CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 1 DURMUŞYŇ TÄZE DEREJESI – TÄZE ZAMAN OBASY NEW QUALITY OF LIFE OF PEOPLE – TYAZE ZAMAN SETTLEMENT НОВОЕ КАЧЕСТВО ЖИЗНИ НАРОДА –
ПОСЁЛОК ТЯЗЕ ЗАМАН AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО
ÜRKMENISTANYŇ Garaş PENING a large range of ТКРЫТИЕ крупного комплекса syzlygynyň 25 ýyllygynyň öň social facilities, dedicated социальных объектов, приуро T ýanynda durmuş maksatly Oto the 25-th anniversary of Oченное к 25-й годовщине не desgalaryň iri toplumynyň açylma Turkmenistan’s independence was зависимости Туркменистана, явилось gy milli Liderimiziň başyny başlan another evidence of successful очередным свидетельством успеш hem-de halkymyzyň durmuş dereje implementation of progressive ного претворения в жизнь прогрес sini ýokarlandyrmaga, tutuş ýur reforms initiated by the Leader сивных реформ, инициированных dumyzda durmuş-ykdysady düzümi of the Nation and aimed at steady лидером нации и нацеленных на döwrebaplaşdyrmaga gönükdirilen improvement of living standards of неуклонное повышение уровня и ка oňyn syýasatynyň üstünlikli durmu people, the formation of a modern чества жизни народа, формирование şa geçirilýändigine şaýatlyk edýän socio-economic infrastructure. современной социально-экономиче şanly waka öwrüldi. Firstly, a new settlement ской инфраструктуры. Şanly baýramymyzyň öň ýa Bereketli zaman on 400 farms, Cначала состоялось введение nynda Ahal welaýatynyň Ak bugdaý built in Ak Bugday district of в строй нового поселка Берекетли etrabynda 400 hojalyga niýetlenip Akhal velayat was put into заман на 400 хозяйств, построен gurlan Bereketli zaman şäherçe operation, then nearly five ного в этрапе Ак бугдай Ахалского si açyldy, biraz soňra bolsa ýarym hundred families celebrated the велаята, затем еще почти полтыс müňe golaý maşgalalar paýtag housewarming in modern model ячи семей справили новоселье в tymyzyň Ruhabat etrabynyň Täze residential community houses современных типовых домах жило zaman ýaşaýyş jaý toplumynyň Tyaze Zaman of Ruhabat district го массива Тязе заман Рухабатского döwrebap jaýlarynda täze jaý toýla of Ashgabat. этрапа туркменской столицы. ry tutuldy. On October 19, 2016 there 19 октября 2016 года был Bu waka 2016-njy ýylyň 19-njy was a solemn opening of a new торжественно открыт новый авто oktýabrynda Garagum derýasyndan automobile road bridge across мобильный мост через Каракум- geçýän täze awtomobil köprüsini the Karakum River. «From time реку. «Испокон веков у туркмен işe girizmek dabarasy bilen utgaşyp immemorial, the Turkmens строительство мостов и дорог счи gitdi. Mähriban Arkadagymyz daba consider construction of bridges тается благородным делом, и мы rada sözlän sözünde asyrlarboýy and roads a noble business, and бережно храним и обогащаем эти ata-babalarymyzyň köprüleriň we we cherish and enrich these замечательные традиции нашего ýollaryň gurulmagyny asylly iş wonderful traditions of our народа», – подчеркнул, выступая на hasaplandygyny hem-de bu ajaýyp people», – emphasized the Leader церемонии открытия, лидер нации we gymmatly ýörelgelere eýermek of the Nation, speaking at the пожелав, чтобы новый мост служил arkaly ol işleriň dowam etdirilýän opening ceremony, and wishing долгие годы. digini belledi. Milli Liderimiz täze a new bridge to serve for many Протяженность пролетного gurlan köpriniň halkyň bähbidine years. строения моста, в конструкции ко 2 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
uzak wagt hyzmat etmegini arzuw The length of the bridge’s торого нашли применение передо etdi. span, which was applied with вые инженерно-технические разра Gurluşynda öňdebaryjy inže advanced engineering design, is ботки, составляет 90 метров. Мост nerçilik-tehniki işläp düzmeler 90 meters. It is most notable for отличается своим оригинальным ulanylan köpriniň uzynlygy 90 its original architectural style, архитектурным стилем, где исполь metr bolup, ol özboluşly binagärlik which combines modern design зованы элементы современного gurluşy bilen tapawutlanýar. Onda and national decor. The width of дизайна и национального декора. döwrebap dizaýn we milli bezegler the roadway is 13 meters, and the Ширина проезжей части – 13 мет ulanyldy. Köpriniň gatnawly bölegi number of lanes is three in each ров, а количество полос движения niň giňligi 13 metr bolup, her tarapa direction. Carrying capacity of – по 3 в каждую сторону. Грузо
AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО uzalyp gidýän üç sany hereket zo the bridge is 480 tons. The entire подъемность моста составляет 480 laklary bar. Köpriniň ýük göterijiligi surrounding area was landscaped; тонн. Вся прилегающая территория 480 tonna barabardyr. Onuň ýana various seedlings of trees were благоустроена, были посажены şyk ýerleri abadanlaşdyrylyp, dürli planted. различные саженцы деревьев. agaç nahallary oturdyldy. By its technical parameters, По своим техническим парамет Täze desga öz tehniki ölçegle a new facility meets all the рам новый объект отвечает всем ri boýunça ähli bildirilýän talaplara requirements. In particular, предъявляемым требованиям. В laýyk gelýär, hususan-da, onuň tas climatic and geological conditions частности, при реализации проекта lamasy amala aşyrylanda, ýurdumyz that are typical for our country максимально учтены климатические üçin häsiýetli bolan howa we geo have been taken into account as и геологические условия, характер logik şertler göz öňünde tutulyp, much as possible in the project’s ные для нашей страны, обеспечена ýokary seýsmiki durnuklylygy üpjün implementation to provide повышенная сейсмоустойчивость edildi. increased seismic resistance of всей конструкции моста. Ýoluň ugrunda zerur bolan the whole bridge’s structure. Вдоль дороги проложены inženerçilik kommunikasiýalar, şol All necessary engineering необходимые инженерные комму sanda suw sowujy ýaplar, oturdy systems are laid along the road, никации, включая водоотводы, ка lan agaç nahallary üçin damjalaýyn including drains, drip irrigation пельное орошение для посаженных suwaryş ulgamy, ýol yşyklary üçin for seedlings, electricity for здесь саженцев, электроснабжение elektrik üpjünçiligi göz öňünde outdoor lighting. In addition, для наружного освещения. Кроме tutuldy. Olardan başga-da, ýol örtü there are special structures that того, предусмотрены специальные gini çäge süýşmesinden goraýan protect the roadway from the сооружения, защищающие дорож ýörite desgalar guruldy. drifting sand. ное полотно от заносов песка. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 3
Mälim bolşy ýaly, döwrebap As you know, the issues on Как известно, вопросы возве ýaşaýyş jaý toplumlaryny gurmak, construction of modern residential дения современных жилых ком ilatyň ýaşaýyş derejesini we durmuş complexes, creation of necessary плексов, создания необходимых goraglylygyny has-da ýokarlandyr conditions for further improvement условий для дальнейшего повыше mak meseleleri döwlet Baştuta of living standards and social ния уровня жизни и социальной за nymyzyň hemişe üns merkezinde protection of the population are щищенности населения постоянно durýar. constantly in the spotlight of the находятся в центре внимания главы Täze zaman obasynyň III nobat Supreme Leader. государства. daky tapgyry durmuş we beýleki Residential community III очередь массива Тязе заман maksatly desgalary öz içine alýar. houses Tyaze zaman of stage III включает в себя комплекс объек Olaryň hatarynda 508 hojalyk üçin comprises a range of social objects тов социального и иного назначе bir we iki gatly jaýlaryň 443-si bar. and objects for other purposes. It ния. В их числе – 443 одноэтажных Bu ýerde bir we iki maşgala üçin includes 443 single-storied and и двухэтажных жилых домов нес niýetlenen jaýlarda ýaşaýjylar üçin two-storied residential buildings кольких видов (на одну и на две oňaýly amatlyklar döredildi, şol of several types (for one and two семьи), в целом - на 508 хозяйств. sanda, döwrebap mebeller goýlan families), as a whole - on 508 В них созданы оптимальные giň otaglar, abzallaşdyrylan aşha economies. They created the удобства и комфорт для жителей,
nalar, eýwanlar guruldy. optimum convenience and comfort включая просторные комнаты, об AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО Täze ýaşaýyş jaýlary türkmen for the residents, including ставленные современной мебелью, halkynyň ýaşaýyş-durmuşynyň spacious rooms furnished with обустроенные кухни, террасы. aýratynlyklary göz öňünde tutu modern furniture, equipped Новые жилые дома возведены lyp bina edildi. Her howluda mellek kitchen, and terrace. с учетом особенностей быта турк ýerler, mal saklamak, ekin ekmek New dwelling houses менского народа. При каждом üçin ýerler, ulag goýmak üçin ýer, were built taking into account дворе предусмотрены приусадеб tamdyr hem-de zerur bolan beýle the peculiar mode of life of ные участки, в том числе огород, ki inženerçilik-tehniki aragatnaşyk the Turkmen people. Each место для содержания домашнего ulgamlary bar. smallholding building contains скота, гаражи, тамдыр, а также не 4 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
Täze obanyň ýaşaýjylarynyň plots of land, including a обходимые инженерно-технические ygtyýarynda köp dürli harytlaryň garden, a place for keeping коммуникации. giň görnüşleri, azyk we senagat livestock, garages, tamdyr, as В распоряжении новоселов harytlarynyň dükany bar. Bu ýerde well as necessary engineering магазин, где покупателям предла ýaşaýyş jaý toplumynyň ýaşaýjylary communications. гается широкий выбор продуктовых elýeterli bahalar boýunça egin-eşik, Shops are available for new и промышленных товаров. Здесь hojalyk harytlaryny satyn alyp biler settlers where they are offered a же жители села смогут приобрести ler. wide range of food and industrial одежду, хозяйственные и бытовые Täze zaman ýaşaýyş toplumynda goods. Here, the villagers will be товары по доступным ценам. toparlarynyň ýaş aýratynlyklary göz able to buy clothes, household and В построенных в жилом масси öňünde tutulyp gurlan, her biri 240 household goods at reasonable ве Тязе заман двух детских садах на orunlyk çagalar baglarynyň ikisinde prices. 240 малышей каждый, созданы все körpejeleriň sazlaşykly ösmegi hem- Two kindergartens for 240 kids условия для гармоничного развития de wagtlaryny gyzykly geçirmekleri each in Tyaze zaman residential и интересного досуга юных воспи üçin ähli şertler döredildi. Bu ýerde area provide all the conditions танников с учетом особенностей giň ýagty otaglar, çagalaryň oňaýly for harmonious development возрастных групп. Здесь имеются ýatýan ýerleri, multimediýa we inte and interesting leisure of youth, просторные светлые помещения, raktiw tehnologiýalar bilen enjamlaş taking into account peculiarities уютные детские спальни, кабинеты dyrylan okuw geçmek üçin otaglar, of age groups. There are spacious для занятий, оснащенные муль daşary ýurt dillerini öwrenmek hem- and bright rooms, cozy children's тимедийными и интерактивными de kompýuter sowatlylygynyň baş bedrooms, and rooms for studing технологиями, в том числе для langyçlaryny ele almak üçin otaglar, equipped with multimedia and изучения иностранных языков и saz we sport zallary hem-de saglyk interactive technologies, including овладения азами компьютерной otaglary bar. Mekdebe çenli çagalar rooms for foreign language learning грамотности, музыкальные и спор edarasynyň töweregi abadanlaşdyry and mastering the basics of тивные залы, а также медпункты. AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 5 AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО 6 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
lan çäklerinde hemme degişli şertleri computer literacy, music and sports На прилегающей благоустроенной bolan oýun meýdançalary bar. halls, as well as for medical centers. территории дошкольного учрежде Sözümizi jemläp aýdanymyzda, There are playgrounds with all ния – игровые площадки со всеми Täze zaman ýaşaýyş jaý toplumy relevant attributes on an adjacent соответствующими атрибутами. türkmenistanlylaryň häzirki we landscaped preschool area. Новый жилой комплекс Тязе geljekki nesilleriniň abadan we To sum it up, a new residential заман является качественно AKTUAL / ACTUAL АКТУАЛЬНО bagtyýar durmuşyny üpjün etmekde complex Tyaze zaman is a новым шагом в обеспечении ýene-de bir ähmiýetli ädimidir. qualitatively new step in ensuring благосостояния туркменистанцев. the welfare of the Turkmen people. «Türkmen döw let ha bar la ry nyň» Государственное информационное maglumatlary esasyn da taýýar la nyl dy State News Agency of Turkmenistan агентство Туркменистана CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 7 PAÝTAGTYMYZYŇ TÄZE ÝAŞAÝYŞ JAÝ TOPLUMY A NEW RESIDENTIAL COMPLEX OF THE CAPITAL НОВЫЙ ЖИЛОЙ КОМПЛЕКС СТОЛИЦЫ
-njy ýylyň ITH the direct participation РИ непосредственном 20-nji oktýab of the President of участии Президента AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА 2016rynda Türk WTurkmenistan Gurbanguly ПТуркменистана Гурбангулы menistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedov there were Бердымухамедова 20 октября 2016 Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda several celebrations on October 20, года состоялись торжества по случаю paýtagtymyzy gurmagyň 14-nji tapgy 2016 to mark the opening of a new открытия нового жилого массива, rynyň çäklerinde bina edilen täze ýaşa residential community, built in the возведенного в рамках 14-й очереди ýyş jaý toplumynyň açylmagy mynasy framework of the 14-th stage of the застройки столицы. betli dabaralar geçirildi. capital development. Парад новоселий состоялся в Täze jaýlaryň açylyş dabarasy Aş A parade of house-warming юго-западной части Ашхабада, между gabadyň günorta-günbatar böleginde, parties took place in the south проспектами Битарап Туркменистан и Bitarap Türkmenistan we Garaşsyz western part of Ashgabat, between Гарашсызлык и улицами Огузхана и lyk şaýollarynyň hem-de Oguzhan we Bitarap Turkmenistan and Garash Курбанназара Эзизова, где выросло Gurbannazar Ezizow köçeleriniň ara syzlyk Avenues and Oguzkhan два ряда беломраморных высоток lygynda boldy. Bu ýerde iki hatarda ak and Kurbannazar Ezizov Streets, – двадцать три 12-этажных 44 и 66- mermerli 12 gatly 44 we 66 öýli ýaşaýyş where two rows of white marble квартирных жилых дома повышенной jaýlarynyň 23-si peýda boldy. Olar birinji skyscrapers were erected – twenty комфортности с магазинами gatlarynda senagat we azyk harytlary three 12-storied and 44 and промышленных и продовольственных dükanlary bolan ýokary amatlykly ýaşa 66-apartment domestic buildings товаров на первых этажах, а также ýyş jaýlarydyr, şeýle hem bu ýerde täze with luxury industrial and food здание детского сада на 160 мест. jaýlaryň ýaşaýjylary üçin 160 orunlyk shops on the first floors, as well as Презентация этого социального çagalar bagy guruldy. a building of the kindergarten for проекта, разработанного с учетом Ýurdumyzyň baş şäheriniň çäkle 160 places, specially built for new расширяющихся границ главного riniň giňelmegi hem-de onuň ýaşaýjy residents. города страны и увеличением larynyň sanynyň artmagy göz öňünde A presentation of this social числа его жителей, состоялась в tutulyp taýýarlanylan durmuş ähmiýetli project developed in view of июле 2014 года. Тогда, знакомясь с bu taslamanyň tanyşdyrylyş dabara expansion of the country’s main эскизами будущих новостроек, глава sy 2014-nji ýylyň iýul aýynda geçirildi. city boundaries and increase of государства дал ценные указания Şonda döwlet Baştutanymyz täze gur a number of its residents, took по воплощению архитектурных luşyk taslamalarynyň çyzgylary bilen a little more than two years замыслов и созданию комфортных tanşyp, binagärlik pikirlerini amala ago - in July, 2014. At that time условий для людей, особо aşyrmak hem-de adamlar üçin oňaýly being acquainted with sketches отметив, что на всех столичных şertleri döretmek boýunça gymmatly of further new buildings, the новостройках должны применяться görkezmelerini bermek bilen, paýtag Supreme Leader gave valuable высококачественные, современные tymyzda gurulýan ähli täze desgalarda guidance to realize architectural строительные материалы, ýokary hilli, häzirki zaman, iň ýokary designs and to create favorable отвечающие самым высоким talaplara, ekologiýa we gözellik nuk conditions for the people, требованиям, в том числе с точки daýnazaryndan ýokary talaplara laýyk stressing the fact that modern зрения экологии и эстетики. gelýän gurluşyk serişdeleriniň ulanyl construction materials of first Заказчиками тринадцати malydygyny belledi. grade that meet the highest новостроек выступили отдельные 8 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
Ýurdumyzyň käbir ministrlikleri standards, including ecology and министерства и ведомства страны. we pudak edaralary täze gurluşykla aesthetics aspects, should be Еще 10 домов построены по ryň on üçüsiniň buýrujylary bolup çykyş applied in all capital buildings. заказу и за счет собственных etdiler. Jaýlaryň ýene-de 10-sy şäheri Customers of thirteen средств Союза промышленников gurmagyň 14-nji tapgyrynyň taslamala new buildings were individual и предпринимателей, которому rynyň durmuşa geçirilmeginde möhüm ministries and departments of отведена важная роль в реализации orun berlen Türkmenistanyň Sena the country. Next ten buildings проектов 14-й очереди застройки gatçylar we telekeçiler birleşmesiniň were constructed by the order города. Практически все они buýurmasy boýunça öz serişdeleriniň and at the expense of own funds осуществлены силами отечественных hasabyna guruldy. Desgalaryň ählisi di of the Union of Industrialists частных компаний, принимающих ýen ýaly ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan and Entrepreneurs, which has всё более активное участие в uly möçberli şähergurluşyk maksat an important role in the imple претворении в жизнь масштабных namasyny durmuşa geçirmäge barha mentation of projects of the 14-th градостроительных программ, işjeň gatnaşýan hususy kompaniýalaryň stage of the city development. развернутых в нашей стране. güýçleri bilen amala aşyryldy. Gurluşy Almost all of them were carried Задействована в строительстве и AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА ga daşary ýurt kompaniýalarynyň hem out by domestic private companies, одна иностранная компания. biri gatnaşdy. which take an increasingly active Проекты зданий и их дизайн Binalaryň taslamalary hem-de ola part in implementation of the разработаны совместно членами ryň bezeg gurluşy Türkmenistanyň Se large-scale urban development СППТ и специалистами Министерства nagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň program launched in our country. Строительства и архитектуры agzalary hem-de ýurdumyzyň Gurluşyk In addition, one foreign company Туркменистана. we binagärlik ministrliginiň hünärmen was involved in the construction. Наряду с этим, благоустроена leri bilen bilelikde işlenip taýýarlandy. Building projects and their прилегающая к объектам территория, Şunuň bilen birlikde, desgalaryň design were jointly developed где появились площадки для детских ýanaşyk ýerleri abadanlaşdyryldy. Şol by UIET members and experts of игр, занятий спортом, проведения ýerlerde çagalaryň oýun meýdançasy, the Ministry of Construction and культурно-массовых мероприятий sport bilen meşgullanmak, medeni- Architecture of the Turkmenistan. и торжеств, а также автостоянки. köpçülikleýin çäreleri we dabaralary In addition, an area adjacent Разбиты цветочные клумбы, газоны, geçirmek üçin meýdançalar hem-de to the facilities was beautified, установлены скамейки и фонари awtoulag duralgalary peýda bol where there were children's уличного освещения. Большое вни dy. Gül toplumlary, gök otlar ekildi, playgrounds, sports ground, hold мание уделено функциональности oturgyçlar, köçeleri ýagtylandyrýan cultural events and celebrations, сооружений, сбалансированному рас yşyklandyryjylar oturdyldy. Binalaryň as well as car parks. Flowerbeds, положению зон для отдыха, прогулок aýratynlygyna, dynç almak, gezelenç lawns, benches and street lighting и занятий спортом, жилых секций и etmek we sport bilen meşgullan lanterns were laid out. Much социально-бытовой инфраструктуры. mak, ýaşaýyş jaý toplumlary hem-de attention is paid to functionality of Так, магазины, расположенные durmuş düzümleri üçin zolaklaryň structures, balanced arrangement на первых этажах высотных домов, CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 9 sazlaşykly ýerleşdirilmegine örän uly of areas for recreation, jogging and взаимодополняют ассортимент üns berildi. sports, residential units and social друг друга с учетом находящегося Mysal üçin, belent gatly ýaşaýyş infrastructure. неподалеку крупного супермаркета, jaýlarynyň birinji gatynda ýerleşen For instance, shops, located обеспечивая шаговую доступность dükanlarda, uzakda bolmadyk super on the first floors of high-rise ко всем видам товаров, необходимых marketde her bir öý, her bir maşgala buildings, are mutually comple для дома и семьи. üçin gündelik sarp edilýän harytlaryň mentary to each other, taking into Архитектурно-урбанизированная satuwy meýilleşdirildi. account a nearby large supermar структура нового жилого массива Täze ýaşaýyş jaý toplumynyň ket, providing walking distance to гармонично сочетается в простран binagärlik-bezeg düzümi köçäniň ug all kinds of goods needed for the ственной организации его вытянутой runda uzalyp gidýän bagy-bossanlygy home and family. вдоль улиц территории с зонами, döretmäge bölünip berlen zolaklar Architectural urbanized отведенными под зеленые насаждения. bilen sazlaşykly utgaşýar. Çagalar üçin structure of a new residential Как и другие жилые oýun we sport meýdançalary gurnalyp area is harmoniously combined массивы столицы, этот также dyr, jemgyýetçilik çärelerini geçirmek with the spatial organization of включает объекты социальной üçin hem aýratyn ýerler göz öňünde its territory stretched along the сферы, в том числе детский сад, tutulypdyr. Paýtagtymyzyň beýleki ýa streets with areas set aside for оснащенный самым современным, şaýyş toplumlary ýaly, bu toplum hem green spaces. Children’s play and мультимедийным оборудованием и durmuş ulgamynyň desgalaryny özünde sports grounds, a separate room располагающий всеми условиями AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА jemleýär. Şolaryň hatarynda çagalara for social events. и возможностями для обучения, bilim, terbiýe bermek we olaryň sazla Like other residential areas of воспитания и гармоничного развития şykly ösmegi üçin hemme şertlere we the capital, this one also includes детей, плодотворной работы mümkinçiliklere eýe bolan, iň döw social facilities, including a child педагогов. rebap, multimediýa enjamlary bilen ren’s kindergarten, equipped with В непосредственной близости enjamlaşdyrylan çagalar bagy bar. the most modern, multimedia также две школы, поликлиника, Şeýle hem toplumyň ýanynda iki equipment and has all the condi Дом быта «Овадан», расположенные mekdep, saglyk öýi, «Owadan» hyzmat tions and opportunities for training, на соседней, 13-й линии городской ediş öýi bar. Olar şäheri gurmagyň 13-nji education and harmonious develop застройки. Введенная в строй nobatdakysynyň tapgyrynda açylyp, ment of children and fruitful work of год назад, она включает более häzirki toplumyň golaýynda ýerleşýär. teachers. 30 объектов, в том числе 12 13-nji we 14-nji tapgyrlar bilelikde 2 There are also two schools административных зданий и 11 жилых müňe golaý öýleri bolan belent gatly ak and two kindergartens, outpatient домов на 638 квартир. Вместе 13-я и mermerli ýaşaýyş jaýlarynyň täze kün department, public service 14-я очереди образуют, по сути, новый jegini emele getirýär. establishment «Owadan», located район с беломраморными высотками Şunuň bilen baglylykda, bu künje in the vicinity, in the adjacent почти на две тысячи квартир. giň golaýyndaky Seýdi we Mollanepes 13-th line of urban development. А тем временем, неподалеку köçeleriniň ugrunda paýtagtymyzy ös Putting into operation a year ago, от этого места, продолжается dürmegiň 15-nji tapgyrynyň çäklerinde it includes more than 30 objects, реализация проекта 15-й очереди iri ýaşaýyş jaý toplumy emele geler. Ol including 12 office buildings and 11 застройки столицы – вдоль улиц ähli ölçegler babatda iň häzirki zaman houses on 638 apartments. In fact, Сейди и Молланепеса растут дома ülňülerine laýyk geler. Taslama laýyk the 13-th and 14-th lines form еще одного крупного жилого lykda, esasan, 72 we 48 öýli 12 gatly together a new area with white массива, отвечающего по всем ýaşaýyş jaýlary dürli pudak edaralary marble skyscrapers for nearly two заданным параметрам самым nyň buýurmalary esasynda bina ediler. thousand apartments. современным стандартам. Olaryň hatarynda Söwda we daşary Meanwhile, not far away from Проектом предусмотрено ykdysady aragatnaşyklar ministrligi, this place, the project on the 15-th возведение восемнадцати «Türkmennebitgazgurluşyk» döwlet stage of development of the capital 12-этажных жилых домов, в konserni, Demir ýol ulaglary we Bilim is going on – the houses of another основном на 72 квартиры, а также ministrlikleri, Aşgabat şäheriniň häkim large residential area that meet all на 48 квартир, по заказу различных ligi, Senagat, Gurluşyk we binagärlik, the specified parameters with the ведомств. Это – Министерство Oba we suw hojalyk ministrlikleri bar. most modern standards are being торговли и внешнеэкономических Şeýle hem Türkmenistanyň Senagatçy erected along Seyidi and Mollanepes связей, Госконцерн lar we telekeçiler birleşmesi iri buýrujy Streets. «Туркменнебитгазгурлышык», laryň birine öwrüler. Birleşme öz güýji The project envisages the Министерство железнодорожного bilen we öz serişdeleriniň hasabyna construction of eighteen 12-stori транспорта, Министерство belent ýaşaýyş jaýlaryndan başga-da 3 ed residential buildings, mainly for образования, хякимлик города we 4 gatly ýaşaýyş jaýlarynyň 16-syny, 72 apartments and 48 apartments, Ашхабада, Министерство 10 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
iki gatly kottej jaýlaryň 208-sini we 11 commissioned by various agencies. промышленности, Министерство dükany gurup, ulanmaga berer. They are the Ministry of Trade and строительства и архитектуры, Pes gatly ýaşaýyş jaýlarynyň gur Foreign Economic Relations, State Министерство сельского и luşygy üçin paýtagtymyzyň günorta Concern «Turkmennebitgazgurly водного хозяйства. Крупным künjegindäki baýyrlyk ýerleri bölünip shyk», the Ministry of Railway заказчиком выступает также berildi. Ol, esasan, köpugurly «Aşgabat» Transport, the Ministry of Education, Союз промышленников и stadionynyň ýanynda bolar. Şeýle hem Ashgabat Khyakimlik, the Ministry предпринимателей, который своими bu ýerde seýilgäh zolagyny we tennis of Industry, the Ministry of Const силами и средствами возведет meýdançasyny gurmak meýilleşdirilýär. ruction and Architecture, the помимо «высоток», еще шестнадцать Mundan başga-da, paýtagtymyzy Ministry of Agriculture and Water трех и четырех-этажных жилых ösdürmegiň 15-nji tapgyrynyň çäkle Resources. A big customer is also домов и 208 двухэтажных коттеджей, rinde durmuş ulgamyna degişli beýleki the Union of Industrialists and 11 магазинов. binalar, şol sanda 160 orunlyk çagalar Entrepreneurs, who will erect Под малоэтажное строительство bagy, 600 okuwça niýetlenen umumy «skyscrapers», more sixteen отведена холмистая местность bilim berýän orta mekdep gurlar, bu three- and four-storied houses and в южной части столицы, на ýerdäki seýilgäh zolaklarynyň durky 208 two-storied houses, and 11 территории, прилегающей к täzelener. Bu künjekde ulag ýollarynyň shops using their own facilities and многофункциональному стадиону 13,6 kilometrden gowragy çekiler. means. «Ашхабад». Здесь же предусмотрено Ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygynyň giň A hilly site in the southern part создание парков и теннисных кортов. gerime eýe bolmagy netijesinde, Aşga of the capital, an area adjacent to Помимо этого, в рамках 15-й batda her ýylda müňden gowrak maşgala the multifunctional stadium «Ash очереди будут сооружены другие ähli amatlyklary özünde jemleýän döwre gabat» was assigned to the low-rise объекты социальной сферы, в том bap ýaşaýyş jaýlaryna göçüp gelýärler. construction. It also provides for the числе детский сад на 160 малышей Öňde goýlan wezipeleri ýeri establishment of parks and tennis и средняя общеобразовательная ne ýetirmek maksady bilen döw courts. школа на 600 учащихся, а также let Baştutanymyz Gurbanguly In addition, within the frame обустроены парковые зоны. В Berdimuhamedowyň başlangyjy work of the 15-th stage of other этом районе проложат более 13,6 esasynda, bar bolan ýaşaýyş jaý top social facilities, including a километра автодорог. lumyny döwrebaplaşdyrmak bilen bir kindergarten for 160 kids and a Благодаря растущему hatarda, ýokary amatlyklary bolan secondary school for 600 pupils, размаху жилищного строительства belent ýaşaýyş jaýlaryndan başga-da, as well as equipped parks will обладателями квартир в kottej görnüşli jaýlar gurulýar. Bu bol be constructed. In this area, великолепных жилых домах в sa adamlaryň diňe bir häzirki zaman a highway of more than 13.6 Ашхабаде ежегодно становятся talaplaryna däl, eýsem ýaşaýjylaryň kilometers will be laid out. более тысячи семей. şahsy isleglerine görä laýyk gelýän With the growing scope of На достижение поставленных AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА oňaýly ýaşaýyş jaýlaryny seçip almaga housing construction, each year целей направлено и решение bolan mümkinçiligini artdyrýar. more than thousand families will главы государства Гурбангулы CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 11
Iri ýaşaýyş jaýlarynyň taslamalary own apartments in the magnificent Бердымухамедова, наряду с nyň üstünlikli ýerine ýetirilmeginde ýur houses in Ashgabat. модернизацией имеющегося dumyzyň Senagatçylar we telekeçiler The decision of the Head of the жилищного фонда, возводить не birleşmesine möhüm orun degişlidir. State Gurbanguly Berdimuhamedov только высотные дома повышенной Häzirki döwürde ýurdumyzyň işewür is directed to realization of large комфортности и улучшенной düzümleriniň wekilleri toplumlaýyn öz construction projects along with планировки, но и дома коттеджного gertmeler maksatnamasynyň durmuşa the modernization of the existing типа. Это также позволит еще geçirilmegine işjeň gatnaşýarlar we housing fund to build not only более расширить возможности Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň high-rise buildings with improved граждан в выборе удобного и berkemegine mynasyp goşant goş comfort and layout, but also houses подходящего жилья, отвечающего ýarlar.Ýurdumyzyň gurluşyk pudagy of the cottage type. It also will как современным требованиям, işewürlik babatda iň okgunly ösýän further enhance opportunities так и индивидуальным запросам и ugurlaryň birine öwrüldi. of citizens to choose convenient предпочтениям жильцов. Ozalky ýyllarda Türkmenistanyň and suitable accommodation that В реализации крупных gurluşyk bazaryna, esasan, daşary meet both current requirements, строительных проектов ýurtlaryň kompaniýalary gatnaşýan individual needs and preferences of огромная роль принадлежит bolsa, soňky ýyllarda milli Liderimiziň tenants. Союзу промышленников и üns-aladasy netijesinde ýurdumyzyň A huge role in the implemen предпринимателей. Сегодня telekeçileri özleriniň hünär derejele tation of major construction представители отечественных AMAL / PRACTICE ПРАКТИКА rini has-da ýokarlandyrdylar. Häzirki projects belongs to the Union of деловых структур самым döwürde olar köp ugurlar babatda Industrialists and Entrepreneurs. активным образом участвуют в özleriniň daşary ýurtly kärdeşlerinden Today, representatives of domes претворении в жизнь комплексных yza galmaýarlar, köplenç bolsa öňe tic business organizations are most преобразовательных программ, geçýärler. Paýtagtymyzyň we beýle actively involved in the implemen внося весомый вклад в укрепление ki şäherleriniň baş bezegine öwrülen tation of comprehensive reform экономической мощи Отчизны. И giň möçberli binagärlik toplumlary, programs, making a significant строительный сектор стал одним döwrebap zawodlar we fabrikler, luk contribution to the strengthening of из самых быстроразвивающихся mançylyk, medeni we sport merkezleri, the economic power of the Mother сегментов предпринимательской ýokary okuw mekdepleriniň, orta mek land. In addition, the construction деятельности. depleriniň täze binalary soňky ýyllarda sector has become one of the fastest Если в предыдущие ösüşiň täze belentliklerine tarap ynamly growing segments of business. годы основными участниками gadam urýan döwletimiziň ykdysady If foreign companies were строительного рынка Туркменистана kuwwatynyň yzygiderli ýokarlanýandy main participants on the building были зарубежные компании, то gyny äşgär edýär. market of Turkmenistan, due to в последние годы, благодаря the attention and support of the вниманию и поддержке Wiktoriýa ŞUPAK, Leader of the Nation, recently local лидера нации, отечественные žurnalist entrepreneurs have significantly предприниматели значительно increased the level of their повысили уровень своей qualifications. And today they yield профессиональной квалификации. to no one in many positions and И сегодня они по многим позициям sometimes they are superior to не уступают, а порой и превосходят their foreign counterparts. своих зарубежных коллег. Large-scale architectural Масштабные архитектурные complexes, which beautified the комплексы, украсившие столицу и capital and other cities of the другие города древней туркменской ancient Turkmen land, modern земли, выросшие повсеместно factories, medical, cultural and современные заводы и фабрики, sports centers, new buildings медицинские, культурные и of universities and schools спортивные центры, новые здания grown throughout the country вузов и школ стали воплощением have become the epitome of the растущей экономической мощи increasing economic power of our нашего государства, сделавшего за country making a huge leap forward последние годы огромный рывок and striving now to new heights of вперед и устремленного ныне к progress in recent years. новым вершинам прогресса.
