Archive of SID
ﻣﺠﻠﻪ ﻋﻠﻮم ﮐﺸﺎورزي و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺟﻠﺪ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ، وﯾﮋهﻧﺎﻣﻪ 1 -اﻟﻒ، ﺳﺎل 1388 www.jasnr.info www.sid.ir www.magiran.com/jasnr
ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻓﻠ ﻮر، اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ و ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﯿﮔ ﺎﻫﺎن ﻣﺮاﺗﻊ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن داﻣﻐﺎن
* زﻫﺮه ﮐﺮﯾﻤﯽ ﻣﺮﺑﯽ ﮔﺮوه زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ، داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻠﺴﺘﺎن
ﺗﺎرﯾﺦ درﯾﺎﻓﺖ: 21/1/87؛ ﺗﺎرﯾﺦ ﭘﺬﯾﺮش: 88/1/25
ﭼﮑﯿﺪه در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و ﻋﻠﻮﻓﻪ اي- ﻣﺮﺗﻌﯽ در ﺣﺎل اﻧﻘﺮاض ﻣﺮاﺗﻊ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣ ﯿﺎن ﺑﻨﺪ ﮐـﻪ در ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎن داﻣﻐـﺎن واﻗـﻊ ﺷﺪه، ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻓﻠﻮر ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ 242 ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑـﻪ 38 ﺗﯿـﺮه وﺟـﻮد دارد ﮐـﻪ 93 ﮔﻮﻧـﻪ ﮔﯿـﺎه داروﯾﯽ و 149 ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪ اي- ﻣﺮﺗﻌﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ 30 ﮔﻮﻧﻪ ﮐﺎﻣﻔﯿـﺖ 141 ﮔﻮﻧـﻪ ﻫﻤـﯽ ﮐﺮﭘﯿﺘﻮﻓﯿـﺖ و و ﺋژ ﻮﻓﯿﺖ، 40 ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺮوﻓﯿﺖ و 31 ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺎﻧﺮوﻓﯿﺖ و ﻧﺎﻧﻮﻓﺎﻧﺮوﻓﯿﺖ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. از ﻧﻈﺮ ﻋﻨﺎﺻـﺮ روﯾﺸـﯽ (ﮐﻮروﺗﯿـﭗ ) ﮔﯿﺎﻫـﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺑﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ. 8/ 3 درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﻋﻨﺼﺮ ﺟﻬﺎن وﻃﻨﯽ، 17 درﺻﺪ ﻋﻨﺼﺮ اروﭘﺎ- ﺳـﯿﺒﺮي و ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ اي و اﯾﺮاﻧﯽ- ﺗﻮراﻧﯽ، 45/ 1 درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻋﻨﺼﺮ روﯾﺸﯽ اروﭘﺎ- ﺳﯿﺒﺮي و ﺻﺤﺎرا ﺳﻨﺪي و ﯾـﺎ اﯾﺮاﻧـﯽ - ﺗـﻮراﻧﯽ و 7/ 9 9 درﺻﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪاي و اﯾﺮاﻧﯽ- ﺗﻮراﻧﯽ، 2/10 درﺻﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﺻﺤﺎري ﺳﻨﺪي و اﯾﺮاﻧﯽ- ﺗﻮراﻧﯽ، 42/ 2 درﺻﺪ ﻋﻨﺼـﺮ اروﭘـﺎ - ﺳﯿﺒﺮي، ﺻﺤﺎري ﺳﻨﺪي و اﯾﺮاﻧﯽ- ﺗﻮراﻧﯽ و ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ اي و 8/ 3 درﺻﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﺻﺤﺎرا ﺳـﻨﺪي و اﯾﺮاﻧـﯽ - ﺗـﻮراﻧﯽ و ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧـﻪ اي، 4/19 درﺻﺪ ﻋﻨﺼﺮ اروﭘﺎ- ﺳﯿﺒﺮي و اﯾﺮاﻧﯽ- ﺗﻮراﻧﯽ و 6/28 درﺻﺪ ﻋﻨﺼﺮ اﯾﺮاﻧﯽ- ﺗﻮراﻧﯽ، 1 درﺻﺪ ﻋﻨﺼﺮ اروﭘﺎ- ﺳﯿﺒﺮي، 63/ 1 1 درﺻﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﺻﺤﺎرا ﺳﻨﺪي و 1 درﺻﺪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ اي ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻋﻼوهﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺷﺪه ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺎم ﺑﺮده ﺑﺮاﺳـﺎس ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي IUCN ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ و 4 رﺳﺘﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي در ﻣﻌﺮض اﻧﻘﺮاض، آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ، ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﮐﻤﺘـﺮ و ﮐﻤﺒـﻮد داده در ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ، و ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﺎم ﻫﺎي ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﯾﺎد ﺷﺪه اراﯾﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻧﺸـﺎن دا د ﮐـﻪ 47 ﮔﻮﻧـﻪ ﮔﯿـﺎﻫﯽ در رﺳـﺘﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺷﺪه وﺟﻮد دارﻧﺪ . .
واژهﻫﺎي ﮐﻠﯿﺪي: ﻓﻠﻮر، اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ، ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ، ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻧﺎدر، داﻣﻐﺎن
1 ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎي روﯾﺸﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ، اﻣﮑﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺪاد ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻣﻌﺮﻓﯽ رﺳﺘﻨﯽﻫﺎي ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗﺮاﮐﻢ، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻘﺎوم و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻨﻮع ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺑﺴﺘﺮ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت در ﺣﺎل اﻧﻘﺮاض و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ و زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ اﻫﻤﯿﺖ وﯾﮋهاي دارد ﮐﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ ژﻧﯽ آﻧﻬﺎ، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ و اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﻣﮑﺎن دﺳﺘﺮﺳﯽ آﺳﺎن و ﺳﺮﯾﻊ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺻﻮﻟﯽ از آﻧﻬﺎ و ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻧﺎم ﺑﺮد ﺧﺎص در ﻣﺤﻞ و زﻣﺎن ﻣﻌﯿﻦ (اﺳﺘﯿﺲ، 1989)، ﺗﻌﯿﯿﻦ (رﺷﯿﻨﮕﺮ، 1977؛ ﻟﻤﯽ، 1978 ؛ دﯾﻮﯾﺲ، 1978 ؛ ﻓﺮاري و ﻫﻤﮑﺎران، 1993 ؛ ﮐﺮﮔﻮﻟﻦ، 1993). ﻓﻠﻮر اﯾﺮان از دﯾﺮﺑﺎز * - ﻣﺴﺌﻮل ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ: [email protected]
www.SID.ir Archive of SID
ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺧﺎرﺟﯽ و داﺧﻠﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ و از ﻧﻈﺮ زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳـﯽ ﻗﺴـﻤﺖ اﻋﻈـﻢ ﻣﻨﻄﻘـﻪ را ﺳـﻨﮓ ﻫـﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ زﯾﺎدي ﺟﻤﻊآوري و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه آﻫــﮑﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ داده اﻧﺪ. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﯿﭻﮔﻮﻧـﻪ (ﭘﺎرﺳﺎ، 1960 -1948؛ رﺷﯿﻨﮕﺮ، 2001 -1963 ؛ زﻫﺮي، ﻗﺮﻗﯽ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ (اﻣﯿـﺮي ﻧﯿـﺎ و ﺷـﺎﮐﺮي، 2002 ). در ﻃـﯽ 1974؛ ﻣﺒﯿﻦ، 1994-1975؛ اﺳﺪي، 1996 -1988؛ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻫﺎﯾﯽ در ﻓﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳـﺎل ﻫـﺎي 1381 و 1382 ﻣﻌﺼﻮﻣﯽ، 1995-1986 ؛ ﻟﺌﻮﻧﺎرد، 1992-1981 ؛ دﯾﻮﯾﺲ، ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺟﻤﻊ آوري و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻠﻮرﻫﺎ و ﮐﺘـﺐ 1988 -1965) وﻟﯽ ﻫﻨﻮز ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪرﻏﻢ ﻣﺮﺟﻊ، ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﺷـﺪ (دﯾـﻮﯾﺲ ، 1988 -1965؛ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻏﻨﯽ، ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﭘﺎرﺳـــﺎ، 1960 -1948؛ رﺷـــﯿﻨﮕﺮ، 2001 -1963؛ رﺷـــﯿﻨﮕﺮ، ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮاﺗﻊ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﯿﺎنﺑﻨﺪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن داﻣﻐﺎن ﯾﮑﯽ از 1977 ؛ ﻣﻈﻔﺮﯾـــﺎن، 1996 ؛ ﻣﺒـــﯿﻦ، 1994 -1975 ؛ اﺳـــﺪي، اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮاي اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر در اﯾﻦ 1996 -1988 ؛ ﻣﻌﺼــﻮﻣﯽ، 1995 -1986). ﻧــﻮع اﺳــﺘﻔﺎده و ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و از اﻫﺪاف ﻋﻤﺪه آن ﺷﻨﺎﺧﺖ دﻗﯿﻖ ﺮهـﺑﻬ وري ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺎ ﺗـﻮﺟﻪ ﺑـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻫـﺎي ﻣﺤﻠـﯽ ﻣـﺮدم ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺤﻠﯽ ﻣﻨﻄـﻘﻪ و ﻣﺸﺎﻫﺪهﻫﺎي ﺷﺨﺼﯽ و ﻣﻘﺎﯾﺴـﻪ ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻫـﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻮروﺗﯿﭗ و اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﺘﺨﺼ ﺎﺼـ ن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﮐﺘﺎب ﻫـﺎي ﻣﺮﺟـﻊ اﻧﺠـﺎم ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺷــ ﺪـ (زرﮔــﺮي، 1991 -1989 ؛ ﻻﺳــﺖ، 1994، ﻗﺮﺑــﺎﻧﯽ، ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ 2005). در اﯾﻦ ﺗـﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﯽ ﮔـﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻧﺎدر ﻣﻨﻄﻘـﻪ 1 (IUCN ) و ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ . از ﻣﻌـﯿﺎرﻫـــﺎي ﺳـــﺎزﻣﺎن IUCN (1981) ﻣـــﺎﻧﻨﺪ ﻃـــﻮل ـﻋ ﻤﺮ، ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ، اﻧﺘﺸﺎر ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﮔﯿـﺎه ﻣﻮاد و روشﻫﺎ ﺗﻮﺳـﻂ اﻧﺴﺎن، اﺳـﺘﻔﺎده ﺷﺪ. ـﺷ ﮑﻞ ـزﯾ ﺴﺘﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣﺮاﺗـﻊ آﺳـﺘﺎﻧﻪ ﻣﯿـﺎن ﺑﻨـﺪ ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎن ﺑﻪ روش راﻧـ ـﮑﯿﻪ ﺗﻌﯿـﯿﻦ و ﻧـﺎم ﻓﺎرﺳـﯽ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ از ﮐﺘـﺎب داﻣﻐﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﺷﻤﺎل ﺑﻪ ﺣﻮزه ﻫﺎي ﮐﻼﺗـﻪ و ﭼﯿـﺮو و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﺎم ﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﻈﻔﺮﯾﺎن (1996) ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه ﺳﯿﺎهﻃﻮل، از ﻏﺮب ﺑﻪ ﻣﺤﻤﻮدآﺑـﺎد و از ﺟﻨـﻮب و ﺷـﺮق ﺑـﻪ IUCN º اﺳﺖ. ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن (1981) و ﮐﺘـﺎب ﺣﻮزه آﻫﻮﺑﺎﻧﻮ ﻣﺤﺪود ﻣﯽ ﮔـﺮ دد و در ﻃـﻮل ´30 53 ﺗـﺎ ´Red data book of Iran 30 º º º (ﺟﻠﯿﻠـﯽ و ﺟﻤـﺰاد، 1999)، 2 ´ 54 ﺷﺮﻗﯽ و ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ 36 ﺗﺎ 30 36 ﺷﻤﺎﻟﯽ واﻗـﻊ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻧﺎدر ﺑﻪ رﺳﺘﻪﻫﺎي زﯾﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ : : 3EX اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ از ﻧﻈـﺮ ﺗﻮﭘـﻮﮔﺮاﻓﯽ، ﮐﻮﻫﺴـﺘﺎﻧﯽ و داراي 1- ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪه ( ): ﺗﺎﮐﺴﻮنﻫﺎﯾﯽ ﮐـﻪ در ﺷﯿﺐ 15 - 5 درﺻﺪ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ 16/84 ﻣﯿﻠـﯽ ﻣﺘـﺮ در ﮔﺬﺷﺘﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و اﻣﺮوزه از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ اﻧـﺪ و اﻃﻼﻋـﺎت ﺳﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ، ﺣـﺪاﻗﻞ دﻣـﺎ 11 - درﺟـﻪ و ﺣـﺪاﮐﺜﺮ آن 43 ﮔﯿﺎهﺷﻨﺎﺳﯽ دﻗﯿﻖ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ. درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯽ ﮔﺮاد اﺳﺖ، ﻧﻮع اﻗﻠﯿﻢ ﺑﺮاﺳـﺎ س روش ﮐـﻮﭘﻦ از 4EXW 2- ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﻣﻨﻘــﺮض ﺷــﺪه در ﻃﺒﯿﻌــﺖ ( :) ﻧﻮع ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ و ﺑﺮاﺳﺎس روش دوﻣﺎرﺗﻦ از ﻧﻮع ﺧﺸﮏ ﺑﻮده و ﺗﺎﮐﺴﻮن ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷـﺪه در ﺑـﺎغ ﻫـﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ارﺗﻔﺎع ﻣﻨﻄﻘﻪ در ارﺗﻔﺎع ﭘﯿﺶ ﺳﺮ ﺣﺪود 2000 ﻣﺘﺮ و ﮔﯿﺎه ﺷﻨﺎﺳﯽ و ﯾﺎ ﺑﻪﺻﻮرت داﻧـﻪ در ﺑﺎﻧـﮏ ﻫـﺎي ژن وﺟـﻮد ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ارﺗﻔﺎع در ﺣﺪود 1400 ﻣﺘﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷـﺪ . ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﻣـﻮرد دارﻧﺪ . . ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ داﺷﺘﻦ اﻗﻠﯿﻢ ﺧﺸﮏ و ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽﻫـﺎي ﻣﺘﻨـﺎوب 5CEN 3- ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﯽ ( :) وﺿﻌﯿﺖ ﯾـﮏ ﺗﺎﮐﺴـﻮن ، ، ﻓﺼﻠﯽ داراي ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ آﺑﯽ و ﺑﺎدي ﺷـﺪﯾﺪ ﺑـ ﻮده ﮐـﻪ ﻇﻬـﻮر زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﺪت در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در آﯾﻨﺪه ﻧﺰدﯾﮏ ﺳﻨﮓ و ﺳﻨﮓ رﯾﺰه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آﺷﮑﺎر ﺷـﺪن ﺑـﻦ ﮔﯿﺎﻫـﺎن در ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺎ ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض روﺑﺮو ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ . . ﺳﻄﺢ ﺧﺎك ﺑﻪﺧﺼﻮص در ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﮔﻮﯾﺎي اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻮد. 2- Rate Species 3- Extinc 4- Extinc in the Wild 1- International Union for Conservation of Nature 5- Critically Endangered and Natural Resources
