соответственно,= стандарты (1+e )(e базового) – коэффициента e ); σ , σ и ядра ползучести. Решая систему (4) согласно искомым случайным и b, получаем: YLYM / SCIENCE НАУКА ᾶ ̃

Как видно из расчета (10), величины и b и величины находятся в тесной связи посредством нелинейных зависимостей. Поэтому для определения статистическихᾶ ̃ характеристикα̃, β̃, γ̃ случайных величин и b необходима линеаризация величин (10). Учитовая незначительную разницу величин от усредненныхᾶ ̃ значений, мы можем разложить величины и b в границах усредненных значений в ряд Тейлора,α̃, β̃, γ̃ и по результатам разложения сохраняем исключительно линейныеᾶ ̃ члены:

Используя известные правила интегрирования Тогда из обозначений (10), с учетом (6) и (11), функций, содержащих множитель e–k|x|, можно опреде­ получаем следующие значения величин и b: лить входные интегралы (7). Подставляя значения корреляционных функций (7), после небольших ᾶ ̃ преобразований интегралов, входящих в правую часть D , получим:

α

Затем, используя известные правила, применив обозначения (12) и (13), можно легко вычислить математические ожидания случайных функций и b:

ᾶ ̃

Полученные (14) результаты свидетельствуют о том, что рассматриваемый штамп, в среднем не вращаясь, перемещается в толще вдавленного грунта, а глубина Здесь: его погружения продолжает оставаться равной при m = αL; n = μ_1 T. 62 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

условии однородности детерминированных значений Когда конструкция обретает окончательную жёсткость, и основания. Кроме того, как ожидалось, значение данная разница становится еще более существенной. перемещений штампа в случае учета ползучести Отсюда, вытекает важность детального уточнения основанияc̅ R̅ оказывается больше, чем в случае, когда расчетной схемы рассматриваемой упруго ползучей данный фактор не учитывается. модели основа­ния, при этом не вызывает сомнений целе­ Теперь рассмотрим дисперсии перемещения сообразность разработки методов расчета строительных статистической ползучести. Для определения дисперсии конструкций, расположенных на стохастическом упруго перемещений предварительно вычислим дисперсии ползучем основании. В связи с этим возникает необхо­ случайных величин и b: димость учета случайных характеристик параметров упругости и ползучести грунта оснований при проектиро­ ᾶ ̃ вании зданий и сооружений. Таким образом, предлагаемая модель стохастического упруго ползучего основания уточняет расчетную схему зданий и сооружений, а также позволяет выполнять обоснованные расчеты.

Схема расчета штампа. Чертеж №1.

Обретая математические ожидания и дисперсии величин и b, определяем статистические характерис­ тики перемещений согласно формуле (1): ᾶ 2̃ D[α L D[α

D[y] = x ] – x ] + D (18)

Дисперсия (18) получена с учетом того, что смешан­

YLYM / SCIENCE НАУКА ная дисперсия величин и b вытекает из симметрии

задачи и принимает вид Dab = 0,5L D[α]. Таким образом, с учетомᾶ ̃ случайных деформаций характеристик ползучести и упругости основания, в целях определения статистических характеристик перемещений были применены простейшие формулы. Чтобы убедиться в целесообразности применения статистической упруго ползучей модели основания рас­ Дисперсия перемещения твердого штампа: смотрим численный пример. Длина штампа составляет – 1 – пластичное решение; 2 – пластично-подвижное решение. Чертеж №2.

Литература Физические параметры ядра подвижности, согласно 1. Соболев Д. Н. Задача о штампе, вдавливаемом в [3], принимают равными следующим значениям: статистически неоднородное упругое основание //Строительная механика и расчет сооружений. – 1968. – №2. 2. Амансахатов Ч., Соболев Д.Н. Балки, плиты и оболочки на стохастическом упругоползучем основании. – Ашхабад: Согласно формуле (18) рассчитаем дисперсии переме­ Ылым, 1990. щений в вариациях: с учетом и без учета коэффициента 3. Месчян С.Р. О ползучести связного грунта при сжатии в условиях невозможности бокового расширения //Изв. АН Арм. ползучести основания. Схема расчета штампа изображена на СССР. – Сер. физ.-мат. наук. – 1958. – II. – Вып. 4. чертеже №1. На чертеже №2 приводятся результаты расчета дисперсии по формуле (18): учет коэффициента ползучести Чары АМАНСАХЕДОВ, основания приводит к увеличению значения дисперсии главный эксперт Академии наук Туркменистана, доктор ползучести по сравнению с упругим решением на 15-25%. технических наук, профессор CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 63 SILOS SAKLANÝAN AMMAR JAÝLARYNYŇ GURLUŞYGYNY KÄMILLEŞDIRMEK OPTIMIZATION OF THE CONSTRUCTION AND USAGE OF SILOS ОПТИМИЗАЦИЯ СТРОИТЕЛЬСТВА И ИСПОЛЬЗОВАНИЯ СИЛОСОХРАНИЛИЩ

ÜRK­ME­NIS­TA­NYŇ hormatly HE Nationwide Country ТВЕРЖДЁННАЯ уважаемым YLYM / SCIENCE НАУКА Pre­zi­den­ti Gurbanguly Development Program for Президентом Туркменистана TBerdimuhamedow ta­ra­pyn­ Tthe next 20 years endorsed УГурбангулы Бердымухамедовы­м dan ýurdumyzy hemmetaraplaýyn by the President of Turkmenistan Государственная программа развития ösdürmek boýunça tas­syk­la­nan döw­let Gurbanguly Berdimuhamedov страны на ближайшее 20 лет пред­ mak­sat­na­malary türk­men hal­ky­nyň foresees intensive growth of усматривает в эпоху могущества и ýa­şa­ýyş-du­muş hal-ýag­da­ýy­ny ýo­kar­ welfare of people, including счастья интенсивный рост благосос­ lan­dy­r­ma­ga, şol san­da döwletimiziň fundamental acceleration of paces тояния народа, в том числе коренное azyk howpsuzlygyny yzygiderli of solutions on the Food Program ускорение темпов реализации продо­ pugtalandyrmaga gönükdirilendir [1]. in the Prosperous Epoch of the вольственной программы [1]. Bu meseleleri çözmek üçin Powerful State [1]. Для решения этих задач в Турк­ Türkmenistanda döwrebap oba For these tasks in менистане строятся современные hojalyk-maldarçylyk toplumlary Turkmenistan built modern agri- сельскохозяйственно-животноводчес­ gurulýar. Olarda ot-iýmleri saklamak livestock complexes, in which кие комплексы, в которых для хране­ we taýýarlamak üçin dürli görnüşdäki forage storage silo built of different ния и заготовки кормов возводятся silos saklanylýan ammarlary salýarlar. types. силосохранилища различного типа. Bu makalada ýerüsti silos In this article, a new В настоящей статье предлагает­ saklanýan ammar jaýlaryny gurmagyň construction technology and ся новая технология строительства we ulanmagyň täze tehologiýasy teklip operation of silos ground type (see и эксплуатации силосохранилищ edilýär (ser. 1 sur.), bu bolsa, ýylboýy Fig. 1) that allows all year round to наземного типа (см. рис 1), что поз­ mekgejöweniň tümmül bolup ýetişen, harvesting and processing forage воляет круглый год осуществлять suwy süýjän başyndan ybarat bolan ot- mass, composed with corncobs into процесс заготовки и обработки кор­ iýmleri taýýarlamaga we täzeden işläp a Milky-Wax ripeness. Consider мовой массы, состоящей из початков taýýarlamaga mümkinçilik berýär. example of the benefits of the молочно-восковой спелости. Рас­ Si­los sak­lan­ýan am­mar ja­ýy­ny 6 proposed innovation. смотрим на примере преимущества 000 ton­na deň bo­lan umu­my sy­gym­ The estimated total silo предлагаемой инновации. ly­lyk­da ýa-da 10022,4 m3 gur­ýar­lar. capacity is 6,000 tons or volume При эксплуатации силосохра­ Em­ma ula­nyş döw­rün­de oňa iş ýü­zün­ of 10,022.4 m3. In operation, it is нилища общей расчётной вместимо­ de, adat­ça, 4140 ton­na ýa-da si­los­ actually charged with about 4140 стью 6000 т или объёмом 10022,4 м3 lan­ýan ot-iý­miň umu­my göw­rü­mi­niň tons or the volume of 6915.5 m3 фактичес­ки его загружают окол­о 4140 ba­ry-ýo­gy 6915,5 m3 ýük­le­nil­ýär-de, of silage mass, leaving unloaded т или объёмом 6915,5 м3 силосуемо­й am­mar ja­ýy­nyň öň we ar­ka ta­ra­pyn­da­ top, front and rear entrances of массы, оставляя незагруженными верх­ ky gi­rel­ge­le­ri­niň 1860 ton­na­lyk ýa-da all storage capacity of 1860 tons ние части у переднего и заднего входов 3106,9 m3 göw­rüm­li ýo­kar­ky boş­lu­gy or volume of 3,106.9 m3. This is всех хранилищ вместимостью 1860 т boş gal­dy­ryl­ýar. the result of the fact that loading или объёмом 3106,9 м3. Это результат Ot-iým se­hi­niň has ne­ti­je­li hem and unloading silos are provided того, что загрузка и разгрузка силосох­ top­lum­la­ýyn peý­da­la­nyl­ma­gy­ny üp­jün and performed only in the front ранилища предусмотрена и выполня­ et­mek mak­sa­dy bi­len ge­çi­ri­len düýp­li storage. ется только спереди хранилищ. 64 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

bar­lag­lar si­los sak­lan­ýan am­mar ja­ýy­ The results of the survey Результаты проведённых ис­ nyň ar­ka ta­ra­pyn­dan goş­ma­ça ýük­ purposed to increase economic следований с целью повышения le­mek-ýük dü­şür­mek meý­dan­ça­sy­ny efficiency of complex use of the экономической эффективности gur­ma­gyň ze­rur bo­lup dur­ýan­ly­gy­ny preparation center have identified комплексного использования ýü­ze çy­kar­dy. Mu­nuň özi ozal am­mar the need to build additional кормоцеха выявили необходимость ja­ýy­na sa­lyn­man gal­dy­ryl­ýan si­los­la­nan unloading and loading areas строительства дополнительной ot-iým­le­riň goş­ma­ça 1860 ton­na­sy­ny behind the silo. Its construction разгрузочно-погрузочной пло­ ýa-da 3106,9 m3, şo­nuň ýa­ly-da, am­mar will provide a laying of previously щадки сзади силосохранилища. Её ja­ýy­nyň ar­ka ta­ra­pyn­da­ky gö­ter­mek- uploaded 1860 tons or volume of строительство позволит обеспечить ýük­le­mek hem-de ýük­le­ri dü­şür­mek- 3,106.9 m3 of silage for storage in закладку хранения в хранилище da­şa­mak meý­dan­ça­la­ryn­da gys­ga the repository, as well as a laying ранее не загружаемых 1860 т или wagt­lap sak­la­mak üçin ot-iým­le­riň of 930 tons or volume of 1,553.47 объёмом 3106,9 м3 силосной массы, ýe­ne-de 930 ton­na­sy­ny ýa-da 1553,47 m3 and 210 tons or volume of а также заложить на короткий срок m3; am­mar ja­ýy­nyň esa­sy gi­rel­ge­si­ 350.8 m3 before the front entrance хранения дополнительно на подъ­ niň öňün­de – goş­ma­ça 210 ton­na­sy­ny, of the store for a short shelf life ёмно-погрузочной и разгрузочно- ýag­ny 350,8 m3 göw­rü­mi­ni ýer­leş­dir­ in addition to hoisting, loading транспортной площадках за задним mä­ge müm­kin­çi­lik be­rer. and unloading and transport входом, где отсутствуют поблизости Şeý­le­lik­de, am­mar ja­ýy­nyň gö­ platforms for rear entrance, where подсобные помещения, 930 т или nü­den-gö­ni öz için­de, şo­nuň ýa­ly-da there are no utility room nearby. объёмом 1553,47 м3 и перед перед­ onuň gi­rel­ge­le­ri­niň ag­zyn­da goş­ma­ça Consequently, in addition, silage ним входом в хранилище 210 т или ýe­ne-de 3000 ton­na ýa-da 5011,25 m3 with its total weight of 3000 tons объёмом 350,8 м3. Следовательно, göw­rüm­dä­ki si­los iým­le­ri­ni ýük­le­mä­ge or volume of 5,011.25 m3 will be дополнительно в хранилище и воз­ hem-de sak­la­ma­ga müm­kin­çi­lik peý­da stored in the depositories and ле его входов будет храниться силос bol­ýar. Mu­nuň özi hä­zir­ki şert­ler­de her outside them. общей массой 3000 т или объёмом bi­ri 1000 ton­na ýa-da 1670 m3 göw­ This is equivalent to the – 5011,25 м3. rüm ot-iý­mi sak­la­ma­ga ni­ýet­le­nen üç construction of three more silos Это равноценно сооружению в am­mar ja­ýy­ny ýa-da bi­ri 1000 ton­na­ with capacity of 1,000 tons in существующих условиях ещё трёх lyk we 1670,4 m3 göw­rüm­lik hem-de volume by 1670.4 m3 or two silos силосохранилищ ёмкостью по 1000 т beý­le­ki­si 2000 ton­na­lyk we 3340,8 m3 - one with a capacity of 1000 tons объёмом по 1670,4 м3 или двух силосох­ göw­rüm­li am­mar jaý­la­ry­nyň iki­si­ni gu­ in volume 1670.4 m3, and the ранилищ - одного вместимостью 1000 т, ran ýa­ly­dyr [2]. second with a capacity of 2000 t объёмом 1670,4 м3 и второго вмести­ 3 3 Ýük gö­te­ri­ji-da­şaý­jy gп meý­dan­ 3340 volume 8 m within existing мостью 2000 т объёмом 3340, 8 м .

ça­nyň we am­mar ja­ýy­nyň gо bin­ýat esa­ conditions. В общем виде удельные зат­ 2 2 YLYM / SCIENCE НАУКА sy­nyň 1 m gu­rul­ma­gy­na edil­ýän udel In general terms, specific unit раты на строительство 1 м подъ­ 2 çyk­da­jy­la­ryň möç­ber­le­ri öza­ra deň­dir, cost of the construction of 1 m of ёмно-транспортной площадки gп и

ýag­ny gп = gо. Des­ga­nyň gc gap­dal di­ conveyor platform gп and storage основания хранилища gо идентичны, 2 war­la­ry­nyň 1 m gu­rul­ma­gy­na edil­ýän base gо are identical, i.e., gп = gо.. т.е. gп = gо. Удельные затраты на udel çyk­da­jy­la­ryň möç­be­ri, ola­ry bi­na Specific costs of the construction строительство 1 м2 боковых стенок 2 et­me­giň çyl­şy­rym­ly iş bo­lup dur­ýan­ of side walls of 1 m gc, due to the gc из-за сложности их изготовления, ly­gy­ny na­za­ra al­mak bi­len, am­mar complexity of their manufacture, так как эти конструкции высокой ja­ýy­nyň bin­ýat esa­sy­ny gur­ma­ga çy­ka­ as these high strength design, прочности, изготовляемые из же­ ryl­ýan ha­ra­jat­lar­dan 1,5-2,5 es­se (or­ made from reinforced concrete, as лезобетона, а также необходимости ta­ça ha­sap bi­len 2 es­se diý­lip alyn­ýar) well as the need to install costly установки дорогостоящих фунда­ gym­mat düş­ýär, baş­ga­ça aý­da­nyň­da ol foundation supports, 1,5-2,5 ментных опор, в 1,5-2,5 раза (при­

şu esasdadyr: gc = 2 gп = 2 gо. times (taking into average 2-fold) нимаем в среднем в 2 раза) дороже, 1. Hä­zir­ki wagt­da bar bo­lan 2000 are more expensive than the чем на строительство основания, т.е. 3 ton­na­lyk ýa-da 3340, 8 m göw­rüm­li construction of the base, i.e. gc = 2 gc = 2 gп = 2 gо.

döw­re­bap am­mar ja­ýy­nyň gur­lu­şy­gy­ gп = 2 gо. 1. Стоимость GX2 строительства

nyň GX2 ba­ha­sy: 1. The cost of GX2 construction существующего современного хра­

1.1. Uzyn­ly­gy L0 hem-de giň­li­gi B0 of the existing modern storage with нилища ёмкостью 2000 т объёмом deň bo­lan bin­ýat­lyk esa­sy­nyň gur­lu­şy­ its capacity of 2000 tons and 3340 3340, 8 м3. 3 gy­nyň G02 ba­ha­sy: volume of 8 m . 1.1. Стоимость G02 основания

G02 = gо B0 L0 = 12*48 gо = 576 gо. (1) 1.1. The cost of GX2 base with шириной B0 и длиной L0,

1.2. Be­lent­li­gi HC deň bo­lan gap­dal width B0 and length L0, G02 = gо B0 L0 = 12*48 gо = 576 gо (1)

di­war­la­ry­nyň gur­lu­şy­gy­nyň GС2 ba­ha­sy: G02 = gо B0 L0 = 12*48 gо = 576 gо (1) 1.2. Стоимость GС2 строительства

GС2 = gc(2 HC L0) = gc (2* 5*48) = 480 gc (2) 1.2. The cost of the construction of боковых стенок высотой HC,

side walls GС2 and height HC, GС2 = gc(2 HC L0) = gc (2* 5*48) = 480 gc (2) CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 65

1.3. Tu­tuş am­mar ja­ýy­nyň gur­lu­ GС2 = gc(2 HC L0) = gc (2* 5*48) = 1.3. Стоимость GX2 строительства

şy­gy­nyň GX2 ba­ha­sy: 480 gc (2) всего хранилища,

GX2= G0 + GC = 576 gо + 480 gc (3) 1.3. The cost of GX2 construc­ GX2= G0 + GC = 576 gо + 480 gc (3) gс = 2 gо şer­ti­ni ha­sa­ba ala­ny­myz­da: tion of the entire storage, Учитывая, что gс = 2 gо имеем,

GX2= 576 gо+ 960 gо = 1536 gо (4) GX2= G0 + GC = 576 gо + 480 gc (3) GX2= 576 gо+ 960 gо = 1536 gо (4)

2. Hä­zir­ki wagt­da bar bo­lan 1000 Taking into account that gс = 2 gо 2. Стоимость GX1 строитель­ ton­na­lyk ýa-da 1670,4 m3 göw­rüm­li we have, ства существующего современного döw­re­bap am­mar ja­ýy­nyň gur­lu­şy­gy­ GX2= 576 gо+ 960 gо = 1536 gо (4) хранилища ёмкостью 1000 т объёмом 3 nyň GX1 ba­ha­sy: 2. The cost of GX1 construction 1670,4 м ,

2.1. Uzyn­ly­gy 6m hem-de giň­li­ of the existing modern storage with 2.1. Стоимость G01 основания gi 48m deň bo­lan bin­ýat­lyk esa­syň G01 its capacity of 1000 tons in volume шириной 6 м и длиной 48 м, 3 ba­ha­sy: of 1670.4 m , G01 = gо B0 L0 = 6*48 gо = 288 gо (5)

G01 = gо B0 L0 = 6*48 gо = 288 gо (5) 2.1. The cost of G01 base with 2.2. Стоимость GС1 строительства 2.2. Be­lent­li­gi 5m deň bo­lan gap­ width 6 m and length 48 m, боковых стенок высотой 5 м, dal di­war­la­ry­nyň gur­lu­şy­gy­nyň GС1 G01=gо B0 L0=6*48 gо=288 gо (5) GС1 = gс HC L0 = 2*5*48 gо = 480 gо (6) ba­ha­sy: 2.2. The cost of the 2.3. Стоимость GX1 строительства

GС1 = gс HC L0 = 2*5*48 gо = 480 gо (6) construction of side walls GС1 and всего хранилища,

2.3. Tu­tuş am­mar ja­ýy­nyň gur­lu­ height of 5 m, GX1= G0 + GC = 288 gо + 480 gc (7)

şy­gy­nyň GX1 ba­ha­sy: GС1 = gс HC L0 = 2*5*48 gо = 480 gо (6) Учитывая, что gс = 2 gо имеем, G = G + G = 288 + 480 (7) G = 288 + 960 = 1248 (8) X1 0 C gо gc 2.3. The cost of GX1 construc­ X1 gо gо gо YLYM / SCIENCE НАУКА gс = 2 gо şer­ti­ni ha­sa­ba ala­ny­myz­da: tion of the entire storage, 3. Стоимость GВ1 строительства

GX1= 288 gо + 960 gо = 1248 gо deň GX1= G0 + GC = 288 gо + 480 gc (7) комплекса существующих современ­ bolýar. (8) Taking into account that gс = 2 gо ных хранилищ, состоящих из трёх 3. Hä­zir­ki wagt­da bar bo­lan, her we have, силосохранилищ ёмкостью по 1000 т 3 3 bi­ri 1000 ton­na­lyk ýa-da 1670,4 m GX1= 288 gо + 960 gо = 1248 gо (8) объёмом 1670,4 м , göw­rüm­li döw­re­bap am­mar jaý­la­ry­nyň 3. The cost of GВ1 construction GВ1= 3 GX1 = 3*1248 gо = 3744 gо (9) üçü­sin­den yba­rat top­lu­myň gur­lu­şy­gy­ of the complex of existing modern 4. Стоимость GВ2 строительства nyň GВ1 ba­ha­sy: depositories, consisting of three комплекса существующих современ­

GВ1= 3 GX1 = 3*1248 gо = 3744 gо (9) silos with their capacity of 1000 ных хранилищ, состоящего из двух 4. Hä­zir­ki wagt­da bar bo­lan: bi­ri tons and volume of 1670,4 m3, силосохранилищ - одного вмести­ 3 3 1000 ton­na­lyk ýa-da 1670,4 m göw­ GВ1=3GX1=3*1248 gо=3744 gо (9) мостью 1000 т объёмом 1670,4 м и rüm­li GВ2 am­mar ja­ýy­nyň ; ikin­ji­si GX2 4. The cost of GВ2 construction второго – GX2 вместимостью 2000 т - 2000 ton­na­lyk ýa-da 3340, 8 m3 göw­ of the complex of existing modern объёмом 3340,8 м3, rüm­li iki döw­re­bap am­mar jaý­la­ryn­dan depositories, consisting of two GВ2= GX1 + GX2 = 1248 gо + 1536 gо = yba­rat top­lu­myň gur­lu­şy­gy­nyň ba­ha­sy: silos- one with its capacity of 1000 2784 gо (10) 3 GВ2= GX1 + GX2 = 1248 gо + 1536 gо = tons and volume of 1670,4 m and 5. Стоимость GП строительства

2784 gо (10) second GX2 with its capacity of 2000 предложенной подъёмно-погру­ 3 5. Çyg­ly ot-iým­ler sak­la­nyl­ýan BК tons with volume of 3340,8 m , зочной и разгрузочно-транспортной

= 52m umu­my uzyn­lyk­da­ky am­mar GВ2= GX1 + GX2 = 1248 gо + 1536 gо = площадки длиной LП 16 м сзади jaý­la­ry­nyň ar­ka ta­ra­pyn­da hö­dür­len­ 2784 gо (10) хранилищ гидронасыщенных грузов

ýän LП = 16m uzyn­lyk­da­ky ýük­le­ri 5. The cost of GП construction при их общей ширине BК 52 м, gö­ter­mek-ýük­le­mek hem-de ýük­le­ri of the proposed GП-lifting, loading GП = gп LП BК = 16*52 gп = 832 gп (11) dü­şür­mek-da­şa­mak meý­dan­ça­sy­nyň and unloading and transport Учитывая, что gп = gо имеем, gur­lu­şy­gy­nyň GП ba­ha­sy: platforms with its length of LП 16 GП = 832 gо (12)

GП = gп LП BК = 16*52 gп = 832 gп (11) m behind hydro saturated storage 6. Экономическую эффектив­ gп = gо deň­le­me­si­ni ha­sa­ba al­sak: of goods with their total width of BК ность строительства предложенной

GП = 832 gо deň bo­lar. (12) 52 m, подъёмно-погрузочной и разгру­

6. Çyg­ly ot-iým­ler sak­la­nyl­ýan GП=gп LП BК=16*52 gп=832 gп (11) зочно-транспортной площадки am­mar jaý­la­ry­nyň ar­ka ta­ra­pyn­da Taking into account that gп = gо сзади хранилищ гидронасыщенных hö­dür­len­ýän ýük gö­ter­mek-ýük­le­mek we have, GП = 832 gо (12) грузов, по сравнению со строитель­ hem-de ýük dü­şür­mek-da­şa­mak üçin 6. We can get cost-effective­ ством всех существующих храни­ meý­dan­ça­nyň gu­rul­ma­gy­nyň, her bi­ri ness of the proposed construction лищ, состоящего из трёх силосохра­ 1000 ton­na ýa-da 1670 m3 göw­rüm of lifting and loading and нилищ ёмкостью по 1000 т объёмом ot-iý­mi sak­la­ma­ga ni­ýet­le­nen am­mar unloading and transport platforms по 1670,4 м3, получим отношение­м jaý­la­ry­nyň üçü­sin­den yba­rat bo­lan behind hydro saturated storage разности стоимостей данных am­mar top­lu­my­nyň de­giş­li öl­çeg of goods, compared with the строительств (9) и (12) к стоимости gör­ke­zi­ji­le­ri bi­len de­ňeş­di­re­niň­dä­ki construction of all existing строительства площадки (12). 66 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

yk­dy­sa­dy ne­ti­je­li­li­gi­ni ady ag­za­lan storage consisting of three silos ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (3744 gо - 832 gо) /

am­mar jaý­la­ry­nyň (9) we (12) gur­lu­ with capacity of 1,000 tons in 832 gо = 3,5 (13) şy­gy­nyň hem-de meý­dan­ça­nyň (12) volume by 1670.4 m3, with the 7. Экономическую эффектив­ gur­lu­şy­gy­nyň ba­ha­sy­nyň ara­ta­pa­wut value of the difference data ность строительства предложенной gat­na­şy­gy­ny ha­sap­la­mak arka­ly çy­ relating to the construction подъёмно-погрузочной и разгрузоч­ kar­ýa­rys: (9) and (12) to the cost of the но-транспортной площадки сзади

ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (3744 gо - 832 gо) / construction site (12) хранилищ гидронасыщенных грузов

832 gо = 3,5 (13) ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (3744 gо - 832 по сравнению со строительством всех

7. Çyg­ly ot-iým­ler sak­la­nyl­ýan gо) / 832 gо = 3,5 (13) сущес­твующих современных хра­ am­mar jaý­la­ry­nyň ar­ka ta­ra­pyn­da 7. We can get cost- нилищ, состоящего из двух сило­ hö­dür­len­ýän ýük­le­ri gö­ter­mek-ýük­ effectiveness of the proposed сохранилищ - одного вместимостью le­mek hem-de ýük­le­ri dü­şür­mek-da­ construction of lifting and loading 1000 т объёмом 1670,4 м3 и второго şa­mak üçin ni­ýet­le­nen meý­dan­ça­nyň and unloading and transport вместимостью 2000 т объёмом 3340,8 gu­rul­ma­gy­nyň, bi­ri 1000 ton­na ýa-da platforms behind hydro saturated м3, получим отношением разности 1670 m3 göw­rüm­li; ikin­ji­si bol­sa, storage of goods, compared with стоимостей данных строительств - 2000 ton­na­lyk hem-de 3340,8 м3 the construction of all existing (10) и (12) к стоимости строительства göw­rüm­li ot-iý­mi sak­la­ma­ga ni­ýet­ modern storage facilities, площадки (12)

le­nen am­mar jaý­la­ry­nyň iki­sin­den consisting of two silos - one with a ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (2784 gо - 832 gо) /

yba­rat bo­lan am­mar top­lu­my­nyň capacity of 1,000 tons and volume 832 gо = 2,35 (14) gur­lu­şy­gy­nyň de­giş­li öl­çeg gör­ke­zi­ji­ of 1670.4 m3 and a second volume Следовательно, строительство le­ri bi­len de­ňeş­di­re­niň­dä­ki yk­dy­sa­dy capacity of 2000 tons and 3340 8 предлагаемой подъёмно-погрузоч­ ne­ti­je­li­li­gi­ni ady ag­za­lan am­mar jaý­la­ m3, with the value of the difference ной и разгрузочно-транспортной ry­nyň (10) we (12) gur­lu­şy­gy­nyň hem- in data relating to the construction площадки в 3,5 раза дешевле стро­ de meý­dan­ça­nyň (12) gur­lu­şy­gy­nyň (10) and (12) to the cost of the ительства нового такого же объёма ba­ha­sy­nyň ara­ta­pa­wut gat­na­şy­gy­ny construction site (12) современного хранилища, состояще­

ha­sap­la­mak ar­la­ly çy­kar­ýa­rys: ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (2784 gо - 832 го из трёх современных силосохрани­

ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (2784 gо - 832 gо) / gо) / 832 gо = 2,35 (14) лищ ёмкостью по 1000 т или объёмом 3 832 gо = 2,35 (14) Therefore, the construction по 1670,4 м и в 2,35 раза дешевле Diý­mek, hö­dür­len­ýän ýük­le­ri of the proposed lifting and строительства нового такого же gö­ter­mek-ýük­le­mek hem-de ýük­le­ri loading and unloading and объёма современного хранилища, dü­şür­mek-da­şa­mak üçin ni­ýet­le­nen transport platforms is 3.5 times состоящего из двух современных meý­dan­ça­ny gur­ma­gyň ba­ha­sy şol bir cheaper than the construction силосохранилищ - одного вмести­ göw­rü­me ni­ýet­le­nen - her bi­ri 1000 of a new modern storage of the мостью 1000 т или объёмом 1670,4 м3 3 YLYM / SCIENCE НАУКА ton­na ýa-da 1670 m göw­rüm ot-iý­mi same volume, consisting of three и второго вместимостью 2000 т или sak­la­ma­ga ni­ýet­le­nen am­mar jaý­la­ modern silos with their capacity объёмом 3340,8 м3. ry­nyň üçü­sin­den yba­rat bo­lan tä­ze, of 1000 tons or volume of 1670.4 Если учесть, что эти показатели döw­re­bap am­mar top­lu­my­ny gur­mak­ m3 and it will be in 2.35 times получены при строительстве и экс­ dan 3,5 es­se ar­zan; bi­ri 1000 ton­na cheaper than the construction плуатации современных наземных ýa-da 1670 m3 göw­rüm­li; ikin­ji­si of a new modern storage of хранилищ, а при существующих bol­sa, - 2000 ton­na­lyk hem-de 3340,8 the same volume, consisting подземных хранилищах вмести­ м3 göw­rüm­li ot-iý­mi sak­la­ma­ga ni­ of two modern silos - one with мость хранилища должна быть на ýet­le­nen am­mar jaý­la­ry­nyň iki­sin­den a capacity of 1000 tons or the 30% больше загружаемой, тогда yba­rat bo­lan tä­ze, döw­re­bap am­ volume of 1670.4 m3, and the строительство предлагаемой подъ­ mar top­lu­my­ny gur­ma­ga harç­lan­ýan second with a capacity of 2,000 ёмно-погрузочной и разгрузочно- ha­ra­jat­lar­dan 2,35 es­se ar­zan bo­lup tons or volume of 3,340.8 m3. транспортной площадки в 3,06 - 4,55 çyk­ýar [3]. If we consider that these раза дешевле строительства нового Ýo­kar­da ge­ti­ril­ýän gör­ke­zi­ji­le­ figures were obtained during объёмом существующего подземного riň gur­lu­şyk iş­le­ri­ni ge­çir­mek hem-de the construction and operation силосохранилища. döw­re­bap ýe­rüs­ti am­mar jaý­la­ry­ny of modern land-based storage Результаты исследования ulan­mak tej­ri­be­si­niň ne­ti­je­le­rin­den facilities, and at the existing апробированы в производственных al­nan­dy­gy­ny na­za­ra al­sak, on­da hö­ underground depositories, a условиях специализированного dür­len­ýän ýük­le­ri gö­ter­mek-ýük­le­mek storage capacity should be 30% животноводческого сельскохозяй­ hem-de ýük­le­ri dü­şür­mek-da­şa­mak more than being loaded, the ственного комплекса «Şa ýoly» üçin ni­ýet­le­nen meý­dan­ça­ny gur­ma­ construction of the proposed расположенного в этрапа Ак бугдай gyň ba­ha­sy bar bo­lan si­los sak­lan­ýan lifting and loading and unloading Ахалского велаята. На разработан­ ja­ýyň­ky ýa­ly göw­rüm­dä­ki tä­ze ýe­ and transport area is in 3.06 ные инновационные устройства и ras­ty am­mar ja­ýy­ny gur­ma­ga edil­ýän - 4.55 times cheaper than the способы строительства силосохрани­ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 67 ha­ra­jat­lar­dan 3,06 – 4,55 es­se ar­zan construction of an existing лищ в период 2002-2011гг. получен çyk­ýan­dy­gy anyk­lan­ýar. underground silo of a new патент Туркменистана [4]. Ge­çi­ri­len bar­lag­la­ryň ne­ti­je­le­ri volume. Ирина ГРИШКОВА, Ahal we­la­ýa­ty­nyň Ak­ bug­daý et­ra­ The research results have в.и.о. ген. директора проектно- byn­da­ky «Şa ýo­ly» ýö­ri­te­leş­di­ri­len been tested in a production производственного предприятия mal­dar­çy­lyk oba ho­ja­lyk top­lu­my­nyň environment specialized livestock «Türkmenobasenagattaslama» bin­ýa­dyn­da önüm­çi­lik şert­le­rin­de farm complex «Şa ýo­ly» Akhal Министерства строительства и ama­ly taý­dan sy­nag edil­di. Iş­le­nip province located in the district архитектуры Туркменистана taý­ýar­la­ny­lan in­no­wa­si­ýa­ly des­ga­ of Ak Bugday. In developed la­ra hem-de si­los­la­nan ot-iým­le­riň innovative devices and methods Лейла KУЛИЕВА, sak­la­nyl­ýan am­mar jaý­la­ry­ny gur­ma­ главный специалист Государственного for the construction of silos to gyň usul­la­ry­na 2002-2011-nji ýyl­lar управления методологии, between 2002-2011 patent of ara­ly­gyn­da Türkmenistanda pa­tent ценообразования и сметного Turkmenistan [4]. alyn­dy [4]. нoрмирования Министерства строительства и архитектуры Irina GRISHKOVA, Irina GRIŞKOWA, Туркменистана a temporary acting general manager Türkmenistanyň Gurluşyk of Project-industrial Enterprise we binagärlik ministrliginiň Edebiýat «Türkmenobasenagattaslama» the Ministry «Türkmenobasenagattaslama» of Construction and Architecture 1. Gurbanguly Berdimuhamedow. taslama-önümçilik kärhanasynyň Ösüşiň täze belentliklerine tarap, saýlanan of Turkmenistan baş direktorynyň w.w.ýe.ýe. eserler. – I, II, III tom. A. 2008-2010 2. Соколова С.Д. Основы технологии YLYM / SCIENCE НАУКА Leyla KULIYEVA, Leýla KULYÝEWA, и организации строительно-монтажных a chief specialist of State management Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik работ. – Москва, 2005. of methodology, pricing and supplies ministrliginiň Usulyýet, nyrh emele getiriş 3. Кирнев А.Д., Суботин А.И. и др. measurement the Ministry of Construction Технология возведения зданий и специ­ we çykdajy ölçegleri döwlet müdirliginiň and Architecture of Turkmenistan альных сооружений. – Ростов н/Д., 2005. Gurluşyk kadalary müdirliginiň baş 4. Kulyýewa L. we başg. Patentiň hünärmeni eýesi. № 477 oýlap tapyşyň Patenti. Silos saklanýan jaý. Bül. № 1(26) 2011.

Wдоп= 3,5%Wо= 210 t ýa-da W = 31% Wо= Wхр = 69% Wо= W = 15,5% Wо= 350,9m3 (ammar jaýynyň 1860 t ýa-da 3106,9m3 4140 t ýa-da 6915m3 930 t ýa-da 1553,45m3 girelgesiniň daşynda) (ammar jaýynyň içindäki (ýüküň göwrümi ammar (ammar jaýynyň ýüküň goşmaça göwrümi) jaýynyň içine ýüklenýär) çykalgasynyň öňünde ýerleşdirilýän goşmaça ýük)

W = 3,5%Wо= 210 t W = 31% Wо= Wхр = 69% Wо= extra W = 15,5% Wо= or 350,9m3 (outside the 1860 t or 3106,9m3 4140 t or 6915m3 930 t or 1553,45m3 storage at the entrance) (an additional volume of (volume of cargo stacked (an additional volume cargo inside the storage) in the storage) of cargo at the exit of

Wдоп= 3,5%Wо= 210 т или the storage) 350,9м3 (за пределами Wхр = 69% Wо= хранилища у входа) W = 31% Wо= 4140 т или 6915м3 W = 15,5% Wо= 1860 т или 3106,9м3 (объём груза укладыва­ 930 т или 1553,45м3 (дополнительный емого в хранилище) (дополнительный объём груза внутри объём груза у выхода хранилища) хранилища)

Şekil.1. Dolulygyna ýüklenilen ammar jaýyndaky siloslanan ot-iýmiň göwrümi. FIG.1. The volume of silage in the completely loaded storage. Рис.1. Объём силоса в полностью загруженном силосохранилище. 68 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI MAKSADYMYZ – HIL DURNUKLYLYGY OUR GOAL - A STABLE QUALITY НАША ЦЕЛЬ – СТАБИЛЬНОЕ КАЧЕСТВО

