De Zaak-Dutroux in De Vlaamse En Waalse Pers: De Invloed Van De Zaak-Dutroux Op De Justitiële En Politionele Hervormingen in België
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
DE ZAAK-DUTROUX IN DE VLAAMSE EN WAALSE PERS: DE INVLOED VAN DE ZAAK-DUTROUX OP DE JUSTITIËLE EN POLITIONELE HERVORMINGEN IN BELGIË Aantal woorden: 51.329 Sien Vercruyssen Studentennummer: 01303797 Promotor: Prof. dr. Dirk Heirbaut, Commissaris: Prof. dr. Georges Martyn Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad master of Laws in de Rechten Academiejaar: 2019 - 2020 Voorwoord Deze masterproef kwam tot stand in het kader van het behalen van het diploma Master in de Rechten. Tijdens mijn opleiding Geschiedenis aan de Universiteit van Gent, besliste ik om ook het rechtenparcours te bewandelen, met voorliggende masterproef als eindproduct. Het onderzochte thema is een amalgaam van zowel rechtskundige als historische topics, en vormt als het ware een mooie symbiose van beide opleidingen. COVID-19 gooide echter aanzienlijk wat roet in het af te leggen parcours en maakte het op een gegeven moment onmogelijk om het krantenonderzoek in archieven en bibliotheken verder te zetten. Gelukkig kon het onderzoek vanaf midden juni worden verder gezet, weliswaar met een latere indieningsdatum als gevolg. Het was een onderzoek van heel lange adem, vermits geen beroep kon worden gedaan op gerobotiseerde zoekmachines of ‘hightech’ toepassingen, en alles op de ouderwetse manier in kaart diende te worden gebracht. Ik heb getracht om dit onderzoek tot zo een goed mogelijk einde te brengen. Graag wil ik een bijzonder woord van dank richten aan mijn promotor Prof. Dr. Dirk Heirbaut om mij de kans te geven onderzoek te mogen verrichten naar dit onderwerp, en tevens voor zijn begeleiding. Natuurlijk ook een woord van dank aan mijn ouders, zus en vriend voor hun onvoorwaardelijke steun en de vele aanmoedigingen gedurende deze vaak emotionele en stressvolle periode. Tenslotte wil ik ook mijn medestudente en beste vriendin Charlotte Pluym bedanken voor de talloze dagen die we samen doorbrachten in diverse bibliotheken en archieven. Jullie maakten het werk een heel stukje lichter. Na 7 jaar studeren, een liefde voor geschiedenis én rechten, sla ik de pagina als studente eindelijk om. Het is tijd voor een volgend hoofdstuk. Ik wens u veel leesplezier. Sien Vercruyssen Gent, augustus 2020. 1 Inhoudstafel Voorwoord ................................................................................................................................ 1 Inhoudstafel .............................................................................................................................. 2 Lijst Figuren en Tabellen ........................................................................................................ 5 Inleiding ..................................................................................................................................... 8 Deel 1: Theoretisch luik ......................................................................................................... 11 1. Onderzoeksopzet ........................................................................................................ 11 1.1. Stand van zaken ................................................................................................... 11 1.2. Probleemstelling ................................................................................................... 15 1.3. Relevantie .............................................................................................................. 15 1.4. Beperkingen .......................................................................................................... 16 2. Onderzoeksvraag ........................................................................................................ 19 3. Van Dutroux tot het Octopusakkoord ...................................................................... 21 3.1. Marc Dutroux, een Spaghetti-arrest, en een Witte Mars ................................. 21 3.2. De parlementaire onderzoekscommissie-Dutroux: van aanbevelingen tot sancties ............................................................................................................................. 23 3.3. De ontsnapping van Dutroux en het ontslag van twee ministers en de rijkswachtcommandant ................................................................................................. 27 3.4. Een Octopusakkoord over hervormingen bij politie en justitie ...................... 28 4. De relatie tussen pers, politie en justitie ................................................................... 32 4.1. De media, een vierde macht ................................................................................ 32 4.2. Toenemende media-aandacht voor politie en justitie ....................................... 33 4.3. Negatieve media-aandacht voor politie en justitie ............................................ 36 5. Situering van de Vlaamse en Waalse kranten ......................................................... 39 5.1. De Standaard ........................................................................................................ 39 5.2. Het Laatste Nieuws .............................................................................................. 41 5.3. Le Soir ................................................................................................................... 42 5.4. La Dernière Heure ............................................................................................... 43 6. Onderzoeksmethode ................................................................................................... 45 Deel 2: Empirisch luik ............................................................................................................ 49 1. Chronologisch overzicht ............................................................................................ 51 1.1. 23 april - Ontsnapping van Dutroux: De vlucht van de eeuw ......................... 52 1.2. 23 april - Ontslag ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken ................... 52 1.3. 24 april – Twee nieuwe ministers........................................................................ 53 2 1.4. 28 april – Rijkswachtcommandant stapt op ...................................................... 54 1.5. 28 april - Vertrouwensstemming ........................................................................ 54 1.6. 5 mei – Bekendmaking rapport over het onderzoek naar de ontsnapping Dutroux ........................................................................................................................... 55 1.7. 6 mei – Reconstructie ontsnapping Dutroux ..................................................... 56 1.8. 11 mei – Start Octopusoverleg ............................................................................ 56 1.9. 14 mei 1998 – ‘Vrijlating’ Dutroux .................................................................... 57 1.10. 23 mei – Octopusakkoord ................................................................................ 58 2. Resultaten van de kwantitatieve inhoudsanalyse .................................................... 59 2.1. Aantal artikels ...................................................................................................... 60 2.2. Auteurs .................................................................................................................. 65 2.3. Plaats in de krant ................................................................................................. 67 2.4. Soort artikel .......................................................................................................... 70 2.5. Het gebruik van beelden ...................................................................................... 72 2.6. Tussenbesluit ........................................................................................................ 75 3. Resultaten van de kwalitatieve inhoudsanalyse ....................................................... 76 3.1. De (kritische) berichtgeving over politie en justitie .......................................... 77 3.1.1. Algemeen ....................................................................................................... 77 3.1.2. De instellingen ............................................................................................... 79 3.1.3. De actoren van politie en justitie ................................................................. 87 3.1.4. Tussenbesluit ................................................................................................. 96 3.2. De (kritische) berichtgeving over politie en justitie .......................................... 97 3.2.1. De noodzaak tot hervormingen ................................................................... 97 3.2.2. De reacties op het Octopusakkoord over hervormingen bij politie en justitie ...................................................................................................................... 103 3.2.3. De ontsnapping van Dutroux: de échte katalysator? .............................. 108 3.2.4. Octopus vertaald ......................................................................................... 110 3.2.4.1. Reorganisatie politie ............................................................................. 110 3.2.4.2. Hoge Raad voor de Justitie .................................................................. 112 3.2.4.3. Gerechtelijke reorganisatie .................................................................. 113 3.2.5. Tussenbesluit ..............................................................................................