www.SID.ir Archive of SID
1EN 4- ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ( :) ﺗﺎﮐﺴﻮن ﻫﺎﯾ ﯽ ﮐـﻪ ﻣﺮﺗﻌﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد، ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺧﻮشﺧﻮراك ﺑﻪ در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﺤـﺪود وﺟـﻮد داﺷـﺘﻪ دو ﮔﺮوه اﺻﻠﯽ ﮔﻨﺪﻣﯿﺎن و ﻧﯿﺎمداران ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ و و وﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻣﻌﺮض ﻧﺎﺑﻮدي ﻗﺮار دارﻧﺪ . ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ داراي 30 و 20 ﮔﻮﻧﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. از ﻧﻈﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ 2VU 5- ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي آﺳــﯿﺐﭘــﺬﯾﺮ ( ): اﯾــﻦ ﺗﺎﮐﺴــﻮنﻫــﺎ روﯾﺸﯽ (ﮐﻮروﺗﯿﭗ) ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺑﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺟﻤﻌﯿــﺖﻫــﺎي ﺑــﻪ ﻧﺴــﺒﺖ ﻓــﺮاوان دارﻧــﺪ وﻟــﯽ ﺑــﻪﻋﻠــﺖ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ در ﺑﯿﻦ ﮔﯿﺎﻫﺎن 8/ 3 درﺻﺪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﯾﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه دﯾﮕﺮ، در آﯾﻨﺪه ﺑـﺎ ﺧﻄـﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ داراي ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻬﺎن وﻃﻨﯽ، 17 درﺻﺪ آﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ . ﻧﻮاﺣﯽ اروﭘﺎ- ﺳﯿﺒﺮي و ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪاي و اﯾﺮاﻧﻮ- ﺗﻮراﻧﯽ 3LR 6 - ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﮐﻤﺘﺮ ( :) ﯾﮏ ﺗﺎﮐﺴﻮن زﻣﺎﻧﯽ ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ، 45/ 1 درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ روﯾﺸﯽ ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﮐﻤﺘﺮي روﺑﺮو اﺳﺖ ﮐﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﮐﻪ در اروﭘﺎ- ﺳﯿﺒﺮي ﯾﺎ ﺻﺤﺎري ﺳﻨﺪي و ﯾﺎ اﯾﺮاﻧﻮ- ﺗﻮراﻧﯽ و ﻫﯿﭻﯾﮏ از ﻃﺒﻘﺎت ﺧﻄﺮ (ﺑﺤﺮاﻧﯽ، در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض 7/ 9 درﺻﺪ آﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪاي و اﯾﺮاﻧﻮ - ﺗﻮراﻧﯽ، و ﯾﺎ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ) ﻗﺮار ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﮔﺮ ﺗﺤﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻗﺮار 2/10 درﺻﺪ آﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ ﺻﺤﺎري ﺳﻨﺪي و اﯾﺮاﻧﻮ - ﻧﮕﯿﺮد در ﻣﺪت ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺟﺰء ﯾﮑﯽ از آن ﻃﺒﻘﺎت ﻗﺮار ﺗﻮراﻧﯽ، 42/ 2 درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ روﯾﺸﯽ اروﭘﺎ - ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ . ﺳﯿﺒﺮي، ﺻﺤﺎري ﺳﻨﺪي و اﯾﺮاﻧﻮ - ﺗﻮراﻧﯽ و ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪاي 4SU 7 - ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻈﻨﻮن ( ): اﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﺎﮐﺴﻮنﻫﺎ در ﻣﻨﺤﺼﺮ و 8/ 3 درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ روﯾﺸﯽ ﺻﺤﺎري ﻫﯿﭻﯾﮏ از رﺳﺘﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻗﺮار ﻧﺪارﻧﺪ وﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻨﺪي و اﯾﺮاﻧﻮ - ﺗﻮراﻧﯽ و ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪاي و 4/19 درﺻﺪ ﻣﺤﺪوده ﭘﺮاﮐﻨﺶ آﻧﻬﺎ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه، ﺑﻘﺎي آﻧﻬﺎ در ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ روﯾﺸﯽ اروﭘﺎ- ﺳﯿﺒﺮي ، اﯾﺮاﻧﻮ - ﺗﻮراﻧﯽ و ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺑﺎ ﺷﮏ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ . 6/28 درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ اﯾﺮاﻧﻮ- ﺗﻮراﻧﯽ، 1 درﺻﺪ 5NE 8 - ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ارزﯾﺎﺑﯽ ﻧﺸﺪه ( :) ﺗﺎﮐﺴﻮنﻫﺎي اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﯽ روﯾﺸﯽ اروﭘﺎ - ﺳﯿﺒﺮي، 63/ 1 درﺻﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﺻﺤﺎري ﺳﻨﺪي و 1 درﺻﺪ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪاي ﻃﺒﻘﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ . . 6DD ﻣﺤﺪود ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ از رﺳﺘﻪﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه ﻃﺒﻖ اﺻﻮل 9 - ﮐﻤﺒﻮد دادهﻫﺎ ( :) ﺗﺎﮐﺴﻮنﻫﺎي اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ IUCN 4 رﺳﺘﻪ در اﯾﺮان ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﺷﺪه ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ ﻣﺸﮑﻮك ﺑﻮده و اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻓﯽ از آﻧﻬﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد . . از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض (EN)، ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي
آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ (VU)، ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ ﺧﻄﺮ ﮐﻤﺘﺮ (LR) و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ ﮐﻤﺒﻮد دادهﻫﺎ (DD) (ﺟﻠﯿﻠﯽ و ﺟﻤﺰاد، ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﻠﻮر و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﺸﺎن 1999)، ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﮑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻣﻠﯽ از ﻓﻠﻮر ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﻣﯽدﻫﺪ 242 ﮔﻮﻧﻪ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ 30 ﮔﻮﻧﻪ ﮐﺎﻣﻔﯿﺖ، 141 ﺳﺎلﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد، ﻓﻬﺮﺳﺖ 47 ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺎدر و ﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﯽﮐﺮﭘﯿﺘﻮﻓﯿﺖ و ﺋژ ﻮﻓﯿﺖ، 40 ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺮوﻓﯿﺖ، 31 آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﺎد ﺷﺪه در ﺟﺪول 2 ذﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮد، در ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺎﻧﺮوﻓﯿﺖ و ﻧﺎﻧﻮﻓﺎﻧﺮوﻓﯿﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﯾﻦ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻋﻼوهﺑﺮ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ، ﺗﯿﺮه، ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ، ﺷﮑﻞ ﻋﻠﻤﯽ و اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي ﻣﺤﻠﯽ و ﻣﺸﺎﻫﺪهﻫﺎي ﺷﺨﺼﯽ، ﮔﯿﺎﻫﺎن زﯾﺴﺘﯽ، ﮐﻮروﺗﯿﭗ و ﻣﻮارد ﻣﺼﺮف آﻧﻬﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ و داروﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺮدﯾﺪ. در ﺟﺪولﻫﺎي وﺿﻌﯿﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻃﺒﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﯾﻦ 1 و 2 ﺗﻌﺪاد 93 ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎه داروﯾﯽ و 149 ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي - ﺗﺤﻘﯿﻖ ﯾارا ﻪ ﻣﯽﮔﺮدد.
1- Endangered 2- Vulnerable 3- Lower Risk 4- Susceptible 5- Not Evaluated 6- Data Deficient
www.SID.ir Archive of SID
ﺟﺪول 1- ﻓﻬﺮﺳﺖ، اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ، ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ . . ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮐﻮروﺗﯿﭗ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ﺗﯿﺮه- ﮔﯿﺎه ﺗﯿﺮه ﭘﺴﺘﻪ - Anacardiaceae Pistacia atlantica subsp. Mutica (Fisch. & nPh. IT ﺑﻨﻪ، ﭼﺎﺗﻼﻧﻘﻮش ﺧﻮراﮐﯽ - داروﯾﯽ .C.A.Mey.) Rech.f ﭘﺴﺘﻪ ﺧﻮراﮐﯽ - داروﯾﯽ Pistacia vera nPh. IT ﺗﯿﺮه ﺟﻌﻔﺮي - Apiaceae زﯾﺮه ﮐﺮﻣﺎﻧﯽ داروﯾﯽ Bunium persicum (Boiss.) B.Fedtsch. G. IT ﮐﻨﺪل ﮐﻮﻫﯽ داروﯾﯽ Dorema aucheri Boiss. H. ES,M,IT ﻣﺸﮑﮏ داروﯾﯽ Ducrosia anethifolia (Dc.) Boiss. H. ES,IT ﺧﻮﺷﺎرﯾﺰه داروﯾﯽ Echinophora Platyloba Dc. H. IT ﻏﺎز ﯾﺎﻗﯽ داروﯾﯽ Falcaria vulgaris Bernh. H. IT,M,ES ﮐﻤﺎي ﮔﭻ دوﺳﺖ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Ferula microcolea (Boiss.) Boiss. H. IT,SS ﮐﻤﺎ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Ferula ovina (Boiss.) Boiss. H. IT, ES ﺟﻌﻔﺮي ﮐﻮﻫﯽ زرد داروﯾﯽ Pimpinella aurea DC. H. IT,SS ﺟﻌﻔﺮي ﮐﻮﻫﯽ اﻧﺒﻮه داروﯾﯽ Pimpinella affinis leded. H. IT ﺟﻌﻔﺮي ﮐﻮﻫﯽ اﻧﺒﻮه داروﯾﯽ Pimpinella aucheri Boiss. H. IT,SS ﺟﺎﺷﯿﺮ ﮔﭻ دوﺳﺖ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Prangos latiloba Korov. H. IT ﺷﺎﻧﻪ وﻧﻮس ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Scandix pectin-veneris L. T. IT,M,ES ﺗﯿﺮه ﮐﺎﺳﻨﯽ - Asteraceae درﻣﻨﻪ داروﯾﯽ Artemisia herba-alba Asso. Ch. IT,M,ES درﻣﻨﻪ داروﯾﯽ - .Artemisia sp. Ch ﮔﯿﺠﻪ داروﯾﯽ Acroptilon repens (L.) Dc. H. IT ﺗﺎﺗﺎري ﺧﺰري ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Carduus seminudus M.B. H. IT,M ﮔﻞ ﮔﻨﺪم داروﯾﯽ Centaurea depressa M.B. T. IT,M,ES ﮔﻞ ﮔﻨﺪم ﯾﺎ ﭘﻨﺒﻪاي داروﯾﯽ Centaurea lachnopus Rech.f. H. IT ﮔﻞ ﮔﻨﺪم ﺑﻮﺗﻪاي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Centaurea virgata Lam T. IT ﮐﻨﮕﺮ اﻧﺒﻮه ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Cirsium congestum Fisch & C.A.Mey. & Dc. H. IT,M ﮐﻨﮕﺮ ﺳﻔﯿﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Cirsium echinus (M.B.) Hand. Mzt. H. IT رﯾﺶ ﻗﻮش ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Crepis sancta (L.) Babcock. T. IT,M ﻫﺰار ﺧﺎر دﺷﺘﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Cousinia deserti Bunge. H. IT,M,ES,SS ﻫﺰار ﺧﺎر زوﻟﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Cousinia ernygioides Boiss. H. IT,M,ES ﻣﺼﻔﺎي ﺷﻮر ﭘﺴﻨﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Inula aucheriana DC. Ch. IT ﺳﻮﮔﻨﺪ زﯾﺒﺎ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Jurinea pulchella DC. H. IT ﮐﺎﻫﻮي ﻧﻮك دراز داروﯾﯽ Lactuca glauciifolia Boiss. T. IT,ES ﮐﺎﻫﻮي ﻣﻮاج داروﯾﯽ Lactuca undulata Ledeb. H. IT,ES ﭼﺮﺧﻪ- ﮐﺎﻫﻮﺳﺎي ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Launaea acanthodes (Boiss.) O.Kuntze H. IT ﮔﺎو ﭼﺎق ﮐﻦ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Scariola orientalis (Boiss.) Sojak H. IT ﺷﻨﮓ اﺳﺒﯽ ﺗﺎﻟﺸﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Scorzonera grossheimii lipsch. & Vassilez H. IT ﺷﻨﮓ اﺳﺒﯽ ﺷﻮر ﭘﺴﻨﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Scorzonera parviflora jacq. H.-G. IT,M ﺷﯿﺮ ﺗﯿﻐﮏ ﺳﺎﺣﻠﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Sonchus maritimus L. H. IT,M
www.SID.ir Archive of SID
اداﻣﻪ ﺟﺪول 1- ﻓﻬﺮﺳﺖ، اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ، ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ . . ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮐﻮروﺗﯿﭗ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ﺗﯿﺮه- ﮔﯿﺎه Taraxacum bessarabicum ﮔﻞ ﻗﺎﺻﺪ ﺷﻮر ﭘﺴﻨﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ H. IT (Hornem)Hand.-Mzt ﮔﻞ ﻗﺎﺻﺪ اﯾﺮاﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Taraxacum iranicum V.S. T. IT ﺷﻨﮓ اﯾﺮاﻧﯽ- ﺷﻨﮓ ﭼﺸﻢﮔﺎوي داروﯾﯽ Tragopogon buphthalmoides (Dc.) Boiss. H. IT ﺗﯿﺮه زرﺷﮏ - Berberidaceae زرﺷﮏ زراﻓﺸﺎﻧﯽ داروﯾﯽ Berberis integerrima Bunge nPh. IT,ES ﺗﯿﺮه ﮔﻞ ﮔﺎوزﺑﺎن - Boraginaceae ﮔﺎوزﺑﺎن ﺗﺨﻢﻣﺮﻏﯽ داروﯾﯽ Anchusa ovata Lehm. H. IT ﮔﻞ ﻋﺴﻠﯽ داروﯾﯽ Arnebia decumbens (Vent.) Coss. & Karl T. IT,SS ﻋﻠﻒ ﭼﺴﺒﮏ داروﯾﯽ Asperugo procumbens L. T. IT,ES,M ﻧﻮﻋﯽ آﻓﺘﺎبﭘﻮﺳﺖ داروﯾﯽ Heliotropium europeum L. T. IT,ES,M ﻻﺟﻮردي ﮔﭻدوﺳﺖ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Moltkia gypsacea Rech.f. T. IT ﮔﻞ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻢ ﻧﮑﻦ اﻧﺒﻮه ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Myosotis propinqua Fisch.& C.A.Mey T. IT,ES ﮔﻞ زﻧﮕﻮﻟﻪاي رﻧﮕﯿﻦ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Onosma dichroanthum Boiss. H IT ﺗﯿﺮه ﺷﺐﺑﻮ - Brassicaceae ﻗﺪوﻣﻪ ﺳﺮ ﻧﯿﺰهاي داروﯾﯽ Alyssum lanceolatum Bunge.-Rech.f. H. IT,ES ﻗﺪوﻣﻪ ﭘﺎ ﮐﻮﺗﺎه داروﯾﯽ Alyssum marginatum Steud. & Boiss. T. IT ﻗﺪوﻣﻪ ﮐﻮﭼﮏ داروﯾﯽ Alyssum minus (L.) Rothm. T. IT,ES ﺧﺎﮐﺸﯿﺮك- ﻗﺪوﻣﮏ داروﯾﯽ Alyssopsis mollis (Jacqu) O.E.Schulz. H. IT ﻣﻮﭼﻪ، ازﻣﮏ داروﯾﯽ Cardaria draba (L.) Desv. H. Cosm ﺳﭙﯿﺪه ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Crambe orientalis L H. IT,ES ﺧﺎﮐﺸﯿﺮ داروﯾﯽ Descoreinia sophia (L.) Webb & Benth T. Cosm ازﻣﮑﯽ ﺻﺨﺮهزي داروﯾﯽ Draba aucheri Boiss. H. IT ﻣﻨﺪاب داروﯾﯽ Eruca sativa Miller. T. Cosm ﺧﺎﮐﺸﯿﺮ ﺗﻠﺦ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ داروﯾﯽ Erysimum crassicaule (Boiss.) Boiss. H. IT ﺧﺎﮐﺸﯿﺮ ﺗﻠﺦ ﺧﺎﮐﺸﯿﺮي داروﯾﯽ Erysimum sisymbrioides C.A.Mey. T. IT --- ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Fibigia suffruticosa (Vent.) Sweet H. IT ﺷﺐﺑﻮي اﯾﺮاﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Hesperis persica Boiss. T. IT,ES وﺳﻤﻪ اﻟﺒﺮزي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Isatis leuconeura Boiss. & Buhs H. IT,SS وﺳﻤﻪ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Isatis minima Bge. T. IT,SS ﻣﻮﭼﻪ داروﯾﯽ Lepidium latifolium L. T. IT,M,ES ﭼﻠﯿﭙﺎي آرد آﻟﻮد ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Matthiola farinosa Bge. & Boiss. H. IT ﭼﻠﯿﭙﺎي ﻣﻌﻄﺮ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Matthiola ovatifolia (Boiss.) Boiss. H. IT,M ﺧﺎﮐﺸﯿﺮ ﻣﺮﺗﻔﻊ داروﯾﯽ Sysimbrium altissimum L. T. IT,M ﮐﯿﺴﻪ ﭼﻮﭘﺎن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Thlaspi arvense L. T. IT Torularia aculeolata (Boiss.) T. IT ﺗﺴﺒﯿﺤﯽ ﺧﺎركدار ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .O.E.Schulz ﺗﯿﺮه ﮐﻮر- ﮐﺒﺮ - Capparaceae ﮐﻮر- ﮐﺒﺮ داروﯾﯽ Capparis spinosa L. H. IT,M,SS
www.SID.ir Archive of SID
اداﻣﻪ ﺟﺪول 1- ﻓﻬﺮﺳﺖ، اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ، ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ . . ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮐﻮروﺗﯿﭗ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ﺗﯿﺮه- ﮔﯿﺎه ﻋﻠﻒ ﻣﺎر ﺑﺎدﮐﻨﮑﯽ داروﯾﯽ Cleome coluteoides Boiss. H IT,SS ﺗﯿﺮه ﻣﯿﺨﮏ - Caryophyllaceae ﭼﻮﺑﮏ ﺗﻤﺎﺷﺎﯾﯽ داروﯾﯽ Acanthophyllum bracteatum Boiss. Ch. IT ﭼﻮﺑﮏ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ داروﯾﯽ Acanthophyllum crassifolium Boiss. Ch. IT ﻣﺮﺟﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Arenaria serpyllifolia L. H. IT,ES,M ﻣﺮﺟﺎﻧﯽ دﻣﺎوﻧﺪي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Arenaria polycnemifolia Boiss. H. IT ﭼﺎرﭼﺎر ﮐﻬﮑﺸﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Buffonia Koelzii Rech.f. Ch. IT,ES ﻣﯿﺨﮏ ﺷﺮﻗﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Dianthus orientalis Adams H. IT,SS ﮔﭻدوﺳﺖ ﺳﻤﻨﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Gypsophila mucronifolia Rech.f. H IT Gypsophila polyclada Fenzl & ﮔﭻدوﺳﺖ ﭘﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ H IT Boiss. Minuartia recurva (All.) schinz & ﻣﺮوارﯾﺪي ﮐﻤﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ H. IT,M Thellung Saponaria floribunda (Kar. & Kir.) H IT,SS,M ﮔﻞ ﺻﺎﺑﻮﻧﯽ ﭘﺮ ﮔﻞ داروﯾﯽ .Boiss ﺳﯿﻠﻦ اﯾﺮاﻧﯽ داروﯾﯽ Silene aucheriana Boiss. H. IT,M ﺳﯿﻠﻦ ﻧﯿﺮهواري- ﺳﯿﻠﻦ داروﯾﯽ Silene nizvana Melzh H. IT ﺷﻬﻤﯿﺮزادي ﺳﯿﻠﻦ ﻗﺮهﺑﺎﻏﯽ داروﯾﯽ Silene sisianica Boiss. & Buhse H. IT,ES ﮔﻨﺪﻣﮏ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Stellaria blatteri Mattf. T. IT,ES,M ﺗﯿﺮه اﺳﻔﻨﺎج - Chenopodiaceae ﻓﺮﭼﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Aellenia glauca M.B. Ch. IT,ES آﺳﻤﺎﻧﯽ ﺑﯽﺑﺮگ داروﯾﯽ Anabasis aphylla L. H. IT,SS آﺳﻤﺎﻧﯽ ﺳﯿﺨﮏدار ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Anabasis setifera Moq. H. IT,M,ES ﺳﻠﻤﮑﯽ ﮔﭻدوﺳﺖ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Atriplex griffithii Rech. Ch. IT,SS ﺳﻠﻤﮑﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Atriplex lasiantha (Bge.) Aellen T. IT,SS ﺑﺮگ ﻧﻘﺮهاي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Eurotia ceratoides C.A.Mey. Ch. IT,ES,SS ﻧﻮﻋﯽ ﺟﺎرو ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Kochia stellaris Moq. T. IT,M,ES Halocnemum strobilaceum (pall.) ﺑﺎﺗﻼﻗﯽ ﺷﻮر ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ H. IT,ES,SS M.B. Noaea mucronata (Forsk) Aschers & Ch. IT ﺷﻮخ- ﺧﺎرﮐﻮ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Schweint Haloxylon ammodendron Ch. SS ﺳﯿﺎه ﺗﺎغ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .C.A.Mey.) Bge) ﺳﺎﻟﺴﻮﻻ ﺷﻮر درﺧﺘﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Salsola arbuscula pall. nPh. IT,M,SS اﺷﻨﺎن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Seidlitzia rosmarinus (Ehrenb) Bge. nPh. IT,M,SS ﺗﯿﺮه ﭘﯿﭽﮏ - Convolvulaceae Convolvulus eremophilus Boiss. & Ch. IT ﭘﯿﭽﮏ- ﺑﯿﺎﺑﺎندوﺳﺖ داروﯾﯽ Buhse ﭘﯿﭽﮏ درﺧﺘﭽﻪاي- ﺟﺎﻣﻪدر ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Convolvulus fruticosus Pall. Ch. IT,SS ﺗﯿﺮه ﮐﺪو - Cucurbitaceae ﻓﺎﺷﺮاي زﺑﺮ داروﯾﯽ Bryonia aspera stev. & ledeb H. ES
www.SID.ir Archive of SID
اداﻣﻪ ﺟﺪول 1- ﻓﻬﺮﺳﺖ ا، ﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ، ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ . . ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮐﻮروﺗﯿﭗ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ﺗﯿﺮه- ﮔﯿﺎه ﺗﯿﺮه ﺳﺮو - Cupressaceae ارس- ﺳﺮو ﺧﺰﻧﺪه داروﯾﯽ Juniperus excelsa M.B. Ph. IT,SS ﺗﯿﺮه ﺳﻨﺠﺪ - Elaeagnaceae ﺳﻨﺠﺪ (ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه) ﺧﻮراﮐﯽ Elaeagnus angustifolia L. Ph. IT,M ﺗﯿﺮه اورﻣﮏ - Ephedraceae Ephedra ciliata Fisch & Mey.ex Ph. IT,ES رﯾﺶ ﺑﺰ- اورﻣﮏ روﻧﺪه داروﯾﯽ .C.A.Mey Ephedra intermedia Schrenk & Ph. IT,SS اورﻣﮏ ﻣﯿﺎﻧﻪ داروﯾﯽ .C.A.Mey ﺗﯿﺮه ﺷﯿﺮﺳﮓ - Euphorbiaceae Andrachne telephioides L ﻧﺎزﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ nPh. IT,M,SS . ﻓﺮﻓﯿﻮن ﺷﺎﻫﺮودي ﻣﺮﺗﻌﯽ Euphorbia bungei Boiss. H. IT ﻓﺮﻓﯿﻮن ﮔﺮدﻧﻪ ﺑﺸﻢ ﻣﺮﺗﻌﯽ Euphorbia buhsei Boiss. in Dc. H. IT,SS ﺗﯿﺮه ﺷﺎهﺗﺮه - Fumariaceae ﺑﻬﺎرك زرد، ﺑﻬﺎرك داروﯾﯽ Corydalis crupestris Ky. T. IT ﺻﺨﺮهروي ﺗﯿﺮه ﺷﻤﻌﺪاﻧﯽ - Geraniaceae ﺳﻮزن ﭼﻮﭘﺎن ﮐﻮﻫﺴﺮي داروﯾﯽ Geranium Collinum Steph. & Willd G. IT ﺗﯿﺮه زﻧﺒﻖ - Iridaceae زﻧﺒﻖ دﻣﺎوﻧﺪي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Iris barnumae Baker & Foster G. IT,ES ﺗﯿﺮه ﻋﻠﻒ ﭼﺎي - Hypericaeae ﮔﻞ راﻋﯽ- ﮔﻞ راﻋﯽ داروﯾﯽ Hypericum armenum Jaub. & spach. H. IT,ES,M ارﻣﻨﺴﺘﺎﻧﯽ ﮔﻞ راﻋﯽ- ﮔﻞ ﺷﻬﻨﺎز داروﯾﯽ Hypericum perforatum L. H. IT,ES ﺗﯿﺮه ﮔﺮدو - Juglandaceae ﮔﺮدو(ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه) داروﯾﯽ- ﺧﻮراﮐﯽ Juglans regia L. Ph. IT,ES,M,SS ﺗﯿﺮه ﺗﻮت - Moraceae اﻧﺠﯿﺮ داروﯾﯽ- ﺧﻮراﮐﯽ Ficus carica L. Ph. IT,ES,M ﺗﯿﺮه ﻧﻌﻨﺎ Lamiaceae ﻟﺒﺪﯾﺴﯽ ﺑﻮﺗﻪاي- ﺳﻔﯿﺪ داروﯾﯽ Ajuga chamaesistus L. Ch. IT ﻣﺸﮑﮏ ﺑﺎدرﻧﺠﻮﺑﻪ دﻧﺎﯾﯽ داروﯾﯽ Dracocephalum Kotschyi Boiss. H. IT --- ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Eremostachys Boissieriana Regel H. IT,M Hymenocrater bituminosus Fisch. & Ch. IT ﮔﻞ ارواﻧﻪ داروﯾﯽ .C.A.Mey ﮔﻞ ارواﻧﻪ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮي داروﯾﯽ Hymenocrater incanus Bge. H. IT ﻓﺮاﺳﯿﻮن ﺣﻠﺒﯽ داروﯾﯽ Marrubium cuneatum Russell H. IT ﭘﻮﻧﻪ- ﭘﻮدﻧﻪ داروﯾﯽ .Mentha longifolia (L.) Hudson G. Cosm ﺑﺮازﻣﺒﻞ داروﯾﯽ Proveskia abrotanoides karel Ch. IT ﻣﺮﯾﻢ ﮔﻠﯽ ﺗﻤﺎﺷﺎﯾﯽ داروﯾﯽ Salvia hydrangea DC. & Benth. Ch. IT,SS,M ﺳﻨﺒﻠﻪاي ارﻏﻮاﻧﯽ داروﯾﯽ .Stachys inflata Benth. H. Cosm
www.SID.ir Archive of SID
اداﻣﻪ ﺟﺪول 1- ﻓﻬﺮﺳﺖ، اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ، ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ . . ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮐﻮروﺗﯿﭗ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ﺗﯿﺮه- ﮔﯿﺎه ﭼﺎي ﮐﻮﻫﯽ داروﯾﯽ Stachys lavandulifolia vahl H. IT,M,ES ﻣﺮﯾﻢ ﻧﺨﻮدي ﺷﺮﻗﯽ ﺷﯿﺮازي داروﯾﯽ Teucrium orientale L. H. IT.ES ﻣﺮﯾﻢ ﻧﺨﻮدي اﺳﭙﺎﻧﯿﺎﯾﯽ داروﯾﯽ .Teucrium polium L. H. Cosm آوﯾﺸﻦ واﻗﻌﯽ- ﺳﻮﺳﻦ ﻋﻨﺒﺮ داروﯾﯽ Thymus serpyllum L. H. IT آوﯾﺸﻦ ﺷﯿﺮازي داروﯾﯽ Zataria multiflora Boiss. Ch. IT,SS ﮐﺎﮐﻮﺗﯽ ﺳﺮﺳﺎن داروﯾﯽ Ziziphora capitata L. T. IT ﮐﺎﮐﻮﺗﯽ داروﯾﯽ Ziziphora tenuior L. T. IT,ES ﺗﯿﺮه ﻻﻟﻪ - LiLiaceae ﭘﯿﺎز ﮔﻞ زرد داروﯾﯽ Allium scabriscapum Boiss. & Ky. G. IT,SS Colchicum robustum (Bunge) G. IT,M,ES ﮔﻞ ﺣﺴﺮت ﻏﻮلآﺳﺎ داروﯾﯽ Stefanov ﺳﺮﯾﺶ اﺳﺘﭙﯽ ﻣﺮﺗﻌﯽ Eremurus inderiensis (Stev.) Boiss. H. IT,SS Eremurus persicus (Jaub. & Spach) H. IT ﺳﺮﯾﺶ اﯾﺮاﻧﯽ ﻣﺮﺗﻌﯽ .Boiss ﺗﯿﺮه ﻋﻠﻒ ﻫﻔﺖﺑﻨﺪ - Polygonaceae ﮐﺎروان ﮐﺶ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Atraphaxis spinosa L. nPh. IT,ES,M
اﺳﮑﻨﺒﯿﻞ ﻫﻔﺖﺑﻨﺪي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Calligonum polygonoides L. nPh. IT,SS Polygonum polycnemoides Jaub. & H. IT,SS ﻋﻠﻒ ﻫﻔﺖﺑﻨﺪ ﺑﻐﺪادي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .Spach ﻋﻠﻒ ﻫﻔﺖﺑﻨﺪ داروﯾﯽ Polygonum aviculare L. H. IT,ES,M,SS ﭘﺮﻧﺪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Pteropyrum aucheri Jaub. & Spach nPh IT ﺗﺮﺷﮏ اﯾﺮاﻧﯽ داروﯾﯽ Rumex chalepensis Miller T. SS,M ﺗﯿﺮه ﮔﻞ ﮐﻪ- ﮐﻼه ﻣﯿﺮﺣﺴﻦ - Plumbaginaceae ﮐﻼه ﻣﯿﺮﺣﺴﻦ ﺳﺮﺳﺎن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Acantholimon cephalotoides Rech.f. Ch. IT ﺗﯿﺮه ﮔﻞ ﺟﺎﻟﯿﺰ - Orobanchaceae ﮔﻞ ﺟﺎﻟﯿﺰ ﻣﺮﺗﻌﯽ Orobanche muteli F.Schultz H. IT ﺗﯿﺮه رز - Rosaceae ﺑﺎدام ﺧﺎرآﻟﻮد- ﺗﻨﮕﺮس داروﯾﯽ Amygdalus lycioides spach. Ph. IT ﺑﺎدام ﮐﻮﻫﯽ- ارژن داروﯾﯽ Amygdalus scoparia spch. Ph. IT ﭘﻨﺠﻪ ﺑﺮﮔﯽ- ﭘﻨﺠﻪ ﺑﺮگ داروﯾﯽ Potentilla reptanse L. H. IT,ES روﻧﺪه ورك - رز اﯾﺮاﻧﯽ داروﯾﯽ Rosa persica L. Ch. IT,SS Rosa beggeriana Schrenk in Fisch. & Ph. IT,ES,M ﻧﺴﺘﺮن وﺣﺸﯽ داروﯾﯽ .C.A.Mey رز ﻗﻔﻘﺎزي داروﯾﯽ Rosa iberica Stev. In M.B. Ph. IT,ES ﺗﯿﺮه ﺷﻘﺎﯾﻖ - Papaveraceae ﺷﻘﺎﯾﻖ ﻟﻮب ﺗﯿﺰ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Glaucium oxylobum Boiss. & Buhse T. IT ﺗﯿﺮه ﭘﺮواﻧﻪآﺳﺎ Papilionaceae ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Astragalus candolleanus Boiss. H. IT ﮔﻮن ﭘﻨﺒﻪاي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Astragalus gossypinus Boiss. Ch. IT ﻧﻮﻋﯽ ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ - .Astragalus spp. Ch
www.SID.ir Archive of SID
اداﻣﻪ ﺟﺪول 1- ﻓﻬﺮﺳﺖ، اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ، ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ . . ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮐﻮروﺗﯿﭗ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ﺗﯿﺮه- ﮔﯿﺎه ﯾﻮﻧﺠﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Medicago sativa L. H. IT,ES,M,SS ﯾﻮﻧﺠﻪ زرد ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Melilotus officinalis (L.) Desf. H. IT,ES,M اﺳﭙﺮس ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Onobrychis Aucheri Boiss. T. IT,ES,M Prosopis farcta (Banks & Sol.) Ph. SS ﺟﻐﺠﻐﻪ- ﮐﻬﻮرك ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .Macbride ﻣﺎﺷﮏ اﻓﻐﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Vicia pseudocassubica Rech.f. H. IT ﻣﺎﺷﮏ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Vicia variabilis Freyn & Sint. H. IT,ES ﻣﺎﺷﮏ ﺳﻔﯿﺪ ﺧﻮﺷﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Vicia venulosa Boiss. & Hohen H. IT,M ﺷﻨﺒﻠﯿﻠﻪ ﺷﯿﺮازي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Trigonella elliptica Boiss. H. IT,SS ﺗﯿﺮه ﭼﻨﺎر - Platanaceae ﭼﻨﺎر(ﮐﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ) ﺻﻨﻌﺘﯽ Platanus orientalis L. Ph. IT,ES,M Poaceae
ﮔﻨﺪم ﻧﯿﺎي ﻗﻔﻘﺎزي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Aegilops tauschii Cosson T. ES,IT,SS Agropyrom leptourum (Nevski) H. IT,ES ﭼﻤﻦ ﮔﻨﺪﻣﯽ ﺗﺮﮐﻤﻨﺴﺘﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .Grossh ﭼﻤﻦ ﮔﻨﺪﻣﯽ روﻧﺪه ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Agropyrom repens (L.) P.Beauv. H-G. IT,M,ES Boissiera squarrosa (Banks & T. IT,M,ES,SS --- ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Soland.) Neveski ﺟﺎروي ﻋﻠﻔﯽ ﺗﺎﻟﺸﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .Bromus danthoniae Trin. T. Cosm ﺟﺎروي ﻋﻠﻔﯽ ﻧﺎزك ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Bromus gracillimus Bge. T. IT,M,ES ﺟﺎروي ﻋﻠﻔﯽ ﺑﺎﻣﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .Bromus tectorum L. T. Cosm ﻋﻠﻒ ﭘﺸﻤﮑﯽ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ، ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Bromus tomentellus Boiss. H. IT,M,ES,SS ﺟﺎروﻋﻠﻔﯽ Calamogrostis pseudophragmites H. IT,M,ES ﻋﻠﻒ ﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Hall.f.) Koel) ﭼﻤﻦ ﺟﻮﯾﺒﺎر ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Catabrosa aquatica (L.) P.Beauv. H. M Eremopyrum distans (C.Koch) T. IT,M,ES ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ ﮔﻨﺪﻣﯽ ﺗﻨﮏ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Neveski ﭼﻤﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي- ﻋﻠﻒ ﺑﺮه ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Festuca ovina L. H. IT,M ﭼﻤﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Festuca sulcata (Hack.) Beck H. IT,ES ﺟﻮ ﺑﻨﻔﺶ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Hordeum violaceum Boiss. & Huet H. ,M,ES زﻟﻒ ﺷﯿﻄﺎن- ﺣﻠﻔﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Imperata cylindrica (L.) P.Beauv. H. IT,M, SS,ES Melica jacquemontii Dence & H. IT ﻣﻠﯿﮑﺎي ﺻﺨﺮهاي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Jacquem ﺑﺮﻧﺠﯽ ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Oryzopsis lateralis (Regel) Stapf. H. IT,M,SS ﮔﻞ ﮐﺮﮐﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Oryzopsis pubiflora Hack H. IT,M ﻧﻮﻋﯽ رﯾﺶ ﭘﺮي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Pennisetum orientale L.C.Rich. H. IT,M,SS دم ﮔﺮﺑﻪاي اﯾﺮاﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Phleum iranicum Bornm. T. IT,M,ES ﭼﻤﻦ ﭘﯿﺎزكدار ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Poa bulbosa L. var. vivpara Koel G. ES,IT,M ﭼﻤﻦ ﻣﺮﺗﻌﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Poa pratensis L. H. IT,M ﭼﻤﻦ ﻧﺎزا ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Poa sterilis L. H. IT,SS Psathyrostachys fragilis (Boiss.) H. IT,ES ﻧﻮﻋﯽ ﭼﻤﻦ ﺟﻮ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Nevski
www.SID.ir Archive of SID
اداﻣﻪ ﺟﺪول 1- ﻓﻬﺮﺳﺖ، اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ، ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ . . ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮐﻮروﺗﯿﭗ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ﺗﯿﺮه- ﮔﯿﺎه ﭼﺎودار ﻫﺮاﺗﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Secale afghanicum (Vavilov) Roshev. T. IT اﺳﺘﭙﯽ رﯾﺶدار ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Stipa barbata Desf. H. IT اﺳﺘﭙﯽ داﺋﻤﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Stipa pennata L. H. IT,M,ES Stipagrostis plumosa (L.) Monro & H. IT,SS,M ﺳﺒﻂ ﭘﺮ ﻣﺮﻏﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ T.Anders Trisetum rigidum (M.B.) Roemer & H. IT,ES ﺷﺒﻪ ﯾﻮﻻف ﺷﮑﻨﻨﺪه ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Schulte ﺗﯿﺮه ﻋﻠﻒ ﻫﻔﺖﺑﻨﺪ - Polygonaceae ﮐﺎرواﻧﮑﺶ ﻣﺮﺗﻌﯽ Atraphaxis spinosa L. nPh. IT,ES,M اﺳﮑﻨﺒﯿﻞ ﻫﻔﺖ ﺑﻨﺪي ﻣﺮﺗﻌﯽ Calligonum polygonoides L. nPh. IT,SS ﭘﺮﻧﺪ ﻣﺮﺗﻌﯽ Pteropyrum Aucheri jaub. & spach nPh. IT,SS ﺗﯿﺮه ﻋﻨﺎب - Rhamnaceae ﺳﯿﺎه ﺗﻨﮕﺮس ﮐﺮدي ﻣﺮﺗﻌﯽ Rhamnus kurdica Boiss. & Hoh. Ph. IT,ES ﺳﯿﺎه ﺗﻨﮕﺮس ﻓﺎرﺳﯽ ﻣﺮﺗﻌﯽ Rhamnus persica Boiss. Ph. IT ﺗﯿﺮه رز - Rosaceae Amygdalus lycioides Spach var. Ph. IT ﺑﺎدام ﺧﺎرآﻟﻮد- ﺗﻨﮕﺮس داروﯾﯽ- ﺧﻮراﮐﯽ lycioides ﺑﺎدام ﮐﻮﻫﯽ- ارژن داروﯾﯽ- ﺧﻮراﮐﯽ Amygdalus scoparia spach Ph. IT ﺗﯿﺮه ﺑﯿﺪ - Salicaceae ﺑﯿﺪ داروﯾﯽ - .Salix sp. Ph ﺗﯿﺮه ﻣﯿﻤﻮن - Scrophulariaceae ﮔﻞ ﻣﯿﻤﻮن ﺑﻬﺎري ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Scrophularia vernalis L. H. IT,ES ﮔﻞ ﻣﯿﻤﻮن ﺳﺎزوﯾﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Scrophularia striata Boiss. H. IT ﮔﻞ ﻣﺎﻫﻮر ﭘﻨﺒﻪ اي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Verbascum gossypinum M.B. T. IT,SS ﻣﺎﻫﻮر ﺗﻤﺎﺷﺎﯾﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Verbascum speciosum schrad H. IT ﺳﯿﺰاب آﺑﯽ ﺟﻮﯾﺒﺎري داروﯾﯽ Veronica anagalis – aquatica L. T. IT,ES ﺳﯿﺰاب ﮐﺮدي ﮔﻞ داروﯾﯽ Veronica kurdica Benth. H. IT,ES ﺗﯿﺮه ﺑﺎدﻣﺠﺎن - Solonaceae ﺑﺬر اﻟﺒﻨﺞ ﻣﺸﺒﮏ داروﯾﯽ Hyoscyamus reticulatus L. H. IT,SS ﮔﺮگ ﺗﯿﻎ- دﯾﻮﺧﺎر ﻣﺠﺎزي داروﯾﯽ Lycium ruthenicum Murray Ch. IT,SS ﺗﯿﺮه ﮔﺰ - Tamaricaceae ﮔﺰ ﭘﺮ ﮔﻞ-ﮔﺰداﻟﮑﯽ داروﯾﯽ Tamarix florida Bge. Ph. IT,ES ﺗﯿﺮه اﺳﭙﻨﺪ - Zygophyllaceae اﺳﭙﻨﺪ داروﯾﯽ Peganum harmala L. H. IT Zygophyllum atriplicoides Fisch. & Ch. IT,SS ﻗﯿﭻ ارﻣﻨﺴﺘﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .C.A.Mey ﻗﯿﭻ ﻟﻮﺑﯿﺎﯾﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Zygophyllum fabago L. Ch. IT .T= ﺗﺮوﻓﯿـــﺖ، .H= ﻫﻤـــﯽﮐﺮﯾﭙﺘﻮﻓﯿـــﺖ، .Ph= ﻓﺎﻧﺮوﻓﯿـــﺖ، .Ch= ﮐﺎﻣﻔﯿـــﺖ، nPh= ﻧﺎﻧﻮﻓﺎﻧﺮوﻓﯿـــﺖ، IT= اﯾﺮاﻧﻮﺗـــﻮراﻧﯽ، ES= اروﭘـــﺎﯾﯽ ﺳـــﯿﺒﺮي، SS= ﺻﺤﺮاﺳﻨﺪي، M= ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪاي، Cosm= ﺟﻬﺎن وﻃﻨﯽ . .
www.SID.ir Archive of SID
ﺟﺪول 2- ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻧﺎدر و در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض . . ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮐﻮروﺗﯿﭗ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ﺗﯿﺮه- ﮔﯿﺎه ﺗﯿﺮه ﮔﻞ ﮔﺎو زﺑﺎن - - Boraginaceae ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Mattiastrum pygmaeum Rech.f. LR. H. IT ﻻﺟﻮردي ﮔﭻدوﺳﺖ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Moltkia gypsacea Rech.f. LR. H. IT زﻧﮕﻮﻟﻪاي ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎرﯾﮏ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Onosma stenosiphon Boiss. LR. Ch. IT ﺗﯿﺮه ﺷﺐﺑﻮ - - Brassicaceae Alyssopsis mollis (Jacqu) LR. H. IT ﺧﺎﮐﺸﯿﺮك- ﻗﺪوﻣﮏ داروﯾﯽ O.E.Schulz Erysimum crassicaule (Boiss.) LR. H. IT ﺧﺎﮐﺸﯿﺮ ﺗﻠﺦ اﺻﻔﻬﺎﻧﯽ داروﯾﯽ .Boiss Dielsiocharis Kotschyi (Boiss.) LR. H. IT --- ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ O.E.Schulz وﺳﻤﻪ ﭘﻞ زﻧﮕﻮﻟﻪاي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Isatis gaubae Bornm. LR. H. IT,ES ﺗﯿﺮه ﮐﺎﺳﻨﯽ - - Asteraceae ﮔﻞ ﮔﻨﺪم ﭘﺎﭘﻨﺒﻪاي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Centaurea lachnopus Rech.F. LR. H. IT Cousinia calocephala jaub. & IT,M,E LR. H. ﻫﺰار ﺧﺎر ﺷﯿﮏ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ spach. S Cousinia glaucopsis Bornm. & IT,M,E DD. H. ﻫﺰار ﺧﺎر ﭼﺸﻢ آﺑﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Rech.F. S Cousinia rhabdodes Bornm. & IT,M,E VU. H. ﻫﺰار ﺧﺎر داﻣﻐﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Rech.F. S ﻫﺰار ﺧﺎر ﺷﺎﻫﻮاري ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Cousinia shahvarica Rech.F. LR. H. IT ﭘﯿﺮ ﺑﻬﺎر ﺗﻠﺦ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Erigeron acer L. DD. H. IT,ES ﺳﻮﮔﻨﺪ ﮐﻢﮔﻞ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Jurinea stenocalathia Rech.F. LR H. IT,M ﺳﻨﮓ اﺳﺒﯽ ﮐﭙﮏ زده ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Scorzonera mudica Reh.F. LR. H. IT,M ﺳﻨﮓ اﺳﺒﯽ ﻧﯿﺰهواري ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Scorzonera wendelboi Rech.F. VU. H. IT,M ﺗﯿﺮه ﺟﻌﻔﺮي - - Apiaceae ﮐﻨﺪل داروﯾﯽ Dorema ammoniacum D.Don LR. H. IT,ES IT,M,E Dorema aucheri Boiss. LR. H. ﮐﻨﺪل ﮐﻮﻫﯽ داروﯾﯽ S ﺗﯿﺮه ﻣﯿﺨﮏ - - Caryophyllaceae ﭼﻮﺑﮏ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﯽ- ﭼﻮﺑﮏ ﺑﺮگ Acanthophyllum crassifolium LR. Ch. IT داروﯾﯽ .Boiss ﮐﻠﻔﺖ ﻣﺮﺟﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Arenaria polycnemifolia Boiss. LR. H. IT ﭼﺎرﭼﺎر ﮐﻬﮑﺸﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Buffonia Koelzii Rech.F. LR. Ch. IT,ES ﮔﭻ دوﺳﺖ زرد ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Gypsophila xanthochlora Rech.F. LR. H. IT ﺗﯿﺮه اﺳﻔﻨﺎج - - Chenopodiaceae ﮔﻞ ﻧﻬﺎن ﭘﺮ رﮔﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Anthoclamys multinervis Rech. LR. H. IT,ES ﺗﯿﺮه ﭘﯿﭽﮏ Convolvulaceae Convolvulus eremophilus Boiss. DD H. IT ﭘﯿﭽﮏ ﺑﯿﺎﺑﺎن دوﺳﺖ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Buhse & ﺗﯿﺮه ﺷﯿﺮ ﺳﮓ- ﻓﺮﻓﯿﻮن - - Euphorbiacea Euphorbia gypsicola Rech.F. & DD. Ch. IT ﻓﺮﻓﯿﻮن ﮔﭻدوﺳﺖ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .Aell ﺗﯿﺮه ﻧﻌﻨﺎ - - Lamiaceae ﻟﺒﺪﯾﺴﯽ ﺑﻮﺗﻪاي- ﺳﻔﯿﺪ ﻣﺸﮑﮏ داروﯾﯽ Ajuga chamaesistus L. LR. Ch. IT
www.SID.ir Archive of SID
اداﻣﻪ ﺟﺪول 2- ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻧﺎدر و در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض . . ﻧﺎم ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﮐﻮروﺗﯿﭗ ﺷﮑﻞ زﯾﺴﺘﯽ وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﯽ ﺗﯿﺮه- ﮔﯿﺎه ﺑﺎدرﻧﺠﻮﺑﻪ دﻧﺎﯾﯽ داروﯾﯽ Dracocephalum kotschyi Boiss. EN. H. IT --- داروﯾﯽ Eremostachys boissieriana Regel VU. H. IT,M ﮔﻞ ارواﻧﻪ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮي داروﯾﯽ Hymenocrater incanus Bge LR. H. IT ﭘﻮﻧﻪ- ﭘﻮدﻧﻪ داروﯾﯽ .Mentha longifolia (L.) Hudson LR. G آوﯾﺸﻦ دﻧﺎﯾﯽ داروﯾﯽ Thymus daenensis celak LR. Ch. IT ﺗﯿﺮه ﺑﻘﻮﻻت - - Papilionaceae IT,M,E Astragalus decurrens Boiss. VU. H. ﻧﻮﻋﯽ ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ S Astragalus durandianus Aitch & ﻧﻮﻋﯽ ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ LR. H. IT Backer ﻧﻮﻋﯽ ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Astragalus floccosus Boiss. LR. H. IT,M ﻧﻮﻋﯽ ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Astragalus fridae Rech.F. EN. H. IT,M Astragalus guldenstaedtiae VU. H. IT,M ﻧﻮﻋﯽ ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Bunge Astragalus magistratus Massou. , IT,M,E LR. H. ﻧﻮﻋﯽ ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Ghar. & Moz S ﻧﻮﻋﯽ ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Astragalus megalocystis Bunge VU. H. IT Astragalus rubrolineatus Sirj. & VU. H. IT ﻧﻮﻋﯽ ﮔﻮن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .Rech.F اﺳﭙﺮس ﮐﻮه دﺷﺘﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Onobrychis gaubae Bornm. DD. H. IT,ES ﺗﯿﺮه ﻋﻠﻒ ﻫﻔﺖﺑﻨﺪ - - Polygonaceae ﻋﻠﻒ ﻫﻔﺖﺑﻨﺪ ﺧﺰري ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Polygonum hyrcanicum Rech.F. LR. H. IT,ES ﺗﯿﺮه ﮔﻨﺪم - - Poaceae ﺟﺎروي ﻋﻠﻔﯽ ﻧﭙﺎﻟﯽ داروﯾﯽ Bromus confinis Nees & steud DD. H. IT,ES ﺗﯿﺮه ﮔﻞ ﮐﻪ- ﮐﻼه ﻣﯿﺮﺣﺴﻦ - - Plumbaginaceae Acantholimon cephalotoides IT,M,E DD. Ch. ﮐﻼه ﻣﯿﺮﺣﺴﻦ ﺳﺮﺳﺎن ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Rech.F. S Acantholimon demawendicum IT,M,E DD. Ch. ﮐﻼه ﻣﯿﺮﺣﺴﻦ دﻣﺎوﻧﺪي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Bornm. S Acantholimon scirpinum (Jaub. DD. Ch. ﮐﻼه ﻣﯿﺮﺣﺴﻦ دم ﻋﻘﺮﺑﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .Spach) Boiss ﺗﯿﺮه ﻣﯿﻤﻮن - - Scrophulariaceae Scrophularia elburscensis LR. H. IT,ES ﮔﻞ ﻣﯿﻤﻮن اﻟﺒﺮزي ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ .Bornm ﮔﻞ ﻣﯿﻤﻮن ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Scrophularia crassicaulis Boiss. LR. H. IT,ES ﺗﯿﺮه اﺳﭙﻨﺪ - - Zygophyllaceae ﻗﯿﭻ ﻟﻮﺑﯿﺎﯾﯽ ﻋﻠﻮﻓﻪاي- ﻣﺮﺗﻌﯽ Zygophyllum fabago L. DD. nPh. IT nPh. Ch Ph H T . = ﺗﺮوﻓﯿﺖ، . = ﻫﻤﯽﮐﺮﯾﭙﺘﻮﻓﯿﺖ، . = ﻓﺎﻧﺮوﻓﯿﺖ، . = ﮐﺎﻣﻔﯿﺖ، = ﻧﺎﻧﻮﻓﺎﻧﺮوﻓﯿﺖ.
ﺑﺤﺚ از ﻏﻨــﺎي ﻓﻠﻮرﯾﺴــﺘﯿﮏ ﻣﺘﻮﺳــﻄﯽ ﻧﺴــﺒﺖ ﺑــﻪ ﺳــﻄﺢ ﮐﺸــﻮر ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻣﺮﮐﺰ ﻓﻼت ﻣﺮﮐـﺰي اﯾـﺮان ﻗـﺮار ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺷﮑﺎل زﯾﺴﺘﯽ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ داﺷﺘﻪ و ﺟﺰو ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻓﻠﻮرﯾﺴﺘﯿﮏ اﯾﺮاﻧـﯽ - ﺗـﻮراