Traumatologia

Hiztegia

KULTURA ETA HIZKUNTZA POLITIKA SAILA

DEPARTAMENTO DE CULTURA Y POLÍTICA LINGÜÍSTICA

Vitoria-Gasteiz, 2017 Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzaren Bibliotekak sarearen katalogoan aurki daiteke: http://www.bibliotekak.euskadi.eus/WebOpac

Argitaraldia: 1.a, 2017ko xxxx

Ale-kopurua: 1.500 ale

© argitaraldi honena: Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra

Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz

Internet: http://www.euskara.euskadi.eus/euskalterm

Azala: Concetta Probanza

Inprimaketa: XXXXXXXXXXXXXXXXXXX

ISBN: XXXXXXXXXXXXXX

Lege gordailua: XXXXXXXXX HITZAURREA

Beste edozein hizkuntza bezalaxe, euskara ere berritzen eta modernizatzen doa egunetik egunera, bizirik dagoen seinale. Bide horretan ezinbestekoa da euskararen aberastasun lexikoa elikatzea, zaintzea eta sustatzea, bai hizkuntza bera normalizatzeko, bai erabiltzaileen premietara egokitzeko. Hain zuzen ere, helburu horiek bete nahian ikusi du argia eskuartean duzun hiztegi honek, orrialde hauetan jorratzen den eremuko erabiltzaile eta hiztunek lanabes erabilgarria izan dezaten beren egunerokoan.

Hiztegi honetan aurkituko duzun terminologia Euskararen Aholku Batzordearen Terminologia Batzordeak gomendatutakoa da. Batzordeari dagokio, besteak beste, terminologia-alorrean dauden lehentasunak finkatzea, lan-proposamenak egitea, terminologia- lanerako irizpideak ezartzea, ponderazio-markak finkatuta termino lehiakideen arteko lehentasunak jartzea eta terminoen erabilera onestea eta gomendatzea.

Terminologia Batzordeak onartutako gainerako hiztegiak bezala, hiztegi hau ere EUKALTERM Euskal Terminologia Banku Publikoan www.euskara.euskadi.eus/euskalterm dago integratuta.

Banku hau etengabe elikatzen eta zabaltzen ari gara Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzatik IVAPekin lankidetzan, Eusko

5 Jaurlaritzak bideratu eta sustatu nahi duen terminologiaren produkzioaren, kudeaketaren eta hedapenaren muina izan dadin. EUSKALTERM metodologia eta irizpide jakin batzuen arabera eguneratu eta elikatzen da, betiere Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa-planei jarraituz.

Hiztegi hau erabiltzaileen oinarrizko premiak asetzeko baliagarri izatea nahi genuke, hemen jorratzen den terminologiaren erabilera normalizatzeko eta gure hizkuntzaren eguneratzearen bidean urrats garrantzitsua izan dadin. Hiztegi hau eta honekin batera argitaratzen ditugun guztiak eguneroko jardunean erabiltzera animatzen zaituztegu, euskaldunok gero eta hizkuntza aberatsagoa izan dezagun.

Vitoria-Gasteiz, 2017ko ekainaren 29a

Miren Dobaran Urrutia Hizkuntza Politikarako sailburuordea

6 HIZTEGIARI BURUZKO ARGIBIDEAK

Hiztegi hau UZEI Terminologia eta Lexikografia Zentroak egin du EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa (www.euskara.euskadi. eus/euskalterm) eguneratzeko eta elikatzeko entitate horrek Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzarekin (HPS) izenpetutako kontratuaren barruan. Kontratua HPSk eta IVAPek finantzatu dute, bi erakunde horiek sinatutako hitzarmenaren bidez.

EUSKALTERM Terminologia Banku Publikoa da Terminologia Batzordeak1 finkatutako terminologia-lana zabaltzeko ardatza. Aldi berean esan behar da Terminologia Batzordeak onartutako jarduketa-planen barruan ezarritako lehentasunen arabera eguneratzen dela Terminologia Banku Publikoa. Euskararen Aholku Batzordeko Terminologia-batzorde atal bereziak euskarazko terminologia-lanerako finkatu zuen metodologiari jarraituta, hiztegi hau, lehenengoz, hizkuntzalariez eta eremuko adituez osatutako batzorde teknikoak aztertu eta landu zuen, Terminologia Batzordeari behin betiko proposamena luzatzeko. Normalizazio-prozesuaren azken urratsa Terminologia Batzordeak onartzea izan da. Beraz, hemen duzue eremu honetako terminologiaren erabiltzaileei Terminologia Batzordeak gomendatzen dien terminologia.

1 176/2007 DEKRETUA, urriaren 16koa, Euskararen Aholku Batzordeari buruzkoa.

7 Hiztegian erabilitako ponderazio-markak:

(4) Termino normalizatua/gomendatua (3) Termino onartua (baina ez lehenetsia, beste bat gomendatzen delako)

Hiztegian erabilitako laburtzapenak:

eu euskara es español fr français en English

Sin. sinonimoa Ik. ikus

8 Normalizazioa

Batzorde teknikoa Ana Lersundi (Donostiako Unibertsitate Ospitaleko traumatologoa) Gontzal Lopez (Osakidetzako euskara teknikaria) Sara Lizeaga (Donostiako Unibertsitate Ospitaleko traumatologoa) Javier Agirre (UZEI) Koordinatzailea: Mertxe Olaizola (Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza)

Terminologia Batzordea Patxi Baztarrika Galparsoro, Hizkuntza Politikarako sailburuordea, batzorde-ataleko lehendakaria Eneko Oregi Goñi, IVAPeko zuzendariordea, batzorde-ataleko lehendakariordea Jorge Giménez Bech, EABko eta batzorde-ataleko idazkaria Araceli Díaz de Lezana Fernández de Gamarra, Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzako ordezkaria Maite Imaz Leunda, IVAPeko ordezkaria Andoni Sagarna Izagirre, Euskaltzaindiaren ordezkaria Iker Etxebeste Zubizarreta, Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxeko (UZEI) ordezkaria Xabier Alberdi Larizgoitia, Euskal Herriko Unibertsitateko Euskara Institutuko ordezkaria Ibon Olaziregi Salaberria, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren Euskara Zerbitzuaren ordezkaria Mertxe Olaizola Maiz, aditua Joseba Erkizia Itoitz, aditua Asier Larrinaga Larrazabal, aditua Miel Loinaz Beristain, aditua Alberto Atxabal Rada, aditua Alfontso Mujika Etxeberria, aditua

9 uzei-ren lankide izan diren adituak

Iñaki Aguinaga. Donostiako Unibertsitate Ospitaleko traumatologoa Joxe Mari Urreaga. Donostiako Unibertsitate Ospitaleko traumatologoa

10 Eremu-zuhaitza

1 Anatomia

2 Histologia. Anatomia Patologikoa

3 Fisiologia

4 Biokimika

5 Patologia

6 Diagnostikoa. Laborategia. Proba eta prozedura diagnostikoak

7 Terapeutika. Botikak. Tratamendurako teknikak

8 Tresnak eta aparatuak

9 Administrazio sanitarioa

11 Aurkibidea

Bokabularioa sailka

1. Anatomia ...... 14 2. Histologia. Anatomia patologikoa ...... 54 3. Fisiologia ...... 61 4. Biokimika ...... 65 5. Patologia ...... 66 6. Diagnostikoa. Laborategia. Proba eta prozedura diagnostikoa 83 7. Terapeutika. Botikak. Tratamendurako teknikak . . . . 86 8. Tresnak eta aparatuak ...... 92 9. Administrazio sanitarioa . . . . . 94

Euskarazko aurkibidea ...... 95

Gaztelaniazko aurkibidea ...... 107

Frantsesezko aurkibidea ...... 119

Ingelesezko aurkibidea ...... 131

Erreferentzia bibliografikoak ...... 143

12 Bokabularioa sailka Traumatologia

1. ANATOMIA ahur 4 Ik. esku-ahur anfiartrosi (4) Sin. giltzadura erdimugikor (3); 1 sinfisi (3) Akiles-en tendoi (4) Mugimendu txikiko giltzadura, Sin. kalkaneo-tendoi (3); orpazurda (3) fibrokartilago batek elkarturiko bi Muskulu soleoa eta muskulu bikiak giltzadura-gainazal lauk osatua. kalkaneoaren tuberositateari lotzen Ornoen gorputzen arteko giltzadurak, dizkion tendoi sendoa, orpoan adibidez, anfiartrosiak dira. dagoena. Gorputzeko tendoirik es anfiartrosis; articulación handiena da. semimóvil; sínfisis es tendón de Aquiles; tendón fr amphiarthrose; articulation semi- calcáneo mobile; symphyse fr tendon d’Achille; tendon en amphiarthrosis; cartilaginous calcanéen ; en Achilles tendon; calcaneal tendon; heel cord 5 apofisi (4) 2 Sin. irtengune (3) akromion (4) es apófisis; proceso Sorbalda-hezurreko arantzaren fr processus; apophyse muturreko apofisia, giltzadura en process; apophysis akromioklabikularra osatzeko klabikularen kanpoko muturrarekin 6 artikulatzen dena. apofisi zorrotz (4) es acromion Sin. arantza-apofisi (4) fr acromion Orno-gorputzaren atzealdera en acromion proiektatzen den hezurrezko xafla bakoitia, arku neuralean sagitalki akromion-lepauztai kokatua. Bertan lotzen dira arantza- giltzadura muskuluak. Ik. giltzadura akromioklabikular es apófisis espinosa; proceso 3 espinoso aldaka (4) fr processus épineux; apophyse Sin. mokor (4); mehaka (3) épineuse Beheko gorputz-adarraren goiko zatia, en spinous process pelbisaren eta izterraren artean kokatua. Adiera hertsian, giltzadura edo hezurra bera. es cadera fr hanche en hip

14 Traumatologia

7 arantza-apofisi aponeurosi (4) Ik. apofisi zorrotz Sin. faszia (4) ardatz-hezurdura Tendoien luzapena, zuntzezko mintz Ik. eskeleto axial zuri, gogor eta distiratsu batez osatua, muskuluen estalki gisa (bilkin- arku krural aponeurosia) edota muskuluak Ik. iztai-lotailu mugitzen dituzten zatiekin lotzeko arku superziliar (lotune-aponeurosia) balio duena. Ik. bekain-arku es aponeurosis; fascia fr aponévrose; fascia artikulazio en aponeurosis; fascia Ik. giltzadura 8 12 arantza azpiko muskulu (4) artrodia (4) Sin. muskulu infraespinoso (4) Sin. giltzadura lau (4) Bizkarreko muskulua, eskapulako hobi Giltzadura-gainazal lauko hezurrak infraespinosotik trokiterrera zabaltzen elkartzen diren giltzadura sinobiala. dena. Mugimendu-ardatzik ez dagoenez, es músculo infraespinoso hezur bat bestearen gainean lerratzen fr muscle infraépineux da. en infraspinatus muscle es artrodia; articulación plana fr arthrodie; articulation plane 9 en arthrodia; arantza gaineko muskulu (4) Sin. muskulu supraespinoso (4) 13 es músculo supraespinoso astragalo (4) fr muscle supraépineux Sin. talus (4) en supraspinatus muscle Tartsoko hezurra, tibiarekin eta peronearekin artikulatuta orkatilako 10 giltzadura osatzen duena. Zangoko arantza iliako (4) hezurrekin lotura duen tartsoko hezur Sin. ilion-arantza (4) bakarra da, eta ez dauka muskulu- Hezur koxalaren aurreko ertzean lotunerik. Kalkaneoarekin eta eskafoide dauden arantza edo irtenguneetako hezurrarekin ere artikulatzen da. bakoitza, aurre-goikoa bata eta aurre- es astrágalo behekoa bestea. fr talus; astragale es espina ilíaca en talus; astragalus fr épine iliaque en iliac spine 11 arantza ziatiko (4) Sin. iskion-arantza (4) es espina ciática; espina isquiática fr épine ischiatique; épine sciatique en ischial spine; sciatic spine

15 Traumatologia

14 16 atlas (4) atzeko tibia-muskulu (4) Sin. C1 (4) Sin. atzeko muskulu tibial (4) Bizkarrezurreko lehenengo ornoa, Zangoaren atzeko konpartimentuko okzipitalarekin batera giltzadura muskulua, hango muskuluetatik atlookzipitala osatzen duena. Garai sakonena, tibiaren eta peronearen batean buruari eusten ziola pentsatzen atzealdetik eta hezur arteko mintzetik zelako hartu zuen izena, Atlas abiatuz oineraino iristen dena. Jatorrian pertsonaia mitologikoaren muskulua bada ere, orkatilan lotailu oroitzapenez. bilakatzen da, eta, barneko maleoloaren es atlas; C1 atzetik pasa ondoren, oineko hezur fr atlas; C1 nabikularrean eta lehen hezur en atlas; C1 kuneiformean txertatzen da. Oinaren flexio plantarra eta adukzioa ditu atzamar funtziorik garrantzitsuenak. Ik. hatz es músculo tibial posterior atzamar-hezur fr muscle tibial postérieur Ik. hatz-hezur en tibialis posterior muscle 15 17 atzeko lotailu gurutzatu (4) aurreko lotailu gurutzatu (4) Belaunaren erdialdeko euskarrietako Belaunaren erdialdeko euskarrietako bat, tibiaren atzealdetik femurraren bat, tibiaren aurre eta erdialdetik barneko kondiloaren kanpo eta femurraren kanpoko kondiloaren barne aurrealderantz hedatzen den zuntz lodi eta atzealderantz hedatzen den zuntz eta sendo batez osatua. Haren lodi eta sendo batez osatua. Haren funtziorik garrantzitsuena belaunari funtziorik garrantzitsuena belaunari egonkortasuna ematea da, batik bat egonkortasuna ematea da, batik bat atzeranzko gehiegizko mugimenduak aurreranzko gehiegizko mugimenduak ekidinez. ekidinez. es ligamento cruzado posterior; es ligamento cruzado anterior; LCA LCP fr croisé antérieur; LCA fr ligament croisé postérieur; LCP en anterior ; ACL en posterior cruciate ligament; PCL aurreko muskulu tibial atzeko muskulu tibial Ik. aurreko tibia-muskulu Ik. atzeko tibia-muskulu

16 Traumatologia

18 20 aurreko tibia-muskulu (4) azetabulu (4) Sin. aurreko muskulu tibial (4) Sin. barrunbe kotiloideo (4); kotilo (4) Zangoaren aurreko konpartimentuko Pelbiseko hezur koxalean –iskion, ilion muskulua, tibiaren kanpoaldeko eta pubis hezurren arteko loturan– tuberositatetik eta hezur arteko dagoen kopa-formako giltzadura- mintzetik abiatuz oineraino iristen barrunbea, izterrezurraren burua bere dena. Jatorrian muskulua bada ere, barnean jasotzen duena. orkatilan lotailu bilakatzen da, eta es acetábulo; cavidad cotiloidea; haren bidez txertatzen da oineko lehen cótilo hezur kuneiformean eta lehen fr acétabulum; cavité cotyloïde; metatartsianoan. Oinaren flexio cotyle dortsala eta inbertsioa ahalbidetzen en acetabulum; cotyloid cavity; ditu. cotyle es músculo tibial anterior aztal fr muscle tibial antérieur Ik. zangosagar en tibialis anterior muscle 21 19 baraila (4) axis (4) Sin. beheko masailezur (4) Sin. C2 Hezur bakoitia, zentrala eta simetrikoa; Bigarren lepaornoa, goian atlasarekin beheko masailezurraren eskeletoa berak eta behean hirugarren lepaornoarekin bakarrik osatzen du. Gorputz kurbatu artikulatzen dena. Axisaren alderdirik batez (zeinetan ahokatzen baitira bereizgarriena odontoide apofisia da, beheko hortz-haginak) eta loki- enbriologikoki atlasaren gorputza hezurrekin artikulatzen diren goranzko besterik ez dena eta atlas ornoaren bi adarrez osatua dago. Baraila da aurreko arkuko giltzadura- garezurreko hezur mugikor bakarra, eta aurpegiarekin artikulatzen dena. hari esker dira posible murtxikatzeko Buruko errotazio-mugimenduetarako mugimenduak. ardatz gisa jokatzen du, eta hortik es mandíbula; maxilar inferior datorkio izena, grezieraz axis hitzak fr mandibule; maxillaire inférieur ardatza esan nahi baitu. en mandible; lower jaw es axis; C2 fr axis; C2 barrunbe kotiloideo en axis; C2 Ik. azetabulu axisaren hortz barrunbe toraziko Ik. odontoide apofisi Ik. torax 22 behatz (4) es dedo del pie fr orteil; doigt du pied en toe

17 Traumatologia

23 26 behatz-hezur (4) bekoki-hezur (4) Sin. falange (4) Sin. kopeta-hezur (4); hezur frontal (4) Oineko behatzetako hezurretako Garezurraren goialdean eta aurrealdean, bakoitza. Gizakiak hiru falange izaten hezur parietalaren hurrenean, dagoen ditu behatz bakoitzean (lehenengoa edo mintz-hezur bikoitia; gizakiaren proximala, bigarrena edo erdikoa eta kasuan, bi hezurrok elkartu egiten dira, hirugarrena edo distala), behatz lodian kopeta eta betzuloen gainaldea eratzen izan ezik, bertan bi baizik ez baititu. duen hezur bakarra eratuz. es falange es frontal; hueso frontal fr phalange fr os frontal; frontal en phalanx en frontal bone 24 27 beheko gorputz-adar (4) belaun (4) Giza anatomian, aldakak, izterrak, Zangoaren erdialdean dagoen zangoak eta oinak eratzen duten giltzadura, femur, tibia eta gorputz-adarra. belaunezurraren artekoa. Zentzu es miembro inferior; extremidad zabalean, giltzadura hori bere barnean inferior hartzen duen zango-zatia, eta bereziki fr membre inférieur eremu horren aurreko aldea. Atzeko en lower limb; lower extremity aldeari popliteo deritzo. es rodilla beheko masailezur fr genou Ik. baraila en knee 25 belaunburu bekain-arku (4) Ik. errotula Sin. arku superziliar (4) Kopeta-hezurraren begi gaineko 28 prominentzia, bekainaren azpi-azpian belauneko giltzadura (4) kokatua. Izterrezurraren beheko muturra es arco superciliar; arcada errotularekin eta tibiarekin lotzen duen superciliar giltzadura. Bi artikulaziok osatzen dute: fr arcade sourcilière batetik, izterrezurraren troklearen eta en superciliary arch errotularen atzeko aldearen artean ezartzen den troklea-motakoak, eta, bestetik, izterrezur-kondiloen eta tibiaren meseten artean ezartzen den kondilo-itxurakoak. Azken giltzadura horrek bi menisko artikular dauzka. es articulación de la rodilla fr articulation du genou en knee joint belaunezur Ik. errotula

18 Traumatologia belaunezur-tendoi 32 Ik. tendoi errotuliano besahezurreko alboko epikondilo (4) 29 Sin. besahezurreko epikondilo benetako saihets-hezur (4) lateral (4); epikondilo (4); Sin. saihets-hezur jator (4); egiazko epikondilo erradial (4) saihets-hezur (4) Besahezurraren kanpoko kondiloaren Kasu bakoitzean dagokion saihets- gainetik kokatzen den hezur- kartilagoaren bidez bularrezurreraino irtengunea. iristen den saihets-hezurra. Zazpi pare es epicóndilo lateral del húmero; dira gizakiaren kasuan. epicóndilo; epicóndilo externo es costilla verdadera del húmero; epicóndilo radial fr côte vraie fr épicondyle latéral de l’humérus; en true rib épicondyle externe de l’humérus; berna épicondyle Ik. zango en lateral epicondyle of humerus; external epicondyle of humerus besaburu Ik. sorbalda besahezurreko epikondilo lateral 30 Ik. besahezurreko alboko epikondilo besahezur (4) Sin. humero (4) besahezurreko epikondilo Besaburuaren eta ukondoaren arteko medial hezurra. Goiko muturrak forma Ik. besahezurreko erdialdeko biribildua dauka (besahezurraren burua epikondilo esaten zaio) eta eskapulako barrunbe 33 glenoideoarekin artikulatzen da. besahezurreko erdialdeko Beheko muturra, aldiz, besaurreko bi epikondilo (4) hezurrekin artikulatzen da: Sin. besahezurreko epikondilo medial kubituarekin eta erradioarekin. (4); epitroklea (4) es húmero Besahezurraren barneko kondiloaren fr humérus gainetik kokatzen den hezur- en humerus irtengunea. 31 es epicóndilo medial del húmero; besahezurraren buru (4) epicóndilo interno del húmero; es cabeza humeral epitróclea fr tête humérale fr épicondyle médial de l’humérus; en humeral head épicondyle interne de l’humérus; épitrochlée en medial epicondyle of humerus; internal epicondyle of humerus; epitrochlea besape Ik. galtzarbe

19 Traumatologia

34 38 besaurre (4) besoko trizeps muskulu (4) Ukondoko giltzaduraren eta Sin. trizeps muskulu brakial (4) eskumuturraren artean kokatua dagoen Humeroaren atzealdean kokatua goiko gorputz-adarraren zatia. dagoen muskulua, hiru buru dituena. es antebrazo Besaurrearen hedapena edo estentsioa fr avant-bras da haren eginkizuna. en forearm es músculo tríceps braquial fr muscle triceps brachial 35 en triceps brachii muscle beso (4) Goiko gorputz-adarretako bakoitza. besondo Goitik behera, humeroak edo Ik. beso besahezurrak, kubituak eta erradioak, 39 eta karpoko eta hatzetako hezurrek betzulo (4) osatzen dute besoaren eskeletoa. Sin. orbita (4) es brazo es órbita; cavidad orbitaria fr bras fr cavité orbitaire; orbite en arm en orbital cavity; orbit 36 bizeps muskulu brakial beso (4) Ik. besoko bizeps muskulu Sin. besondo (4) Goiko gorputz-adarraren zatia, bizeps muskulu femoral besaburuaren eta ukondoaren artekoa. Ik. izterreko bizeps muskulu es brazo 40 fr bras bizkar (4) en arm Gorputz-enborraren atzeko aldea, beso-plexu lepotik pelbiseraino hedatzen dena. Ik. plexu brakial es espalda fr dos 37 en back besoko bizeps muskulu (4) Sin. bizeps muskulu brakial (4) Besoaren aurreko eta azaleko konpartimentuan, sorbalda-hezurretik erradioaren tuberositate bizipitalera doan muskulua, bi buru edo iturburu dituena, luzea bata eta laburra bestea. es músculo bíceps braquial fr muscle biceps brachial en biceps brachii muscle; brachial biceps besoko sare Ik. plexu brakial

20 Traumatologia

41 bizkarrezur-hodi bizkar-orno (4) Ik. orno-hodi Sin. orno dortsal (4); D (4); orno 44 toraziko (4); T (4) bizkarrezur-muin (4) Lepaornoen azpian, bizkarraren Sin. orno-muin (4) erdialdean, kokatuta dauden hamabi Orno-kanalaren barruan dagoen ornoetako bakoitza. D nahiz T letra nerbio-sistemaren zatia, hiru mintz maiuskularekin eta jarraian dagokien babeslez inguratua. Gizaki helduan ondoz ondoko zenbakiarekin garezur-oinaldean hasi eta bigarren izendatzen dira. orno lunbarreraino hedatzen da. Zona es vértebra dorsal; D; vértebra horretatik behera murrizten hasten da, torácica; T gai nerbioso gutxi duen kordoi mehe fr vertèbre thoracique; T; vertèbre eta zuntzezko modukoa osatzeraino dorsale; D (filum terminale izenekoa, hain zuzen en thoracic ; T ere). 42 es médula espinal bizkarreko muskulu zabal (4) fr moelle spinale es músculo dorsal ancho; músculo en spinal cord latísimo del dorso bular-kaxa fr muscle latissimus du dos; muscle Ik. kutxa toraziko grand dorsal en latissimus dorsi muscle 45 bular-muskulu nagusi (4) 43 Toraxaren aurrealdean kokatzen den bizkarrezur (4) muskulua, klabikula, bularrezur eta Sin. erraki (4) lehen sei saihets-hezurretatik Gizakien bizkarrezur-muina babesten sorbaldaraino hedatzen dena. Besoaren duen goitik beherako ornoen segida, hurbilketa eta barne-errotazioa eragiten enborraren hezurrezko ardatza eratzen ditu. duena. Bizkarrezurra bost orno- es músculo pectoral mayor multzotan banatzen da: lepaornoak (7), fr muscle grand pectoral bizkar-ornoak (12), gerri-ornoak (5), en pectoralis major muscle errain-hezurra eta uzkornoa, eta ornoarteko diskoei esker mugikortasun 46 handia dauka. Bizkarrezurra ez da bular-muskulu txiki (4) erabat zuzena, zenbait kurbadura ditu Toraxaren aurrealdean kokatzen den (lordosi zerbikal nahiz lunbarra eta muskulua, 3. eta 5. saihets-hezurren zifosi torazikoa). erdialdetik eskapularen korakoide es columna vertebral; raquis; espina apofisiraino hedatzen dena. Sorbalda dorsal jaistea da haren funtzio nagusia. fr colonne vertébrale; rachis; es músculo pectoral menor colonne rachidienne fr muscle petit pectoral en vertebral column; spinal column; en pectoralis minor muscle spine; rachis

21 Traumatologia

47 50 bularrezur (4) deltoide muskulu (4) Hezur laua, bularraldearen aurreko Sorbaldako muskulu triangeluar paretan kokatua, alde bakoitzean handia, sorbaldaren goiko aldetik saihets-hezurrekin eta klabikularekin humeroaren diafisira doana eta besoa artikulatzen dena. Bertan kirtena (edo alboetarantz jasotzen duena. manubrioa), gorputza eta xifoide es músculo deltoides apofisia edo apendizea bereizten dira, fr muscle deltoïde goitik behera. en deltoid muscle es esternón 51 fr sternum diartrosi (4) en sternum Sin. giltzadura mugikor (4); giltzadura bularrezur-lepauztai sinobial (4) giltzadura Kartilago hialinoz estalitako giltzadura- Ik. giltzadura esternoklabikular gainazalek, giltzadura-kapsulak eta indargarri edo errefortzu gisa jokatzen 48 duten lotailuek osatzen duten bularrezurraren gorputz (4) artikulazioa. Giltzadura osatzen duten es cuerpo del esternón hezurren artean dagoen tarteak fr corps du sternum mugimendu-aukera zabala ematen die en body of the sternum hezurrei (errotazioa, flexioa, hedapena, bularrezurraren kirten abdukzioa, adukzioa, etab.). Ik. bularrezurraren manubrio es diartrosis; articulación móvil; articulación sinovial 49 fr diarthrose; articulation synoviale; bularrezurraren manubrio (4) articulation mobile Sin. bularrezurraren kirten (4) en diarthrosis; es manubrio esternal fr manubrium sternal egiazko saihets-hezur en manubrium of sternum Ik. benetako saihets-hezur burezur elipse-itxurako giltzadura Ik. garezur Ik. kondilo-itxurako giltzadura C elkarrekiko ahokapen Ik. lepaorno Ik. zela-giltzadura C1 Ik. atlas C2 Ik. axis Chopart-en giltzadura Ik. tartsoko erdiko giltzadura D Ik. bizkar-orno

22 Traumatologia

52 erpuruaren muskulu enartrosi (4) oposatzaile Diartrosien taldeko artikulazioa, bi Ik. erpuruaren muskulu aurkari esfera- edo esferoide-segmentuz osatua. 55 Hezur-segmentuetako bat konbexua erradio (4) izaten da (izterrezur-burua, esaterako) Sin. erradio hezur (4) eta bestea, berriz, konkaboa (barrunbe Besaurrearen kanpoko aldean, kotiloideoa). Horrelako giltzadurak humeroaren eta karpoko hezurren norabide guztietan mugitzen dira. artean kokatua dagoen hezurra, hezur es enartrosis; articulación esferoidea arteko mintzaren bitartez barrutik fr énarthrose; articulation sphéroïde kubituarekin artikulatzen dena. Goiko en enarthrosis; ball-and-socket joint; aldetik humeroarekin artikulatzen da, spheroidal joint eta, beheko aldetik, berriz, karpoko epikondilo hezurrekin. Ik. besahezurreko alboko epikondilo es radio fr radius epikondilo erradial en radius Ik. besahezurreko alboko epikondilo erradio hezur epitroklea Ik. erradio Ik. besahezurreko erdialdeko epikondilo erradio-karpo giltzadura Ik. eskumuturreko giltzadura 53 erdiko falange (4) erradioaren eraztun-lotailu Sin. falangina (3); F2 (4) Ik. erradioaren lotailu anular Hatzetako eta behatzetako bigarren 56 falangea. Eskuko erpuruan eta oineko erradioaren lotailu anular (4) behatz lodian, falta da. Sin. erradioaren eraztun-lotailu (4) es falange media; falangina; F2 Erradioaren burua kubituaren barrunbe fr phalange moyenne; phalangine; sigmoideo txikiaren barruan P2 mantentzen duen zuntzezko banda. en middle phalanx; P2 es ligamento anular del radio 54 fr ligament annulaire du radius erpuruaren muskulu en anular ligament of radius aurkari (4) Sin. erpuruaren muskulu oposatzaile (3) Erpuruaren muskulu aduktorea, hatz lodia esku-ahurrera hurbiltzen duena. es músculo oponente del pulgar fr muscle opposant du pouce en opponens pollicis muscle

23 Traumatologia

57 60 errain-hezur (4) erronboide muskulu (4) Sin. sakro hezur (4) Zenbait ornoren apofisi zorrotzak Falka trunkatuaren forma duen hezur sorbalda-hezurraren erdiko ertzarekin triangeluarra, bat egindako bost ornoz lotzen dituzten trapezioaren azpiko bi osatua. Aurreko aurpegia barrurantz muskuluetatik bakoitza. sartua dago, eta goiko ertz irtena es músculo romboides pelbisaren goiko estugunearen zati da. fr muscle rhomboïde Bi hezur koxalekin artikulatzen da, en rhomboid muscle baina giltzadura hori haurdunaldiaren 61 azken aldian bakarrik mugi daiteke, errotula (4) aurretik atzerako balantza moduko Sin. patela (4); belaunezur (4); mugimendu txiki batzuk eginez. belaunburu (3) Mugimendu horiek pelbiseko bi Forma triangeluarreko hezur txiki, lodi, estuguneetatik (goiko nahiz beheko eta mugikorra. Izterreko koadrizeps estuguneetatik) barrena irteten muskuluaren tendoiaren barruan dago, laguntzen diote fetuaren buruari. eta tendoi errotulianoaren bidez lotzen es sacro; hueso sacro da tibiaren aurreko tuberositatearekin, fr sacrum; os sacrum belaunaren estentsio-mugimendua en sacrum; sacral bone ahalbidetuz. Mugimendu horretan, 58 izterrezurraren troklearekin giltzatzen errain-hezurreko zulo (4) da. Errain-hezurraren aurreko aldean es rótula; patela dauden zortzi zuloetako bakoitza. fr rotule; patella Nerbio sakroen adar bentralak en patella; knee cap igarotzen dira bertatik. 62 es agujero sacro esfinter muskulu (4) fr trou sacré Irekigune bat, hala nola maskurikoa en sacral foramina edo uzkikoa, uzkurtzen edo ixten duen 59 eraztun-formako muskulua. errain-orno (4) es músculo esfinter Sin. orno sakro (4); S (4) fr muscle sphincter Errain-hezurra osatzen duten bost en sphincter muscle ornoetako bakoitza. Elkarren artean fusionatuak daude, eta hezurrezko egitura mugiezina osatzen dute. S letra maiuskularekin eta jarraian dagokien ondoz ondoko zenbakiarekin izendatzen dira. es vértebra sacra; S fr vertèbre sacrée; S en sacral vertebra; S erraki Ik. bizkarrezur