Victoria TSUPAK, Виктория ЩУПАК, journalist журналист. 12 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 13 ŞÄHER GIŇIŞLIGINDE DÖWRÜŇ BEÝANY THE SYMBOLS OF THE EPOCH IN THE URBAN SPACE СИМВОЛЫ ЭПОХИ В ГОРОДСКОМ ПРОСТРАНСТВЕ
ERKARAR döwletimiziň bag NITIATED by the Leader of the НИЦИИРОВАННАЯ лиде tyýarlyk döwründe hormatly Nation the Prosperous Epoch ром нации прогрессив Prezidentimiz Gurbanguly Iof the Powerful State marks ная эпоха могущества и B a qualitatively new stage in the И Berdimuhamedowyň başlangyçla счастья знаменует собой качес ry bilen ýurdumyzda şähergurluşyk implementation of an integrated твенно новую веху в реализации maksatnamasy üstünlikli durmuşa urban development strategy. комплексной градостроительной
geçirilip, paýtagtymyz Aşgabadyň Consistently erected buildings стратегии. Последовательно DIZAÝN / DESIGNE ДИЗАЙН nurana keşbi ajaýyp binalar bilen and structures underscore the возводимые здания и сооруже has-da gözelleşýär. Paýtagtymyzyň unique beautiful appearance of the ния подчеркивают неповторимо durky täzelenen şaýollarynyň täze Turkmen capital. New monumental прекрасный облик туркменской monuments that adorn the bölekleriniň aýlawly çatryklarynda столицы. Неотъемлемым эле circular intersection of completely bina edilen täze monumental ýady ментом архитектурного облика reconstructed city streets and gärlikler munuň aýdyň beýanydyr. avenues are an integral element Ашхабада становятся новые мо Täze heýkel kompozisiýalar ýaş of the architectural appearance нументальные памятники, укра nesliň abadançylygyna we bagty of Ashgabat. New sculptures, шающие кольцевые пересечения ýarlygyna, mukaddes ene topragy entered into operation on the eve полностью реконструированных myzy mynasyp özgertmäge, hal of the widely celebrated Neutrality столичных улиц и проспектов. kymyzyň ýokary durmuş derejesini Day, are designed to embody the Новые скульптурные композиции, üpjün etmäge gönükdirilendir. inviolability for the base of well- введенные в строй в преддверии being and happiness of generations, широко отпразднованного Дня «EBEDI LIK» indestructible will and the desire Нейтралитета призваны олице to transform and beautify the look творять собой незыблемость Nurmuhammet Andalyp şa of our sacred Mother Earth, and основ благополучия и счастья ýolunyň we Ýunus Emre köçesiniň to serve to further strengthen the поколений, воли и стремления çatrygyny bezän kompozisiýa welfare of their people. преображать и украшать облик da barlygyň ebedilik pikiri beýan нашей священной матери-земли, edilip, onuň hyýaly görnüşlerinde «EBEDI LIK » служить делу дальнейшего укре durmuşyň çarhy hem-de sekizlik пления благосостояния родного görnüşindäki dowamatlylygyň ny A monument, erected at the народа. şany, wagt çäginde üznüksiz here intersection of Nurmuhammet Andalib and Yunus Emre Avenues ketiň depgini,asyrlaryň we giňişlik «EBEDI LIK» with all its appearance symbolizes leriň içinden geçýän ynsan pikiriniň inescapability of entity in fantastic okgunlylygy şöhlelendirilýär. images that entwined the pendulum Композиция, созданная на of life and eight figures - the symbol пересечении проспекта Нур «JEBIS LIK» of infinity, continuous rhythmic мухаммета Андалиба и улицы movement in time, swiftness of the Юнуса Эмре всем своим видом Nurmuhammet Andalyp we human mind, piercing centuries and символизирует неизбывность A.Nyýazow şaýollarynyň kesişýän distances. бытия, в фантастических образах aýlawynda ýerleşdirilen desganyň которой сплелись воедино маят çeper taglymatynda ençeme çeş «JEBIS LIK » ник жизни и восьмерка – символ meleriň bir bitewi joşgunly akaba бесконечности, ритмика непре öwrülip, öz ugrunda ähli päsgelçi In the artistic composition, a рывного во времени движения, liklerden geçip bilýändigi baradaky monument, erected on an annular стремительность человеческой 14 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
pikir açylýar. Kompozisiýada aýlaw portion of the intersection of Nur- мысли, пронзающей века и рас esasy keşp bolup, azatlygyň, nu muhammet Andalib and A. Niyazov стояния. ruň, ýagtylygyň, durmuşyň, ruhuň, Avenues, depicts an impetuous DIZAÝN / DESIGNE ДИЗАЙН paýhasyň nyşany, däp-dessurlaryň torrent, uniting a power of numer- «JEBIS LIK» yzygiderliliginiň alamatydyr. ous sources and overcoming all obstacles in its path. The basis of В целостной художественной «ÖSÜŞ» a composition’s plot is the circle, композиции сооружения, воз symbolizing the continuity of the веденного на кольцевой части Nurmuhammet Andalyp we ideas of freedom, goodness, light, пересечения проспектов Нурму Galkynyş şaýollarynyň kesişýän life, spirit, wisdom, ancestral tra- хаммета Андалиба и А.Ниязова, ditions and customs immutable for aýlawyndaky plastik kompozisiýa запечатлен стремительный поток, centuries. özboluşly görnüşe hem-de many- вобравший воедино силу многих mazmuna eýe. Onuň nusgawy источников и преодолевающий esasdaky gözüňi dokundyrýan gur «ÖSÜŞ» все препятствия на своем пути. luşy ösüşi, galkynyşy we täzeleni Основу сюжетной композиции сос şi, şeýle hem durmuşyň kuwwaty A unique image imprinted in тавляет круг, символизирующий ny alamatlandyrýar. the plastic composition is filled собой преемственность идей сво with special symbolism, erected at боды, добра, света, жизни, духа, «ERKA NA LYK» the intersection of Nurmuhammet мудрости, незыблемых в веках Andalib and Galkynysh Avenues. исконных традиций и обычаев. Garlawaçlaryň asman giňiş The impressive construction creat- ligine ganat ýaýýan keşbi şekil ed on classical canons, represents «ÖSÜŞ» lendirilen belent heýkel Nurmu the development, revival and re- hammet Andalyp we Magtymguly newal, as well as an irrepressible Особым символизмом şaýollarynyň kesişýän ýerini aý life power. наполнен неповторимый образ, CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 15 ratyn gözel görnüşe eýe edýär. «ERKA NA LYK » Belent ruhy, pikiriň erkinligini, ylham-joşguny alamatlandyrýan A high sculptural composition, guşlaryň sudurynda adamyň keşbi symbolizing a rapid flight of the göze ilip, ony alys gözýetimler swallow, spreading its wings in the özüne imrindirip, boýun egmedik clear sky, was a real decoration belentlikler çagyrýar. of the ring portion of the inter- Halk arasynda garlawaç joş section of capital Nurmuhammet gunly baharyň, ýagşylygyň, bag Andalib and Magtymguly Avenues. tyýarlygyň, umyt-arzuwlaryň, In the figure of birds, symbolizing the height of spirit, the freedom şowlulygyň buşlukçysy hasaplan of thought, and unlimited creative ýar. Şol bir wagtyň özünde desga power of inspiration, we can guess öý-ojagyň asudalygynyň, jebisligiň, an image of man - always striving wepalylygyň beýany bolup, heýkeli for new horizons and unconquered täsin sazlaşyga eýe edýär. heights. In traditional folk mentality a «ÇEMEN» swallow symbolizes spring, kind- ness, bright hopes and dreams, and Magtymguly we Aba Annaýew it is considered to be a messenger şaýollarynyň çatrygyndaky aýlaw of good luck and happiness. At the da ýerleşdirilen monument ak-al same time, the composition is the tynsow keşbi bilen nazarlarda eg epitome of peace and inviolability of lenýär. Güllere beslenýän türkmen the sacred hearth, unity, devotion, durmuşynda çemen aýratyn orna and it gives the sculpture a unique charm. запечатленный в пластической «ÇEMEN » композиции, оформленной на пересечении проспектов Нурму In a ring segment of the inter section of Magtymguly and Aba хаммета Андалиба и Галкыныш. Annayev Avenues there has been Впечатляющая конструкция, соз another monumental building, данная на классических канонах, invariably attracting everyone’s at- олицетворяет собой развитие, tention with its unique snow-white- возрождение и обновление, а gold frame. A bouquet of spring также силу жизни. flowers is a special metaphor and it symbolizes true flowering of the «ERKA NA LYK» native land. Flowers are messengers of cheerful and spacious holidays, Высокая скульптурная компо they inspire eternal human dreams зиция, символизирующая стре about happiness, love, success, unity мительный полет расправившей of hearts and sincere appreciation. крылья ласточки в ясном, чистом небе, явилась подлинным укра «DOWAMAT» шением кольцевой части пере сечения столичных проспектов In this context, it should be Нурмухаммета Андалиба и Мах emphasized one more object – тумкули. В облике птиц, олице monument structure «Dowamat» творяющих высоту духа, свободу which decorates roundabouts мысли, безграничие и созидаю of Oguzkhan Street and Andalib Avenue. Special marks are collected щую силу вдохновения, угады together here - stylized totem вается образ человека – вечно signs of twenty-four main tribes, устремленного к новым горизон taking their origin from the father там и непокоренным высотам. of all Turkmens - Oguzkhan. The В традиционной народной structure, crowning a central part of ментальности ласточка символи 16 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
eýe. Ol toý-baýramlaryň nyşany, iň зирует весну, доброту, светлые gowy arzuwlaryň – bagtyýarlygyň, чаяния и мечты, считается вест söýginiň, üstünlikleriň, ýürekle ником удачи и счастья. Одновре riň birleşmeginiň, minnetdarlygyň менно, композиция служит оли alamatydyr. цетворением мира и нерушимости священного очага, единства, пре «DOWAMAT» данности, придающих скульптуре неповторимое очарование. Oguzhan we Andalyp şaýo lunyň çatrygyny bezäp oturan «ÇEMEN » «Dowamat» binasy 6 sany ýaý şekilli sütünlere bölünendir. Bu На кольцевом отрезке пере nesilbaşymyz Oguzhan Türkmeniň сечения проспектов Махтумкули alty ogluny alamatlandyrýar. Ýer и Аба Аннаева появилось еще şarynyň gurşawyndaky desganyň одно монументальное сооруже merkezindäki sütün türkmen kow ние, неизменно привлекающее munyň dowamat-dowama eýedigi всеобщее внимание своим непов ni beýan edýär. торимым белоснежно-золотым обрамлением. Букет первоцветов «ALAW» the composition in the form of the – особая метафора, она симво globe, symbolizes stable continuity лизирует подлинный расцвет Nurmuhammet Andalyp şaýoly of spiritual roots and morals. родной земли. Цветы – вестники bilen Görogly köçesiniň aýlawynda веселых, раздольных праздников, ýerleşýän monument täsin bina «ALAW» они окрыляют извечные челове gärlik aýratynlygy bilen ünsüňi ческие мечты – о счастье, любви, A monument, located on the özüne çekýär. Ol ýokarlygyna uzap успехах, единении сердец и ис ring of the intersection of Andalib gidýän üç sany ýaý şekilli sütünden кренней признательности. Avenue and Gyorogly Street, ybarat. Alaw, ojak rysgal- attracts the attention of the amazing berekediň, bolçulygyň alamaty architectural feature. Golden spikes, «DOWAMAT» bolup durýar. harmoniously complementing the composition, multiplies its beauty. Монумент, украшающий Atamyrat ŞAGULYÝEW, перекресток улиц Огузхана и «Türkmenistanyň gurluşygy Atamyrat SHAKULYEV, Андалиба, состоит из шести DIZAÝN / DESIGNE ДИЗАЙН we binagärligi» «Construction and Architecture of колонн в виде стрел. Они Turkmenistan» символизируют 6 сыновей родоначальника туркмен Огузхана. Колонна в центре обозначает продолжение поколений туркмен.
«ALAW»
Монумент, расположившийся на круговой развязке улиц Андалиба и Гёроглы привлекает внимание необычной архитектурой. Он состоит из трех стрелообразных колонн, устремленных ввысь. Пламя, очаг – это символ изобилия и достатка.
Атамурад ШАКУЛЫЕВ, «Строительство и архитектура Туркменистана» CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 17 DIZAÝN / DESIGNE ДИЗАЙН 18 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI AŞGABADYŇ SYÝAHATÇYLYK INFRASTRUKTURASY TOURISM INFRASTRUCTURE OF ASHGABAT ТУРИСТИЧЕСКАЯ ИНФРАСТРУКТУРА АШХАБАДА
ÜRKMENISTANYŇ döwlet Garaş ITHIN the twenty-five А 25 лет независимости Турк syzlygynyň 25 ýylynyň içinde years of independence менистана быстрый эконо Týurdumyzyň ykdysady taýdan ýo Wof Turkmenistan, rapid Змический рост нашей страны kary depginde ösdürilmegi düýpli içerki economic growth of the country способствовал глубоким внутренним özgertmeleriň üstünlikli amala aşyryl has contributed to a deep inner преобразованиям. В эпоху могущес magyna kuwwatly itergi berdi. Berkarar transformation. Due to the tremen тва и счастья благодаря огромным döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe dous efforts of our National Leader усилиям нашего национального ли hormatly ýurt Baştutanymyz Gurbanguly Gurbanguly Berdimuhamedov const дера Гурбангулы Бердымухамедова Berdimuhamedowyň taýsyz tagallala ruction industry has been rapidly стремительно развивается строитель ry bilen milli gurluşyk pudagy okgunly developing in the Prosperous Epoch ная отрасль. Наряду с многочислен ösüşlere eýe bolýar. Ýurdumyzyň dürli of the Powerful State. Along with ными иностранными компаниями, ко künjeklerinde raýat we senagat mak many foreign companies, which торые осуществили проектирование satly iri taslamalaryň tutuş bir toplumy have carried out the design and и строительство целого ряда граж ny taslamak we gurmak işlerini amala construction of a number of civil and данских и промышленных объектов в aşyrýan köpsanly daşary ýurt kompani industrial projects in our country, нашей стране, все более конкуренто ýalary bilen deň derejede, ýurdumyzyň the domestic construction sector is способным становится отечественный milli gurluşyk toplumy hem pajarlap becoming increasingly competitive строительный комплекс, укрепляется ösýär, özüniň bäsdeşlige ukyplylyk dere and its material and technical base его материально-техническая база за jesini ynamly pugtalandyrýar, gurluşyk is being strengthened through счет развития отрасли производства materiallarynyň önümçilik pudagynyň development of the industry of строительных материалов. Все это öňegidişlikli ösdürilmegi esasynda onuň building materials. All this opens up открывает перспективы для новых, NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ maddy-tehniki binýady maksada laýyk perspectives for new, still unused еще не использованных возможнос berkidilýär. Bularyň ählisi milli syýahat opportunities in the development of тей в сфере развития туризма и его çylyk ulgamynda bar bolan mümkinçi tourism and its infrastructure. инфраструктуры. Как известно, туризм является эффективным источником роста национального дохода, особенно для стран, которые располагают рекреационными возможностями, благоприятными природно-клима тическими условиями, памятниками. Перспективное использование ресурсов территории столицы Туркменистана и формирующейся Ашхабадской агломерации будет также способствовать экономичес кому подъему в стране. Туризм в нас тоящее время рассматривается как особый ресурс развития националь ной экономики, на что неоднократно указывает в своих выступлениях уважаемый Президент Гурбангулы Бердымухамедов. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 19
likleri has doly amala aşyrmakda we bu As is known, tourism is an Изобилие туристических ресур pudagyň infrastrukturasyny yzygiderli effective source of national income, сов предполагает создание в Ашха ösdürmekde hem-de kämilleşdirmekde especially for countries that баде и столичном регионе много täze gözýetimleri açýar. have recreational opportunities, образной материально-технической Belli bolşy ýaly, syýahatçylyk puda favorable climatic conditions, and базы туризма. При увеличении эконо gy, aýratyn hem rekreasiýa (adamlaryň monuments. The prospective use мической отдачи от индустрии досуга saglygyny dikeltmekde we ýokary hilli of resources in Turkmenistan’s одна часть дохода используется для dynç alşyny guramakda) mümkinçilikle capital and emerging agglomeration удовлетворения новых туристских ri giň, tebigy-howa şertleri amatly, tary in Ashgabat will also contribute to потребностей, другая может быть hy we tebigy ýadygärliklere baý döw economic growth in the country. направлена на развитие других сфер letler üçin ýokary girdejileri almagyň Tourism is now regarded as a экономики, а также на реставрацию и ygtybarly çeşmesi bolup hyzmat edýär. special resource for development сохранение памятников архитектуры. Türkmenistanyň paýtagtynyň ýer-çäk of the national economy, which has Целью государственной поли gorlarynyň hem-de häzirki döwürde repeatedly been pointed out in the тики развития туристической дея kemala gelýän Aşgabat aglomerasiýa speeches of the Esteemed President тельности в Туркменистане является synyň (döwrebap şähergurluşyk gurşa Gurbanguly Berdimuhamedov. создание высокорентабельной индус wynyň) netijeli peýdalanylmagynyň ýola An abundance of tourist resour трии туризма, способной произво goýulmagy hem eýýäm ýakyn geljekde ces involves the creation of diverse дить и реализовывать качественный, ýurdumyzyň ýokary ykdysady sepgitleri logistical base of tourism in Ashgabat конкурентоспособный в условиях ni üpjün etmäge saldamly goşant bolar. and in the capital region. With an международного туристского рынка Türkmenistanyň hormatly Prezidenti increase of economic benefits in продукт. В свою очередь, это при Gurbanguly Berdimuhamedowyň öz the leisure industry, one part of the ведет к росту туристского потенци çykyşlarynda yzygiderli belleýşi ýaly, income is used to meet new needs of ала страны и будет способствовать häzirki döwürde syýahatçylyk pudagy tourists and another may be directed сохранению, поддержанию и рацио ýurdumyzyň milli ykdysadyýetini ösdür to development of other sectors of the нальному использованию культурно- megiň aýratyn möhüm ähmiýetli gory economy, as well as to restoration исторических и природно-рекреа hökmünde kabul edilýär. and preservation of monuments. ционных ресурсов. Принимая меры Syýahatçylyk serişdeleriniň bol The goal of the state policy для максимального удовлетворения çulygy Aşgabatda we şäher sebitinde on development of tourist activity потребностей в туристских услугах, 20 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
syýahatçylygyň köpugurly maddy-tehni in Turkmenistan is to create a государство стимулирует повышение ki binýadynyň kemala getirilmegini göz highly profitable tourism industry, занятости населения, эффективности öňünde tutýar. Dynç alyş industriýasy able to produce and sell a high- взаимодействия государственных и nyň ykdysady taýdan netijelilik derejesi quality product, competitive in частных структур в сфере туризма, niň ýokarlanmagy bilen, gelip gowuşýan the international tourist market развитие малого и среднего пред girdejileriň bir bölegi täze syýahatçylyk conditions. In turn, this will lead to принимательства. islegleriniň has doly kanagatlandyryl an increase in the country’s tourism Оценивая сложившуюся к нас magyna gönükdirilýär, beýleki bölegi potential and to the promotion, тоящему времени туристическую bolsa, milli ykdysadyýetiň başga ul conservation, maintenance and инфраструктуру столицы, выделим её gamlaryny ýokary derejede ösdürmäge, sustainable use of cultural, основные компоненты: коммуникации şonuň ýaly-da, binagärlik ýadygärlikleri historical, natural, and recreational (транспортная доступность), разме ni gaýtadan dikeltmäge, abatlamaga we resources. Taking steps to щение (сеть отелей) и гастрономия gorap saklamaga ugrukdyrylyp bilner. maximum satisfaction of needs in (обеспечение питанием). С вводом Türkmenistanda syýahatçylyk işini tourist services, the state stimulates в эксплуатацию нового терминала ösdürmek boýunça amala aşyrylýan an increase of employment, Международного аэропорта Ашха döwlet syýasatynyň baş maksady ýoka efficiency of interaction of public бада и реконструкцией тысяч кило ry hilli, halkara syýahatçylyk bazarynyň and private entities in the tourism метров дорог по всей стране услуги giňişliginde bäsdeşlige doly we ýokary sector, development of small and по перемещению туристов в целом derejede ukyply önümi öndürip bilýän, medium-sized businesses. решены в полном соответствии с köp girdejili syýahatçylyk industriýasy Assessing the current tourist современными мировыми стандар ny kemala getirmekden ybaratdyr. Bu infrastructure of the capital, let’s тами. Тоже самое можно сказать и о çäreler, öz nobatynda, ýurduň syýahat single out the main components: гостиничном сервисе. çylyk mümkinçilikleriniň artdyrylmagy communication (transport В столице имеются много na alyp barar hem-de döwletimizde bar accessibility), accommodation численные гостиницы различных bolan medeni-taryhy we tebigy-rek (hotel chain) and gastronomy (food категорий и разной вместимости – от reasiýa gorlarynyň goralyp saklanma security). With the commissioning двухэтажных мини-отелей до высот gyna, gaýtadan dikeldilmegine hem-de of a new terminal of the ных сооружений на несколько сотен aýawly we netijeli peýdalanylmagyna International Airport in Ashgabat номеров. По профилю это, скорее, ýardam berer. Syýahatçylyk hyzmat and reconstruction of thousands of бизнес-отели, которые имеют свою laryna bildirilýän islegleri mümkin kilometers of roads throughout the клиентуру. В них можно найти все, boldugyça doly kanagatlandyrmak country, services for the movement что необходимо для ведения пере ugrunda netijeli çäreleri kabul etmek of tourists in general have been говоров, устройства конференций, bilen, döwlet ilatyň iş bilen üpjünçilik resolved in full compliance with комфортной работы на расстоянии от derejesini ösdürmek, syýahatçylyk pu modern international standards. The офиса, включая сеть Wi-Fi. Несколь dagynda döwlet we hususy bölekleriniň same can relate to the hotel service. ко зданий построены еще во второй
NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ işini ýakyndan utgaşdyrmak, ýurtda kiçi There are numerous hotels of половине прошлого века, после we orta telekeçiligiň gerimini giňeltmek different categories and different катастрофического землетрясения wezipeleriniň üstünlikli çözülmegini sizes in the capital - from two- 1948 г., уничтожившего большую yzygiderli höweslendirýär. storied mini-hotels to high-rise часть прежней застройки города. Paýtagtymyzyň häzirki wagtda buildings for several hundred Среди них выделяется семиэтажная kemala gelen syýahatçylyk infrast rooms. Due to their profile, they гостиница «Пайтагт» (бывший отель rukturasynyň ösüş ýagdaýyna baha are most business hotels, which «Ашхабад», 1967), которая функцио bermek bilen, onuň şu esasy düzüm have their own distinct clientele. нирует уже полвека. В 90-е годы böleklerini aýratyn bellemek bolar, olar: There you can find everything началось интенсивное возведение kommunikasiýalar (ulag hyzmatlarynyň that is needed for negotiations, гораздо более разнообразных по elýeterliligi), myhmanlaryň ýerleşdiril devices for conferences and объему и стилистке гостиничных megi (myhmanhanalaryň giňden ösen comfortable work «at a distance» зданий, призванных, прежде всего, toplumy) hem-de gastronomiýa (iýmit from an office, including the Wi- удовлетворить резко возросшие bilen üpjünçilik). Aşgabat şäherinden Fi network. Several buildings потребности в связи с изменением Halkara howa menziliniň täze termi were constructed in the second политического статуса города, nalynyň işe girizilmegi, şonuň ýaly-da, half of the last century, after the который из рядовой столицы одной tutuş ýurdumyz boýunça gara ýollaryň catastrophic earthquake of 1948, из союзных республик превратился в müňlerçe kilometriniň durkunyň düýpli which caused the destruction of столицу нового независимого госу abatlanylmagy netijesinde syýahatçyla most of the old buildings in the city. дарства. В 1992-1993 гг. на южной ry ýerleşdirmek we gatnatmak boýunça Among them are a seven-storied окраине Ашхабада вырос комплекс, hyzmatlary dünýä ülňülerine laýyklyk hotel «Paytagt» (former hotel состоящий из 24-х очень разных по da ýerine ýetirmek wezipesi, umuman «Ashgabat», 1967), which has been композиции и неравнозначных по CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 21 alanyňda, üstünlikli çözülendir. Bu operating for half a century. In своим достоинствам малоэтажных aýdylanlar myhmanhana hyzmatlary the 90-s intensive construction of гостинично-офисных зданий, выс ulgamyna-da doly degişlidir. hotel buildings much more diverse троенных вдоль одной магистрали. Paýtagt şäherimizde amala aşy in terms of volume and style was В тот же период в старой части rylýan hyzmatlarynyň hil derejesine we launched, designed primarily to города турецкие фирмы возвели две sygymyna baglylykda dürli myhman meet the sharply increased demand комфортабельные гостиницы «Ак hanalar hereket edýär, olaryň arasynda due to changes in the political алтын» и «Гранд Туркмен». iki gatly kiçi göwrümli myhmanhana status of the city that has changed В самом центре столицы, рядом lardan (mini-otellerden) başlap, öz içine it from an ordinary capital of one с Президентским дворцом «Огузхан» ýüzlerçe myhmanhana otaglaryny alýan of the union republics into a new существовал построенный в 90-е köpgatly, döwrebap desgalar bar. Esasy independent state. In 1992-1993 годы шестиэтажный трехзвездочный iş ugrukmasy boýunça olar müşderile years a complex, consisting of 24 отель «Ниса», который после пятнад riň belli bir toparyna niýetlenen işewür low-rise hotel and office buildings, цати лет эксплуатации был ради lik myhmanhanalary bolup durýarlar. very different in composition and кально перестроен в бизнес-отель Bu myhmanhanalarda möhüm geple unequal to their advantages, was самого высокого класса. Неузнавае şikleri guramak, maslahatlary geçir erected and arrayed along a single мо изменился и его внешний облик,
mek, edara jaýyndan «uzak aralykda» line on the southern outskirts of что было вызвано необходимостью NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ ýokary amatlykly iş alyp barmak üçin Ashgabat. In the same period, поддержать общее стилевое реше zerur bolan şertleriň ählisi döredilendir, the Turkish company built two ние сложившегося на этой площади şol sanda Wi-Fi gatnaşygy müşderi comfortable hotels «Ak Altyn» and ансамбля. Близ правительственного lere elýeterli edilendir. Bu desgalaryň «Grand Turkmen» in an old part of центра французская фирма Bouygues birnäçesi baryp-ha, geçen asyryň ikinji the city. в 2010 г. возвела не менее роскош ýarymynda, paýtagt şäherimiziň ozalky At the heart of the capital, ный пятнадцатиэтажный отель «Огуз gurluşyk binalarynyň we desgalary next to the Presidential Palace кент», входящий в международную nyň köp bölegini weýran eden 1948-nji «Oguzhan» there was built a six- сеть гостиниц «Sofitel». В нем 299 ýylyň ýer yranmasyndan soň gurlupdyr. storied three-star hotel «Nisa» in номеров, включая VIP-апартаменты, Olaryň arasynda eýýäm ýarym asyr bäri the 90s, which after fifteen years где нередко останавливаются главы hereket edýän, 1967-nji ýylda gurlan of operation was radically rebuilt государств. На юго-западной окра «Paýtagt» (ozalky «Aşgabat» myhman in the business hotel of the highest ине города, на высоком рельефе та hanasy) myhmanhanasynyň 7 gatly class. It was completely changed, же фирма в 2013 г. построила самый binasy aýratyn saýlanyp durandyr. and it was caused by the need to высокий в стране (107 метров, 24 Geçen asyryň 90-njy ýyllarynda maintain a common stylistic decision этажа) пятизвездочный отель «Йыл göwrümi we binagärçilik ugrukmasy on an existing ensemble of the area. дыз». В нем 155 номеров, в том числе boýunça has köpdürli myhmanhana In 2010 French Company Bouygues президентские апартаменты, люкс и binalary ýokary depginde gurlup baş erected more luxurious fifteen- стандартные номера. Все они обору landy, olaryň baş maksady, ilki bilen storied hotel «Oguzkent» near the дованы по последнему слову техники ozalky soýuz respublikalarynyň biriniň governmental center, a part of the и дизайна и предлагают высочайший sadaja paýtagtyndan täze, Garaşsyz international hotel chain «Sofitel». уровень роскоши и комфорта. hem özbaşdak döwletiň okgunly ösýän paýtagt şäherine öwrülen merkezi şä herimiziň syýasy derejesiniň üýtgemegi bilen baglylykda düýpli ösen islegleri kanagatlandyrmakdan ybarat boldy. 1992-1993-nji ýyllarda Aşgabadyň Gün orta eteginde özüniň binagärlik kom pozisiýasy hem-de amatlylyk derejesi boýunça düýpli tapawutlanýan kiçi gatly myhmanhana-edara binalarynyň 24-si ni öz içine alýan tutuş bir toplum şol bir ýoluň ugrunda gurlup ulanmaga berildi. Şolar bilen bir wagtda türk firmalary tarapyndan paýtagt şäherimiziň taryhy böleginde ýokary amatlykly «Ak altyn» hem-de «Grand Türkmen» myhmanha nalary bina edildi. Paýtagtymyzyň edil merkezinde, häzirki «Oguzhan» Prezident köşk top 22 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
lumynyň golaýynda geçen asyryň 90-njy ýyllarynda gurlan alty gatly üç ýyldyzly «Nusaý» myhmanhanasy ýerleşýärdi. On bäş ýylyň dowamynda ulanyşda bolandan soň bu myhmanhanada düýpli abatlaýyş işleri geçirildi. Häzirki wagtda ol ýokary derejeli işewürlik myhmanha nasyna öwrüldi. Onuň daşky keşbi hem tanalmaz derejede özgerdi, munuň özi binanyň ýerleşýän meýdanynda yzygi derli kemala getirilen özboluşly bina gärçilik toplumynyň umumy çözgüdini goldamagyň zerurlygyndan gelip çykdy. 2010-njy ýylda Fransiýanyň «Bouygues» firmasy tarapyndan häkimiýet edarala rynyň merkeziniň golaýynda kaşaňlygy we gözegelüwligi boýunça ondan birjik- de pes durmaýan 15 gatly «Oguzkent» myhmanhanasyny guruldy, ol «Sofitel» halkara myhmanhanalar toruna girizi lendir. Bu myhmanhana öz içine ýaşaýyş otaglarynyň 299-syny, VIP-otaglaryny alýar, seýrek bolmadyk ýagdaýlarda bu ýerde ýurdumyza sapar bilen gelýän daşary döwlet baştutanlary ýerleşdi rilýär. 2013-nji ýylda paýtagt şäheriniň günorta-günbatar degresindäki belent baýyrlykda ady agzalan gurluşyk firma sy tarapyndan boýy 107 metre deň, 24 gatly bäş ýyldyzly «Ýyldyz» myhmanha nasy guruldy. Onda ýaşaýyş otaglarynyň It contains 299 rooms, including Основной концепцией этих 155-si, şol sanda prezident, lýuks we VIP-apartments, where heads of элитных гостиниц является сочетание standart derejeli otaglary ýerleşdirilen state often stay. In 2013 the same французской классики, современно dir. Olaryň ählisi tehnikanyň we bezeg Company constructed a five-star го дизайна и особенностей нацио sungatynyň iň täze nusgalaryna laýyk hotel «Yildiz», the highest in the нальной орнаментики, гармоничное NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ lykda enjamlaşdyryldy we kaşaňlygyň country (107 meters, 24 floors), соединение индивидуального облика hem-de amatlyklaryň iň ýokary dereje on high relief in the south-western и своеобразия местной среды. Но sini üpjün edýärler. outskirts of the city. It contains 155 барочная избыточность оформления Aňrybaş ýokary amatlyklar bilen rooms, including presidential suites, интерьеров в контрасте с лапидар üpjün edilen bu myhmanhanalary dö deluxe and standard rooms. All of ным решением фасадов характерна и retmegiň gözbaşynda goýlan bitewi them are equipped with the latest для других новостроечных гостиниц konsepsiýada fransuz nusgawy ýörel technology and design, and offer the столицы: это 16-ти этажный отель geler, döwrebap bezeg sungaty we milli highest level of luxury and comfort. «Ашхабад» на 738 номеров; такой nagyşlaryň nepisligi, gaýtlanmaýan keşp The basic concept of these же по высоте, но менее вместитель özboluşlulygy hem-de ýerli gurşawyň luxury hotels is a mix of French ный (151 номер) отель «Арчабиль» aýratynlyklary inçeden sazlaşýar. Şol bir classics, contemporary design and и еще два крупных отеля: «Спорт» wagtyň özünde, içki bezegindäki barokko features of the national ornament, на 398 номеров и «Олимпия» на 225 binagärlik akymynyň bol-elinligini daşky harmonious combination of номеров, открытые в 2015 году на durkunyň aňrybaş tygşytly çözgüdini öz individual appearance and identity территории Олимпийского городка boluşly bitewilikde içgin sazlaşdyrýan şu of the local environment. However, – все это объекты турецкой фирмы nuň ýaly häsiýetleriň paýtagt şäherimizde baroque redundancy of interior «Полимекс». täze gurlan beýleki myhmanhanalara-da design in contrast to the lapidary В современных отелях Ашхабада mahsusdygyny bellemek gerek: bulary decision of facades is typical of распространено использование атри 16 gatly, 738 ýaşaýyş otagly, «Aşgabat», other new hotels in the capital. They умного пространства как одной из 151 ýaşaýyş otagly «Arçabil» myhman are 16-storied hotel «Ashgabat» современных тенденций в проекти hanasy; edil şonuň ýaly-da ýene-de iki iri with 738 rooms; Hotel «Archabil» ровании гостиниц. Конференц-залы möçberli myhmanhana: Olimpiýa şä of the same height, but less in и номера ориентированы во внутрен CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 23 herjiginiň çäginde 2015-nji ýylda ulanyşa rooms (151 rooms) and two large ний двор, перекрытый остекленными girizilen 398 ýaşaýyş otagly «Sport» we hotels «Sports» with 398 rooms конструкциями. Атриумные решения 225 ýaşaýyş otagly «Olimpiýa» myh and «Olympia» with 225 rooms, зданий разработаны на принципах manhanalary barada hem aýdyp bolar. which were opened in 2015 on the экономичности и энергоэффектив Olaryň ählisi «Polimeks» türk gurluşyk territory of the Olympic Village ности, а также играют эстетическую kompaniýasy tarapyndan bina edildi. - all objects of Turkish Company роль, повышая уровень комфорта Aşgabadyň döwrebap derejede «Polimeks». гостиниц. Помимо этого для соз gurlan myhmanhanalarynda häzirki The use of atrium space is дания уютной и привлекательной döwürde myhmanhana binalaryny tas widely spread in modern Ashgabat среды распространено интегрирова lamalaşdyrmakda ileri tutulýan atrium hotels as one of the modern trends ние элементов естественной среды (aýlawly) giňişligi usuly giňden ýaýran in the hotel design. Meeting rooms в атриумное пространство – воды dyr. Myhmanhanalaryň maslahat zallary and rooms oriented to the courtyard и озеленения. В упомянутой выше we ýaşaýyş otaglary içerki howla tarap are covered with glass structures. гостинице «Огузкент» на первом ugrukdyrylyp, üsti aýnalanan gurluş Atrium building solutions are этаже по центру остекленного lar bilen örtülendir. Binalaryň atriumly developed on the principles of вертикального атриума расположен çözgüdi ykdysady we energiýany sarp economy and efficiency, and they фонтан, а глухие плоскости украшены ediş taýdan tygşytlylygy üpjün edýär, play an aesthetic role, increasing сюжетными барельефами с мотивом şonuň ýaly-da, binalaryň owadanlygyny the level of comfort of hotels. In туркменских сказаний. hem ýaşaýyş amatlylygyny ýokarlandyr addition, the integration of elements Таким образом, наличие в Ашха ýar. Mundan başga-da, myhmanhana of natural environment like water баде современной инфраструктуры – jaýlarynyň gözegelüwliligini hem-de and gardening in the atrium space дорог, отелей, ресторанов, торговых özüneçekijiligini artdyrmak maksady is widely used to create comfortable центров, музеев и памятников – поз bilen, atrium giňişligine tebigy gurşa and attractive environment. In the воляет развивать в столице Туркме wyň düzüm bölekleri sazlaşdyrylypdyr. above-mentioned hotel «Oguzkent» нистана и её окрестностях въездной Meselem, «Oguzkent» myhmanhana there is a fountain on the first floor synyň 1-nji gatyndaky aýnalanan dik to the center of the vertical glass atriumyň edil oratarasynda suw çüwdü atrium, and there are dumb planes rimi ýerleşdirilipdir, ýapyk tekizlikleriň decorated with bas-reliefs on the ýüzi bolsa, türkmen rowaýatlaryndan motif of Turkmen legends. alnan ýordumly barelýefer (oýulyp ýa Thus, the presence of modern salan bezegler) bilen haşamlanypdyr. infrastructure in Ashgabat - roads, Şeýlelik bilen, Aşgabat şäherinde hotels, restaurants, shopping ýokary hilli gurlan ýollary, myhman centers, museums and monuments hanalary, garbanyşhanalary, söwda - allows to develop inbound tourism merkezlerini, muzeýleri we özboluşly in the Turkmen capital and its ýadygärlikleri öz içine alýan döwrebap vicinities. Accordingly, it is possible jahankeşdelik infastrukturasynyň ke to create a major tourist center for mala getirilmegi türkmen paýtagtynda servicing the foreign tourists flow we onuň daş-töwereginde syýahat in beautiful surroundings of the çylygy ösdürmäge oňyn mümkinçilik city, in the mountains of the south- döredýär. Şunuň bilen baglylykda, şähe western part of the future Ashgabat rimiziň iň gözel ýerlerinde, hususan-da, agglomeration. This tourist center geljekki Aşgabat aglomerasiýasynyň must have a modern transport günorta-günbatar daglyk böleginde da communication with the capital - an şary ýurt jahankeşdelerine ýokary hilli asphalt road that meets modern hyzmat etmek üçin niýetlenen iri möç requirements, as well as helicopter berli syýahatçylyk merkezini döretmek communication with landing sites. mümkindir. Şunuň ýaly syýahatçylyk A tourist center of the XXI merkezini paýtagt bilen birleşdirmek century requires a whole range üçin döwrebap ulag aragatnaşygyny – of tourist services. It should talaplara doly laýyk gelýän asfaltlanan comprise the most modern forms şosse ýoluny, şonuň ýaly-da, gonuş of recreation - flyby on small meýdançalary bolan dikuçar gatnawla rotary aviation, helicopters, hot air ryny üpjün etmek zerurdyr. balloons; casinos, bars, restaurants, XXI asyrda döwrebap derejede ýola bowling alleys, swimming pools, goýlan syýahatçylyk merkeziniň kemala saunas, water slides, tennis courts, getirilmegi ýokary hilli jahankeşdelik fitness, etc. In addition, such kind 24 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
hyzmatlarynyň üpjün edilmegini göz of services related to tourists’ туризм. Соответственно, возможно öňüne tutýar. Onda edil şonuň ýaly dynç acquaintance with the national создание в живописных окрестностях alşyň iň bir döwrebap görnüşleri – kiçi peculiarities of the Turkmen people города, в горах юго-западной части motorly awiasiýada, dikuçarlarda, howa should be provided. It is possible будущей Ашхабадской агломерации şarlarynda amala aşyrylýan uçuşlar; to construct an ethno park for крупного туристского центра для kazino, bar, restoran, bouling , suwa dü that purpose or, in other words, a обслуживания потока иностранных şülýän howuzlar, gury bugly hammam model of the traditional village of туристов. Такой туристский центр reproducing its historical look with должен иметь современное транс old photographs and preserved портное сообщение со столицей – ас authentic objects of material culture фальтированное шоссе, отвечающее of the Turkmen people. Such an современным требованиям, а также ethno park is actually a museum вертолётное сообщение с наличием of folk architecture and it should посадочных площадок. include a core set of structures of Туристический центр XXI века rural life of the past centuries: small предполагает наличие целого ассор clay fortress (Kala), raw houses of тимента туристичетских услуг. В нем different types (Tam-Kepbe), yurt, должны быть и самые современные water mills (Digirmen), etc. виды отдыха – облёты на маломотор The territory adjacent to the ной авиации, вертолётах, воздушных archaeological monument Paryz шарах; казино, бары, рестораны, Depe in the outskirts of Ashgabat боулинг, бассейны, сауны, водяные is the most appropriate place for горки, теннисные корты, фитнес и т.д. such a museum under the open sky, Помимо этого, должны оказываться where in 2016 on the orders of the услуги, связанные с ознакомлением Head of State Esteemed Gurbanguly туристов с национальными особен Berdimuhamedov excavations ностями туркменской культуры. Для were conducted and restoration этого может быть построен этнопарк work of the Turkmen late medieval или, иначе говоря, модель тради fortress preserved at the foot of the ционного села, воспроизводящего monument was launched. Creating его исторический облик по старым a museum of folk architecture away фотографиям и сохранившимся под from ultramodern megalopolis, in линным предметам материальной the historic landscape area will культуры туркмен. Такой этнопарк ensure the authenticity of tourism по сути представляет собой музей services and allow tourists a deeper народной архитектуры и должен plunge into the world of ancient включать основной комплекс соору Turkmen traditions. жений сельской жизни прошлых In 2017, the V Asian Indoor веков: небольшую глиняную крепость Games and Martial Arts will be held (кала), сырцовые дома разных типов in Ashgabat. For this significant (там-кепбе), юрты, водяные мельни event in the city’s life, an ultra- цы (дегирмен) и т.д. modern Olympic Village with a В окрестностях Ашхабада наибо complete set of all the necessary лее подходящим местом для такого sports facilities has been erected. музея под открытым небом может As world practice shows, after the стать территория рядом с археоло completion of the Olympic and Asian гическим памятником Парыздепе, Games the flow of tourists who где в 2016 г. по указанию главы want to spend their holidays in their государства уважаемого Гурбангулы venues is increased by 30 percent. Бердымухамдова были проведены This fact also leads to an increase in раскопки и начата реставрация сох the number of tourists in Ashgabat. ранившейся у подножия памятника High quality winter sports facilities позднесредневековой туркменской will not only develop inbound крепости. Создание музея народной tourism, but also internal one - by архитектуры в стороне от супер familiarizing citizens with winter современного мегаполиса, в зоне sports. It is important for these исторического ландшафта обеспечит expensive sports facilities not to be аутентичность туристических услуг, CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 25 lar, suwly typançaklar, tennis oýnalýan kortlar, fitnes zallary we ş.m. bolmaly dyr. Mundan başga-da, jahankeşdeleri türkmen halkyna mahsus bolan milli aýratynlyklar bilen tanyşdyrmak boýunça ýokary hilli hyzmatlar üpjün edilmeli dir. Şu maksat bilen türkmen obasynyň taryhy keşbini ilkibaşdaky görnüşinde gaýtadan janlandyrýan adaty modelini – etnoparky döretmek maksada laýyk bolardy, bu işde saklanyp galan köne fo tosuratlardan, halkymyzyň maddy mede niýetine degişli bolan taryhy nusgalardan peýdalanyp bolar. Şunuň ýaly etnopark özüniň asyl many-mazmuny boýunça halk binagärliginiň muzeýi bolmak bilen, ol öz içine geçen asyrdaky oba adatyna mahsus bolan binagärçilik gurluşlarynyň NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ esasy toplumyny: uly bolmadyk pagsa galasyny, tam kepbäni, ak öýleri, suw позволит туристам глубже окунуться degirmenini we ş.m. öz içine almalydyr. в мир древних туркменских традиций. Aşgabadyň golaýynda şunuň ýaly В 2017 г. в Ашхабаде пройдут V açyk asman astyndaky muzeýi döret 24-25 sah.: Азиатские игры в закрытых помеще megiň iň bir amatly ýeri Paryzdepe bi «Nusaý» döwlet taryhy-medeni ниях и по боевым искусствам. К этому nagärlik ýadygärligidir, bu ýerde 2016- goraghanasynyň syýahatçylyk toplumyna знаменательному событию в жизни we syýahatçylyk hyzmatlarynyň zolagyna города выстроен суперсовременный njy ýylda hormatly ýurt Baştutanymyz taslama hödürnamasy Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýörite Олимпийский городок с полным на tabşyrygy esasynda düýpli gazuw-ag бором всех необходимых спортивных taryş işleri amala aşyryldy hem-de сооружений. Как показывает мировая On pages 24-25: практика, после завершения Олим ýadygärligiň eteginde saklanyp galan Project proposals for tourist complex and gadymy orta asyr türkmen galasy objects of tourist service in the area of the пийских и Азиатских игр на 30 про nyň durkuny doly abatlamak boýunça State Archaeological Park «Nisa». центов увеличивается поток турис toplumlaýyn çärelere badalga berildi. тов, желающих провести свой отдых Iri möçberli döwrebap şäher megapo в местах их проведения. Данный lisiniň bir gapdalyndaky taryhy zolakda На стр. 24-25: факт также приведёт к увеличению halk binagärligi muzeýiniň döredilmegi Проектные предложения для количества туристов в Ашхабаде. jahankeşdelere edilýän syýahatçylyk туристического комплекса и объектов Kачественные зимние спортивные туристического сервиса в зоне объекты позволят развивать не толь hyzmatlarynyň ýokary derejede täsirli Государственного историко-культурного bolmagyny üpjün eder, syýahata gelen заповедника «Ниса». ко въездной туризм, но и внутрен adamlara türkmen halkynyň gadymy ний – путём приобщения горожан к hem asylly däp-dessurlarynyň täsir зимним видам спорта. Очень важно, li dünýäsine has çuňňur aralaşmaga чтобы после Азиады эти дорого mümkinçilik berer. 2017-nji ýylda Aşgabat şäherinde Ýapyk binalarda we söweş sungaty bo ýunça V Aziýa oýunlary geçiriler. Paý tagt şäherimiziň durmuşynda bu şanly senä gabatlap şunuň ýaly iri möçberli halkara çäräni geçirmek üçin zerur bolan ähli sport desgalaryny öz içine alýan döwrebap Olimpiýa şäherjigi gu ruldy. Dünýä tejribesinden görnüşi ýa ly, Aziýa oýunlary tamamlanan badyna, olaryň geçirilen ýerlerinde dynç almak maksady bilen bu ýere gelýän syýa hatçylaryň akymy 30% ýokarlanýar. Munuň özi eýýäm ýakyn geljekde Aş 26 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
gabada gelmegine garaşylýan syýahat empty after the Asian Games, and стоящие спортивные объекты не çylaryň we jahankeşdeleriň sanynyň let them contribute not only to the пустовали, так что их наличие будет ep-esli köpeljekdigini aňladýar. Ýokary development of national sport, but способствовать не только развитию hilli gurlan gyşky sport desgalary diňe also to the influx of visitors, focused отечественного спорта, но и притоку bir giriş syýahatçylygynyň yzygider on winter tourism. гостей, ориентированных на зимние li ösdürilmegine ýardam etmek bilen Every year peculiar facilities виды туризма. çäklenmän, şäher ýaşaýjylaryny spor are being constructed in Ashgabat. С каждым годом в Ашхабаде tuň gyşky görnüşlerine köpçülikleýin Besides the museums, tourists from появляется всё больше новых çekmek arkaly içerki syýahatçylygynyň around the world will certainly want неординарных объектов. Туристы hem gerimini giňeltmäge itergi berer. to visit such facilities, including the из многих стран мира непременно Taslama bahasy örän ýokary bolan Arch of Neutrality and Monument хотят посетить, помимо музеев, такие bu sport desgalarynyň Aziýa oýunlary to the Constitution, «Bagt Köşgi» сооружения, как Арка Нейтралитета tamamlanandan soňky döwürde boş wedding palace, «Älem» Cultural и Монумент Конституции, Дворец durmazlygyny üpjün etmek möhüm and Entertainment Center, Ahalteke бракосочетания «Bagt köşgi» и куль meseleleriň biri bolup durýar, şunluk Equestrian Complex and the турно-развлекательный центр «Älem», da şeýle desgalaryň bolmagy diňe bir Cableway, numerous shopping Ахалтекинский конный комплекс и milli sportumyzyň ösmegine alyp bar centers and city parks. канатную дорогу, многочисленные mak bilen çäklenmän, syýahatçylygyň Turkmenistan is a peaceful, торговые центры и городские парки. gyşky görnüşlerine uly gyzyklanma neutral state, and it is no mere Туркменистан является мирным, bildirýän myhmanlaryň hem has köp chance that the capital of the нейтральным государством, столи gelmegine oňyn ýagdaý döreder. country has long earned a ца страны уже давно снискала себе Aşgabat şäherinde özboluşly, biri reputation as a major regional репутацию крупного регионального beýlekisine meňzemeýän täze desga center for international cooperation центра международного сотрудни laryň sany barha köpelýär. Ýurdumyza in various fields. It has long been чества в самых разных сферах. Давно gelýän köpsanly daşary döwletlerden axiomatic that international forums, стало аксиомой, что международные jahankeşdeler diňe bir muzeýler bilen summits and conferences contribute форумы, саммиты и конференции çäklenmän, Bitaraplyk binasy we Kons to better recognition of the country, способствуют лучшей узнаваемости titusiýa monumenti, «Bagt köşgi» hem- guarantee the security of a foreign страны, гарантируют безопасность de «Älem» medeni-dynaç alyş merkezi, citizen’s stay in the country and пребывания зарубежного гражда Ahalteke atçylyk toplumy, Asma ýoly, eventually lead to an increase in нина в данной стране и в итоге при köpsanly söwda merkezleri we şäheri tourist arrivals. Our task is to give водят к росту динамики туризма. И miziň ajaýyp seýilgähleri ýaly gaýtalan an adequate response to these наша задача – дать адекватный ответ majak durky bilen adamlarda ýakymly challenges. на эти вызовы времени. täsir galdyrýan desgalary görmäge uly gyzyklanma bildirýärler. Chary ATAYEV, Чары АТАЕВ,
NAZARYÝET / THEORY ТЕОРИЯ Türkmenistan – asuda, parahat, The Minister of Construction министр Строительства Bitarap döwletdir. Ýurdumyzyň paýtag and Architecture of Turkmenistan и архитектуры Туркменистана tynyň eýýäm köp ýyllaryň dowamynda oňyn halkara hyzmatdaşlygynyň iri se bit merkezi hökmünde ýokary at-abraý dan peýdalanýandygy ýöne ýere däldir. Bir aýdyň hakykaty tekrarlamak bolar: ýokary guramaçylyk derejesinde geçi rilýän halkara forumlar, duşuşyklar we maslahatlar ýurduň has oňat tanalma gyna ýardam edýär, şol döwletde daşa ry ýurtly raýatlaryň arkaýyn we howp suz bolmagyny kepillendirýär hem-de ahyrky netijede, syýahatçylygyň ýokary depginler bilen ösmegine alyp barýar. Döwrüň öňe çykarýan bu talaplaryna kybap ösmek, mynasyp jogap bermek öňümizde duran möhüm meseleleriň biridir.
Çary ATAÝEW, Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik ministri CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 27 28 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI ENERGETIKA – DINAMIKI BINAGÄRLIK DYNAMIC ARCHITECTURE TO ENERGETICS ЭНЕРГЕТИКЕ – ДИНАМИЧЕСКУЮ АРХИТЕКТУРУ
ÜRKMENISTANYŇ beýik Garaş N the eve of the 25-th АКАНУНЕ празднования syzlygynyň şanly 25 ýyllyk anniversary of independence of 25-летия независимости Турк Tbaýramynyň öňüsyrasynda OTurkmenistan the Head of the Hменистана глава государства ýurt Baştutanymyz Gurbanguly State Gurbanguly Berdimuhamedov Гурбангулы Бердымухамедов принял Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda took an active part in the opening участие в открытии комплекса объектов paýtagtymyz Aşgabatda ýurdumyzyň of the complex objects of the энергетической отрасли, среди которых energetika ulgamyna degişli bolan des energy sector, including «Paýtagt» выделяется своей необычной архитек galar toplumunyň açylyş dabarasy geçi Control Center of «Aşgabatenergo» турой диспетчерский центр «Paýtagt» rildi. Şolaryň hatarynda «Aşgabatener Association which stands out for its производственного объединения go» önümçilik birleşigine degişli bolan unusual architecture production. «Aşgabatenergo». В стиле «хай-тек», «Paýtagt» dolandyryş merkezi özüniň The symbolic nature of this two- широко распространенном в современ adaty bolmadyk binagärlik keşbi bilen storied building is delivered in the ной мировой архитектуре, передана tapawutlanýar. Dünýä binagärçiliginde style of «high tech», widespread символическая сущность этого двух häzirki döwürde giňden ýaýran we ula in the modern world architecture. этажного здания. Текучая экспрессия nylýan «haý-tek» akymynda döredilen The fluid expression of the main основного объема и динамичных iki gatly binanyň nyşany onuň many- volume and dynamic elements of its элементов его дизайна отражают функ mazmunyny beýan edýär. Onuň Gurlan design reflects the functionality of циональное назначение новостройки. desganyň bezeginde peýdalanylýan a new building. It demonstrates the Она демонстрирует эстетику, прису göwrümiň akymy we dinamiki element aesthetics inherent in any modern щую любой современной технологии: leri haýsy ugra niýetlenendigini kesgit technology: it’s the simplicity of это простота форм, четкость линий. В leýär. Ol döwrebap tehnologiýa mahsus form, clarity of line. In covering облицовке фасадов центра «Paýtagt» bolan gözelligi, sada şekilli çyzgylaryň the facade of «Paýtagt» Center использованы панели из алюкобонда CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 29 aýdyňlygy bilen tapawutlanýar. «Paý panels from alucobond and glass и стекла, употребляются выносные tagt» merkeziniň daşky bezeginde alýu were used, and remote elements элементы – консольный козырек над kobond we aýna panelleri, esasy girel – a cantilevered canopy over the входом и массивный пояс карниза. gäniň öňi üçin asma bassyrma hem-de entrance and a massive cornice Здание расположено в жилом agramly kemer karnizi ýaly elementleri zone. массиве Парахат-6. На первом этаже ýerlikli peýdalanylypdyr. The building is located in the разместилась диспетчерская, откуда Bina paýtagtymyzyň «Parahat-6» residential area of Parahat-6. There осуществляется управление всей ýaşaýyş toplumynda ýerleşýär. Onuň is a control room on the ground энергосистемой Ашхабада, которая birinji gatynda dolandyryş merkezi ýer floor, where the management схематично отображается на установ leşdirilipdir, bu ýerden Aşgabat şäheriniň of the entire energy system of ленном здесь большом мониторе. Вся tutuş energetika ulgamynyň işi dolandy Ashgabat, which is schematically надлежащая информация и видеои rylýar, dolandyryşyň netijeleri uly moni shown on a big screen installed зображение передаются сюда по оп toryň ýüzünde shemalar arkaly şekil there, was carried out. All тико-волоконным кабельным линиям. lendirilýär. Degişli maglumatlar hem-de appropriate information and video На втором этаже здания расположе wideoşekiller bu ýere ýörite optiki-sü are transmitted here via fiber-optic ны селекторная, комната отдыха и ýümli kabel ýollary arkaly gelip gowuş cable lines. An intercom, lounge and другие помещения для персонала. ýar. Binanyň ikinji gatynda selektor göni other facilities for the staff are on В диспетчерском центре, постро aragatnaşyk otagy, dynç alyş otagy we the second floor of the building. енном в рамках реализации проекта işgärlere niýetlenen beýleki otaglar bar. The most modern high-tech по повышению надежности электро TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ Paýtagtymyzyň elektrik üpjünçili equipment and all necessary снабжения столицы, установлено giniň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmak conditions for the successful work самое современное высокотехноло boýunça ýörite taslamanyň çäklerinde of the personnel are in the control гичное оборудование и созданы все gurlan dolandyryş merkezinde häzirki center, which was built under the необходимые условия для успешной döwrüň iň ýokary tehnologiýaly project to improve reliability of the работы персонала. Одно из преиму enjamlary ornaşdyrylypdyr, işgärle power supply of the capital. One ществ диспетчерской – возмож riň netijeli zähmet çekmegi üçin zerur advantage of the control room is ность дистанционного включения и bolan şertler döredilipdir. Dolandyryş the ability to remotely activate or отключения оборудования и линий merkeziniň artykmaçlyklarynyň biri-de, deactivate equipment and power электропередачи. На основании zerurlyk bolan ýagdaýynda belli bir lines. Based on the analysis of анализа полученной информации aralyga elektrik geçiriji enjamlary we the information obtained here it is здесь принимается решение о про elektro geçiriji ýollary işe girizmek decided to continue the work or to должении работы либо о проведении hem-de öçürmek mümkinçiliginiň ýola conduct necessary maintenance or необходимых профилактических или goýlanlygydyr. repair activities. ремонтных мероприятий. 30 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
Täze dolandyryş merkezi paýtagty A new control center is an Новый диспетчерский центр явля myzyň ýokary derejede kämilleşdirilen integral part, and at the same ется составной частью и в то же время energiýa üpjünçilik infrastrukturasynyň time, a final segment of the capital конечным и управляющим сегментом şol bir wagtyň özünde esasy düzüm bö and control of power supply of the усовершенствованной инфраструкту legi hem-de ahyrky we baş dolandyryş improved infrastructure. Another ры электроснабжения столицы. Еще düzümi bolup durýar. Onuň ýene-de bir feature is the ability to parallel одна его особенность – возможность aýratynlygy Türkmenistanyň Energetika operation with the Central Control параллельной работы с Центральным ministrliginiň Merkezi dolandyryş mü Administration of the Ministry of диспетчерским управлением Минис dirligi bilen ýakyndan ugurdaş iş alyp Energy of Turkmenistan. Putting терства энергетики Туркменистана. barmaga ukyplylygydyr. Bu Merkeziň into operation of this Centre will Ввод в эксплуатацию данного Центра işe girizilmegi paýtagtymyzyň energiýa allow to control the stable operation позволит осуществлять контроль ulgamynyň durnukly işlemegini berk of the power system of the capital за стабильным функционированием gözegçilikde saklamaga, elektrik ener to effectively manage power flows, энергосистемы столицы, эффективно giýanyň netijelik akymlaryny dolandyr to coordinate the actions of repair of управлять потоками электроэнергии, maga, gerek bolan ýagdaýynda elektrik electrical equipment, if necessary, при необходимости координировать enjamlary bejermek we degişli energe and to ensure the smooth operation действия по ремонту электрообо tika desgalarynyň bökdençsiz işlemegi of appropriate energy facilities. рудования, а также обеспечивать ni üpjün etmäge ýardam berer. As for an overall project бесперебойную работу надлежащих Aşgabat şäheriniň elektrik üpjün on improvement of reliability of энергетических объектов. çiligini has-da ygtybarlylandyrmak the power supply of Ashgabat, Что касается в целом проекта baradaky taslama, Türkmenistanyň according to corresponding Decrees повышения надежности энергоснаб Prezidentiniň degişli Karary esasyn of the President of Turkmenistan жения города Ашхабада, то согласно da üç tapgyrda amala aşyrylýar. Onuň it is carried out in three stages. соответствующим Постановлениям buýrujysy – paýtagtymyzyň häkim Its customer is Khyakimlik of the Президента Туркменистана он осу ligi, potratçysy – «Çalyk Enerji» türk capital, and the contractor is a ществлялся в три этапа. Его заказ kompaniýasydyr. Taslamany durmuşa known Turkish company «Çalyk чиком выступил хякимлик столицы, geçirmegiň çäklerinde döwrebap kö Enerji». As a part of this project а подрядчиком – известная турецкая mekçi elektro beketleriniň onlarçasy dozens of modern transformer компания «Çalyk Enerji». В рамках ре guruldy, olardan 5-siniň güýjenmesi substations (SS) were built, ализации данного проекта построены – 220 kilowolt, 22-siniň güýjenmesi – including 5 – with 220 kV, 22 – десятки современных электрический 110 kilowolt hem-de 29-ynyň güýjen with a voltage of 110 kilovolts and подстанций, в том числе 5 – напряже mesi – 35 kilowolt bolan beketlerdir. 29 – with voltage of 35 kilovolts. нием 220 киловольт, 22 – напряже Şonuň ýaly-da, güýjenmesi 10 kilowolta 140 transformers and distribution нием 110 киловольт и 29 – напряже deň bolan transformator we paýlaýjy substations with voltage of 10 нием 35 киловольт. Возведено также kömekçi beketleriň ýene-de 140-sy gu kilovolts were erected. In addition, 140 трансформаторных и распреде TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ruldy. Mundan başga-da, täze gurulýan air and cable transmission lines лительных подстанций напряжением infrastrukturalaýyn desgalary paýtag to connect new infrastructure to 10 киловольт. Кроме того, проложе tymyzyň energoulgamyna birikdirmäge the existing power system of the ны воздушные и кабельные линии niýetlenen elektrik geçirjileriň howa capital were laid, which total length электропередачи для подключения we kabel ýollary çekildi, olaryň umumy was respectively 83.2 and 785.1 новых инфраструктурных объектов к uzynlygy, degişlilikde, 83,2 we 785,1 kilometers. действующей энергосистеме столи kilometre deňdir. The electric power, generated цы, общая протяженность которых Aşgabatda täze gurlan transfor by power plants on newly built составила соответственно 83,2 и mator kömekçi beketlerinde elektro transformer stations in Ashgabat, 785,1 километра. stansiýalardan gelip gowuşýan elektrik is transformed and transmitted На вновь построенных в Ашха energiýasy gaýtadan işlenilýär hem-de to consumers, depending on the баде трансформаторных подстанци bildirilýän sarp ediş energiýa güýjenme power consumption. All of them, ях электроэнергия, получаемая от sine baglylykda sarp edijilere ugradyl along with other power facilities электростанций, преобразовывается ýar. Beýleki energiýa desgalary bilen are functioning as a single energy и передается потребителям в зави deň derejede, olar ýurdumyzyň baş şä system of the main city of the симости от мощности энергопотреб heriniň bitewi energiýa üpjünçilik ulga country. Due to the tireless care ления. Все они наряду с другими mynyň möhüm düzüm bölekleri bolup of the Leader of the Nation, this энергообъектами являются звеньями durýarlar. Milli Liderimiziň ýadawsyz structure of the Central Control единой системы энергоснабжения tagallalary bilen Türkmenistanyň Ener Service of the State Power главного города страны. Благодаря getika ministrliginiň «Türkmenenergo» Corporation «Turkmenenergo» неустанной заботе лидера нации döwlet elektroenergetika korporasi of the Ministry of Energy of данная структура Центральной дис ýasynyň Merkezi dolandyryş gullugy Turkmenistan has been completely петчерской службы Государственной CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 31 döwrebaplaşdyryldy. Mundan beýläk modernized. From now on, the электроэнергетической корпорации «Paýtagt» dolandyryş merkezinden electricity of «Paytagt» Control «Туркменэнерго» Министерства elektrik energiýasy ýurdumyzyň umu Center goes into the general power энергетики Туркменистана была my energoulgamyna baryp gowşar. grid of the country. полностью модернизирована. Отныне Ady agzalan we beýleki energiýa Construction and электроэнергия из диспетчерского desgalarynyň gurulmagy we işe girizil commissioning of this and other центра «Paýtagt» поступает в общую megi paýtagt şäherimiziň daş-töwere new power objects allow to create энергосистему страны. ginde ygtybarly energetika gurşawyny an energy ring around the capital Строительство и пуск этого kemala getirmäge hem-de Aşgabat and to improve the quality of the и других новых энергообъектов şäheriniň energoüpjünçilik derejesini power supply of Ashgabat, to позволяют создать вокруг столицы we hilini ýokarlandyrmaga, elektrik evenly distribute electricity flows энергетическое кольцо и повысить energiýasynyň akymlarynyň tutuş şäher throughout the city with a stable качество электроснабжения Ашхаба boýunça gyradeň paýlanylmagyny maintenance of the required да, равномерно распределять потоки gazanmaga we şol bir wagtyň özünde parameters of its voltage and электроэнергии по всему городу при energiýanyň talap edilýän güýjenmesini frequency, to ensure the smooth стабильном сохранении требуемых hem-de ýygjamlyk ölçeglerini durnukly and effective functioning of the параметров ее напряжения и частоты, saklamaga, paýtagt şähermiziň ener capital’s energy system and обеспечивать бесперебойное и эффек goulgamynyň bökdençsiz işlemegini proper control. It also gives an тивное функционирование столичной üpjün etmäge, ony berk gözegçilikde opportunity to minimize losses of энергосистемы и надлежащий кон TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ saklamaga ýardam edýär. Munuň özi electricity during its transmission троль. Это также дает возможность elektrik energiýasy geçirilende we sarp and conveying to consumers минимизировать потери электроэнер edijilere ýetirilende onuň ýitgilerini and, therefore, will contribute гии при её передаче и доведении до azaltmaga, ahyrky netijede energiýa se to the rational use of energy потребителей, а значит, будет способ rişdeleriniň aýawly we tygşytly peýdala resources, further strengthening ствовать рациональному использо nylmagyny üpjün etmäge hem-de tutuş of the material-technical base ванию энергоресурсов, дальнейшему energetika pudagynyň maddy-tehniki of the energy industry. The very укреплению материально-технической binýadyny yzygiderli pugtalandyrmaga same building of «Paytagt» базы энергетической отрасли. Само giň mümkinçilik döreder. «Paýtagt» do Control Center has enriched the же здание диспетчерского центра landyryş merkeziniň binasy binagärlik urban landscape with its plastic «Paýtagt» своей пластичной архитек durky bilen şäherimiziň gözelligine görk architecture, becoming a bright турой обогатило городской пейзаж, goşýar we gurlan ýaşaýyş jaý toplumy emphasis in the rhythm of the став ярким акцентом в ритме жилой nyň durkuna gaýtalanmajak sazlaşyk residential development of the застройки этого района. çaýýar. area. Алтынай НИЯЗОВА, Altynaý NYÝA ZOWA, Altynay NIYAZOVA старший преподаватель Туркменского Türkmen döwlet binagärlik we gurluşyk Senior Lecturer of the Turkmen State государственного архитектурно- institutynyň uly mugallymy Institute of Architecture and Construction строительного института 32 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
PAÝTAGTYMYZYŇ ÝOL-ULAG INFRASTRUKTURASY KÄMILLEŞDIRILÝÄR IMPROVING ROAD TRANSPORT INFRASTRUCTURE TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ OF THE CAPITAL СОВЕРШЕНСТВУЕТСЯ ДОРОЖНО-ТРАНСПОРТНАЯ ИНФРАСТРУКТУРА СТОЛИЦЫ
ZYGTYÝARLY Türkmenistan SHGABAT, the capital of ШХАБАД – столица неза döwletimiziň gözel paýtagty independent Turkmenistan, висимого Туркменистана, ÖAşgabat döwürdeşlerimiziň göz Ais vividly turning into a Aкрупный административный leriniň alnynda iri möçberli administra major administrative center. Its центр. Его великолепный архи tiw merkezine öwrülýär. Onuň ajaýyp magnificent architectural ensemble тектурный ансамбль гармонично binagärlik keşbi bir ýany gojaman harmoniously fit into the space вписался в пространство между Köpetdagyň gerşini etekläp oturan, between the ridges of mountains отрогами гор и гигантской пусты bir çeti uçgyraksyz Garagum çölüne and the giant Karakum desert. ней Каракумы. Едва ли не самое direýän giň sähralyga deňsiz-taýsyz Perhaps, the most impressive in its впечатляющее в его новом облике ýaraşyk berýär. Merkezi şäherimiziň new look, this developed transport – это возникшая на месте бывших barha döwrebaplaşýan hem-de gözel and road infrastructure has окраин Ашхабада развитая транс leşýän durkunda esasy orunlaryň biri appeared at the site of the former портно-дорожная инфраструктура, ösen ýol-ulag infrastrukturasyna de outskirts of Ashgabat, playing an сыгравшая важную роль в орга CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 33 gişlidir, ol Aşgabadyň ozalky çetgyrak important role in the organization низации современной застройки degrelerinde guruldy hem-de türkmen of the modern buildings of the столицы. paýtagtynyň döwrebap binagärlik-şä capital. Формирование в нашей стра hergurluşyk keşbini kemala getirmek One of the priorities of the не разветвленной, современной de uly ähmiýete eýe boldy. grand transformative policies транспортной инфраструктуры как Döwrebap derejedäki belent pursued by President Gurbanguly неотъемлемого и важного фактора ösüşlere eýe bolýan döwletiň möhüm Berdimuhamedov in the Prosperous успешного развития государства – we aýrylmaz alamaty hökmünde giň Epoch of the Powerful State is одно из приоритетных направлений ýaýrawly, döwrüň talaplaryna dolu to create branched transport стратегии комплексных преобразо lygyna laýyk gelýän ulag ulgamy infrastructure in our country as вательных реформ, реализуемой под ny kemala getirmek milli Liderimiz an integral and important factor руководствам Президента Туркменис Gurbanguly Berdimuhamedowyň baş in the successful development тана Гурбангулы Бердымухамедова da durmagynda Berkarar döwletimiziň of the modern state. In this в эпоху могущества и счастья. В этом bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda context, the Turkmen Leader контексте лидером нации иницииро durmuşa geçirilýän özgertmeler sy initiated and systematically put ваны и систематически претворяются ýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň into practice large-scale projects в жизнь масштабные проекты по biridir. Bu syýasatyň çäklerinde döwlet on reconstruction of existing and реконструкции действующих и прок Baştutanymyz tarapyndan Türkmenis construction of new motorways, ладке новых автомагистралей, со tanyň bitewi ulag-aragatnaşyk ulga improvement of transportation вершенствованию всей транспортной TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ myny yzygiderli kämilleşdirmek, dünýä infrastructure of the entire capital инфраструктуры столицы. ülňülerine laýyk gelýän täze gara of Turkmenistan. Проложенные заново ради ýollary gurmak we ozal bar bolanlary Re-laid highways of альные автомобильные магистрали ny düýpli döwrebaplaşdyrmak boýunça Turkmenbashy, Garashsyzlyk, – проспект Туркменбаши, Гарашсыз ägirt uly başlangyçlar öňe sürülýär Bitarap Turkmenistan as well as лык, Битарап Туркменистан, а также hem-de olary durmuşa geçirmek Ataturk and Oguzkhan Streets and улицы Ататюрка, Огузхана и другие boýunça toplumlaýyn çäreler üstünlikli others, form the skeleton for a сформировали скелетную основу amala aşyrylýar. basis of a new bridgehead of urban нового плацдарма застройки. Они Bu başlangyçlaryň rowaçlanmagy development. They linked the city связали центр столицы с её южны bilen paýtagtymyzyň durkuny düýpli center with southern suburbs and ми окраинами и, в конечном счете, özgerdýän täze, giň möçberli gurlu completely transformed this part of совершенно преобразили эту часть şyklaryň özboluşly «ülňüsine» öwrülen the capital, and its building volume города, объем застройки которой hem-de biri-birine ugurdaş görnüşinde is equal to the creation of a new равнозначен созданию нового sazlaşýan Türkmenbaşy, Garaşsyzlyk, city. города. 34 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 35 36 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
Bitarap Türkmenistan şaýollary, durky One of the brightest symbols Одним из ярких символов новой doly döwrebaplaşdyrylan Atatürk, of a new historical epoch, Archabil исторической эпохи можно с полным Oguzhan köçeleri peýda boldy. Olar Avenue, can be rightfully called на то правом назвать Арчабил шаёлы paýtagtymyzyň merkezini günorta an excellent highway, being now – автобан мирового класса, ныне degreleri bilen birleşdirip, şäherimiziň one of the «business cards» of the признаваемый одной из «визитных keşbini tanalmaz derejede özgertdi. Turkmen capital, becoming also карточек» туркменской столицы, так Dünýä ülňüleriniň ýokary kadala a fine city landmark. Cultural and же ставший прекрасным градообра ryna doly laýyk gelýän Arçabil şaýoluny Business Center - Ashgabad - City зующим фактором. Здесь сформиро sözüň doly manysynda täze taryhy eý with its unique architecture has ван уникальный по своей архитектуре ýamymyzyň baky rowaçlygynyň aýdyň been constructed here. культурно-деловой центр – Ашхабад- nyşanlarynyň biri hökmünde görkez A large-scale modernization сити. mek bolar. Ýokary tizlikli bu awtoban of highways, construction of В столице продолжается крупно türkmen paýtagtynyň barha gözel road bridges, road junctions, масштабная модернизация автома leşýän durkunyň aýrylmaz bölegine underground and overground гистралей, строительство автомо öwrüldi hem-de doly esasda şäheriň pedestrian crossings, replacement бильных мостов, дорожных развязок, bitewi we döwrebap keşbini kemala of engineering and communication подземных и надземных пешеходных getirýän desgalaryň biri hasaplanýar. networks and the introduction of переходов, замена инженерно-ком Onuň ugrunda özüniň gaýtalanmajak modern safety systems keep on муникационных сетей и внедрение binagärlik keşbi bilen tapawutlanýan being developed in the capital. The современных систем безопасности täze şäher - Aşgabat-siti medeni işe Esteemed President has repeatedly движения. Уважаемый Президент würlik merkezi döredildi. stressing that all the motorway неоднократно подчеркивает, что все Paýtagt şäherimizde iri awtomiobil and objects of road transport автомагистрали и объекты дорож ýollaryny düýpli döwrebaplaşdyrmak, infrastructure of the capital have но-транспортной инфраструктуры täze awtomobil gatnawly köprile to meet the highest international столицы должны отвечать высоким ri, sowma ýollary, ýerasty we ýerüsti standards, both in quality and in международным стандартам, как по pyýada geçelgeleri gurmak, inžener terms of road safety. In view of качеству, так и по условиям безопас çilik-kommunikasiýa ulgamlaryny these requirements a main part ности дорожного движения. С учетом täzelemek, ýol hereketiniň howpsuzly of the contract was concluded этих требований выполнена основ gyny üpjün edýän döwrebap enjamlary with the Turkish Company «Nata ная часть контракта, заключенного ornaşdyrmak işleri güýçli depgin bilen Inşaat Turism Ticaret ve Sanayi с турецкой компанией «Nata Inşaat dowam etdirilýär. Hormatly Prezidenti A.Ş.» on modernization of urban Turism Ticaret ve Sanayi A.Ş.» по модернизации городской автотран спортной инфраструктуры. Закончены работы по реконструкции 12 город ских магистралей общей протяжен TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ностью 59,14 километра, на которых построены 18 мостов, 39 подземных CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 37 miziň yzygiderli nygtaýşy ýaly, paý tagt şäherimiziň ähli gara ýollary we ýol-ulag infrastrukturasynyň desgalary özüniň hili boýunça-da, ýol hereketiniň howpsuzlygyny üpjün edip bilşi babat da-da ýokary halkara ülňülerine doly kybap gelmelidir. Şäher awtoulag inf rastrukturasynyň durkuny döwrebap laşdyrmagyň çäklerinde «Nata Inşaat Turism Ticaret ve Sanayi A.Ş.» türk kompaniýasy bilen baglaşylan ylala şykda göz öňünde tutulan işleriň esasy bölegi durmuşa geçirilende ýokarda agzalan şertler doly berjaý edildi. Umu my uzynlygy 59,14 kilometrlik şäher ýollarynyň 12-sinde işler doly tamam landy, olaryň ugrunda köprileriň 18-si, ýerasty geçelgeleriň 39-sy we ýerüsti geçelgeleriň 15-si guruldy. Mundan TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ başga-da, «Türkmenawtoýollary» döw let konserniniň hünärmenleri tarapyn road infrastructure. The works и 15 надземных переходов. Кроме dan şäher köçeleriniň ýene-de 20-sinde on reconstruction of twelve urban того концерн «Туркменавтоеллары» ýol örtügini çalyşmak boýunça netijeli roads with total length of 59.14 осуществляет замену дорожного по işler alnyp barylýar. kilometers, where eighteen bridges лотна на 20 городских улицах. Şeýle awtomobil köprileri paýtag and thirty-nine aboveground and Автомобильные мосты построе tymyzyň ýokary derejede işjeň awtou fifteen underground passages ны на загруженных автомобильным lag hereketi bilen tapawutlanýan Gur were built, have been finished. движением перекрестках: Гурбансол bansoltan eje we Andalyp şaýollarynyň Moreover, «Turkmenawtoyollary» тан эдже и улиц Андалиба, Аба Анна kesişýän ýerindäki, Bitarap Türkme Concern provides replacement of ева, проспектов Битарап Туркменис nistan, Atamyrat Nyýazow şaýollary the roadway on 20 city streets. тан шаёлы и Атамурата Ниязова, а nyň, Aba Annaýew köçesiniň we Köşi Road bridges have been также основных улиц жилого мас ýaşaýyş toplumynyň esasy köçeleriniň built on busy road intersections: сива Кёши. Разгрузили автомобиль ugrundaky çatryklarda hem gurul Gurbansoltan eje and Andalib, ные потоки мосты, возведенные на dy. Baba Annanow köçesiniň Oguz Aba Annayev and Bitarap пересечении улицы Баба Аннанова с han köçesi, Atamyrat Nyýazow we Shayoly Turkmenistan, Niyazov улицей Огуз хана, проспектов Атаму Magtymguly şaýollary bilen kesişýän Atamuradov, as well as main рата Ниязова и Махтумкули. Турецкой ýerlerinde gurlan döwrebap köpriler streets of Keshi Area. The bridges компанией «Nata Inşaat Turism Ticaret hem bu ýollaryň awtoulag hereket ýü built at the intersection of Baba ve Sanayi A.Ş.» возведены 8 мостов и küni ep-esli ýeňletmäge ýardam edýär. Annanov – Oguz Khan Streets, 2-е круговые развязки на пересечении «Nata Inşaat Turism Ticaret ve Sanayi Atamuradov Niyazov Street, улицы Андалиба с улицами «10 лет A.Ş.» türk kompaniýasynyň hünärmen Magtymguly Avenue released благополучия», Воинов-интерна leri tarapyndan Andalyp köçesiniň «10 traffic flows. Turkish company ционалистов, Юнуса Эмре, Огуз хана, ýyl abadançylyk» şaýoly, Internasiona «Nata Inşaat Turism Ticaret ve Галкыныш, Гёроглы, Ага Бердыева, list Esgerler, Ýunus Emre, Oguzhan, Sanayi A.Ş.» built eight bridges Ходжа Ахмеда Ясави, а также прос Galkynyş, Görogly, Aga Berdiýew, Hoja and two roundabouts at the пектом Махтумкули. Ahmet Ýasawy köçeleri hem-de Mag intersection of Andalib Street Строительство и реконструкция tymguly şaýoly bilen kesişýän ýerinde with «10 Years of Prosperity» дорог и мостов продолжается. Закан köprileriň 8-si we aýlawly sowma ýol Avenue, Warriors-Internationalists чивается благоустройство проспекта larynyň 2-si guruldy. Streets, Yunus Emre, Oguz Khan, Махтумкули и улицы Гундогар, за Täze ýollary we köprileri gurmak, Galkynysh, Gyorogly, Magtymguly вершены работы по благоустройству ozal bar bolanlarynyň durkuny düýpli Avenue, Agaberdyev, Khoja Ahmed улиц Огузхана, Баба Аннанова, Ан döwrebaplaşdyrmak işleri güýçli dep Yasavi Streets. кары, «10 лет благополучия», прос ginde dowam etdirilýär. Magtymguly Construction and reconstruction пекта Атамурата Ниязова. На стадии şaýolunyň we Gündogar köçesiniň of roads and bridges keep on завершения строительства моста на keşbini özgertmek, Oguzhan, Baba An being developed. Beautification of пересечении улиц Ходжа Ахмеда nanow, Ankara, «10 ýyl abadançylyk» Magtymguly Avenue and Gundogar Ясави – Андалиба и круговая раз şaýolunyň, Atamyrat Nyýazow şaýo Street are finishing, beautification вязка на пересечении улицы Ходжа 38 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
lunyň durkuny doly abadanlaşdyrmak of Oguzkhan, Baba Annanov, Ахмеда Ясави и Воинов-интернацио boýunça alnyp barylýan işler tamam Ankara, «10 Years of Prosperity» налистов. laýjy tapgyryna ýetirildi. Hoja Ahmet Avenue, Atamurad Niyazov Avenue При строительстве городских Ýasawy köçesiniň Andalyp şaýoly bilen has been completed. The bridge at мостов и развязок компанией «Nata kesişýän ýerinde köpriniň, şeýle-de the intersection of Khoja Ahmed Inşaat Turism Ticaret ve Sanayi A.Ş.» Internasionalist Esgerler köçesi bilen Yasavi and Andalib Streets and the использовались новейшие инженер kesişýän ýerinde aýlawly sowma ýolu roundabout at the intersection of но-технические и передовые научные nyň gurluşygy tamamlanyp barýar. Khoja Ahmed Yasavi and Warriors- разработки. Так, для повышения «Nata Inşaat Turism Ticaret ve Internationalists Streets are at the надежности мостов применялись Sanayi A.Ş.» kompaniýasy tarapyndan stage of completion. буровые и забивные сваи, быстро köprileri we sowma ýollaryny gurmak During the construction of затвердевающий бетон, на участках, boýunça alnyp barylýan işlerde iň täze the city bridges and interchanges где были обнаружены грунтовые inženerçilik-tehniki we öňdebaryjy «Nata Inşaat Turism Ticaret воды, построены насосные отсеки. ylmy işläp taýýarlamalar peýdalanyldy. ve Sanayi A.Ş.» Company has Для инженерных сетей проложены Gurulýan köprileriň iş ygtybarlylygy used the latest engineering технические галереи. При облицовке ny has-da ýokarlandyrmak maksady and advanced research and переходов и мостов использовались bilen burawlanýan we kakylyp otur development designing. So, to облицовочный гранит, на обочинах dylýan sütünler, tiz gataýan beton improve the reliability of bridges реконструируемых дорог – бордюр peýdalanyldy, ýerasty suwlaryň ýüze drilling and driven piles were ный гранит. Особое внимание отве çykarylan ýerlerinde suw sordurylýan used, fast curing concrete, and дено эстетической составляющей, aýratyn bölümçeler guruldy. Inžener pumping compartments were играющей заметную роль в художес çilik ulgamlary üçin niýetlenen ýörite built in areas where the ground твенно-архитектурном оформлении tehniki ugurlar geçirildi. Geçelgeleriň water were found. For engineering мостов и переходов. Вдоль дорож we köprileriň daşky bezeg işlerinde networks the technical gallery was ного полотна повсеместно установ granit örtük daşy peýdalanyldy, durky laid. When facing transitions and лены декоративные опоры освеще täzelenýän ýollaryň gyra jäheklerine bridges granite cladding was used, ния, художественно выполненные ýörite ýoljähek granit daşlary örtül and granite curb was used on the ограждения и барьеры, построены di. Köprileriň we pyýada geçelgeleriň sidelines of reconstructed roads. автобусные остановки повышенной TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 39 daşky bezeginiň gözellik we binagär Special attention is given to the комфортности. На развязках и мостах lik usullaryna doly kybap bolmagyna, aesthetic component, which plays возведены монументальные компо olaryň özara sazlaşmagyna aýratyn a significant role in the artistic зиции, гармонично дополняющие üns berildi. Köçeleriň ugrunda otur and architectural design of bridges впечатление от обновленных магис dylan ýolyşyk sütünleriniň, çäklendiriji and crossings. Decorative lighting тралей. В таком оформлении город aýmançalaryň hem-de böwetleriň be poles were widely installed along стал еще краше. zeginde ýokary çeperçilik usullary ula the roadway, fences, and barriers Коренная реконструкция nyldy, ýolagçylar üçin ýokary derejede were artistically performed, and дорожных магистралей позволила amatly awtobus duralgalary guruldy. bus stops of superior comfort were облегчить автомобильное движение Sowma ýollarynyň we köprileriň go constructed. At intersections and в центре столицы. На автодорогах laýynda täze ýollaryň keşbine aýratyn bridges, monumental compositions, города исчезли скопления ýaraşyk berýän ýadygärlik kompozi harmoniously complementing the автотранспорта, улицы и проспекты siýalary peýda boldy. Bularyň ählisi impression of updated roads, were стали более безопасными для Aşgabadyň döwrebap keşbini has-da erected. In this design, the city has водителей и пешеходов. gözelleşdirdi. become more beautiful. Важную роль в сокращении по Ady agzalan köçeleriň we şaýol Radical reconstruction of road тока городского транспорта сыграла laryň durkuny düýpli döwrebaplaşdyr highways has facilitated vehicular проложенная вокруг Ашхабада новая mak boýunça işleriň geçirilmegi bilen traffic in the city center. There was современная кольцевая автомагис paýtagtyň merkezinde awtoulag here no congestion of vehicles on the траль (КАД), главная функция кото TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ ketiniň ýygjamlygyny ep-esli peselt streets of the city any more, and рой – направлять движение транзит mek başartdy. Iri gatnaw ýollarynyň streets and avenues have become ного и большегрузного транспорта ugrunda awtoulaglaryň köpçülikleýin safer for drivers and pedestrians. в объезд Ашхабада. КАД позволила toplanmagy aradan aýryldy, şähe A new modern ring motorway значительно уменьшить загружен riň köçeleri we şaýollary sürüjiler we (MRM) around Ashgabat has played ность внутригородских магистралей, pyýadalar üçin has howpsuz bolmagy an important role in reducing the снизить износ их дорожного покры üpjün edildi. flow of public transport, which тия и улучшить экологический фон Aşgabady töwerekleýin gurşap main function is to direct transit столицы. alýan täze döwrebap aýlawly awto traffic and heavy trucks to detour Кроме того, в последние годы mobil ýolunyň (ААÝ) gurulmagy şäher of Ashgabat. MRM has significantly в Ашхабаде и на прилегающей к ulag akymlarynyň ýygjamlygyny gow reduced congestion of intercity нему территории Ахалского велаята şatmakda uly ähmiýete eýe boldy. Bu highways, reduce wear of the road введены в эксплуатацию 8 объек ýol üstaşyr gatnaýan we iri möçberli surface and improve the ecological тов транспортной инфраструктуры, ýükleri daşaýan ulag serişdeleriniň he background of the capital. включающей в себя автомобильные reketini Aşgabatdan sowmak, şäheriň In recent years, eight objects мосты, эстакады и развязки. Среди daşyndan aýlap geçirmek maksady of transport infrastructure, объектов – транспортная развязка bilen guruldy. Aýlawly awtomobil ýoly including road bridges, overpasses на пересечении кольцевой автодо şäheriň içindäki köçeleriň gatnaw ýü and interchanges have been put роги (КАД) и трассы Ашхабад-Мары küni ep-esli azaltmaga, ýollaryň üstki into operation in Ashgabat and в поселке Гями, участок автодороги örtüginiň tiz könelmeginiň öňüni alma adjacent territory of Akhal velayat. транспортного коридора «Восток-За ga, paýtagtymyzyň umumy ekologiýa Among the objects are transport пад» в районе поселка Гями, транс ýagdaýyny has-da gowulandyrmaga interchange at the intersection портная развязка в районе мостового ýardam berýär. of Ring Motorway (RM) and перехода через Каракум-реку и Mundan başga-da, soňky ýyllaryň Ashgabat-Mary route in Gyami мост севернее поселка Гями, транс içinde Aşgabadyň we onuň bilen ýana village, «East-West» land transport портные развязки на пересечении şyk Ahal welaýatynyň çäklerinde ulag corridor highway in the region кольцевой автодороги с трассой infrastrukturasyna degişli iri desgala of Gyami village, a road junction Ашхабад-Туркменбаши близ поселка ryň 8-si ulanyşa girizildi. Olaryň hata near the bridge over the Karakum Бабараб и со столичным проспектом rynda awtomobil köprileri, estakadalar river and the bridge north to Gyami Туркменбаши, а также другие дорож we aýlawly sowma ýollar bar. Möhüm village, transport interchange at но-транспортные сооружения. ähmiýetli bu ulag-aragatnaşyk desga the intersection of the ring road to Транспортные развязки имеют larynyň arasynda aýlawly awtomobil Ashgabat-Turkmenbashy highway по 8 съездов, 4 из которых выпол ýolunyň (AAÝ) Aşgabat-Mary gara near Babarab village and RM with нены в эстакаде. Участок автодороги ýoly bilen Gämi şäherçesiniň golaýyn Turkmenbashy Avenue and other транспортного коридора «Восток- da kesişýän ýerinde gurlan sowma road-traffic structures. Запад» длиной около 2,5 километра ulag ugruny, «Gündogar-Günbatar» Transport interchanges have и шириной 35 метров имеет по 3 ulag geçelgesiniň Gämi şäherçesiniň eight slip roads, and four of them полосы движения в каждую сторону, golaýyndaky awtomobil ýol bölegi are made in an overpass section что соответствует первой техничес 40 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
ni, Garagum derýasynyň üstünden geçýän köpri geçelgesiniň golaýynda ky sowma ulag ugruny hem-de Gämi şäherçesiniň demirgazygynda gurlan köprini, aýlaw ýolunyň Babarap şäher çesiniň deňinde Aşgabat-Türkmenbaşy gara ýoly bilen, şeýle-de aýlaw ýolunyň şäherimiziň Türkmenbaşy şaýoly bilen kesişýän ýerlerindäki sowma ulag ugurlaryny görkezmek bolar. Sowma ulag ýollarynyň her biri gatnaw ugurlarynyň 8-sini öz içine al ýar, olardan 4-si estakada görnüşinde ýerine ýetirilendir. «Gündogar-Günba tar» ulag geçelgesiniň awtomobil ýol böleginiň umumy uzynlygy 2,5 kilo metre, giňligi 35 metre deň bolup, her ugry üç gatnaw zolagyndan ybaratdyr, munuň özi bolsa birinji tehniki dere jäniň talaplaryna doly laýyk gelýär. Garagum derýasynyň üstünden geçýän köpriniň uzynlygy 150 metre barabar dyr. Ady agzalan taslamalaryň her biri çylşyrymlylyk derejesi ýokary bolan desgalara bildirilýän talaplara kybap of «East-West» road transport кой категории, а приблизительная ýerine ýetirildi. Estakadalarda we aý corridor about 2.5 kilometers wide длина моста через Каракум-реку lawly sowma ýollarda häzirki günde and 35 meters long and they have – составляет 150 метров. Каждый iň öňdebaryjy we döwrebap hasapla three 3 lanes in each direction, из перечисленных объектов полнос nylýan gurluşlar peýdalanyldy. Şunda and it corresponds to the first тью соответствует предъявляемым amala aşyrylýan tehniki çözgütler technical category, and the length особым требованиям к сложным со ýurdumyzyň ýerli howa we geologiýa of the bridge over the Karakum оружениям. В строительстве эстакад şertlerini hemmetaraplaýyn nazara river is about 150 meters. Each и развязок использованы самые alýar. of these facilities meet all the современные на сегодняшний день Şu maksat bilen köprileriň we special requirements for complex конструкции. Реализуемые при этом estakadalaryň sütünleriniň gurluş dü structures. технические решения максимально TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ zümine dünýäniň öňdebaryjy kompa The structures that are учитывают существующие на терри niýalarynyň önümi bolan çarhly daýanç innovative and advanced are used тории страны климатические и геоло bölekleri, dempfirleýji enjamlar we in the construction of overpasses гические условия. sarsgyn-transmitterler girizildi. Esta and interchanges. Maximally В этих целях в конструкцию опор kadalar sesden we çägeden goraýan implemented technical solutions мостов и эстакад внесены маятнико çeper bezegli ekranlar bilen üpjün take into account climatic and вые опорные части, демпфирующие edildi, olar geçip duran awtoulaglardan geological conditions existing in the устройства и шок-трансмиттеры от döreýän oňaýsyz sesleriň derejesini country. ведущих мировых производителей. ep-esli peseldýär, şonuň ýaly-da, ýoluň For this purpose, the supports Эстакады оснащаются декоративны gatnaw bölegini şemal bilen göçüp- of bridges and overpasses were ми шумо-пескозащитными экрана gonýan çägeden mäkäm goraýar. Ýol fit out with pendulum bearings, ми, которые значительно снижают laryň bölüji zolaklary saklaýjylyk ukyby dampers and shock-transmitters уровень шума от проезжающего ýokary bolan demir böwet çäkleri bilen from leading manufacturers. автотранспорта, а также защищают üpjün edilendir. Türkmenistanda al Overpasses are equipped with noise проезжую часть от переносимого nyp barylýan ýol gurluşygy babatynda and sand protective decorative ветром песка. Разделительные heniz täzeräk hasaplanýan usullaryň screens, which significantly reduce полосы магистралей оборудованы hatarynda ýoluň ýapgytly zolaklaryny noise from passing vehicles, as металлическими барьерными ограж geogözenegiň kömegi bilen berkitmek well as to protect the roadway дениями высокой удерживающей işlerini görkezmek bolar. from wind-blown sand. Separation способности. Еще одно нововведе Türkmen paýtagty depginli ösme highway routes are equipped ние для дорожного строительства gini dowam etmek bilen, halkara with metal band barrier fences of Туркменистана – укрепление откосов durmuşynyň iri merkezleriniň hem-de high-maintained capacity. Another с применением георешетки. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 41 dünýäniň iň gözel şäherleriniň biri hök innovation for road construction of Туркменская столица продол mündäki at-abraýyny barha pugtalan Turkmenistan is strengthening of жает развиваться, уверенно укреп dyrýar. Paýtagt şäherimizde awtou slopes using geo grids. ляя свой статус крупного центра lag serişdeleriniň sanynyň günsaýyn The Turkmen capital continues международной жизни и одного köpelýändigini nazara almak hem-de to grow, maintaining the status из красивейших городов мира. В uzak möhletli döwre edilýän çaklama of a major center of international свете интенсивной автомобилизации lara bil baglamak bilen, eýýäm ýakyn life, claiming as one of the most столицы расчеты на долгосрочную geljekde her bir hojalykda aýratyn ula beautiful cities in the world. In перспективу показывают, что мы уже gyň bolmagyna garaşyp bolar. light of intense motorization of the в ближайшее время будем исходить Iri awtomobil ýollarynyň durkunyň capital, the calculations on the long из расчета – один автомобиль на döwrebaplaşdyrylmagy, täze awto term show that we will proceed at одну семью. mobil köprileriniň, ýerasty we ýerüsti the rate in the near future - one Крупномасштабная модерниза pyýada geçelgeleriniň gurulmagy, car per a family. ция автомагистралей, строительство inženerçilik-kommunikasiýa ulgamla A large-scale modernization автомобильных мостов, подземных rynyň täzelenilmegi we ýol hereketiniň of highways, construction of и надземных пешеходных пере höwpsuzlygyny üpjün edýän häzirki road bridges, underground and ходов, замена инженерно-комму zaman enjamlarynyň ornaşdyrylmagy overground pedestrian crossings, никационных сетей и внедрение paýtagtymyzda awtomobil hereke replacement of engineering and современных систем безопасности tini has amatly ýagdaýa getirmäge, communication networks and the движения позволила оптимизи TEJRIBE / EXPERIENCE ОПЫТ köçeleriň çatryklarynyň we tutuş ýol introduction of modern safety ровать автомобильное движение, ulgamynyň geçirijilik ukybyny ýokar systems have allowed to optimize увеличить пропускную способность landyrmaga giň mümkinçilik döredýär. car traffic, increase the capacity of перекрестков, всей дорожной сети. Aşgabat şäheriniň ýol-ulag infrastruk intersections and the entire road В настоящие время работа по совер turasyny yzygiderli kämilleşdirmek network. Work on the improvement шенствованию дорожно-транспорт boýunça toplumlaýyn çäreler häzirki of road transport infrastructure in ной инфраструктуры в столице günlerde-de netijeli dowam etdirilýär. the capital continues. успешно продолжается.
Wladimir KOMAROW, Vladimir KOMAROV, Владимир КОМАРОВ, žurnalist journalist журналист 42 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI IŞIŇ AÝRY-AÝRY GÖRNÜŞLERINI HUKUK TAÝDAN DÜZGÜNLEŞDIRMEGIŇ ESASLARY LICENSING AS A FACTOR OF LEGAL REGULATION OF INDIVIDUAL ACTIVITIES ЛИЦЕНЗИРОВАНИЕ КАК ФАКТОР ПРАВОВОГО РЕГУЛИРОВАНИЯ ОТДЕЛЬНЫХ ВИДОВ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
ORMATLY Prezidentimiziň çuňňur HANKS to the tireless care ЛАГОДАРЯ неустанной заботе aladasy netijesinde ýurdumyzda of the Esteemed President of уважаемого Президента Туркме döwrebap binalaryň sany günsä Turkmenistan, the number of нистана в нашей стране множится H T Бчисло современных зданий и соору ýyn artýar. Gazanylýan sepgitler ýurdu modern buildings in the country is myzyň ykdysady kuwwatyny artdyryp, multiplied. Achieved impressive re- жений. Достигаемые внушительные успехи способствуют дальнейшему на milli kanunçylygymyzyň kämilleşmegi sults contribute to further enhance- ращиванию экономической мощи на üçin oňaýly şertleri döredýar. ment of the economic strength of шего государства и последовательно Türkmenistanyň çaginde gurlu our country and consistent improve- му совершенствованию национальной şyk-gurnama işlerini amala aşyrmagy ment of the national legislation and законодательно-правовой системы. maksat edinýän ýuridiki we fiziki şahslar legal system. Неотъемлемым условием hökmany ýagdaýda, bellenen tertipde An essential condition for the успешной и эффективной деятель Türkmenistanyň Gurluşyk we binagär successful and efficient operation of ности юридических и физических lik ministrligi tarapyndan ygtyýarnama legal entities and individuals engaged лиц, осуществляющих строительно-
HUKUK / LEGACY ПРАВО almaklary zerur bolup durýar. Şoňa in construction and installation works монтажные работы на территории görä-de, 2008-nji ýylyň 25-nji iýunynda on the territory of Turkmenistan, is Туркменистана, является оформление ýurdumyzda «Işiň aýry-aýry görnüş a drawing up of the corresponding li- ими в установленном порядке соот ветствующей лицензии в соответ lerini ygtyýarlylandyrmak hakynda» cense in relevant structural units of the ствующих структурных подразделе Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Ministry of Construction and Architec- ниях Министерства строительства и «Ygtyýarnama» we onuň ýerine ture of Turkmenistan according to the архитектуры Туркменистана. Основой ýetirýän hyzmatlaryna garap geçeliň. established order. The basis for this данной правовой нормы служит За Ygtyýarnama – bu telekeçilik işiniň legal norm is the Law of Turkmenis кон Туркменистана «О лицензирова ygtyýarlylandyrylan görnüşini amala tan «On Licensing of Certain Activi- нии отдельных видов деятельности», aşyrmak hem-de ygtyýarnama talapla ties», adopted on June 25, 2008. принятый 25 июня 2008 года. ryny we şertlerini hökmany berjaý edip, Let us consider a basic defi- Рассмотрим базовые определе ygtyýarlylandyryjy edara tarapyndan nition of the term «license» and ния термина «лицензия» и связанных professional hyzmatlaryny bitirmek functions connected with them. с ним функций. çygryndaky işi amala aşyrmaga bolan License is the permit to carry out Лицензия – разрешение на осуществление лицензируемого вида rugsatdyr; licensed business and activities in the предпринимательской деятельности
Işiň ygtyýarlylandyrylýan görnüşi – field of professional services, issued и деятельности в сфере оказания türkmenistanyň çäginde amala aşyrmak by a licensing authority to a licens- профессиональных услуг, выдавае üçin kanuna laýyklykda ygtyýarnama al ee, with mandatory compliance with мое лицензирующим органом лицен mak talap edilýän işiň aýry-aýry görnüşi; licensing requirements and conditions; зиату, при обязательном соблюдении Ygtyýarnamanyň talaplary we şert Licensed type of activity is a sepa- лицензионных требований и условий; leri – işiň aýry-aýry görnüşlerini ygty rate type of activity, for the imple- Лицензируемый вид деятель ýarlylandyrmak hakynda düzgünnama mentation of which on the territory of ности – отдельный вид деятельно larda bellenilen talaplaryň we şertleriň Turkmenistan it is required to obtain a сти, для осуществления которого на jemi, olaryň ygtyýarnamaly tarapyndan license in accordance with this Law; территории Туркменистана требуется CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 43
ýerine ýetirilmegi işiň ygtyýarlylandyryl Licensing requirements and получение лицензии в соответствии с ýan görnüşi amala aşyrylanda hökma conditions are a set of certain настоящим Законом; nydyr; types of activities established by Лицензионные требования и ус- Ygtyýarnamaly – ygtyýarnama alan the Regulations on licensing the ловия – совокупность установленных по edara görnüşindäki ýa-da şahsy tarap; requirements and conditions, the ложениями о лицензировании отдель ных видов деятельности требований и Ygtyýarnamanyň dalaşgäri – ygty implementation of which is obligato- условий, выполнение которых лицензи ýarnamanyň berilmegi, ygtyýarnama ry for a licensee while carrying out атом обязательно при осуществлении goşmaçanyň girizilmegi hakynda arza the licensed type of activities; лицензируемого вида деятельности. bilen ygtyýarlandyryjy edara ýüz tutan Licensee is a legal entity or an Лицензиат – юридическое или фи edara görnüşindäki ýa-da şahsy tarap; individual who has obtained a license; зическое лицо, получившее лицензию; Ygtyýarlylandyrmak – ygtyýarna License applicant is a legal Соискатель лицензии – юриди ma bermek, ygtyýarnama goşmaça entity or an individual who has ческое или физическое лицо, обра girizmek, ygtyýarnamany gaýtadan applied to the licensing body with an тившееся в лицензирующий орган resmileşdirmek, hereketini uzaltmak, application for a license, introducing с заявлением о выдаче лицензии, togtatmak, dikeltmek, bes etmek we amendments to the license; внесении дополнений в лицензию; ony ýatyrmak boýunça iş; Licensing is licensing activities, Лицензирование – деятельность по выдаче лицензии, внесению до Ygtyýarnamalaryň döwlet sanawy the introduction of amendments to полнения в лицензию, переоформле – ygtyýarnamany bermek, bermekden the license re-registration, renewal, нию, продлению, приостановлению, ýüz öwürmek, ygtyýarnama goşmaça suspension, renewal, termination возобновлению, прекращению дей girizmek, ony gaýtadan resmileşdir and cancellation of the license; ствия и аннулированию лицензии; HUKUK / LEGACY ПРАВО mek, onuň hereketini uzaltmak, ygty State Registry of Licenses is a Государственный реестр лицен- ýarnamany togtatmak, dikeltmek, bes state information system based on зий – государственная информационная etmek we ýatyrmak hakyndaky mag common methodological and soft- система, построенная на единых мето lumatlary, şeýle hem ygtyýarlylandyr ware-engineering principles, in- дологических и программно-техничес mak bilen baglanyşykly beýleki zerur cluding information about the issue ких принципах, включающая сведения maglumatlary öz içine alýan ýeke-täk (refusal to grant) a license, intro- о выдаче (отказе в выдаче) лицензии, usulyýet we maksatnama-tehniki ýö ducing amendments to the license внесении дополнения в лицензию, пе реоформлении, продлении, приостанов relgelerinde gurlan döwlet maglumat re-registration, renewal, suspension, лении, возобновлении, прекращении ulgamy. renewal, termination and cancellation действия и аннулировании лицензии, Işiň ygtyýarlylandyrylýan görnüşleri of the license, and other necessary а также другие необходимые сведе raýatlaryň hukuklaryna, kanuny bähbit information related to licensing. ния, связанные с лицензированием. lerine, ahlagyna, ömrüne we saglygyna, Licensed activities include those К лицензируемым видам деятель döwletiň goranmak ukybyna we howp types of activities that may lead to ности относятся такие виды деятель suzlygyna, türkmen halkynyň medeni damage (harm) of the rights, legiti- ности, осуществление которых может mirasyna, daşky gurşawa degişlidir. mate interests, morals, life and health повлечь за собой нанесение ущерба Olaryň döwlet tarapyndan düzgünleş of citizens, defense and security, cul- (вреда) правам, законным интересам, dirilmegi ygtyýarlylandyrmadan başga tural heritage of the Turkmen people, нравственности, жизни и здоровью beýleki usullar bilen amala aşyrylyp the environment, government regu- граждан, обороноспособности и безопас ности государства, культурному насле bilinmez. lation of which cannot be carried out дию туркменского народа, окружающей Ygtyýarlylandyrmagy döwlet with other methods except licensing. среде, государственное регулирование tarapyndan düzgünleşdirmek Türkme The state regulation of licens- которых не может осуществляться иными nistanyň Ministrler Kabineti, şeýle hem ing is carried out by the Cabinet of методами, кроме как лицензированием. ygtyýarnama gözegçiligi edarasy we Ministers of Turkmenistan, as well Государственное регулирование işiň aýry-aýry görnüşlerini ygtyýarlylan as by ministries and agencies, who в области лицензирования осущест dyrmagy amala aşyrýan onuň ygtyýar are authorized to exercise license вляется Кабинетом Министров Турк ly eden ministrlikleri we pudaklaýyn control (hereinafter - the licensing менистана, а также министерствами и dolandyryş edaralary tarapyndan amala body control) and the licensing of ведомствами, уполномоченными им aşyrylýar. individual activities (hereinafter - осуществлять лицензионный кон Ýokarda agzalyp geçilen kanu the licensing authorities). троль (далее - орган лицензионного контроля) и лицензирование отдель ny doly we birkemsiz ýerine ýetirip, In order to provide the most ных видов деятельности (далее - ygtyýarlylandyrmagyň tertibini has-da complete and effective implemen- лицензирующие органы). kämilleşdirmek maksady bilen, Türk tation of the Law of Turkmenistan, В целях обеспечения наиболее menistanyň Prezidenti 2013-nji ýylyň regulations of the Act, as well as полного и эффективного исполнения 23-nji awgustynda «Işiň aýry-aýry gör further improvement procedures for норм указанного Закона, а также даль nüşlerini ygtyýarlylandyrmak hakyn licensing the President of Turkme нейшего совершенствования порядка daky» Karary kabul etdi. Onda ygty nistan issued Resolution «On Li- лицензирования 23 августа 2013 года ýarlylandyrmaga degişli işiň aýry-aýry censing Certain Types of Activities» Президент Туркменистана подписал 44 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
görnüşleri boýunça ygtyýarlylandyryjy on August 23, 2013. The document Постановление «О лицензировании edaralaryň sanawyny hem-de ygty provides for the approval of a list отдельных видов деятельности». До ýarnamalaryň berilmegi üçin alynýan of licensing institutions on certain кументом предусмотрено утверждение döwlet pajynyň möçberlerini tassykla types of licensed activities, as well перечня лицензирующих учреждений maly diýlip görkezilýär. as the size of the state fees charged по отдельным видам лицензируемой деятельности, а также размеров госу Şu Karardan gelip çykýan netijele for the provision of licenses. дарственных пошлин, взимаемых за re görä, Türkmenistanda gurluşyk-gur According to the final norms предоставление лицензий. nama işlerini amala aşyrmaklyk üçin of this Regulation, 24 reference Согласно итоговым нормам дан jemi 24 sany şertli belgiler berlen we characters were installed to carry ного Постановления, на осуществление şertli belgileriň her birisi aýratynlykda out construction and installation строительно-монтажных работ на терри belli bir gurluşyk-gurnama işini amala works on the territory of Turkmen- тории Туркменистана в общей сложнос aşyrmaklyga gönükdirilendir. Gurlu istan, each of which is aimed at the ти установлено 24 условных обозначе şyk-gurnama işlerini amala aşyrmaklyk implementation of a separate type of ния, каждое из которых направлено на üçin ygtyýarnama 3 ýyl möhlet bilen construction and installation works. осуществление отдельного вида строи Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik The license to carry out construction тельно-монтажных работ. Лицензия на ministrliginiň Döwlet ygtyýarlylandyryş and installation work is issued by осуществление строительно-монтажных работ выдается Государственной topary tarapyndan bellenen tertipde the State Commission of the Minis- лицензионной комиссией Министерства resminamalar tabşyrylandan soňra bir try of Construction and Architecture строительства и архитектуры Туркменис aýyň dowamyda amala aşyrylýar. of Turkmenistan for the period of 3 тана сроком на 3 года, в течение одного 1. Ygtyýarlylandyryjy edaralar: years, within one month after the ex- месяца после выполнения соответству – ygtyýarnamalar berýärler ýa-da ecution of the procedure of providing ющей процедуры предоставления всей olary bermekden ýüz öwürýärler; all the necessary documentation. необходимой документации. – ygtyýarnamalary gaýtadan res 1. Licensing authorities: 1. Лицензирующие органы: mileşdirýärler; – issue licenses or refuse to – выдают лицензии или отказы – ygtyýarnamanyň hereketini issue them; вают в их выдаче; togtadýarlar, uzaldýarlar, dikeldýärler – renew licenses; – переоформляют лицензии; ýa-da möhletinden öň bes edýärler; – suspend, extend, renew or – приостанавливают, продле вают, возобновляют или досрочно – ygtyýarnamany ýatyrýarlar early terminate licenses; прекращают действие лицензии; ýa-da başga halatlarda ygtyýarnama – cancel licenses or turn to the – аннулируют лицензию либо ny ýatyrmak hak isleg arzasy bilen ýüz court to revoke licenses in the other обращаются с иском в суд об аннули tutýarlar; cases; ровании лицензии в иных случаях; – işiň ygtyýarlylandyrylýan görnüş – form the data base of State – формируют базы данных госу leri boýunça ygtyýarnamalaryň döwlet Registry of Licenses on kinds of дарственного реестра лицензий по ли sanawynyň maglumatlar binýatlaryny цензируемым ими видам деятельности;
HUKUK / LEGACY ПРАВО activities licensed by them; döredýärler; – carry out checks in accor- – осуществляют проверки в соот – şu kanuna laýyklykda barlaglary dance with this Law; ветствии с настоящим Законом; geçirýärler; – in the cases provided for in – в случаях, установленных – Kanunda bellenen halatlarda hak this Act, appeal a lawsuit in court. настоящим Законом, обращаются с исковым заявлением в суд. isleg arzasy bilen kazyýete ýüz tutýarlar. 2. Licensing authorities cannot 2. Лицензирующие органы не 2. Ygtyýarlylandyryjy edaralar yg transfer their powers on licenses to могут передавать свои полномочия tyýarlylandyrmak boýunça öz ygtyýar their territorial or other business по лицензированию своим терри laryny ýerli ýa-da beýleki gurluş düzüm units. ториальным или иным структурным birliklerine berip bilmezler. 3. The procedure for authority подразделениям. 3. Ygtyýarlylandyryjy edaralaryň implementation by licensing bodies 3. Порядок осуществления ygtyýarlyklaryny amala aşyrmagynyň is established with regulations on полномочий лицензирующими орга tertibi ygtyýarlylandyrmak hakyndaky licensing. нами устанавливается положениями düzgünnamalar bilen bellenilýär. The mentioned statutory and о лицензировании. Ýokarda agzalyp geçilen hukuk- legal acts are intended to provide Указанные здесь законодатель kanunçylyk namalary gurluşyk işlerini an elaborate legal framework for но-правовые акты призваны обес печить осуществление строительной alyp barmakda we işiň netijeliligini the implementation of construction деятельности и повышение степени ýokarlandyrmakda, jikme-jik işlenilen activities and increase of the extent её эффективности. hukuk esaslary bilen üpjün etmäge ýar of their effectiveness. dam berýär. Сердар АННАЕВ, Serdar ANNAYEV, заместитель начальника Serdar ANNAÝEW, Deputy Head of the State Center Государственного центра по Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik of Licensing and Quality Control лицензированию и контролю качества ministrliginiň Döwlet ygtyýarlandyryş we hil of the Ministry of Construction министерства Строительства gözegçilik merkeziniň başlygynyň orunbasary and Architecture of Turkmenistan и архитектуры Туркменистана CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 45 PAÝLY GURLUŞYGY ALYP BARMAGYŇ DÜZGÜNLERI RULES OF SHARED CONSTRUCTION ПРАВИЛА ВЕДЕНИЯ ДОЛЕВОГО СТРОИТЕЛЬСТВА
ÜRKMENISTANYŇ Gurluşyk we o implement the intended целях реализации намеченных binagärlik ministrligi tarapyndan tasks in the field of shared Министерством строительства paýly gurluşyk babatda öňde construction on the basis of и архитектуры Туркменистана T T B HUKUK / LAW ПРАВО goýlan wezipeleri durmuşa geçirmek the methodology of management задач в области долевого строитель maksady bilen ministrligiň Usulyýet, tasks, pricing and expenditure ства на базе Государственного управ nyrh emele getiriş we çykdajy ölçegle the Ministry of Construction and ления методологии ценообразования ri döwlet müdirliginde Paýly gurluşyk Architecture of Turkmenistan и сметного нормирования было işini utgaşdyrýan müdirlik döredilidi. established the department for создано управление по деятельности Häzirki döwürde Türkmenista management on coordination of долевого строительства. nyň Gurluşyk we binagärlik ministrligi activities connected with shared В настоящее время Министер tarapyndan Paýly gurluşyk babatda construction. ство строительства и архитектуры döwlet syýasatyny amala aşyrmak Currently, the Ministry of Туркменистана с целью реализации hem-de öz ygtyýarlylygynyň çäkle Construction and Architecture государственной политики в рамках rinde paýly gurluşyk işlerini durmuşa of Turkmenistan is conducting своей компетенции проводит необхо geçirmek boýunça zerur işler amala a large-scale work aimed at the димые работы по долевому строи aşyrylýar. most complete and effective тельству. Paýly gurluşyk – gurluşygyň, implementation of public policies in Долевое строительство – вид ýaşaýyş jaýlarynyň we gozgalma the field of shared construction and строительства, при котором застрой ýan emläge degişli başga obýektleriň realization of work within its own щики привлекают денежные сред gurluşygy üçin gurujylar tarapyndan competence on shared construction. ства дольщиков для строительства paýçylaryň pul serişdeleriniň çekilme Shared construction is a type жилых домов и иных объектов нед ginde alnyp barylýan görnüşi bolup of construction, where developers вижимости. Между застройщиком durýar. Paýly gurluşyga gatnaşmagyň attract cash facilities of holders for и дольщиком заключается договор şertnamasy esasynda paýly gurlu construction of houses and other о долевом строительстве, который şyk gurluşyk işleri bilen baglanyşykly real estate. A contract on joint является основным документом, hukuk gatnaşyklaryny düzgünleşdirip, shared construction is a framework регулирующим юридические – пра gurujy bilen paýçynyň arasyndaky işiň contract between a developer and вовые отношения. Данный договор sazlaşykly we utgaşykly alnyp baryl a shareholder, which regulates призван способствовать целесо magyna oňyn täsirini ýetirýär. legal relations connected with the образному налаживанию деятель Gurujy paýly gurluşygy amala construction of an object of shared ности по осуществлению долевого aşyrmak üçin Türkmenistanyň Gur construction. This contract is строительства. luşyk we binagärlik ministrliginden intended to facilitate the expedient Для осуществления долевого bellenen tertipde yazmaça rugsat regulation of harmonious and строительства Застройщик обязан almalydyr. coordinated implementation of получить письменное разрешение Munuň üçin ol ygtyýarlyk berlen shared construction. специального образца, предостав edara şu aşakdaky resminamlary tab To implement shared ляемое в установленном порядке şyrmalydyr: construction a Building Developer Министерством строительства и – Türkmenistanyň Gurluşyk we must obtain a written permission of архитектуры Туркменистана. binagärlik ministrliginiň salgysyna the special sample provided in the Для получения письменного ýüzlenme haty; prescribed manner by the Ministry разрешения Застройщик обязан 46 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
– Döwlet tarapyndan bellige of Construction and Architecture of предоставить уполномоченному уч alnandygy barada Şahadatnamasy Turkmenistan. реждению следующие документы: nyň we Ýeke-täk döwlet sanawyndan For written permission, the – письменное обращение в адрес göçürmesi; Developer is obliged to submit Министерства строительства и архи – Gurujynyň paýly gurluşyga the following documents to an тектуры Туркменистана; gatnaşmagynyň şertnamasy bellige authorized institution: – копию свидетельства о госу alynýan pursatynda Türkmenista – a written request addressed дарственной регистрации и выписку nyň Ministrler Kabineti tarapyndan to the Ministry of Construction and из Единого государственного реестра; kesgitlenen hususy maýasynyň iň pes Architecture of Turkmenistan; – документы, подтверждающие möçberini tassyklaýan resminama – a copy of the certificate on минимальные размеры частного lary; the state registration and an extract капитала, установленные Кабинетом – Maliýe-hojalyk işini amala aşyr from the Unified State Registry; Министров Туркменистана на момент magyň soňky ýyl üçin auditor netije – documents confirming регистрации свидетельства участия namasy; minimum sizes of private capital, застройщика в долевом строительстве; – Ätiýaçlandyryjy tarapyndan established by the Cabinet of Ministers – аудиторское заключение по bellenilýän tertipde gurulýan obýektiň at the time of the builder’s registration последнему году реализации финан onuň gurluşygy alyp barylýan döw of the certificate on participation in сово-хозяйственной деятельности; ründe iň kepillikli ulanyş döwründe the shared construction; – документ, предоставляемый ätiýaçlandyrylmagyny tassyklaýan – an auditor’s report on the Страховщиком и подтверждающий resminamasy; last year of financial and economic факт страхования в установленном – Ýaşaýyş jaýynyň gurluşygy activities; порядке объекта в период его строи üçin Türkmenistanyň kanunçylygynda – a document provided by an тельства и гарантийной эксплуатации; bellenen tertipde berlen ýer bölegini Insurer and evidence of insurance – документ, подтверждающий tassyklaýan resminamasy; in the prescribed manner of the факт предоставления земельного – Ýaşaýyş jaýynyň taslama-çenlik object during its construction and участка под строительство жилого resminamalarynyň degişli bilermenler operation of the guarantee; дома, предоставленного ему в по seljermesiniň oňyn netijenamasy; – a document confirming a fact рядке, установленном законодатель – Gurluşyk-gurnama işlerini of the land plot for construction of ством Туркменистана; amala aşyrmak uçin Türkmenistanyň a house, given to the developer in – положительное заключение на kanunçylygyna laýyklykda berlen yg accordance with the Legislation of основании анализа соответствующих tyýarnamanyň nusgasy. Eger ýaşaýyş Turkmenistan; экспертов на проектно-сметную до jaýynyň gurluşygy Gurujy tarapyn – a positive opinion of relevant кументацию жилого дома; dan öz güýji bilen amala aşyrylma experts on the design and estimate – образец лицензии на осу HUKUK / LAW ПРАВО ýan bolsa, ol ygtyýarlyk berlen edara documentation of an apartment ществление строительно-монтажных gurluşyk-gurnama işleriniň ýerine house; работ, выданной в соответствии с ýetirilmegi üçin şertnama baglaşan – a sample of the license to законодательством Туркменистана. potratçy guramanyň şeýle işleri amala perform construction and installation Если строительство жилого дома aşyrmak üçin ygtyýarnamasynyň nus work, issued in accordance with или иного объекта недвижимости gasyny berýär; the law. If the construction of a осуществляется застройщиком не – Gurluşyk-gurnama işleriniň house and (or) other property are своими силами, он представляет ýerine ýetirilmegine tehniki gözegçi not carried out by the developer, в уполномоченный орган копию ligi amala aşyrmak üçin şertnamanyň he provides a copy of the license to лицензии на осуществление строи nusgasy; an authorized body for carrying out тельно-монтажных работ подрядной – Salgyt gullugynyň edarasyndan construction and installation works организации, c которой заключён döwlet býudjetine hiç hili bergisiniň of the contractor with whom the договор на выполнение строительно- ýokdugy baradaky kepilnamasy; contract for the construction and монтажных работ; – Rugsatnamany almak üçin installation works; – копию договора на осущест binýatlyk mukdarynyň kyrk alty es – a copy of the contract to вление контроля выполнения строи sesi möçberindäki tölegiň ygtyýarlyk carry out technical inspection of тельно-монтажных работ; berlen edara tölenendigini tassyklaýan construction and installation works; – справку с налоговой службы resminamasy. – a certificate from tax об отсутствии задолженностей по на Zerur bolan halatynda ygtyýar authorities on the absence of tax логам в бюджет; lyk berlen edara tarapyndan goşmaça arrears to the budget; – документ, подтверждающий resminamalar hem talap edilip bilner. – a document confirming the факт внесения уполномоченному Gurujy paýly gurluşyk hakynda fact of making payments to an органу оплаты в 46-кратном размере şertnamany baglaşmak üçin raýat authorized body in 46-fold of the базовой величины для получения laryň we ýuridik şahslaryň ýazmaça basic amount to get a license. лицензии. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 47
ýüztutmalaryny bellenen tertipde Additional documents may be В случае необходимости уполно bellige alýar, paýçylar bilen paýly gur claimed by authorized bodies. моченный орган может затребовать luşyga gatnaşmak hakyndaky şertna The developer carries on the дополнительные документы. many baglaşýar we bellenen tertipde registration of written applications Застройщик для заключения bellige alynmagy üçin ony Türkmenis of citizens and legal persons on договора о долевом строительстве в tanyň Gurluşyk we binagärlik ministr concluding a shared construction установленным порядке регистрирует ligine berýär. Ministrlik paýly gurlu contract in the prescribed manner, письменные обращения граждан и şyga gatnaşmagyň şertnamalaryny signs agreements with shareholders юридических лиц, заключает догово bellige alýar. to participate in shared construction ра с дольщиками о долевом строи Paýly gurluşygyň çygrynda paýly and provides them to the Ministry тельстве и предоставляет их в Мини gurluşygyň obýekti boýunça hususy of Construction and Architecture стерство строительства и архитектуры eýeçilik hakyndaky şahadatnamanyň of Turkmenistan for registration Туркменистана для регистрации. berilmeginiň ähmiýeti uludyr. Eýeçilik in compliance with all established Важное значение имеет выдача hukugy hakynda şahadatnamalaryň procedures. свидетельства о праве собственности berilmegi, paýly gurluşyga gatnaş A procedure of issuing на объект долевого строительства. magyň şertnamasy ygtyýarlyk berlen certificates of ownership of the Свидетельство о праве собствен edarada bellige alnandan soň amala object of shared construction, ности выдаётся после регистрации aşyrylýar. Paýly gurluşygyň obýektiniň carried out within the framework договора о долевом строительстве в hususy eýeçiligi hakyndaky şahadat of shared construction is of great уполномоченный орган. namasyny bermek işleri Türkmenista importance. Issuance of the certificate Закон Туркменистана «О долевом nyň kanunçylygynda bellenen tertipde of ownership is carried out after the строительстве жилых домов и иных HUKUK / LAW ПРАВО ýerli ýerine ýetiriji häkimýet edaralary registration of the shared construction объектов недвижимости» обеспе tarapyndan amala aşyrylýar. contract by an authorized body. чивает согласованные взаимоотно «Ýaşaýyş jaýlarynyň we goz Law of Turkmenistan «On шения участников сторон в долевом galmaýan emläge degişli başga Shared Construction of Apartment строительстве, а также устанавливает obýektleriň paýly gurluşygy hakyn Buildings and Other Objects of юридические-правовые интересы daky» Türkmenistanyň Kanuny Paýly Real Estate» provides a consistent устанавливает гарантии защиты прав gurluşyk pudagynda gatnaşyklary relationship between the parties и способствует обеспечению вы utgasykly alyp barmakda aýratyn orun participating in the joint construction, полнения договорных обязательств tutýar, şeýle hem paýly gurluşyga and establishes legal and regulatory сторон. Дольщик осуществляет gatnaşmagyň şertnamasynyň tarap interests, sets up safeguards for собственное участие в долевом стро larynyň hukugyny, kanuny bähbitleri the protection of the rights and ительстве посредством вложения we emläginiň bellenen kepilliklerini contributes to the fulfillment of собственных средств в долевое строи belleýär. Paýçynyň ýaşaýyş jaýlaryň contractual obligations of the parties. тельство конкретного объекта жилья we gozgalmaýan emläge degişli başga A shareholder personally participates и иных объектов недвижимости, зас obýektleriň paýly gurluşygynyň belli in shared construction by means of тройщик, в свою очередь, осущест birine öz pul serişdelerini goýmagy own investment in a particular object вляет строительство собственными nyň esasynda, gurujy bolsa öz güýji of property and other real estate силами либо с привлечением третьих bilen ýa-da üçünji bir şahslary işe of the shared construction and a лиц за счет средств дольщиков. По çekmek arkaly paýçylaryň hasabyna developer, in turn, builds on his own завершении строительных работ pul serişdelerini çekmek arkaly gur or with the assistance of third parties дольщик, в зависимости от размера luşygy amala aşyrýar. Gurluşyk işleri at the expense of shareholders. денежных вложений, оформляет tamamlanandan soňra paýçy, goýlan Upon completion of construction право собственности на установлен pul serişdesiniň möçberine görä, paýly works, the shareholder, depending ную долю жилья или другого объекта gurluşyk obýektini – öýi ýa-da gurul on the size of investment, draws недвижимости, вне зависимости от ýan obýektiň görnüşine garamazdan up ownership on the determined вида возводимого объекта. Таким gozgalmaýan emläge degişli obýektiň share of housing or other share of образом, Закон Туркменистана «О belli bir bölegini hususy eýeçiligine the property, regardless of a type долевом строительстве жилых домов alýar. Şeýlelikde, «Ýaşaýyş jaýlaryň of the object being built. Thus, the и иных объектов недвижимости» we gozgalmaýan emläge degişli başga Law of Turkmenistan «On Shared является государственной защитой obýektleriň paýly gurluşygy hakynda Construction of Apartment Buildings социальных гарантий, прав и закон ky» Türkmenistanyň Kanuny esasynda and Other Objects of Real Estate» is a ных интересов граждан. döwlet tarapyndan öz raýatlarynyň tool of the state for protecting social В соответствии со статьей 14 durmuş kepillikleri we bähbitleri üpjün guarantees, rights and legitimate указанного Закона: edilýär. interests of its citizens. 1. Застройщик в течение трид Ýokarda agzalan Kanunyň 14-nji In accordance with Article 14 of цати календарных дней со дня maddasyna laýyklykda: the Act: подписания дольщиком договора о 48 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
1. Gurujy paýçy tarapyndan paýly 1. A developer submits four долевом строительстве либо допол gurluşyga gatnaşmagyň şertnama copies of this contract or additional нительного соглашения к нему syna ýa-da oňa goşmaça ylalaşyga agreement to it, as well as the представляет четыре экземпляра gol çekilen gününden otuz senenama design protocol to an authorized указанного договора либо дополни gününiň dowamynda ygtyýarlyk berlen body to verify compliance with the тельного соглашения к нему, а также edara olaryň şu Kanunyň 13-nji mad requirements of the concluded проектный протокол в уполномочен dasynyň birinji böleginde göz öňünde contract with those provided in ный орган для проверки соответствия tutulan talaplara laýyk gelýändiginiň the first part of Article 13 of this заключённого договора требовани barlanylmagy üçin agzalan şertnama Law within thirty calendar days ям, предусмотренным частью пер nyň ýa-da goşmaça ylalaşygyň dört from the date of signing a shared вой статьи 13 настоящего Закона. nusgalygyny hem-de taslama beýan construction contract or any Уполномоченный орган в течение namasyny berýär. Ygtyýarlyk berlen additional agreement to it by the десяти дней рассматривает договор edara paýly gurluşyga gatnaşmagyň shareholder. Authorized bodies либо дополнительное соглашение к şertnamasyna ýa-da onuň goşmaça consider the shared construction нему, и в случае несоответствия до ylalaşyga on iş gününiň dowamynda contract or any additional говора указанным требованиям либо seredýär we paýly gurluşyga gatnaş agreement to it within ten days, and выявления взаимных противоречий magyň şertnamasy agzalan talapla in the case of non-compliance of в текстах договора, возвращает их ra gabat gelmedik halatynda ýa-da shared construction contract with застройщику для устранения заме goşmaça ylalaşyk bilen paýly gurlu specified requirements or in case of чаний. şyga gatnaşmagyň şertnamasynyň identifying mutual contradictions in 2. В случае полного соответствия arasynda çaprazlyklar ýüze çykarylan the text of the shared construction договора участия в долевом строи halatynda, gabat gelmezlikleri ýa-da contract and the additional тельстве требованиям, изложенным çaprazlyklary aýyrmak üçin olary gu agreement to it, they return them в части первой статьи 13 данного ruja gaýtarýar. to the developer to eliminate these Закона, либо отсутствия взаимных 2. Paýly gurluşyga gatnaşmagyň inconsistencies and contradictions. противоречий между договором şertnamasy şu Kanunyň 13-nji mad 2. In the case of full compliance участия в долевом строительстве dasynyň birinji böleginde bildirilýän of the shared construction contract и дополнительным соглашением к talaplara laýyk gelende ýa-da goş with the requirements set out in нему, уполномоченный орган каждый maça ylalaşyk bilen paýly gurluşyga Article 13 of this Law, or lack of экземпляр договора либо допол gatnaşmagyň şertnamasynyň arasyn mutual contradictions between нительного соглашения закрепляет da çaprazlyklar bolmadyk halatynda the shared construction contract печатью «Рассмотрено». şertnamanyň ýa-da goşmaça ylalaşy and an additional agreement to it, 3. Договор участия в долевом gyň her bir nusgalygynda ygtyýarlyk authorized bodies seal every copy of строительстве, дополнительное HUKUK / LAW ПРАВО berlen edara tarapyndan «Seredildi» the contract or additional agreement соглашение к нему, закрепленное diýen belgisi bolan möhürçe goýulýar. with «Considered». печатью «Рассмотрено», подлежат 3. «Seredildi» belgili paýly gurlu 3. The shared construction заверению в нотариальной конторе. şyga gatnaşmagyň şertnamasy, oňa contract and an additional agreement 4. В случае, когда объектом goşulýan goşmaça ylalaşyk notarial sealed with «considered» are to be долевого строительства выступа edarasynda tassyklanmaga degişlidir. officially certified in notary bodies. ет жилой дом, государственная 4. Paýly gurluşygyň obýekti öý 4. In the case where the пошлина за услуги нотариального bolup durýan paýly gurluşyga gatnaş object of shared construction is a заверения договора участия в до magyň şertnamasynyň notarial eda residential building, the state fee левом строительстве не взимается. rasynda tassyklanylany üçin döwlet for the services of notarization of В случае, когда предметом долевого pajy töletdirilmeýär. Paýly gurluşygyň the shared construction contract строительства являются объекты, obýekti şu Kanunyň 4-nji maddasynyň is not charged. In the case where предусмотренные частями второй 2-nji we 3-nji bentlerinde görkezilen objects of shared construction и третьей статьи 4 данного Закона, obýektler bolup durýan paýly gurlu are the objects referred to in за услуги нотариального заверения şyga gatnaşmagyň şertnamasynyň paragraphs two and three of Article соответствующего договора участия notarial edarasynda tassyklanylany 4 of the Act, the state fee is charged в долевом строительстве взимается üçin Türkmenistanyň kanunçylygynda for the services of notarization of государственная пошлина в порядке, bellenen tertipde döwlet pajy töletdi the relevant shared construction установленном действующим законо rilýär. contract in the manner prescribed дательством Туркменистана. 5. Gurujy paýly gurluşyga gat by the Legislation of Turkmenistan. 5. Застройщик в течение тридца naşmagyň şertnamasy, oňa goşulýan 5. The builder submits ти календарных дней со дня нотари goşmaça ylalaşyk notarial edarasynda three copies of this contract and ального заверения договора участия tassyklanylan gününden otuz sene an additional agreement to it for в строительстве, дополнительного nama gününiň dowamynda agzalan registration to an authorized body соглашения к нему представляет три CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 49
şertnamanyň, oňa goşulan ylalaşygyň within thirty calendar days after экземпляра указанного договора her biriniň üç nusgalylygyny bellige the notarization of the shared и дополнительного соглашения к alynmak üçin ygtyýarlyk berlen edara construction contract and the нему в уполномоченный орган для их berýär. additional agreement to it. регистрации. 6. Ygtyýarlyk berlen edara paýly 6. The authorized body carries 6. Уполномоченный орган gurluşyga gatnaşmagyň şertnamasy out registration of the shared осуществляет регистрацию всех ny, oňa goşulýan goşmaça ylalaşygy construction contract, an additional экземпляров договора о долевом bellige almagy ol berlenden soň oňa agreement to it after their submission строительстве, дополнительного сог goşulýan goşmaça ylalaşygyň her bir by the developer by putting an лашения к нему по представлению их nusgalygyna «Bellige alyndy» belgili appropriate registration mark on застройщиком и выдаёт по одному möhürçäniň goýulmagy arkaly on iş each copy of the contract and then экземпляру дольщику и застройщику gününiň dowamynda amala aşyrýar he gives one copy to a shareholder лично под роспись. we paýça hem-de guruja gol çekdirip, and builder for their signature. Правильное и в полном объёме her haýsyna bir nusgadan tabşyrýar. Full and strict compliance with соблюдение правил долевого строи Paýly gurluşygy alyp barmagyň the rules and regulations of the тельства обязательно. düzgünlerini doly we dogry berjäý et shared construction is essential. mek hökmandyr. Кемал АЛЛАБЕРДЫЕВ, Kemal ALLABERDIYEV, начальник Государственного управления Kemal ALLABERDIÝEW, Head of State Management of Methodology, методологии ценообразования и Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik Pricing and Supplies Measurement сметного нoрмирования ministrliginiň Usulyýet, nyrh emele getiriş we of the Ministry of Construction министерства Строительства çykdajy ölçegleri döwlet müdirliginiň başlygy and Architecture of Turkmenistan и архитектуры Туркменистана 50 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI GORAG ÖRTÜKLI TURBALARYŇ TÄZE GÖRNÜŞLERI A NEW TYPE OF PIPES WITH A PROTECTIVE LAYER НОВЫЙ ТИП ТРУБ С ЗАЩИТНЫМ СЛОЕМ
OLIETILENDEN öndürilýän ýo RESSURE pipes made of АПОРНЫЕ трубы из полиэти kary hilli turbalar suw üpjünçilik polyethylene have long been лена давно нашли широкое Pwe lagym ulgamlaryny gurmak Pwidely used in trenchless Hприменение в бестраншейных we olaryň durkuny döwrebaplaşdyr technologies in the construction and технологиях при строительстве и mak işlerinde irki wagtlardan bäri reconstruction of water supply and реконструкции сетей водоснабжения ulanylyp gelinýär. sewerage networks. However, there и канализации. Однако наряду с яв Geçirilen statistiki seljermeler is not the least of the problems ными преимуществами полиэтилено daşamak we gurnamak işleri geçiri along with the obvious advantages вых труб существует и немаловажная len döwründe polietilen turbalarynyň of polyethylene pipes: a pipe surface проблема: повреждение поверхности 5%-ne golaýyna zeper ýetýändigini damage during transportation and трубы во время транспортировки и görkezýär. Turbanyň synasyna düşýän installation. монтажа. zeperleriň çuňluk derejesi 2 mm ýo Statistics shows that 5% of Статистика показывает, что 5% kary bolsa, şeýle turbalar uzagyndan the plastic pipes becomes unusable пластиковых труб приходит в негод ulanyşda bolan döwründe ulgamyň işinde bökdençlik döredip bilýär. Şu nuň ýaly ýagdaýda goşmaça gurluşyk serişdelerini satyn almaly we zeper ýeten üpjünçilik ulgamyny bejermeli bolýar. Hünärmenler daşky täsirlere has ýokary derejede durumly bolan tur balaryň täze görnüşini işläp taýýar HYZMATDAŞLYK / COOPERATION СОТРУДНИЧЕСТВО ladylar. Ol daşky polipropilen gorag gatlagy bolan turbalarydyr. Häzirki döwürde şeýle turbalary «Chevron» kompaniýasy öndürýär. Kompaniýa degişli bolan kärhanalar Gazagystan Respublikasynyň Atyrau welaýatynda ýerleşýär. Daşy gorag gatlakly «Chevron Strong» turbalaryny iki görnüşde – çukur gazyp we gazman ulanmak mümkindir. Eger-de ol çukur gazylyp ulanyljak bolunsa, çukurlara atylyp, üsti gum bilen gömülmeýän usulda peýdalanylýar. Şu görnüşli turbalar topragyň gaýaly, iri daş bölekli, ça gylly-ýylmanak daşly, ownuk döwük daşly we beýleki görnüşdäki zolakla CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 51
ность во время монтажа и транспор тировки. Если глубина повреждения превышает 2 мм, то в дальнейшем при эксплуатации это приводит к ава риям в сетях. Чем это грозит потре бителю? Прежде всего, большими капитальными и эксплуатационными затратами: приобретается дополни тельный материал, аварийная утечка жидкостей вызывает непредвиден ные расходы на ремонт и наносит ущерб окружающей среде. Однако этих негативных пос rynda, süýşýän çägeli ýerlerde rotor during installation and transportation. ледствий можно избежать. Для usulynda ulanylýar. Çukur gazmasyz If the damage is deeper than 2 mm, ýagdaýda bolsa, keseligine burawla later during operation, this leads mak, deşip geçirmek we pnewmatik to accidents in networks. What deşijileri peýdalanmak, relaýning we threatens a consumer? First of all, beýleki renowasiýa tärleri esasynda high capital and operating costs: ulanylyp bilner. additional material is supplied, Şeýle turbalar ýokary hilli poli accidental release of fluids causes etilenden taýýarlanylýar hem-de DST unforeseen repair costs and 32415-2013 ülňüsiniň kadalaryna damages to the environment. laýyklykda ýüzüne polipropilen gat However, these negative lagy çaýylýar. Polipropilen polietilene effects can be avoided. For that garanyňda has dykyz jisimdir. purpose experts have developed Ýokary hile eýe bolan şeýle turba a new type of pipes, more lary peýdalanmagyň ýene-de bir ar resistant to mechanical stress. tykmaçlygy gurnama işleri geçirilende This polyethylene pipe is with a gazylan çukurdan çykarylan topragy polypropylene protective layer. Now gaýtadan peýdalanyp bolýanlygydyr. Chevron Company produces them. Bu ýagdaýda turbageçirijiniň aşagy In addition to oil and gas production, этого специалисты разработали na goşmaça çäge düşemeli bolma the plants in the Atyrau region of новый тип труб, более устойчивых ýar. Munuň özi bolsa, iş harajatlaryny the Republic of Kazakhstan carry к механическому воздействию. Это düýpli tygşytlamaga mümkinçilik out the release of a list of innovative полиэтиленовые трубы с защитным berýär. Üstki gatlagy polipropilenden products used in construction. полипропиленовым слоем. Сейчас ýerine ýetirilen turbalar demir bilen Chevron Strong pipes with их производит компания Chevron. kebşirleme işlerine durumlydyr we a protective polypropylene cover Помимо добычи газа и нефти, на ее üstünden köp wagtyň geçendigine ga are used for trench installation предприятиях в Атырауской области ramazdan jaýrylmazakdyr. Bu ýagdaý without sand filling’s usage, for Республики Казахстан осуществля ony jemagat hojalyk işlerinde ygtybar laying in rocky, coarse (except ется выпуск целого перечня иннова ly ulanmaga eýe edýär. boulder), gravel and pebbly, rubbly ционных продуктов, используемых в «Chevron Strong» turbalary esa and other types of soil; for laying строительстве. san şu aşakdaky ugurlarda peýdalany in an unstable and mobile ground Трубы Chevron Strong с защит lyp bilner: (sands, in particular), for rotary ным покрытием из полипропилена – ýaşaýyş etrapçalarynyň çäginde and plow laying and in cases where применяют при траншейной укладке çekilýän ýylylyk we gyzgyn suw üpjün the trenchless technology is used: без использования песчаной çilik ulgamlary; horizontally directional drilling, засыпки, при прокладке в скальных, – binalaryň içindäki gyzgyn suw punctures, a pneumatic sprig bit крупнообломочных (за исключением geçiriji ulgamlar; and as well as relining and other валунных), гравийно-галечных, – gyzgynlyk derejesi ýokary bolan methods of renovation. щебенистых и других грунтах, при galyndy suwlaryň geçirijileri; These pipes are made of прокладке в неустойчивой и подвиж – gyzgynlyk derejesi +40oC-dan high quality polyethylene and are ной почве (в частности, в песках), при ýokary bolan, şol sanda gurşawda protected with a polypropylene плужной и роторной укладке, а также suwuk we gazşekilli jisimleri geçir layer in accordance with SS 32415- в тех случаях, когда применяются mäge niýetlenen senagat turbageçiriji 2013. Polypropylene is a more бестраншейные технологии: гори ulgamlary; dense material with respect to зонтально-направленное бурение, 52 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
polyethylene. A visible plus for проколы и использование пневмо the use of these high-quality pipes пробойника, а также релайнинг и is that during installation, you другие методы реновации. can use the removed soil back, Эти трубы сделаны из полиэти that is not to install an additional лена высокого качества и защищены cushion of sand. This saves capital полипропиленовым слоем в соот costs tremendously. The pipes ветствии с ГОСТ 32415-2013. Поли with an outer polypropylene layer пропилен является более плотным endure welding works very well материалом по отношению к полиэ and resistance to slow cracking, тилену. Зримый плюс использования which ultimately ensures their long указанных высококачественных труб service life for the utilities. заключается в том, что во время мон The main areas of possible тажа можно обратно использовать application of Chevron Pipes are the изымаемый грунт, то есть не устанав following: ливать дополнительную подушку из – systems of inter-heating and песка. А это колоссальная экономия hot water; капитальных затрат. Трубы с наруж – hot water supply systems in ным слоем из полипропилена очень buildings; хорошо выдерживают сварочные – waste water of high tempera работы, устойчивы к медленному рас ture; трескиванию, что в итоге гарантирует – gyzgynlyk derejesi 0-dan +95oC – industrial piping systems их долгий срок службы для комму çenli aralykda bolan gurşawlarda su for the transport of liquids and нального хозяйства. wuk we gazşekilli jisimleri geçirmek; gases at temperatures above + 40 Основные области возможного – elektrik geçiriji simleri (kabelle °C, including aggressive media, применения труб Chevron следующие: ri) goramak maksady bilen. to which the pipes’ material is – системы внутриквартального Bu görnüşdäki turbageçiriji chemically resistant. теплоснабжения и горячего водо ler poslamaýar, olaryň içi bitmeýär – transportation of liquid and снабжения; we dykyn tutmaýar. Olaryň ulanyş other gaseous substances at a – системы подачи горячей воды möhleti elli ýyldyr. Bu turbalar örän temperature from 0 to + 95 °C, в зданиях; çeýe bolansoň, olary goşmaça aýlaw besides combustible gases destined – сточные воды повышенной bogunlaryny ulanmasyz geçirip bol as raw material and fuel for температуры; ýar. Geçirijiniň sepsiz bir kesiminiň industrial and household use; – промышленные трубопровод uzynlygy 500 m ýetip bilýär. Sepleriň – protection of electrical cables. ные системы для транспортировки ýoklugy turbageçirijiniň ygtybarlylygy Pipelines of this kind are not жидких и газообразных сред при ny ýokarlandyryp, gurnama işleriň do subject to corrosion and overgrowing. температуре более +40°С, включая wamlylygyny düýpli gysgaldýar. Şeýle An estimated service life is 50 years. агрессивные среды, к воздействию usuldaky turbageçirijiler gurnalanda Due to flexibility of this type of pipes, которых материал трубы химически sarsmaz paýalary peýdalanmagyň a pipeline can easily avoid obstacles стоек. zerurlygy aradan aýrylýar. «Chevron without the usage of taps. The length – транспортировка других Strong» turbalarynyň agramy ýeňil of one segment without joints is up жидких и газообразных веществ при bolansoň, olary gurnamak aňsatdyr. to 500 m. Due to the lack of joints, температуре от 0 до +95ºС, кроме Bu işde ýörite niýetlenen tehnikalary installation time is reduced and горючих газов, предназначенных в artykmaç peýdalanmaly bolmaýar. reliability of the pipeline is improved. качестве сырья и топлива для про «Chevron Strong» turbalaryny Pipelines are «self-compensated», мышленного и коммунально-бытово öndürýän önümçilikleriň Hazar deň that is the use of thermal expansion го использования; ziniň golaýyndaky Atyrau şäherinde compensators and fixed supports – защита электрических кабе ýerleşmegi bu önümi Türkmenistana along the length of the track is not лей. getirmek işini ep-esli ýeňilleşdir required. Lightweight pipes greatly Трубопроводы такого типа не ýär. Ol ýerde bu ugra ugrukdyry simplify installation; a large amount подвержены коррозии и зарастанию. lan zawodlaryň ikisi işleýär, olarda of construction equipment is not Расчётный срок эксплуатации – 50 öndürilýän turbalar we fitingler required. лет. Благодаря гибкости этого вида ýokary gyzgyn gurşawlara ygtybar Delivery of Chevron pipes труб трубопровод может легко об ly durumlylygy bilen tapawutlanýar in Turkmenistan is simplified ходить препятствия без применения hem-de diňe bir gaz we suw üpjünçi with by the fact that the company отводов. Длина одного отрезка без lik ulgamlarynda däl, eýsem himiýa producing these products, is in стыков может достигать 500 м. За senagatynyň dürli ugurlarynda, ýoka neighboring Kazakhstan, near the счет отсутствия стыков сокращается CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 53 ry basymly lagym we galyndy suwlary Caspian Sea in Atyrau city. Two время монтажа и повышается надеж çykarmaga niýetlenen geçirijilerde plants are functioning there and ность трубопровода. Трубопроводы giňden ulanylýar. their heat-resistant plastic pipes являются «самокомпенсирующи Atyrau şäherinde Daniýanyň and fittings have a wide variety and мися», то есть применение компен «AVK» kompaniýasy bilen hyzmatdaş range of applications not only in саторов теплового расширения и lykda ýene-de bir täze önüm öndüri the gas and water supply, but also неподвижных опор по длине трассы lip başlandy. Ol bilelikdäki «Chevron in the chemical industry, pressure не требуется. Малый вес труб сущес AVK» kompaniýasynyň galypsyz sewerage and wastewater discharge. твенно упрощает монтаж, при этом не temmeleridir. The assemblage of products of требуется большое количество строи Bu innowasiýanyň işe girizilme pipe fittings, manufactured in Atyrau, тельной техники. gi täze turbageçirijileri çekmek işiniň together with AVK Danish Company, Поставка труб Chevron в Туркме harajatlaryny ep-esli tygşytlamaga arranged production of new goods. нистан облегчается тем, что предпри mümkinçilik berýär. Temmeleriň Pipe valves without wells have ятие, выпускающее эту продукцию, HYZMATDAŞLYK / COOPERATION СОТРУДНИЧЕСТВО uzak kepillik döwri bilen tassyklanan become innovation. The introduction находится в соседнем Казахстане, ýokary hili olary guýy gazmasyz peý of this innovation can significantly рядом с Каспийским морем в городе dalanmaga mümkinçilik berýär. Bu reduce the budget for the Атырау. Там функционируют два за ýagdaýda temmäni gurnamak işi ozal construction of new pipelines. High вода, чьи термостойкие пластиковые bar bolan garymda amala aşyrylýar. quality of valves, supported with трубы и фитинги имеют широкий Temme ýörite açary peýdalanmak long-term guarantee, allows you to спектр и область применения не arkaly uzaldyjy tutawajyň üsti bilen use them without the well. In this только в газо- и водоснабжении, но dolandyrylýar. case, the valve assembly is carried и в химической промышленности, out in the existing trench. The valve напорной канализации и для сброса Omar ABDIÝEW, is operated via an extension rod сточных вод. Gazagystanyň «Şewron Munaýgaz Ink.» with a wrench. В семействе изделий трубопро kompaniýasynyň Baş direktorynyň Atyrau водной арматуры, выпускаемой в sebiti boýunça orunbasary Omar ABDIYEV, Атырау совместно с датской компа Director General Deputy «Chevron Inc. нией AVK, налажено производство Munaygas» on Atyrau region новой продукции. Инновацией стали бесколо дезные задвижки. Внедрение этой инновации позволяет существенно сократить бюджет по прокладке новых трубопроводов. Высокое ка чество задвижек, подтверждаемое длительной гарантией, позволяет использовать их без колодца. В этом случае монтаж задвижки про водится в действующей траншее. Управление задвижки осуществля ется через удлинительный шток с помощью ключа.
Омар АБДИЕВ, заместитель генерального директора «Шеврон Мунайгаз Инк.» по Атыраускому региону 54 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI DESGALARYŇ WE BINALARYŇ MAÝYŞGAKSÜÝŞÝÄN STOHASTIKI ESASYNY MODELIRLEMEK
ESGALARYŇ we binalaryň ygtybarlylygyň we uzak Bu ýerde şu belgilemeler girizildi: ömürliligiň tygşytlylyk bilen utgaşmagynyň iň möhüm Dşertleriniň biri–konstruksiýanyň işiniň hakyky şertleri ni takyklamaklyga esaslanan konstruktiw çözüwleri ulan mak ýoly bilen taslamalaşdyrmagyň hilini ýokarlandyrmak bolup durýar. Statistiki birjynsly däl maýyşgak esasyň matematiki modeliniň derňewi D.N.Sobolew [1] tarapyndan gaty pür süň (ştampyň) maýyşgak esasa çümmegi baradaky mesele çözüldi. Stohastiki maýyşgaksüýşýän esasyň modelini beýan etmek üçin, maýyşgaksüýşýän winkleriň esasynda ýerleşýän, uzynlygy L bolan gaty pürse (ştampa) serede ululyklar tötänleýindirler, sebäbi olar tötänleýin c̃ liň. Düşegiň (x) koef siýenti, esasyň (t – ) relaksasiýa (x) we (t – ) funksiýalardan integrallaryň üsti bilen aňladyl ýadrosy tötänleýin, gausslaýyn funksiýalar görnüşde kabul ýar. α̃, β̃, γ̃ edilýar. Pürsec̃ ululygy q bolan deňölçegliR̃ ýaýranτ güýç täsir TötänleýinR̃ τ funksiýalaryň belli matematiki garaşmala
edýär (1-nji çyzgy). rynda M[c(x)] = 0 M[R(t – )] = (t’), bu ýerde t’ = t – , hem- (x) we (t – ) tötänleýin funksiýalaryň kada kanun de tötänleýin (x) we (t – ) funksiýalar korrelirlenilmedik esasynda üýtgeýändigi sebäpli, olary doly statistiki beýan et diýip hasaplap, c̅(5), tötänleýinτ ululyklaryňR̅ matematiki τgaraş mek c̃üçin matematikiR̃ τ garaşmany, korrelýasion funksiýalary malaryny kesgitleýäris:c̃ R̃ τ bilmegiň ýeterlikdigi gelip çykýar we olar [2] monografiýada (2.1.15), (2.1.21) beýan edilen görnüşe eýedirler. Özi hem
YLYM / SCIENCE НАУКА esasyň relaksasiýa ýadrosynyň matematiki garaşmasy we dispersiýasy (2.1.18) we (2.1.19) formulalar bilen kesgitlenil ýärler [2]. Şeýlelikde, absolýut gaty pürsüň orny üýtgemeleri
ni şu aşakdaky formula bilen aňladýarys: Edil şu hili 0 0 0– c0 (t – ) diýip tapýarys, bu
y(x)= x+b. (1) ýerde c0 we (t – ) – tötänleýin (x) we (t – ) funksiýalaryň bu ýerde: we b- tötänleýin, gauss ululyklarydyr (esa matematiki garaşmalarydyrlar.α̅ = β̅ = γ̅ = c̅ R̅ τ syň tötänleýin birjynssyzlygyᾶ sebäpli).̃ Eger-deR̅ (6) aňlatmalardaτ R c̃= 0 bolsa,R̃ ondaτ D.N.Sobole Bu meseläniᾶ çözmek̃ üçin (x) tötänleýin funksiýanyň wiň aýdyň netijesini alýarys. Bu ýerden süýşgünligiň häsiýet statistiki häsiýetnamalaryny tapmak ýeterlik. namalarynyň statistik gyşarmalarynyň hasaba alynmagynyň Esasyň (t – ) relaksasiýaỹ ýadrosyny hasaba almak olaryň üsti bilen pürsüň orny üýtemelerini kesgitlenilýän bilen, gaty ştampyň tekizlikde deňaramlygynyň iki deňleme ululyklaryň ortaça bahalaryna düýpli täsir edýändigi sini düzýäris:R̃ τ barada deslapky netije gelip çykýar. α̃ , β̃,γ̃Doly çözüwi gurmak üçin tötänleýin ululyklaryň dispersiýalaryny we garyşyk dispersiýalaryny kesgitlemek zerur. (x) we (t’) tötänleýin funksiýalarynyňα̃, β̃, γ̃ (2.1.15) we (2.1.21) belli korrelýasion funksiýalarynda [2], ululyk laryň dispersiýalarynyc̃ R̃ hem-de garyşyk dispersiýalary aşak daky formulalar boýunça kesgitleýäris: α̃, β̃, γ̃
Käbir özgertmelerden soň (2) we (3) deňlemeler ulga myny şu aşakdaky görnüşde ýazmak mümkin: CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 55
Seýlelikde, çylşyrymly özgertmeleri we integrirlemekligi ýerine ýetirip, (7) formulalardan galan ululyklaryň dispersiýa laryny alýarys:
Bu ýerde: DR c R – 2n –μ1 (t+τ) –μ1 (t-τ) degişlilikde düşek= koef (1+e sientiniň)(e we süýşgünligiň) – e ); ýadrosynyň σ , σ standartlary. (4) ulgamy gözlenilýän we b tötänleýin ululyklara görä çözüp, alýarys:
α̃ ̃ YLYM / SCIENCE НАУКА
(10) görnüşi ýaly, we b ululyklary ululyklary bilen çyzykly däl arabaglanyşyk arkaly baglanyşýandyrlar. Şonuň üçin we b tötänleýinα̃ ̃ululyklaryňα̃, statistik β̃, γ̃ häsiýetna malaryny kesgitlemek üçin (10) aňlatmany çyzyklaşdyrmak gerek. α̃ ululyklaryň̃ orta bahalardan tapawutlylygyny uly däl diýip hasaplap, biz bu ululyklardan funksiýa hökmünde we b ululyklaryα̃, β̃, γ̃ orta bahalaryň çäklerinde Teýloryň hataryna dagydyp we dagytmada diňe çyzykly agzalary saklap alarys:α̃ ̃
Onda (10) aňlatmalaryndan, (6) we (11) göz öňünde tutmak bilen, we b ululyklarynyň şu aşakdaky bahalaryny –k|x| e köpeldijini saklaýan funksiýalary integrirlemegiň alýarys: belli düzgünlerini ulanyp, (7) girýän integrallary hasaplamak α̃ ̃ mümkin. Korrelýasion funksiýalaryň bahalaryny (7) goýup, D -nyň sag tarapyna girýän integrallaryň uly bolmadyk öz gertmelerinden soň, alarys: α
Indi, belli düzgünleri ulanyp, (12) we (13) aňlatmalardan we b tötänleýin funksiýalaryň matematiki garaşmalaryny aňsatlyk bilen hasaplamak mümkin: α̃ ̃
Alnan (14) netijeler seredilýän pürsüň ortaça alanyňda aýlanmazdan, topraga çümmeklik bilen ornuny üýtgedýän digine şaýatlyk edýärler hem-de onuň çökmeginiň çuňlugy Bu ýerde: esasyň determinirlenilen we bahaly, birjynsly bolanda
m = αL; n = μ_1 T. c̅ R̅ 56 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
özara deň bolar. Ondan başga-da, garaşylyşy ýaly, pürsüň çykýar hem-de stohastiki maýyşgaksüýşýän esasda ýerleşen orny üýtgetmesi esasyň süýşgünligi hasaba alnanda onuň gurluşyk kontruksiýalaryny hasaplamagyň usulyny işläp düz hasaba alynmadykdakysyndan uly bolýar. mekligiň maksadalaýyklygynyň meselesi şübhe döretmeýär. Indi statistik süýşgünligiň orny üýtemekliginiň dispersi Şunuň bilen baglylykda, binalar we desgalar hasplananda ýalaryna täsirine seredeliň. Orny üýtgemeleriniň dispersiýa olaryň esaslarynyň topragyň maýyşgaklygynyň we maýyş syny kesgitlemek üçin öňinçä we b tötänleýin ululyklaryň gaksüýşgünliginiň ölçegleriniň tötänleýin häsiýetlerini hasa dispersiýalaryny hasaplalyň: ba almagyň zerurlygy ýüze çykýar. Şeýlelikde, teklip edilýän α̃ ̃ stohastiki maýyşgaksüýşýän esasyň modeli desgalaryň we binalaryň hasaplaýyş çyzgydyny takyklaýar we esaslandyry lan hasaplamalary ýerine ýetirmäge mümkinçilik döredýär.
Pürsüň hasaplanyş çyzgydy. 1-nji çyzgy.
we b ululyklaryň matematiki garaşmalaryna we dis persiýalaryna eýe bolmak bilen, (1) formula boýunça ýerini üýtgetmegiňα̃ ̃ statistiki häsiýetnamalaryny kesgitleýäris:
2 D[α L D[α
(18)D[y] dispersiýa = x ] – xwe b ululyklaryň] + D garyşyk dispersiýasy (18) nyň meseläniň simmetriýasyndan gelip çykýan Dab = 0,5L D[α] bolýandygyny göz öňündeα̃ tutmak̃ bilen alnandyr. Şeýlelikde, esasyň süýşgünliginiň we maýyşgaklygynyň YLYM / SCIENCE НАУКА häsiýetnamalarynyň tötänleýin gyşarmalaryny hasaba almak bilen, orny üýtgemeleriniň statistiki häsiýetnamalaryny kes gitlemek üçin ýönekeý formulalar alyndy. Esasyň statistik maýyşgaksüýşýän modelini ulanmagyň maksadalaýykdygyna göz ýetirmek üçin sanlaýyn mysala seredeliň. Ştampyň uzynlygy – Gaty pürsüň orny üýtgemesiniň dispersiýasy: 1 – maýyşgak çözüw; 2 – maýyşgaksüýşýän çözüw. 2-nji çyzgy. Süýşgünligiň ýadrosynyň fiziki ölçeglerini, [3] laýyklykda Edebi ýat şulara deň diýip kabul edýäris: 1. Соболев Д. Н. Задача о штампе, вдавливаемом в статистически неоднородное упругое основание //Строительная (18) formula boýunça orny üýtgemeleriniň dispersiýalaryny механика и расчет сооружений. – 1968. – №2. esasyň süýşgünligini hasaba almak bilen we hasaba almazdan 2. Амансахатов Ч., Соболев Д.Н. Балки, плиты и оболочки hasaplalyň. Pürsüň hasaplanyş çyzgydy 1-nji çyzgyda görkezi на стохастическом упругоползучем основании. – Ашхабад: len. 2-nji çyzgyda dispersiýany (18) formula boýunça hasap Ылым, 1990. lamagyň netijeleri getirilen: esasyň süýşgünligini hasaba almak 3. Месчян С.Р. О ползучести связного грунта при сжатии в условиях невозможности бокового расширения //Изв. АН Арм. lyk orny üýtgemeleriň dispersiýasynyň maýyşgak çözüwden СССР. – Сер. физ.-мат. наук. – 1958. – II. – Вып. 4. 15-25% ýokarlanmagyna getirýär. Eger-de konstruksiýa ahyrky gatylyga eýe bolsa, onda bu tapawut ondan hem uly bolar. Çary AMANSÄHEDOW, Bu ýerden, esasyň seredilýän maýyşgaksüýşýän mo Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň baş bilermeni, tehniiki deliniň hasaplanyş çyzgydyny düýpli takyklaýandygy gelip ylymlaryň doktory, professor CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 57 SIMULATION OF STOCHASTIC ELASTIC CREEPING BASE BUILDINGS
NE of the most important criteria to ensure the The following notations are introduced here: reliability and durability of buildings and structures Ois to improve the quality of design through the use of constructive solutions, based on the maximum refinement of real functional parameters of the used designs. For the analysis of mathematical models of statistical heterogeneity of the creeping base D.N. Sobolev [1] resolved the task of pressing elastically rigid punch into an elastic base. Let’s examine a sample of the rigid stamp of YLYM / SCIENCE НАУКА a predetermined length L, located on the elastic Winkler foundation to interpret the stochastic model of the elastic creeping foundation. At the same time values are random, as denoted The relaxation kernel base (t – ) is taken as the ratio via random integrals and (t – ) function. foundation (x) in the form of random, Gaussian functions. Under certain mathematicalα̃, β̃, γ̃ expectations of random R̃ τ R̃ τ The distributed force q infuences on the stamp (Scheme functions M[c(x)] = 0 M[R(t – )] = (t’), here: t’ = t – , and №1). c̃ also uncorrelated random functions (x) and (t – ) are Since random functions are (x) and (t – ) taken into account c̅and, then weτ defineR̅ the mathematicalτ transformed according to the normal law, it is sufcient expectations of random variables [5]:c̃ R̃ τ to determine the mathematical expectationc̃ R̃ of correlationτ functions for their full statistical interpretation, thus, in the monograph [2], they take on the form of (2.1.15) and (2.1.21). At the same time the expectation and variance of (2.1.18) of the base of relaxation kernel (2.1.19) are defined by formula Using the same method we define 0 0 0– c0
[2]. Thus, movement of a rigid stamp is defined by the (t – ), here: c0 and (t – ) – the mathematical expectations following formula: of random variables (x) and (t – ). α̅ = β̅ = γ̅ = c̅ y(x)= x+b. (1) R̅ Inτ the case of acceptedR̅ τ notations (6) R = 0, obtain the obvious result of c̃D.N. Sobolev.R̃ τ Hence the preliminary here: and b random, Gaussianᾶ ̃ values (due to random conclusion is that the inclusion of statistical deviations of heterogeneity of the base). creep characteristics has a significant impact on the average To solveᾶ this problem̃ it is sufcient to find the statistical of . characteristics of the random function (x). To have a complete solution it is necessary to determine Taking into account the relaxation of the base kernel theα̃, dispersion β̃, γ̃ and the dispersion of mixed random variables (t – ), let’s make up two equations ofỹ equilibrium of a rigid of . Dispersions and also mixed dispersions of stamp in a plane: under certain correlation functions [2] of random functions R̃ τ (x)α̃, and β̃, γ̃ (t’) and (2.1.15) are determined by the followingα̃, β̃, γ̃ formulas: c̃ R̃
After some transformations (2) and (3), the system of equations can be written as follows: 58 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
Here: DR c R – 2n –μ1 (t+τ) –μ1 (t-τ) correspondingly,= standards (1+e )(e of the basic) – e ratio );and σ ,creep σ kernel. Solving the system (4) in accordance with required random and b, we get:
ᾶ ̃
As it can be seen from the calculation of (10), and values and b and values are closely connected by the nonlinear dependence. Thus, to determine the statisticalᾶ characteristics̃ ofα̃, random β̃ , γ̃ variables and b, linearization of values is necessary (10). Taking into account insignificant difference of valuesᾶ from averagẽ values, we can expand the amount both within the limits of average values in Taylorα̃, β series̃ , γ̃ and due to the results of the decomposition we retain only the linear terms:
Using well-known rules of integration functions Then from notations (10), including (6) and (11), we get containing factor e–k|x|, it can be possible to determine input the following values of and b: integrals (7). Substituting the values of correlation functions YLYM / SCIENCE НАУКА D (7), after small changes of integrals of the right-hand side , ᾶ ̃ we will get: α
Then, using the well-known rules, using notations (12) and (13) we can easily calculate the mathematical expectation of random features of and b:
ᾶ ̃
Obtained (14) results indicate that the stamp in Here: question, in the average not rotating, moves in the thickness Thus, bym performing= αL; n = μ_1 complex T. transformations and of the depressed ground, and the depth of its immersion integration, we obtain the dispersion of the remaining remains equal in case of homogeneity of deterministic quantities of the formula (7): values and of the bases. Also as expected, the value of
c̅ R̅ CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 59 the stamp in the case of inclusion of movement of the creep It follows a detailed specification of the design scheme base is greater than in the case where this factor is not of the considered elastically creeping model of the base and considered. also there is no doubt in the feasibility of the development of Now let’s consider a displacement dispersion of the methods for design of structures located on the stochastic statistical creep. Let’s pre-calculate the variance of random elastic creeping ground. In this connection there is need to variables of and b to determine the displacement and take account of random characteristics of elasticity and creep dispersion: ground bases for the design of buildings and structures. ᾶ ̃ Thus, the proposed model of the stochastic elastic creeping base defines the calculation scheme of buildings and structures and allows to carry out reasonable calculations.
Scheme of stamp’s calculation. Drawing №1. YLYM / SCIENCE НАУКА
Obtaining the mathematical expectation and variance values of and b, we determine the statistical characteristics of the movements according to the formula (1): ᾶ ̃
2 D[α L D[α
TheD[y] dispersion = x ] (18)– x was ]obtained + D from the mixed (18) dispersion of and b values and derives from the symmetry of the problem and takes the form of Dab = 0,5L D[α]. Thus, theᾶ most elementarỹ formulas were used to verify the appropriateness of the statistical motion specifications taking into account of random deformation characteristics of an elastic creep model of the base. To be convinced of suitability of applying the statistical elastic and creep model of the base, let’s consider a numerical example. The stamp’s length is – Displacement dispersion of solid punch: 1 – plastic solution; 2 – plastic and movable solution. Drawing №2.
Bibliography Physical parameters of the mobility of the kernel, according to [3], take to the following values: 1. Соболев Д. Н. Задача о штампе, вдавливаемом в статистически неоднородное упругое основание //Строительная механика и расчет сооружений. – 1968. – №2. 2. Амансахатов Ч., Соболев Д.Н. Балки, плиты и оболочки According to formula (18) we calculate the displacement на стохастическом упругоползучем основании. – Ашхабад: variance in variations: with and without creep coefcient Ылым, 1990. base. The scheme of the stamp’s calculation is shown in 3. Месчян С.Р. О ползучести связного грунта при сжатии в Drawing №1. Drawing №2 provides calculation results of the условиях невозможности бокового расширения //Изв. АН Арм. dispersion according to formula (18): keeping the base creep СССР. – Сер. физ.-мат. наук. – 1958. – II. – Вып. 4. rate increases creep dispersion value as compared to elastic Chary AMANSAHEDOV, 15-25% solution. When a construction becomes ultimate a leading expert of the Academy of Sciences of Turkmenistan, rigid, the difference becomes even more significant. a Doctor of Technical Sciences, a Professor 60 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI МОДЕЛИРОВАНИЕ СТОХАСТИЧЕСКОГО УПРУГОПОЛЗУЧЕГО ОСНОВАНИЯ ЗДАНИЙ И СООРУЖЕНИЙ
ДНИМ из важнейших критериев обеспечения Здесь введены следующие обозначения: надежности и долговечности зданий и сооружений Oявляется повышение качества проектирования посредством использования конструктивных решений, опирающихся на максимальное уточнение реальных функциональных параметров используемых конструкций. Для анализа математической модели статистически неоднородного ползучего основания Д.Н. Соболевым [1] была решена задача вдавливания упруго жёсткого штампа в упругое основание. Для интерпретации модели стохастического упруго ползучего основания рассмотрим образец жесткого штампа заданной длиной При этом величины являются случайными, так L, расположенного на упругом винклеровском основании. как обозначаются через интегралы случайных (x) и (t – Коэффициент основания (x) принимаются ядро ) функции. α̃, β̃, γ̃ релаксации основания (t – ) принимается в виде При известных математических ожиданияхc̃ R̃ c̃ τ случайных, гауссовских функций. На штамп действует случайных функций M[c(x)] = 0 M[R(t – )] = (t’), здесь: t’ распределённая сила q R̃(Схемаτ №1). = t – , а также учитывая некоррелированность случайных Так как случайные функции (x) и (t – ) преобра функций (x) и (t – ), определяемc̅ , математическиеτ R̅ зуются согласно нормальному закону, достаточно ожиданияτ случайных величин [5]: определить математическое ожиданиеc̃ R̃ корреляционныхτ c̃ R̃ τ функций для их полной статистической интерпретации,
YLYM / SCIENCE НАУКА таким образом, в монографии [2] они обретают вид (2.1.15) и (2.1.21). При этом математическое ожидание
и дисперсия ядра релаксации основания определяются Точно таким же образом находим 0 0 0–
формулами (2.1.18) и (2.1.19) [2]. Таким образом, c0 (t – ), здесь: c0 и (t – ) – математические ожидания перемещения абсолютно жесткого штампа определяется случайных функций (x) и (t – ). α̅ = β̅ = γ̅ = c̅ следующей формулой: R̅ В случае,τ когда вR̅ принятыхτ обозначениях (6) R = 0, y(x)= x+b. (1) то получим очевидныйc̃ результатR̃ τ Д.Н. Соболева. Отсюда здесь: и b случайные, гауссовские величины (по следует предварительный вывод, что учет статистических причине случайной неоднородностиᾶ ̃ основания). отклонений характеристик ползучести оказывает Для решенияᾶ ̃ данной задачи достаточно найти существенное влияние на средние значения . статистические характеристики случайной функции (x). Для построения полного решения необходимо Принимая во внимание ядро релаксации основания определить дисперсии и смешанные дисперсииα̃, β ̃, γ̃ (t – ), составляем два уравнения равновесия жесткогоỹ случайных величин . Дисперсии, а также штампа в плоскости: смешанные дисперсии величин при известных R̃ τ корреляционных функцияхα̃, β̃, γ̃ [2] случайных функций (x) и (t’) (2.1.15) и (2.1.21) определяемα̃, β̃, поγ̃ следующим формулам: c̃ R̃
После некоторых преобразований (2) и (3) систему уравнений можно написать в следующем виде: CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 61
Таким образом, выполнив сложные преобразования и интегрирование, получаем дисперсию остальных величин формулы (7):
Здесь: DR c R – 2n –μ1 (t+τ) –μ1 (t-τ) соответственно,= стандарты (1+e )(e базового) – коэффициента e ); σ , σ и ядра ползучести. Решая систему (4) согласно искомым случайным и b, получаем: YLYM / SCIENCE НАУКА ᾶ ̃
Как видно из расчета (10), величины и b и величины находятся в тесной связи посредством нелинейных зависимостей. Поэтому для определения статистическихᾶ ̃ характеристикα̃, β̃, γ̃ случайных величин и b необходима линеаризация величин (10). Учитовая незначительную разницу величин от усредненныхᾶ ̃ значений, мы можем разложить величины и b в границах усредненных значений в ряд Тейлора,α̃, β̃, γ̃ и по результатам разложения сохраняем исключительно линейныеᾶ ̃ члены:
Используя известные правила интегрирования Тогда из обозначений (10), с учетом (6) и (11), функций, содержащих множитель e–k|x|, можно опреде получаем следующие значения величин и b: лить входные интегралы (7). Подставляя значения корреляционных функций (7), после небольших ᾶ ̃ преобразований интегралов, входящих в правую часть D , получим:
α
Затем, используя известные правила, применив обозначения (12) и (13), можно легко вычислить математические ожидания случайных функций и b:
ᾶ ̃
Полученные (14) результаты свидетельствуют о том, что рассматриваемый штамп, в среднем не вращаясь, перемещается в толще вдавленного грунта, а глубина Здесь: его погружения продолжает оставаться равной при m = αL; n = μ_1 T. 62 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
условии однородности детерминированных значений Когда конструкция обретает окончательную жёсткость, и основания. Кроме того, как ожидалось, значение данная разница становится еще более существенной. перемещений штампа в случае учета ползучести Отсюда, вытекает важность детального уточнения основанияc̅ R̅ оказывается больше, чем в случае, когда расчетной схемы рассматриваемой упруго ползучей данный фактор не учитывается. модели основания, при этом не вызывает сомнений целе Теперь рассмотрим дисперсии перемещения сообразность разработки методов расчета строительных статистической ползучести. Для определения дисперсии конструкций, расположенных на стохастическом упруго перемещений предварительно вычислим дисперсии ползучем основании. В связи с этим возникает необхо случайных величин и b: димость учета случайных характеристик параметров упругости и ползучести грунта оснований при проектиро ᾶ ̃ вании зданий и сооружений. Таким образом, предлагаемая модель стохастического упруго ползучего основания уточняет расчетную схему зданий и сооружений, а также позволяет выполнять обоснованные расчеты.
Схема расчета штампа. Чертеж №1.
Обретая математические ожидания и дисперсии величин и b, определяем статистические характерис тики перемещений согласно формуле (1): ᾶ 2̃ D[α L D[α
D[y] = x ] – x ] + D (18)
Дисперсия (18) получена с учетом того, что смешан
YLYM / SCIENCE НАУКА ная дисперсия величин и b вытекает из симметрии
задачи и принимает вид Dab = 0,5L D[α]. Таким образом, с учетомᾶ ̃ случайных деформаций характеристик ползучести и упругости основания, в целях определения статистических характеристик перемещений были применены простейшие формулы. Чтобы убедиться в целесообразности применения статистической упруго ползучей модели основания рас Дисперсия перемещения твердого штампа: смотрим численный пример. Длина штампа составляет – 1 – пластичное решение; 2 – пластично-подвижное решение. Чертеж №2.
Литература Физические параметры ядра подвижности, согласно 1. Соболев Д. Н. Задача о штампе, вдавливаемом в [3], принимают равными следующим значениям: статистически неоднородное упругое основание //Строительная механика и расчет сооружений. – 1968. – №2. 2. Амансахатов Ч., Соболев Д.Н. Балки, плиты и оболочки на стохастическом упругоползучем основании. – Ашхабад: Согласно формуле (18) рассчитаем дисперсии переме Ылым, 1990. щений в вариациях: с учетом и без учета коэффициента 3. Месчян С.Р. О ползучести связного грунта при сжатии в условиях невозможности бокового расширения //Изв. АН Арм. ползучести основания. Схема расчета штампа изображена на СССР. – Сер. физ.-мат. наук. – 1958. – II. – Вып. 4. чертеже №1. На чертеже №2 приводятся результаты расчета дисперсии по формуле (18): учет коэффициента ползучести Чары АМАНСАХЕДОВ, основания приводит к увеличению значения дисперсии главный эксперт Академии наук Туркменистана, доктор ползучести по сравнению с упругим решением на 15-25%. технических наук, профессор CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 63 SILOS SAKLANÝAN AMMAR JAÝLARYNYŇ GURLUŞYGYNY KÄMILLEŞDIRMEK OPTIMIZATION OF THE CONSTRUCTION AND USAGE OF SILOS ОПТИМИЗАЦИЯ СТРОИТЕЛЬСТВА И ИСПОЛЬЗОВАНИЯ СИЛОСОХРАНИЛИЩ
ÜRKMENISTANYŇ hormatly HE Nationwide Country ТВЕРЖДЁННАЯ уважаемым YLYM / SCIENCE НАУКА Prezidenti Gurbanguly Development Program for Президентом Туркменистана TBerdimuhamedow tarapyn Tthe next 20 years endorsed УГурбангулы Бердымухамедовым dan ýurdumyzy hemmetaraplaýyn by the President of Turkmenistan Государственная программа развития ösdürmek boýunça tassyklanan döwlet Gurbanguly Berdimuhamedov страны на ближайшее 20 лет пред maksatnamalary türkmen halkynyň foresees intensive growth of усматривает в эпоху могущества и ýaşaýyş-dumuş hal-ýagdaýyny ýokar welfare of people, including счастья интенсивный рост благосос landyrmaga, şol sanda döwletimiziň fundamental acceleration of paces тояния народа, в том числе коренное azyk howpsuzlygyny yzygiderli of solutions on the Food Program ускорение темпов реализации продо pugtalandyrmaga gönükdirilendir [1]. in the Prosperous Epoch of the вольственной программы [1]. Bu meseleleri çözmek üçin Powerful State [1]. Для решения этих задач в Турк Türkmenistanda döwrebap oba For these tasks in менистане строятся современные hojalyk-maldarçylyk toplumlary Turkmenistan built modern agri- сельскохозяйственно-животноводчес gurulýar. Olarda ot-iýmleri saklamak livestock complexes, in which кие комплексы, в которых для хране we taýýarlamak üçin dürli görnüşdäki forage storage silo built of different ния и заготовки кормов возводятся silos saklanylýan ammarlary salýarlar. types. силосохранилища различного типа. Bu makalada ýerüsti silos In this article, a new В настоящей статье предлагает saklanýan ammar jaýlaryny gurmagyň construction technology and ся новая технология строительства we ulanmagyň täze tehologiýasy teklip operation of silos ground type (see и эксплуатации силосохранилищ edilýär (ser. 1 sur.), bu bolsa, ýylboýy Fig. 1) that allows all year round to наземного типа (см. рис 1), что поз mekgejöweniň tümmül bolup ýetişen, harvesting and processing forage воляет круглый год осуществлять suwy süýjän başyndan ybarat bolan ot- mass, composed with corncobs into процесс заготовки и обработки кор iýmleri taýýarlamaga we täzeden işläp a Milky-Wax ripeness. Consider мовой массы, состоящей из початков taýýarlamaga mümkinçilik berýär. example of the benefits of the молочно-восковой спелости. Рас Silos saklanýan ammar jaýyny 6 proposed innovation. смотрим на примере преимущества 000 tonna deň bolan umumy sygym The estimated total silo предлагаемой инновации. lylykda ýa-da 10022,4 m3 gurýarlar. capacity is 6,000 tons or volume При эксплуатации силосохра Emma ulanyş döwründe oňa iş ýüzün of 10,022.4 m3. In operation, it is нилища общей расчётной вместимо de, adatça, 4140 tonna ýa-da silos actually charged with about 4140 стью 6000 т или объёмом 10022,4 м3 lanýan ot-iýmiň umumy göwrüminiň tons or the volume of 6915.5 m3 фактически его загружают около 4140 bary-ýogy 6915,5 m3 ýüklenilýär-de, of silage mass, leaving unloaded т или объёмом 6915,5 м3 силосуемой ammar jaýynyň öň we arka tarapynda top, front and rear entrances of массы, оставляя незагруженными верх ky girelgeleriniň 1860 tonnalyk ýa-da all storage capacity of 1860 tons ние части у переднего и заднего входов 3106,9 m3 göwrümli ýokarky boşlugy or volume of 3,106.9 m3. This is всех хранилищ вместимостью 1860 т boş galdyrylýar. the result of the fact that loading или объёмом 3106,9 м3. Это результат Ot-iým sehiniň has netijeli hem and unloading silos are provided того, что загрузка и разгрузка силосох toplumlaýyn peýdalanylmagyny üpjün and performed only in the front ранилища предусмотрена и выполня etmek maksady bilen geçirilen düýpli storage. ется только спереди хранилищ. 64 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
barlaglar silos saklanýan ammar jaýy The results of the survey Результаты проведённых ис nyň arka tarapyndan goşmaça ýük purposed to increase economic следований с целью повышения lemek-ýük düşürmek meýdançasyny efficiency of complex use of the экономической эффективности gurmagyň zerur bolup durýanlygyny preparation center have identified комплексного использования ýüze çykardy. Munuň özi ozal ammar the need to build additional кормоцеха выявили необходимость jaýyna salynman galdyrylýan siloslanan unloading and loading areas строительства дополнительной ot-iýmleriň goşmaça 1860 tonnasyny behind the silo. Its construction разгрузочно-погрузочной пло ýa-da 3106,9 m3, şonuň ýaly-da, ammar will provide a laying of previously щадки сзади силосохранилища. Её jaýynyň arka tarapyndaky götermek- uploaded 1860 tons or volume of строительство позволит обеспечить ýüklemek hem-de ýükleri düşürmek- 3,106.9 m3 of silage for storage in закладку хранения в хранилище daşamak meýdançalarynda gysga the repository, as well as a laying ранее не загружаемых 1860 т или wagtlap saklamak üçin ot-iýmleriň of 930 tons or volume of 1,553.47 объёмом 3106,9 м3 силосной массы, ýene-de 930 tonnasyny ýa-da 1553,47 m3 and 210 tons or volume of а также заложить на короткий срок m3; ammar jaýynyň esasy girelgesi 350.8 m3 before the front entrance хранения дополнительно на подъ niň öňünde – goşmaça 210 tonnasyny, of the store for a short shelf life ёмно-погрузочной и разгрузочно- ýagny 350,8 m3 göwrümini ýerleşdir in addition to hoisting, loading транспортной площадках за задним mäge mümkinçilik berer. and unloading and transport входом, где отсутствуют поблизости Şeýlelikde, ammar jaýynyň gö platforms for rear entrance, where подсобные помещения, 930 т или nüden-göni öz içinde, şonuň ýaly-da there are no utility room nearby. объёмом 1553,47 м3 и перед перед onuň girelgeleriniň agzynda goşmaça Consequently, in addition, silage ним входом в хранилище 210 т или ýene-de 3000 tonna ýa-da 5011,25 m3 with its total weight of 3000 tons объёмом 350,8 м3. Следовательно, göwrümdäki silos iýmlerini ýüklemäge or volume of 5,011.25 m3 will be дополнительно в хранилище и воз hem-de saklamaga mümkinçilik peýda stored in the depositories and ле его входов будет храниться силос bolýar. Munuň özi häzirki şertlerde her outside them. общей массой 3000 т или объёмом biri 1000 tonna ýa-da 1670 m3 göw This is equivalent to the – 5011,25 м3. rüm ot-iými saklamaga niýetlenen üç construction of three more silos Это равноценно сооружению в ammar jaýyny ýa-da biri 1000 tonna with capacity of 1,000 tons in существующих условиях ещё трёх lyk we 1670,4 m3 göwrümlik hem-de volume by 1670.4 m3 or two silos силосохранилищ ёмкостью по 1000 т beýlekisi 2000 tonnalyk we 3340,8 m3 - one with a capacity of 1000 tons объёмом по 1670,4 м3 или двух силосох göwrümli ammar jaýlarynyň ikisini gu in volume 1670.4 m3, and the ранилищ - одного вместимостью 1000 т, ran ýalydyr [2]. second with a capacity of 2000 t объёмом 1670,4 м3 и второго вмести 3 3 Ýük göteriji-daşaýjy gп meýdan 3340 volume 8 m within existing мостью 2000 т объёмом 3340, 8 м .
çanyň we ammar jaýynyň gо binýat esa conditions. В общем виде удельные зат 2 2 YLYM / SCIENCE НАУКА synyň 1 m gurulmagyna edilýän udel In general terms, specific unit раты на строительство 1 м подъ 2 çykdajylaryň möçberleri özara deňdir, cost of the construction of 1 m of ёмно-транспортной площадки gп и
ýagny gп = gо. Desganyň gc gapdal di conveyor platform gп and storage основания хранилища gо идентичны, 2 warlarynyň 1 m gurulmagyna edilýän base gо are identical, i.e., gп = gо.. т.е. gп = gо. Удельные затраты на udel çykdajylaryň möçberi, olary bina Specific costs of the construction строительство 1 м2 боковых стенок 2 etmegiň çylşyrymly iş bolup durýan of side walls of 1 m gc, due to the gc из-за сложности их изготовления, lygyny nazara almak bilen, ammar complexity of their manufacture, так как эти конструкции высокой jaýynyň binýat esasyny gurmaga çyka as these high strength design, прочности, изготовляемые из же rylýan harajatlardan 1,5-2,5 esse (or made from reinforced concrete, as лезобетона, а также необходимости taça hasap bilen 2 esse diýlip alynýar) well as the need to install costly установки дорогостоящих фунда gymmat düşýär, başgaça aýdanyňda ol foundation supports, 1,5-2,5 ментных опор, в 1,5-2,5 раза (при
şu esasdadyr: gc = 2 gп = 2 gо. times (taking into average 2-fold) нимаем в среднем в 2 раза) дороже, 1. Häzirki wagtda bar bolan 2000 are more expensive than the чем на строительство основания, т.е. 3 tonnalyk ýa-da 3340, 8 m göwrümli construction of the base, i.e. gc = 2 gc = 2 gп = 2 gо.
döwrebap ammar jaýynyň gurluşygy gп = 2 gо. 1. Стоимость GX2 строительства
nyň GX2 bahasy: 1. The cost of GX2 construction существующего современного хра
1.1. Uzynlygy L0 hem-de giňligi B0 of the existing modern storage with нилища ёмкостью 2000 т объёмом deň bolan binýatlyk esasynyň gurluşy its capacity of 2000 tons and 3340 3340, 8 м3. 3 gynyň G02 bahasy: volume of 8 m . 1.1. Стоимость G02 основания
G02 = gо B0 L0 = 12*48 gо = 576 gо. (1) 1.1. The cost of GX2 base with шириной B0 и длиной L0,
1.2. Belentligi HC deň bolan gapdal width B0 and length L0, G02 = gо B0 L0 = 12*48 gо = 576 gо (1)
diwarlarynyň gurluşygynyň GС2 bahasy: G02 = gо B0 L0 = 12*48 gо = 576 gо (1) 1.2. Стоимость GС2 строительства
GС2 = gc(2 HC L0) = gc (2* 5*48) = 480 gc (2) 1.2. The cost of the construction of боковых стенок высотой HC,
side walls GС2 and height HC, GС2 = gc(2 HC L0) = gc (2* 5*48) = 480 gc (2) CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 65
1.3. Tutuş ammar jaýynyň gurlu GС2 = gc(2 HC L0) = gc (2* 5*48) = 1.3. Стоимость GX2 строительства
şygynyň GX2 bahasy: 480 gc (2) всего хранилища,
GX2= G0 + GC = 576 gо + 480 gc (3) 1.3. The cost of GX2 construc GX2= G0 + GC = 576 gо + 480 gc (3) gс = 2 gо şertini hasaba alanymyzda: tion of the entire storage, Учитывая, что gс = 2 gо имеем,
GX2= 576 gо+ 960 gо = 1536 gо (4) GX2= G0 + GC = 576 gо + 480 gc (3) GX2= 576 gо+ 960 gо = 1536 gо (4)
2. Häzirki wagtda bar bolan 1000 Taking into account that gс = 2 gо 2. Стоимость GX1 строитель tonnalyk ýa-da 1670,4 m3 göwrümli we have, ства существующего современного döwrebap ammar jaýynyň gurluşygy GX2= 576 gо+ 960 gо = 1536 gо (4) хранилища ёмкостью 1000 т объёмом 3 nyň GX1 bahasy: 2. The cost of GX1 construction 1670,4 м ,
2.1. Uzynlygy 6m hem-de giňli of the existing modern storage with 2.1. Стоимость G01 основания gi 48m deň bolan binýatlyk esasyň G01 its capacity of 1000 tons in volume шириной 6 м и длиной 48 м, 3 bahasy: of 1670.4 m , G01 = gо B0 L0 = 6*48 gо = 288 gо (5)
G01 = gо B0 L0 = 6*48 gо = 288 gо (5) 2.1. The cost of G01 base with 2.2. Стоимость GС1 строительства 2.2. Belentligi 5m deň bolan gap width 6 m and length 48 m, боковых стенок высотой 5 м, dal diwarlarynyň gurluşygynyň GС1 G01=gо B0 L0=6*48 gо=288 gо (5) GС1 = gс HC L0 = 2*5*48 gо = 480 gо (6) bahasy: 2.2. The cost of the 2.3. Стоимость GX1 строительства
GС1 = gс HC L0 = 2*5*48 gо = 480 gо (6) construction of side walls GС1 and всего хранилища,
2.3. Tutuş ammar jaýynyň gurlu height of 5 m, GX1= G0 + GC = 288 gо + 480 gc (7)
şygynyň GX1 bahasy: GС1 = gс HC L0 = 2*5*48 gо = 480 gо (6) Учитывая, что gс = 2 gо имеем, G = G + G = 288 + 480 (7) G = 288 + 960 = 1248 (8) X1 0 C gо gc 2.3. The cost of GX1 construc X1 gо gо gо YLYM / SCIENCE НАУКА gс = 2 gо şertini hasaba alanymyzda: tion of the entire storage, 3. Стоимость GВ1 строительства
GX1= 288 gо + 960 gо = 1248 gо deň GX1= G0 + GC = 288 gо + 480 gc (7) комплекса существующих современ bolýar. (8) Taking into account that gс = 2 gо ных хранилищ, состоящих из трёх 3. Häzirki wagtda bar bolan, her we have, силосохранилищ ёмкостью по 1000 т 3 3 biri 1000 tonnalyk ýa-da 1670,4 m GX1= 288 gо + 960 gо = 1248 gо (8) объёмом 1670,4 м , göwrümli döwrebap ammar jaýlarynyň 3. The cost of GВ1 construction GВ1= 3 GX1 = 3*1248 gо = 3744 gо (9) üçüsinden ybarat toplumyň gurluşygy of the complex of existing modern 4. Стоимость GВ2 строительства nyň GВ1 bahasy: depositories, consisting of three комплекса существующих современ
GВ1= 3 GX1 = 3*1248 gо = 3744 gо (9) silos with their capacity of 1000 ных хранилищ, состоящего из двух 4. Häzirki wagtda bar bolan: biri tons and volume of 1670,4 m3, силосохранилищ - одного вмести 3 3 1000 tonnalyk ýa-da 1670,4 m göw GВ1=3GX1=3*1248 gо=3744 gо (9) мостью 1000 т объёмом 1670,4 м и rümli GВ2 ammar jaýynyň ; ikinjisi GX2 4. The cost of GВ2 construction второго – GX2 вместимостью 2000 т - 2000 tonnalyk ýa-da 3340, 8 m3 göw of the complex of existing modern объёмом 3340,8 м3, rümli iki döwrebap ammar jaýlaryndan depositories, consisting of two GВ2= GX1 + GX2 = 1248 gо + 1536 gо = ybarat toplumyň gurluşygynyň bahasy: silos- one with its capacity of 1000 2784 gо (10) 3 GВ2= GX1 + GX2 = 1248 gо + 1536 gо = tons and volume of 1670,4 m and 5. Стоимость GП строительства
2784 gо (10) second GX2 with its capacity of 2000 предложенной подъёмно-погру 3 5. Çygly ot-iýmler saklanylýan BК tons with volume of 3340,8 m , зочной и разгрузочно-транспортной
= 52m umumy uzynlykdaky ammar GВ2= GX1 + GX2 = 1248 gо + 1536 gо = площадки длиной LП 16 м сзади jaýlarynyň arka tarapynda hödürlen 2784 gо (10) хранилищ гидронасыщенных грузов
ýän LП = 16m uzynlykdaky ýükleri 5. The cost of GП construction при их общей ширине BК 52 м, götermek-ýüklemek hem-de ýükleri of the proposed GП-lifting, loading GП = gп LП BК = 16*52 gп = 832 gп (11) düşürmek-daşamak meýdançasynyň and unloading and transport Учитывая, что gп = gо имеем, gurluşygynyň GП bahasy: platforms with its length of LП 16 GП = 832 gо (12)
GП = gп LП BК = 16*52 gп = 832 gп (11) m behind hydro saturated storage 6. Экономическую эффектив gп = gо deňlemesini hasaba alsak: of goods with their total width of BК ность строительства предложенной
GП = 832 gо deň bolar. (12) 52 m, подъёмно-погрузочной и разгру
6. Çygly ot-iýmler saklanylýan GП=gп LП BК=16*52 gп=832 gп (11) зочно-транспортной площадки ammar jaýlarynyň arka tarapynda Taking into account that gп = gо сзади хранилищ гидронасыщенных hödürlenýän ýük götermek-ýüklemek we have, GП = 832 gо (12) грузов, по сравнению со строитель hem-de ýük düşürmek-daşamak üçin 6. We can get cost-effective ством всех существующих храни meýdançanyň gurulmagynyň, her biri ness of the proposed construction лищ, состоящего из трёх силосохра 1000 tonna ýa-da 1670 m3 göwrüm of lifting and loading and нилищ ёмкостью по 1000 т объёмом ot-iými saklamaga niýetlenen ammar unloading and transport platforms по 1670,4 м3, получим отношением jaýlarynyň üçüsinden ybarat bolan behind hydro saturated storage разности стоимостей данных ammar toplumynyň degişli ölçeg of goods, compared with the строительств (9) и (12) к стоимости görkezijileri bilen deňeşdireniňdäki construction of all existing строительства площадки (12). 66 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
ykdysady netijeliligini ady agzalan storage consisting of three silos ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (3744 gо - 832 gо) /
ammar jaýlarynyň (9) we (12) gurlu with capacity of 1,000 tons in 832 gо = 3,5 (13) şygynyň hem-de meýdançanyň (12) volume by 1670.4 m3, with the 7. Экономическую эффектив gurluşygynyň bahasynyň aratapawut value of the difference data ность строительства предложенной gatnaşygyny hasaplamak arkaly çy relating to the construction подъёмно-погрузочной и разгрузоч karýarys: (9) and (12) to the cost of the но-транспортной площадки сзади
ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (3744 gо - 832 gо) / construction site (12) хранилищ гидронасыщенных грузов
832 gо = 3,5 (13) ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (3744 gо - 832 по сравнению со строительством всех
7. Çygly ot-iýmler saklanylýan gо) / 832 gо = 3,5 (13) существующих современных хра ammar jaýlarynyň arka tarapynda 7. We can get cost- нилищ, состоящего из двух сило hödürlenýän ýükleri götermek-ýük effectiveness of the proposed сохранилищ - одного вместимостью lemek hem-de ýükleri düşürmek-da construction of lifting and loading 1000 т объёмом 1670,4 м3 и второго şamak üçin niýetlenen meýdançanyň and unloading and transport вместимостью 2000 т объёмом 3340,8 gurulmagynyň, biri 1000 tonna ýa-da platforms behind hydro saturated м3, получим отношением разности 1670 m3 göwrümli; ikinjisi bolsa, storage of goods, compared with стоимостей данных строительств - 2000 tonnalyk hem-de 3340,8 м3 the construction of all existing (10) и (12) к стоимости строительства göwrümli ot-iými saklamaga niýet modern storage facilities, площадки (12)
lenen ammar jaýlarynyň ikisinden consisting of two silos - one with a ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (2784 gо - 832 gо) /
ybarat bolan ammar toplumynyň capacity of 1,000 tons and volume 832 gо = 2,35 (14) gurluşygynyň degişli ölçeg görkeziji of 1670.4 m3 and a second volume Следовательно, строительство leri bilen deňeşdireniňdäki ykdysady capacity of 2000 tons and 3340 8 предлагаемой подъёмно-погрузоч netijeliligini ady agzalan ammar jaýla m3, with the value of the difference ной и разгрузочно-транспортной rynyň (10) we (12) gurluşygynyň hem- in data relating to the construction площадки в 3,5 раза дешевле стро de meýdançanyň (12) gurluşygynyň (10) and (12) to the cost of the ительства нового такого же объёма bahasynyň aratapawut gatnaşygyny construction site (12) современного хранилища, состояще
hasaplamak arlaly çykarýarys: ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (2784 gо - 832 го из трёх современных силосохрани
ЭЭ1 = (GB1 - GП) / GП = (2784 gо - 832 gо) / gо) / 832 gо = 2,35 (14) лищ ёмкостью по 1000 т или объёмом 3 832 gо = 2,35 (14) Therefore, the construction по 1670,4 м и в 2,35 раза дешевле Diýmek, hödürlenýän ýükleri of the proposed lifting and строительства нового такого же götermek-ýüklemek hem-de ýükleri loading and unloading and объёма современного хранилища, düşürmek-daşamak üçin niýetlenen transport platforms is 3.5 times состоящего из двух современных meýdançany gurmagyň bahasy şol bir cheaper than the construction силосохранилищ - одного вмести göwrüme niýetlenen - her biri 1000 of a new modern storage of the мостью 1000 т или объёмом 1670,4 м3 3 YLYM / SCIENCE НАУКА tonna ýa-da 1670 m göwrüm ot-iými same volume, consisting of three и второго вместимостью 2000 т или saklamaga niýetlenen ammar jaýla modern silos with their capacity объёмом 3340,8 м3. rynyň üçüsinden ybarat bolan täze, of 1000 tons or volume of 1670.4 Если учесть, что эти показатели döwrebap ammar toplumyny gurmak m3 and it will be in 2.35 times получены при строительстве и экс dan 3,5 esse arzan; biri 1000 tonna cheaper than the construction плуатации современных наземных ýa-da 1670 m3 göwrümli; ikinjisi of a new modern storage of хранилищ, а при существующих bolsa, - 2000 tonnalyk hem-de 3340,8 the same volume, consisting подземных хранилищах вмести м3 göwrümli ot-iými saklamaga ni of two modern silos - one with мость хранилища должна быть на ýetlenen ammar jaýlarynyň ikisinden a capacity of 1000 tons or the 30% больше загружаемой, тогда ybarat bolan täze, döwrebap am volume of 1670.4 m3, and the строительство предлагаемой подъ mar toplumyny gurmaga harçlanýan second with a capacity of 2,000 ёмно-погрузочной и разгрузочно- harajatlardan 2,35 esse arzan bolup tons or volume of 3,340.8 m3. транспортной площадки в 3,06 - 4,55 çykýar [3]. If we consider that these раза дешевле строительства нового Ýokarda getirilýän görkezijile figures were obtained during объёмом существующего подземного riň gurluşyk işlerini geçirmek hem-de the construction and operation силосохранилища. döwrebap ýerüsti ammar jaýlaryny of modern land-based storage Результаты исследования ulanmak tejribesiniň netijelerinden facilities, and at the existing апробированы в производственных alnandygyny nazara alsak, onda hö underground depositories, a условиях специализированного dürlenýän ýükleri götermek-ýüklemek storage capacity should be 30% животноводческого сельскохозяй hem-de ýükleri düşürmek-daşamak more than being loaded, the ственного комплекса «Şa ýoly» üçin niýetlenen meýdançany gurma construction of the proposed расположенного в этрапа Ак бугдай gyň bahasy bar bolan silos saklanýan lifting and loading and unloading Ахалского велаята. На разработан jaýyňky ýaly göwrümdäki täze ýe and transport area is in 3.06 ные инновационные устройства и rasty ammar jaýyny gurmaga edilýän - 4.55 times cheaper than the способы строительства силосохрани CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 67 harajatlardan 3,06 – 4,55 esse arzan construction of an existing лищ в период 2002-2011гг. получен çykýandygy anyklanýar. underground silo of a new патент Туркменистана [4]. Geçirilen barlaglaryň netijeleri volume. Ирина ГРИШКОВА, Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etra The research results have в.и.о. ген. директора проектно- byndaky «Şa ýoly» ýöriteleşdirilen been tested in a production производственного предприятия maldarçylyk oba hojalyk toplumynyň environment specialized livestock «Türkmenobasenagattaslama» binýadynda önümçilik şertlerinde farm complex «Şa ýoly» Akhal Министерства строительства и amaly taýdan synag edildi. Işlenip province located in the district архитектуры Туркменистана taýýarlanylan innowasiýaly desga of Ak Bugday. In developed lara hem-de siloslanan ot-iýmleriň innovative devices and methods Лейла KУЛИЕВА, saklanylýan ammar jaýlaryny gurma главный специалист Государственного for the construction of silos to gyň usullaryna 2002-2011-nji ýyllar управления методологии, between 2002-2011 patent of aralygynda Türkmenistanda patent ценообразования и сметного Turkmenistan [4]. alyndy [4]. нoрмирования Министерства строительства и архитектуры Irina GRISHKOVA, Irina GRIŞKOWA, Туркменистана a temporary acting general manager Türkmenistanyň Gurluşyk of Project-industrial Enterprise we binagärlik ministrliginiň Edebiýat «Türkmenobasenagattaslama» the Ministry «Türkmenobasenagattaslama» of Construction and Architecture 1. Gurbanguly Berdimuhamedow. taslama-önümçilik kärhanasynyň Ösüşiň täze belentliklerine tarap, saýlanan of Turkmenistan baş direktorynyň w.w.ýe.ýe. eserler. – I, II, III tom. A. 2008-2010 2. Соколова С.Д. Основы технологии YLYM / SCIENCE НАУКА Leyla KULIYEVA, Leýla KULYÝEWA, и организации строительно-монтажных a chief specialist of State management Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik работ. – Москва, 2005. of methodology, pricing and supplies ministrliginiň Usulyýet, nyrh emele getiriş 3. Кирнев А.Д., Суботин А.И. и др. measurement the Ministry of Construction Технология возведения зданий и специ we çykdajy ölçegleri döwlet müdirliginiň and Architecture of Turkmenistan альных сооружений. – Ростов н/Д., 2005. Gurluşyk kadalary müdirliginiň baş 4. Kulyýewa L. we başg. Patentiň hünärmeni eýesi. № 477 oýlap tapyşyň Patenti. Silos saklanýan jaý. Bül. № 1(26) 2011.
Wдоп= 3,5%Wо= 210 t ýa-da W = 31% Wо= Wхр = 69% Wо= W = 15,5% Wо= 350,9m3 (ammar jaýynyň 1860 t ýa-da 3106,9m3 4140 t ýa-da 6915m3 930 t ýa-da 1553,45m3 girelgesiniň daşynda) (ammar jaýynyň içindäki (ýüküň göwrümi ammar (ammar jaýynyň ýüküň goşmaça göwrümi) jaýynyň içine ýüklenýär) çykalgasynyň öňünde ýerleşdirilýän goşmaça ýük)
W = 3,5%Wо= 210 t W = 31% Wо= Wхр = 69% Wо= extra W = 15,5% Wо= or 350,9m3 (outside the 1860 t or 3106,9m3 4140 t or 6915m3 930 t or 1553,45m3 storage at the entrance) (an additional volume of (volume of cargo stacked (an additional volume cargo inside the storage) in the storage) of cargo at the exit of
Wдоп= 3,5%Wо= 210 т или the storage) 350,9м3 (за пределами Wхр = 69% Wо= хранилища у входа) W = 31% Wо= 4140 т или 6915м3 W = 15,5% Wо= 1860 т или 3106,9м3 (объём груза укладыва 930 т или 1553,45м3 (дополнительный емого в хранилище) (дополнительный объём груза внутри объём груза у выхода хранилища) хранилища)
Şekil.1. Dolulygyna ýüklenilen ammar jaýyndaky siloslanan ot-iýmiň göwrümi. FIG.1. The volume of silage in the completely loaded storage. Рис.1. Объём силоса в полностью загруженном силосохранилище. 68 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI MAKSADYMYZ – HIL DURNUKLYLYGY OUR GOAL - A STABLE QUALITY НАША ЦЕЛЬ – СТАБИЛЬНОЕ КАЧЕСТВО
URLUŞYK pudagy Türkmenistanyň HE construction industry ТРОИТЕЛЬНАЯ отрасль milli ykdysadyýetiniň ileri tutul is one of the priorities of – одно из приоритетных Gýan ugurlarynyň biridir. Berkarar TTurkmenistan’s economic C направлений развития эко döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Ga development. In the epoch of new номики Туркменистана. В эпоху raşsyz, baky Bitarap döwletimiziň diňe Revival and great reforms not only могущества и счастья растет и bir paýtagaty Aşgabat şäheri ösdürilip, the capital of our independent and благоустраивается не только onuň durkunyň düýpli abadanlaşdyrylma neutral state, Ashgabat, is growing столица нашего независимого и gy bilen çäklenilmän, şäherlerimiziň hem and being improved, but also new нейтрального государства-Ашха oba-kentlerimiziň keşbi düýpli döwrebap cities and modern villages are being бад, но и возрождаются новые laşdyrylýar. Ýurdumyzda senagat we raýat revived. A large-scale industrial and города и современные села. В maksatly binalaryň we desgalaryň gurlu civil construction is being carried on стране ведется широкомаштабное şygy giň gerimde alnyp barylýar. Gurluşyk in the country. The main objective промышленное и гражданское işlerini alyp barmakda öňe sürülýän ilkinji, of the construction is to provide строительство. Главная задача от gaýragoýulmasyz wezipeleriň biri-de, reliable, durable seismicresistance расли – это обеспечение надежно gurluşyk işleriniň ygtybarlylygyny, uzak construction. го, долговечного сейсмостойкого ömürliligini hem seýsmiki taýdan durnuk Taking into account строительства. lylygyny üpjün etmek bilen baglydyr. the introduction of new Принимая во внимание внед Seýsmiki ýagdaýa durnukly gurlu innovative technologies aimed рения инновационных технологий, şygyň hilini yzygiderli kämilleşdirmäge at improvement of quality направленных на усовершенство gönükdirilen iň täze, innowasiýaly teh earthquake engineering, the вание качества сейсмостойкого nologiýalaryň giň gerimde ornaşdyryl Scientific Research Institute of строительства в Научно-иссле ýandygyny nazara almak bilen, Seýsmiki Seismicresistance Construction at довательском институте сейсмо ýagdaýa durnukly gurluşyk ylmy-barlag the initiative of B.Gurbanliyev, a стойкого строительства по ини institutynyň binýadynda şol institu Director of the Institute, developed циативе и.о. директора института tyň w.ý.ý. direktory B.Gurbanlyýewiň a quality policy, which will not Б.Kурбанлиева разработана по başlangyjy esasynda Hil ulgamyndaky only improve the quality of the литика в области качества, кото syýasat işlenip taýýarlanyldy. Bu syýa laboratory tests, but will reduce рая поможет не только улучшить sat diňe bir barlaghanalarda geçirilýän the time work performance качество проводимых лаборатор ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ synaglaryň hilini gowulandyrmaga itergi and quality control to increase ных испытаний, но и позволит сок bermek bilen çäklenmän, işleri ýerine compliance of the Building ратить сроки выполнения работ, ýetirmegiň möhletlerini gysgaltmaga, regulations operating on the а также качественно повысить şonuň ýaly-da, Türkmenistanyň çäginde territory of Turkmenistan and as контроль соблюдения Строитель hereket edýän Gurluşyk kadalarynyň gy a result to improve the economic ных норм и правил, действующих şarnyksyz berjaý edilmegine gözegçiligi performance of the Institute. на территории Туркменистана и в hil taýdan ýokarlandyrmaga, netijede Thus in May 2016, the результате повысить экономичес bolsa, institutyň ykdysady görkezijileri Scientific Research Institute of кие показатели института. ni düýpli artdyrmaga ýardam berer. Seismicresistance Construction В мае 2016 года в Институте 2016-njy ýylyň maý aýynda Seýs launched a project for the imple сейсмостойкого строительства miki ýagdaýa durnukly gurluşyk ylmy- mentation of the International стартовал проект по внедрению barlag institutynyň ISO 9001:2015 Hal Standard ISO 9001:2015 in Международного стандарта ISO kara standartyny ornaşdyrmak boýunça preparation for the construction 9001:2015 в подготовке к постро iri möçberli taslama badalga berildi. of the quality management ению системы менеджмента Bu taslama hil menejmenti ulgamyny system according to international качества по международным ýokary halkara ülňülerine laýyklykda standards, and further стандартам, а в дальнейшем и guramakda, uzagyndan bolsa, halkara international certification. международной сертификации. CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 69 sertifikatlaşdyrmak ulgamynyň işini The Scientific Research Институту сейсмостойкого ýola goýmakda möhüm ädim bolar. Institute of Seismicresistance строительства помогают бизнес- Seýsmiki ýagdaýa durnukly gurluşyk Construction helps business консультанты ХО «Нетиджелилик» ylmy-barlag institutyna «Netijelilik» (MСT consultants of EC «Netijelilik» (MCT Agency™). Работы по проекту AgenсyTM) HJ –niň işewür-maslahatçy (MCT Agency ™). The project начались с аудита по менеджменту lary ýakyndan kömek berýärler. Tasla was started with the audit of и с создания рабочей группы many amala aşyrmak işleri menejment management and the creation of сотрудников Института, которая boýunça audit barlagyny geçirmekden a working group of the Institute, будет работать над разработкой hem-de institutyň işgärler düzüminden which will work on developing и приведением в соответствие ýörite iş toparyny döretmekden başlandy. operating procedures and с международным стандартом Bu topar tutuş institutyň iş tertibini we documentation of the whole процедур работы и документации resminamalar dolanyşygynyň düzgünini Institute and bringing them into всего Института; а также прове işläp taýýarlamak we olary halkara ülňü compliance with international дения бизнес-консультантами ХО leriniň kadalaryna kybaplaşdyrmak me standards; as well as conducting «Нетиджелилик» тренинга для ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ seleleriniň üstünde işlär. Şonuň ýaly-da, a training for the working рабочей группы с целью обеспе «Netijelilik» HJ-niň işewür-maslahatçy group by business consultants чить понимание международного lary tarapyndan bu iş topary üçin halkara EC «Netijelilik» to provide стандарта и освоения методов standartynyň many-mazmunyny düşün insight into the development разработки и внедрения системы dirmek hem-de hil menejmenti ulgamyny of an international standard менеджмента качества. işläp taýýarlamagyň we ornaşdyrmagyň and developing methods and Научно-исследовательский usullarynyň özleşdirilmegini gazanmak implementing the quality институт сейсмостойкого стро maksady bilen ýörite amaly okuwlary gu management system. ительства как самостоятельная ramak we geçirmek göz öňünde tutulýar. The Scientific Research научно-исследовательская струк Özbaşdak ylmy-barlag düzüm Institute of Seismicresistance тура, в своем настоящем виде, gurluşy hökmünde Seýsmiki ýagdaýa Construction as an independent начал функционировать с 2009 durnukly gurluşyk ylmy-barlag instituty scientific-research structure in its года. Хотя история института häzirki görnüşinde 2009-njy ýylda öz present form began operating in имеет глубокие корни, первый işine başlady. Institutyň dörediliş taryhy 2009. Although the history of the отдел сейсмостойкого строитель 70 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
has uzak döwürlere siňip gidýänligine institute has deep roots, the first ства был создан еще в 1949 году, garamazdan (seýsmiki taýdan gurluşy Department of Seismicresistance началом настоящего возрож gyň ilkinji bölümi baryp-ha 1949-njy ýyl Construction was established in дения института можно считать da döredildi), institutyň işiniň gaýtadan 1949, the beginning of the revival дату 12 июня 2009 года, потому dikeldilen senesi diýip 2009-njy ýylyň 12- of the institute can be considered что именно в этот день Уважае nji iýulyny hasaplap bolar, çünki hut şu as the date of June 12, 2009, мым Президентом Туркменистана senede Türkmenistanyň hormatly Pre because on that day the President Гурбангулы Бердымухамедовым zidenti Gurbanguly Berdimuhamedow of Turkmenistan Gurbanguly было подписано Постановление о tarapyndan Seýsmiki ýagdaýa durnukly Berdimuhamedov signed a Decree создании Научно-исследователь gurluşyk ylmy-barlag institutyny döret on the establishment of the ского института сейсмостойкого mek baradaky Karara gol çekildi. Scientific Research Institute of строительства. Institutyň işgärleriniň öňünde belle Seismicresistance Construction. Основная задача, которая сто nilen baş wezipe – Türkmenistanyň çägin The main task facing the staff ит перед сотрудниками института däki ýaşaýyş we ýaşaýyş däl binalaryň we of the Institute is to secure the – обеспечение безопасности насе desgalaryň ulanylmagynyň ilat üçin howp population in residential and non- ления при эксплуатации жилых и suz bolmagyny üpjün etmekden ybarat residential buildings and structures нежилых зданий и сооружений на dyr. Bu wezipe gurluşyk materiallarynyň on the territory of Turkmenistan: территории Туркменистана: это и hil barlagy, binalaryň we desgalaryň teh this includes the quality control контроль качества строительных nologik ýagdaýyna baha bermek, şonuň of construction materials, and материалов, и оценка техноло ýaly-da, ýurdumyzyň çäginde gurluşyk evaluation of technological гического состояния зданий и işlerini alyp barmakda ileri tutulýan hem- condition of buildings and сооружений, а также разработка de seýsmiki täsirleri mümkin boldugyça structures, and the development of заключений и рекомендаций для peseltmäge gönükdirilen netijenamalary conclusions and recommendations снижения сейсмической реакции, we maslahatlary işläp taýýarlamak ýaly to reduce the seismic response, согласно которым ведётся стро möhüm çäreleri öz içine alýar. according to which the construction ительство на территории нашей Altmyş ýyldan hem köpräk döwrüň is being developed on the territory страны. içinde toplanan baý iş tejribesine, ýokary of our country. Обладая более чем шести ussatlyk derejeli işgärleriň bilimine hem With more than sixty years десятилетним опытом работы, başarnygynya, şeýle-de, kuwwatly ylmy- of experience, highly qualified высококвалифицированным barlag goruna daýanmak bilen, Seýsmiki staff and research base, the персоналом и научно-исследова ýagdaýa durnukly gurluşyk ylmy-barlag Scientific Research Institute of тельской базой, НИИ сейсмостой instituty gurluşyk materiallaryny dürli Seismicresistance Construction кого строительства воплощает в ugurlar boýunça synagdan geçirmek, implements original solutions and жизнь оригинальные технические ylmy taýdan esaslandyrylan netijenama uses the latest technology in the решения и применяет новейшие lary we maslahatlary işläp taýýarlamak field of testing of construction технологии в сфере испытания hem-de bermek boýunça özboluşly materials, issuing science-based строительных материалов, выдачи tehniki çözgütleri netijeli durmuşa ge opinions and recommendations. научно обоснованных заключений çirýär we özüniň gündelik işinde iň täze Sufficient production capacity of и рекомендаций. Достаточные tehnologiýalary peýdalanýar. Ýeterlik the Scientific Research Institute of производственные мощности НИИ derejedäki önümçilik kuwwatlyklarynyň Seismicresistance Construction, its сейсмостойкого строительства, ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ bolmagy, önümçilik gurluşynyň aňrybaş flexible production structure, high его гибкая производственная çeýeligi, onda zähmet çekýän hünärmen professionalism allow in a timely структура, высокий профессиона leriň ýokary ussatlyk derejesi Seýsmiki manner to carry out laboratory лизм специалистов позволяют в ýagdaýa durnukly gurluşyk ylmy-barlag testing, quality examination установленные сроки провести ла institutyna öwrenmek üçin berlen nus of the samples submitted in бораторные испытания, качествен galaryň zerur bolan barlaghana synagla accordance with the requirements ную экспертизу представленных ryny, hil derňewini TGK (Türkmenistanyň of CST (Construction Standards образцов в соответствии с требо gurluşyk kadalaryna) hem-de tehnologi of Turkmenistan), and a current ваниями СНТ (строительные нормы ýalara döwrebap derejesine doly laýyk development level of technology. Туркменистана) и современным lykda, bellenilen möhletlerde we ýokary Realizing state requirements уровнем развития технологий. hilli geçirmäge giň mümkinçilik döredýär. in the field of improving the quality Реализуя государственные Amala aşyrylýan gurluşyk işle of construction, the Institute требования в области улучшения riniň hilini yzygiderli ýokarlandyrmak also worries about improving the качества строительства, Институт boýunça döwletimiz tarapyndan öňe quality of services provided to озаботился также улучшением sürlen talaplary gyşarnyksyz durmuşa clients – both local and foreign качества услуг, предоставляемых geçirmek bilen, institutyň bilermenle companies involved in the клиентам – как местным, так и ri Türkmenistanyň çäginde köp sanly construction of large numbers иностранным компаниям, задей CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 71 desgalarda gurluşyk işlerini alyp barýan of objects on the territory of ствованным в строительстве боль ýerli we halkara kompaniýalaryna edil Turkmenistan. шого числа объектов на террито ýän hyzmatlaryň hilini yzygiderli kämil The development of the quality рии Туркменистана. leşdirmek barada çynlakaý alada edýär. management system is carried Разработка системы менедж Hil menejmenti ulgamyny işläp taý out, followed by the introduction мента качества с последующим ýarlamak we uzagy bilen işe ornaşdyrmak of technology, provided by the внедрением ведётся по техноло çäreleri «Netijelilik» («MCT Agency» söw consulting firm EC «Netijelilik» гии, предоставляемой консал da kysymy) HJ konsalting kompaniýasy (a trademark of «MCT Agency»). тинговой компанией ХО «Нетид tarapyndan berilýän tehnologiýa esasynda According to the stages provided желилик» (торговая марка «MCT amala aşyrylýar. Bu tehnologiýada göz by this technology, the Scientific Agency»). Согласно предусмотрен öňünde tutulan tapgyrlara laýyklykda, Research Institute of Seismic ным этой технологией этапам, в Seýsmiki ýagdaýa durnukly gurluşyk resistance Construction formed НИИ сейсмостойкого строитель ylmy-barlag institutynyň binýadynda a working group on the quality ства сформирована рабочая груп institutyň dürli barlaghanalarynyň we of representatives of different па по качеству из представителей ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ bölümleriniň wekillerinden ýörite iş topary laboratories and departments of разных лабораторий и отделов düzüldi. Toparyň agzalarynyň ygtyýar the Institute. The responsibility and института. Ответственность и lyklary we jogapkärçiligi institut boýunça authority of the group members полномочия участников группы çykarylan buýruk bilen berkidildi. Iş topary are fixed by order of the Institute. закреплены приказом по институту. öz öňünde goýlan wezipeleri durmuşa ge The working group began its work Рабочая группа ХО «Нетиджели çirmegi onuň agzalary üçin ýokary hünärli with the training conducted by лик» начала свою работу с тре maslahatçylar tarapyndan guralan amaly consultants for their participants. нинга, с сотрудниками института, okuwlary geçirmekden başlady. Bu During the training, they studied: участниками проекта. В процессе okuwlaryň barşynda toparyň agzalary: – requirements of ISO тренинга они ознакомились: – ISO 9001:2015 halkara standar standard 9001:2015; – с требованиями стандарта tynyň talaplary; – terminology in the field ISO 9001:2015; – hil menejmenti ulgamyny (HMU) of quality management systems – с терминологией в области döretmek ugrunda peýdalanylýan ýörite (QMS); создания систем менеджмента adalgalar; – search methods and качества (СМК); – hili dolandyrmak ulgamynda bar assessment of risks and – с методами поиска и оценки bolan töwekgelçilikleri we mümkinçi opportunities in the field of the рисков и возможностей в области likleri gözläp tapmagyň hem-de olara quality management; управления качеством; baha bermegiň usullary; – the method of setting goals – с методом постановки целей – öňde duran maksatlary SMART according to SMART criteria; согласно критериям SMART; şertlerine laýyklykda bellemegiň usuly; – basic concepts of – с основными концепциями – gyzyklanma bildirýän taraplaryň strategic management, based on стратегического менеджмента, bähbitleriniň hasaba alynmagyna esas stakeholders’ interests; основанными на учёте интересов lanýan strategik menejmentiň binýatla – rules on the formation заинтересованных сторон; ýyn konsepsiýalary; of a single information field for – с правилами формирования – hili dolandyrmak ulgamynda decision-making in the field of the единого информационного поля düýpli çözgütleri kabul etmek maksa quality management; для принятия решений в области dy bilen bitewi maglumatlar giňişligini – the procedure and methods управления качеством; kemala getirmegiň kadalary; of the management system – с порядком и методами – menejment ulgamyny ISO 9001: development and implementation разработки и внедрения системы 2015 Halkara standartynyň talaplary in line with the requirements of менеджмента в соответствии na laýyklykda işläp taýýarlamagyň we ISO 9001:2015. с требованиями стандарта ISO ornaşdyrmagyň tertibi hem-de usullary The working group of 9001:2015. bilen tanyşdyryldy. the Institute on the quality, Рабочая группа Института Institutyň binýadynda döredilen hil together with consultants of EC по качеству совместно с кон boýunýça iş topary «Netijelilik» HJ-niň «Netijelilik», conducts intensive сультантами ХО «Нетиджелилик» maslahatçylary bilen bilelikde hil menej work on the development of the проводит интенсивную работу по menti ulgamyny işläp taýýarlamak boýun quality management system. This разработке системы менеджмента ça netijeli işleri alyp barýarlar. Çylşyrymly, work is painstaking and creative, качества. Эта работа кропотливая şol bir wagtyň özünde düýpli döredijilik requires efforts of the employees и творческая, требует от сотрудни li çemeleşmäni talap edýän bu wezipe of the Institute related to the ков Института усилий, связанных institutyň ýokary hünärli işgärlerinden öz analysis of their activities and the с анализом их деятельности и alyp barýan işlerini ISO 9001:2015 Halkara search for ways of improvement поисков путей её улучшения для standartynyň talaplaryna laýyk getirmek to ensure compliance with the обеспечения соответствия требо 72 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
maksady bilen yzygiderli seljermegi hem- requirements of international ваниям международного стандар de onuň hilini ýokarlandyrmagyň ýollary standard ISO 9001:2015. та ISO 9001:2015. nyň gözleginde bolmagy talap edýär. Successful implementation Успешная реализация проек Taslamanyň netijeli we doly möç of the project will enable the та позволит НИИ сейсмостойкого berde amala aşyrylmagy Seýsmiki Scientific Research Institute of строительства пройти процедуры ýagdaýa durnukly gurluşyk ylmy-barlag Seismicresistance Construction международной сертификации на institutyna ISO 9001:2015 standartynyň to undergo the procedure of соответствие требованиям стан talaplaryna laýyklyk boýunça halkara international certification for дарта ISO 9001:2015. Получение sertifikatlaşdyrmasyny üstünlikli geçmä compliance with ISO 9001:2015. сертификата станет свидетель ge mümkinçilik berer. Degişli şahadatna This certification will demonstrate ством международного признания manyň berilmegi Institutda menejment the international recognition of высокого уровня менеджмента в işiniň kämil derejede ýola goýlandygynyň the high-level management of the Институте и качественно органи hem-de müşderiler bilen alnyp barylýan Institute and efficiently organized зованной работы с клиентами. işleriň ýokary hil derejesinde guralan work with clients. Участники рабочей группы по dygynyň aýdyň ykrarnamasy bolar. Members of the working качеству Института сейсмостой Seýsmiki ýagdaýa durnukly gurlu group on the quality of the кого строительства совместно с şyk ylmy-barlag institutynyň hil boýun Scientific Research Institute of консультантами на протяжении ça iş toparynyň agzalary eýýäm birnäçe Seismicresistance Construction нескольких месяцев осуществля aýyň dowamynda bilelikde şu ugurlar together with consultants have ют: boýunça netijeli iş alyp barýarlar: carried out for several months: – формирование стратегии – STGYBI-nyň hili dolandyrmak ulga – formation of SRISC НИИСС в области управления myndaky strategiýasyny kemala getirmek; strategy in the field of the quality качеством; – institutyň tutuş özi we aýry-aýry management; – постановку, декомпозицию barlaghanalary üçin hil ulgamyndaky – formulation, decomposition и развертывание целей в области maksatlary bellemek, teswirlemek, beýan and deployment of quality качества для лабораторий и всего etmek hem-de giňden ýaýbaňlandyrmak; objectives for laboratories and the института в целом; – institutyň barlaghanalarynda entire institution as a whole; – описание и оптимизацию alnyp barylýan iş ýagdaýyny beýan – description and optimization действующих рабочих процессов в etmek hem-de yzygiderli kämilleşdir of existing work processes in the лабораториях института и разра mek, şeýle-de, ISO 9001:2015 standar laboratories of the Institute and ботку новых процессов, соответ tynyň talaplaryna laýyk gelýän täze iş development of new processes ствующих требованиям стандарта düzgünlerini işläp taýýarlamak; that meet the requirements of ISO ISO 9001:2015; – institut tarapyndan ýerine ýetirilýän 9001:2015; – описание процессов, hyzmatlaryň sarp edijilerine hem-de ola – description of the processes направленных на потребителей ryň kanagatlandyrylyşyna baha bermäge aimed at consumers’ services of услуг института и оценку их удов gönükdirilen çäreleriň many-mazmunyny the Institute and assessment of летворенности; teswirlemek hem-de beýan etmek; their satisfaction; – определение методов оценки – hili dolandyrmak ulgamynda bar – definition of assessment и управления рисками и возмож bolan mümkinçilikleri gözläp tapmagyň methods and risk management ностями в области управления hem-de olara baha bermegiň usullary capabilities in the field of the качеством; ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ ny kesgitlemek; quality management; – создание управляемых – institutyň hil menejmenti ulga – creation of controlled условий, ведущих к постоянному myny yzygiderli gowulandyrmaga alyp conditions, leading to continuous улучшению системы менеджмента barýan şertleri kemala getirmek. improvement of the quality качества Института. Guramanyň ýolbaşçylyk düzüminiň management system of the Одним из ключевых принци hili dolandyrmak ulgamyny kemala ge Institute. пов, лежащих в основе стандарта tirmek boýunça taslama babatynda ileri One of the key principles ISO 9001:2015 является пози tutýan meýilleri ISO 9001:2015 Halkara underlying ISO 9001:2015 is the ция руководства организации standartynyň binýadynda goýlan esasy position of organization’s manage в проекте по созданию системы ýörelgeleriň biri bolup durýar. Bu ýörelgä ment in the project for creation of управления качеством. Обеспечи niň gyşarnyksyz ýerine ýetirilmegini üpjün the quality management system. вая выполнение этого принципа, etmek bilen, Seýsmiki ýagdaýa durnukly Ensuring the implementation руководство НИИ сейсмостойкого gurluşyk ylmy-barlag institutynyň ýolbaş of this principle, the SRISC’s строительства принимает непос çylary institutda hil menejment ulgamy management is directly involved редственное участие в реали ny işläp taýýarlamak we ornaşdyrmak in the project to develop and зации проекта по разработке и baradaky taslamanyň netijeli durmuşa implement the quality management внедрению в Институте системы geçirilmegine ýakyndan gatnaşýar, amala system in the Institute, supporting менеджмента качества, поддер CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 73 aşyrylýan oňyn özgertmeleri goldaýar, the changes, determining the живая происходящие изменения, geljekki ösüş ugurlaryny hem-de hili direction of development of the определяя направления развития dolandyrmak meseleleriniň bu ösüşde Institute and the importance of Института и значимость управле tutýan ornuny takyk kesgitleýär. the quality management in this ния качеством в этом развитии. Ýokarda bellenilişi ýaly, hil menej development. Как уже говорилось выше, menti ulgamyny ISO 9001:2015 Halkara As mentioned above, the проект по разработке и внедрению standartynyň talaplaryna laýyklykda project on development and imple системы менеджмента качества işläp taýýarlamak we ornaşdyrmak bo mentation of the quality manage в соответствие с требованиями ýunça taslama bu ugurdaky işleriň bir ment system in accordance with международного стандарта ISO näçe tapgyrda alnyp barylmagyny göz the requirements of international 9001:2015 состоит из нескольких öňünde tutýar. Institutyň hil boýunça iş standard ISO 9001:2015 consists of этапов. Участниками рабочей toparynyň agzalary we maslahatçylar several stages. The participants of группы Института по качеству с tarapyndan şu aşakda görkezilen ugur the working group of the Institute помощью консультантов уже сде lar boýunça netijeli işler amala aşyryldy: on the quality with the help of лано следующее: ÜSTÜNLIKLER / ACHIEVEMENTS ДОСТИЖЕНИЯ – institutyň iş tejribesine laýyklyk consultants have done the following: – разработана документация baradaky degişli resminamalar işlenip – developed documentation на предмет соответствия рабочей taýýarlanyldy hem-de olar boýunça göz for compliance with the Institute’s практике Института и регулярно öňünde tutulan degişli ýazgylar yzygi working practices and regularly ведутся все записи (то есть, внед derli esasda alnyp barylýar; maintained all records (i.e. the ряется система менеджмента – içerki audit (gözegçilik we bar quality management system is качества); lag) gullugy döredildi, ilkinji audit bar being introduced); – создана служба внутреннего lagy geçirildi we degişli hasabat işlenip – developed an internal audit аудита, проведен первый внутрен taýýarlanyldy; service, carried out the first ний аудит, составлен отчёт; – institutyň hil menejmenti ulgamy internal audit, made up a report; – подготовлена документация baradaky resminamalar toplumy serti – prepared the Quality системы менеджмента качества fikatlaşdyrmany amala aşyrýan gurama Management System Института к аудиту со стороны tarapyndan geçiriljek audit barlagyna Documentation of the Institute for сертифицирующей организации; doly taýýar edildi; the audit by the certification body; – проведен первый анализ – ýolbaşçylar düzümi tarapyndan – carried out a first analysis on функционирования системы institutyň hil menejmenti ulgamynyň functioning of the quality manage менеджмента качества Института hereket edişiniň ilkinji düýpli seljermesi ment system by the management со стороны руководства, состав geçirildi hem-de degişli hasabat taýýar of the Institute, made a report. лен отчёт. lanyldy; The participants of the wor Участниками рабочей группы Seýsmiki ýagdaýa durnukly gurluşyk king group on the quality of the по качеству Института сейсмостой ylmy-barlag institutynyň hil boýunça iş to Scientific Research Institute of кого строительства выполнена parynyň agzalary tarapyndan çylşyrymly, Seismicresistance Construction сложная, но очень актуальная, şol bir wagtyň özünde ýokary ähmiýetli, fulfilled difficult, but very important, интересная и творческая работа. diýseň gyzykly we özüniň many-mazmu interesting and creative work. Внедрение Международного ny boýunça döredijilikli iş ýerine ýetirildi. Implementation of the стандарта качества ISO 9001:2015 Häzirki döwürde ISO 9001:2015 International Quality Standard – на стадии завершения, и с Halkara hil standartyny ornaşdyrmak ISO 9001:2015 is almost at the уверенностью можно сказать, что işleri tamamlaýjy tapgyra gadam basdy. completion stage and it can be новшества, внедряемые в инсти Munuň özi institutda ornaşdyrylýan certainly mentioned that the туте, позволят находиться на düýpli özgerişlikleriň durnukly ösüşle innovations introduced in the стабильном подъеме и наглядно re itergi berjekdigini, seýsmiki taýdan Institute allow to be on a steady иллюстрировать высокие темпы durnukly gurluşyk ulgamynyň yzygiderli rise and clearly illustrate the rapid развития сейсмостойкого строи kämilleşdirilýändigini açyp görkezýän development of seismicresistance тельства. digini aýtmaga doly esas berýär. construction. Лариса АГАЕВА, Larisa AGAÝEWA, Larisa AGAYEVA, и.о.зав. лаборатории Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik – Deputy chief of laboratory «Engineering «Инженерная сейсмология» научно- ministrliginiň Seýsmiki ýagdaýa durnukly Seismology» of the Scientific Research иследовательский институт gurluşyk ylmy-barlag institutynyň Institute of Seismicresistance Construction сейсмостойкого строительства «Inženerçilik seýsmologiýasy» the Ministry of Construction and Architecture Министерства строительства и barlaghanasynyň müdüriniň w.ý.ý. of Turkmenistan архитектуры Туркменистана
Daniil MAÝKOWSKIÝ, Daniil MAYKOVSKIY, Даниил МАЙКОВСКИЙ, «Netijelilik» HJ-niň direktory Director EC «Netijelilik» директор ХО «Нетиджелилик» 74 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI BINAGÄRLIGI SURATA DÜŞÜRMEGIŇ SUNGATY
THE ART TO PHOTOGRAPH ARCHITECTURE ИСКУССТВО ФОТОГРАФИРОВАТЬ АРХИТЕКТУРУ
AMAMLANAN ýylda Fotosurat bo AST year, the jury of минувшем году жюри Между ýunça Halkara baýragynyň eminler International Photography народной премии по фотогра Ttopary (International Photography LAwards -IPA awarded В фии (International Photography Awards - IPA) dünýäniň 154 döwleti the second prize in «Industrial Awards –IPA), рассмотрев 17806 niň wekilleri tarapyndan hödürlenen Architecture» nomination to представлений из более 154 стран, işleriň 17806-syna garap, bu abraýly Ashgabat photographer Vyacheslav присудило вторую премию в номи bäsleşigiň «Senagat binagärligi» ugry Sargsyan, an employee of the нации «Промышленная архитек boýunça 2-nji baýragy aşgabatly foto Turkmen State News Agency тура» ашхабадскому фотографу suratçy Wýaçeslaw Sarkisýana bermeli (TDH) and a photographer of Вячеславу Саркисяну – cотруднику diýen karara geldi. W.Sarkisýan häzirki international illustrated magazine Государственного информацион döwürde «Türkmendöwlethabarlary» «Turkmenistan», published in ного агентства Туркменистана (TDH) (TDH) habarlar agentliginde işleýär hem- Moscow, having considered 17806 и фотокорреспонденту междуна de Russiýa Federasiýasynyň Moskwa submissions from more than 154 родного иллюстрированного журна şäherinde çap edilýän halkara «Türkme countries. This is not the first ла «Туркменистан», издаваемого в nistan» žurnalynyň fotohabarçysy bolup success of the master: he had Москве. Это уже не первый успех durýar.Ýeri gelende aýtsak, munuň özi previously participated in 80 мастера: ранее он принимал учас ussadyň ilkinji ýeňişi däldir: öňki ýyllar photo-exhibitions in 35 countries тие в 80-ти фотовыставках в 35-ти da ol dünýäniň 35 döwletinde geçirilen around the world, where he was странах мира, где был награждён fotosergileriň 80-sine gatnaşdy hem-de awarded gold and bronze medals золотыми и бронзовыми медалями özüniň ýerine ýetiren ýokary çeperçilikli for artistic and reportage work. In за художественные и репортажные we reportaž mazmunly işleri üçin sun 2014 he was awarded an honorary работы. В 2014 году ему присвоено gat gözden geçirişleriň altyn we bürünç title of the outstanding master of почетное звание выдающегося мас medallaryna mynasyp boldy. 2014-nji the International Federation of тера Международной федерации ýylda W.Sarkisýana Halkara fotosun Photographic Art (FIAP). фотоискусства (FIAP). CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 75 SUNGAT / ART ИСКУССТВО 76 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
V.A. Sargsyan’s occupation В.А.Саркисян по специаль is an engineer-builder. Graduated ности инженер-строитель. Получив from the Turkmen Polytechnic образование в Туркменском поли Institute in 1974, he worked at техническом институте, с 1974 г. он «Turkmengosproekt» Institute работал в институте «Туркменго and was the head of the Main спроект», затем был начальником Planning Department of Ashgabat отдела в Главном архитектурно- Khyakimlik. In those now distant планировочном управлении хяким years, photography was his passion, лика города Ашхабада. В те, теперь hobby, but eventually he was уже далекие годы фотография была captivated by it and it allowed him для него увлечением, хобби, но to fully master a second profession. со временем захватила целиком и Since the 90-s of the last century, позволила сполна овладеть второй books about Ashgabat, monuments профессией. Начиная с 90-х годов of architecture of Turkmenistan прошлого века, его снимки украша have been decorated with his ют книги об Ашхабаде и памятниках pictures and they are published in архитектуры Туркменистана, они the catalogs of professional contests опубликованы в каталогах профес in Austria, the UK, China, USA and сиональных фотоконкурсов в Ав other countries. For many years стрии, Великобритании, Китае, США he has led Photo Club within the и других странах. Много лет он вел Teacher’s House in Ashgabat and фотокружок при ашхабадском Доме today willingly shares the secrets of учителя, и сегодня охотно делится photography, gives master classes секретами фотоискусства, дает ма for beginners. стер-классы для начинающих. Architectural structures are Архитектурные сооружения a favorite theme of his work. являются излюбленной темой его They provide a wide field for работ. Они дают широкое поле creativity for photographers для творчества тем фотографам, who are not only creative, but которые не просто креативны, но have a certain mental furniture обладают определенным бага of expertise. «To make a good жом специальных знаний. «Чтобы shot, - Vyacheslav Sargsyan сделать удачный снимок, - говорит says – «it is not necessary to Вячеслав Саркисян, - совсем не
SUNGAT / ART ИСКУССТВО have an expensive camera and обязательно иметь дорогую камеру professional equipment, excellent и профессиональное оборудование, gat federasiýasynyň (FIAP) öňdebaryjy results can be achieved with прекрасных результатов вполне ussady diýen hormatly at dakyldy. quite a simple photographing можно достичь, фотографируя на Özüniň esasy hünäri boýunça lens reflex camera with a basic простой зеркальный фотоаппарат W.Sarkisýan inžener-gurluşykçy. 1974-nji set of lenses. The time of the day с базовым набором объективов. ýylda häzirki Türkmen döwlet binagärlik and weather conditions are also Немаловажны для съемки зданий we gurluşyk institutyny tamamlandan important for taking pictures of и время суток, и погодные условия, soň, «Türkmendöwlettaslama» döwlet buildings, although they are still хотя для получения интересного taslama önümçilik birleşiginde zähmet minor factors for an interesting сюжета это все-таки второстепен ýoluna başlaýar, biraz soň Aşgabat şäher story. A good picture can be taken ные факторы. Хороший снимок мож häkimliginiň Baş binagärlik-meýilnama both in the daytime and at night, но сделать как днем, так и ночью, laşdyryş müdirliginde bölüm başlygy bo when natural or artificial lighting когда играет роль естественное или lup işleýär. Uzak geçmiş bolup görünýän is of importance. Photographing искусственное освещение. Фотогра ol ýyllarda fotosurat onuň üçin bary-ýogy too early, you risk getting too фируя слишком рано, вы рискуете bir gyzyklanma, boş wagtyňy peýdaly ge illuminated buildings, but also it получить излишне освещенные зда çirmegiň bir görnüşi bolup durýardy, em is not good to wait for the night, ния, но дожидаться ночи тоже не ma wagtyň geçmegi bilen bu gyzyklanma otherwise important details in the стоит, иначе немаловажные детали güýçlendi hem-de uzagyndan onuň ikinji photo may be simply lost. It is best на фотографии могут быть просто- esasy hünärine öwrüldi. Geçen asyryň to take pictures, when it is getting напросто потеряны. Лучше всего 90-njy ýyllaryndan başlap fotosuratçynyň dark, at this time natural light is снимать, когда на улице начинает düşüren suratlary paýtagtymyz Aşgabada not so aggressive and it balances смеркаться, в это время естествен we Türkmenistanyň binagärlik ýadygärlik with artificial lighting». ное освещение не такое агрессив CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 77 lerine bagyşlanan kitaplaryň hakyky be zegine öwrülýär. Bu fotosurat eserleri Awstriýada, Beýik Britaniýada, Hytaýda, ABŞ-da we dünýäniň beýleki ösen döw letlerinde ýokary ussatlyk derejesinde guralan fotosergileriň kataloglarynda çap edilýär. Köp ýyllaryň dowamynda ol Aşga bat şäheriniň Mugallymlar öýüniň ýanynda döredilen fotosurat gurnagynyň işine ýolbaşçylyk etdi.Häzirki wagtda hem ol fotosungatyň inçe syrlaryny ilkinji ädimleri ädýänlere ussatlyk bilen öwredýär. Binagärlik desgalary ussadyň işlerin de merkezi orny eýeleýär. Bu eserler öz işine diňe bir döredijilikli çemeleşmek bi len çäklenmän, saýlap alan ugry boýunça ýörite bilim we tejribe toplan fotosurat çyny täze ylhamly gözleglere atarýar.
W.Sarkisýanyň aýtmagyna görä, «Fotosu SUNGAT / ART ИСКУССТВО raty oňat düşürmek üçin gymmat bahaly kameranyň ýa-da professional enjamlaryň golastynda bolmagy hökmany şert däldir. Iň ýönekeý, obýektiwleriniň binýatlaýyn toplumy bilen üpjün edilen adaty aýnaly fotoenjamyň kömegi bilen hem ajaýyp suratlary düşürip bolýar. Binalary we desgalary oňat hilli surata düşürmek üçin köp taraplara üns bermeli bolýar: surat gije-gündiziň haýsy wagtynda, nähili howa şertlerinde düşürilýär we ş.m. Elbetde, bularyň ählisi ikinji derejeli şertler bolup durýar. Oňat hilli suraty gündiz hem düşü rip bolýar, gijeki wagtda-da. Bir tapawudy In master’s opinion, it is ное и балансирует с освещением - surata düşürilýän görnüşleriň yşyklan necessary to correctly position искусственным». dyryşy tebigy ýa-da emeli usulda bolar. the camera using a tripod to Чтобы получился грамотно Suraty has ir wagtda düşürseňiz, binanyň get a well-made picture of the сделанный снимок внешнего вида yşyklandyryşy çenden aşa agdyklyk eder, appearance of the building, здания, интерьера или городского emma tüm garaňkynyň düşerine garaş interior or urban landscape. It пейзажа, считает мастер, нужно magyň geregi ýok, çünki şeýle ýagdaýda desgalaryň möhüm ähmiýetli böleklerini suratda şekillendirmäge mümkinçilik düýbünden bolman hem biler. Iň gowu sy, suraty agşamara, gün ýaşyberende düşürmeli, bu wagtda tebigy yşyklandyry şyň güýji birneme gaýdýar hem-de emeli yşyklandyryş bilen jüp sazlaşýar». Ussadyň pikiriçe, binanyň daşky durkunyň, içerki interýeriň (binagärlik bezeginiň) ýa-da owadan şäher görnüşle riniň sowatly ýerine ýetirilen fotosuratyny almak üçin, ilki bilen fotokamerany dogry ýerleşdirmek gerek, munuň üçin bolsa, bu enjamyň daýançlaryny(ştatiwini) peýda lanýarlar. Binany ýa-da desgany dolulygy na surata düşürmek hökmany şert däldir, onuň aýratynlykda alnan bir böleginiň özi hem özbaşdak tema bolup biler. Bulardan 78 TÜRKMENISTANYŇ GURLUŞYGY WE BINAGÄRLIGI
başga-da, surata düşürmegiň ugruny, is not necessarily to try to take правильно расположить фотока burçuny, göwrümini sowatly saýlap a picture of the entire object, меру, используя штатив. Совсем almagy başarmaly, bular suratyň şowly often only a certain fragment; не обязательно стремиться снять çykmagynda esasy orny eýeleýär. a separate part may be a topic объект целиком, часто лишь какой- Ilki bilen surata düşürjek binaňyzy and a plot. In addition, the angle то его фрагмент, отдельная деталь dürli nokatlardan, golaýdan we daşdan and lens selection are crucial in могут стать темой и сюжетом. И, howlukman synlaň, özüňiz üçin has creating a successful picture. конечно, ракурс и выбор объектива amatly ugurlary saýlap alyň. Şunda sim Identify yourself the most имеют решающее значение в соз metriýalylyk kadalarynyň berjaý edilişine, favorable angles before you start дании успешного снимка. Осмотрев monitoryň ekranynda çyzyklaryň dürs shooting, having seen the building здание с разных точек, издали и ýerleşişine, ýagtylygyň we kölege sudur from different angles, from a вблизи, обозначьте для себя самые larynyň sazlaşykly düşmegine aýratyn distance and close up. Watch for выгодные ракурсы перед началом üns bermek zerur, çünki yşyklandyryş symmetry, lines on the screen, съемки. Следите за симметрией, peýzaž fotosuratynda-da, binagärlik pay attention to how the shadows линиями на экране монитора, об fotosungatynda-da merkezi orunlaryň fall, because light plays a very ратите внимание, как падают тени, SUNGAT / ART ИСКУССТВО birini eýeleýär. Iň esasysy bolsa – siziň important role both in landscape ведь свет играет очень важную surata düşürýän desgaňyza bolan garaý photography and in architectural роль как и в пейзажной фото şyňyz hem gatnaşygyňyzdyr. Eger-de siz one. However, the most important графии, так и в архитектурной. Но surata düşürýän binaňyza parhsyz gara thing is your personal relationship самое главное – это ваше личное ýan bolsaňyz, düşüren suratyňyz beýleki to the object. If it does not touch отношение к объекту. Если он вас adamlary hem gyzyklandyrmaz. you, if you are indifferent to не трогает, если вы равнодушны к Ýokary derejede ösen sanly tehnolo what you are photographing, it is тому, что фотографируете, вряд ли giýalaryň ählumumy elýeter edilen häzirki unlikely you will have something у вас получится что-то интересное. döwründe, elbetde, surata düşürmegi her interesting. Today, when taking Сегодня, когда фотографировать bir adam hem oňarýar, emma fotosuratyň pictures can be available for могут все, пользуясь общедоступ ýokary sungat hökmündäki many-maz everyone with the use of digital ными цифровыми технологиями, о muny barada pikirlenýän az-azdyr. Ýöne technology, few people consider фотографии как искусстве мало кто muňa garamazdan,eger-de sizde çeperçilik photography as art. Nevertheless, задумывается. Но если вы имеете kompozisiýasy barada iň ýönekeý düşünje, if you have a basic idea of the элементарные представления о çeperçilik syzgyrlygy bar bolsa, eger-de composition, have a taste and композиции, обладаете вкусом и surata düşürýän binanyň taýsyz gözelligi want to express your personal хотите выразить личное отношение ne öz ýakymly garaýşyňyzy beýan etmegi attitude to the object, it is possible к объекту съемки, то прекрасный ýüregiňize düwen bolsaňyz, ykjam telefon to make a perfect shot, even with кадр можно сделать даже мобиль enjamynyň kömegi bilen hem taýsyz owa a mobile phone. ным телефоном. dan fotosuraty düşürip bolýandyr. Maxim PAPANOV, Максим ПАПАНОВ, Maksim PAPANOW, «Construction and Architecture of «Строительство и архитектура «Türkmenistanyň gurluşygy we binagärligi» Turkmenistan» Туркменистана» CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА 79
YLMY MAKALALARY ÇAPA TAÝÝARLAMAKDA BILDIRILÝÄN TALAPLAR ТРЕБОВАНИЯ К ОФОРМЛЕНИЮ НАУЧНЫХ СТАТЕЙ
«Türkmenistanyň gurluşygy we binagärligi» žurnalynda çap etmek К публикации в журнале «Cтроительство и архитектура Турк üçin žurnalyň öz mowzuklaýyn ugruna gabat gelýän ylmy makalalar менистана» принимаются научные статьи, отвечающие его про türkmen, rus we iňlis dillerindäki nusgalarda kabul edilýär. Çapa hödür фильной тематике, на туркменском, английском и русском языках. lenýän işler üç dilde, çap edilmäge doly taýýar, edebi taýdan doly işleni Материалы должны представляться в готовом для печати виде, len we awtor tarapyndan gol çekilen görnüşde tabşyrylýar. Makalanyň литературно обработанные и подписанные автором. В конце ahyrynda onuň awtory baradaky takyk maglumatlar: awtoryň familiýa статьи указываются сведения об авторе: фамилия, имя, отчество, sy, ady, atasynyň ady, iş ýeri, habarlaşmak üçin telefon belgisi, elektron место работы, номер телефона, адрес электронной почты. Редакция poçtasynyň salgysy görkezilýär. Redaksiýa, awtor bilen ylalaşmak arka оставляет за собой право редактировать и корректировать статью ly makalanyň beýanyna zerur hasaplanan düzedişleri girizmek, ony gys по согласованию с автором. Каждая статья подвергается проверке galtmak hukugyny özünde saklap galýar. Hödürlenýän makalalaryň her сервисом «Антиплагиат» на сайте http://www.antiplagiat.ru biri http:www.antiplagiat.ru Internet-sahypasyndaky «Антиплагиат» Общий объем текста не должен превышать 10 тыс. знаков и hyzmatlar ulgamy arkaly düýpli barlagdan geçirilýär. содержать не более 5 иллюстраций, таблиц или диаграмм. Makalanyň umumy möçberi 10 müň belgiden, ondaky suratlaryň, Электронная версия статьи представляется в формате Word for tablisalaryň ýa-da diagrammalaryň mukdary 5-den köp bolmaly däldir. Windows и должна быть отправлена вложенным файлом по адресу: Makalanyň elektron nusgasy Word for Windows formatynda tabşy [email protected] rylmalydyr hem-de içine salnan faýl görnüşinde arhit_magazine@mail.ru Диаграммы, рисунки, фотографии предоставляются в виде salgysy boýunça iberilmelidir. отдельных файлов с разрешением не менее 300 точек на дюйм, рас Diagram ma lar, surat lar, foto su rat lar 1 (bir) dyuýmda 300 no ширение jpg или tif. Каждое изображение сопровождается поясни katdan az bolmadyk çözgütli aýratyn faýl görnüşinde tabşyrylýar, giňel тельный подписью. На каждое изображение должна содержаться dilişi jpg ýa-da tif nusgalarynda bolmaly. Şekilleriň her biriniň aşagynda ссылка в тексте. Не допустима вставка изображения в текстовый degişli teswir ýazgysy getirilmeli. Şekilleriň her birine makalanyň beýa файл. nynda salgylanma saklanmalydyr. Şekilleri teswir ýazgylarynyň arasyn Табличный материал не должен содержать элементов ска da ýerleşdirmek maslahat berilmeýär. нирования, цветного фона, жирных рамок. Оформление таблиц Tabli sa ly maglu mat lar skanirlemek usulyny, dürli reňk düşekle согласно стандарту в формате Word for Windows. Каждая таблица rini, goýy çyzylan tablisa öýjügini peýdalanmazdan ýerine ýetirilmelidir. должна иметь порядковый номер. Tablisalar Word for Windows formatyndaky ülňülere laýyklykda çapa Ссылки на литературу и источники даются в квадратных taýýar edilmelidir. Tablisalaryň her biri degişli tertip sany bilen belgi скобках в следующем порядке: порядковый номер источника в lenmelidir. списке литературы, двоеточие, номер страницы. Например: [1: 98]. Peýdalanylan edebi ýatlara we çeşme lere salgylanmalar iki Примечания. Постраничные примечания приводятся внизу burçly şekiliniň içinde şu tertipde berilýär: çeşmäniň peýdalanylan ede соответствующей страницы со сплошной нумерацией всех страниц biýatlara laýyklykdaky tertip sany, goşa nokat, sahypa belgisi. Meselem: рукописи. [1: 98]. Список литературы и источников составляется в алфавит Bellik ler. Aýry-aýry sahypalar boýunça bellikler, tutuş golýazma ном порядке на отдельной странице и состоит из двух частей: пер nyň sahypalaryny uçdantutma san belgilemek bilen, degişli sahypanyň вая содержит работы на латинице, вторая - на кириллице. Работы aşagynda berilýär. одного автора располагаются в хронологическом порядке. Публи Edebiýatlaryň we çeşme leriň sanawy aýratyn sahypada elipbiý кации одного года проставляются под литерами а, б, в:, включая tertibinde ýerleşdirilýär we iki bölekden ybarat bolmaly: birinjisinde – la первое упоминание. Сокращения и аббревиатура в списке литерату tyn elipbiýinde, ikinjisinde bolsa – kiril elipbiýinde çap edilen işler beril ры не допускаются. Источником библиографического описания слу ýär. Şol bir awtoryň ýerine ýetiren işleri çap edilen seneleriniň yzygider жит титульный лист издания. Год издания в монографиях и сборни liliginde ýerleşdirilýär. Dürli işler şol bir ýylda çap edilen bolsa, olar «a», ках указывается после города издания, название издательства не «b», «ç» harplary bilen belgilenen bentlerde, ilkinji adyny görkezmek приводится. При ссылках на периодические издания необходимо arkaly getirilýär. Edebiýatlaryň sanawynda maglumatlaryň gysgaldy указать том, №, выпуск. lan (her sözüniň baş harpyndan düzülen) aňlatmasynyň görkezilmegine Статьи, не соответствующие вышеуказанным требованием и не ýol berilmeýär. Ýazuw çeşmesiniň kitapteswirçilik (bibliografik) beýany сопровождаемые качественным переводом, а также дублирующие üçin zerur maglumatlaryň çeşmesi hökmünde neşiriň sahaby (daşky материалы, к рассмотрению не принимаются. Решение о публикации sahypasy) hyzmat edýär.Ylmy monografiýalaryň we ýygyndy neşirleri принимается Редакционным советом на основе внутреннего рецен niň kitapteswirçilik beýanynda çeşmäniň çap edilen ýyly onuň çap edilen зирования рукописей и общим голосованием. Причиной отклонения şäherinden soň goýulýar, şunda neşirýatyň ady görkezilmeýär. Döwür статьи может стать отсутствие в ней каких-либо новых данных, рас leýin neşirlere salgylanylýan bolsa, şol neşiriň jilti, № belgisi, goýberilişi ширяющих базу научных знаний и имеющих научно-практическую anyk görkezilmelidir. ценность. О принятом решении сообщается авторам. Предоставлен Çapa taýýarlyk derejesi ýokarda beýan edilen şertlere gabat gel ные в редакцию материалы обратно не возвращаются. meýän we sowatly terjimesi bolmadyk makalalar redaksiýanyň gara magyna kabul edilmeýär. Makalany çapa hödürlemek baradaky oňyn çözgüt Redaksiýanyň geňeşi tarapyndan deslapdan golýazmalara berlen Žurnalyň sahypalarynda gurluşyk kompaniýalary, gurluşyk synlar hem-de umumy düzümde ses bermegiň netijeleri boýunça çyka serişdeleri we tehnikalary barada mahabatlar çap edilýär rylýar. Makalany çapa hödürlemeli däl diýen çözgüdiň çykarylmagyna Журнал публикует рекламу строительных компаний, hödürlenýän işde ozal belli bolan ylmy maglumatlaryň gerimini giňeld материалов и техники ýän, ylmy-amaly taýdan gymmatly maglumatlaryň ýoklugy delil bolup biler. Çykarylan ahyrky netije barada awtoryň özüne habar berilýär. Tel. (993 12) 92 18 44; 92 18 55 Redaksiýa tabşyrylan makalalar yzyna gaýtarylyp berilmeýär. E-mail: [email protected] M A Z M U N Y / C O N T E N T S / С О Д Е Р Ж А Н И Е
Durmuşyň täze derejesi – Täze zaman obasy...... 1 W. Şupak Paýtagtymyzyň täze ýaşaýyş jaý toplumy...... 7 A. Şagulyýew Şäher giňişliginde döwrüň beýany...... 13 jemgyýetçilik-syýasy we ylmy žurnaly Ç. Ataýew Aşgabadyň syýahatçylyk infrastrukturasy...... 18 A. Nyýazowa Energetika – dinamiki binagärlik...... 28 CONSTRUCTION AND ARCHITECTURE OF TURKMENISTAN W. Komarow Paýtagtymyzyň ýol-ulag infrastrukturasy kämilleşdirilýär...... 32 S. Annaýew Işiň aýry-aýry görnüşlerini hukuk taýdan düzgünleşdirmegiň esaslary...... 42 СТРОИТЕЛЬСТВО И АРХИТЕКТУРА ТУРКМЕНИСТАНА K. Allaberdiýew Paýly gurluşygy alyp barmagyň düzgünleri...... 45 O. Abdiýew Gorag örtükli turbalaryň täze görnüşleri...... 50 Esaslandyryjysy – Türkmenistanyň Ç. Amansähedow Desgalaryň we binalaryň maýyşgaksüýşýän Gurluşyk we binagärlik ministrligi stohastiki esasyny modelirlemek...... 54
Žurnal Türkmenistanda neşir edilýän I. Grişkowa, L. Kulyýewa Silos saklanýan ammar jaýlarynyň gurluşygyny kämilleşdirmek..63 ylmy žurnallaryň we neşirleriň L. Agaýewa, D. Maýkowskiý Maksadymyz – hil durnuklylygy...... 68 sanawyna goşuldy. M. Papanow Binagärligi surata düşürmegiň sungaty...... 74 The magazine is included in the list of peer-reviewed scientific New quality of life of people – Tyaze zaman settlement...... 1 publications of Turkmenistan. V. Schupak A new residential complex of the capital...... 7 A. Shakuliyev The symbols of the epoch in the urban space...... 13 Журнал включен в перечень рецензируемых научных изданий Ch. Atayev Tourism infrastructure of Ashgabat...... 18 Туркменистана. A. Niyazova Dynamic architecture to energetics...... 28
Baş redaktor Ýazgül EZIZOWA V. Komarov Improving road transport infrastructure of the capital...... 32 S. Annayev Licensing as a factor of legal regulation of individual activities...... 42 Redaksiýanyň geňeş agzalary: K. Allaberdiyev Rules of shared construction...... 45 Çary AMANSÄHEDOW Baýrammyrat ATAMANOW O. Abdiyev A new type of pipes with a protective layer...... 50 Abdyrahym AŞYROW Ch. Amansahedov Simulation of stochastic elastic creeping base buildings...... 57 Wladimir GASANOW Ataberdi GURBANLYÝEW I. Grishkova, L. Kuliyeva Optimizing the construction of silos...... 63 Sapargeldi DAŇATAROW L. Agayeva, D. Maykovskiy Our goal - a stable quality...... 68 Annageldi ESENOW Muhammet MÄMENOW M. Papanov The art to photograph architecture...... 74 Ruslan MYRADOW Aşyr ÝAZDURDYÝEW Новое качество жизни народа – посёлок Tязе заман...... 1 Redaksiýanyň salgysy: В. Щупак Новый жилой комплекс столицы...... 7 744036, Türkmenistan, Aşgabat şäheri, А. Шакулыев Символы эпохи в городском пространстве...... 13 Arçabil şaýoly, 84. Telefonlary: Ч. Атаев Туристическая инфраструктура Aшхабада...... 18 (+99312) 92-18-55, 92-18-57, 92-18-41. А. Ниязова Энергетике – динамическую архитектуру...... 28 Faks: 92-18-54 E-mail: [email protected] В. Комаров Совершенствуется дорожно-транспортная инфраструктура столицы...32 Indeksi: 78009 С. Аннаев Лицензирование как фактор правового регулирования Golýazmalar, fotosuratlar yzyna gaýtarylmaýar oтдельных видов деятельности...... 42 hem-de olara jogap we syn berilmeýär. К. Аллабердыев Правила ведения долевого строительства...... 45 Ýygnamaga berildi – 18.11.2016 О. Абдиев Новый тип труб с защитным слоем...... 50 Çap etmäge rugsat edildi – 08.02.2017 Neşir N1. Sany–12000. A–90806. Sargyt N–342. Ч. Амансахедов Моделирование стохастического упругоползучего Ölçegi 60x90 1/8. Ofset usulynda çap edildi. основания зданий и сооружений...... 60 Çap listi 10. Şertli reňkli ottisk 7. Hasap neşir listi 7,9. И. Гришкова, Л. Kулиева Оптимизация строительства силосохранилищ...... 63 Л. Агаева, Д. Майковский Наша цель – стабильное качество...... 68 Žurnalyň çap edilişiniň hiline Türkmenistanyň Metbugat merkezi jogap berýär. Tel.: 39-95-36 М. Папанов Искусство фотографировать архитектуру...... 74