UR­LU­ŞYK pu­da­gy Türk­me­nis­ta­nyň HE construction industry ТРОИТЕЛЬНАЯ отрасль mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň ile­ri tu­tul­ is one of the priorities of – одно из приоритетных Gýan ugur­la­ry­nyň bi­ri­dir. Ber­ka­rar TTurkmenistan’s economic C направлений развития эко­ döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de Ga­ development. In the epoch of new номики Туркменис­тана. В эпоху raş­syz, ba­ky Bi­ta­rap döw­le­ti­mi­ziň di­ňe Revival and great reforms not only могущества и счастья растет и bir paý­ta­ga­ty Aş­ga­bat şä­he­ri ös­dü­ri­lip, the capital of our independent and благоустраивается не только onuň dur­ku­nyň düýp­li aba­dan­laş­dy­ryl­ma­ neutral state, Ashgabat, is growing столица нашего независимого и gy bi­len çäk­le­nil­män, şä­her­le­ri­mi­ziň hem and being improved, but also new нейтрального государства-Ашха­ oba-kent­le­ri­mi­ziň keş­bi düýp­li döw­re­bap­ cities and modern villages are being бад, но и возрождаются новые laş­dy­ryl­ýar. Ýur­du­myz­da se­na­gat we ra­ýat revived. A large-scale industrial and города и современные села. В mak­sat­ly bi­na­la­ryň we des­ga­la­ryň gur­lu­ civil construction is being carried on стране ведется широкомаштабное şy­gy giň ge­rim­de al­nyp ba­ryl­ýar. Gur­lu­şyk in the country. The main objective промышленное и гражданское iş­le­ri­ni alyp bar­mak­da öňe sü­rül­ýän il­kin­ji, of the construction is to provide строительство. Главная задача от­ gaý­ra­go­ýul­ma­syz we­zi­pe­le­riň bi­ri-de, reliable, durable seismicresistance расли – это обес­печение надежно­ gur­lu­şyk iş­le­ri­niň yg­ty­bar­ly­ly­gy­ny, uzak construction. го, долговечного сейсмостойкого ömür­li­li­gi­ni hem seýs­mi­ki taý­dan dur­nuk­ Taking into account строительства. ly­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len bag­ly­dyr. the introduction of new Принимая во внимание внед­ Seýs­mi­ki ýagdaýa durnukly gur­lu­ innovative technologies aimed рения инновационных технологий, şy­gyň hi­li­ni yzy­gi­der­li kä­mil­leş­dir­mä­ge at improvement of quality нап­равленных на усовершенство­ gö­nük­di­ri­len iň tä­ze, in­no­wa­si­ýa­ly teh­ earthquake engineering, the вание качества сейсмостойкого no­lo­gi­ýa­la­ryň giň ge­rim­de or­naş­dy­ryl­ Scientific Research Institute of строительства в Научно-иссле­ ýan­dy­gy­ny na­za­ra al­mak bi­len, Seýs­mi­ki Seismicresistance Construction at довательском институте сейсмо­ ýagdaýa durnukly gur­lu­şyk yl­my-bar­lag the initiative of B.Gurbanliyev, a стойкого строительства по ини­ ins­ti­tu­ty­nyň bin­ýa­dyn­da şol ins­ti­tu­ Director of the Institute, developed циативе и.о. директора института tyň w.ý.ý. di­rek­to­ry B.Gur­ban­ly­ýe­wiň a quality policy, which will not Б.Kурбанлиева разработана по­ baş­lan­gy­jy esa­syn­da Hil ul­ga­myn­da­ky only improve the quality of the литика в области качества, кото­ sy­ýa­sat iş­le­nip taý­ýar­la­nyl­dy. Bu sy­ýa­ laboratory tests, but will reduce рая поможет не только улучшить sat di­ňe bir bar­lag­ha­na­lar­da ge­çi­ril­ýän the time work performance качество проводимых лаборатор­ ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ sy­nag­la­ryň hi­li­ni go­wu­lan­dyr­ma­ga iter­gi and quality control to increase ных испытаний, но и поз­волит сок­ ber­mek bi­len çäk­len­män, iş­le­ri ýe­ri­ne compliance of the Building ратить сроки выполнения работ, ýe­tir­me­giň möh­let­le­ri­ni gys­galt­ma­ga, regulations operating on the а также качественно повысить şo­nuň ýa­ly-da, Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­de territory of Turkmenistan and as контроль соблюдения Строитель­ he­re­ket ed­ýän Gur­lu­şyk ka­da­la­ry­nyň gy­ a result to improve the economic ных норм и правил, действующих şar­­nyk­syz ber­jaý edil­me­gi­ne gö­zeg­çi­li­gi performance of the Institute. на территории Туркменистана и в hil taý­dan ýo­kar­lan­dyr­ma­ga, ne­ti­je­de Thus in May 2016, the результате повысить экономичес­ bol­sa, ins­ti­tu­tyň yk­dy­sa­dy gör­ke­zi­ji­le­ri­ Scien­tific Research Institute of кие показатели института. ni düýp­li art­dyr­ma­ga ýar­dam be­rer. Seismicresis­tance Construction В мае 2016 года в Институте 2016-njy ýy­lyň maý aýyn­da Seýs­ launched a project for the imple­ сейсмостойкого строительства mi­ki ýagdaýa dur­nuk­ly gur­lu­şyk yl­my- mentation of the Inter­national стартовал проект по внедрению bar­lag ins­ti­tu­ty­nyň ISO 9001:2015 Hal­ Stan­dard ISO 9001:2015 in Международного стандарта ISO ka­ra stan­dar­ty­ny or­naş­dyr­mak bo­ýun­ça preparation for the construction 9001:2015 в подготовке к постро­ iri möç­ber­li tas­la­ma ba­dal­ga be­ril­di. of the quality manage­ment ению системы менеджмента Bu tas­la­ma hil me­nej­men­ti ul­ga­my­ny system according to international качества по международным ýo­ka­ry hal­ka­ra ül­ňü­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da standards, and further стандартам, а в дальнейшем и gu­ra­mak­da, uza­gyn­dan bol­sa, hal­kara international certification. международной сертификации. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 69 ser­ti­fi­kat­laş­dyr­mak ul­ga­my­nyň işi­ni The Scientific Research Институту сейсмостойкого ýola goý­mak­da mö­hüm ädim bo­lar. Institute of Seismicresistance строительства помогают бизнес- Seýs­mi­ki ýagdaýa durnukly gur­lu­şyk Construction helps business консультанты ХО «Нетиджелилик» ylmy-barlag ins­ti­tu­ty­na «Ne­ti­je­li­lik» (MСT consultants of EC «Netijelilik» (MCT Agency™). Работы по проекту AgenсyTM) HJ –niň işe­wür-mas­la­hat­çy­ (MCT Agency ™). The project начались с аудита по менеджмент­у la­ry ýa­kyn­dan kö­mek ber­ýär­ler. Tas­la­ was started with the audit of и с создания рабочей группы ma­ny ama­la aşyr­mak iş­le­ri me­nej­ment management and the creation of сотрудников Института, которая bo­ýun­ça au­dit bar­la­gy­ny ge­çir­mek­den a working group of the Institute, будет работать над разработкой hem-de ins­ti­tu­tyň iş­gär­ler dü­zü­min­den which will work on developing и приведением в соответствие ýö­ri­te iş to­pa­ry­ny dö­ret­mek­den baş­lan­dy. operating procedures and с международным стандартом Bu to­par tu­tuş ins­ti­tu­tyň iş ter­ti­bi­ni we documentation of the whole процедур работы и документации res­mi­na­ma­lar do­la­ny­şy­gy­nyň düz­gü­ni­ni Institute and bringing them into всего Института; а также прове­ iş­läp taý­ýar­la­mak we ola­ry hal­ka­ra ül­ňü­ compliance with international дения бизнес-консультантами ХО le­ri­niň ka­da­la­ry­na ky­bap­laş­dyr­mak me­ standards; as well as conducting «Нетидже­лилик» тренинга для ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ se­le­le­ri­niň üs­tün­de iş­lär. Şo­nuň ýa­ly-da, a training for the working рабочей группы с целью обеспе­ «Ne­ti­je­li­lik» HJ-niň işe­wür-mas­la­hat­çy­ group by business consultants чить понимание международного la­ry ta­ra­pyn­dan bu iş to­pa­ry üçin hal­ka­ra EC «Netijelilik» to provide стандарта и освоения методов stan­dar­ty­nyň ma­ny-maz­mu­ny­ny dü­şün­ insight into the development разработки и внедрения системы dir­mek hem-de hil menej­menti ul­ga­my­ny of an international standard менеджмента качества. iş­läp taý­ýar­la­ma­gyň we or­naş­dyr­ma­gyň and developing methods and Научно-исследовательский usul­la­ry­nyň öz­leş­di­ril­me­gi­ni ga­zan­mak implementing the quality институт сейсмостойкого стро­ mak­sa­dy bi­len ýö­ri­te ama­ly okuw­la­ry gu­ management system. ительства как самостоятельная ra­mak we ge­çir­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. The Scientific Research научно-исследовательская струк­ Öz­baş­dak yl­my-bar­lag dü­züm Institute of Seismicresistance тура, в своем настоящем виде, gur­lu­şy hök­mün­de Seýs­mi­ki ýagdaýa Construction as an independent начал функционировать с 2009 durnukly gur­lu­şyk yl­my-bar­lag ins­ti­tu­ty scientific-research structure in its года. Хотя история института hä­zir­ki gör­nü­şin­de 2009-njy ýyl­da öz present form began operating in имеет глубокие корни, первый işi­ne baş­la­dy. Ins­ti­tu­tyň dö­re­di­liş ta­ry­hy 2009. Although the history of the отдел сейсмостойкого строитель­ 70 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

has uzak dö­wür­le­re si­ňip gid­ýän­li­gi­ne institute has deep roots, the first ства был создан еще в 1949 году, ga­ra­maz­dan (seýs­mi­ki taý­dan gur­lu­şy­ Department of Seismicresistance началом настоящего возрож­ gyň il­kin­ji bö­lü­mi ba­ryp-ha 1949-njy ýyl­ Construction was established in дения института можно считать da dö­re­dil­di), ins­ti­tu­tyň işi­niň gaý­ta­dan 1949, the beginning of the revival дату 12 июня 2009 года, потому di­kel­di­len se­ne­si di­ýip 2009-njy ýy­lyň 12- of the institute can be considered что именно в этот день Уважае­ nji iýu­ly­ny ha­sap­lap bo­lar, çün­ki hut şu as the date of June 12, 2009, мым Президентом Туркменистана se­ne­de Türk­me­nis­ta­nyň hor­mat­ly Pre­ because on that day the President Гурбангул­ы Бердымухамедовым zi­den­ti Gurbanguly Berdimuhamedow of Turkmenistan Gurbanguly было подписано Постановление о ta­ra­pyn­dan Seýs­mi­ki ýagdaýa durnukly Berdimuhamedov signed a Decree создании Научно-исследователь­ gur­lu­şyk yl­my-bar­lag ins­ti­tu­ty­ny dö­ret­ on the establish­ment of the ского института сейсмостойкого mek ba­ra­da­ky Ka­ra­ra gol çe­kil­di. Scientific Research Institute of строительства. Ins­ti­tu­tyň iş­gär­le­ri­niň öňün­de bel­le­ Seismicresistance Construction. Основная задача, которая сто­ ni­len baş we­zi­pe – Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­ The main task facing the staff ит перед сотрудниками института dä­ki ýa­şa­ýyş we ýa­şa­ýyş däl bi­na­la­ryň we of the Institute is to secure the – обес­печение безопасности насе­ des­ga­la­ryň ula­nyl­ma­gy­nyň ilat üçin howp­ population in residential and non- ления при эксплуатации жилых и suz bol­ma­gy­ny üp­jün et­mek­den yba­rat­ residential buildings and structures нежилых зданий и сооружений на dyr. Bu we­zi­pe gur­lu­şyk ma­te­rial­la­ry­nyň on the territory of Turkmenistan: территории Туркменистана: это и hil bar­la­gy, bi­na­la­ryň we des­ga­la­ryň teh­ this includes the quality control контроль качества строительных no­lo­gik ýag­da­ýy­na ba­ha ber­mek, şo­nuň of construction materials, and материалов, и оценка техноло­ ýa­ly-da, ýur­du­my­zyň çä­gin­de gur­lu­şyk evaluation of technological гического состояния зданий и iş­le­ri­ni alyp bar­mak­da ile­ri tu­tul­ýan hem- condition of buildings and сооружений, а также разработка de seýs­mi­ki tä­sir­le­ri müm­kin bol­du­gy­ça structures, and the development of заключений и рекомендаций для pe­selt­mä­ge gö­nük­di­ri­len ne­ti­je­na­ma­la­ry conclusions and recommendations снижения сейсмической реакции, we mas­la­hat­la­ry iş­läp taý­ýar­la­mak ýa­ly to reduce the seismic response, согласно которым ведётся стро­ mö­hüm çä­re­le­ri öz içi­ne al­ýar. according to which the construction ительство на территории нашей Alt­myş ýyl­dan hem köp­räk döw­rüň is being developed on the territory страны. için­de top­la­nan baý iş tej­ri­be­si­ne, ýo­ka­ry of our country. Обладая более чем шести­ us­sat­lyk de­re­je­li iş­gär­le­riň bi­li­mi­ne hem With more than sixty years десятилетним опытом работы, ba­şar­ny­gy­nya, şeý­le-de, kuw­wat­ly yl­my- of experience, highly qualified высококвалифицированным bar­lag go­ru­na da­ýan­mak bi­len, Seýs­mi­ki staff and research base, the персоналом и научно-исследова­ ýagdaýa durnukly gur­lu­şy­k yl­my-bar­lag Scientific Research Institute of тельской базой, НИИ сейсмостой­ ins­ti­tu­ty gur­lu­şyk ma­te­rial­la­ry­ny dür­li Seismicresistance Construction кого строительства воплощает в ugur­lar bo­ýun­ça sy­nag­dan ge­çir­mek, implements original solutions and жизнь оригинальные технические yl­my taý­dan esas­lan­dy­ry­lan ne­ti­je­na­ma­ uses the latest technology in the решения и применяет новейшие la­ry we mas­la­hat­la­ry iş­läp taý­ýar­la­mak field of testing of construction технологии в сфере испытания hem-de ber­mek bo­ýun­ça öz­bo­luş­ly materials, issuing science-based строительных материалов, выдачи teh­ni­ki çöz­güt­le­ri ne­ti­je­li dur­mu­şa ge­ opinions and recommendations. научно обоснованных заключений çir­ýär we özü­niň gün­de­lik işin­de iň tä­ze Sufficient production capacity of и рекомендаций. Достаточные teh­no­lo­gi­ýa­la­ry peý­da­lan­ýar. Ýe­ter­lik the Scientific Research Institute of производственные мощности НИИ de­re­je­dä­ki önüm­çi­lik kuw­wat­lyk­la­ry­nyň Seismicresistance Construction, its сейсмостойкого строительства, ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ bol­ma­gy, önüm­çi­lik gur­lu­şy­nyň aň­ry­baş flexible production structure, high его гибкая производственная çe­ýe­li­gi, on­da zäh­met çek­ýän hü­när­men­ professionalism allow in a timely структура, высокий профессиона­ le­riň ýo­ka­ry us­sat­lyk de­re­je­si Seýs­mi­ki manner to carry out laboratory лизм специалистов позволяют в ýagdaýa durnukly gur­lu­şyk yl­my-bar­lag testing, quality examination установленные сроки провести ла­ ins­ti­tu­ty­na öw­ren­mek üçin ber­len nus­ of the samples submitted in бораторные испытания, качествен­ ga­la­ryň ze­rur bo­lan bar­lag­ha­na sy­nag­la­ accordance with the requirements ную экспертизу представленных ry­ny, hil der­ňe­wi­ni TGK (Türk­me­nis­ta­nyň of CST (Construction Standards образцов в соответствии с требо­ gur­lu­şyk ka­da­la­ry­na) hem-de teh­no­lo­gi­ of Turkmenistan), and a current ваниями СНТ (строительные нормы ýa­la­ra döw­re­bap de­re­je­si­ne do­ly la­ýyk­ development level of technology. Туркменистана) и современным lyk­da, bel­le­ni­len möh­let­ler­de we ýo­ka­ry Realizing state requirements уровнем развития технологий. hil­li ge­çir­mä­ge giň müm­kin­çi­lik dö­red­ýär. in the field of improving the quality Реализуя государственные Ama­la aşy­ryl­ýan gur­lu­şyk iş­le­ of construction, the Institute требования в области улучшения ri­niň hi­li­ni yzy­gi­der­li ýo­kar­lan­dyr­mak also worries about improving the качества строительства, Институт bo­ýun­ça döw­le­ti­miz ta­ra­pyn­dan öňe quality of services provided to озаботился также улучшением sür­len ta­lap­la­ry gy­şar­nyk­syz dur­mu­şa clients – both local and foreign качества услуг, предоставляемых ge­çir­mek bi­len, ins­ti­tu­tyň bi­ler­men­le­ companies involved in the клиентам – как местным, так и ri Türk­me­nis­ta­nyň çä­gin­de köp san­ly construction of large numbers иностранным компаниям, задей­ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 71 des­ga­lar­da gur­lu­şyk iş­le­ri­ni alyp bar­ýan of objects on the territory of ствованным в строительстве боль­ ýer­li we hal­ka­ra kom­pa­ni­ýa­la­ry­na edil­ Turkmenistan. шого числа объектов на террито­ ýän hyz­mat­la­ryň hi­li­ni yzy­gi­der­li kä­mil­ The development of the quality рии Туркменистана. leş­dir­mek ba­ra­da çyn­la­kaý ala­da ed­ýär. management system is carried Разработка системы менедж­ Hil me­nej­men­ti ul­ga­my­ny iş­läp taý­ out, followed by the introduction мента качества с последующим ýar­la­mak we uza­gy bi­len işe or­naş­dyr­mak of technology, provided by the внедрением ведётся по техноло­ çä­re­le­ri «Ne­ti­je­li­lik» («MCT Agency» söw­ consulting firm EC «Netijelilik» гии, предоставляемой консал­ da ky­sy­my) HJ kon­sal­ting kom­pa­ni­ýa­sy (a trademark of «MCT Agency»). тинговой компанией ХО «Нетид­ ta­ra­pyn­dan be­ril­ýän teh­no­lo­gi­ýa esa­syn­da According to the stages provided желилик» (торговая марка «MCT ama­la aşy­ryl­ýar. Bu teh­no­lo­gi­ýa­da göz by this technology, the Scientific Agency»). Согласно предусмотрен­ öňün­de tu­tu­lan tap­gyr­la­ra la­ýyk­lyk­da, Research Institute of Seismic­ ным этой технологией этапам, в Seýs­mi­ki ýagdaýa dur­nuk­ly gur­lu­şyk resistance Construction formed НИИ сейсмостойкого строитель­ yl­my-bar­lag ins­ti­tu­ty­nyň bin­ýa­dyn­da a working group on the quality ства сформирована рабочая груп­ ins­ti­tu­tyň dür­li bar­lag­ha­na­la­ry­nyň we of representatives of different па по качеству из представителей ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ bö­lüm­le­ri­niň we­kil­le­rin­den ýö­ri­te iş to­pa­ry laboratories and departments of разных лабораторий и отделов dü­zül­di. To­pa­ryň ag­za­la­ry­nyň yg­ty­ýar­ the Institute. The responsibility and института. Ответственность и lyk­la­ry we jo­gap­kär­çi­li­gi ins­ti­tut bo­ýun­ça authority of the group members полномочия участников группы çy­ka­ry­lan buý­ruk bi­len ber­ki­dil­di. Iş to­pa­ry are fixed by order of the Institute. закреплены приказом по институту. öz öňün­de goý­lan we­zi­pe­le­ri dur­mu­şa ge­ The working group began its work Рабочая группа ХО «Нетиджели­ çir­me­gi onuň ag­za­la­ry üçin ýo­ka­ry hü­när­li with the training conducted by лик» начала свою работу с тре­ mas­la­hat­çy­lar ta­ra­pyn­dan gu­ra­lan ama­ly consultants for their participants. нинга, с сотрудниками института, okuw­la­ry ge­çir­mek­den baş­la­dy. Bu During the training, they studied: участниками проекта. В процессе okuw­la­ryň bar­şyn­da to­pa­ryň ag­za­la­ry: – requirements of ISO тренинга они ознакомились: – ISO 9001:2015 hal­ka­ra stan­dar­ standard 9001:2015; – с требованиями стандарта ty­nyň ta­lap­la­ry; – terminology in the field ISO 9001:2015; – hil me­nej­men­ti ul­ga­my­ny (HMU) of quality management systems – с терминологией в области dö­ret­mek ug­run­da peý­da­la­nyl­ýan ýö­ri­te (QMS); создания систем менеджмента adal­ga­lar; – search methods and качес­тва (СМК); – hi­li do­lan­dyr­mak ul­ga­myn­da bar assessment of risks and – с методами поиска и оценки bo­lan tö­wek­gel­çi­lik­le­ri we müm­kin­çi­ opportunities in the field of the рисков и возможностей в области lik­le­ri göz­läp tap­ma­gyň hem-de ola­ra quality management; управления качеством; ba­ha ber­me­giň usul­la­ry; – the method of setting goals – с методом постановки целей – öň­de du­ran mak­sat­la­ry SMART according to SMART criteria; согласно критериям SMART; şert­le­ri­ne la­ýyk­lyk­da bel­le­me­giň usu­ly; – basic concepts of – с основными концепциями – gy­zyk­lan­ma bil­dir­ýän ta­rap­la­ryň strategic management, based on стратегического менеджмента, bäh­bit­le­ri­niň ha­sa­ba alyn­ma­gy­na esas­ stakeholders’ interests; основанными на учёте интересов lan­ýan stra­te­gik me­nej­men­tiň bin­ýat­la­ – rules on the formation заинтересованных сторон; ýyn kon­sep­si­ýa­la­ry; of a single information field for – с правилами формирования – hi­li do­lan­dyr­mak ul­ga­myn­da decision-making in the field of the единого информационного поля düýp­li çöz­güt­le­ri ka­bul et­mek mak­sa­ quality management; для принятия решений в области dy bi­len bi­te­wi mag­lu­mat­lar gi­ňiş­li­gi­ni – the procedure and methods управления качеством; ke­ma­la ge­tir­me­giň ka­da­la­ry; of the management system – с порядком и методами – me­nej­ment ul­ga­my­ny ISO 9001: development and implementation разработки и внедрения систем­ы 2015 Hal­ka­ra stan­dar­ty­nyň ta­lap­la­ry­ in line with the requirements of менеджмента в соответствии na la­ýyk­lyk­da iş­läp taý­ýar­la­ma­gyň we ISO 9001:2015. с требованиями стандарта ISO or­naş­dyr­ma­gyň ter­ti­bi hem-de usul­la­ry The working group of 9001:2015. bi­len ta­nyş­dy­ryl­dy. the Institute on the quality, Рабочая группа Института Ins­ti­tu­tyň bin­ýa­dyn­da dö­re­di­len hil together with consultants of EC по качеству совместно с кон­ bo­ýuný­ça iş to­pa­ry «Ne­ti­je­li­lik» HJ-niň «Netijelilik», conducts intensive сультантами ХО «Нетиджелилик» mas­la­hat­çy­la­ry bi­len bi­le­lik­de hil me­nej­ work on the development of the проводит интенсивную работу по men­ti ul­ga­my­ny iş­läp taý­ýar­la­mak bo­ýun­ quality management system. This разработке системы менеджмента ça ne­ti­je­li iş­le­ri alyp bar­ýar­lar. Çyl­şy­rym­ly, work is painstaking and creative, качества. Эта работа кропотливая şol bir wag­tyň özün­de düýp­li dö­re­di­ji­lik­ requires efforts of the employees и творческая, требует от сотрудни­ li çe­me­leş­mä­ni ta­lap ed­ýän bu we­zi­pe of the Insti­tute related to the ков Института усилий, связанных ins­ti­tu­tyň ýo­ka­ry hü­när­li iş­gär­le­rin­den öz analysis of their activities and the с анализом их деятельности и alyp bar­ýan iş­le­ri­ni ISO 9001:2015 Hal­ka­ra search for ways of improvement поисков путей её улучшения для stan­dar­ty­nyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk ge­tir­mek to ensure compliance with the обес­печения соответствия требо­ 72 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

mak­sa­dy bi­len yzy­gi­der­li sel­jer­me­gi hem- requirements of interna­tional ваниям международного стандар­ de onuň hi­li­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­gyň ýol­la­ry­ standard ISO 9001:2015. та ISO 9001:2015. nyň göz­le­gin­de bol­ma­gy ta­lap ed­ýär. Successful implementation Успешная реализация проек­ Tas­la­ma­nyň ne­ti­je­li we do­ly möç­ of the project will enable the та позволит НИИ сейсмостойкого ber­de ama­la aşy­ryl­ma­gy Seýs­mi­ki Scientific Research Institute of строительства пройти процедуры ýagdaýa dur­nuk­ly gur­lu­şyk yl­my-bar­lag Seismicresistance Construction международной сертификации на ins­ti­tu­ty­na ISO 9001:2015 stan­dar­ty­nyň to undergo the procedure of соответствие требованиям стан­ ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk bo­ýun­ça hal­ka­ra international certification for дарта ISO 9001:2015. Получение ser­ti­fi­kat­laş­dyr­ma­sy­ny üs­tün­lik­li geç­mä­ compliance with ISO 9001:2015. сертификата станет свидетель­ ge müm­kin­çi­lik be­rer. De­giş­li şa­ha­dat­na­ This certification will demonstrate ством международного признания ma­nyň be­ril­me­gi Ins­ti­tut­da me­nej­ment the international recognition of высокого уровня менеджмента в işi­niň kä­mil de­re­je­de ýo­la goý­lan­dy­gy­nyň the high-level management of the Институте и качественно органи­ hem-de müş­de­ri­ler bi­len al­nyp ba­ryl­ýan Institute and efficiently organized зованной работы с клиентами. iş­le­riň ýo­ka­ry hil de­re­je­sin­de gu­ra­lan­ work with clients. Участники рабочей группы по dy­gy­nyň aý­dyň yk­rar­na­ma­sy bo­lar. Members of the working качеству Института сейсмостой­ Seýs­mi­ki ýagdaýa dur­nuk­ly gur­lu­ group on the quality of the кого строительства совместно с şyk yl­my-bar­lag ins­ti­tu­ty­nyň hil bo­ýun­ Scientific Research Institute of консультантами на протяжении ça iş to­pa­ry­nyň ag­za­la­ry eý­ýäm bir­nä­çe Seismicresistance Construction нескольких месяцев осуществля­ aýyň do­wa­myn­da bi­le­lik­de şu ugur­lar together with consultants have ют: bo­ýun­ça ne­ti­je­li iş alyp bar­ýar­lar: carried out for several months: – формирование стратегии – STGY­BI-nyň hi­li do­lan­dyr­mak ul­ga­ – formation of SRISC НИИСС в области управления myn­da­ky stra­te­gi­ýa­sy­ny ke­ma­la ge­tir­mek; strategy in the field of the quality качес­твом; – ins­ti­tu­tyň tu­tuş özi we aý­ry-aý­ry management; – постановку, декомпозицию bar­lag­ha­na­la­ry üçin hil ul­ga­myn­da­ky – formulation, decomposition и развертывание целей в области mak­sat­la­ry bel­le­mek, tes­wir­le­mek, be­ýan and deployment of quality качества для лабораторий и всего et­mek hem-de giň­den ýaý­baň­lan­dyr­mak; objectives for laboratories and the института в целом; – ins­ti­tu­tyň bar­lag­ha­na­la­rynda entire institution as a whole; – описание и оптимизацию al­nyp ba­ryl­ýan iş ýagdaýyny be­ýan – description and optimization действующих рабочих процессов в et­mek hem-de yzy­gi­der­li kä­mil­leş­dir­ of existing work processes in the лабораториях института и разра­ mek, şeý­le-de, ISO 9001:2015 stan­dar­ labora­tories of the Institute and ботку новых процессов, соответ­ ty­nyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk gel­ýän tä­ze iş develop­ment of new processes ствующих требованиям стандарта düzgünlerini iş­läp taý­ýar­la­mak; that meet the requirements of ISO ISO 9001:2015; – ins­ti­tut ta­ra­pyn­dan ýe­ri­ne ýe­ti­ril­ýän 9001:2015; – описание процессов, hyz­mat­la­ryň sarp edi­ji­le­ri­ne hem-de ola­ – description of the processes направ­ленных на потребителей ryň ka­na­gat­lan­dy­ry­ly­şy­na ba­ha ber­mä­ge aimed at consumers’ services of услуг института и оценку их удов­ gö­nük­di­ri­len çä­re­le­riň ma­ny-maz­mu­ny­ny the Institute and assessment of летворенности; tes­wir­le­mek hem-de be­ýan et­mek; their satisfaction; – определение методов оценки – hi­li do­lan­dyr­mak ul­ga­myn­da bar – definition of assessment и управления рисками и возмож­ bo­lan müm­kin­çi­lik­le­ri göz­läp tap­ma­gyň methods and risk management ностями в области управления hem-de ola­ra ba­ha ber­me­giň usul­la­ry­ capabilities in the field of the качес­твом; ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ ny kes­git­le­mek; quality management; – создание управляемых – ins­ti­tu­tyň hil me­nej­men­ti ul­ga­ – creation of controlled условий, ведущих к постоянному my­ny yzy­gi­der­li go­wu­lan­dyr­ma­ga alyp condi­tions, leading to continuous улучшению системы менеджмента bar­ýan şert­le­ri ke­ma­la ge­tir­mek. improvement of the quality качества Института. Gu­ra­ma­nyň ýol­baş­çy­lyk dü­zü­mi­niň manage­ment system of the Одним из ключевых принци­ hi­li do­lan­dyr­mak ul­ga­my­ny ke­ma­la ge­ Institute. пов, лежащих в основе стандарта tir­mek bo­ýun­ça tas­la­ma ba­ba­tyn­da ile­ri One of the key principles ISO 9001:2015 является пози­ tut­ýan me­ýil­le­ri ISO 9001:2015 Hal­ka­ra under­lying ISO 9001:2015 is the ция руководства организации stan­dar­ty­nyň bin­ýa­dyn­da goý­lan esa­sy position of organization’s manage­ в проекте по созданию системы ýö­rel­ge­le­riň bi­ri bo­lup dur­ýar. Bu ýö­rel­gä­ ment in the project for creation of управления качеством. Обеспечи­ niň gy­şar­nyk­syz ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ni üp­jün the quality management system. вая выполнение этого принципа, et­mek bi­len, Seýs­mi­ki ýagdaýa dur­nuk­ly Ensuring the implementation руководство НИИ сейсмостойкого gur­lu­şyk yl­my-bar­lag ins­ti­tu­ty­nyň ýol­baş­ of this principle, the SRISC’s строительства принимает непос­ çy­la­ry ins­ti­tut­da hil me­nej­ment ul­ga­my­ management is directly involved редственное участие в реали­ ny iş­läp taý­ýar­la­mak we or­naş­dyr­mak in the project to develop and зации проекта по разработке и ba­ra­da­ky tas­la­ma­nyň ne­ti­je­li dur­mu­şa implement the quality management внедрению в Институте системы ge­çi­ril­me­gi­ne ýa­kyn­dan gat­naş­ýar, ama­la system in the Institute, supporting менеджмента качества, поддер­ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 73 aşy­ryl­ýan oňyn öz­gert­me­le­ri gol­da­ýar, the changes, determining the живая происходящие изменения, gel­jek­ki ösüş ugur­la­ry­ny hem-de hi­li direction of development of the опре­деляя направления развития do­lan­dyr­mak me­se­le­le­ri­niň bu ösüş­de Institute and the importance of Института и значимость управле­ tut­ýan or­nu­ny ta­kyk kes­git­le­ýär. the quality management in this ния качеством в этом развитии. Ýo­kar­da bel­le­ni­li­şi ýa­ly, hil me­nej­ development. Как уже говорилось выше, men­ti ul­ga­my­ny ISO 9001:2015 Hal­ka­ra As mentioned above, the проект по разработке и внедрению stan­dar­ty­nyň ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk­da project on development and imple­ системы менеджмента качества iş­läp taý­ýar­la­mak we or­naş­dyr­mak bo­ mentation of the quality manage­ в соответствие с требованиями ýun­ça tas­la­ma bu ugur­da­ky iş­le­riň bir­ ment system in accordance with международного стандарта ISO nä­çe tap­gyr­da al­nyp ba­ryl­ma­gy­ny göz the requirements of international 9001:2015 состоит из нескольких öňün­de tut­ýar. Ins­ti­tu­tyň hil bo­ýun­ça iş standard ISO 9001:2015 consists of этапов. Участниками рабочей to­pa­ry­nyň ag­za­la­ry we mas­la­hat­çy­lar several stages. The participants of группы Института по качеству с ta­ra­pyn­dan şu aşak­da gör­ke­zi­len ugur­ the working group of the Institute помощью консультантов уже сде­ lar bo­ýun­ça ne­ti­je­li iş­ler ama­la aşy­ryl­dy: on the quality with the help of лано следующее: ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ – ins­ti­tu­tyň iş tej­ri­be­si­ne la­ýyk­lyk consultants have done the following: – разработана документация ba­ra­da­ky de­giş­li res­mi­na­ma­lar iş­le­nip – developed documentation на предмет соответствия рабочей taý­ýar­la­nyl­dy hem-de olar bo­ýun­ça göz for compliance with the Institute’s практике Института и регулярн­о öňün­de tu­tu­lan de­giş­li ýaz­gy­lar yzy­gi­ working practices and regularly ведутся все записи (то есть, внед­ der­li esas­da al­nyp ba­ryl­ýar; maintained all records (i.e. the ряется система менеджмента – içer­ki au­dit (gö­zeg­çi­lik we bar­ quality management system is качества); lag) gul­lu­gy dö­re­dil­di, il­kin­ji au­dit bar­ being introduced); – создана служба внутреннего la­gy ge­çi­ril­di we de­giş­li ha­sa­bat iş­le­nip – developed an internal audit аудита, проведен первый внутрен­ taý­ýar­la­nyl­dy; service, carried out the first ний аудит, составлен отчёт; – ins­ti­tu­tyň hil me­nej­men­ti ul­ga­my internal audit, made up a report; – подготовлена документация ba­ra­da­ky res­mi­na­ma­lar top­lu­my ser­ti­ – prepared the Quality системы менеджмента качества fi­kat­laş­dyr­ma­ny ama­la aşyr­ýan gu­ra­ma Management System Института к аудиту со стороны ta­ra­pyn­dan ge­çi­ril­jek au­dit bar­la­gy­na Documentation of the Institute for сертифицирующей организации; do­ly taý­ýar edil­di; the audit by the certification body; – проведен первый анали­з – ýol­baş­çy­lar dü­zü­mi ta­ra­pyn­dan – carried out a first analysis on функционирования системы ins­ti­tu­tyň hil me­nej­men­ti ul­ga­my­nyň functioning of the quality manage­ менедж­мента качества Института he­re­ket edi­şi­niň il­kin­ji düýp­li sel­jer­me­si ment system by the management со стороны руководства, состав­ ge­çi­ril­di hem-de de­giş­li ha­sa­bat taý­ýar­ of the Institute, made a report. лен отчёт. la­nyl­dy; The participants of the wor­ Участниками рабочей группы Seýs­mi­ki ýagdaýa dur­nukly gur­lu­şyk king group on the quality of the по качеству Института сейсмостой­ yl­my-bar­lag ins­ti­tu­ty­nyň hil boýun­ça iş to­ Scientific Research Institute of кого строительства выполнена pa­ry­nyň ag­za­la­ry ta­ra­pyndan çyl­şy­rym­ly, Seismicresistance Construction сложная, но очень актуальная, şol bir wag­tyň özün­de ýoka­ry äh­mi­ýet­li, fulfilled difficult, but very important, интересная и творческая работа. diý­seň gy­zyk­ly we özü­niň ma­ny-maz­mu­ interesting and creative work. Внедрение Международного ny bo­ýun­ça dö­re­di­ji­lik­li iş ýe­ri­ne ýe­ti­ril­di. Implementation of the стандарта качества ISO 9001:2015 Hä­zir­ki dö­wür­de ISO 9001:2015 Interna­tional Quality Standard – на стадии завершения, и с Hal­ka­ra hil stan­dar­ty­ny or­naş­dyr­mak ISO 9001:2015 is almost at the уверен­ностью можно сказать, что iş­le­ri ta­mam­laý­jy tap­gy­ra ga­dam bas­dy. completion stage and it can be новшества, внедряемые в инсти­ Mu­nuň özi ins­ti­tut­da or­naş­dy­ryl­ýan certainly mentioned that the туте, позволят находиться на düýp­li öz­ge­riş­lik­le­riň dur­nuk­ly ösüş­le­ innovations introduced in the стабильном подъеме и наглядно re iter­gi ber­jek­di­gi­ni, seýs­mi­ki taý­dan Institute allow to be on a steady иллюстрировать высокие темпы dur­nuk­ly gur­lu­şyk ul­ga­my­nyň yzy­gi­der­li rise and clearly illustrate the rapid развития сейсмостойкого строи­ kä­mil­leş­di­ril­ýän­di­gi­ni açyp gör­kez­ýän­ development of seismicresistance тельства. di­gi­ni aýt­ma­ga do­ly esas ber­ýär. construction. Лариса АГАЕВА, La­ri­sa AGA­ÝE­WA, Larisa AGAYEVA, и.о.зав. лаборатории Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik – Deputy chief of laboratory «Engineering «Инженерная сейсмология» научно- ministrliginiň Seýs­mi­ki ýagdaýa durnukly Seismology» of the Scientific Research иследовательский институт gur­lu­şyk yl­my-bar­lag institutynyň Institute of Seismicresistance Construction сейсмостойкого строительства «Inženerçi­lik seýsmologiýa­sy» the Ministry of Construction and Architecture Министерства строительства и barlaghanasy­nyň müdüriniň w.ý.ý. of Turkmenistan архитектуры Туркменистана

Da­niil MAÝ­KOWS­KIÝ, Daniil MAYKOVSKIY, Даниил МАЙКОВСКИЙ, «Ne­ti­je­li­lik» HJ-niň di­rek­to­ry Director EC «Netijelilik» директор ХО «Нетиджелилик» 74 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI BINAGÄRLIGI SURATA DÜŞÜRMEGIŇ SUNGATY

THE ART TO PHOTOGRAPH ARCHITECTURE ИСКУССТВО ФОТОГРАФИРОВАТЬ АРХИТЕКТУРУ

A­MAM­LA­NAN ýyl­da Fo­to­su­rat bo­ AST year, the jury of минувшем году жюри Между­ ýun­ça Hal­ka­ra baý­ra­gy­nyň emin­ler International Photography народной премии по фотогра­ Tto­pa­ry (In­ter­na­tio­nal Pho­tog­rap­hy LAwards -IPA awarded В фии (International Photography Awards - IPA) dün­ýä­niň 154 döw­le­ti­ the second prize in «Industrial Awards –IPA), рассмотрев 17806 niň we­kil­le­ri ta­ra­pyn­dan hö­dür­le­nen Architecture» nomination to представлений из более 154 стран, iş­le­riň 17806-sy­na ga­rap, bu ab­raý­ly Ashgabat photographer Vyacheslav присудило вторую премию в номи­ bäs­le­şi­giň «Se­na­gat bi­nagär­li­gi» ug­ry Sargsyan, an employee of the нации «Промышленная архитек­ bo­ýun­ça 2-nji baý­ra­gy aş­ga­bat­ly fo­to­ Turkmen State News Agency тура» ашхабадскому фотографу su­rat­çy Wýa­çes­law Sar­kis­ýa­na ber­me­li (TDH) and a photographer of Вячеславу Саркисяну – cотруднику di­ýen ka­ra­ra gel­di. W.Sar­kis­ýan hä­zir­ki international illustrated magazine Государственного информацион­ dö­wür­de «Türk­men­döw­let­ha­bar­la­ry» «Turkmenistan», published in ного агентства Туркменистана (TDH) (TDH) ha­bar­lar agent­li­gin­de iş­le­ýär hem- Moscow, having considered 17806 и фотокорреспонденту междуна­ de Rus­si­ýa Fe­de­ra­si­ýa­sy­nyň Mosk­wa submissions from more than 154 родного иллюстрированного журна­ şä­he­rin­de çap edil­ýän hal­ka­ra «Türk­me­ countries. This is not the first ла «Турк­менистан», издаваемого в nis­tan» žur­na­ly­nyň fo­to­ha­bar­çy­sy bo­lup success of the master: he had Москве. Это уже не первый успех dur­ýar.Ýe­ri ge­len­de aýt­sak, mu­nuň özi previously participated in 80 мастера: ранее он принимал учас­ us­sa­dyň il­kin­ji ýe­ňi­şi däl­dir: öň­ki ýyl­lar­ photo-exhibitions in 35 countries тие в 80-ти фотовыставках в 35-ти da ol dün­ýä­niň 35 döw­le­tin­de ge­çi­ri­len around the world, where he was странах мира, где был награждён fo­to­ser­gi­le­riň 80-si­ne gat­naş­dy hem-de awarded gold and bronze medals золотыми и бронзовыми медалями özü­niň ýe­ri­ne ýe­ti­ren ýo­ka­ry çe­per­çi­lik­li for artistic and reportage work. In за художественные и репортажные we re­por­taž maz­mun­ly iş­le­ri üçin sun­ 2014 he was awarded an honorary работы. В 2014 году ему присвоено gat göz­den ge­çi­riş­le­riň al­tyn we bü­rünç title of the outstanding master of почетное звание выдающегося мас­ me­dal­la­ry­na my­na­syp bol­dy. 2014-nji the International Federation of тера Международной федерации ýyl­da W.Sar­kis­ýa­na Hal­ka­ra fo­to­sun­ Photographic Art (FIAP). фотоискусства (FIAP). CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 75 SUNGAT / ART ИСКУССТВО 76 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

V.A. Sargsyan’s occupation В.А.Саркисян по специаль­ is an engineer-builder. Graduated ности инженер-строитель. Получив from the Turkmen Polytechnic образование в Туркменском поли­ Institute in 1974, he worked at техническом институте, с 1974 г. он «Turkmengosproekt» Institute работал в институте «Туркменго­ and was the head of the Main спроект», затем был начальником Planning Department of Ashgabat отдела в Главном архитектурно- Khyakimlik. In those now distant планировочном управлении хяким­ years, photography was his passion, лика города Ашхабада. В те, теперь hobby, but eventually he was уже далекие годы фотография была captivated by it and it allowed him для него увлечением, хобби, но to fully master a second profession. со временем захватила целиком и Since the 90-s of the last century, позволила сполна овладеть второй books about Ashgabat, monuments профессией. Начиная с 90-х годов of architecture of Turkmenistan прошлого века, его снимки украша­ have been decorated with his ют книги об Ашхабаде и памятниках pictures and they are published in архитектуры Туркменис­тана, они the catalogs of professional contests опубликованы в каталогах профес­ in Austria, the UK, China, USA and сиональных фотоконкурсов в Ав­ other countries. For many years стрии, Великобритании, Китае, США he has led Photo Club within the и других странах. Много лет он вел Teacher’s House in Ashgabat and фотокружок при ашхабадском Доме today willingly shares the secrets of учителя, и сегодня охотно делится photography, gives master classes секретами фотоискусства, дает ма­ for beginners. стер-классы для начинающих. Architectural structures are Архитектурные сооружения a favorite theme of his work. являются излюбленной темой его They provide a wide field for работ. Они дают широкое поле creativity for photographers для творчества тем фотографам, who are not only creative, but которые не просто креативны, но have a certain mental furniture обладают определенным бага­ of expertise. «To make a good жом специальных знаний. «Чтобы shot, - Vyacheslav Sargsyan сделать удачный снимок, - говорит says – «it is not necessary to Вячеслав Саркисян, - совсем не

SUNGAT / ART ИСКУССТВО have an expensive camera and обязательно иметь дорогую камеру professional equipment, excellent и профессиональное оборудование, gat fe­de­ra­si­ýa­sy­nyň (FI­AP) öň­de­ba­ry­jy results can be achieved with прекрасных результатов вполне ussady di­ýen hor­mat­ly at da­kyl­dy. quite a simple photographing можно достичь, фотографируя на Özü­niň esa­sy hü­nä­ri bo­ýun­ça lens reflex camera with a basic простой зеркальный фотоаппарат W.Sar­kis­ýan in­že­ner-gur­lu­şyk­çy. 1974-nji set of lenses. The time of the day с базовым набором объективов. ýyl­da häzirki Türk­men döwlet binagärlik and weather conditions are also Немаловажны для съемки зданий we gurluşyk ins­ti­tu­ty­ny ta­mam­lan­dan important for taking pictures of и время суток, и погодные условия, soň, «Türk­men­döw­let­tas­la­ma» döwlet buildings, although they are still хотя для получения интересного taslama önümçilik birleşiginde zäh­met minor factors for an interesting сюжета это все-таки второстепен­ ýo­lu­na baş­la­ýar, bi­raz soň Aş­ga­bat şä­her story. A good picture can be taken ные факторы. Хороший снимок мож­ hä­kim­li­gi­niň Baş bi­na­gär­lik-me­ýil­na­ma­ both in the daytime and at night, но сделать как днем, так и ночью, laş­dy­ryş mü­dir­li­gin­de bö­lüm baş­ly­gy bo­ when natural or artificial lighting когда играет роль естественное или lup iş­le­ýär. Uzak geç­miş bo­lup gö­rün­ýän is of importance. Photographing искусственное освещение. Фотогра­ ol ýyl­lar­da fo­to­su­rat onuň üçin ba­ry-ýo­gy too early, you risk getting too фируя слишком рано, вы рискуете bir gy­zyk­lan­ma, boş wag­ty­ňy peý­da­ly ge­ illuminated buildings, but also it получить излишне освещенные зда­ çir­me­giň bir gör­nü­şi bo­lup dur­ýar­dy, em­ is not good to wait for the night, ния, но дожидаться ночи тоже не ma wag­tyň geç­me­gi bi­len bu gy­zyk­lan­ma otherwise important details in the стоит, иначе немаловажные детали güýç­len­di hem-de uza­gyn­dan onuň ikin­ji photo may be simply lost. It is best на фотографии могут быть просто- esa­sy hü­nä­ri­ne öw­rül­di. Ge­çen asy­ryň to take pictures, when it is getting напросто потеряны. Лучше всего 90-njy ýyl­la­ryn­dan baş­lap fo­to­su­rat­çy­nyň dark, at this time natural light is снимать, когда на улице начинает dü­şü­ren su­rat­la­ry paý­tag­ty­myz Aş­ga­ba­da not so aggressive and it balances смеркаться, в это время естествен­ we Türk­me­nis­ta­nyň bi­na­gär­lik ýa­dy­gär­lik­ with artificial lighting». ное освещение не такое агрессив­ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 77 le­ri­ne ba­gyş­la­nan ki­tap­la­ryň ha­ky­ky be­ ze­gi­ne öw­rül­ýär. Bu fo­to­su­rat eser­le­ri Awst­ri­ýa­da, Be­ýik Bri­ta­ni­ýa­da, Hy­taý­da, ABŞ-da we dün­ýä­niň beý­le­ki ösen döw­ let­le­rin­de ýo­ka­ry us­sat­lyk de­re­je­sin­de gu­ra­lan fo­to­ser­gi­le­riň ka­ta­log­la­ryn­da çap edil­ýär. Köp ýyl­la­ryň do­wa­myn­da ol Aş­ga­ bat şä­he­ri­niň Mu­gal­lym­lar öýü­niň ýa­nyn­da dö­re­di­len fo­to­su­rat gur­na­gy­nyň işi­ne ýol­baş­çy­lyk et­di.Hä­zir­ki wagt­da hem ol fo­to­sun­ga­tyň in­çe syr­la­ry­ny il­kin­ji ädim­le­ri äd­ýän­le­re us­sat­lyk bilen öwredýär. Bi­na­gär­lik des­ga­la­ry us­sa­dyň iş­le­rin­ de mer­ke­zi or­ny eýe­le­ýär. Bu eser­ler öz işi­ne di­ňe bir dö­re­di­ji­lik­li çe­me­leş­mek bi­ len çäk­len­män, saý­lap alan ug­ry bo­ýun­ça ýö­ri­te bi­lim we tej­ri­be top­lan fo­to­su­rat­ çy­ny tä­ze yl­ham­ly göz­leg­le­re atar­ýar.

W.Sar­kis­ýa­nyň aýt­ma­gy­na gö­rä, «Fo­to­su­ SUNGAT / ART ИСКУССТВО ra­ty oňat dü­şür­mek üçin gym­mat ba­ha­ly ka­me­ra­nyň ýa-da pro­fes­sio­nal en­jam­la­ryň go­las­tyn­da bol­ma­gy hök­ma­ny şert däl­dir. Iň ýö­ne­keý, ob­ýek­tiw­le­ri­niň bin­ýat­la­ýyn top­lu­my bi­len üp­jün edi­len ada­ty aý­na­ly fo­toen­ja­myň kö­me­gi bi­len hem aja­ýyp su­rat­la­ry dü­şü­rip bol­ýar. Bi­na­la­ry we des­ga­la­ry oňat hil­li su­ra­ta dü­şür­mek üçin köp ta­rap­la­ra üns ber­me­li bol­ýar: su­rat gi­je-gün­di­ziň haý­sy wag­tyn­da, nä­hi­li ho­wa şert­le­rin­de dü­şü­ril­ýär we ş.m. El­bet­de, bu­la­ryň äh­li­si ikin­ji de­re­je­li şert­ler bo­lup dur­ýar. Oňat hil­li su­ra­ty gün­diz hem dü­şü­ rip bol­ýar, gi­je­ki wagt­da-da. Bir ta­pa­wu­dy In master’s opinion, it is ное и балансирует с освещением - su­ra­ta dü­şü­ril­ýän gör­nüş­le­riň yşyk­lan­ necessary to correctly position искусственным». dy­ry­şy te­bi­gy ýa-da eme­li usul­da bo­lar. the camera using a tripod to Чтобы получился грамотно Su­ra­ty has ir wagt­da dü­şür­se­ňiz, bi­na­nyň get a well-made picture of the сделанный снимок внешнего вида yşyk­lan­dy­ry­şy çen­den aşa ag­dyk­lyk eder, appearance of the building, здания, интерьера или городского em­ma tüm ga­raň­ky­nyň dü­şe­rine ga­raş­ interior or urban landscape. It пейзажа, считает мастер, нужно ma­gyň ge­re­gi ýok, çün­ki şeý­le ýag­daý­da des­ga­la­ryň mö­hüm äh­mi­ýet­li bö­lek­le­ri­ni su­rat­da şe­kil­len­dir­mä­ge müm­kin­çi­lik düý­bün­den bol­man hem bi­ler. Iň go­wu­ sy, su­ra­ty ag­şa­ma­ra, gün ýaşy­be­ren­de dü­şür­me­li, bu wagt­da te­bi­gy yşyk­lan­dy­ry­ şyň güý­ji bir­ne­me gaýd­ýar hem-de eme­li yşyk­lan­dy­ryş bi­len jüp saz­laş­ýar». Us­sa­dyň pi­ki­ri­çe, bi­na­nyň daş­ky dur­ku­nyň, içer­ki in­ter­ýe­riň (bi­na­gär­lik be­ze­gi­niň) ýa-da owa­dan şä­her gör­nüş­le­ ri­niň so­wat­ly ýe­ri­ne ýe­ti­ri­len fo­to­su­ra­ty­ny al­mak üçin, il­ki bi­len fo­to­ka­me­ra­ny dog­ry ýer­leş­dir­mek ge­rek, mu­nuň üçin bol­sa, bu en­ja­myň da­ýanç­la­ry­ny(şta­ti­wi­ni) peý­da­ lan­ýar­lar. Bi­na­ny ýa-da des­ga­ny do­lu­ly­gy­ na su­ra­ta dü­şür­mek hök­ma­ny şert däl­dir, onuň aý­ra­tyn­lyk­da al­nan bir bö­le­gi­niň özi hem öz­baş­dak te­ma bo­lup bi­ler. Bu­lar­dan 78 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI

baş­ga-da, su­ra­ta düşür­me­giň ug­ru­ny, is not necessarily to try to take правильно расположить фотока­ bur­çu­ny, göw­rü­mi­ni so­wat­ly saý­lap a picture of the entire object, меру, используя штатив. Совсем al­ma­gy ba­şar­ma­ly, bu­lar su­ra­tyň şow­ly often only a certain fragment; не обязательно стремиться снять çyk­ma­gyn­da esa­sy or­ny eýe­le­ýär. a separate part may be a topic объект целиком, часто лишь какой- Il­ki bi­len su­ra­ta dü­şür­jek bi­na­ňy­zy and a plot. In addition, the angle то его фрагмент, отдельная деталь dür­li no­kat­lar­dan, go­laý­dan we daş­dan and lens selection are crucial in могут стать темой и сюжетом. И, how­luk­man syn­laň, özü­ňiz üçin has creating a successful picture. конечно, ракурс и выбор объектива amat­ly ugur­la­ry saý­lap alyň. Şun­da sim­ Identify yourself the most имеют решающее значение в соз­ met­ri­ýa­ly­lyk ka­da­la­ry­nyň ber­jaý edi­li­şi­ne, favorable angles before you start дании успешного снимка. Осмотрев mo­ni­to­ryň ek­ra­nyn­da çy­zyk­la­ryň dürs shooting, having seen the building здание с разных точек, издали и ýer­le­şi­şi­ne, ýag­ty­ly­gyň we kö­le­ge su­dur­ from different angles, from a вблизи, обозначьте для себя самые la­ry­nyň saz­la­şyk­ly düş­me­gi­ne aý­ra­tyn distance and close up. Watch for выгодные ракурсы перед началом üns ber­mek ze­rur, çün­ki yşyk­lan­dy­ryş symmetry, lines on the screen, съемки. Следите за симметрией, peý­zaž fo­to­su­ra­tyn­da-da, bi­na­gär­lik pay attention to how the shadows линиями на экране монитора, об­ fo­to­sun­ga­tyn­da-da mer­ke­zi oru­nla­ryň fall, because light plays a very ратите внимание, как падают тени, SUNGAT / ART ИСКУССТВО bi­ri­ni eýe­le­ýär. Iň esa­sy­sy bol­sa – si­ziň important role both in landscape ведь свет играет очень важную su­ra­ta dü­şür­ýän des­ga­ňy­za bo­lan ga­raý­ photography and in architectural роль как и в пейзажной фото­ şy­ňyz hem gat­na­şy­gy­ňyz­dyr. Eger-de siz one. However, the most important графии, так и в архитектурной. Но su­ra­ta dü­şür­ýän bi­na­ňy­za parh­syz ga­ra­ thing is your personal relationship самое главное – это ваше личное ýan bol­sa­ňyz, dü­şü­ren su­ra­ty­ňyz beý­le­ki to the object. If it does not touch отношение к объекту. Если он вас adam­la­ry hem gy­zyk­lan­dyr­maz. you, if you are indifferent to не трогает, если вы равнодушны к Ýo­ka­ry de­re­je­de ösen san­ly teh­no­lo­ what you are photographing, it is тому, что фотографируете, вряд ли gi­ýa­la­ryň äh­lu­mu­my el­ýe­ter edi­len hä­zir­ki unlikely you will have something у вас получится что-то интересное. döw­rün­de, el­bet­de, su­ra­ta dü­şür­me­gi her interesting. Today, when taking Сегодня, когда фотографировать bir adam hem oňar­ýar, em­ma fo­to­su­ra­tyň pictures can be available for могут все, пользуясь общедоступ­ ýo­ka­ry sun­gat hök­mün­dä­ki ma­ny-maz­ everyone with the use of digital ными цифровыми технологиями, о mu­ny ba­ra­da pi­kir­len­ýän az-az­dyr. Ýö­ne technology, few people consider фотографии как искусстве мало кто mu­ňa ga­ra­maz­dan,eger-de siz­de çe­per­çi­lik photography as art. Nevertheless, задумывается. Но если вы имеете kom­po­zi­si­ýa­sy ba­ra­da iň ýö­ne­keý dü­şün­je, if you have a basic idea of the элементарные представления о çe­per­çi­lik syz­gyr­ly­gy bar bol­sa, eger-de composition, have a taste and композиции, обладаете вкусом и su­ra­ta dü­şür­ýän bi­na­nyň taý­syz gö­zel­li­gi­ want to express your personal хотите выразить личное отношение ne öz ýa­kym­ly ga­raý­şy­ňy­zy be­ýan et­me­gi attitude to the object, it is possible к объекту съемки, то прекрасный ýü­re­gi­ňi­ze dü­wen bol­sa­ňyz, yk­jam te­le­fon to make a perfect shot, even with кадр можно сделать даже мобиль­ en­ja­my­nyň kö­me­gi bi­len hem taý­syz owa­ a mobile phone. ным телефоном. dan fo­to­su­ra­ty dü­şü­rip bol­ýan­dyr. Maxim PAPANOV, Максим ПАПАНОВ, Mak­sim PAPANOW, «Construction and Architecture of «Строительство и архитектура «Türk­me­nis­ta­nyň gur­lu­şy­gy we bi­na­gär­li­gi» Turkmenistan» Туркменистана» CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 79

YLMY MAKALALARY ÇAPA TAÝÝARLAMAKDA BILDIRILÝÄN TALAPLAR ТРЕБОВАНИЯ К ОФОРМЛЕНИЮ НАУЧНЫХ СТАТЕЙ

«Türk­me­nis­ta­nyň gur­lu­şy­gy we bi­na­gär­li­gi» žur­na­lyn­da çap et­mek К публикации в журнале «Cтроительство и архитектура Турк­ üçin žur­na­lyň öz mow­zuk­la­ýyn ug­ru­na ga­bat gel­ýän yl­my ma­ka­lalar менистана» принимаются научные статьи, отвечающие его про­ türk­men, rus we iň­lis dil­le­rin­dä­ki nus­ga­lar­da ka­bul edil­ýär. Ça­pa hö­dür­ фильной тематике, на туркменском, английском и русском языках. len­ýän iş­ler üç dil­de, çap edil­mä­ge do­ly taý­ýar, ede­bi taý­dan do­ly iş­le­ni­ Материалы должны представляться в готовом для печати виде, len we aw­tor ta­ra­pyn­dan gol çe­ki­len gör­nüş­de tab­şy­ryl­ýar. Ma­ka­la­nyň литературно обработанные и подписанные автором. В конце ahy­ryn­da onuň aw­to­ry ba­ra­da­ky ta­kyk mag­lu­mat­lar: aw­to­ryň fa­mi­li­ýa­ статьи указываются сведения об авторе: фамилия, имя, отчество, sy, ady, ata­sy­nyň ady, iş ýe­ri, ha­bar­laş­mak üçin te­le­fon bel­gi­si, elekt­ron место работы, номер телефона, адрес электронной почты. Редакция poç­ta­sy­nyň sal­gy­sy gör­ke­zil­ýär. Re­dak­si­ýa, aw­tor bi­len yla­laş­mak ar­ka­ оставляет за собой право редактировать и корректировать статью ly ma­ka­la­nyň be­ýa­ny­na ze­rur ha­sap­la­nan dü­ze­diş­le­ri gi­riz­mek, ony gys­ по согласованию с автором. Каждая статья подвергается проверке galt­mak hu­ku­gy­ny özün­de sak­lap gal­ýar. Hö­dür­len­ýän ma­ka­la­la­ryň her сервисом «Антиплагиат» на сайте http://www.antiplagiat.ru bi­ri http:www.an­tip­la­giat.ru In­ter­net-sa­hy­pa­syn­da­ky «Антиплагиат» Общий объем текста не должен превышать 10 тыс. знаков и hyz­mat­lar ul­ga­my ar­ka­ly düýp­li bar­lag­dan ge­çi­ril­ýär. содержать не более 5 иллюстраций, таблиц или диаграмм. Ma­ka­la­nyň umu­my möç­be­ri 10 müň bel­gi­den, on­da­ky su­rat­la­ryň, Электронная версия статьи представляется в формате Word for tab­li­sa­la­ryň ýa-da diag­ram­ma­la­ryň muk­da­ry 5-den köp bol­ma­ly däl­dir. Windows и должна быть отправлена вложенным файлом по адресу: Ma­ka­la­nyň elekt­ron nus­ga­sy Word for Win­dows for­ma­tyn­da tab­şy­ [email protected] ryl­ma­ly­dyr hem-de içi­ne sal­nan faýl gör­nü­şin­de ar­hit_ma­ga­zi­ne@ma­il.ru Диаграммы, рисунки, фотографии предос­тавляются в виде sal­gy­sy bo­ýun­ça ibe­ril­me­li­dir. отдельных файлов с разрешением не менее 300 точек на дюйм, рас­ Diagram­ ma­ lar,­ surat­ lar,­ foto­ su­ rat­ lar­ 1 (bir) dyuým­da 300 no­ ширение jpg или tif. Каждое изображение сопровождается поясни­ kat­dan az bol­ma­dyk çöz­güt­li aý­ra­tyn faýl gör­nü­şin­de tab­şy­ryl­ýar, gi­ňel­ тельный подписью. На каждое изоб­ражение должна содержаться di­li­şi jpg ýa-da tif nus­ga­la­ryn­da bol­ma­ly. Şe­kil­le­riň her bi­ri­niň aşa­gyn­da ссылка в тексте. Не допустима вставка изображения в текстовый de­giş­li tes­wir ýaz­gy­sy ge­ti­ril­me­li. Şe­kil­le­riň her bi­ri­ne ma­ka­la­nyň be­ýa­ файл. nyn­da sal­gy­lan­ma sak­lan­ma­ly­dyr. Şe­kil­le­ri tes­wir ýaz­gy­la­ry­nyň ara­syn­ Табличный материал не должен содержать элементов ска­ da ýer­leş­dir­mek mas­la­hat be­ril­me­ýär. нирования, цветного фона, жирных рамок. Оформление таблиц Tabli­ sa­ ly­ maglu­ mat­ lar­ ska­nir­le­mek usu­ly­ny, dür­li reňk dü­şek­le­ согласно стандарту в формате Word for Windows. Каждая таб­лица ri­ni, go­ýy çy­zy­lan tab­li­sa öý­jü­gi­ni peý­da­lan­maz­dan ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­li­dir. должна иметь порядковый номер. Tab­li­sa­lar Word for Win­dows for­ma­tyn­da­ky ül­ňü­le­re la­ýyk­lyk­da ça­pa Ссылки на литературу и источники даются в квадратных taý­ýar edil­me­li­dir. Tab­li­sa­la­ryň her bi­ri de­giş­li ter­tip sa­ny bi­len bel­gi­ скобках в следующем порядке: порядковый номер источника в len­me­li­dir. списке литературы, двоеточие, номер страницы. Например: [1: 98]. Peý­da­la­ny­lan edebi­ ­ýat­la­ra we çeşme­ ­le­re sal­gy­lan­ma­lar iki Примечания. Постраничные примечания приводятся внизу burçly şe­ki­li­niň için­de şu ter­tip­de be­ril­ýär: çeş­mä­niň peý­da­la­ny­lan ede­ соответствующей страницы со сплошной нумерацией всех страниц bi­ýat­la­ra la­ýyk­lyk­da­ky ter­tip sa­ny, go­şa no­kat, sa­hy­pa bel­gi­si. Me­se­lem: рукописи. [1: 98]. Список литературы и источников составляется в алфавит­ Bellik­ ler.­ Aý­ry-aý­ry sa­hy­pa­lar bo­ýun­ça bel­lik­ler, tu­tuş gol­ýaz­ma­ ном порядке на отдельной странице и состоит из двух частей: пер­ nyň sa­hy­pa­la­ry­ny uç­dan­tut­ma san bel­gi­le­mek bi­len, de­giş­li sa­hy­pa­nyň вая содержит работы на латинице, вторая - на кириллице. Работы aşa­gyn­da be­ril­ýär. одного автора располагаются в хронологическом порядке. Публи­ Ede­bi­ýat­la­ryň we çeşme­ ­le­riň sa­na­wy aý­ra­tyn sa­hy­pa­da elip­biý кации одного года проставляются под литерами а, б, в:, включая ter­ti­bin­de ýer­leş­di­ril­ýär we iki bö­lek­den yba­rat bol­ma­ly: bi­rin­ji­sin­de – la­ первое упоминание. Сокращения и аббревиатура в списке литерату­ tyn elip­bi­ýin­de, ikin­ji­sin­de bol­sa – ki­ril elip­bi­ýin­de çap edi­len iş­ler be­ril­ ры не допускаются. Источником библиографического описания слу­ ýär. Şol bir aw­to­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ren iş­le­ri çap edi­len se­ne­le­ri­niň yzy­gi­der­ жит титульный лист издания. Год издания в монографиях и сборни­ li­li­gin­de ýer­leş­di­ril­ýär. Dür­li iş­ler şol bir ýyl­da çap edi­len bol­sa, olar «a», ках указывается после города издания, название издательства не «b», «ç» harp­la­ry bi­len bel­gi­le­nen bent­ler­de, il­kin­ji ady­ny gör­kez­mek приводится. При ссылках на периодические издания необходимо ar­ka­ly ge­ti­ril­ýär. Ede­bi­ýat­laryň sa­na­wyn­da mag­lu­mat­la­ryň gys­gal­dy­ указать том, №, выпуск. lan (her sö­zü­niň baş har­pyn­dan dü­zü­len) aň­lat­ma­sy­nyň gör­ke­zil­me­gi­ne Статьи, не соответствующие вышеуказанным требованием и не ýol be­ril­me­ýär. Ýa­zuw çeş­me­si­niň ki­tap­tes­wir­çi­lik (bib­liog­ra­fik) be­ýa­ny сопровождаемые качес­твенным переводом, а также дублирующие üçin ze­rur mag­lu­mat­la­ryň çeş­me­si hök­mün­de ne­şi­riň sa­ha­by (daş­ky материалы, к рассмотрению не принимаются. Решение о публикации sa­hy­pa­sy) hyz­mat ed­ýär.Yl­my mo­nog­ra­fi­ýa­la­ryň we ýy­gyn­dy ne­şir­le­ri­ принимается Редакционным советом на основе внутреннего рецен­ niň ki­tap­tes­wir­çi­lik be­ýa­nyn­da çeş­mä­niň çap edi­len ýy­ly onuň çap edi­len зирования рукописей и общим голосованием. Причиной отклонения şä­he­rin­den soň go­ýul­ýar, şun­da ne­şir­ýa­tyň ady gör­ke­zil­me­ýär. Dö­wür­ статьи может стать отсутствие в ней каких-либо новых данных, рас­ le­ýin ne­şir­le­re sal­gy­lanyl­ýan bol­sa, şol ne­şi­riň jil­ti, № bel­gi­si, goý­be­ri­li­şi ширяющих базу научных знаний и имеющих научно-практическую anyk gör­ke­zil­me­li­dir. ценность. О принятом решении сообщается авторам. Предоставлен­ Ça­pa taý­ýar­lyk de­re­je­si ýo­kar­da be­ýan edi­len şert­le­re ga­bat gel­ ные в редакцию материалы обратно не возвращаются. me­ýän we so­wat­ly ter­ji­me­si bol­ma­dyk ma­ka­la­lar re­dak­si­ýa­nyň ga­ra­ ma­gy­na ka­bul edil­me­ýär. Ma­ka­la­ny ça­pa hö­dür­le­mek ba­ra­da­ky oňyn çöz­güt Re­dak­si­ýa­nyň ge­ňe­şi ta­ra­pyn­dan des­lap­dan gol­ýaz­ma­la­ra ber­len Žurnalyň sahypalarynda gurluşyk kompaniýalary, gurluşyk syn­lar hem-de umu­my dü­züm­de ses ber­me­giň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça çy­ka­ serişdeleri we tehnikalary barada mahabatlar çap edilýär ryl­ýar. Ma­ka­la­ny ça­pa hö­dür­le­me­li däl di­ýen çöz­gü­diň çy­ka­ryl­ma­gy­na Журнал публикует рекламу строительных компаний, hö­dür­len­ýän iş­de ozal bel­li bo­lan yl­my mag­lu­mat­la­ryň ge­ri­mi­ni gi­ňeld­ материалов и техники ýän, yl­my-ama­ly taý­dan gym­mat­ly mag­lu­mat­la­ryň ýok­lu­gy de­lil bo­lup bi­ler. Çy­ka­ry­lan ahyr­ky ne­ti­je ba­ra­da aw­to­ryň özü­ne ha­bar be­ril­ýär. Tel. (993 12) 92 18 44; 92 18 55 Redak­si­ýa tab­şy­ry­lan ma­ka­la­lar yzy­na gaý­ta­ry­lyp be­ril­me­ýär. E-mail: [email protected] M A Z M U N Y / C O N T E N T S / С О Д Е Р Ж А Н И Е

Durmuşyň täze derejesi – Täze zaman obasy...... 1 W. Şupak Paýtagtymyzyň täze ýaşaýyş jaý toplumy...... 7 A. Şagulyýew Şäher giňişliginde döwrüň beýany...... 13 jemgyýetçilik-syýasy we ylmy žurnaly Ç. Ataýew Aşgabadyň syýahatçylyk infrastrukturasy...... 18 A. Nyýazowa Energetika – dinamiki binagärlik...... 28 CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN W. Komarow Paýtagtymyzyň ýol-ulag infrastrukturasy kämilleşdirilýär...... 32 S. Annaýew Işiň aýry-aýry görnüşlerini hukuk taýdan düzgünleşdirmegiň esaslary...... 42 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА K. Allaberdiýew Paýly gurluşygy alyp barmagyň düzgünleri...... 45 O. Abdiýew Gorag örtükli turbalaryň täze görnüşleri...... 50 Esaslandyryjysy – Türkmenistanyň Ç. Amansähedow Desgalaryň we binalaryň maýyşgaksüýşýän Gurluşyk we binagärlik ministrligi stohastiki esasyny modelirlemek...... 54

Žurnal Türkmenistanda neşir edilýän I. Grişkowa, L. Kulyýewa Silos saklanýan ammar jaýlarynyň gurluşygyny kämilleşdirmek..63 ylmy žurnallaryň we neşirleriň L. Agaýewa, D. Maýkowskiý Maksadymyz – hil durnuklylygy...... 68 sanawyna goşuldy. M. Papanow Binagärligi surata düşürmegiň sungaty...... 74 The magazine is included in the list of peer-reviewed scientific New quality of life of people – Tyaze zaman settlement...... 1 publications of Turkmenistan. V. Schupak A new residential complex of the capital...... 7 A. Shakuliyev The symbols of the epoch in the urban space...... 13 Журнал включен в перечень рецензируемых научных изданий Ch. Atayev Tourism infrastructure of Ashgabat...... 18 Туркменистана. A. Niyazova Dynamic architecture to energetics...... 28

Baş redaktor Ýazgül EZIZOWA V. Komarov Improving road transport infrastructure of the capital...... 32 S. Annayev Licensing as a factor of legal regulation of individual activities...... 42 Redaksiýanyň geňeş agzalary: K. Allaberdiyev Rules of shared construction...... 45 Çary AMANSÄHEDOW Baýrammyrat ATAMANOW O. Abdiyev A new type of pipes with a protective layer...... 50 Abdyrahym AŞYROW Ch. Amansahedov Simulation of stochastic elastic creeping base buildings...... 57 Wladimir GASANOW Ataberdi GURBANLYÝEW I. Grishkova, L. Kuliyeva Optimizing the construction of silos...... 63 Sapargeldi DAŇATAROW L. Agayeva, D. Maykovskiy Our goal - a stable quality...... 68 Annageldi ESENOW Muhammet MÄMENOW M. Papanov The art to photograph architecture...... 74 Ruslan MYRADOW Aşyr ÝAZDURDYÝEW Новое качество жизни народа – посёлок Tязе заман...... 1 Redaksiýanyň salgysy: В. Щупак Новый жилой комплекс столицы...... 7 744036, Türkmenistan, Aşgabat şäheri, А. Шакулыев Символы эпохи в городском пространстве...... 13 Arçabil şaýoly, 84. Telefonlary: Ч. Атаев Туристическая инфраструктура Aшхабада...... 18 (+99312) 92-18-55, 92-18-57, 92-18-41. А. Ниязова Энергетике – динамическую архитектуру...... 28 Faks: 92-18-54 E-mail: [email protected] В. Комаров Совершенствуется дорожно-транспортная инфраструктура столицы...32 Indeksi: 78009 С. Аннаев Лицензирование как фактор правового регулирования Golýazmalar, fotosuratlar yzyna gaýtarylmaýar oтдельных видов деятельности...... 42 hem-de olara jogap we syn berilmeýär. К. Аллабердыев Правила ведения долевого строительства...... 45 Ýygnamaga berildi – 18.11.2016 О. Абдиев Новый тип труб с защитным слоем...... 50 Çap etmäge rugsat edildi – 08.02.2017 Neşir N1. Sany–12000. A–90806. Sargyt N–342. Ч. Амансахедов Моделирование стохастического упругоползучего Ölçegi 60x90 1/8. Ofset usulynda çap edildi. основания зданий и сооружений...... 60 Çap listi 10. Şertli reňkli ottisk 7. Hasap neşir listi 7,9. И. Гришкова, Л. Kулиева Оптимизация строительства силосохранилищ...... 63 Л. Агаева, Д. Майковский Наша цель – стабильное качество...... 68 Žurnalyň çap edilişiniň hiline Türkmenistanyň Metbugat merkezi jogap berýär. Tel.: 39-95-36 М. Папанов Искусство фотографировать архитектуру...... 74