24 Traumatologia

63 66 eskafoide hezur (4) eskapula-gerriko (4) Sin. karpoko eskafoide hezur (4) Sin. sorbalda-gerriko (4) Karpo edo eskumuturreko aurreneko Enborraren eta goiko gorputz- ilarako hezurrik handiena. Bost adarraren arteko lotura eratzen duen hezurrekin artikulatzen da: zona anatomikoa, bularrezurrak, erradioarekin, semilunarrarekin, hezur klabikulak eta eskapulak osatua. handiarekin, trapezoidearekin eta Lepoaren oinaldetik bularreko muskulu trapezioarekin. handiaren azpiko ertzeraino hedatzen es escafoides; escafoides carpiano da. fr os scaphoïde; scaphoïde carpien es cintura escapular en scaphoid bone; carpal scaphoid fr ceinture scapulaire en scapular waist; shoulder girdle 64 eskapula (4) 67 Sin. omoplato (4); sorbalda-hezur (4) eskeleto (4) Hezur laua, mehea, triangeluarra, Sin. hezurdura (4) sorbaldaren atzeko partea osatzen Giza gorputzaren hezurrezko egitura, duena. Bigarren saihets-hezurretik 206 hezurrek osatua, barruko organo zazpigarrenera bitartean kokatuta dago. eta ehun bigunak eutsi eta babesten Haren barrunbe glenoideoan dituena. Muskuluei beren ekintzak besahezurraren burua artikulatzen da. egiteko beharrezkoak dituzten palankak es escápula; omóplato eskainiz, mugimenduak ahalbidetzen fr scapula; omoplate ditu. en scapula; blade bone; shoulder es esqueleto blade fr squelette en skeleton 65 eskapula azpiko muskulu (4) 68 Sin. muskulu subeskapular (4) eskeleto apendikular (4) Eskapularen saihets-aldean sortu eta Gorputz-adarretako eskeletoa, 126 humeroaren tuberkulu txikian hezur guztira. (trokinean) txertatzen den muskulua. es esqueleto apendicular Haren eginkizuna besoa hurbildu eta fr squelette appendiculaire barrurantz biraraztea da. en appendicular skeleton es músculo subescapular 69 fr muscle subscapulaire eskeleto axial (4) en subscapularis muscle Sin. ardatz-hezurdura (3) Gorputzaren erdiko ardatzean kokatutako hezurrak (garezurra, bizkarrezurra, saihets-hezurrak eta bularrezurra), 80 hezur guztira. es esqueleto axial fr squelette axial en axial skeleton

25 Traumatologia

70 74 esku (4) eskumuturreko giltzadura (4) Goiko gorputz-adarraren zati distalean, Sin. giltzadura erradiokarpiano (4); besaurrearen muturrean, dagoen erradio-karpo giltzadura (4) gorputz-atala. Hiru zati ditu: karpoa, Kondilo-itxurako giltzadura: erradio metakarpoa eta hatzak. Gizakietan, hezurraren beheko muturrak eta atzitze-funtzioetarako espezializatuta karpoko lehenengo lerroko hiru dago. hezurrek (eskafoide, semilunar eta es mano piramidalak) eratutako kondiloak fr main osatzen dute. Mugimendu ugari en hand ahalbidetzen ditu: flexioa, estentsioa eta desbideraketa erradial eta kubitala. 71 es articulación de la muñeca; esku-ahur (4) articulación radiocarpiana Sin. ahur (4); esku-zabal (4) fr articulation du poignet; Giza eskuaren zati konkabo samarra, articulation radio-carpienne hatz-oinaldeen eta eskumuturraren en wrist joint; radiocarpal joint artean dagoena. Ukabila ixten denean, hatzak haren gainean tolesten dira. eskumuturreko hezur es palma de la mano Ik. karpo-hezur fr paume 75 en palm estiloide apofisi (4) esku-zabal es apófisis estiloides; proceso Ik. esku-ahur estiloideo fr processus styloïde; apophyse 72 styloïde eskugain (4) en styloid proccess Eskuaren kanpoalde ganbila, esku- ahurraren kontrako aldean dagoena. F1 es dorso de la mano Ik. falange proximal fr dos de la main F2 en back of hand; dorsum of hand Ik. erdiko falange 73 F3 eskumutur (4) Ik. falange distal Besaurrearen eta eskuaren artean kokatua dagoen gorputz-atala. Bertan falange artikulatzen dira kubitua eta erradioa Ik. behatz-hezur karpo-hezurrekin. falange es muñeca Ik. hatz-hezur fr poignet en wrist

26 Traumatologia

76 fibula-muskulu falange distal (4) Ik. muskulu peroneo Sin. urruneko falange (4); 79 falangeta (3); F3 (4) galtzarbe (4) Hatzetako eta behatzetako hirugarren Sin. besape (4) falangea, guztietan txikiena. Beso eta sorbaldaren arteko loturaren es falange distal; falangeta; F3 azpian dagoen barrunbea. Pertsona fr phalange distale; phalangette; P3 helduan, normalean, ilez betea egon en distal phalanx; terminal phalanx; ohi da. phalangette; P3 es axila 77 fr aisselle falange proximal (4) en axilla Sin. hurbileko falange (4); F1 (4) 80 Hatzetako eta behatzetako lehenengo garezur (4) falangea. Sin. burezur (4); kranio (3) es falange proximal; F1 Gizakiaren buru-eskeletoa edo buruko fr phalange proximale; P1 hezurren multzoa, adiera zabalean; en proximal phalange; P1 adiera hertsian, aldiz, entzefaloa falangeta barruan hartzen duen hezurrezko kaxa. Ik. falange distal es cráneo fr crâne falangina en skull; cranium Ik. erdiko falange 81 78 garezur-ganga (4) falka-hezur (4) Garezurraren goiko zatia, kopeta- Sin. hezur kuneiforme (4) hezurraren zati bertikalak, hezur Tartsoa osatzen duten piramide- parietalek, tenporalen zati ezkatatsuak formako hezurretako bakoitza. Hiru eta hezur okzipitalak osatzen dutena. hezur labur dira (barrutik kanporantz es bóveda craneal; calota; calvaria zenbatzen dira), eta eskafoidearen fr calvaria; calotte crânienne; voûte aurrean kokatuta daude, tartsoaren du crâne bigarren hezur-ilaran. en calvaria; cranial vault; skull cap es hueso cuneiforme; cuña; cuneiforme fr os cunéiforme; cunéiforme en cuneiform bone; cuneiform; wedge bone faszia Ik. aponeurosi femur Ik. izterrezur fibula Ik. perone hezur

27 Traumatologia

82 85 garezurraren oinalde (4) gerri-orno (4) Sin. garezurraren oinarri (3) Sin. orno lunbar (4); L (4) Garezurreko kaxaren azpiko pareta, Gerrialdeko bost ornoetako bakoitza. garezur-gangaren beste aldeko Bizkarraren beheko aldean daude muturrean kokatua. Hiru zati bereizten kokatuak, bizkar-ornoen azpian eta dira bertan: aurrekoa edo hobi errain-ornoen gainean. L letra etmoidofrontala (haren gainean daude maiuskularekin eta jarraian dagokien lobulu frontalak eta usaimen-lobuluak), ondoz ondoko zenbakiarekin erdikoa edo esfenotenporala (haren izendatzen dira. gainean daude lobulu tenporalak eta es vértebra lumbar; L hipofisia) eta atzekoa edo hobi fr vertèbre lombaire; L tenporookzipitala (han irekitzen dira en lumbar vertebra; L zulo handia edo okzipitala eta beste gerri-plexu irekigune batzuk, garezur-nerbioak Ik. plexu lunbar pasatu daitezen). es base del cráneo gihar fr base du crâne Ik. muskulu en base of skull 86 garezurraren oinarri giltzadura (4) Ik. garezurraren oinalde Sin. artikulazio (4) Bi hezur edo gehiagoren lotunea. 83 Mugimenduari begira, giltzadurak garondo (4) honela banatzen dira: diartrosiak edo Sin. lepogain (3) giltzadura mugikorrak (mugimendu- Lepoaren atzealdea, lepaornoen atzetik ardatz bakarra dutenak, troklea edo kokaturik dauden zati bigun eta trokoideak; bi mugimendu-ardatz haragitsuek eratua. dituztenak, kondileoak eta zela es nuca modukoak; nahiz hiru ardatz eduki fr nuque ditzaketenak, enartrosiak), anfiartrosiak en nape (erdimugikorrak) eta sinartrosiak (edo 84 giltzadura mugiezinak). garondo-hezur (4) es articulación Sin. hezur okzipital (4) fr articulation Garezurraren atzealdea osatzen duen en joint; articulation hezur bakoiti eta zapala; zulo okzipitala inguratzen du, eta kondiloz dago hornituta atlasarekin giltzatu ahal izateko. es occipital; hueso occipital fr os occipital; occipital en occipital bone

28 Traumatologia

87 giltzadura kondileo giltzadura Ik. kondilo-itxurako giltzadura akromioklabikular (4) giltzadura lau Sin. akromion-lepauztai giltzadura (4) Ik. artrodia Klabikula eta akromiona (sorbalda- hezurreko irtengunea) lotzen dituen giltzadura mugiezin giltzadura. Ik. sinartrosi es articulación acromioclavicular giltzadura mugikor fr articulation acromio-claviculaire Ik. diartrosi en acromioclavicular joint 91 giltzadura erdimugikor giltzadura sakroiliako (4) Ik. anfiartrosi Sin. sakro-ilion giltzadura (4) giltzadura erradiokarpiano Hezur iliakoa errain-hezurrarekin Ik. eskumuturreko giltzadura lotzen duen diartrosia. es articulación sacroilíaca 88 fr articulation sacro-iliaque giltzadura esternoklabikular (4) en sacroiliac joint Sin. bularrezur-lepauztai giltzadura (4) es articulación esternoclavicular giltzadura sinobial fr articulation sterno-claviculaire Ik. diartrosi en sternoclavicular joint 92 89 giltzadura giltzadura femorotibial (4) tartsometatartsiano (4) Sin. izterrezur-tibia giltzadura (4) Sin. tartso-metatartso giltzadura (4); es articulación femorotibial Lisfranc-en giltzadura (4) fr articulation fémoro-tibiale Artrodia-sail batek osatutako en femorotibial joint giltzadura, hezur kuneiformeen eta kuboide hezurraren aurreko aldeak giltzadura glenohumeral metatartso hezurren atzeko aldearekin Ik. sorbaldako giltzadura lotzen dituena. 90 es articulación tarsometatarsiana; giltzadura articulación de Lisfranc karpometakarpiano (4) fr articulation tarso-métatarsienne; Sin. karpo-metakarpo giltzadura (4) articulation de Lisfranc Karpoko bigarren ilarako hezurrak en tarsometatarsal joint; Lisfranc metakarpianoen oinaldearekin lotzen joint dituzten artikulazioetako bakoitza. Lehenengoa (trapezio hezurraren eta lehenengo metakarpianoaren arteko giltzadura, alegia) elkarrekiko ahokapen bat da; gainerakoak, berriz, artrodiak. es articulación carpometacarpiana fr articulation carpo-métacarpienne en carpometacarpal joint

29 Traumatologia

93 96 giltzadura giltzadura-kapsula (4) tenporomandibular (4) Sin. kapsula artikular (3) Sin. loki-barailetako giltzadura (4) Giltzadura bat inguratzen duen mintz es articulación temporomandibular; sinobialez tapizatutako zuntzezko ATM; articulación de la zakua, artikulazioa osatzen duten mandíbula hezurren giltzadura-kartilagoaren fr articulation temporo- ertzetan lotzen dena. Ehun konektibo mandibulaire; articulation trinkoz dago eratua, kolagenozko zuntz temporo-maxillaire eta zuntz elastiko ugarirekin. en temporomandibular joint es cápsula articular; cápsula sinovial fr capsule articulaire; capsule giltzadura synoviale tibioperoneoastragalino en ; articular capsule; Ik. orkatilako giltzadura synovial capsule 94 97 giltzadura-apofisi (4) giltzadura-lerroarte (4) Orno bakoitzean dauden apofisietako Sin. lerroarte artikular (4) bakoitza; bi apofisi-pare dira: goikoak es interlínea articular eta behekoak. Beheko ornoaren goiko fr interligne articulaire giltzadura-apofisiak goiko ornoaren en joint space; articular interline beheko giltzadura-apofisiekin artikulatzen dira. Giltzadura-apofisien ginglimo egitura diferentea da, bizkarrezur- Ik. troklea eremuaren arabera. 98 es apófisis articular; proceso goiko gorputz-adar (4) articular Giza anatomian, sorbaldak, besondoak, fr processus articulaire; apophyse besaurreak, eskumuturrak eta eskuak articulaire eratzen duten gorputz-adarra. en articular process es miembro superior; extremidad giltzadura-aurpegi superior Ik. giltzadura-gainazal fr membre supérieur en upper limb; upper extremity 95 giltzadura-gainazal (4) Sin. giltzadura-aurpegi (4) Kartilago hialinoz estalitako gainazala, beste hezur bateko gainazal baliokidearekin batera giltzadura bat osatzen duena. es superficie articular; carilla articular fr surface articulaire; facette articulaire; face articulaire en articular surface; articular facet; articularis facies

30 Traumatologia

99 103 goiko masailezur (4) hezur (4) Sin. goiko maxilar (4) Gizakiaren eskeletoa osatzen duten 206 Aurpegiko eskeletoa osatzen duen zati gogorretako bakoitza. Hezurra hezurra, beste aldeko bere kidekoarekin eratzen duen ehuna batez ere kaltzio artikulatuz goiko masailaren fosfatoz zurrundutako eta gogortutako hezurrezko zatia eratzen duena. ehun konektiboz dago osatua. Ahoaren gainean, betzuloaren azpian Morfologiaren arabera, hezur luzeak, eta sudur-barrunbeen kanpoko aldean laburrak eta lauak bereizten dira. kokatuta dago. Hezurraren kanpoko kortikala trinkoa es maxilar superior; maxila da, barruan ehun arolez osatutako sare fr maxillaire; maxillaire supérieur bat hartzen du, eta han kokatzen da en maxilla; upper jaw hezur-muina. es hueso goiko maxilar fr os Ik. goiko masailezur en bone; os hanka hezur frontal Ik. zango Ik. bekoki-hezur 100 104 hatz (4) hezur handi (4) Sin. atzamar (4) Sin. karpoko hezur handi (4) es dedo de la mano Karpoko hezurretan handiena, ilara fr doigt de la main distalean kokatua. Kanpoan, eskafoide en finger eta trapezoidearekin artikulatzen da; 101 barruan, kako-hezurrarekin; goian, hatz-hezur (4) hezur semilunarrarekin, eta, behean, Sin. atzamar-hezur (4); falange (4) bigarren, hirugarren eta laugarren Eskuko hatzetako hezurretako bakoitza. metakarpianoekin. Gizakiak hiru falange izaten ditu hatz es hueso grande; hueso grande del bakoitzean (lehenengoa edo proximala, carpo bigarrena edo erdikoa eta hirugarrena fr os capitatum; grand os edo distala), erpuruan izan ezik, bertan en capitate bone; capitate bi baizik ez baititu. es falange fr phalange en phalanx 102 hatz-koskor (4) Giza eskua itxita dagoenean hatzen oinaldean eta giltzaduretan eratzen diren konkorduretako bakoitza. es nudillo fr noeud en knuckle

31 Traumatologia

105 107 hezur iliako (4) hezur parietal (4) Sin. hezur koxal (4); hezur pelbiko (4) Sin. pareta-hezur (3) Izterrezurra errain-hezurrarekin lotzen Garezur-gangako mintz-hezurra, duen hezur laua. Pelbiseko gerrikoa garezurraren gainaldearen eta alboen izenez ezagutzen den enborraren eta atal handi bat eratzen duena. Aurrean, beheko gorputz-adarraren loturaren hezur frontalarekin artikulatzen da; aurreko eta alboko zatiak eratzen ditu. atzean, okzipitalarekin, eta, beheko Jatorrian ilion, iskion eta pubis izeneko aldean, tenporalarekin. hiru hezur independentez osatua es parietal; hueso parietal; hueso badago ere, pertsona helduan kartilago bregmático trirradiatuak pieza bakarra osatuz fr os pariétal; pariétal elkartzen ditu hiru pieza horiek en parietal bone azetabulu-barrunbean. hezur pelbiko es hueso ilíaco; hueso coxal; hueso Ik. hezur iliako innominado fr os coxal; os iliaque 108 en coxal bone; pelvic bone; hip hezur piramidal (4) bone Sin. piramide-hezur (4) Karpoko aurreneko ilarako hirugarren hezur koxal hezurra, alderantzikatutako piramide Ik. hezur iliako baten forma duena. Lau hezurrekin hezur kuneiforme artikulatzen da: kubituarekin, hezur Ik. falka-hezur pisiformearekin, semilunarrarekin eta kako-hezurrarekin. hezur lakrimal es hueso piramidal; hueso triquetro Ik. malko-hezur fr os triquétrum; os pyramidal hezur malar en triquetrum bone; pyramidal Ik. masailalbo-hezur bone 106 109 hezur nabikular (4) hezur pisiforme (4) Sin. tartsoko eskafoide hezur (4) Karpoko aurreneko ilarako hezur Tartsoko hezur laburra, astragaloaren txikia, ilar baten antzeko forma eta eta hezur kuneiformeen artean pisua dituena (hortik datorkio izena, kokatua, tartsoko aurreneko ilara pisum hitzak ilarra esan nahi baitu osatzen duten guztietan handiena. latinez). Hezur piramidalarekin soilik Atzean astragaloarekin artikulatzen da, artikulatzen da. alboan kuboidearekin, eta aurrean hiru es hueso pisiforme hezur kuneiformeekin. fr os pisiforme es navicular; escafoides tarsiano en pisiform bone fr os naviculaire; scaphoïde tarsien en navicular bone hezur okzipital Ik. garondo-hezur

32 Traumatologia

110 hezurdura hezur semilunar (4) Ik. eskeleto Sin. ilargi-hezur (3) 113 Karpoko aurreneko ilarako bigarren hobi iliako (4) hezurra, behera begirako konkabitatea Sin. ilion-hobi (3) duen ilargi-erdi baten forma duena. Ilion hezurreko hegalaren erraien Bost hezurrekin artikulatzen da: aldeko kurbaren sakonunea. erradioarekin, eskafoidearekin, karpoko Hedaduraz, maila horretan dagoen hezur handiarekin, piramidalarekin eta zona osoa eta bertan aurkitzen diren kako-hezurrarekin. pelbiseko erraiak. es hueso semilunar es fosa ilíaca fr lunatum; os semi-lunaire fr fosse ilaque en lunate bone; semilunar bone en iliac fossa 111 hodi bertebral hezur sesamoideo (4) Ik. orno-hodi Sesamo-ale baten itxura duen hezur txikia (hortik izena), tendoi batean humero (flexorean) txertatuta dagoena. Ik. besahezur Lehenengo hatz eta behatzaren humeroaren tuberkulu nagusi artikulazio metakarpo eta Ik. trokiter metatartsofalangikoetan binaka kokatzen dira, giltzaduraren oinaldearen humeroaren tuberkulu txiki albo banatan. Tendoiak giltzadura- Ik. trokin gainazalean edukiko lukeen hurbileko falange marruskadura arintzen edo saihesten du. Ik. falange proximal es hueso sesamoideo fr os sésamoïde ilargi-hezur en sesamoid bone Ik. hezur semilunar hezur tenporal 114 Ik. loki-hezur ilion (4) Sin. ilion hezur (4) hezur untziforme Iskionarekin eta pubisarekin batera Ik. kako-hezur hezur iliakoa osatzen duten hiru hezur zigomatiko hezurretako bat. Iliona beste biak baino Ik. masailalbo-hezur gorago kokatua dago, eta pala iliakoa eratzen du. hezur- eta muskulu-sistema es ilion Ik. sistema muskuloeskeletiko fr ilion 112 en ilium hezur-sistema (4) ilion hezur es sistema óseo Ik. ilion fr système osseux en skeletal system ilion-arantza Ik. arantza iliako

33 Traumatologia ilion-hobi 118 Ik. hobi iliako iztai-lotailu (4) Sin. iztai-arku (3); arku krural (3) ilion-psoas muskulu Aurre-goiko arantza iliakotik pubiseko Ik. muskulu psoasiliako arantza edo tuberkulura doan 115 zuntzezko banda. ipurmasaileko muskulu (4) es ligamento inguinal; arco Sin. muskulu gluteo (4) inguinal; ligamento crural es músculo glúteo fr ligament inguinal; arc inguinal; fr muscle fessier arcade crurale en gluteal muscle en inguinal ligament; inguinal arch; crural ligament irtengune Ik. apofisi 119 izter (4) 116 Beheko gorputz-adarraren segmentu iskion (4) proximala, aldakatik belaunera doana. Sin. iskion hezur (4) Izterrezurrak eusten dio. Ilion eta pubis hezurrekin batera hezur es muslo illiakoa osatzen duten hiru hezur fr cuisse fetaletako bat. Koxalaren atzeko eta en thigh beheko zatian dago kokatua. Tuberositate iskiatikoa –esertzerakoan 120 oinarri gisa erabiltzen den izterreko bizeps muskulu (4) irtenguneetako bat– iskion hezurraren Sin. bizeps muskulu femoral (4) zatia da. Izterreko atzeko konpartimentuan es isquion iskionetik eta lerro latzetik peronearen fr ischion burura doan muskulua, bi buru edo en ischium iturburu dituena, luzea bata eta laburra bestea. iskion hezur es músculo bíceps femoral; músculo Ik. iskion bíceps crural iskion-arantza fr muscle biceps fémoral; muscle Ik. arantza ziatiko biceps crural en biceps femoris muscle 117 iztai (4) es ingle fr aine en groin iztai-arku Ik. iztai-lotailu

34 Traumatologia

121 125 izterreko koadrizeps izterrezurreko alboko muskulu (4) epikondilo (4) Sin. koadrizeps muskulu femoral (4) Sin. izterrezurreko Izterreko muskulu hedatzaile handia, epikondilo lateral (4) errotulan eta tibiaren aurreko Izterrezurraren kanpoko kondiloaren tuberositatean tendoi komun batean gainetik kokatzen den hezur- elkartuta txertatzen diren lau buruk irtengunea. osatua: muskulu zuzenak, barruko eta es epicóndilo lateral del fémur; kanpoko muskulu bastoak eta muskulu epicóndilo externo del fémur kruralak. fr épicondyle latéral du femur; es músculo cuádriceps femoral; épicondyle externe du femur músculo cuádriceps crural en lateral epicondyle of femur; fr muscle quadriceps fémoral; external epicondyle of femur muscle quadriceps crural izterrezurreko epikondilo en quadriceps femoris muscle lateral 122 Ik. izterrezurreko alboko epikondilo izterreko muskulu zuzen (4) izterrezurreko epikondilo es músculo recto femoral medial fr muscle droit fémoral Ik. izterrezurreko erdialdeko epikondilo en rectus femoris muscle 126 123 izterrezurreko erdialdeko izterrezur (4) epikondilo (4) Sin. femur (4) Sin. izterrezurreko epikondilo Hezur luzea, izterraren eskeletoa medial (4) osatzen duena. Goiko aldean, edo alde Izterrezurraren barneko kondiloaren proximalean, hezur iliakoarekin gainetik kokatzen den hezur- artikulatzen da, izterrezur-buruaren eta irtengunea. kotiloaren arteko giltzaduraren bitartez, es epicóndilo medial del fémur; eta beheko aldean, edo alde distalean, epicóndilo interno del fémur tibiarekin eta errotularekin. Gorputz fr épicondyle médial du femur; osoko hezurrik luzeena da. épicondyle interne du femur es fémur en medial epicondyle of femur; fr fémur internal epicondyle of femur en femur; thigh bone jarrera anatomiko izterrezur-tibia giltzadura Ik. posizio anatomiko Ik. giltzadura femorotibial 124 izterrezurraren buru (4) es cabeza femoral fr tête fémorale en femoral head

35 Traumatologia

127 129 kako-hezur (4) karpo (4) Sin. hezur untziforme (4) Eskuaren eskeleto proximala, Karpoko bigarren ilarako azkeneko besaurreko hezurren eta metakarpoaren hezurra. Bost hezurrekin artikulatzen artean kokatua. Bi ilaratan antolatutako da: piramidalarekin, hezur handiarekin, zortzi hezur laburrez osatua dago: semilunarrarekin eta azkeneko bi aurreneko ilaran eskafoidea, metakarpianoekin. semilunarra, piramidala eta pisiformea es hueso ganchoso; hueso daude, eskumuturreko artikulazioa, unciforme zentzu hertsian, eratuz; bigarren ilaran, fr hamatum; os crochu; os berriz, artikulazio karpometakarpianoa unciforme eratzen duten trapezioa, trapezoidea, en hamate bone; unciform bone hezur handia eta kako-hezurra bereizten dira. 128 es carpo kalkaneo hezur (4) fr carpe Sin. orpo-hezur (4) en carpus Tartsoko hezurra, goian astragaloarekin eta aurrean kuboide hezurrarekin 130 artikulatzen dena. Haren beheko karpo-hezur (4) aldeko tuberositatea zoruaren gainean Sin. eskumuturreko hezur (4) jartzen da. Orpoa izeneko oin-zatiari Eskumuturreko edo karpoko zortzi dagokio. hezurretako bakoitza. es hueso calcáneo es hueso del carpo; hueso de la fr calcanéus; os du talon muñeca en calcaneus; heel bone fr os du carpe; os du poignet en carpal bone; bone of the wrist kalkaneo-tendoi Ik. Akiles-en tendoi karpo-metakarpo giltzadura Ik. giltzadura karpometakarpiano kapsula artikular Ik. giltzadura-kapsula 131 karpoko erdiko giltzadura (4) Kondilo-itxurako giltzadura, karpoko lehenengo lerroko hezurrak bigarren lerrokoekin lotzen dituena. es articulación mediocarpiana fr articulation médio-carpienne en midcarpal joint karpoko eskafoide hezur Ik. eskafoide hezur karpoko hezur handi Ik. hezur handi klabikula Ik. lepauztai

36 Traumatologia koadrizeps muskulu femoral 135 Ik. izterreko koadrizeps muskulu kondilo-itxurako giltzadura (4) 132 Sin. giltzadura kondileo (4); elipse- kokots (4) itxurako giltzadura (4) es mentón Gainazal konbexu batek (kondilo fr menton batek) eta beste gainazal konkabo batek en chin (barrunbe glenoideoak, adibidez) 133 osatzen duten artikulazioa; belaunekoa, kokzix (4) esate baterako. Mota honetako Sin. uzkorno (4) giltzadurek mugimendu posible guztiak Bizkarrezurraren beheko muturra egiten dituzte, errotaziokoa izan ezik. osatzen duen hezurrezko pieza, es articulación condílea; bolumenean aurrenekotik azkenekora articulación elipsoidea murriztuz doazen eta elkar soldatuak fr articulation condylienne; dauden lau-sei orno-hasikinez osatua. articulation ellipsoïde Aurreneko orno kokzigeoa errain- en condylar joint; ellipsoid joint hezurraren erpinarekin artikulatzen da. kopeta-hezur Uzkornoa errudimentarioa da Ik. bekoki-hezur gizakietan, eta beste animalia-espezie batzuen isatsaren aztarnatzat hartzen da. 136 es cóccix; hueso coccígeo korakoide apofisi (4) fr coccyx; os coccyx Sorbalda-hezurraren goiko ertzean en coccyx; tailbone kokatua dagoen tamaina handi samarreko apofisia, erdi-flexionatutako 134 hatz baten forma duena (bele- kondilo (4) mokoaren antza duelako hartzen du Hezur-irtengune biribildua, ardatz bat izen hori grezieraz). Bertan lotzen da bestea baino luzeagoa duena (adibidez, bularreko muskulu txikia. izterrezurrekoa edo besahezurrekoa) eta es apófisis coracoides; proceso beste hezur batekin artikulatzen dena. coracoideo es cóndilo fr processus coracoïde; apophyse fr condyle coracoïde en condyle en coracoid process kotilo Ik. azetabulu kranio Ik. garezur

37 Traumatologia

137 140 kubitu (4) lepaorno (4) Sin. ulna (3) Sin. orno zerbikal (4); C (4) Erradio hezurrarekin medialki kokatuta Lepoaldeko zazpi ornoetako bakoitza. dagoen hezur luzea. Bien artean C letra maiuskularekin eta jarraian besaurreko eskeletoa osatzen dute. ondoz ondoko zenbakiarekin Goiko aldean, humeroarekin eta izendatzen dira. erradioaren buruarekin artikulatzen da, es vértebra cervical; C ukondoko giltzadura osatuz; beheko fr vertèbre cervicale; C aldean, erradio hezurraren barrunbe en cervical vertebra; C sigmoideoarekin artikulatzen da, 141 urruneko giltzadura erradiokubitala lepauztai (4) osatuz. Sin. klabikula (4) es cúbito; ulna Sorbalda-gerrikoa osatzen duen fr ulna; cubitus hezurretako bat, kurbadura handirik en ulna; cubitus gabeko S etzan baten forma duena. 138 Mutur proximalean bularrezurrarekin kuboide hezur (4) artikulatzen da, eta mutur distalean Oineko hezurra, laburra, tartsoaren eskapula edo sorbalda-hezurrarekin. kanpoaldean kokatua. Kalkaneoarekin, es clavícula nabikularrarekin eta azken bi fr clavicule metatartsianoekin giltzatzen da. en clavicle es hueso cuboides 142 fr os cuboïde lepo anatomiko (4) en cuboid bone Izterrezurraren nahiz besahezurraren 139 buruari jarraitzen dion zona estuagoa, kutxa toraziko (4) diafisiarekin lotzen dena. Sin. bular-kaxa (3) es cuello anatómico Bular-ornoez, saihets-hezurrez eta fr col anatomique bularrezurraz eratuta dagoen hezurrezko en anatomical neck egitura. Muskuluek hezurren arteko 143 guneak betetzen dituzte. Organo lepo kirurgiko (4) torazikoak torazikoei (bihotza, birikak Izterrezurrak edo besahezurrak eta odol-hodi nagusiak) eusten eta trokanterren azpian duten estugunea. babesa ematen die, eta arnasketarako es cuello quirúrgico biziki garrantzizkoa da. fr col chirurgical es caja torácica; jaula torácica en surgical neck fr cage thoracique en thoracic cage; rib cage lepogain Ik. garondo L Ik. gerri-orno lerroarte artikular Ik. giltzadura-lerroarte

38 Traumatologia

Lisfranc-en giltzadura 147 Ik. giltzadura tartsometatartsiano lotailu albokide (4) Giltzadura bati (bereziki belaunaz eta loki-barailetako giltzadura ukondoaz ari garenean, baina baita Ik. giltzadura tenporomandibular beste giltzadura askori ere) albo 144 banatatik egonkortasuna ematen dioten loki-hezur (4) lotailuetako bakoitza. Bi lotailu izaten Sin. hezur tenporal (4) dira: lotailu albokide laterala Garezurraren albo bietako hezur (kanpoaldetik) eta lotailu albokide konposatua. Zati petrosoa garezur- mediala (barnealdetik). oinaldearen osaeraren parte da, eta es ligamento colateral bertan daude kokatuak tinpano-kaxa fr ligament collatéral eta barne-belarria; zati ezkatatsua, aldiz, en collateral ligament garezur-gangaren osaeraren parte da. 148 Loki-hezurra bost hezurrekin maleolo (4) artikulatzen da: parietalarekin goian, Zangoaren beheko muturrean dauden okzipitalarekin atzean, esfenoidearekin hezurrezko irtenguneetako bakoitza, aurre eta barrualdean, malarrarekin kanpokoa eta barnekoa. Lehena, aurre eta kanpoaldean, eta barailarekin kanpoko maleoloa, peronearen beheko behean, non artikulazio muturrak osatzen du; bigarrena, barneko tenporomandibularra eratzen duten. maleoloa, tibiaren irtengunea da. es temporal; hueso temporal es maléolo fr os temporal; temporal fr malléole en temporal bone en malleolus 145 149 lordosi (4) malko-hezur (4) Bizkarrezurraren deformazio edo Sin. hezur lakrimal (4); ungis (4) desbideratze fisiologikoa, lepoaldean Garezurreko mintzezko hezur lau nahiz gerrialdean atzeranzko txikia. Begi-orbitaren barnean dago, ahurtasuna erakusten duena. malko-guruinen ondoan. Kurbadura hori gehiegizkoa denean, es hueso lacrimal; unguis hiperlordosi edo lordosi patologikoa fr os lacrymal; unguis esaten zaio. en lacrimal bone es lordosis fr lordose mami-nukleo en lordosis Ik. nukleo mamitsu 146 150 lotailu (4) masailalbo-hezur (4) Ehun konektibozko zuntz trinko eta Sin. hezur malar (4); gogorrez osatutako banda, bi hezur edo hezur zigomatiko (4) kartilago mugikor lotzen dituena. es hueso malar; hueso cigomático es ligamento fr os malaire; os zygomatique fr ligament en malar bone; zygomatic bone; en ligament cheekbone

39 Traumatologia mehaka 154 Ik. aldaka muskulatura (4) Gorputzeko muskulu ildaskatu edo 151 eskeletikoen multzoa. menisko (4) es musculatura Fibrokartilagozko diskoa, ilargi- fr musculature formakoa, giltzadura-gainazalen artean en musculature kokatuta egonik haien bat-etortze edo kongruentzia areagotzen duena. 155 Belaunekoak dira ezagunenak (mediala muskulu (4) eta laterala), eta nahiko sarritan urratu Sin. gihar (3) eta hausten dira, barrukoa bereziki. Uzkurtzeko gaitasuna duten zuntzez es menisco osatutako ehuna. Bi eratako muskuluak fr ménisque daude: batetik, eskeletikoak edo en ildaskatuak, borondatearen arabera uzkurtzen direnak, eta, bestetik, lisoak, metakarpiano erraien paretak eta odol-hodiak estali Ik. metakarpo-hezur eta nahi gabe uzkurtzen direnak. 152 es músculo metakarpo-hezur (4) fr muscle Sin. metakarpiano (4) en muscle Karpoa lehen falangeekin lotzen duten 156 bost hezurretako bakoitza. muskulu abduktore (4) es metacarpiano; hueso Sin. muskulu urruntzaile (4) metacarpiano Gorputzaren erdiko lerrotik edo fr métacarpien; os métacarpien gorputz-adar baten ardatzetik organo en metacarpal bone; metacarpal edo zati bat urruntzen duen muskulua. metatartsiano es músculo abductor; músculo Ik. metatartso-hezur separador fr muscle abducteur 153 en abductor muscle metatartso-hezur (4) Sin. metatartsiano (4) 157 Tartsoaren eta falangeen artean muskulu aduktore (4) kokatuak dauden bost hezurretako Sin. muskulu hurbiltzaile (4) bakoitza. Gorputzaren erdiko lerrorantz edo es metatarsiano; hueso metatarsiano gorputz-adar baten ardatzerantz organo fr métatarsien; os métatarsien edo zati bat hurbiltzen duen muskulua. en metatarsal bone; metatarsal es músculo aductor; músculo aproximador mokor fr muscle adducteur Ik. aldaka en adductor muscle

40 Traumatologia

158 muskulu gastroknemio muskulu basto (4) Ik. muskulu bikiak Izterreko koadrizepsaren osagai diren muskulu gluteo hiru muskuluetako bakoitza: albokoa Ik. ipurmasaileko muskulu edo laterala, erdialdekoa edo mediala eta tartekoa edo krurala. 161 es músculo vasto muskulu hedatzaile (4) fr muscle vaste Sin. muskulu estentsore (3) en vastus muscle Gorputz-atalen bat (gehienetan gorputz-adar bat izan ohi da) erdiko 159 ardatzetik urrun zabaldu edo hedatzen muskulu bikiak (4) duen muskulua. Bestela esanda: Sin. muskulu gastroknemio (4) hezurren arteko angelua handitzen Zangoaren atzealdean kokatutako bi duen muskulua, besaurrea besoarekin muskulu txikiek osatzen duten lerrokatzen duena, esaterako. muskulua, soleoarekin batera zangoko es músculo extensor trizepsa osatzen duena. fr muscle extenseur es músculos gemelos; músculo en extensor muscle gastrocnemio fr muscle gastrocnémien; muscles muskulu hurbiltzaile jumeaux Ik. muskulu aduktore en gastrocnemius muscle; gemelli muskulu infraespinoso muscle Ik. arantza azpiko muskulu muskulu depresore 162 Ik. muskulu jaistaile muskulu jaistaile (4) muskulu estentsore Sin. muskulu depresore (3) Ik. muskulu hedatzaile Gorputzeko egitura, organo edo atal bat beheratzen duen muskulua. 160 es músculo depresor muskulu fr muscle abaisseur esternokleidomastoideo (4) en depressor muscle Lepoko muskulu zeiharra, klabikulatik eta bularrezur-kirtenetik mastoide 163 apofisira eta goiko lerro okzipitalera muskulu jasotzaile (4) hedatzen dena. Lau buruk Gorputzeko egitura, organo edo atal (esternookzipitalak, bat jasotzen duen muskulua. esternomastoideoak, kleidookzipitalak es músculo elevador eta kleidomastoideoak) osatzen dute. fr muscle élevateur es músculo esternocleidomastoideo en levator muscle fr muscle sterno-cléido-mastoïdien en sternocleidomastoid muscle muskulu flexore Ik. muskulu tolestaile

41 Traumatologia

164 muskulu supraespinoso muskulu peroneo (4) Ik. arantza gaineko muskulu Sin. perone-muskulu (4); 169 fibula-muskulu (3) muskulu tenkatzaile (4) Peronetik metatartso-hezurretara Sin. muskulu tentsore (3) hedatzen diren hiru muskuluetako es músculo tensor bakoitza: luzea, laburra eta hirugarrena fr muscle tenseur (beti agertzen ez dena). en tensor muscle es músculo peroneo; músculo fibular muskulu tentsore fr muscle fibulaire; muscle péronier Ik. muskulu tenkatzaile en fibular muscle; peroneus muscle 170 165 muskulu tolestaile (4) muskulu pronatzaile (4) Sin. muskulu flexore (3) Pronazio-mugimendua egiten duen Uzkurdura bidez gorputz-adar edo zati muskulua. bat tolesten duen muskulua. Bestela es músculo pronador esanda, hezurren arteko angelua fr muscle pronateur txikitzen duen muskulua; adibidez, en pronator muscle besoa ukondoaren mailan tolesten duena edo erpurua esku-ahurrerantz 166 eramaten duena. muskulu psoasiliako (4) es músculo flexor Sin. ilion-psoas muskulu (4) fr muscle fléchisseur es músculo psoasilíaco; músculo en flexor muscle iliopsoas fr muscle ilio-psoas; muscle psoas- muskulu urruntzaile iliaque Ik. muskulu abduktore en iliopsoas muscle 171 167 muskulu zerradun (4) muskulu soleo (4) Sin. zerra muskulu (4) es músculo sóleo Jatorri konplexua eta zerra-forma duten fr muscle soléaire gorputz-enborreko muskuluetako en soleus muscle bakoitza. Gehienetan, ornoetatik edo saihets-hezurretatik sortzen dira. muskulu subeskapular es músculo serrato Ik. eskapula azpiko muskulu fr muscle dentelé 168 en serratus muscle muskulu supinatzaile (4) Supinazio-mugimendua egiten duen muskulua, besahezurraren alboko epikondiloan sortu eta erradioaren alboko aurpegian txertatzen dena. es músculo supinador fr muscle supinateur en supinator muscle

42 Traumatologia

172 176 muskulu-lotune (4) oin (4) Muskulu bat hezurrean lotu edo Beheko gorputz-adarraren zati distal finkatzen den gunea. Zuzeneko lotunea artikulatua, gizakia zutik dagoenean izan daiteke, zuntz muskularrek berek lurra ukitzen duena; tartsoak, egina, baita tendoi edo aponeurosi bat metatartsoak eta behatzek osatzen dute. baliatuz gertatutakoa ere. es pie es inserción muscular fr pied fr insertion musculaire en foot en muscle attachment oin-bizkar 173 Ik. oinbular nerbio-sustrai (4) 177 es raíz nerviosa; raíz neural oin-zola (4) fr racine nerveuse Sin. oinazpi (4) en nerve root Oinaren azpialdea, ganga konkabo 174 moduan orpotik behatzetaraino nukleo mamitsu (4) hedatua, zutikako egoeran zein Sin. mami-nukleo (3) ibiltzean zorua ukitzen duena. Ornoarteko diskoaren erdialdeko zati es planta del pie biguna, eraztun zunzdunak inguratua. fr plante du pied Herniatu egin daiteke, eta, nerbio- en foot sole sustrai bat konprimatzen badu, ziatika oinazpi eragin dezake. Ik. oin-zola es núcleo pulposo; núcleo discal fr noyau pulpeux; noyau gélatineux 178 en nucleus pulposus; pulpy nucleus oinbular (4) Sin. oingain (3); oin-bizkar (3) 175 Giza oinaren gainaldeko zatia, arku- odontoide apofisi (4) formakoa, orkatilatik behatzetaraino Sin. axisaren hortz (3) doana. Axisaren orno-gorputzaren goiko es empeine; dorso del pie; arco del aldean kokatua dagoen irtengune pie zilindrokonikoa, hortz baten antza fr cou-de-pied duena. Han artikulatzen da atlas ornoa, en instep eta pibote gisa funtzionatzen du harentzat. oingain es apófisis odontoides; diente del Ik. oinbular axis; proceso odontoideo fr dent de l’axis; apophyse odontoïde en dens axis; odontoid process

43 Traumatologia

179 182 olekranon (4) orno (4) Kubituaren goiko muturreko apofisi Bizkarrezurra eratzen duten hezurrezko bertikala, besahezurraren olekranon- 33-34 segmentuetako bakoitza. Osagai barrunbean ahokatzen dena. hauek bereizten dira ornoetan: masa Epikondiloarekin eta epitroklearekin zilindriko trinko edo gorputza batera, ukondoko hiru koskorrak (aurrealdean), zulo bertebrala, apofisi osatzen dituzte. izeneko luzakin edo irtenguneak es olécranon (zorrotzak, zeharkakoak eta fr olécrane artikularrak, muskulu edo lotailuekin en olecranon lotzeko baliatzen direnak), laminak (apofisi zorrotzetik giltzadura- omoplato apofisietara doazenak) eta pedikuluak Ik. eskapula (atzeko arkua orno-gorputzarekin orbita lotzen dutenak). Orno guztien artean Ik. betzulo hodi edo tunel moduko bat osatzen dute barrualdean, eta bertan orno- 180 muina dago kokatua. orkatila (4) es vértebra Oinaren eta zangoaren arteko atala, fr vertèbre maleoloak barne hartzen dituena. en vertebra es tobillo fr cheville orno dortsal en ankle Ik. bizkar-orno 181 183 orkatilako giltzadura (4) orno kokzigeo (4) Sin. giltzadura tibioperoneoastragalino Kokzix izeneko hezurra osatzen duten (4); talus-zango giltzadura (4) lau edo bost ornoetako bakoitza. Zangoko hezurrak (tibia eta peronea) Elkarren artean fusionatuak daude, eta oineko hezurrekin (tartsoarekin) lotzen ez daukate inolako mugikortasunik. dituen artikulazioa. Troklea motako es vértebra coccígea giltzadura da, 70º inguruko flexio- fr vertèbre coccygienne estentsioko mugimenduak besterik en coccygeal vertebra; caudal ahalbidetzen ez duena. vertebra es articulación del tobillo; orno lunbar articulación Ik. gerri-orno tibioperoneoastragalina; articulación talocrural orno sakro fr articulation de la cheville; Ik. errain-orno articulation tibio-fibulo- orno toraziko tarsienne; articulation talo- Ik. bizkar-orno crurale en ankle joint orno zerbikal Ik. lepaorno

44 Traumatologia

184 188 orno-gorputz (4) ornoarteko giltzadura (4) Ornoaren aurreko segmentu trinko eta es articulación intervertebral zilindrikoa. fr articulation intervertébrale es cuerpo vertebral en intervertebral joint fr corps vertébral orpazurda en vertebral body Ik. Akiles-en tendoi 185 189 orno-hodi (4) orpo (4) Sin. bizkarrezur-hodi (4); hodi Oinaren atzealdea, orkatilaren azpikoa. bertebral (3) Kalkaneoak osatzen du haren eskeletoa. Hezurrez eta aponeurosiz osatutako es talón kanala, ornoen arkuen aurrean eta orno- fr talon gorputzen atzean kokatua. Orno-muina, en heel meningeak eta ornoen sustraiak hartzen ditu bere barruan, eta zulo okzipitalarekin orpo-hezur jarraitzen du goiko aldean. Ik. kalkaneo hezur es conducto raquídeo; conducto pareta-hezur espinal; canal vertebral Ik. hezur parietal fr canal vertébral; canal rachidien en vertebral canal; spinal canal; patela vertebral duct Ik. errotula orno-muin patela-lotailu Ik. bizkarrezur-muin Ik. tendoi errotuliano 186 190 ornoaren pedikulu (4) pelbis (4) Orno-arkuaren alde bakoitzeko Beheko gorputz-adarra enborrarekin oinaldea, laminak orno-gorputzarekin lotzen duen hezurrezko gerrikoa. lotzen dituena. Atzealdean, errain-hezurrak eta es pedículo vertebral kokzixak osatzen dute, eta, alde fr pédicule vertébral banatan eta aurrealdean, bi hezur en vertebral pedicle koxalek. es 187 fr pelvis; bassin ornoarteko disko (4) en pelvis Elkarren segidan dauden orno- gorputzen artean tartekatzen diren disko elastikoetako bakoitza. Kanpoaldean zuntzezko eraztun batez eta barnealdean nukleo mamitsu batez eratuta daude. es disco intervertebral fr disque intervertébral en intervertebral disk

45 Traumatologia

191 194 perone hezur (4) posizio anatomiko (4) Sin. fibula (3) Sin. jarrera anatomiko (4) Zangoaren kanpoaldean, tibiaren Anatomia ikasteko, konbentzioz alboan eta zertxobait atzerago onartutako postura edo jarrera kokaturiko hezur luzea eta estua. Goian erreferentziakoa: gorputza, tente tibiarekin eta behean tibiarekin eta (zutik); burua, aurrerantz begira; astragaloarekin artikulatzen da. besoak, beherantz luzatuak, es peroné; fíbula gorputzaren albo banatan; esku- fr fibula; péroné ahurrak, aurrerantz; hatz-puntak, en fibula; perone; calf-bone aurrerantz begira; zangoak, luzatuta eta zertxobait bananduta; eta behatz- perone-muskulu puntak, aurrerantz jarrita. Ik. muskulu peroneo es posición anatómica pibote-itxurako giltzadura fr position anatomique Ik. trokoide en anatomic position piramide-hezur 195 Ik. hezur piramidal pubis (4) Sin. pubis hezur (4) 192 Ilion eta iskion hezurrekin batera hezur plexu brakial (4) iliakoa osatzen duen hezurra. Jaio Sin. beso-plexu (4); besoko sare (3) ondoren fetuan independenteak diren Azkeneko lau nerbio zerbikalen eta bi pubis hezurrek bat egiten dute, lehenengo nerbio torazikoaren aurreko pubisaren aurreko alde osoa betetzen adarren artean sortzen diren duen sinfisia eratuz. anastomosi edo loturek osatutako sarea. es pubis Goiko gorputz-adarraren inerbazio fr pubis osoaz arduratzen da. en pubis es plexo braquial fr plexus brachial pubis hezur en brachial plexus Ik. pubis 193 196 plexu lunbar (4) pubiseko sinfisi (4) Sin. gerri-plexu (4) Gorputzaren erdiko planoan bi pubis L1 ornotik L4 ornora bitarteko nerbio hezurren baturak aurrealdean sortzen errakideoen aurreko adarren artean duen artikulazio kartilaginosoa, ez oso sortzen diren anastomosi edo loturek mugikorra. osatutako sarea. T12 ornoko nerbioak es sínfisis del pubis ere hartzen du parte plexuaren sorreran. fr symphyse pubienne es plexo lumbar en fr plexus lombaire S en lumbar plexus Ik. errain-orno

46 Traumatologia

197 sakro hezur saihets-hezur (4) Ik. errain-hezur Gizakiaren gorputz-alboetako paretak sakro-ilion giltzadura zurruntzen dituzten hogeita lau hezur Ik. giltzadura sakroiliako luze, zapal eta kurbatuetako bakoitza. Saihets-hezurrek osatzen dute kutxa 200 torazikoa, bizkarrezurrarekin eta sinartrosi (4) bularrezurrarekin batera birikak eta Sin. giltzadura mugiezin (4) bihotza babestu, eta arnasketaren Mugimendu nabaririk gabeko giltzadura- mekanismoan tresna pasibo gisa mota; zuntz konektibo oso laburrez edo jokatzen duena. Aurreko aldean, kartilago hialinoz estu-estu lotutako bularrezurrean lotzen dira, eta, atzeko hezurren gainazalek elkar ukitzen dute ia, aldean, bizkarrezurrean. josita baleude bezala, batetik bestera es costilla tarterik utzi gabe. Garezurreko josturak fr côte dira sinartrosien adibide. en rib es sinartrosis; articulación inmóvil fr synarthrose; articulation 198 immobile saihets-hezur aizun (4) en Sin. saihets-hezur faltsu (4) Bularrezurrera iristeko beste saihets 201 batzuekin elkartzen den saihets- sindesmosi (4) hezurra. Hiru pare dira. Elkarrengandik urrun dauden bi hezur es costilla falsa zuntzezko ehun baten bidez (lotailuz fr fausse côte edo zuntzezko mintz bidez) lotzen en false rib dituen giltzadura-mota. es sindesmosis saihets-hezur faltsu fr syndesmose Ik. saihets-hezur aizun en syndesmosis saihets-hezur flotatzaile sinfisi Ik. saihets-hezur loka Ik. anfiartrosi saihets-hezur jator 202 Ik. benetako saihets-hezur sinkondrosi (4) 199 Bi kartilagoren artean, esaterako saihets-hezur loka (4) okzipitalaren apofisi basilarraren eta Sin. saihets-hezur flotatzaile (3) esfenoidearen gorputzaren artean, biak Sabelaldeko muturra askea duten oraindik kartilaginosoak direnean saihets-hezurretako bakoitza. Ez dira eratzen den mugimendurik gabeko bularrezurrean lotzen, ezta gainean artikulazioa. Osifikazioa gertatzen duten saihets-hezurrean ere. Gizakiaren denean, bi giltzadura-gainazalak kasuan, azken biak dira, goitik hasita. fusionatu egiten dira normalean, aipatu es costilla flotante giltzaduran gertatzen den bezala. fr côte flottante es sincondrosis en floating rib fr synchondrose en

47 Traumatologia

203 206 sistema muskuloeskeletiko (4) tartso (4) Sin. hezur- eta muskulu-sistema (3) Oinaren atzealdeko hezurren multzoa, Giza anatomia osatzen duten hezur eta zangoko hezurren eta metatartso- muskuluen sistema. hezurren artean dagoena. Bi ilaratan es sistema musculoesquelético antolatutako zazpi hezurrek osatzen fr système musculosquelettique dute: astragaloak eta kalkaneoak atzeko en musculoskeletal system ilaran, eta eskafoideak, kuboideak eta hiru hezur kuneiformeek aurreko 204 ilaran. sorbalda (4) es tarso Sin. besaburu (4) fr tarse Giza gorputzaren lepo-oinaldeko alde en tarsus bakoitzean kanporantz proiektatzen diren zatietako bakoitza, besoaren eta tartso-metatartso giltzadura gorputzaren arteko giltzadurez, Ik. giltzadura tartsometatartsiano hezurrez eta muskuluez eratua. tartsoaren zeharkako es hombro giltzadura fr épaule Ik. tartsoko erdiko giltzadura en shoulder 207 sorbalda-gerriko tartsoko erdiko giltzadura (4) Ik. eskapula-gerriko Sin. Chopart-en giltzadura (4); sorbalda-hezur tartsoaren zeharkako giltzadura (4) Ik. eskapula Atze-oina tarteko oinarekin lotzen duen giltzadura. Bertan bi artikulazio 205 bereizten dira, bata bestearen segidan sorbaldako giltzadura (4) kokatuak: astragaloeskafoideoa eta Sin. giltzadura glenohumeral (4) kalkaneokuboideoa. Enartrosien motako giltzadura, es articulación mediotarsiana; besahezurraren burua sorbalda- articulación de Chopart; hezurreko barrunbe glenoideoarekin articulación transversa del tarso lotzen duena. fr articulation médio-tarsienne; es articulación del hombro; articulation de Chopart; articulación glenohumeral articulation transverse du tarse fr articulation de l’épaule; en midtarsal joint; Chopart’s joint; articulation gléno-humérale transverse tarsal joint en shoulder joint; glenohumeral joint tartsoko eskafoide hezur Ik. hezur nabikular T Ik. bizkar-orno talus Ik. astragalo talus-zango giltzadura Ik. orkatilako giltzadura

48 Traumatologia

208 211 tendoi (4) tibia (4) Zuntzezko banda zuria, luzexka eta Zangoko hezur mediala, peronearekiko erresistentea, muskulu bat eta egitura paralelo dagoena. Goiko epifisia mugikor bat (adibidez, hezur bat) izterrezurrarekin artikulatzen da, eta elkarrekin lotzen dituena. Tendoi behekoa astragaloarekin eta batzuk mintz sinobialean bilduta daude peronearekin. Aurreko eta barruko –eskuko muskulu tolestaileak, aldea azalpekoa du; horregatik, oso esaterako– beren ibilbidearen zati bat mingarriak dira zona horretan zorro baten barruan egiten baitute, edo hartutako kolpeak. ehun konektibo laxozko paratendoi es tibia batez inguratuta bestela –eskuko fr tibia muskulu hedatzaileen kasuan, en tibia; shank bone; shin bone adibidez– azalaren azpian lerratu ahal 212 izateko. Tendoiak gogorrak eta malguak torax (4) izan ohi dira. Sin. barrunbe toraziko (4) es tendón Lepoaren eta sabelaren arteko gorputz- fr tendon zatia, gorputz-enborraren aurrealdeko en tendon edo goialdeko barrunbea. Haren 209 barnean, zirkulazio- eta arnas aparatuen tendoi errotuliano (4) organo nagusiak daude. Saihets- Sin. belaunezur-tendoi (4); hezurrek, bizkarrezur torazikoak eta patela-lotailu (4) bularrezurrak osatzen dute toraxaren Belaunezurraren muturretik tibiako eskeletoa. tuberositatera doan zuntzezko banda. es tórax; cavidad torácica Bi hezur-egitura elkartu edo lotzea da fr thorax; cavité thoracique haren berezitasuna. Koadrizepsaren en thorax; thoracic cavity tendoiarekin batera hartzen du parte 213 belaunaren mugimenduan, eta trapezio hezur (4) zangoaren estentsioa edo hedapena Karpoko bigarren ilarako hezurra, lau ahalbidetzen du. hezurrekin artikulatzen dena: es tendón rotuliano; ligamento eskafoidearekin, trapezoidearekin eta patelar lehen nahiz bigarren metakarpo- fr ligament patellaire; tendon hezurrekin, hain zuzen ere. rotulien es hueso trapecio en patellar ligament; patellar tendon fr os trapèze 210 en trapezium bone tendoi-lotune (4) Mobilizatu beharreko hezurraren gainean tendoia lotu edo finkatzen den gunea. es inserción tendinosa fr insertion du tendon en tendon insertion

49 Traumatologia

214 217 trapezoide hezur (4) trokin (4) Karpoko bigarren ilarako hezurra, lau Sin. humeroaren tuberkulu txiki (4) hezurrekin artikulatzen dena: goian, Besahezurraren buruko bi eskafoidearekin; behean, bigarren tuberositateetatik txikiena, aurrealdean metakarpo-hezurrarekin; kanpoan, kokatua, eskapula azpiko muskuluak trapezioarekin, eta, barruan, lehen txertatzeko baliatzen duena. metakarpo-hezurrarekin. es troquín; tuberosidad menor del es hueso trapezoide húmero; tubérculo menor del fr os trapézoïde húmero en trapezoid bone fr petit tubercule de l’humérus; petite tubérosité de l’humérus; trizeps muskulu brakial trochin Ik. besoko trizeps muskulu en lesser tubercle of humerus; lesser trizeps sural tuberosity of humerus Ik. zangoko trizeps muskulu 218 215 trokiter (4) trokanter nagusi (4) Sin. humeroaren tuberkulu nagusi (4) Izterrezurraren lepoa gorantz luzatzen Besahezurraren buruko bi duen prominentzia edo irtengunea, tuberositateetatik handiena, goi- hainbat muskuluk txertatzeko baliatzen kanpoaldean kokatua, arantza gaineko dutena. muskuluak eta muskulu biribil txikiak es trocánter mayor txertatzeko baliatzen dutena. fr grand trochanter es troquíter; tuberosidad mayor del en greater trochanter húmero; tubérculo mayor del húmero 216 fr grand tubercule de l’humérus; trokanter txiki (4) grosse tubérosité de l’humérus; Izterrezurraren lepoaren eta diafisiaren trochiter artean kokatutako prominentzia edo en greater tubercle of humerus; irtengunea, muskulu psoasiliakoak greater tuberosity of humerus txertatzeko baliatzen duena. es trocánter menor fr petit trochanter en lesser trochanter

50 Traumatologia

219 222 troklea (4) ukabil (4) Sin. ginglimo (4) Hatzak esku-zabalean bilduak dituen Mugimendu-ardatz bakarreko eskua. artikulazio-mota. Giltzadura- es puño gainazaletako batek polea-forma fr poing daukanez gero, beste gainazala (gandor- en fist formakoa) plano berean jira daiteke. 223 Mota honetako artikulazioa da ukondo (4) humeroaren troklea, ukondoko Giza besoaren eta besaurrearen arteko artikulazioan. giltzadura; baita giltzadura horri es tróclea; articulación troclear; dagokion eremu anatomikoa ere, gínglimo atzealdekoa batik bat. fr articulation trochléenne; es codo trochlée; ginglyme fr coude en ; trochlea; ginglymoid en elbow joint ulna 220 Ik. kubitu trokoide (4) Sin. pibote-itxurako giltzadura (4) ungis Giltzadura sinobiala, bi giltzadura- Ik. malko-hezur gainazalak pibote bat balira bezala urruneko falange kokatuak dituena. Hori dela eta, soilik Ik. falange distal luzeranzko ardatzean egin daitezke mugimenduak, hau da, errotazio uzkorno medial eta laterala baino ez ditu Ik. kokzix onartzen. xifoide es articulación trocoide; Ik. xifoide apofisi articulación en pivote fr articulation trochoïde; xifoide apendize articulation à pivot Ik. xifoide apofisi en 221 tuberositate (4) Hezurraren prominentzia edo irtengunea, muskuluek eta lotailuek txertatzeko baliatzen dutena. es tuberosidad fr tubérosité en tuberosity

51 Traumatologia

224 227 xifoide apofisi (4) zango (4) Sin. xifoide apendize (4); xifoide (4) Sin. hanka (4) Bularrezurraren behealdeko muturra, Beheko gorputz-adarretako bakoitza. pertsona gazteetan oraindik Goitik behera, izterrezur edo femurrak, kartilaginosoa eta zaharretan erabat belaunezurrak, tibiak eta peroneak, eta hezurtua egon ohi dena. orkatilak eta oineko hezurrek osatzen Bularrezurraren eta xifoide dute zangoaren eskeletoa. apendizearen arteko loturaren parean es pierna artikulatzen dira zazpigarren saihets- fr jambe kartilagoak. en leg es apófisis xifoides; apéndice 228 xifoides; proceso xifoideo; zangoko trizeps muskulu (4) xifoides Sin. trizeps sural (4) fr processus xiphoïde; appendice Zangoaren atzeko konpartimentuko xiphoïde; apophyse xiphoïde; muskulua, Akiles-en tendoiaren bidez xiphoïde elkartuta kalkaneoan txertatzen diren en xiphoid process; xiphoid hiru buruk (muskulu soleoak, eta appendix; xiphoid barruko nahiz kanpoko muskulu 225 bikiek) osatzen dutena. Oinaren flexio zaldi-buztan (4) plantarra egiteaz gain, berak ematen du Orno-muinaren bukaerako zatian ibilera edo jauzirako lehen bultzada ere. sortzen diren eta lehenengo orno es músculo tríceps sural lunbarraren (L1 ornoaren) azpian fr muscle triceps sural kokatuta dauden nerbio-sustraien en triceps surae muscle multzoa. 229 es cola de caballo; cauda equina zangosagar (4) fr queue de cheval Sin. aztal (4) en cauda equina Belaunaren eta orkatilaren arteko 226 zango-zatiaren atzealde mamitsua, zango (4) muskulu bikiek osatzen dutena. Sin. berna (4) es pantorrilla Beheko gorputz-adarraren zatia, fr mollet belaunaren eta orkatilaren artekoa. en calf es pierna fr jambe en leg

52 Traumatologia

230 zerra muskulu zeharkako apofisi (4) Ik. muskulu zerradun Ornoen arku neuraletik zeharkako 232 noranzkoan albo banatara irteten den zifosi (4) tamaina handi samarreko apofisia. Bizkarrezurraren deformazio edo Bizkarrezur torazikoan artikulazio desbideratze fisiologikoa, toraxaldean kostotransbertsoak osatzen dituzte orno nahiz sakroaldean atzeranzko bakoitzean, dagokien saihets- ganbiltasuna erakusten duena. Zifosia hezurrarekin. gehiegizkoa denean, hiperzifosiaz hitz es apófisis transversa; proceso egiten da. transverso es cifosis fr processus transverse; apophyse fr cyphose transverse en kyphosis en transverse process 231 zela-giltzadura (4) Sin. elkarrekiko ahokapen (4) Artikulazio-mota: lotzen diren hezurretako baten gainazalak zela forma dauka, eta beste hezurrarenak, berriz, zela horretan eseriko litzatekeen zaldizkoarena, kontrako norabidean dagoen barrunbe ahur-ganbil batean sartua. es articulación en silla de montar; articulación por encaje recíproco fr articulation en selle; articulation par emboîtement réciproque en

53 Traumatologia

2. HISTOLOGIA. ANATOMIA PATOLOGIKOA atal bigunak 235 Ik. zati bigunak ehun konektibo (4) Mesodermo enbrionariotik eratorritako bala ehuna, organoei eta gorputzeko beste Ik. faszikulu egiturei eutsi eta elkarrekin lotzen borondatezko muskulu dituena. Zelula arteko matrizea da Ik. muskulu eskeletiko haren osagai nagusia, eta, horrez gain, zelulak (makrofagoak, fibroblastoak eta 233 mastozitoak) eta zuntzak (kolageno- eta diafisi (4) elastina-zuntzak) ere izaten ditu. Hezur luzearen bi buruen (edo Dermisaren, tendoien, hezurren, epifisien) arteko zati zuzen eta organo gehienetako pareten eta abarren zilindrikoa. Ebakiduran, forma osagaia da. triangeluarra izaten du. Hezur-ehun es tejido conjuntivo; tejido trinkozko geruza bat da, eta hezur- conectivo muin koipetsuz betetako kanal neurala fr tissu conjonctif inguratzen du. en connective tissue es diáfisis fr diaphyse 236 en diaphysis; shaft endomisio (4) Muskulu ildaskatuaren zuntz muskular 234 bakoitza inguratuz ezartzen den ehun diploe (4) konektibo fina, zuntz erretikularrez Hezur arolezko geruza, garezur-ganga osatua batik bat. osatzen duten hezurren kanpoko eta es endomisio barneko laminen artean kokaturik fr endomysium dagoena. Barruan, hezur-muin gorria en endomysium dauka. es díploe 237 fr diploé endostio (4) en diploe Hezurraren muin-barrunbea tapizatzen duen ehun konektibozko mintz fina. Bertan daude hezur-zelulen aitzindariak edo gurasoak. es endostio fr endosteum en endosteum

54 Traumatologia

238 241 epifisi (4) giltzadura-kartilago (4) Hezur luzeen mutur distaletako Sin. kartilago artikular (4) bakoitza, normalean diafisia baino Hezurren giltzadura-gainazalak zabalagoa izan ohi dena. Hazkunde- estaltzen dituen kartilago hialino leun garaian, osifikazioko zentro sekundario eta garbia. Giltzadurak jasan beharreko batetik abiatuta gara daiteke, edo presioaren arabera, giltzadura- kartilagoz erabat osa daiteke, edo kartilagoaren lodiera ere aldatuz doa. diafisitik hazkunde-kartilagoak bereizi. es cartílago articular Hezur-ehun arolaz osatua dago, eta fr cartilage articulaire haren trabekulen artean hezur-muin en articular cartilage gorria azaltzen da. Havers-en erreten es epífisis Ik. Havers-en kanal fr épiphyse en epiphysis 242 Havers-en kanal (4) 239 Sin. Havers-en erreten (4) epimisio (4) Hezur luzeen zona trinkoak luzetara Muskulu ildaskatua inguratu eta zeharkatzen dituzten espazio baskular estaltzen duen ehun konektiboko zilindrikoetako bakoitza, osteonaren zorroa. Bertatik abiatzen dira zuntz erdiko gunea osatzen duena. Havers-en muskularrak banantzen dituzten kanaletan odol-hodiak, endostioko trenkadak. Muskuluaren lotuneko zelulak eta nerbioak aurki daitezke. egiturekin (tendoi, periostio, eta es canal de Havers; conducto de abarrekin) duen loturagatik, epimisioak Havers ezinbesteko egitekoa du uzkurduren fr canal de Havers transmisioan. en Haversian canal es epimisio fr épimysium Havers-en sistema en epimysium Ik. osteona 240 faszikulu (4) Sin. bala (4) Funtzio fisiologiko bera duen muskulu-, nerbio- edo tendoi- zuntzezko sorta. es fascículo; haz fr fascicule; faisceau en fascicle; bundle

55 Traumatologia

243 246 hazkunde-kartilago (4) hezur kortikal (4) Sin. kartilago epifisario (4); % 70-90ean mineralizatua dagoen lotura-kartilago (4) hezur trinkoa, hezur luzeetako diafisian Hezurraren epifisiko zona bitala, muin-barrunbea inguratzen duena. haurtzaroan hezurraren luzetarako es hueso cortical hazkundea ziurtatzen duena. fr os cortical Erradiologikoki banda garden fin baten en cortical bone moduan azaltzen da. 247 es cartílago de crecimiento; hezur labur (4) cartílago de conjunción; cartílago Sin. hezur motz (4) epifisario Hiru dimentsioetan tamaina bertsua fr cartilage de croissance; cartilage duen hezurra, kortikal trinko batek de conjugaison; cartilage estaltzen duen hezur-ehun arolez diaphyso-épiphysaire osatua. Karpoko edo tartsoko hezurrak, en growth plate; epiphyseal adibidez. cartilage; physis es hueso corto 244 fr os court hezur arol (4) en short bone Sin. hezur trabekular (4) hezur laminar Matrizea plakazko edo hodizko sare Ik. hezur sekundario batean (trabekulak) antolatua duen hezur-mota, hezur luzeen epifisietan 248 aurkitzen dena. Trabekulen arteko hezur lau (4) guneak muinez beteta aurkitzen dira. Sin. hezur zapal (4) es hueso esponjoso; hueso Hezur-ehun trinkozko bi geruzaz (edo trabecular taulaz) osatutako hezurra, bi geruza fr os spongieux; os trabéculaire horien tartean hezur-ehun arolezko en cancellous bone; trabecular bone; beste geruza bat duena. Horrelakoak spongy bone dira garezur-ganga osatzen duten hezurrak: parietala, esaterako. 245 es hueso plano hezur endokondral (4) fr os plat es hueso endocondral en flat bone fr os enchondral; os endochondral en endochondral bone hezur erretikulatu Ik. hezur primario hezur kartilaginoso Ik. kartilagozko hezur

56 Traumatologia

249 hezur zapal hezur luze (4) Ik. hezur lau Luzera zabalera baino handiagoa duen 253 hezurra: izterrezurra edo humeroa, hezur-muin (4) adibidez. Hezur luzeak bi epifisi izaten Hezur luzeetako barrunbeak eta hezur- ditu (goiko eta beheko muturrak, hezur ehun arolaren espazioak betetzen arolez osatuak) eta diafisi edo gorputz dituen ehun konektiboa. Konposizioa bat erdian (hezur trinkoz eratua, aldatu egiten da hezur batetik bestera: barruan muin-barrunbea duela). diafisi-kanalean, gantz-edukikoa eta es hueso largo kolore horikoa da (hezur-muin fr os long koipetsua edo horia); hezur laburretan en long bone eta hezur luzeen epifisietan, ordea, hezur menbranoso gorria. Odol-zelulen (globulu gorrien Ik. mintzezko hezur eta leukozitoen) serie mieloidea ekoizteaz arduratzen da. hezur motz es médula ósea Ik. hezur labur fr moelle osseuse 250 en bone marrow hezur primario (4) 254 Sin. hezur erretikulatu (4) kartilago (4) Garapen enbrionarioan edo hezur- Tinkotasun handiko ehun konektibo haustura baten konponketan agertzen ez-baskularizatua. Kondrozito izeneko den lehen hezur-ehuna. zelulaz eta substantzia interstizial es hueso primario; hueso reticular garden, elastiko, trinko eta erresistente fr os primaire; os réticulaire batez osatua dago. Hiru kartilago-mota en primary bone bereizten dira substantzia interstizialeko 251 zuntzen arabera: hialinoa, elastikoa edo hezur sekundario (4) malgua eta fibrokartilagoa. Gizakien Sin. hezur laminar (4) gorputzean giltzadura-gainazaletan, Heldutasun-prozesuaren barruan saihets-hezurren zati esternalean, jatorrizko hezur-ehuna (hezur laringean, trakea edo zintzurrestean, primarioa) ordezten duen hezur- sudurrean eta belarri-hegalean dago ehunaren bigarren geruza. kokatua, batik bat. es hueso secundario; hueso laminar es cartílago fr os lamellaire fr cartilage en secondary bone; lamellar bone en cartilage; gristle hezur trabekular kartilago artikular Ik. hezur arol Ik. giltzadura-kartilago 252 kartilago epifisario hezur trinko (4) Ik. hazkunde-kartilago es hueso compacto kartilago kostal fr os compact Ik. saihets-kartilago en compact bone

57 Traumatologia

255 259 kartilagozko hezur (4) miozuntzexka (4) Sin. hezur kartilaginoso (4) Muskulu ildaskatuko muskulu-zelulen es hueso cartilaginoso luzetarako zuntzexketako bakoitza. fr os cartilagineux Erregularki errepikatutako sarkomeroz en cartilaginous bone osatuak daude, eta itxura ildaskatua ematen diote muskuluari. 256 es miofibrilla kondrozito (4) fr myofibrille Kondroblastotik datorren kartilago- en myofibril ehuneko zelula esferikoa, zitoplasma- luzakinik gabekoa, matrize zabal batek 260 inguratzen duena. Talde isogeniko muskulu eskeletiko (4) esaten zaien bizpahiru zelulako Sin. muskulu ildaskatu (4); multzotan azaltzen dira ehun borondatezko muskulu (4) kartilaginosoan. Zeharka ildaskatutako zuntzak dituen es condrocito muskulua. fr chondrocyte es músculo esquelético; músculo en chondrocyte estriado; músculo voluntario fr muscle squelettique; muscle strié; lotura-kartilago muscle volontaire Ik. hazkunde-kartilago en skeletal muscle; striated muscle; 257 voluntary muscle metafisi (4) muskulu ildaskatu Hezur luzeetan, diafisiaren eta epifisien Ik. muskulu eskeletiko artean kokatua dagoen tartea, hazkunde-garaian hazkunde- 261 kartilagoak betetzen duena. muskulu-zuntz (4) es metáfisis Sin. miozuntz (4) fr métaphyse Muskulu-ehuna eratzen duen zelula en metaphysis luzanga eta uzkurkorra. Muskulu eskeletikoaren zuntza nukleo aniztuna 258 da, eta miozuntz ugari ditu; muskulu mintzezko hezur (4) kardiakoaren zuntzak, aldiz, nukleo bat Sin. hezur menbranoso (4) edo bi besterik ez du. es hueso membranoso es fibra muscular; miofibra fr os membraneux fr fibre musculaire; myofibre en membranous bone; membrane en muscle fiber; myofiber bone miozuntz Ik. muskulu-zuntz

58 Traumatologia

262 265 osteoblasto (4) osteozito (4) Hezur-muineko eta periostioaren Hezurreko zelula heldua, guztiz geruza osteogenoko zelula gaztea, adarkatua, hezurraren barruko kuboidea edo prismatikoa, nukleo funtsezko substantzian egon ohi dena. handikoa, hezurren oinarrizko Ez dauka jariatze-funtziorik. substantzia (osteina) eratzen duena. Osteozitoek elkar anastomosatzen dute, es osteoblasto horretarako kanaletan dauden luzapen fr ostéoblaste finak baliatuz. en osteoblast es osteocito fr ostéocyte 263 en osteocyte osteoklasto (4) Hezur-ehuneko zelula erraldoia, nukleo 266 ugari dituena. Hezurraren eta perimisio (4) kartilagoaren matrizea digeritu eta Epimisiotik prolongazio moduan suntsitu egiten du, entzimen eraginez, abiatuz muskulua osatzen duten eta hondakinak fagozitatzen ditu faszikuluetako bakoitza inguratzen jarraian. Suntsitze hori ezinbestekoa da duen estalki konektiboa. Uzkurdura hezurraren hazkundea posible izan gertatzen denean, faszikulu bereko dadin. zuntz-muskularrek batera lan egin es osteoclasto dezaten ahalbidetzen du, uzkurdurari fr ostéoclaste indarra emanez. Odol-hodi eta nerbio- en osteoclast hariei pasatzen uzten die. es perimisio 264 fr périmysium osteona (4) en perimysium Sin. Havers-en sistema (4) Hezur-ehunaren egiturazko unitatea, 267 Havers-en kanalak eta kanal hori periostio (4) inguratzen duten laminek sortua. Hezurrak giltzadura-gainazaletan izan es osteona; sistema de Havers ezik estaltzen dituen mintz fr ostéone; système de Havers mesenkimatosoa. Hazkunde garaian, en osteon; Havers´ system; zabaletara hazteko aukera ematen die Haversian system hezurrei, eta, haustura bat gertatuz gero, hezur-kailua osatzen du. Inerbazio aberatsa duenez, sentikortasun ona du, minarekiko batez ere. es periostio fr périoste en periosteum

59 Traumatologia

268 270 saihets-kartilago (4) zati bigunak (4) Sin. kartilago kostal (3) Sin. atal bigunak (4) Saihets-hezurren aurreko muturra Gorputzeko ehun bigunak, eskeletoa ez luzatu eta bularrezurrean artikulatzeko gainerakoak (zuntzezko konektiboa, baliatzen den kartilagoetako bakoitza. muskulu liso eta ildaskatuak, ehun Aurreneko zazpiak zuzenean lotzen dira adiposoa, nerbioak, odol-hodiak, eta bularrezurrean, hurrengo hirurak abar). kartilago komun batean elkartzen dira, es partes blandas; tejidos blandos eta azkeneko biak libre geratzen dira. fr tissus mous es cartílago costal en soft tissues fr cartilage costal en costal cartilage Volkmann-en hodi Ik. Volkmann-en kanal 269 Volkmann-en kanal (4) Sin. Volkmann-en hodi (4) Hezur luzeetako kortikalean dauden zeharkako kanaletako bakoitza. Barruan, odol-hodiak eta nerbio amielinikoak hartzen dituzte. Havers- en kanalak elkarren artean lotzeaz gain, hezur-muineko barrunbearekin eta diafisiaren kanpoko aldearekin ere batzen dituzte. es canal de Volkmann; conducto de Volkmann fr canal de Volkmann en Volkmann’s canal

60 Traumatologia

3. FISIOLOGIA

271 274 abdukzio (4) erlaxazio muskular (4) Sin. urrunketa (4) Sin. muskulu-erlaxazio (4) Gorputz-adar batek edo haren zati es relajación muscular batek egiten duen mugimendua; fr relaxation musculaire horren ondorioz, mugitzen den atala en muscle relaxation urrundu egiten da gorputzaren 275 ardatzetik. flexio (4) es abducción; separación Zenbait giltzadurak ahalbidetzen duten fr abduction mugimendua, bata bestearen segidan en abduction dauden bi hezurren arteko angelua 272 estutzen duena. adukzio (4) es flexión Sin. hurbilketa (4) fr flexion Gorputz-adar batek edo haren zati en flexion batek egiten duen mugimendua; 276 horren ondorioz, mugitzen den atala flexionatu (4) hurbildu egiten da gorputzaren es flexionar ardatzera, alegia, gorputzaren erdiko fr fléchir lerrora. en flex es aducción; aproximación fr adduction 277 en adduction gaitasun funtzional (4) es capacidad funcional 273 fr capacité fonctionnelle aktina (4) en functional capacity Muskulu-zelulen protoplasmako harizpi-proteina; zelulari bere forma 278 ematen dio, mintzeko proteinak garezur-edukiera (4) finkatzen ditu, zelularen es capacidad craneal; capacidad mugimenduetan parte hartu, eta craneana miosinarekin batera zelula muskularren fr capacité crânienne uzkurdura eragiten du. en cranial capacity es actina giltzadura-likido fr actine Ik. likido sinobial en actin artikulatu Ik. giltzatu

61 Traumatologia

279 284 giltzaduraren hezur-erresortzio (4) mugikortasun-tarte (4) Kaltzio ioia hezur-matrizetik odolera es rango de movilidad articular; transferituz osteoklastoek hezur-ehuna arco de movilidad articular suntsitzeko prozesua. fr amplitude des mouvements es resorción ósea en range of motion fr résorption osseuse 280 en resorption; bone resorption giltzatu (4) hezurraren dentsitate Sin. artikulatu (4) Ik. hezurraren dentsitate mineral es articularse 285 fr s’articuler hezurraren dentsitate en articulate against; articulate with mineral (4) hanka-puntetan ibili Sin. hezurraren dentsitate (4) Ik. oin-puntetan ibili es densidad mineral ósea; densidad 281 ósea hartzaile nozizeptibo (4) fr densité minérale osseuse; densité osseuse Sin. nozizeptore (4) en bone mineral density; bone es receptor nociceptivo; nociceptor density fr récepteur nociceptif; récepteur de la douleur; nocicepteur hezurtu en pain receptor; nociceptor Ik. osifikatu 282 hezurtze hedapen (4) Ik. osifikazio Zenbait giltzadurak ahalbidetzen duten hurbilketa mugimendua, bata bestearen segidan Ik. adukzio dauden bi hezurren arteko angelua zabaltzen duena. 286 es extensión kaltzifikazio (4) fr extension Osifikazioaren barruan gertatzen den en extension prozesu fisiologikoa, ehun eta 283 organoetan (kartilagoetan, adibidez) hedatu (4) kaltzio fosfatoak eta karbonatoak finkatu eta metatzean datzana. es extender es calcificación fr étendre; allonger fr calcification en extend en calcification 287 kontrajarri (4) es oponerse fr s’opposer en oppose

62 Traumatologia

288 muskulu-erlaxazio kontraktura (4) Ik. erlaxazio muskular Muskulu baten edo gehiagoren 292 uzkurdura luze eta nahi gabekoa, muskulu-tonu (4) muskulu-zuntzaren lesiorik gabekoa. Sin. tonu muskular (4) Ondorio gisa, zurruntasuna, Zenbait muskuluk egoera normalean mugimendu pasiboekiko erresistentzia duten uzkurdura partzial eta handia eta giltzaduraren mugikortasun- iraunkorra, gorputzaren zenbait jarrera tartearen murrizketa dakartza. hartzeko modua eman eta ariketa es contractura batzuetarako prest egotea ahalbidetzen fr contracture duena. en contracture es tono muscular kontrakzio muskular fr tonus musculaire Ik. muskulu-uzkurdura en muscular tonus 289 293 likido sinobial (4) muskulu-uzkurdura (4) Sin. giltzadura-likido (4) Sin. kontrakzio muskular (4) Mintz sinobialaren estaldura- Muskulu baten ertzak edo muturrak endotelioak jariatzen duen likido hori, laburtzea, estimulu egoki batek, nerbio- garden, likatsu eta labaingarria, bulkadak normalean, sortua. giltzadurak lubrifikatzen dituena. es contracción muscular es líquido sinovial; líquido articular fr contraction musculaire fr liquide synovial; liquide en muscle contraction articulaire nozizeptore en ; joint fluid Ik. hartzaile nozizeptibo 290 294 lokomozio-aparatu (4) oin-puntetan ibili (4) Gizakiaren mugimenduak posible Sin. hanka-puntetan ibili (4) egiten dituen aparatua, eskeletoak, es andar de puntillas giltzadurek eta muskuluek osatua. fr marcher sur la pointe des pieds es aparato locomotor en toe walking; tiptoe walking fr appareil locomoteur en locomotor system 295 orpoka ibili (4) 291 es andar sobre el talón miosina (4) fr marcher sur les talons Miozuntzexkak osatzen dituen en heel walking proteina, aktinarekin batera muskulu- uzkurduran funtzio garrantzitsua 296 duena. osifikatu (4) es miosina Sin. hezurtu (4) fr myosine es osificarse en myosin fr s’ossifier en ossify; become ossified

63 Traumatologia

297 300 osifikazio (4) pronazio (4) Sin. hezurtze (4) Besaurrearen eta eskuaren Hezur-ehuna sortzeko prozesu mugimendua, supinazioaren histologikoa. Ehun konektibotik kontrakoa. Oinarrizko posizio abiatzen da beti, zuzenean hasikin anatomikotik abiatuz, eskuak fibroso batetik (mintzezko osifikazioa, barrurantz bira egiten du, eta esku- osifikazio periostikoa), edota ahurra atzera eta barrura begira kartilagozko molde baten gainean geratzen da. eratzen da hezurra (osifikazio es pronación endokondrala). fr pronation es osificación en pronation fr ossification 301 en ossification sarkomero (4) 298 Muskulu ildaskatuaren unitate osifikazio-gune (4) anatomiko eta funtzionala, aktinaz eta es núcleo de osificación miosinaz osatua. Muskuluaren fr noyau d’ossification uzkurdura miosinazko zuntzexkak en ossification center aktinazko zuntzexka finen gainean lerratzean datza, nerbioen 299 erregulaziopean eta kaltzio ioien osteogenesi (4) partaidetzarekin. Hezurren eratze-prozesua, es sarcómero osteoblastoen eta osteoklastoen fr sarcomère funtzioa aktibatzearen ondorioz en sarcomere gertatzen dena. Aurreneko osifikazio- guneak sei bat asteko fetuan agertzen 302 dira. Osifikazioaren abiapuntua bi supinazio (4) eratakoa izan daiteke: zuntzezko Besaurrearen mugimendua, matrize batetik abiatzen bada, pronazioaren kontrakoa. Oinarrizko osteogenesi desmala esaten zaio posizio anatomikotik abiatuz, esku- (garezur-gangako hezurrak sortzen dira ahurra aurrerantz edo gorantz horrela); kartilagozko matrize batetik zuzentzen da. abiatzen bada, berriz, osteogenesi es supinación endokondrala izaten da (izterrezurraren fr supination moduko hezur luzeak eratzen dira en supination horrela). tonu muskular es osteogénesis Ik. muskulu-tonu fr ostéogenèse en osteogenesis urrunketa Ik. abdukzio

64 Traumatologia

4. BIOKIMIKA

303 305 adenosina trifosfato (4) D bitamina (4) Sin. ATP (4) Hezurrak eta hortz-haginak normal Ehunen osagai normala den eratzeko eta kaltzioa hesteetan behar nukleotidoa. Base puriko bat (adenina), bezala xurgatzeko ezinbestekoa den erribosa eta azido fosforikoaren hiru bitamina lipodisolbagarria. D molekula elkartuz sortzen da. bitaminaren eskasiak errakitismoa Eginkizun garrantzitsua betetzen du dakar haurtzaroan, eta osteomalazia metabolismo molekularrean, Krebs-en helduaroan. zikloan bereziki. es vitamina D es trifosfato de adenosina; fr vitamine D adenosina trifosfato; ATP en vitamin D fr adénosine triphosphate; ATP 306 en adenosine triphosphate; ATP fosfatasa alkalino (4) ATP Osteoblastoek eta kartilago eta Ik. adenosina trifosfato periostioko zelula proliferatzaileek jariatzen duten entzima. Umeetan, 304 odol-plasman aurkitzen da, eta haren azido laktiko (4) kantitatea balio normaletatik gora es ácido láctico igotzeak (5-12 Bodansky unitatetik fr acide lactique gora serumeko 100 ml-ko) en lactic acid osteoblastoen gehiegizko lana susmarazten du (Paget-en eritasuna, metastasiak, errakitismoa, eta abar), edo buxaduragatiko min horia. es fosfatasa alcalina fr phosphatase alcaline en alkaline phosphatase

65 Traumatologia

5. PATOLOGIA

AE 308 Ik. artritis erreumatoide artritis erreumatoide (4) Sin. AE (4) artikulazioen hantura Hantura-gaixotasun multisistemiko Ik. giltzadura-inflamazio kronikoa, gehienbat giltzadura 307 periferikoetan azaltzen dena: sinobitis artritis (4) iraunkor, progresibo eta simetrikoa Giltzaduren hantura, akutua nahiz ikusten da gorputz-adarretako kronikoa. Kartilagoen higaduragatik artikulazioetan, esku eta oinekoetan sor daiteke, edo gehiegizko azido batez ere, eta mina eta deformazioak urikoak eraginda, edo arrazoi eragiten ditu. Talde etniko eta adin ezezagunengatik ere bai (artritis guztietako pertsonei erasaten die, erreumatoidearen kasuan gertatzen den laugarren eta seigarren hamarkadan bezala). Ondoez orokorra, mina, bereziki. Gaitzaren jatorria ez dago hantura eta, batzuetan, giltzadurako erabat argi oraindik, baina aho batez gorritasuna eta erresumina dira, onartzen da sistema immunologikoak mugimenduak egiteko zailtasunarekin parte hartzen duela antigorputzak batera, sintoma nagusiak. Artritisaren eratuz (faktore erreumatoidea). eboluzioa erabateko sendaketa izan es artritis reumatoide; AR daiteke, edo baita giltzaduraren fr polyarthrite rhumatoïde; PR ankilosia eta deformazioa ere. en rheumatoid arthritis; RA es artritis artritis infekzioso fr arthrite Ik. artritis septiko en arthritis 309 artritis septiko (4) Sin. artritis infekzioso (4) es artritis séptica; artritis infecciosa fr arthrite septique; arthrite infectieuse en septic arthritis; infectious arthritis

66 Traumatologia

310 312 artrosi (4) bihurdura (4) Giltzaduretako eritasun degeneratibo Sin. tortsio (4) eta ez-inflamatorioa. Autore batzuen es torsión ustez, hasieran inflamazioak (artritisak, fr torsion hain zuzen) eragindako lesioen ondorio en torsion izaten dira, nahiz eta lesio horiek 313 klinikoki ustekabean pasatu. bihurritu (4) Normalean, berrogeita hamar urtetik Giltzadura baten lesio traumatikoa: gorako pertsonetan agertzen da, eta bat-bateko tortsioaren ondorioz giltzadura bakarrari erasaten dio gertatzen da, edo lotailuen (belaun, aldaka, orno-giltzadura edo erresistentzia gainditzen duen edozein hatzetakoei), baina posible da pertsona trauma handiren ondorioz. Lotailuaren gazteagoetan eta hainbat giltzaduratan zuntzak urratzetik hasi, eta haiek erabat ere agertzea. Ariketa fisikoaren osteko hausterainokoa izan daiteke. mina da sintomarik nabarmenena, eta, Giltzadura-gainazalek ez dute horrez gain, karraska-hotsak, normalean beren arteko kontaktua deformazioak eta mugitzeko ezintasuna galtzen, eta ez dago, beraz, lokadurarik. ere gerta daitezke. Mina eta, batzuetan, ekimosia ere es artrosis agertzen dira, eta giltzadura handitu fr arthrose egiten da. en osteoarthritis; OA; arthrosis es esguince belaun balgo fr entorse Ik. genu valgum en sprain belaun baro bizkarreko min Ik. genu varum Ik. dortsalgia 311 314 berezko haustura (4) burtsitis (4) Sin. haustura patologiko (4) Giltzaduretako poltsa sinobialaren Traumatismo minimo baten ondorioz hantura. Jatorriz traumatikoa, gertatzen den hezurraren haustura. erreumatikoa edo infekziosoa izan Aurrez zegoen osteopatia batek hezur daiteke. hori lehendik ere ahuldu duelako izaten es bursitis da. fr bursite es fractura espontánea; fractura en bursitis patológica fr fracture spontanée; fracture pathologique en spontaneous fracture; pathologic fracture

67 Traumatologia

315 318 conminuta haustura (4) distrofia erreflexu Sin. zati anitzeko haustura (4) sinpatiko (4) Hezurra edo hezurraren zati bat, ezpal Sin. I. motako min erregional edo printz moduko zati txiki-txikitan konplexuaren sindrome (4); Sudeck-en puskatuz gertatzen den haustura-mota. sindrome (4) Indar handi baten eraginez (auto- Asaldu neurologiko kronikoa, istripu bat, esate baterako) gertatzen gehienetan traumatismo txiki batek da. sortua. Sindrome honen ezaugarri es fractura conminuta nagusiak mina, hantura eta azaleko fr fracture comminutive alterazio basomotorrak izaten dira; en comminuted fracture halakoek ez dute dermatoma zehatz baten eremua errespetatzen. Askoz 316 ohikoagoa da goiko gorputz-adarretan. coxa valga (4) es distrofia refleja simpática; Izterrezur-lepoaren distrofia: síndrome de dolor regional izterrezurraren lepo eta gorputzaren complejo de tipo I; síndrome de ardatzen arteko angelua 135º baino Sudeck handiagoa da. fr algodystrophie sympathique es coxa valga réflexe; syndrome douloureux fr coxa valga régional complexe de type I; en coxa valga syndrome de Sudeck 317 en reflex sympathetic dystrophy; coxa vara (4) complex regional pain syndrome Izterrezur-lepoaren distrofia: type I; Sudeck’s syndrome izterrezurraren lepo eta gorputzaren 319 ardatzen arteko angelua 120º-koa edo dortsalgia (4) txikiagoa da. Deformitate hau Sin. bizkarreko min (4) sortzetikoa izan daiteke, esentziala es dorsalgia edota sintomatikoa (errakitikoa edo fr dorsalgie traumatikoa). en backache; dorsalgia es coxa vara fr coxa vara 320 en coxa vara entesitis (4) Sin. entesopatia (4) diskoko hernia Giltzaduraz kanpoko erreumatismoa, Ik. hernia diskal tendoien, lotailuen eta aponeurosien hezurreko lotuneetan kokatzen dena. Horregatik, lotuneen gaitza ere esaten zaio. Sarritan jatorri traumatikoa izaten du, epikondilitisaren kasuan, esaterako. es entesitis; entesopatía fr enthésite; enthésopathie en enthesitis; enthesopathy

68 Traumatologia entesopatia 323 Ik. entesitis erradikulopatia (4) es radiculopatía epikondilitis fr radiculopathie Ik. epikondilitis lateral en radiculopathy 321 324 epikondilitis lateral (4) errakitismo (4) Sin. epikondilitis (4); tenislariaren Hazkunde-garaiko eritasuna. Arrazoirik ukondo (4) usuena D abitaminosia da, eguzki- Alboko epikondiloaren hantura gabeziagatik edo elikadura mingarria, besaurreko eta desegokiagatik. Ondorioz, kaltzioaren eskumuturreko muskulu hedatzaileen eta fosforoaren metabolismoaren gehiegizko esfortzuaren ondoriozkoa. trastornoak agertzen dira: osifikazio- Muskulu horien lotunea alboko guneko kartilagoaren kaltzifikazioa epikondiloan dago; horregatik, han geratu egiten da, eta hezurrak, bigunak sortzen da hantura. eta malguak direnez, deformatu egiten es epicondilitis lateral; epicondilitis; dira, muskuluen eraginagatik; horrela, codo de tenista kozkorrak agertzen dira (epifisiak fr épicondylite latérale; handituak, arrosario errakitikoa, épicondylite; coude du eskoliosia, coxa vara, etab.). tennisman Garezurraren deformazioak ikus en lateral epicondylitis; daitezke (kraniotabesa), eta fontanelak epicondylitis; tennis elbow berandu ixten dira. Ahultasun 322 orokorrarekin batera, sukarra, epikondilitis medial (4) izerdialdiak, gibeleko eta bareko Sin. epitrokleitis (4); golf-jokalariaren endekapenak, min muskularrak, ukondo (4) trastorno nerbiosoak, eta abar gerta Erdialdeko epikondiloaren hantura daitezke. mingarria, besaurreko eta es raquitismo eskumuturreko muskulu flexoreen fr rachitisme gehiegizko esfortzuaren ondoriozkoa. en rickets Muskulu horien lotunea erdialdeko erreuma epikondiloan dago; horregatik, han Ik. gaixotasun erreumatiko sortzen da hantura. es epicondilitis medial; epitrocleítis; erreumatismo codo de golfista Ik. gaixotasun erreumatiko fr épicondylite médiale; épitrochléite; coude du golfeur en medial epicondylitis; golfer’s elbow epitrokleitis Ik. epikondilitis medial

69 Traumatologia

325 328 eskoliosi (4) espondilolistesi (4) Bizkarrezurraren malformazioa, alde Bizkarrezurreko orno bat azpikoaren baterako desbideratzea dakarrena. gainetik aurrerantz mugitzea, Jarrera txarren ondorioz ager daiteke bizkarrezur-arkuko akats batengatik (posturala), edo baita gaixotasunen edo artikulazioaren endekapenezko baten ondorioz ere (eskoliosi organikoa gaitz batek artikulazio-gainazala edo sekundarioa), baina kasurik higatzen duelako. Gehienetan, azken bi gehienetan ez da jakiten zein den orno lunbarretan gertatu ohi da. egiazko arrazoia. es espondilolistesis es escoliosis fr spondylolisthésis fr scoliose en spondylolisthesis en scoliosis 329 espondilitis ankilopoietiko estres-haustura (4) Ik. espondilitis ankilosatzaile Sin. nekeagatiko haustura (4); gainkargagatiko haustura (4) 326 Baldintza mekaniko berezi baina ez espondilitis ankilosatzaile (4) anormalen eraginpean hezur osasuntsu Sin. espondilitis ankilopoietiko (4) batek jasan dezakeen haustura. Hasieran, Ardatz-eskeletoaren, giltzadura handi fisura mehe baten moduan agertzen da, eta nagusien eta giltzaduraz kanpoko hezurrari indar etengabe edo errepikakor zenbait egituraren asaldu erreumatiko bat aplikatzeagatik, adibidez. sistemikoa. Hiru aldiz usuagoa da es fractura de estrés; fractura por gizonezkoetan emakumeetan baino, eta sobrecarga 20-40 urte bitartean agertu ohi da. fr fracture de stress; fracture de Sintoma nagusia bizkarreko mina da, fatigue eta ondoren datoz giltzaduretako en stress fracture; fatigue fracture minak eta ankilosi progresiboa. Mina gogorragoa da gauez, eta goizeko 330 zurruntasunarekin batera azaltzen da. gainkarga (4) es espondilitis anquilosante; Muskulu edo lotailu baten gainean espondilitis anquilopoyética luzatze-indarra ezartzea. fr spondylarthrite ankylosante; es sobrecarga spondylite ankylopoïétique fr surcharge en ankylosing spondylitis; en overload spondylitis ankylopoietica 331 327 gainkarga-lesio (4) espondilolisi (4) Muskuluen gainkarga baten ondorioz es espondilólisis sor daitekeen lesio-mota. Horrelakoak fr spondylolyse dira, esate baterako, tendinitis batzuk, en spondylolysis faszitisak eta gainkargagatiko hausturak. es lesión por sobrecarga fr lésion de surcharge en overuse injury

70 Traumatologia gainkargagatiko haustura 335 Ik. estres-haustura gatazka (4) Sin. kolisio (4) 332 Asaldu osteoartikularra: elkarren gaixotasun erreumatiko (4) ondoko bi giltzadura-gainazalen artean Sin. erreumatismo (4); erreuma (4) blokeatua dagoen egitura Gorputzeko ehun konektiboaren, anatomikoaren konpresioa du ezaugarri bereziki artikulazioen eta haiekin nagusia. Gatazkak nerbioen sustraiak, lotutako egituren (muskulu, giltzadura- tendoiak, nerbioak, lotailuak eta baita poltsa, tendoi eta zuntz-ehunaren) oineko, eskuko edo bizkarrezurreko inflamazioarekin eta degenerazio edo hezurrak ere har ditzake (tartso- alterazio metabolikoarekin agertzen hezurrak, metatartso-hezurrak edo den gaixotasuna. Mina eta ornoarteko diskoak, esaterako), hezur zurruntasuna dira sintoma kliniko horien hausturak edo disko-herniak nagusiak. sortzeraino. es enfermedad reumática; es conflicto reumatismo; reuma fr coincement fr maladie rhumatismale; en impingement rhumatisme en rheumatic disorder; rheumatism 336 gaztaroko artritis 333 erreumatoide (4) gaixotasun erreumatiko Sin. gazte-artritis erreumatoide (4) kroniko (4) es artritis reumatoide juvenil es enfermedad reumática crónica fr polyarthrite rhumatoïde juvénile fr maladie rhumatismale chronique en juvenile rheumatoid arthritis en chronic rheumatic disease gazte-artritis erreumatoide 334 Ik. gaztaroko artritis erreumatoide garezur-haustura (4) es fractura de cráneo 337 fr fracture du crâne genu valgum (4) en fracture of skull Sin. belaun balgo (4) es genu valgum; genu valgo; rodilla valga fr genu valgum; genou cagneux en genu valgum; knock knee 338 genu varum (4) Sin. belaun baro (4) es genu varum; genu varo; rodilla vara fr genu varum; jambe arquée en genu varum; bowed leg

71 Traumatologia

339 342 giltzadura-inflamazio (4) giltzaduraren higadura (4) Sin. artikulazioen hantura (4) es desgaste articular; usura Giltzaduretako egoera patologiko fr effritement; dégradation konplexua, ez oso ongi eta zehazki articulaire definitua, gorputzean zenbait faktore en articular degradation narritagarri edo infekziosok sortutako golf-jokalariaren ukondo eraginaren aurkako erreakzio gisa Ik. epikondilitis medial agertzen dena. Lau dira sintoma nagusiak: gorritasuna, tumorea, beroa 343 eta mina. Horiei funtzioaren trastornoa haustura (4) gehitzen zaie. Hezur baten etena, osoa nahiz es inflamación de las articulaciones partziala. Traumatismo, bat-bateko fr inflammation articulaire mugimendu edo gaixotasunen eraginez en joint inflammation gerta daiteke, hezur-zatien desplazamenduarekin edo 340 desplazamendurik gabe. giltzadurako isuri (4) es fractura Sin. isuri artikular (4) fr fracture Mintz sinobialaren narritaduragatik en fracture sortzen den gehiegizko likido-pilaketa, giltzadura-barrunbea betetzen duena. 344 Isuria handia denean, artikulazioaren haustura anizkoitz (4) distentsio nabarmena azaltzen da. Hezurra hainbat zatitan puskatzen den es derrame articular haustura. Beraz, bi haustura-lerro edo fr épanchement articulaire gehiago daude haustura-mota honetan, en articular effusion; joint effusion edo zenbait haustura independente, bestela. 341 es fractura múltiple giltzaduraren ezegonkortasun fr fracture multiple (4) en multiple fracture Giltzadura baten edo protesi artikular baten egonkortasunik eza, giltzadura 345 barruko gaixotasunen batek eta haustura baten kontsolidatze giltzaduraz kanpoko egituren (kapsula akastun (4) artikularraren, lotailu eta muskuluen) es consolidación viciosa de una osotasunik ezak eragina. Gehiegizko fractura; callo vicioso mugikortasuna agertu ohi da. Aldi fr consolidation vicieuse d’une berean, ordea, gutxitu egiten da ohiko fracture mugimenduen anplitudea en mal-union of a fracture es inestabilidad articular 346 fr instabilité articulaire haustura desplazatu (4) en joint instability es fractura desplazada fr fracture déplacée en displaced fracture

72 Traumatologia

347 351 haustura ez-desplazatu (4) hernia diskal (4) Haustura-mota: hezur-zatiek beren Sin. diskoko hernia (4) posizio anatomikoari eusten diote, Ornoarteko diskoak kanal neuralean periostioko estalkia hautsi edo eten eratzen duen ezohiko irtengunea, gabe. nukleo mamitsua atzerantz bultzatu eta es fractura no desplazada kanporatzean gertatua. Hernia diskalak fr fracture sans déplacement L4-L5 diskoan agertzen dira gehienbat, en subperiosteal fracture eta gutxiagotan L5-S1 diskoaren gain. Sarritan, nerbio ziatikoaren sustraien 348 konpresioa eragiten du herniak, eta haustura ireki (4) lunboziatika edo ziatika esaten zaion Ehun bigunen eta tegumentuen zauri min etengabe eta iraunkorra dakar baten bitartez fokua kanpoaldearekin horrek; herniatutako nukleoaren komunikatua dagoen haustura. ablazioarekin soilik konpontzen da. es fractura abierta es hernia discal; hernia de disco fr fracture ouverte fr hernie du disque intervertébral; en open fracture hernie discale 349 en herniated intervertebral disk; haustura itxi (4) herniated disc Haustura-fokua kanpoaldearekin 352 komunikatua ez dagoen haustura. herren (4) Haustura-mota honetan ez dago es cojo inolako zauririk azalean. fr boiteux es fractura cerrada en lame; cripple fr fracture fermée en closed fracture hezur-abzesu Ik. hezurreko abzesu haustura patologiko Ik. berezko haustura 353 hezur-hauskortasun (4) 350 Osteogenesiaren asaldu hereditarioa, haustura-lokadura (4) sortzetikoa edo berantiarragoa, berehala Lokatutako artikulazio batetik gertu konpontzen diren hezur-haustura dagoen hezur-haustura. ugariren bidez azaltzen dena. es fractura-luxación Kaltzioaren metabolismoaren trastorno fr fracture avec luxation batek eragina izan ohi da. en fracture-dislocation es fragilidad ósea hausturaren kontsolidatzio fr fragilité osseuse falta en bone brittleness; bone fragility Ik. pseudoartrosi hezur-tumore hemorragia Ik. hezurreko tumore Ik. odoljario

73 Traumatologia

354 358 hezurreko abzesu (4) kausalgia (4) Sin. hezur-abzesu (4) Sin. II. motako min erregional es absceso óseo konplexuaren sindrome (4) fr abcès osseux Erre-sentsazio akutu moduko min en bone abscess zorrotza, larruazaleko hiperestesia eta fenomeno basomotor eta trastorno 355 trofikoak ezaugarri dituen sindromea, hezurreko tumore (4) nerbio periferiko baten –bereziki Sin. hezur-tumore (4) nerbio medianoaren edo kanpoko es tumor óseo nerbio ziatiko popliteoaren– fr tumeur des os traumatismo edo kontusioaren ostean en bone tumor ikusi ohi dena. 356 es causalgia; síndrome de dolor hidrozefalia (4) regional complejo de tipo II es hidrocefalia fr causalgie; syndrome douloureux fr hydrocéphalie régional complexe de type II en hydrocephalus en causalgia; complex regional pain syndrome type II 357 higatu (4) kolisio es desgastarse Ik. gatazka fr s’user 359 en wear kontusio (4) I. motako min erregional Sin. makadura (4) konplexuaren sindrome Presioaren eraginez edo objektu kamuts Ik. distrofia erreflexu sinpatiko batekin egindako kolpeen ondorioz sortzen den lesioa. Azaleko II. motako min erregional tegumentuak urratu gabe gerta daiteke konplexuaren sindrome (kontusio soila), edo ehunak urratuta Ik. kausalgia (kasu horretan, zauri kontusoa esaten isuri artikular zaio). Ik. giltzadurako isuri es contusión fr contusion jaiotzetiko aldakako lokadura en contusion Ik. sortzetiko aldakako lokadura 360 kostalgia (4) Sin. saihetseko min (4) Saihets-hezurretan sentitzen den mina, saihetsarteko muskuluen inflamazioak eragina. es costalgia; dolor costal fr costalgie; douleur costale en costalgia; rib pain

74 Traumatologia

361 365 koxalgia (4) lokatu (4) Aldakako giltzadurako mina, Hezur-mutur bat bere lekutik atera. gehienetan artrosiak eragina. es luxar; dislocar es coxalgia fr se disloquer fr coxalgie en dislocate en coxalgia 366 kristalezko hezurren lotailuen lesio (4) gaixotasun es lesión ligamentosa Ik. osteogenesi inperfektu fr lésion du ligament en ligament injury 362 laxotasun (4) lunbago Zuntz muskular, konektibo edo Ik. lunbalgia elastikoen tentsio eta erresistentzia- 367 mailako ezaugarria. lunbalgia (4) es laxitud Sin. lunbago (4) fr laxité Gerrialdeko min akutu edo kronikoa, en laxity; laxness normalean L4-L5 edo L5-S1 mailan lepoko min kokatua. Jatorri ugari izan ditzake min Ik. zerbikalgia honek, hala nola muskulu, lotailu, nerbio edo ornoarteko diskoen 363 patologiak. Bizkarrezurraren lesio neurologiko (4) mugimenduak nabarmen mugatu edo es lesión neurológica murrizten dira. fr lésion neurologique es lumbalgia; dolor lumbar; en neurological injury lumbago 364 fr lombalgie; lumbago lokadura (4) en lumbar pain; lumbago; low back Sin. luxazio (4) pain Giltzadura bateko hezur-muturren luxazio dislokazio edo lekualdaketa iragankor Ik. lokadura edo iraunkorra, egoera normalean daukaten harreman anatomikoa gutxi- makadura asko galtzerainokoa. Erdialdetik Ik. kontusio urrunduena dagoen hezurraren izena 368 hartzen du (hala nola besahezurraren mialgia (4) lokadura), edota baita lokatutako Sin. muskuluetako min (4) giltzadurarena ere (sorbaldako lokadura es mialgia; dolor muscular edo lokadura glenohumerala, esate fr myalgie; douleur musculaire baterako). en myalgia; muscle pain es luxación; dislocación fr luxation; déboitement; dislocation en dislocation; luxation

75 Traumatologia

369 372 mieloma anizkoitz (4) min erregional konplexuaren Hezur-muineko zelulen ugalketak sindrome (4) eragindako neoplasia. Hezur-ehuna Hiperaktibitate sinpatikoarekin deuseztatzen duten plasmozito erlazionaturiko sindrome mingarria, anormalen agerpena eta proteina goiko gorputz-adarretan behekoetan plasmatikoen egitura-aldaketa dira baino maiztasun handiagoz gertatzen gaixotasunaren ezaugarri nagusiak. dena. Bi mota bereizten dira: I. mota, Klinikoki hezurretako mina da traumatismoen ondorioz sortua hasierako sintomarik usuena, bularralde (distrofia erreflexu sinpatikoa), eta II. edo bizkarrezurrekoa bereziki, eta mota, nerbio-lesio zentral edo kasuen % 60-70ean lesio osteolitikoak periferiko baten ondorioz sortua agertzen dira erradiologian. (kausalgia). es mieloma múltiple es síndrome de dolor regional fr myélome multiple complejo en multiple myeloma fr syndrome douloureux régional complexe 370 en complex regional pain syndrome min (4) Sentsazio anormal eta desatsegina, 373 gorputzeko nerbio-bukaera sentikorren min kroniko (4) gehiegizko kitzikadurak eragina. Behin es dolor crónico sentsazio hori hauteman ondoren, fr douleur chronique integratu egiten du garun-azal edo en chronic pain kortex zerebraleko mailarik altuenak. min zorrotz Mina oso baliagarria gertatzen da Ik. min akutu zenbait alterazio eta gaixotasun diagnostikatzeko. 374 es dolor miositis (4) fr douleur Muskulu-ehunaren hantura edo en pain inflamazioa, muskulu eskeletikoena bereziki. Talde nagusi gisa, miositis 371 erreumatikoak eta nekearen edo min akutu (4) gehiegizko ahalegin fisikoaren Sin. min zorrotz (4) miositisak aipa daitezke. es dolor agudo es miositis fr douleur aiguë fr myosite en acute pain en myositis

76 Traumatologia

375 neuralgia ziatiko miositis osifikatzaile (4) Ik. ziatika Inflamazio kroniko batek eragindako 379 muskulu-ehun ildaskatuaren odoljario (4) berregituraketa, fibroblastoen Sin. hemorragia (4) ugalketarekin eta hezur-metaplasiekin Odol-hodi bat hausten denean, odol- lotua. Etiologia, sintoma eta kantitate gutxi-asko nabarmena tratamenduaren aldetik desberdinak kanpora indarrez jariatzea. diren bi forma kliniko (lokalizatua bata es hemorragia eta orokortua bestea) izan ditzakeen fr hémorragie arren, trauma baten ostean en hemorrhage nabarmentzen da sarritan, eta gaixotasunak neoplasia baten itxura har OI dezake. Ik. osteogenesi inperfektu es miositis osificante oin ahur fr myosite ossifiante Ik. oin sakon en myositis ossificans oin kabo 376 Ik. oin sakon muskulu-distentsio (4) Sin. zaintiratu (4) oin lau Muskuluetako mina, gehiegizko Ik. oin zapal entrenamenduak edota gehiegizko 380 esfortzu fisikoak eragina. Muskulu- oin sakon (4) zuntzak luzatu egiten dira, baina Sin. oin kabo (4); oin ahur (4) hausteraino ere irits daitezke. Oin-zolaren kurbadura gehiegizkoa es distensión muscular; tirón denean azaltzen den oinaren muscular deformitatea. Deformazio hau desoreka fr foulure musculaire muskular bati lotua dago, normalean. en muscle strain Behatzek makurtu eta uzkurtzeko joera 377 dute, eta metatartsianoen buruen muskuluen atonia (4) gainean egindako presioak kailuak eta es atonía muscular mina dakartza. fr atonie musculaire es pie cavo en muscular atony fr pied creux; pes cavus en high arch foot; pes cavus 378 muskuluen hipertonia (4) es hipertonía muscular fr hypertonie musculaire en muscular hypertonia muskuluetako min Ik. mialgia nekeagatiko haustura Ik. estres-haustura

77 Traumatologia

381 383 oin zapal (4) osteomalazia (4) Sin. oin lau (4) Helduaroan hezurrak biguntzea, Oin-zolaren ohiko kurbadura desmineralizazioaren ondorioz. D desagertzen denean azaltzen den bitaminaren gabeziak eragina izaten da oinaren deformitatea. Horrela, oin-zola gehienetan, edo baita gorputzak ia bere luze-zabal osoan bermatzen da bitamina hori deskonposatu eta zoruan. Sortzetikoa izan daiteke, edo erabiltzeko gaitasuna galtzeagatik ere. hartua, eta beste deformazio batzuekin Odoleko kaltzio- eta fosforo- batera ager daiteke. kontzentrazioak gutxitu egiten dira. es pie plano es osteomalacia fr pied plat; pes planus fr ostéomalacie en flat foot; pes planus en osteomalacia ondorio 384 Ik. sekuela osteomielitis (4) Hezurraren eta hezur-muinaren osteitis deformatzaile aldibereko gaixotasun larria, gehienetan Ik. Paget-en hezur-gaixotasun bakterio piogenikoek edo 382 mikobakterioek sortua. Staphylococus osteogenesi inperfektu (4) aureus bakterioek sortutakoa da Sin. OI (4); kristalezko hezurren orokorrean, baina batzuetan zenbait gaixotasun (4) onddok ere sor dezakete. Gaitz hau Hezur-sistemaren garapenaren kronikoa edo akutua izan daiteke. sortzetiko akatsa, sintoma hauekin es osteomielitis agertzen dena: hezurren hauskortasuna fr ostéomyélite (edozein traumarekin hausturak en osteomyelitis agertzen dira), hezur-deformazioak 385 (garezurrekoak bereziki), giltzaduren osteopatia (4) lotailu-hiperlaxotasuna (lokadurak), eta Hezurretako edo hezur-ehunetako faneretako trastornoak (hortz meheak, gaitza. hauskorrak; ilea erortzea; azazkal es osteopatía hauskorrak). Hezur-lesioak arindu fr ostéopathie egiten dira pubertarotik aurrera eta en osteopathy pronostikoa ez da hain txarra, biziari dagokionez. es osteogénesis imperfecta; OI; enfermedad de los huesos frágiles fr ostéogenèse imparfaite; OI; maladie des os de verre en osteogenesis imperfecta; OI; brittle bone disease

78 Traumatologia

386 388 osteoporosi (4) paralisi (4) Hezur-metabolismoaren alterazioa: Muskulu-talde baten uzkurtze- hezurreko matrizearen sorkuntza gaitasunaren erabateko galera, iraunkor txikiagoa izatea eta hezurraren barruko ala iragankorra. Normalean, nerbio- arkitektura desitxuratzea dira gaitzaren lesio zentral edo periferiko baten ezaugarri nagusiak. Horrela, ondorioa izaten da. traumatismorik txikienaren aurrean, es parálisis edo baita inolako traumarik gabe ere, fr paralysie hezur-hausturak jasateko arriskua askoz en paralysis; palsy ere handiagoa izaten da. Erasan hori 389 emakumeetan gertatzen da batik bat, paziente politraumatizatu (4) amenorreiko edo posmenopausikoetan, es paciente politraumatizado estrogenoen maila jaistearen ondorioz fr patient polytraumatisé eta bestelako gabezia hormonalengatik. en polytraumatized patient Hala ere, hezur porotikoaren konposizio kimikoa normala izaten da, 390 osteomalazian ez bezala. politraumatismo (4) es osteoporosis Gorputz-atal bati baino gehiagori fr ostéoporose (buruari, bularraldeari, sabelaldeari eta en osteoporosis gorputz-adarrei) erasaten dien traumatismoa, askotan pazientearen 387 bizia arriskuan jar dezakeena. Paget-en hezur-gaixotasun (4) es politraumatismo Sin. osteitis deformatzaile (4) fr polytraumatisme Jatorri ezezaguneko hezurretako en polytraumatism gaixotasun ez-metabolikoa. Hezurraren erreabsortzio eta birsorkuntzaren 391 desoreka gertatzen da, eta, horregatik, pseudoartrosi (4) mosaiko itxurakoa izaten da sortutako Sin. hausturaren kontsolidatzio falta (4) hezur berria. Gaixotasunaren faseetan, es pseudoartrosis; falta de osteoporosi sakona nahiz gehiegizko consolidación de fractura birsorkuntza gerta daitezke, eta, fr pseudarthrose; fracture non ondorioz, hezurren deformitate consolidée garrantzitsuak eragin daitezke: zabaltze en pseudarthrosis; nonunion of patologikoak, inkurbazioak, eta abar. fracture Makroskopikoki, lesio litikoak eta saihetseko min deformitate hipertrofikoak ikus daitezke, Ik. kostalgia eta, analitikan, oso adierazgarria da fosfatasa alkalinoaren igoera. es enfermedad de Paget de los huesos; osteítis deformante fr maladie osseuse de Paget; ostéite déformante hypertrophique en Paget’s disease of bone; osteitis deformans

79 Traumatologia

392 396 sakralizazio (4) sinobitis (4) L5 ornoaren zeharkako apofisiak Giltzadura nahiz tendoi bateko mintz gehiegi garatzea eta ornoak errain- sinobialaren inflamazio akutu nahiz hezurraren aurreneko segmentuarekin kronikoa. Mingarria izan ohi da, bat egitea. mugimenduak egitean batez ere, eta es sacralización likido sinobialaren pilaketak hantura fr sacralisation fluktuatzailea sortzen du artikulazioan. en sacralization es sinovitis fr synovite 393 en synovitis sarkoma sinobial (4) Sin. sinobialoma gaizto (4) 397 Zati bigunetako tumore gaiztoa, sortzetiko aldakako normalean gorputz-adarretako lokadura (4) artikulazio handietatik gertu kokatua Sin. jaiotzetiko aldakako lokadura (4) egoten dena. es luxación congénita de cadera; es sarcoma sinovial; sinovioma subluxación de cadera maligno fr luxation congénitale de la hanche fr sarcome synovial; synovialome en congenital dislocation of the hip; malin hip dysplasia en synovial sarcoma; malignant 398 synovioma subluxazio (4) 394 Lokadura partzial edo ez-osoa. Aurretik sekuela (4) lokadura bat izan ondoren lotailuak Sin. ondorio (4) ahulagoak daudelako gertatu ohi da, es secuela edo jasandako traumatismoa hezurrak fr séquelle; conséquence bere lekutik erabat desplazatzeko en after-effect nahikoa izan ez delako. Sortzetikoa ere izan daiteke, aldakaren kasuan, 395 adibidez. sindrome konpartimental (4) es subluxación Konpartimentu anatomiko baten fr subluxation barruan presioa gehitzeak dakarren en subluxation sindromea. Konpresioak odol- zirkulazioari eta konpartimentu horren Sudeck-en sindrome barruan dauden ehunen osotasunari Ik. distrofia erreflexu sinpatiko erasaten dio, eta kalteak eragiten ditu 399 nerbioetan eta muskuluetan. tendinitis (4) es síndrome compartimental Tendoiaren inflamazioa, akutua zein fr syndrome compartimental kronikoa. Jatorriz traumatikoa nahiz en compartment syndrome erreumatikoa izan daiteke. sinobialoma gaizto es tendinitis Ik. sarkoma sinobial fr tendinite en tendinitis

80 Traumatologia

400 403 tendinopatia (4) traumatismo (4) Tendoietako gaitza. Sin. trauma (4) es tendinopatía Kanpoko indar batek eragindako fr tendinopathie barruko nahiz kanpoko lesioa, eragile en tendinopathy edo agente mekaniko, fisiko nahiz kimikoek sortua. Traumatismo tenislariaren ukondo mekaniko nagusiak hezur, muskulu eta Ik. epikondilitis lateral tendoietako lesioak dira; traumatismo 401 fisikoen artean, berriz, beroak tenosinobitis (4) eragindako erredurak, hotzak Tendoiaren eta kanpoko estalkiaren eragindako izozketak, eztanden inflamazio edo hantura. ondoriozko lesioak, elektrokuzioak, es tenosinovitis etab. daude; traumatismo kimikoak, fr ténosynovite azkenik, substantzia erregarriek en tenosynovitis sortutako erredurak dira. es traumatismo; trauma 402 fr traumatisme; trauma tortikolis (4) en traumatism; trauma Lepoaren tortsio mingarria, muskulu esternokleidomastoideoetako baten zaintiratu uzkurdurak eragina (trapezioaren eta Ik. muskulu-distentsio esplenioaren uzkurdurari lotua nahiz zati anitzeko haustura ez). Horrek buruaren albo-makurdura Ik. conminuta haustura sortzen du. Era askotakoa izan daiteke: sortzetikoa, sekundarioa, neurogenoa, 404 mentala, etab. zerbikalgia (4) es tortícolis Sin. lepoko min (4) fr torticolis es cervicalgia en torticollis; wryneck fr cervicalgie en cervicalgia tortsio Ik. bihurdura trauma Ik. traumatismo

81 Traumatologia

405 407 ziatika (4) zurtoin berde gisako Sin. neuralgia ziatiko (4) haustura (4) Nerbio ziatikoaren eta haren adarren Haustura ez-osoaren mota: hezurraren ibilbidean zehar kokatutako min kortikala bere zirkunferentziaren zati gogorrarekin azaltzen den sindromea, batean soilik hausten da, baina defizit sentsitibo nahiz motorra ere izan gainerako zatiak eutsi egiten dio, ditzakeena. Gerrialdean hasi eta periostio-estalkiaren erabateko etenik oinetara hel daiteke nerbioaren gabe. Haurtzaroan ohikoa da haustura ibilbideari jarraituz. Anatomikoki, hau. nerbio ziatikoaren lesio narritagarriek es fractura en tallo verde eragindakoa izan daiteke (neuritis fr fracture en bois vert ziatikoa), edo konpresioa eragiten en greenstick fracture duten faktoreek (herniak, infekzioak, tumoreak, eta abar) sortua. es ciática; neuralgia ciática fr sciatique; névralgie sciatique en sciatica; sciatic neuralgia 406 zuntz-haustura (4) es rotura de fibras fr déchirure de fibres; déchirure musculaire; claquage en strain; pulled muscle

82 Traumatologia

6. DIAGNOSTIKOA. LABORATEGIA. PROBA ETA PROZEDURA DIAGNOSTIKOA

408 atze-aurreko plaka alboko erradiografia (4) Ik. atze-aurreko erradiografia Sin. alboko plaka (4) 412 es radiografía lateral; placa lateral Barlow-ren maniobra (4) fr radiographie latérale Aldakari adukzioa emanez, izterrezur- en lateral radiograph burua atzerantz bultzatu eta alboko plaka azetabulutik ateratzeko maniobra, hala Ik. alboko erradiografia gertatuz gero aldaka ezegonkorra dela adierazten duena (lokatzeko arriskua 409 duela, alegia). Oso prozedura artroskopia (4) baliagarria da haur jaioberrietan Giltzadura baten barrualdea ikusi eta aldakako sortzetiko lokaduraren aztertzeko modua ematen duen teknika diagnostiko goiztiarra egiteko. endoskopikoa, aztertu nahi den es maniobra de Barlow giltzadura disoluzio fisiologiko batekin fr manoeuvre de Barlow zabalduz egiten dena. Zauri txiki en Barlow’s maneuver batzuen bidez, artikulazioaren egoera ikusteaz gain, maniobra terapeutikoak 413 egitea ere ahalbidetzen du. erradiografia (4) es artroscopia Sin. plaka (4) fr arthroscopie X izpiek gorputz bat zeharkatu en arthroscopy ondoren inpresionaturiko filma. Zilar bromurozko pikorrek ematen diote 410 sentikortasuna filmari, erradiazio artroskopio (4) ionizatzaileen eraginez erreduzitzen Giltzadura baten barrunbea begiz direnez. ikusteko baliatzen den endoskopioa. es radiografía; placa Trokar batek, haren kanulak eta sistema fr radiographie optiko batek osatzen dute tresna. en radiograph es artroscopio fr arthroscope 414 en arthroscope erradiografia arrunt (4) Sin. erradiografia sinple (4) 411 es radiografía simple atze-aurreko erradiografia (4) fr radiographie simple Sin. atze-aurreko plaka (4) en simple radiograph es radiografía antero-posterior; placa AP erradiografia sinple fr radiographie antéro-postérieure Ik. erradiografia arrunt en AP radiograph; antero-posterior radiograph

83 Traumatologia

415 419 erradiografia zeihar (4) laginak hartze (4) Sin. plaka zeihar (4) es toma de muestras es radiografía oblicua; placa oblicua fr prélèvement d’échantillons fr radiographie oblique en sampling en oblique radiograph 420 416 Ortolani-ren maniobra (4) Gram tindaketa (4) Aldakari abdukzioa emanez, izterrezur- Germenak bereizteko erabiltzen den burua aurrerantz bultzatu eta tindaketa bakteriologikoa. Koloragarria azetabuluan sartzeko maniobra, hala hartzen duten mikrobioak gram- gertatuz gero aldaka kanpoan dagoela positiboak dira, eta hartzen ez dutenak, adierazten duena. Oso prozedura berriz, gram-negatiboak. baliagarria da haur jaioberrietan es tinción de Gram aldakako sortzetiko lokaduraren fr coloration de Gram diagnostiko goiztiarra egiteko. en gram stain es maniobra de Ortolani fr manoeuvre d’Ortolani 417 en Ortolani’s maneuver hezur-dentsitometria (4) Hezurren mineralizazioa PCE kuantifikatzeko metodoa, aztertu Ik. proteina C-erreaktibo beharreko hezurrezko egitura 421 zeharkatzean erradiazioak jasaten duen pelbimetria (4) atenuazioa neurtzean datzana. es pelvimetría Garrantzi berezia du osteoporosiaren fr pelvimétrie diagnostikoan eta jarraipenean. en pelvimetry es densitometría ósea fr ostéodensitométrie; 422 densitométrie osseuse pelbimetro (4) en bone densitometry es pelvímetro fr pelvimètre 418 en pelvimeter hezur-gammagrafia (4) Irudi bidezko azterketa, hezur- plaka metabolismoa (hezurraren berriztapen- Ik. erradiografia prozesua, azken finean) gehitua edo plaka zeihar murriztua duten guneak erakusten Ik. erradiografia zeihar dituena. es gammagrafía ósea plano axial fr scintigraphie osseuse Ik. zeharkako plano en bone scan

84 Traumatologia

423 426 plano frontal (4) X izpiak (4) Sin. plano koronal (4) Sin. Roentgen izpiak (4) Ardatz bertikalak eta zeharkako 10 eta 0,01 nanometro bitarteko uhin- ardatzak zehazten duten planoa, luzera duten erradiazio gorputza bi zati simetrikotan (aurrekoa elektromagnetikoak, atomoak energia eta atzekoa) banatzen duena. handiko partikulekin (elektroiekin, es plano frontal; plano coronal eskuarki) bonbardatzean igortzen fr plan frontal; plan coronal direnak. Espektro elektromagnetikoan, en frontal plane; coronal plane izpi ultramoreen eta gamma izpien artekoak dira. Materia zeharkatzeko, plano horizontal ionizatzeko eta substantzia jakin Ik. zeharkako plano batzuekiko interakzioan argia sortzeko plano koronal gaitasunagatik, medikuntzan oso Ik. plano frontal erabiliak dira gorputzaren barruko egituren azterketan. 424 es rayos X; rayos Roentgen plano sagital (4) fr rayons X; rayons Roentgen Ardatz bertikalak eta aurretik atzerako en X-rays; Roentgen rays ardatzak zehazten duten planoa, gorputza bi zati simetrikotan 427 (ezkerrekoa eta eskuinekoa) banatzen zeharkako plano (4) duena. Sin. plano horizontal (4); es plano sagital plano axial (4) fr plan sagittal Aurretik atzerako ardatzak eta en sagittal plane zeharkako ardatzak zehazten duten planoa. Gorputz-adarren ardatzarekiko 425 perpendikularra izaten da. proteina C-erreaktibo (4) es plano transversal; plano Sin. PCE (4) horizontal; plano axial Odol-serumean inflamazio, infekzio, fr plan transversal; plan horizontal; nekrosi edo tumore-kasuetan maila plan axial altuagoan agertu ohi den proteina. en transverse plane; horizontal Analisi batean proteina honen maila plane; axial plane altu egoteak diagnostikoa egiten lagun dezake. es proteína C-reactiva; PCR fr protéine C-réactive; CRP en C-reactive protein; CRP Roentgen izpiak Ik. X izpiak

85 Traumatologia

7. TERAPEUTIKA. BOTIKAK. TRATAMENDURAKO TEKNIKAK

428 431 ahoz beherako etzanera (4) analgesia (4) Sin. ahuspezko etzanera (4) Minarekiko sentikortasuna ezabatzea. Bularraldea eta sabela horizontalki es analgesia pausatuta ahuspez etzanda eratzen den fr analgésie jarrera. en analgesia es decúbito prono; decúbito ventral 432 fr procubitus; décubitus ventral analgesiko (4) en prone decubitus; ventral Edozein etiologiatako mina arintzen decubitus edo ezabatzen duen farmakoa, 429 bestelako sentsazioak aldarazten ez ahoz gorako etzanera (4) dituena. Bizkarra eta ipurmasailak horizontalki es analgésico pausatuta aratinik etzanda eratzen den fr analgésique jarrera. en analgesic es decúbito supino; decúbito dorsal analgesiko narkotiko fr décubitus dorsal Ik. analgesiko opioide en supine position; dorsal decubitus 433 ahuspezko etzanera analgesiko opioide (4) Ik. ahoz beherako etzanera Sin. analgesiko narkotiko (4) AIEE Nerbio-sistema zentralean hartzaile Ik. antiinflamatorio ez-esteroide opioideei eragiten dien analgesikoa. Morfina da talde zabal hori osatzen albo-etzanera duten konposatu kimikoen artean Ik. alboko etzanera ezagunena. Analgesiko opioide edo 430 narkotiko sintetiko guztiek dituzte, alboko etzanera (4) mina kentzeko eraginaz gain, ezaugarri Sin. albo-etzanera (4) baretzaile, euforizante eta Saihets baten gainean (eskuineko nahiz antsiolitikoak, eta, albo-ondorio ezkerreko alboaren gainean) etzanda moduan, tolerantzia, mendekotasuna eratzen den jarrera. eta are toxikomania ere ekar ditzakete. es decúbito lateral es analgésico opioide; analgésico fr latérocubitus; décubitus latéral narcótico en sidelying position; lateral fr analgésique narcotique decubitus en narcotic analgesic

86 Traumatologia

434 438 anestesia epidural (4) artrodesi (4) Sin. blokeo epidural (4) Giltzadura baten ankilosia lortzeko es anestesia epidural; bloqueo (bestela esanda, artikulazio horren epidural mugikortasuna kentzeko) egiten den fr anesthésie épidurale ebakuntza kirurgikoa. en epidural anesthesia; epidural es artrodesis block fr arthrodèse en arthrodesis 435 anestesia erregional (4) 439 es anestesia regional azaleko trakzio (4) fr anesthésie régionale Zerrenda itsaskor edo elastiko baten en regional anesthesia bidez zuzenean azalaren gainean eta zeharka hezurren gain aplikatzen den 436 trakzioa. Behin-behineko tratamendu anestesiko lokal (4) gisa ere erabil daiteke, haustura Gorputzeko zona jakin eta mugatu konplexu edo lokadura baten batean, berehalako eta erabateko erredukzio progresiboa egiteko, sorgortasun edo sentikortasunik eza erreduzitutako hezurren bati eusteko eragiten duen substantzia. nahiz hautsitako gorputz-adar bat es anestésico local immobilizatzeko. fr anesthésique local es tracción cutánea en local anesthetic fr traction cutanée 437 en skin traction antiinflamatorio bendatze ez-esteroide (4) Ik. bendaz lotze Sin. AIEE (4); hantura-kontrako ez- esteroide (4); HKEE (4) 440 Hainbat egoeratan agertzen diren bendaz lotze (4) hantura, mina eta zurruntasuna Sin. bendatze (3) prostaglandinen sintesia inhibituz Lesio muskuloeskeletiko jakinen arintzen dituen medikamentua. tratamenduan zerrenda elastiko edo Nerbio-sistema zentralean ez, baizik eta ez-elastikoak erabiltzen dituen teknika. maila periferikoan jarduten du botika- es vendaje talde zabal honek; aspirina edo azido fr bandage azetil salizilikoa da adibiderik en bandage ezagunena. blokeo epidural es antiinflamatorio no esteroide; Ik. anestesia epidural AINE fr anti-inflammatoire non ebakuntza egin stéroïdien; AINS Ik. operatu en non-steroidal anti-inflammatory drug; NSAID

87 Traumatologia

441 444 ebakuntza kirurgiko (4) erredukzio (4) Sin. kirurgia-operazio (4) Haustura edo lokadura batean Kirurgia bidezko ekintza, tresnak desplazatutako hezur-zatiak beren erabiliz eta teknika edo metodo posizio anatomiko normalera ekartzea. definituei jarraituz egiten dena. Erredukzioa irekia izan daiteke, Hondatutako zati, atal edo organo bat haustura gertatu den lekuan bertan erauzteko edo osatzeko baliatzen da. ebaki bat egiten bada, edo itxia, es operación quirúrgica; ebakirik gabe egiten bada. intervención quirúrgica es reducción fr opération chirurgicale; fr réduction intervention chirurgicale en reduction en surgical operation; operation 445 442 errehabilitazio (4) ebakuntzaondo (4) Traumatismo edo eritasunengatik Sin. operaziooste (4) galdutako gaitasuna metodo edo Ebakuntza kirurgiko baten ondorengo tratamendu berezien bitartez garaia. berreskuratzea. Jatorrian jarduera es postoperatorio profesionalari edo lanbideari begira fr période postopératoire definitu baldin bazen ere, gaur egun en postoperative period beste helburu batzuekin egindakoari ere esaten zaio. 443 es rehabilitación erradioterapia (4) fr réhabilitation Gaixotasun batzuetan erradiazio en rehabilitation ionizatzaileak erabiliz egiten den tratamendu terapeutikoa. Tumore 446 onberetan (adibidez, angiometan) eta errehabilitazio-ariketa (4) gaizto edo minbizietan (adibidez, es ejercicio de rehabilitación epiteliometan, linfometan) erabiltzen fr exercice de rééducation da bereziki. en rehabilitation exercise es radioterapia 447 fr radiothérapie fisioterapeuta (4) en radiotherapy es fisioterapeuta fr physiothérapeute en physiotherapist

88 Traumatologia

448 452 fisioterapia (4) hazkunde-faktore (4) Agente fisikoak, naturalak zein Zelulen ugalketa eta hazkundea artifizialak (ura, airea, elektrizitatea, estimulatzen dituen substantzia. argi-erradiazioak, X izpiak, gorputz Hainbat fenomeno biologikotan erradiaktiboak, hotza, beroa, etab.) eragiten du, mekanismo endokrino edo helburu terapeutikoekin erabiltzea. parakrinoen bitartez jokatuz. Fisioterapiaren barruan sartzen dira, era es factor de crecimiento berean, klima, altitude, atseden eta fr facteur de croissance mugimenduaren erabilera eta ibilera- en growth factor eta gimnastika-ariketak. 453 es fisioterapia hezur-kontsolidazio (4) fr physiothérapie es consolidación ósea en physiotherapy fr consolidation osseuse 449 en bone consolidation giltzaduraren garbiketa 454 kirurgiko (4) hezurretako trakzio (4) es limpieza quirúrgica articular Hautsitako hezurren tratamendurako fr nettoyage chirurgical de eta anomalia ortopedikoak zuzentzeko l’articulation erabiltzen den trakzio-mota. en cleaning joint surgery; surgical Erasandako egiturari hezur-ehunean cleaning joint sartutako eta trakzioko kordei lotutako hantura-kontrako iltze metaliko edo alanbre baten bidez ez-esteroide aplikatzen da. Ik. antiinflamatorio ez-esteroide es tracción esquelética fr traction trans-osseuse 450 en skeletal traction haustura bat egonkortu (4) es estabilizar una fractura HKEE fr stabiliser une fracture Ik. antiinflamatorio ez-esteroide en stabilize a fracture igeltsadura 451 Ik. igeltsu haustura bat erreduzitu (4) 455 Hautsitako edo lokatutako hezur-zatiak igeltsu (4) bata bestearen jarraian jarri, Sin. igeltsadura (4) hausturaren kontsolidazioa posizio Hautsi edo lokatutako hezurra bere egokian egin dadin. posizio egokian geldirik edukitzeko es reducir una fractura igeltsuz eta bendaz eginiko geruza fr réduire une fracture babesle eta euskarria. en reduce a fracture es yeso; escayola fr plâtre; appareil plâtre en plaster cast; cast

89 Traumatologia

456 460 igeltsua jarri (4) jostura (4) Sin. igeltsuztatu (4) Sin. sutura (4) Gorputz-atal bat immobilizatzeko, es sutura igeltsua ezarri. Uretan busti ondoren, fr suture igeltsua erabat gogortzen da, gorputz- en suture adarra edo gorputz-enborra behar 461 bezala lerrokatua edukitzeko. kirurgia (4) es enyesar; escayolar Terapeutika medikoaren atala, eskuz fr plâtre; mettre en plâtre eta tresneriaren laguntzaz ebakuntzak en make a cast; plaster egiteaz arduratzen dena. Deformitateak igeltsuztatu zuzentzea, zauriak sendatzea edo Ik. igeltsua jarri gaixotasun jakin batzuk diagnostikatu nahiz tratatzea du helburu. 457 es cirugía immobilizatu (4) fr chirurgie Mugimendua eragotzi, ferula baten edo en surgery igeltsu baten bidez, esaterako. es inmovilizar kirurgia-operazio fr immobiliser Ik. ebakuntza kirurgiko en immobilize kirurgia-tratamendu 458 Ik. tratamendu kirurgiko immobilizazio (4) 462 Gorputz-adarren edo beste edozein minaren kontrol (4) gorputz-atal mugikorren mugimendua es control del dolor eragoztea, bereziki hezur hautsiena edo fr contrôle de la douleur giltzadurena. Ferula edo igeltsu baten en pain control bidez egin daiteke, adibidez. es inmovilización 463 fr immobilisation minaren tratamendu (4) en immobilization es tratamiento del dolor fr traitement de la douleur 459 en pain management; treatment of infiltrazio (4) pain Handitua dagoen artikulazio batean edo zona mingarri batean substantzia 464 bat injektatzea. Normalean, likido operatu (4) anestesiko edo hantura-kontrakoren Sin. ebakuntza egin (4) bat izaten da. es operar; intervenir es infiltración fr opérer fr infiltration en operate on en infiltration operaziooste Ik. ebakuntzaondo

90 Traumatologia

465 470 ortopedia (4) tratamendu kirurgiko (4) Hezur eta muskuluen deformazio eta Sin. kirurgia-tratamendu (4) desbideratzeak zuzentzeaz arduratzen es tratamiento quirúrgico den medikuntzaren atala. fr traitement chirurgical es ortopedia en surgical treatment fr orthopédie 471 en orthopedics tratamendu ortopediko (4) ortopedia-tratamendu Sin. ortopedia-tratamendu (4) Ik. tratamendu ortopediko es tratamiento ortopédico fr traitement orthopédique 466 en orthopedic treatment pazientearen mobilizazio goiztiar (4) 472 es movilización precoz del paciente trepanazio (4) fr mobilisation précoce du patient es trepanación en early mobilization of the patient fr trépanation en trephination 467 profilaxi (4) 473 Pertsona edo gizatalde bati X izpien aparatu (4) diagnostikatutako gaixotasuna Irudiaren bidezko diagnostikoan larriagotzea eta zabaltzea eragozteko erabiltzen den aparatua, X izpien bidez terapeutika mediko mota, baita gorputzaren barne-egitura ikusteko pertsona osasuntsuak gaitz horretatik aukera eskaintzen duena. babesteko hartutako neurrien multzoa es aparato de rayos X ere. fr appareil de radiographie es profilaxis en radiographic system; X-ray fr prophylaxie system en prophylaxis 474 468 zauri kirurgiko (4) protesi-ordezpen (4) Larruazalaren eta/edo mukosen eta es recambio de prótesis azalpeko ehunen etena, kirurgialariak fr remplacement de prothèse gorputzeko edozein eremutara iristeko en revision of prosthesis asmoz asepsia-baldintza egokietan sutura egina. Ik. jostura es herida quirúrgica fr plaie chirurgicale; plaie opératoire 469 en surgical wound trakzio (4) es tracción 475 fr traction zifoplastia (4) en traction es cifoplastia fr spondyloplastie expansive; cyphoplastie en kyphoplasty

91 Traumatologia

8. TRESNAK ETA APARATUAK

476 480 benda (4) bendaje funtzional (4) Sin. lotura (4) Sin. taping (4) Gazazko edo ehunezko zerrenda, es vendaje funcional; taping gorputz-atalen bati eusteko edo fr traitement fonctionnel; taping larruazaleko zauri bat nahiz bertan en functional bandage; taping; ezarritako apositu bat estaltzeko erabili kinesio taping ohi dena. 481 es venda beso-euskarri (4) fr pansement; bandage Oihalezko pieza, goiko gorputz- en bandage; dressing adarrean lesionatuta dagoen atal bati 477 eusteko eta hura immobilizatuta benda elastiko (4) mantentzeko erabiltzen dena. es venda elástica es cabestrillo fr bandage élastique fr écharpe en elastic bandage; ACE bandage en arm sling 478 ebakuntza-gela benda itsaskor (4) Ik. operazio-gela es venda adhesiva EMN fr pansement adhésif Ik. erresonantzia magnetiko nuklear en adhesive bandage; adhesive plaster 482 erresonantzia magnetiko 479 nuklear (4) bendaje (4) Sin. EMN (4) Gorputz-atal baten inguruan estu-estu Irudi anatomikoak berrosatzeko jartzen den babesgailua, organo bati metodoa, zenbait atomoren nukleoek eusteko edo hura immobilizatzeko, dituzten ezaugarri magnetikoak konpresa baten gainean presioa egiteko baliatuz informazio kimiko eta edo benda bat bere lekuan biokimiko baliagarria eskaintzen mantentzeko erabiltzen dena. duena. Era horretan, erraz interpreta Askotarikoak izan daitezke, material, daitezkeen irudi medikoak lortzen dira. forma edo indikazioaren arabera. Azterketa morfologiko hutsaz gain, es vendaje EMNak ehun osasuntsuak eta gaixorik fr bandage dauden ehunak bereizteko modua en bandage ematen du. es resonancia magnética nuclear; RMN fr résonance magnétique nucléaire; RMN en nuclear magnetic resonance; NMR

92 Traumatologia

483 486 ferula (4) makulu (4) Gorputz-atal mugikor edo desplazatuak es muleta (bereziki, hautsitako edo lokatutako fr béquille hezurrak) immobilizatzeko eta beren en crutch posizio naturalean eusteko erabiltzen 487 den aparatua, zurruna edo malgua. operazio-gela (4) Igeltsuz, zurez, metalez, kartoiz, Sin. ebakuntza-gela (4) plastikoz edo bestelako materialen Ospitale edo klinika batean, ebakuntza batez egina izan ohi da. kirurgikoak egiteko behar bezala es férula egokiturik dagoen leku edo areto fr attelle berezia. en splint es quirófano; sala de operaciones 484 fr salle d’opération hezur-zementu (4) en operating room; operating Funtsean hautsez eta likidoz osatutako theatre material sintetikoa. Hautsa likidoarekin 488 nahasten denean gertatzen den ortesi (4) erreakzioaren ondorioz (42-46 ºC-ra), Gailu ortopedikoa, aldi baterakoa nahiz likido fluidoa zena pixkanaka gogortuz iraunkorra, gorputz-atal jakin baten doan ore moduko nahasketa bilakatzen funtzionaltasuna handituz erabiltzaileei da. Kirurgia ortopedikoan erabiltzen independentzia handiagoa eta bizi- da, protesiak finkatzeko, kalitate hobea eskaintzen diena. bertebroplastiak eta zifoplastiak Deformazioak zuzendu edo egiteko, eta baita hezur-barrunbeak edo lerrokatzeko ere erabiltzen da. Ortesiak haustura patologikoak betetzeko ere. dinamikoak nahiz estatikoak izan es cemento óseo daitezke, besteak beste: ferula zurrunak, fr ciment osseux gerrialdeko paxak, giltzadura-babesle en bone cement elastikoak, eta abar. 485 es ortesis izpi infragorriak (4) fr orthèse 0,75 eta 1.000 µm bitarteko uhin- en orthosis; orthesis luzera duten erradiazio 489 elektromagnetikoak, giza begiak protesi (4) ikusten ez dituenak. Argiaren Pertsona batean gorputz-atal bat, espektroan, argi gorriaren eta organo bat edo organo-zati bat mikrouhinen artekoak dira. ordezteko ezartzen den pieza edo tresna es rayos infrarrojos artifiziala. fr rayons infrarouges es prótesis en infra-red rays fr prothèse lotura en prosthesis Ik. benda taping Ik. bendaje funtzional

93 Traumatologia

9. ADMINISTRAZIO SANITARIOA

490 495 erreumatologia-zerbitzu (4) traumatologia (4) es servicio de reumatología Medikuntzaren adarra, lokomozio- fr service de rhumatologie aparatuaren eta hari lotutako egituren en rheumatology service traumatismoen prebentzio, azterketa kliniko, diagnostiko, tratamendu eta 491 ikerkuntzaz arduratzen den diziplina kirurgia ortopediko (4) zientifikoa. Diziplina zientifikoa, kirurgiaren es traumatología adarra, lokomozio-aparatuaren forma fr traumatologie eta funtzioak kontserbatzeaz eta beren en traumatology onera ekartzeaz arduratzen dena. es cirugía ortopédica 496 fr chirurgie orthopédique traumatologia-zerbitzu (4) en orthopedic surgery es servicio de traumatología fr service de traumatologie- 492 orthopédie larrialdietako zerbitzu (4) en traumatology service es servicio de urgencias fr service d’urgence 497 en emergency medical services traumatologo (4) Traumatologian espezializatua dagoen 493 medikua. minaren unitate (4) es traumatólogo es unidad del dolor fr traumatologue fr unité de douleur en traumatologist en pain unit 498 494 zainketa intentsiboen ospitaleko batez besteko unitate (4) egonaldi (4) Sin. ZIU (4) Ospitalean izaten diren egonaldien Etengabeko arreta eta zainketa behar batez besteko egun-kopurua. Kalkulu duten gaixo larriak tratatzeko ospitale- hori egiteko, ospitaleratuta egindako zerbitzua. Bertan artatzen dituzten egun-kopurua epealdi batean izandako pazienteak bizi-arriskuan daudenez, ospitaleratze-kopuruarekin zatitzen da. bizi-zeinuak eta bestelako parametroak es estancia media hospitalaria (likidoen kontrola, esaterako) etengabe fr durée moyenne de séjour à monitorizatzen dira. l’hôpital; DMS es unidad de cuidados intensivos; en average length of stay; ALOS UCI; unidad de vigilancia intensiva; UVI fr unité de soins intensifs; USI en intensive care unit; ICU ZIU Ik. zainketa intentsiboen unitate

94 Euskarazko aurkibidea Traumatologia

artritis erreumatoide, 308 A artritis infekzioso, 309 artritis septiko, 309 abdukzio, 271 artrodesi, 438 adenosina trifosfato, 303 artrodia, 12 adukzio, 272 artrosi, 310 AE, 308 artroskopia, 409 ahoz beherako etzanera, 428 artroskopio, 410 ahoz gorako etzanera, 429 astragalo, 13 ahur, 71 atal bigunak, 270 ahuspezko etzanera, 428 atlas, 14 AIEE, 437 ATP, 303 Akiles-en tendoi, 1 atzamar, 100 akromion, 2 atzamar-hezur, 101 akromion-lepauztai giltzadura, 87 atze-aurreko erradiografia, 411 aktina, 273 atze-aurreko plaka, 411 albo-etzanera, 430 atzeko lotailu gurutzatu, 15 alboko erradiografia, 408 atzeko muskulu tibial, 16 alboko etzanera, 430 atzeko tibia-muskulu, 16 alboko plaka, 408 aurreko lotailu gurutzatu, 17 aldaka, 3 aurreko muskulu tibial, 18 analgesia, 431 aurreko tibia-muskulu, 18 analgesiko, 432 axis, 19 analgesiko narkotiko, 433 axisaren hortz, 175 analgesiko opioide, 433 azaleko trakzio, 439 anestesia epidural, 434 azetabulu, 20 anestesia erregional, 435 azido laktiko, 304 anestesiko lokal, 436 aztal, 229 anfiartrosi, 4 antiinflamatorio ez-esteroide, 437 apofisi, 5 apofisi zorrotz, 6 aponeurosi, 7 arantza azpiko muskulu, 8 B arantza gaineko muskulu, 9 arantza iliako, 10 bala, 240 arantza ziatiko, 11 baraila, 21 arantza-apofisi, 6 Barlow-ren maniobra, 412 ardatz-hezurdura, 69 barrunbe kotiloideo, 20 arku krural, 118 barrunbe toraziko, 212 arku superziliar, 25 behatz, 22 artikulatu, 280 behatz-hezur, 23 artikulazio, 86 beheko gorputz-adar, 24 artikulazioen hantura, 339 beheko masailezur, 21 artritis, 307 bekain-arku, 25

96 Traumatologia bekoki-hezur, 26 bizkarrezur-hodi, 185 belaun, 27 bizkarrezur-muin, 44 belaun balgo, 337 blokeo epidural, 434 belaun baro, 338 borondatezko muskulu, 260 belaunburu, 61 bular-kaxa, 139 belauneko giltzadura, 28 bular-muskulu nagusi, 45 belaunezur, 61 bular-muskulu txiki, 46 belaunezur-tendoi, 209 bularrezur, 47 benda, 476 bularrezur-lepauztai giltzadura, 88 benda elastiko, 477 bularrezurraren gorputz, 48 benda itsaskor, 478 bularrezurraren kirten, 49 bendaje, 479 bendaje funtzional, 480 bularrezurraren manubrio, 49 bendatze, 440 burezur, 80 bendaz lotze, 440 burtsitis, 314 benetako saihets-hezur, 29 berezko haustura, 311 berna, 226 besaburu, 204 besahezur, 30 C besahezurraren buru, 31 besahezurreko alboko epikondilo, 32 C, 140 besahezurreko epikondilo lateral, 32 C1, 14 besahezurreko epikondilo medial, 33 besahezurreko erdialdeko C2, 19 epikondilo, 33 Chopart-en giltzadura, 207 besape, 79 conminuta haustura, 315 besaurre, 34 coxa valga, 316 beso, 35, 36 coxa vara, 317 beso-euskarri, 481 beso-plexu, 192 besoko bizeps muskulu, 37 besoko sare, 192 besoko trizeps muskulu, 38 D besondo, 36 betzulo, 39 D, 41 bihurdura, 312 bihurritu, 313 D bitamina, 305 bizeps muskulu brakial, 37 deltoide muskulu, 50 bizeps muskulu femoral, 120 diafisi, 233 bizkar, 40 diartrosi, 51 bizkar-orno, 41 diploe, 234 bizkarreko min, 319 diskoko hernia, 351 bizkarreko muskulu zabal, 42 distrofia erreflexu sinpatiko, 318 bizkarrezur, 43 dortsalgia, 319

97 Traumatologia

errakitismo, 324 E erredukzio, 444 errehabilitazio, 445 ebakuntza egin, 464 errehabilitazio-ariketa, 446 ebakuntza kirurgiko, 441 erresonantzia magnetiko nuklear, 482 ebakuntza-gela, 487 erreuma, 332 ebakuntzaondo, 442 erreumatismo, 332 egiazko saihets-hezur, 29 erreumatologia-zerbitzu, 490 ehun konektibo, 235 erronboide muskulu, 60 elipse-itxurako giltzadura, 135 errotula, 61 elkarrekiko ahokapen, 231 esfinter muskulu, 62 EMN, 482 eskafoide hezur, 63 enartrosi, 52 eskapula, 64 endomisio, 236 eskapula azpiko muskulu, 65 endostio, 237 eskapula-gerriko, 66 entesitis, 320 eskeleto, 67 entesopatia, 320 eskeleto apendikular, 68 epifisi, 238 eskeleto axial, 69 epikondilitis, 321 eskoliosi, 325 epikondilitis lateral, 321 esku, 70 epikondilitis medial, 322 esku-ahur, 71 epikondilo, 32 esku-zabal, 71 epikondilo erradial, 32 eskugain, 72 epimisio, 239 eskumutur, 73 epitroklea, 33 eskumuturreko giltzadura, 74 epitrokleitis, 322 eskumuturreko hezur, 130 erdiko falange, 53 espondilitis ankilopoietiko, 326 erlaxazio muskular, 274 espondilitis ankilosatzaile, 326 erpuruaren muskulu aurkari, 54 espondilolisi, 327 erpuruaren muskulu oposatzaile, 54 espondilolistesi, 328 erradikulopatia, 323 estiloide apofisi, 75 erradio, 55 estres-haustura, 329 erradio hezur, 55 erradio-karpo giltzadura, 74 erradioaren eraztun-lotailu, 56 erradioaren lotailu anular, 56 erradiografia, 413 erradiografia arrunt, 414 F erradiografia sinple, 414 erradiografia zeihar, 415 F1, 77 erradioterapia, 443 F2, 53 errain-hezur, 57 F3, 76 errain-hezurreko zulo, 58 falange, 23, 101 errain-orno, 59 falange distal, 76 erraki, 43 falange proximal, 77

98 Traumatologia falangeta, 76 giltzadura akromioklabikular, 87 falangina, 53 giltzadura erdimugikor, 4 falka-hezur, 78 giltzadura erradiokarpiano, 74 faszia, 7 giltzadura esternoklabikular, 88 faszikulu, 240 giltzadura femorotibial, 89 femur, 123 giltzadura glenohumeral, 205 ferula, 483 giltzadura karpometakarpiano, 90 fibula, 191 giltzadura kondileo, 135 fibula-muskulu, 164 giltzadura lau, 12 fisioterapeuta, 447 giltzadura mugiezin, 200 fisioterapia, 448 giltzadura mugikor, 51 flexio, 275 giltzadura sakroiliako, 91 flexionatu, 276 giltzadura sinobial, 51 fosfatasa alkalino, 306 giltzadura tartsometatartsiano, 92 giltzadura tenporomandibular, 93 giltzadura tibioperoneoastragalino, 181 giltzadura-apofisi, 94 giltzadura-aurpegi, 95 G giltzadura-gainazal, 95 giltzadura-inflamazio, 339 giltzadura-kapsula, 96 gainkarga, 330 giltzadura-kartilago, 241 gainkarga-lesio, 331 giltzadura-lerroarte, 97 gainkargagatiko haustura, 329 giltzadura-likido, 289 gaitasun funtzional, 277 giltzadurako isuri, 340 gaixotasun erreumatiko, 332 giltzaduraren ezegonkortasun, 341 gaixotasun erreumatiko kroniko, 333 giltzaduraren garbiketa kirurgiko, 449 galtzarbe, 79 giltzaduraren higadura, 342 garezur, 80 giltzaduraren mugikortasun-tarte, 279 garezur-edukiera, 278 giltzatu, 280 garezur-ganga, 81 ginglimo, 219 garezur-haustura, 334 goiko gorputz-adar, 98 garezurraren oinalde, 82 goiko masailezur, 99 garezurraren oinarri, 82 goiko maxilar, 99 garondo, 83 golf-jokalariaren ukondo, 322 garondo-hezur, 84 Gram tindaketa, 416 gatazka, 335 gaztaroko artritis erreumatoide, 336 gazte-artritis erreumatoide, 336 genu valgum, 337 genu varum, 338 gerri-orno, 85 H gerri-plexu, 193 gihar, 155 hanka, 227 giltzadura, 86 hanka-puntetan ibili, 294

99 Traumatologia hantura-kontrako ez-esteroide, 437 hezur menbranoso, 258 hartzaile nozizeptibo, 281 hezur motz, 247 hatz, 100 hezur nabikular, 106 hatz-hezur, 101 hezur okzipital, 84 hatz-koskor, 102 hezur parietal, 107 haustura, 343 hezur pelbiko, 105 haustura anizkoitz, 344 hezur piramidal, 108 haustura bat egonkortu, 450 hezur pisiforme, 109 haustura bat erreduzitu, 451 hezur primario, 250 haustura baten kontsolidatze hezur sekundario, 251 akastun, 345 hezur semilunar, 110 haustura desplazatu, 346 hezur sesamoideo, 111 haustura ez-desplazatu, 347 hezur tenporal, 144 haustura ireki, 348 hezur trabekular, 244 haustura itxi, 349 hezur trinko, 252 haustura patologiko, 311 hezur untziforme, 127 haustura-lokadura, 350 hezur zapal, 248 hausturaren kontsolidatzio falta, 391 hezur zigomatiko, 150 Havers-en erreten, 242 hezur- eta muskulu-sistema, 203 Havers-en kanal, 242 hezur-abzesu, 354 Havers-en sistema, 264 hezur-dentsitometria, 417 hazkunde-faktore, 452 hezur-erresortzio, 284 hazkunde-kartilago, 243 hezur-gammagrafia, 418 hedapen, 282 hezur-hauskortasun, 353 hedatu, 283 hezur-kontsolidazio, 453 hemorragia, 379 hezur-muin, 253 hernia diskal, 351 hezur-sistema, 112 herren, 352 hezur-tumore, 355 hezur, 103 hezur-zementu, 484 hezur arol, 244 hezurdura, 67 hezur endokondral, 245 hezurraren dentsitate, 285 hezur erretikulatu, 250 hezurraren dentsitate mineral, 285 hezur frontal, 26 hezurreko abzesu, 354 hezur handi, 104 hezurreko tumore, 355 hezur iliako, 105 hezurretako trakzio, 454 hezur kartilaginoso, 255 hezurtu, 296 hezur kortikal, 246 hezurtze, 297 hezur koxal, 105 hidrozefalia, 356 hezur kuneiforme, 78 higatu, 357 hezur labur, 247 HKEE, 437 hezur lakrimal, 149 hobi iliako, 113 hezur laminar, 251 hodi bertebral, 185 hezur lau, 248 humero, 30 hezur luze, 249 humeroaren tuberkulu nagusi, 218 hezur malar, 150 humeroaren tuberkulu txiki, 217

100 Traumatologia hurbileko falange, 77 izterrezurreko epikondilo medial, 126 hurbilketa, 272 izterrezurreko erdialdeko epikondilo, 126

I J I. motako min erregional konplexuaren sindrome, 318 jaiotzetiko aldakako lokadura, 397 igeltsadura, 455 jarrera anatomiko, 194 igeltsu, 455 jostura, 460 igeltsua jarri, 456 igeltsuztatu, 456 II. motako min erregional konplexuaren sindrome, 358 ilargi-hezur, 110 K ilion, 114 ilion hezur, 114 kako-hezur, 127 ilion-arantza, 10 kalkaneo hezur, 128 ilion-hobi, 113 kalkaneo-tendoi, 1 ilion-psoas muskulu, 166 kaltzifikazio, 286 immobilizatu, 457 kapsula artikular, 96 immobilizazio, 458 karpo, 129 infiltrazio, 459 karpo-hezur, 130 ipurmasaileko muskulu, 115 karpo-metakarpo giltzadura, 90 irtengune, 5 karpoko erdiko giltzadura, 131 iskion, 116 karpoko eskafoide hezur, 63 iskion hezur, 116 karpoko hezur handi, 104 iskion-arantza, 11 kartilago, 254 isuri artikular, 340 kartilago artikular, 241 izpi infragorriak, 485 kartilago epifisario, 243 iztai, 117 kartilago kostal, 268 iztai-arku, 118 kartilagozko hezur, 255 iztai-lotailu, 118 kausalgia, 358 izter, 119 kirurgia, 461 izterreko bizeps muskulu, 120 kirurgia ortopediko, 491 izterreko koadrizeps muskulu, 121 kirurgia-operazio, 441 izterreko muskulu zuzen, 122 kirurgia-tratamendu, 470 izterrezur, 123 klabikula, 141 izterrezur-tibia giltzadura, 89 koadrizeps muskulu femoral, 121 izterrezurraren buru, 124 kokots, 132 izterrezurreko alboko epikondilo, 125 kokzix, 133 izterrezurreko epikondilo lateral, 125 kolisio, 335

101 Traumatologia kondilo, 134 lotailu albokide, 147 kondilo-itxurako giltzadura, 135 lotailuen lesio, 366 kondrozito, 256 lotura, 476 kontrajarri, 287 lotura-kartilago, 243 kontraktura, 288 lunbago, 367 kontrakzio muskular, 293 lunbalgia, 367 kontusio, 359 luxazio, 364 kopeta-hezur, 26 korakoide apofisi, 136 kostalgia, 360 kotilo, 20 koxalgia, 361 M kranio, 80 kristalezko hezurren gaixotasun, 382 makadura, 359 kubitu, 137 makulu, 486 kuboide hezur, 138 maleolo, 148 kutxa toraziko, 139 malko-hezur, 149 mami-nukleo, 174 masailalbo-hezur, 150 mehaka, 3 menisko, 151 L metafisi, 257 metakarpiano, 152 L, 85 metakarpo-hezur, 152 laginak hartze, 419 metatartsiano, 153 larrialdietako zerbitzu, 492 metatartso-hezur, 153 laxotasun, 362 mialgia, 368 lepaorno, 140 mieloma anizkoitz, 369 lepauztai, 141 min, 370 lepo anatomiko, 142 min akutu, 371 lepo kirurgiko, 143 min erregional konplexuaren lepogain, 83 sindrome, 372 lepoko min, 404 min kroniko, 373 lerroarte artikular, 97 min zorrotz, 371 lesio neurologiko, 363 minaren kontrol, 462 likido sinobial, 289 minaren tratamendu, 463 Lisfranc-en giltzadura, 92 minaren unitate, 493 lokadura, 364 mintzezko hezur, 258 lokatu, 365 miosina, 291 loki-barailetako giltzadura, 93 miositis, 374 loki-hezur, 144 miositis osifikatzaile, 375 lokomozio-aparatu, 290 miozuntz, 261 lordosi, 145 miozuntzexka, 259 lotailu, 146 mokor, 3

102 Traumatologia muskulatura, 154 muskulu, 155 N muskulu abduktore, 156 muskulu aduktore, 157 nekeagatiko haustura, 329 muskulu basto, 158 nerbio-sustrai, 173 muskulu bikiak, 159 neuralgia ziatiko, 405 muskulu depresore, 162 nozizeptore, 281 muskulu eskeletiko, 260 nukleo mamitsu, 174 muskulu estentsore, 161 muskulu esternokleidomastoideo, 160 muskulu flexore, 170 muskulu gastroknemio, 159 muskulu gluteo, 115 muskulu hedatzaile, 161 O muskulu hurbiltzaile, 157 muskulu ildaskatu, 260 odoljario, 379 muskulu infraespinoso, 8 odontoide apofisi, 175 muskulu jaistaile, 162 OI, 382 muskulu jasotzaile, 163 oin, 176 muskulu peroneo, 164 oin ahur, 380 muskulu pronatzaile, 165 oin kabo, 380 muskulu psoasiliako, 166 oin lau, 381 muskulu soleo, 167 oin sakon, 380 muskulu subeskapular, 65 oin zapal, 381 muskulu supinatzaile, 168 oin-bizkar, 178 muskulu supraespinoso, 9 oin-puntetan ibili, 294 muskulu tenkatzaile, 169 oin-zola, 177 muskulu tentsore, 169 oinazpi, 177 muskulu tolestaile, 170 oinbular, 178 muskulu urruntzaile, 156 oingain, 178 muskulu zerradun, 171 olekranon, 179 muskulu-distentsio, 376 omoplato, 64 muskulu-erlaxazio, 274 ondorio, 394 muskulu-lotune, 172 operatu, 464 muskulu-tonu, 292 operazio-gela, 487 muskulu-uzkurdura, 293 operaziooste, 442 muskulu-zuntz, 261 orbita, 39 muskuluen atonia, 377 orkatila, 180 muskuluen hipertonia, 378 orkatilako giltzadura, 181 muskuluetako min, 368 orno, 182 orno dortsal, 41 orno kokzigeo, 183 orno lunbar, 85 orno sakro, 59 orno toraziko, 41

103 Traumatologia orno zerbikal, 140 pelbimetria, 421 orno-gorputz, 184 pelbimetro, 422 orno-hodi, 185 pelbis, 190 orno-muin, 44 perimisio, 266 ornoaren pedikulu, 186 periostio, 267 ornoarteko disko, 187 perone hezur, 191 ornoarteko giltzadura, 188 perone-muskulu, 164 orpazurda, 1 pibote-itxurako giltzadura, 220 orpo, 189 piramide-hezur, 108 orpo-hezur, 128 plaka, 413 orpoka ibili, 295 plaka zeihar, 415 ortesi, 488 plano axial, 427 Ortolani-ren maniobra, 420 plano frontal, 423 ortopedia, 465 plano horizontal, 427 ortopedia-tratamendu, 471 plano koronal, 423 osifikatu, 296 plano sagital, 424 osifikazio, 297 plexu brakial, 192 osifikazio-gune, 298 plexu lunbar, 193 ospitaleko batez besteko egonaldi, 494 politraumatismo, 390 osteitis deformatzaile, 387 posizio anatomiko, 194 osteoblasto, 262 profilaxi, 467 osteogenesi, 299 pronazio, 300 osteogenesi inperfektu, 382 proteina C-erreaktibo, 425 osteoklasto, 263 protesi, 489 osteomalazia, 383 protesi-ordezpen, 468 osteomielitis, 384 pseudoartrosi, 391 osteona, 264 pubis, 195 osteopatia, 385 pubis hezur, 195 osteoporosi, 386 pubiseko sinfisi, 196 osteozito, 265

P R Roentgen izpiak, 426 Paget-en hezur-gaixotasun, 387 paralisi, 388 pareta-hezur, 107 patela, 61 patela-lotailu, 209 paziente politraumatizatu, 389 S pazientearen mobilizazio goiztiar, 466 PCE, 425 S, 59 saihetseko min, 360

104 Traumatologia saihets-hezur, 197 tartsoko eskafoide hezur, 106 saihets-hezur aizun, 198 tendinitis, 399 saihets-hezur faltsu, 198 tendinopatia, 400 saihets-hezur flotatzaile, 199 tendoi, 208 saihets-hezur jator, 29 tendoi errotuliano, 209 saihets-hezur loka, 199 tendoi-lotune, 210 saihets-kartilago, 268 tenislariaren ukondo, 321 sakralizazio, 392 tenosinobitis, 401 sakro hezur, 57 tibia, 211 sakro-ilion giltzadura, 91 tonu muskular, 292 sarkoma sinobial, 393 torax, 212 sarkomero, 301 tortikolis, 402 sekuela, 394 tortsio, 312 sinartrosi, 200 trakzio, 469 sindesmosi, 201 trapezio hezur, 213 sindrome konpartimental, 395 trapezoide hezur, 214 sinfisi, 4 tratamendu kirurgiko, 470 sinkondrosi, 202 tratamendu ortopediko, 471 sinobialoma gaizto, 393 trauma, 403 sinobitis, 396 traumatismo, 403 sistema muskuloeskeletiko, 203 traumatologia, 495 sorbalda, 204 traumatologia-zerbitzu, 496 sorbalda-gerriko, 66 traumatologo, 497 sorbalda-hezur, 64 trepanazio, 472 sorbaldako giltzadura, 205 trizeps muskulu brakial, 38 sortzetiko aldakako lokadura, 397 trizeps sural, 228 subluxazio, 398 trokanter nagusi, 215 Sudeck-en sindrome, 318 trokanter txiki, 216 supinazio, 302 trokin, 217 sutura, 460 trokiter, 218 troklea, 219 trokoide, 220 tuberositate, 221 T

T, 41 talus, 13 U talus-zango giltzadura, 181 taping, 480 ukabil, 222 tartso, 206 ukondo, 223 tartso-metatartso giltzadura, 92 ulna, 137 tartsoaren zeharkako giltzadura, 207 ungis, 149 tartsoko erdiko giltzadura, 207 urruneko falange, 76

105 Traumatologia urrunketa, 271 uzkorno, 133 Z

zainketa intentsiboen unitate, 498 zaintiratu, 376 zaldi-buztan, 225 V zango, 226, 227 zangoko trizeps muskulu, 228 Volkmann-en hodi, 269 zangosagar, 229 Volkmann-en kanal, 269 zati anitzeko haustura, 315 zati bigunak, 270 zauri kirurgiko, 474 zeharkako apofisi, 230 zeharkako plano, 427 zela-giltzadura, 231 X zerbikalgia, 404 zerra muskulu, 171 X izpiak, 426 ziatika, 405 X izpien aparatu, 473 zifoplastia, 475 xifoide, 224 zifosi, 232 xifoide apendize, 224 ZIU, 498 xifoide apofisi, 224 zuntz-haustura, 406 zurtoin berde gisako haustura, 407

106 Gaztelaniazko aurkibidea Traumatologia

articulación acromioclavicular, 87 A articulación carpometacarpiana, 90 articulación condílea, 135 abducción, 271 articulación de Chopart, 207 absceso óseo, 354 articulación de la mandíbula, 93 acetábulo, 20 articulación de la muñeca, 74 ácido láctico, 304 articulación de la rodilla, 28 acromion, 2 articulación de Lisfranc, 92 actina, 273 articulación del hombro, 205 adenosina trifosfato, 303 articulación del tobillo, 181 aducción, 272 articulación elipsoidea, 135 agujero sacro, 58 articulación en pivote, 220 AINE, 437 articulación en silla de montar, 231 analgesia, 431 articulación esferoidea, 52 analgésico, 432 articulación esternoclavicular, 88 analgésico narcótico, 433 articulación femorotibial, 89 analgésico opioide, 433 articulación glenohumeral, 205 andar de puntillas, 294 articulación inmóvil, 200 andar sobre el talón, 295 articulación intervertebral, 188 anestesia epidural, 434 articulación mediocarpiana, 131 anestesia regional, 435 articulación mediotarsiana, 207 anestésico local, 436 articulación móvil, 51 anfiartrosis, 4 articulación plana, 12 antebrazo, 34 articulación por encaje recíproco, 231 antiinflamatorio no esteroide, 437 articulación radiocarpiana, 74 aparato de rayos X, 473 articulación sacroilíaca, 91 aparato locomotor, 290 articulación semimóvil, 4 apéndice xifoides, 224 articulación sinovial, 51 apófisis, 5 articulación talocrural, 181 apófisis articular, 94 articulación tarsometatarsiana, 92 apófisis coracoides, 136 articulación temporomandibular, 93 apófisis espinosa, 6 articulación tibioperoneoastragalina, 181 apófisis estiloides, 75 articulación transversa del tarso, 207 apófisis odontoides, 175 articulación troclear, 219 apófisis transversa, 230 articulación trocoide, 220 apófisis xifoides, 224 articularse, 280 aponeurosis, 7 artritis, 307 aproximación, 272 artritis infecciosa, 309 AR, 308 artritis reumatoide, 308 arcada superciliar, 25 artritis reumatoide juvenil, 336 arco de movilidad articular, 279 artritis séptica, 309 arco del pie, 178 artrodesis, 438 arco inguinal, 118 artrodia, 12 arco superciliar, 25 artroscopia, 409 articulación, 86 artroscopio, 410

108 Traumatologia artrosis, 310 cápsula sinovial, 96 astrágalo, 13 carilla articular, 95 atlas, 14 carpo, 129 ATM, 93 cartílago, 254 atonía muscular, 377 cartílago articular, 241 ATP, 303 cartílago costal, 268 axila, 79 cartílago de conjunción, 243 axis, 19 cartílago de crecimiento, 243 cartílago epifisario, 243 cauda equina, 225 causalgia, 358 cavidad cotiloidea, 20 B cavidad orbitaria, 39 cavidad torácica, 212 cemento óseo, 484 base del cráneo, 82 cervicalgia, 404 bloqueo epidural, 434 ciática, 405 bóveda craneal, 81 cifoplastia, 475 brazo, 35, 36 cifosis, 232 bursitis, 314 cintura escapular, 66 cirugía, 461 cirugía ortopédica, 491 clavícula, 141 cóccix, 133 C codo, 223 codo de golfista, 322 C, 140 codo de tenista, 321 C1, 14 cojo, 352 C2, 19 cola de caballo, 225 cabestrillo, 481 columna vertebral, 43 cabeza femoral, 124 cóndilo, 134 cabeza humeral, 31 condrocito, 256 cadera, 3 conducto de Havers, 242 caja torácica, 139 conducto de Volkmann, 269 calcificación, 286 conducto espinal, 185 callo vicioso, 345 conducto raquídeo, 185 calota, 81 conflicto, 335 calvaria, 81 consolidación ósea, 453 canal de Havers, 242 consolidación viciosa de una canal de Volkmann, 269 fractura, 345 canal vertebral, 185 contracción muscular, 293 capacidad craneal, 278 contractura, 288 capacidad craneana, 278 control del dolor, 462 capacidad funcional, 277 contusión, 359 cápsula articular, 96 costalgia, 360

109 Traumatologia costilla, 197 distrofia refleja simpática, 318 costilla falsa, 198 dolor, 370 costilla flotante, 199 dolor agudo, 371 costilla verdadera, 29 dolor costal, 360 cótilo, 20 dolor crónico, 373 coxa valga, 316 dolor lumbar, 367 coxa vara, 317 dolor muscular, 368 coxalgia, 361 dorsalgia, 319 cráneo, 80 dorso de la mano, 72 cúbito, 137 dorso del pie, 178 cuello anatómico, 142 cuello quirúrgico, 143 cuerpo del esternón, 48 cuerpo vertebral, 184 cuña, 78 E cuneiforme, 78 ejercicio de rehabilitación, 446 empeine, 178 enartrosis, 52 endomisio, 236 D endostio, 237 enfermedad de los huesos frágiles, 382 D, 41 enfermedad de Paget de los huesos, 387 decúbito dorsal, 429 enfermedad reumática, 332 decúbito lateral, 430 enfermedad reumática crónica, 333 decúbito prono, 428 entesitis, 320 decúbito supino, 429 entesopatía, 320 decúbito ventral, 428 enyesar, 456 dedo de la mano, 100 epicondilitis, 321 dedo del pie, 22 epicondilitis lateral, 321 densidad mineral ósea, 285 epicondilitis medial, 322 densidad ósea, 285 epicóndilo, 32 densitometría ósea, 417 epicóndilo externo del fémur, 125 derrame articular, 340 epicóndilo externo del húmero, 32 desgastarse, 357 epicóndilo interno del fémur, 126 desgaste articular, 342 epicóndilo interno del húmero, 33 diáfisis, 233 epicóndilo lateral del fémur, 125 diartrosis, 51 epicóndilo lateral del húmero, 32 diente del axis, 175 epicóndilo medial del fémur, 126 díploe, 234 epicóndilo medial del húmero, 33 disco intervertebral, 187 epicóndilo radial, 32 dislocación, 364 epífisis, 238 dislocar, 365 epimisio, 239 distensión muscular, 376 epitróclea, 33

110 Traumatologia epitrocleítis, 322 falta de consolidación de fractura, 391 escafoides, 63 fascia, 7 escafoides carpiano, 63 fascículo, 240 escafoides tarsiano, 106 fémur, 123 escápula, 64 férula, 483 escayola, 455 fibra muscular, 261 escayolar, 456 fíbula, 191 escoliosis, 325 fisioterapeuta, 447 esguince, 313 fisioterapia, 448 espalda, 40 flexión, 275 espina ciática, 11 flexionar, 276 espina dorsal, 43 fosa ilíaca, 113 espina ilíaca, 10 fosfatasa alcalina, 306 espina isquiática, 11 fractura, 343 espondilitis anquilopoyética, 326 fractura abierta, 348 espondilitis anquilosante, 326 fractura cerrada, 349 espondilólisis, 327 fractura conminuta, 315 espondilolistesis, 328 fractura de cráneo, 334 fractura de estrés, 329 esqueleto, 67 fractura desplazada, 346 esqueleto apendicular, 68 fractura en tallo verde, 407 esqueleto axial, 69 fractura espontánea, 311 estabilizar una fractura, 450 fractura múltiple, 344 estancia media hospitalaria, 494 fractura no desplazada, 347 esternón, 47 fractura patológica, 311 extender, 283 fractura por sobrecarga, 329 extensión, 282 fractura-luxación, 350 extremidad inferior, 24 fragilidad ósea, 353 extremidad superior, 98 frontal, 26

F G

F1, 77 gammagrafía ósea, 418 F2, 53 genu valgo, 337 F3, 76 genu valgum, 337 factor de crecimiento, 452 genu varo, 338 falange, 23, 101 genu varum, 338 falange distal, 76 gínglimo, 219 falange media, 53 falange proximal, 77 falangeta, 76 falangina, 53

111 Traumatologia

hueso primario, 250 H hueso reticular, 250 hueso sacro, 57 haz, 240 hueso secundario, 251 hemorragia, 379 hueso semilunar, 110 herida quirúrgica, 474 hueso sesamoideo, 111 hernia de disco, 351 hueso temporal, 144 hernia discal, 351 hueso trabecular, 244 hidrocefalia, 356 hueso trapecio, 213 hipertonía muscular, 378 hueso trapezoide, 214 hombro, 204 hueso triquetro, 108 hueso, 103 hueso unciforme, 127 hueso bregmático, 107 húmero, 30 hueso calcáneo, 128 hueso cartilaginoso, 255 hueso cigomático, 150 hueso coccígeo, 133 hueso compacto, 252 I hueso cortical, 246 hueso corto, 247 ilion, 114 hueso coxal, 105 inestabilidad articular, 341 hueso cuboides, 138 infiltración, 459 hueso cuneiforme, 78 inflamación de las articulaciones, 339 hueso de la muñeca, 130 ingle, 117 hueso del carpo, 130 inmovilización, 458 hueso endocondral, 245 inmovilizar, 457 hueso esponjoso, 244 inserción muscular, 172 hueso frontal, 26 inserción tendinosa, 210 hueso ganchoso, 127 interlínea articular, 97 hueso grande, 104 intervención quirúrgica, 441 hueso grande del carpo, 104 intervenir, 464 hueso ilíaco, 105 isquion, 116 hueso innominado, 105 hueso lacrimal, 149 hueso laminar, 251 hueso largo, 249 hueso malar, 150 hueso membranoso, 258 J hueso metacarpiano, 152 hueso metatarsiano, 153 jaula torácica, 139 hueso occipital, 84 hueso parietal, 107 hueso piramidal, 108 hueso pisiforme, 109 hueso plano, 248

112 Traumatologia

menisco, 151 L mentón, 132 metacarpiano, 152 L, 85 metáfisis, 257 laxitud, 362 metatarsiano, 153 LCA, 17 mialgia, 368 LCP, 15 mieloma múltiple, 369 lesión ligamentosa, 366 miembro inferior, 24 lesión neurológica, 363 miembro superior, 98 lesión por sobrecarga, 331 miofibra, 261 ligamento, 146 miofibrilla, 259 ligamento anular del radio, 56 miosina, 291 ligamento colateral, 147 miositis, 374 ligamento crural, 118 miositis osificante, 375 ligamento cruzado anterior, 17 movilización precoz del paciente, 466 ligamento cruzado posterior, 15 muleta, 486 ligamento inguinal, 118 muñeca, 73 ligamento patelar, 209 musculatura, 154 limpieza quirúrgica articular, 449 músculo, 155 líquido articular, 289 músculo abductor, 156 líquido sinovial, 289 músculo aductor, 157 lordosis, 145 músculo aproximador, 157 lumbago, 367 músculo bíceps braquial, 37 lumbalgia, 367 músculo bíceps crural, 120 luxación, 364 músculo bíceps femoral, 120 luxación congénita de cadera, 397 músculo cuádriceps crural, 121 luxar, 365 músculo cuádriceps femoral, 121 músculo deltoides, 50 músculo depresor, 162 músculo dorsal ancho, 42 músculo elevador, 163 músculo esfinter, 62 M músculo esquelético, 260 músculo esternocleidomastoideo, 160 maléolo, 148 músculo estriado, 260 mandíbula, 21 músculo extensor, 161 maniobra de Barlow, 412 músculo fibular, 164 maniobra de Ortolani, 420 músculo flexor, 170 mano, 70 músculo gastrocnemio, 159 manubrio esternal, 49 músculo glúteo, 115 maxila, 99 músculo iliopsoas, 166 maxilar inferior, 21 músculo infraespinoso, 8 maxilar superior, 99 músculo latísimo del dorso, 42 médula espinal, 44 músculo oponente del pulgar, 54 médula ósea, 253 músculo pectoral mayor, 45

113 Traumatologia músculo pectoral menor, 46 omóplato, 64 músculo peroneo, 164 operación quirúrgica, 441 músculo pronador, 165 operar, 464 músculo psoasilíaco, 166 oponerse, 287 músculo recto femoral, 122 órbita, 39 músculo romboides, 60 ortesis, 488 músculo separador, 156 ortopedia, 465 músculo serrato, 171 osificación, 297 músculo sóleo, 167 osificarse, 296 músculo subescapular, 65 osteítis deformante, 387 músculo supinador, 168 osteoblasto, 262 músculo supraespinoso, 9 osteocito, 265 músculo tensor, 169 osteoclasto, 263 músculo tibial anterior, 18 osteogénesis, 299 músculo tibial posterior, 16 osteogénesis imperfecta, 382 músculo tríceps braquial, 38 osteomalacia, 383 músculo tríceps sural, 228 osteomielitis, 384 músculo vasto, 158 osteona, 264 músculo voluntario, 260 osteopatía, 385 músculos gemelos, 159 osteoporosis, 386 muslo, 119

N P paciente politraumatizado, 389 navicular, 106 palma de la mano, 71 neuralgia ciática, 405 pantorrilla, 229 nociceptor, 281 parálisis, 388 nuca, 83 parietal, 107 núcleo de osificación, 298 partes blandas, 270 núcleo discal, 174 patela, 61 núcleo pulposo, 174 PCR, 425 nudillo, 102 pedículo vertebral, 186 pelvimetría, 421 pelvímetro, 422 pelvis, 190 perimisio, 266 O periostio, 267 peroné, 191 occipital, 84 pie, 176 OI, 382 pie cavo, 380 olécranon, 179 pie plano, 381

114 Traumatologia pierna, 226, 227 placa, 413 R placa AP, 411 placa lateral, 408 radiculopatía, 323 placa oblicua, 415 radio, 55 plano axial, 427 radiografía, 413 plano coronal, 423 radiografía antero-posterior, 411 plano frontal, 423 radiografía lateral, 408 plano horizontal, 427 radiografía oblicua, 415 plano sagital, 424 radiografía simple, 414 plano transversal, 427 radioterapia, 443 planta del pie, 177 raíz nerviosa, 173 plexo braquial, 192 raíz neural, 173 plexo lumbar, 193 rango de movilidad articular, 279 politraumatismo, 390 raquis, 43 posición anatómica, 194 raquitismo, 324 postoperatorio, 442 rayos infrarrojos, 485 proceso, 5 rayos Roentgen, 426 proceso articular, 94 rayos X, 426 proceso coracoideo, 136 recambio de prótesis, 468 proceso espinoso, 6 proceso estiloideo, 75 receptor nociceptivo, 281 proceso odontoideo, 175 reducción, 444 proceso transverso, 230 reducir una fractura, 451 proceso xifoideo, 224 rehabilitación, 445 profilaxis, 467 relajación muscular, 274 pronación, 300 resonancia magnética nuclear, 482 proteína C-reactiva, 425 resorción ósea, 284 prótesis, 489 reuma, 332 pseudoartrosis, 391 reumatismo, 332 pubis, 195 RMN, 482 puño, 222 rodilla, 27 rodilla valga, 337 rodilla vara, 338 rótula, 61 Q rotura de fibras, 406 quirófano, 487 S

S, 59 sacralización, 392 sacro, 57

115 Traumatologia sala de operaciones, 487 tejidos blandos, 270 sarcoma sinovial, 393 temporal, 144 sarcómero, 301 tendinitis, 399 secuela, 394 tendinopatía, 400 separación, 271 tendón, 208 servicio de reumatología, 490 tendón calcáneo, 1 servicio de traumatología, 496 tendón de Aquiles, 1 servicio de urgencias, 492 tendón rotuliano, 209 sinartrosis, 200 tenosinovitis, 401 sincondrosis, 202 tibia, 211 sindesmosis, 201 tinción de Gram, 416 síndrome compartimental, 395 tirón muscular, 376 síndrome de dolor regional tobillo, 180 complejo, 372 toma de muestras, 419 síndrome de dolor regional complejo tono muscular, 292 de tipo I, 318 tórax, 212 síndrome de dolor regional complejo torsión, 312 de tipo II, 358 tortícolis, 402 tracción, 469 síndrome de Sudeck, 318 tracción cutánea, 439 sínfisis, 4 tracción esquelética, 454 sínfisis del pubis, 196 tratamiento del dolor, 463 sinovioma maligno, 393 tratamiento ortopédico, 471 sinovitis, 396 tratamiento quirúrgico, 470 sistema de Havers, 264 trauma, 403 sistema musculoesquelético, 203 traumatismo, 403 sistema óseo, 112 traumatología, 495 sobrecarga, 330 traumatólogo, 497 subluxación, 398 trepanación, 472 subluxación de cadera, 397 trifosfato de adenosina, 303 superficie articular, 95 trocánter mayor, 215 supinación, 302 trocánter menor, 216 sutura, 460 tróclea, 219 troquín, 217 troquíter, 218 tubérculo mayor del húmero, 218 tubérculo menor del húmero, 217 T tuberosidad, 221 tuberosidad mayor del húmero, 218 tuberosidad menor del húmero, 217 T, 41 tumor óseo, 355 talón, 189 taping, 480 tarso, 206 tejido conectivo, 235 tejido conjuntivo, 235

116 Traumatologia U X

UCI, 498 xifoides, 224 ulna, 137 unguis, 149 unidad de cuidados intensivos, 498 unidad de vigilancia intensiva, 498 unidad del dolor, 493 usura, 342 Y UVI, 498 yeso, 455

V venda, 476 venda adhesiva, 478 venda elástica, 477 vendaje, 440, 479 vendaje funcional, 480 vértebra, 182 vértebra cervical, 140 vértebra coccígea, 183 vértebra dorsal, 41 vértebra lumbar, 85 vértebra sacra, 59 vértebra torácica, 41 vitamina D, 305

117

Frantsesezko aurkibidea Traumatologia

arthrodèse, 438 A arthrodie, 12 arthroscope, 410 abcès osseux, 354 arthroscopie, 409 abduction, 271 arthrose, 310 acétabulum, 20 articulation, 86 acide lactique, 304 articulation à pivot, 220 acromion, 2 articulation acromio-claviculaire, 87 actine, 273 articulation carpo-métacarpienne, 90 adduction, 272 articulation condylienne, 135 adénosine triphosphate, 303 articulation de Chopart, 207 aine, 117 articulation de la cheville, 181 AINS, 437 articulation de l’épaule, 205 aisselle, 79 articulation de Lisfranc, 92 algodystrophie sympathique réflexe, articulation du genou, 28 318 articulation du poignet, 74 allonger, 283 articulation ellipsoïde, 135 amphiarthrose, 4 articulation en selle, 231 amplitude des mouvements, 279 articulation fémoro-tibiale, 89 analgésie, 431 articulation gléno-humérale, 205 analgésique, 432 articulation immobile, 200 analgésique narcotique, 433 articulation intervertébrale, 188 anesthésie épidurale, 434 articulation médio-carpienne, 131 anesthésie régionale, 435 articulation médio-tarsienne, 207 anesthésique local, 436 articulation mobile, 51 anti-inflammatoire non stéroïdien, 437 articulation par emboîtement aponévrose, 7 réciproque, 231 apophyse, 5 articulation plane, 12 apophyse articulaire, 94 articulation radio-carpienne, 74 apophyse coracoïde, 136 articulation sacro-iliaque, 91 apophyse épineuse, 6 articulation semi-mobile, 4 apophyse odontoïde, 175 articulation sphéroïde, 52 apophyse styloïde, 75 articulation sterno-claviculaire, 88 apophyse transverse, 230 articulation synoviale, 51 apophyse xiphoïde, 224 articulation talo-crurale, 181 appareil de radiographie, 473 articulation tarso-métatarsienne, 92 appareil locomoteur, 290 articulation temporo-mandibulaire, 93 appareil plâtre, 455 articulation temporo-maxillaire, 93 appendice xiphoïde, 224 articulation tibio-fibulo-tarsienne, 181 arc inguinal, 118 articulation transverse du tarse, 207 arcade crurale, 118 articulation trochléenne, 219 arcade sourcilière, 25 articulation trochoïde, 220 arthrite, 307 articuler, s’, 280 arthrite infectieuse, 309 astragale, 13 arthrite septique, 309 atlas, 14

120 Traumatologia atonie musculaire, 377 cartilage costal, 268 ATP, 303 cartilage de conjugaison, 243 attelle, 483 cartilage de croissance, 243 avant-bras, 34 cartilage diaphyso-épiphysaire, 243 axis, 19 causalgie, 358 cavité cotyloïde, 20 cavité orbitaire, 39 cavité thoracique, 212 ceinture scapulaire, 66 B cervicalgie, 404 cheville, 180 chirurgie, 461 bandage, 440, 476, 479 chirurgie orthopédique, 491 bandage élastique, 477 chondrocyte, 256 base du crâne, 82 ciment osseux, 484 bassin, 190 claquage, 406 béquille, 486 clavicule, 141 boiteux, 352 coccyx, 133 bras, 35, 36 coincement, 335 bursite, 314 col anatomique, 142 col chirurgical, 143 colonne rachidienne, 43 colonne vertébrale, 43 coloration de Gram, 416 C condyle, 134 conséquence, 394 C, 140 consolidation osseuse, 453 C1, 14 consolidation vicieuse d’une C2, 19 fracture, 345 cage thoracique, 139 contraction musculaire, 293 calcanéus, 128 contracture, 288 calcification, 286 contrôle de la douleur, 462 calotte crânienne, 81 contusion, 359 calvaria, 81 corps du sternum, 48 canal de Havers, 242 corps vertébral, 184 canal de Volkmann, 269 costalgie, 360 canal rachidien, 185 côte, 197 canal vertébral, 185 côte flottante, 199 capacité crânienne, 278 côte vraie, 29 capacité fonctionnelle, 277 cotyle, 20 capsule articulaire, 96 coude, 223 capsule synoviale, 96 coude du golfeur, 322 carpe, 129 coude du tennisman, 321 cartilage, 254 cou-de-pied, 178 cartilage articulaire, 241 coxa valga, 316

121 Traumatologia coxa vara, 317 durée moyenne de séjour à coxalgie, 361 l’hôpital, 494 crâne, 80 CRP, 425 cubitus, 137 cuisse, 119 cunéiforme, 78 E cyphoplastie, 475 cyphose, 232 écharpe, 481 effritement, 342 énarthrose, 52 endomysium, 236 endosteum, 237 D enthésite, 320 enthésopathie, 320 D, 41 entorse, 313 déboitement, 364 épanchement articulaire, 340 déchirure de fibres, 406 épaule, 204 déchirure musculaire, 406 épicondyle, 32 décubitus dorsal, 429 épicondyle externe de l’humérus, 32 décubitus latéral, 430 épicondyle externe du femur, 125 décubitus ventral, 428 épicondyle interne de l’humérus, 33 dégradation articulaire, 342 épicondyle interne du femur, 126 épicondyle latéral de l’humérus, 32 densité minérale osseuse, 285 épicondyle latéral du femur, 125 densité osseuse, 285 épicondyle médial de l’humérus, 33 densitométrie osseuse, 417 épicondyle médial du femur, 126 dent de l’axis, 175 épicondylite, 321 diaphyse, 233 épicondylite latérale, 321 diarthrose, 51 épicondylite médiale, 322 diploé, 234 épimysium, 239 dislocation, 364 épine iliaque, 10 disloquer, se, 365 épine ischiatique, 11 disque intervertébral, 187 épine sciatique, 11 DMS, 494 épiphyse, 238 doigt de la main, 100 épitrochlée, 33 doigt du pied, 22 épitrochléite, 322 dorsalgie, 319 étendre, 283 dos, 40 exercice de rééducation, 446 dos de la main, 72 extension, 282 douleur, 370 douleur aiguë, 371 douleur chronique, 373 douleur costale, 360 douleur musculaire, 368

122 Traumatologia

ginglyme, 219 F grand os, 104 grand trochanter, 215 face articulaire, 95 grand tubercule de l’humérus, 218 facette articulaire, 95 grosse tubérosité de l’humérus, 218 facteur de croissance, 452 faisceau, 240 fascia, 7 fascicule, 240 fausse côte, 198 H fémur, 123 fibre musculaire, 261 hamatum, 127 fibula, 191 hanche, 3 fléchir, 276 hémorragie, 379 flexion, 275 hernie discale, 351 fosse ilaque, 113 hernie du disque intervertébral, 351 foulure musculaire, 376 humérus, 30 fracture, 343 hydrocéphalie, 356 fracture avec luxation, 350 hypertonie musculaire, 378 fracture comminutive, 315 fracture de fatigue, 329 fracture de stress, 329 fracture déplacée, 346 fracture du crâne, 334 fracture en bois vert, 407 I fracture fermée, 349 fracture multiple, 344 ilion, 114 fracture non consolidée, 391 immobilisation, 458 fracture ouverte, 348 immobiliser, 457 fracture pathologique, 311 infiltration, 459 fracture sans déplacement, 347 inflammation articulaire, 339 fracture spontanée, 311 insertion du tendon, 210 fragilité osseuse, 353 insertion musculaire, 172 frontal, 26 instabilité articulaire, 341 interligne articulaire, 97 intervention chirurgicale, 441 ischion, 116 G genou, 27 genou cagneux, 337 J genu valgum, 337 genu varum, 338 jambe, 226, 227

123 Traumatologia jambe arquée, 338 manoeuvre d’Ortolani, 420 manubrium sternal, 49 marcher sur la pointe des pieds, 294 marcher sur les talons, 295 maxillaire, 99 L maxillaire inférieur, 21 maxillaire supérieur, 99 membre inférieur, 24 L, 85 membre supérieur, 98 latérocubitus, 430 ménisque, 151 laxité, 362 menton, 132 LCA, 17 métacarpien, 152 LCP, 15 métaphyse, 257 lésion de surcharge, 331 métatarsien, 153 lésion du ligament, 366 mettre en plâtre, 456 lésion neurologique, 363 mobilisation précoce du patient, 466 ligament, 146 moelle osseuse, 253 ligament annulaire du radius, 56 moelle spinale, 44 ligament collatéral, 147 mollet, 229 ligament croisé antérieur, 17 muscle, 155 ligament croisé postérieur, 15 muscle abaisseur, 162 ligament inguinal, 118 muscle abducteur, 156 ligament patellaire, 209 muscle adducteur, 157 liquide articulaire, 289 muscle biceps brachial, 37 liquide synovial, 289 muscle biceps crural, 120 lombalgie, 367 muscle biceps fémoral, 120 lordose, 145 muscle deltoïde, 50 lumbago, 367 muscle dentelé, 171 lunatum, 110 muscle droit fémoral, 122 luxation, 364 muscle élevateur, 163 luxation congénitale de la hanche, 397 muscle extenseur, 161 muscle fessier, 115 muscle fibulaire, 164 muscle fléchisseur, 170 muscle gastrocnémien, 159 M muscle grand dorsal, 42 muscle grand pectoral, 45 main, 70 muscle ilio-psoas, 166 maladie des os de verre, 382 muscle infraépineux, 8 maladie osseuse de Paget, 387 muscle latissimus du dos, 42 maladie rhumatismale, 332 muscle opposant du pouce, 54 maladie rhumatismale chronique, 333 muscle péronier, 164 malléole, 148 muscle petit pectoral, 46 mandibule, 21 muscle pronateur, 165 manoeuvre de Barlow, 412 muscle psoas-iliaque, 166

124 Traumatologia muscle quadriceps crural, 121 muscle quadriceps fémoral, 121 O muscle rhomboïde, 60 muscle soléaire, 167 occipital, 84 muscle sphincter, 62 OI, 382 muscle squelettique, 260 olécrane, 179 muscle sterno-cléido-mastoïdien, 160 omoplate, 64 muscle strié, 260 opération chirurgicale, 441 muscle subscapulaire, 65 opérer, 464 muscle supinateur, 168 opposer, s’, 287 muscle supraépineux, 9 orbite, 39 muscle tenseur, 169 orteil, 22 muscle tibial antérieur, 18 orthèse, 488 muscle tibial postérieur, 16 orthopédie, 465 muscle triceps brachial, 38 os, 103 muscle triceps sural, 228 os capitatum, 104 muscle vaste, 158 os cartilagineux, 255 muscle volontaire, 260 os coccyx, 133 muscles jumeaux, 159 os compact, 252 musculature, 154 os cortical, 246 myalgie, 368 os court, 247 myélome multiple, 369 os coxal, 105 myofibre, 261 os crochu, 127 myofibrille, 259 os cuboïde, 138 myosine, 291 os cunéiforme, 78 myosite, 374 os du carpe, 130 myosite ossifiante, 375 os du poignet, 130 os du talon, 128 os enchondral, 245 os endochondral, 245 os frontal, 26 N os iliaque, 105 os lacrymal, 149 nettoyage chirurgical de l’articulation, os lamellaire, 251 449 os long, 249 névralgie sciatique, 405 os malaire, 150 nocicepteur, 281 os membraneux, 258 noeud, 102 os métacarpien, 152 noyau d’ossification, 298 os métatarsien, 153 noyau gélatineux, 174 os naviculaire, 106 noyau pulpeux, 174 os occipital, 84 nuque, 83 os pariétal, 107 os pisiforme, 109 os plat, 248 os primaire, 250

125 Traumatologia os pyramidal, 108 paume, 71 os réticulaire, 250 pédicule vertébral, 186 os sacrum, 57 pelvimètre, 422 os scaphoïde, 63 pelvimétrie, 421 os semi-lunaire, 110 pelvis, 190 os sésamoïde, 111 périmysium, 266 os spongieux, 244 période postopératoire, 442 os temporal, 144 périoste, 267 os trabéculaire, 244 péroné, 191 os trapèze, 213 pes cavus, 380 os trapézoïde, 214 pes planus, 381 os triquétrum, 108 petit trochanter, 216 os unciforme, 127 petit tubercule de l’humérus, 217 os zygomatique, 150 petite tubérosité de l’humérus, 217 ossification, 297 phalange, 101 ossifier, s’, 296 phalange, 23 ostéite déformante hypertrophique, phalange distale, 76 387 phalange moyenne, 53 ostéoblaste, 262 phalange proximale, 77 ostéoclaste, 263 phalangette, 76 ostéocyte, 265 phalangine, 53 ostéodensitométrie, 417 phosphatase alcaline, 306 ostéogenèse, 299 physiothérapeute, 447 ostéogenèse imparfaite, 382 physiothérapie, 448 ostéomalacie, 383 pied, 176 ostéomyélite, 384 pied creux, 380 ostéone, 264 pied plat, 381 ostéopathie, 385 plaie chirurgicale, 474 ostéoporose, 386 plaie opératoire, 474 plan axial, 427 plan coronal, 423 plan frontal, 423 plan horizontal, 427 plan sagittal, 424 P plan transversal, 427 plante du pied, 177 P1, 77 plâtre, 455, 456 P2, 53 plexus brachial, 192 P3, 76 plexus lombaire, 193 pansement, 476 poignet, 73 pansement adhésif, 478 poing, 222 paralysie, 388 polyarthrite rhumatoïde, 308 pariétal, 107 polyarthrite rhumatoïde juvénile, 336 patella, 61 polytraumatisme, 390 patient polytraumatisé, 389 position anatomique, 194

126 Traumatologia

PR, 308 récepteur nociceptif, 281 prélèvement d’échantillons, 419 réduction, 444 processus, 5 réduire une fracture, 451 processus articulaire, 94 réhabilitation, 445 processus coracoïde, 136 relaxation musculaire, 274 processus épineux, 6 remplacement de prothèse, 468 processus styloïde, 75 résonance magnétique nucléaire, 482 processus transverse, 230 résorption osseuse, 284 processus xiphoïde, 224 rhumatisme, 332 procubitus, 428 RMN, 482 pronation, 300 rotule, 61 prophylaxie, 467 protéine C-réactive, 425 prothèse, 489 pseudarthrose, 391 pubis, 195 S

S, 59 sacralisation, 392 sacrum, 57 Q salle d’opération, 487 sarcome synovial, 393 queue de cheval, 225 sarcomère, 301 scaphoïde carpien, 63 scaphoïde tarsien, 106 scapula, 64 sciatique, 405 R scintigraphie osseuse, 418 scoliose, 325 rachis, 43 séquelle, 394 rachitisme, 324 service de rhumatologie, 490 racine nerveuse, 173 service de traumatologie-orthopédie, radiculopathie, 323 496 radiographie, 413 service d’urgence, 492 radiographie antéro-postérieure, 411 spondylarthrite ankylosante, 326 radiographie latérale, 408 spondylite ankylopoïétique, 326 radiographie oblique, 415 spondylolisthésis, 328 radiographie simple, 414 spondylolyse, 327 radiothérapie, 443 spondyloplastie expansive, 475 radius, 55 squelette, 67 rayons infrarouges, 485 squelette appendiculaire, 68 rayons Roentgen, 426 squelette axial, 69 rayons X, 426 stabiliser une fracture, 450 récepteur de la douleur, 281 sternum, 47

127 Traumatologia subluxation, 398 thorax, 212 supination, 302 tibia, 211 surcharge, 330 tissu conjonctif, 235 surface articulaire, 95 tissus mous, 270 suture, 460 tonus musculaire, 292 symphyse, 4 torsion, 312 symphyse pubienne, 196 torticolis, 402 synarthrose, 200 traction, 469 synchondrose, 202 traction cutanée, 439 syndesmose, 201 traction trans-osseuse, 454 syndrome compartimental, 395 traitement chirurgical, 470 syndrome de Sudeck, 318 traitement de la douleur, 463 syndrome douloureux régional traitement fonctionnel, 480 complexe, 372 traitement orthopédique, 471 syndrome douloureux régional trauma, 403 complexe de type I, 318 traumatisme, 403 syndrome douloureux régional traumatologie, 495 complexe de type II, 358 traumatologue, 497 synovialome malin, 393 trépanation, 472 synovite, 396 trochin, 217 système de Havers, 264 trochiter, 218 système musculosquelettique, 203 trochlée, 219 système osseux, 112 trou sacré, 58 tubérosité, 221 tumeur des os, 355 T

T, 41 U talon, 189 ulna, 137 talus, 13 unguis, 149 taping, 480 unité de douleur, 493 tarse, 206 unité de soins intensifs, 498 temporal, 144 user, s’, 357 tendinite, 399 USI, 498 tendinopathie, 400 tendon, 208 tendon calcanéen, 1 tendon d’Achille, 1 tendon rotulien, 209 ténosynovite, 401 V tête fémorale, 124 tête humérale, 31 vertèbre, 182

128 Traumatologia vertèbre cervicale, 140 vertèbre coccygienne, 183 X vertèbre dorsale, 41 vertèbre lombaire, 85 xiphoïde, 224 vertèbre sacrée, 59 vertèbre thoracique, 41 vitamine D, 305 voûte du crâne, 81

129

Ingelesezko aurkibidea Traumatologia

articular cartilage, 241 A articular degradation, 342 articular effusion, 340 abduction, 271 articular facet, 95 abductor muscle, 156 articular interline, 97 ACE bandage, 477 articular process, 94 acetabulum, 20 articular surface, 95 Achilles tendon, 1 articularis facies, 95 ACL, 17 articulate against, 280 acromioclavicular joint, 87 articulate with, 280 acromion, 2 articulation, 86 actin, 273 astragalus, 13 acute pain, 371 atlas, 14 adduction, 272 ATP, 303 adductor muscle, 157 average length of stay, 494 adenosine triphosphate, 303 axial plane, 427 adhesive bandage, 478 axial skeleton, 69 adhesive plaster, 478 axilla, 79 after-effect, 394 axis, 19 alkaline phosphatase, 306 ALOS, 494 amphiarthrosis, 4 analgesia, 431 analgesic, 432 anatomic position, 194 B anatomical neck, 142 ankle, 180 back, 40 ankle joint, 181 back of hand, 72 ankylosing spondylitis, 326 backache, 319 anterior cruciate ligament, 17 ball-and-socket joint, 52 antero-posterior radiograph, 411 bandage, 440, 476, 479 anular ligament of radius, 56 Barlow’s maneuver, 412 AP radiograph, 411 base of skull, 82 aponeurosis, 7 become ossified, 296 apophysis, 5 biceps brachii muscle, 37 appendicular skeleton, 68 biceps femoris muscle, 120 arm, 35, 36 blade bone, 64 arm sling, 481 body of the sternum, 48 arthritis, 307 bone, 103 arthrodesis, 438 bone abscess, 354 arthrodia, 12 bone brittleness, 353 arthroscope, 410 bone cement, 484 arthroscopy, 409 bone consolidation, 453 arthrosis, 310 bone densitometry, 417 articular capsule, 96 bone density, 285

132 Traumatologia bone fragility, 353 cheekbone, 150 bone marrow, 253 chin, 132 bone mineral density, 285 chondrocyte, 256 bone of the wrist, 130 Chopart’s joint, 207 bone resorption, 284 chronic pain, 373 bone scan, 418 chronic rheumatic disease, 333 bone tumor, 355 clavicle, 141 bowed leg, 338 cleaning joint surgery, 449 brachial biceps, 37 closed fracture, 349 brachial plexus, 192 coccygeal vertebra, 183 brittle bone disease, 382 coccyx, 133 bundle, 240 collateral ligament, 147 bursitis, 314 comminuted fracture, 315 compact bone, 252 compartment syndrome, 395 complex regional pain syndrome, 372 complex regional pain syndrome type I, 318 C complex regional pain syndrome type II, 358 C, 140 condylar joint, 135 C1, 14 condyle, 134 C2, 19 congenital dislocation of the hip, 397 calcaneal tendon, 1 connective tissue, 235 calcaneus, 128 contracture, 288 calcification, 286 contusion, 359 calf, 229 coracoid process, 136 calf-bone, 191 coronal plane, 423 calvaria, 81 cortical bone, 246 cancellous bone, 244 costal cartilage, 268 capitate, 104 costalgia, 360 capitate bone, 104 cotyle, 20 carpal bone, 130 cotyloid cavity, 20 carpal scaphoid, 63 coxa valga, 316 carpometacarpal joint, 90 coxa vara, 317 carpus, 129 coxal bone, 105 cartilage, 254 coxalgia, 361 cartilaginous bone, 255 cranial capacity, 278 , 4 cranial vault, 81 cast, 455 cranium, 80 cauda equina, 225 C-reactive protein, 425 caudal vertebra, 183 cripple, 352 causalgia, 358 CRP, 425 cervical vertebra, 140 crural ligament, 118 cervicalgia, 404 crutch, 486

133 Traumatologia cubitus, 137 epimysium, 239 cuboid bone, 138 epiphyseal cartilage, 243 cuneiform, 78 epiphysis, 238 cuneiform bone, 78 epitrochlea, 33 extend, 283 extension, 282 extensor muscle, 161 external epicondyle of femur, 125 D external epicondyle of humerus, 32 deltoid muscle, 50 dens axis, 175 depressor muscle, 162 diaphysis, 233 F diarthrosis, 51 diploe, 234 false rib, 198 dislocate, 365 fascia, 7 dislocation, 364 fascicle, 240 displaced fracture, 346 fatigue fracture, 329 distal phalanx, 76 femoral head, 124 dorsal decubitus, 429 femorotibial joint, 89 dorsalgia, 319 femur, 123 dorsum of hand, 72 fibula, 191 dressing, 476 fibular muscle, 164 finger, 100 fist, 222 flat bone, 248 flat foot, 381 flex, 276 E flexion, 275 flexor muscle, 170 early mobilization of the patient, 466 floating rib, 199 elastic bandage, 477 foot, 176 elbow, 223 foot sole, 177 ellipsoid joint, 135 forearm, 34 emergency medical services, 492 fracture, 343 enarthrosis, 52 fracture of skull, 334 endochondral bone, 245 fracture-dislocation, 350 endomysium, 236 frontal bone, 26 endosteum, 237 frontal plane, 423 enthesitis, 320 functional bandage, 480 enthesopathy, 320 functional capacity, 277 epicondylitis, 321 epidural anesthesia, 434 epidural block, 434

134 Traumatologia

humeral head, 31 G humerus, 30 hydrocephalus, 356 gastrocnemius muscle, 159 gemelli muscle, 159 genu valgum, 337 genu varum, 338 ginglymoid joint, 219 I glenohumeral joint, 205 gluteal muscle, 115 ICU, 498 golfer’s elbow, 322 iliac fossa, 113 Gram stain, 416 iliac spine, 10 greater trochanter, 215 iliopsoas muscle, 166 greater tubercle of humerus, 218 ilium, 114 greater tuberosity of humerus, 218 immobilization, 458 greenstick fracture, 407 immobilize, 457 gristle, 254 impingement, 335 groin, 117 infectious arthritis, 309 growth factor, 452 infiltration, 459 growth plate, 243 infra-red rays, 485 infraspinatus muscle, 8 inguinal arch, 118 inguinal ligament, 118 instep, 178 H intensive care unit, 498 internal epicondyle of femur, 126 internal epicondyle of humerus, 33 hamate bone, 127 intervertebral disk, 187 hand, 70 intervertebral joint, 188 Havers´ system, 264 ischial spine, 11 Haversian canal, 242 ischium, 116 Haversian system, 264 heel, 189 heel bone, 128 heel cord, 1 heel walking, 295 hemorrhage, 379 J herniated disc, 351 herniated intervertebral disk, 351 joint, 86 high arch foot, 380 joint capsule, 96 hinge joint, 219 joint effusion, 340 hip, 3 joint fluid, 289 , 105 joint inflammation, 339 hip dysplasia, 397 joint instability, 341 horizontal plane, 427 joint space, 97

135 Traumatologia juvenile rheumatoid arthritis, 336 long bone, 249 lordosis, 145 low back pain, 367 lower extremity, 24 lower jaw, 21 K lower limb, 24 lumbago, 367 lumbar pain, 367 kinesio taping, 480 lumbar plexus, 193 knee, 27 lumbar vertebra, 85 knee cap, 61 lunate bone, 110 knee joint, 28 luxation, 364 knock knee, 337 knuckle, 102 kyphoplasty, 475 kyphosis, 232 M

make a cast, 456 L malar bone, 150 malignant synovioma, 393 L, 85 malleolus, 148 lacrimal bone, 149 mal-union of a fracture, 345 lactic acid, 304 mandible, 21 lame, 352 manubrium of sternum, 49 lamellar bone, 251 maxilla, 99 lateral decubitus, 430 medial epicondyle of femur, 126 lateral epicondyle of femur, 125 medial epicondyle of humerus, 33 lateral epicondyle of humerus, 32 medial epicondylitis, 322 lateral epicondylitis, 321 membrane bone, 258 lateral radiograph, 408 membranous bone, 258 latissimus dorsi muscle, 42 meniscus, 151 laxity, 362 metacarpal, 152 laxness, 362 metacarpal bone, 152 leg, 226, 227 metaphysis, 257 lesser trochanter, 216 metatarsal, 153 lesser tubercle of humerus, 217 metatarsal bone, 153 lesser tuberosity of humerus, 217 midcarpal joint, 131 levator muscle, 163 middle phalanx, 53 ligament, 146 midtarsal joint, 207 ligament injury, 366 multiple fracture, 344 Lisfranc joint, 92 multiple myeloma, 369 local anesthetic, 436 muscle, 155 locomotor system, 290 muscle attachment, 172

136 Traumatologia muscle contraction, 293 odontoid process, 175 muscle fiber, 261 OI, 382 muscle pain, 368 olecranon, 179 muscle relaxation, 274 open fracture, 348 muscle strain, 376 operate on, 464 muscular atony, 377 operating room, 487 muscular hypertonia, 378 operating theatre, 487 muscular tonus, 292 operation, 441 musculature, 154 opponens pollicis muscle, 54 musculoskeletal system, 203 oppose, 287 myalgia, 368 orbit, 39 myofiber, 261 orbital cavity, 39 myofibril, 259 orthesis, 488 myosin, 291 orthopedic surgery, 491 myositis, 374 orthopedic treatment, 471 myositis ossificans, 375 orthopedics, 465 orthosis, 488 Ortolani’s maneuver, 420 os, 103 ossification, 297 N ossification center, 298 ossify, 296 nape, 83 osteitis deformans, 387 narcotic analgesic, 433 osteoarthritis, 310 navicular bone, 106 osteoblast, 262 nerve root, 173 osteoclast, 263 neurological injury, 363 osteocyte, 265 NMR, 482 osteogenesis, 299 nociceptor, 281 osteogenesis imperfecta, 382 non-steroidal anti-inflammatory drug, osteomalacia, 383 437 osteomyelitis, 384 nonunion of fracture, 391 osteon, 264 NSAID, 437 osteopathy, 385 nuclear magnetic resonance, 482 osteoporosis, 386 nucleus pulposus, 174 overload, 330 overuse injury, 331

O P OA, 310 oblique radiograph, 415 P1, 77 occipital bone, 84 P2, 53

137 Traumatologia

P3, 76 pronator muscle, 165 Paget’s disease of bone, 387 prone decubitus, 428 pain, 370 prophylaxis, 467 pain control, 462 prosthesis, 489 pain management, 463 proximal phalange, 77 pain receptor, 281 pseudarthrosis, 391 pain unit, 493 pubic symphysis, 196 palm, 71 pubis, 195 palsy, 388 pulled muscle, 406 paralysis, 388 pulpy nucleus, 174 parietal bone, 107 pyramidal bone, 108 patella, 61 patellar ligament, 209 patellar tendon, 209 pathologic fracture, 311 PCL, 15 Q pectoralis major muscle, 45 pectoralis minor muscle, 46 quadriceps femoris muscle, 121 pelvic bone, 105 pelvimeter, 422 pelvimetry, 421 pelvis, 190 perimysium, 266 periosteum, 267 R perone, 191 peroneus muscle, 164 RA, 308 pes cavus, 380 rachis, 43 pes planus, 381 radiculopathy, 323 phalangette, 76 radiocarpal joint, 74 phalanx, 23, 101 radiograph, 413 physiotherapist, 447 radiographic system, 473 physiotherapy, 448 radiotherapy, 443 physis, 243 radius, 55 pisiform bone, 109 range of motion, 279 pivot joint, 220 rectus femoris muscle, 122 plane joint, 12 reduce a fracture, 451 plaster, 456 reduction, 444 plaster cast, 455 reflex sympathetic dystrophy, 318 polytraumatism, 390 regional anesthesia, 435 polytraumatized patient, 389 rehabilitation, 445 posterior cruciate ligament, 15 rehabilitation exercise, 446 postoperative period, 442 resorption, 284 primary bone, 250 revision of prosthesis, 468 process, 5 rheumatic disorder, 332 pronation, 300 rheumatism, 332

138 Traumatologia rheumatoid arthritis, 308 shoulder joint, 205 rheumatology service, 490 sidelying position, 430 rhomboid muscle, 60 simple radiograph, 414 rib, 197 skeletal muscle, 260 rib cage, 139 skeletal system, 112 rib pain, 360 skeletal traction, 454 rickets, 324 skeleton, 67 Roentgen rays, 426 skin traction, 439 skull, 80 skull cap, 81 soft tissues, 270 soleus muscle, 167 spheroidal joint, 52 S sphincter muscle, 62 spinal canal, 185 S, 59 spinal column, 43 sacral bone, 57 spinal cord, 44 sacral foramina, 58 spine, 43 sacral vertebra, 59 spinous process, 6 sacralization, 392 splint, 483 sacroiliac joint, 91 spondylitis ankylopoietica, 326 sacrum, 57 spondylolisthesis, 328 saddle joint, 231 spondylolysis, 327 sagittal plane, 424 spongy bone, 244 sampling, 419 spontaneous fracture, 311 sarcomere, 301 sprain, 313 scaphoid bone, 63 stabilize a fracture, 450 scapula, 64 sternoclavicular joint, 88 scapular waist, 66 sternocleidomastoid muscle, 160 sciatic neuralgia, 405 sternum, 47 sciatic spine, 11 strain, 406 sciatica, 405 stress fracture, 329 scoliosis, 325 striated muscle, 260 secondary bone, 251 styloid proccess, 75 semilunar bone, 110 subluxation, 398 septic arthritis, 309 subperiosteal fracture, 347 serratus muscle, 171 subscapularis muscle, 65 sesamoid bone, 111 Sudeck’s syndrome, 318 shaft, 233 superciliary arch, 25 shank bone, 211 supination, 302 shin bone, 211 supinator muscle, 168 short bone, 247 supine position, 429 shoulder, 204 supraspinatus muscle, 9 shoulder blade, 64 surgery, 461 shoulder girdle, 66 surgical cleaning joint, 449

139 Traumatologia surgical neck, 143 tibialis posterior muscle, 16 surgical operation, 441 tiptoe walking, 294 surgical treatment, 470 toe, 22 surgical wound, 474 toe walking, 294 suture, 460 torsion, 312 symphysis, 4 torticollis, 402 synarthrosis, 200 trabecular bone, 244 synchondrosis, 202 traction, 469 syndesmosis, 201 transverse plane, 427 synovial capsule, 96 transverse process, 230 synovial fluid, 289 transverse tarsal joint, 207 synovial joint, 51 trapezium bone, 213 synovial sarcoma, 393 trapezoid bone, 214 synovitis, 396 trauma, 403 traumatism, 403 traumatologist, 497 traumatology, 495 traumatology service, 496 treatment of pain, 463 T trephination, 472 triceps brachii muscle, 38 T, 41 triceps surae muscle, 228 tailbone, 133 triquetrum bone, 108 talus, 13 trochlea, 219 taping, 480 true rib, 29 tarsometatarsal joint, 92 tuberosity, 221 tarsus, 206 temporal bone, 144 temporomandibular joint, 93 tendinitis, 399 tendinopathy, 400 U tendon, 208 tendon insertion, 210 ulna, 137 tennis elbow, 321 unciform bone, 127 tenosynovitis, 401 upper extremity, 98 tensor muscle, 169 upper jaw, 99 terminal phalanx, 76 upper limb, 98 thigh, 119 thigh bone, 123 thoracic cage, 139 thoracic cavity, 212 thoracic vertebra, 41 thorax, 212 V tibia, 211 tibialis anterior muscle, 18 vastus muscle, 158

140 Traumatologia ventral decubitus, 428 vertebra, 182 X vertebral body, 184 vertebral canal, 185 xiphoid, 224 vertebral column, 43 xiphoid appendix, 224 vertebral duct, 185 xiphoid process, 224 vertebral pedicle, 186 X-ray system, 473 vitamin D, 305 X-rays, 426 Volkmann’s canal, 269 voluntary muscle, 260 Z

W zygomatic bone, 150 wear, 357 wedge bone, 78 wrist, 73 wrist joint, 74 wryneck, 402

141

Erreferentzia bibliografikoak

Traumatologia

BIDAURRAZAGA VANDIERDONCK, Angel; GERRIKAGOITIA MARINA, Inmaculada eta SARRIA AROSTEGI, Rafael. Giza anato- miako praktika-liburua: lokomozio aparatua. Usurbil: Elhuyar Fundazioa, 2010. BDSP. Glossaire multilingue. Glossaire Européen en santé publique [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] DICTIONNAIRE MÉDICAL DE L’ACADÉMIE DE MÉDECINE – version 2016-1 [linean]. [Kontsulta: 2016-02-08] DOCTISSIMO. Santé [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] EHU. Giza anatomiako atlasa. Bilbo: EHUko argitalpen zerbitzuak, 2014. EHU. EUSKARA ZERBITZUA; DONOSTIAKO ERIZAINTZA ESKOLA. Erizaintzako hiztegia. Bilbo: Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua, 2005. El rincón del vago [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] Enciclopedia de Medicina, anatomía y fisiología [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] IIDRIS. Índice Internacional y Diccionario de la Rehabilitación y de la Integración Social [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] IQB: MEDCICLOPEDIA. Diccionario ilustrado de términos médicos [li- nean]. [Kontsulta: 2012-02-08]. MEDICOPEDIA. El diccionario médico Interactivo de portales médicos.com [linean]. [Kontsulta: 2012-07-12] Médicos Cubanos.com Portal del médico cubano [linean]. [Kontsulta: 2012-07-13] MEDLINE PLUS. Enciclopedia de Salud español-inglés [linean]. [Kontsulta: 2012-06-26]. OFFICE DE LA LANGUE FRANÇAISE. Le grand dictionnaire termi- nologique (Québec) [linean]. [Kontsulta: 2015-06-01]

145 Traumatologia

REAL ACADEMIA NACIONAL DE MEDICINA. Diccionario de térmi- nos médicos [linean]. Madrid: Editorial Médica Panamericana, 2011. [Kontsulta: 2015-03-31] REVERSO. Online Dictionary French-English / English-French [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] Salud180.com [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] SitioSalud.com Diccionario Médico [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] TERMCAT. Terminologi Bankuaren Interneteko kontsulta [CERCATERM] [linean]. [Kontsulta: 2016-02-08] TERMIUM PLUS online [linean]. [Kontsulta: 2016-03-01] The free dictionary by Farlex [linean]. [Kontsulta: 2012-07-12]

Traumatologiako frantsesezko, ingelesezko eta gaztelaniazko bibliografia: — Anatómica10 [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] — ROHEN, J.W.; YOKOCHI, C.; LÜTJEN-DRECOLL. Atlas de ana- tomía humana: estudio fotográfico del cuerpo humano [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] — Articulaciones. Las articulaciones del cuerpo humano [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] — Acanomas.com Diccionario Español [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] — UNIVERSIDAD DE SALAMANCA. Diccionario médico-biológico, histórico y etimológico [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] — ENCYCLO. Online encyclopedia. Health and Medicine [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] —IOT (Instituto de Ortopedia y Traumatología) [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08] — Docteurclic.com [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08]

146 Traumatologia

— ROUVIÈRE, H. Compendio de anatomía y disección [linean]. [Kontsulta: 2012-02-08]

WORDMAGIC TRANSLATION SOFTWARE. Diccionario Bilingüe de referencia general. Inglés-Español [linean]. [Kontsulta: 2012-07-12] WordReference.com Spanish-English Dictionary [linean]. [Kontsulta: 2012-07-13] Woxikon.es [linean]. [Kontsulta: 2012-07-13]

147