Dawne Przedmieścia Krakowa. Część LXI. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Leszek Grabowski Dawne przedmieścia Krakowa. Część LXI. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie. Kraków 2014 2 Leszek Grabowski Dawne przedmieścia Krakowa. Część LXI. Wola Duchacka, Prokocim, Piaski Wielkie. Kraków 14.02.2014 Na prawach rękopisu © Copyright by Leszek Grabowski Kraków 2014 3 Spis Treści 0. Wstęp 4 – 4 I. Wola Duchacka 5 - 27 II. Prokocim 28 - 58 III. Piaski Wielkie 59 - 93 Załącznik. Moje opracowania dostępne na forum MBC i artykuły opublikowane na łamach Głosu Wielickiego 94-106 Fot. nr 1. Z Tomisławem Wasilewiczem i Andrzejem Śledziem podczas kręcenia reportażu o powojennej historii Wesołej Polany na Woli Justowskiej. (18.01.14) 4 0. Wstęp Rozdział XLI mego szkicownika fotograficznego: „Dawne przedmieścia Krakowa – ulatująca przeszłość”, w którym dokumentuję zmiany zachodzące na obrzeżach Krakowa, zarówno jeśli idzie o dawną zabudowę, jak i krajobraz, a także gdzie rejestruję drobne obiekty kultu religijnego: kapliczki, figury i krzyże przydrożne, to kolejny spacer po dawnych podkrakowskich wsiach w jego południowym fragmencie: Woli Duchackiej (rozdział I – fot. nr: 2-46), Prokocimiu (fot. nr:47-104) i Piaskach Wielkich (rozdział III – fot. nr: 105-174), włączonych do Krakowa w 1941 roku. O historii tych dawnych podkrakowskich wsi pisałem już w poprzednich opracowaniach z tego cyklu (patrz załącznik na końcu opracowania), więc nie będę powtarzał tych informacji. Na Woli Duchackiej, dawnej dzielnica LI (51), tradycyjna podmiejska zabudowa, głównie pochodząca z okresu międzywojennego, po części zachowała się jeszcze wzdłuż i wokół ulicy Malborskiej (fot. nr: 25-40), a jej relikty ostały się także przy ulicy Dauna i w jej sąsiedztwie (fot. nr: 42-46). Nadal w kształcie romantycznej ruiny znajduje się tzw. stary dwór Bemów, który wraz z przylegającym do niego dawnym parkiem, dziś zdziczałym i zakrzaczonym (fot. nr: 322), od początku 2013-go roku znalazł się na terenie parku miejskiego i trzeba mieć nadzieję, że obszar ten niedługo stanie się wizytówką tej części Krakowa. Prokocim, to dawna L (50) dzielnica naszego miasta. Jego najstarsza podmiejska zabudowa koncentruje się dziś głównie wzdłuż i wokół głównych jego traktów drożnych (oprócz oczywiście ulicy Wielickiej), tworzących dziś ulice: Bieżanowską (dawniej Piłsudskiego) – fot. nr: 50-64 i Ściegiennego (fot. nr 98-104). Ciekawą galerią zabudowy z początku XX-go wieku nadal pozostaje ulica Morawiańskiego, kiedyś ruchliwa droga wiodąca do stacji kolejowej w Prokocimiu (fot. nr: 89-97). Od pewnego czasu dokumentuję też zmiany zachodzące w otoczeniu pałacu Wodzickich-Grodzickich-Jerzmanowskich i dawnego folwarku Erazma Jerzmanowski, zlokalizowanego „Na Wrzosach”, gdzie w sąsiedztwie pętli tramwajowej, tuż przy granicy z Parkiem Anny i Erazma Jerzmanowskich, na byłych gruntach augustiańskich powstaje wielkie osiedle mieszkaniowe, które zniszczy idylliczny nastrój tego zakątka miasta (fot. nr: 65-85). Piaski Wielkie, dawna LII (52) dzielnica miasta, to nadal wyjątkowo bogata przestrzeń, jeśli idzie o zachowane do dziś relikty podmiejskiej zabudowy i przydrożne: kapliczki, figury oraz krzyże. Tym razem znów koncentruję się na ich peryferyjnym kiedyś przysiółku Podlesie i jego sąsiedztwie, obszarze zlokalizowanym w obrębie ulic: Szpakowej i Spornej, Błotnej, Sadka, Mokrej i Kliniec (fot. nr: 112-157). Na końcu raz jeszcze rejestruję zmiany, jakie zachodzą na styku: Prokocimia, Piasków Wielkich i Rżąki, na obszarze ograniczonym ulicami: Mokrą, Czajną, Obronną, Kostaneckiego i Rżącką (fot. nr: 158-174), gdzie bezlitośnie wdziera się nowa zabudowa, która niszczy dawny, rolniczy charakter tego podkrakowskiego przedmieścia, sielskiego i cichego. Zapraszam na podróż po odchodzącym świecie południowych obrzeży Krakowa. 5 I. Wola Duchacka Fot. nr 2. Początkowy fragment ulicy Estońskiej, czyli dawna droga dojazdowa do dworu na Woli Duchackiej. (26.01.14) 6 Fot. nr 3. Ruina zabudowań gospodarczych na wysokości tzw. Nowego Dworu. (21.12.12) Fot. nr 4 (4-14). Tzw. Stary Dwór Bemów, formalnie zlokalizowany przy ulicy Mochnackiego 71. Widoki od strony wejścia (fot. nr: 4-8). (21.12.12) 7 Fot. nr 5. (26.01.14) Fot. nr 6. (21.12.12) 8 Fot. nr 7. (26.01.14) Fot. nr 8. (26.01.14) 9 Fot. nr 9 (9-14). Widoki Starego Dworu od strony parku. (21.12.12) Fot. nr 10. Ruina zabudowań gospodarczych przylegających do dworu. (21.12.12) 10 Fot. nr 11. (21.12.12) Fot. nr 12. (26.01.14) 11 Fot. nr 13. (21.12.12) Fot. nr 14. (26.01.14) 12 Fot. nr 15 (15-18). Dzikie piękno Parku Duchackiego. (21.12.12) Fot. nr 16. (26.01.14) 13 Fot. nr 17. (21.12.12) Fot. nr 18. (26.01.14) 14 Fot. nr 19 (19-20). Podworski staw. (21.12.12) Fot. nr 20. (26.01.14) 15 Fot. nr 21 (21-22). Kolejna ruina zabudowań gospodarczych w sąsiedztwie stawu. (21.12.12) Fot. nr 22. (26.01.14) 16 Fot. nr 23 (23-24). Ciągle dzikie zarośla na przestrzeni pomiędzy ulicami: Macedońską i Malborską – widok ze skrzyżowania ulic: Macedońskiej i Czarnogórskiej. (21.12.12) Fot. nr 24. (21.12.12) 17 Fot. nr 25. Wspomniane powyżej zarośla ujęte ze styku ulic: Macedońskiej i Serbskiej. (19.01.14) Fot. nr 26 (26-29). Trudno dostępna posesja przy ulicy Pierackiego (nr 16?). (21.12.12) 18 Fot. nr 27. Urokliwy stawek ukryty pośród zarośli. (21.12.12) Fot. nr 28 (28-29). Budynek gospodarczy przylegający do stawu. (21.12.12) 19 Fot. nr 29. (21.12.12) Fot. nr 30 (30-31). Posesja Persów przy ulicy Malborskiej 124. (26.01.14) 20 Fot. nr 31. (26.01.14) Fot. nr 32 (32-33). Podmiejska chatka z ulicy Malborskiej 114. (26.01.14) 21 Fot. nr 33. (26.01.14) Fot. nr 34. W klimacie przedwojennych Piasków – podmiejski domek z ulicy Malborskiej 84. (19.01.14) 22 Fot. nr 35. Inny podmiejski oryginał z ulicy Malborskiej 80. (19.01.14) Fot. nr 36. Zamurowane, dawne pomieszczenie sklepowe bądź usługowe w narożu ulic: Malborskiej (nr 52) i Heltmana. (19.01.14) 23 Fot. nr 37. Powojenny klimat Woli – murowany domek z ulicy Malborskiej 47. (19.01.14) Fot. nr 38 (38-39). Pewnie ponad stuletnia chałupa z ulicy Malborskiej 37. (21.12.12) 24 Fot. nr 39. (19.01.14) Fot. nr 40. Agonia murowanego domku z ulicy Malborskiej 36. (19.01.14) 25 Fot. nr 41. Dawny teren ogródków działkowych, zlokalizowany pomiędzy ulicami: Nadzieja i Nowosądecką. (21.12.12) Fot. nr 42 (42-43). Tył ruiny podmiejskiego domku z ulicy Nadzieja (nr 9?). (21.12.12) 26 Fot. nr 43. (21.12.12) Fot. nr 44 (44-45). W klimacie powojennego przedmieścia – posesja z ulicy Dauna 107. (19.01.14) 27 Fot. nr 45. (19.01.14) Fot. nr 46. Niewielka chatka z ulicy Nowosądecka 2, ukryta w głębi ogrodu. (19.01.14) 28 II. Prokocim Fot. nr 47 (47-49). Podmiejski oryginał z ulicy Niedzickiej 6. (21.01.14) Fot. nr 48. (21.01.14) 29 Fot. nr 49. Urokliwy i ciągle zadbany ganek. (21.01.14) Fot. nr 50 (50-51). (Kiedyś) modernistyczna willa z Alei Dygasińskiego 3. (28.01.14) 30 Fot. nr 51. Oryginalne okna. (28.01.14) Fot. nr 52. Początkowa zabudowa ulicy Bieżanowskiej (nr 1), dawnej ulicy Piłsudskiego. (21.01.14) 31 Fot. nr 53 (53-56) Resztki galicyjskiej zabudowy Prokocimia – posesja przy ulicy Bieżanowskiej 9. (21.01.14) Fot. nr 54. Zabudowania ulicy Bieżanowskiej o nr: 9 i 11 sprzed pięciu lat. (22.12.2008) 32 Fot. nr 55. Dziś pozostała już tylko chatka pod nr 9, po części zresztą przebudowana. (21.01.14) Fot. nr 56. Dawny ganek. (21.01.14) 33 Fot. nr 57 (57-58). Budynek gospodarczy z ulicy Kolejowej 2 – widok od strony ulicy Braci Gierymskich. (28.01.14) Fot. nr 58. Widok od strony podwórka. (28.01.14) 34 Fot. nr 59 (59-60). Galicyjska duchem kamieniczka z ulicy Braci Gierymskich 4. (28.01.14) Fot. nr 60. Oryginalna okna parteru. (28.01.14) 35 Fot. nr 61. Podmiejska w swym wyglądzie ulica Braci Gierymskich – widok z ulicy Legionów. (28.01.14) Fot. nr 62. Parterowy domek z ulicy Legionów (nr 3?). (28.01.14) 36 Fot. nr 63. Domek z ulicy Braci Gierymskich 16. (28.01.14) Fot. nr 64. Ulica Braci Gierymskich – widok od strony torów kolejowych. (28.01.14) 37 Fot. nr 65. Prawie gotowe blokowisko przy parku w starym Prokocimiu – widok z ulicy Facimiech. (05.01.14) Fot. nr 66. Ponad pętlą tramwajową w starym Prokocimiu w stronę zabudowań dawnego majątku Jerzmanowskich. (05.01.14) 38 Fot. nr 67. Właśnie trwa zabudowa terenu dawnych zakładów zabawkowych przy ulicy Polonijnej – widok od strony parku. (05.01.14) Fot. nr 68 (68-69). Dawna aleja dojazdowa do majątku: Wodzickich – Jerzmanowskich od strony ulicy Wielickiej. (05.01.14) 39 Fot. nr 69. (05.01.14) Fot. nr 70. Nowe osiedle – widok przez wyszczerbienie w alei dojazdowej. (05.01.14) 40 Fot. nr 71 (71-74). Dawny folwark Na Wrzosach, dziś już opuszczony przez zakład pierzarski firmy ANIMEX; widok od strony Alei Dygasińskiego. (05.01.14) Fot. nr 72 (72-73). Zabudowania wewnątrz dziedzińca. (05.01.14) 41 Fot. nr 73. (05.01.14) Fot. nr 73. Budynek hodowlany od strony ulicy Żniwnej. (05.01.14) 42 Fot. nr 75. Końcowy fragment Alei Dygasińskiego. (05.01.14) Fot. nr 76. Widok na moloch nowego osiedla od strony ulicy Górników. (05.01.14) 43 Fot. nr 77. Eklektyczna wieża ciśnień, ponad 100-letnie dzieło wykonane na zlecenie Erazma Jerzmanowskiego. (05.01.14) 44 Fot. nr 78 (78-79). Budynek tzw. „czworaków”, wybudowany w 1894 roku. (05.01.14) Fot. nr 79. (05.01.14) 45 Fot. nr 80 (80-81). Fasada pałacu Wodzickich-Grodzickich-Jerzmanowskich od strony parku. (05.01.14) Fot. nr 81. (05.01.14) 46 Fot. nr 82. Jakby nieco pochylona wieża ciśnień ujęta od strony parku. (05.01.14) 47 Fot. nr 83. Współczesna otulina Parku Jerzmanowskich w sąsiedztwie kaplicy. (05.01.14) Fot.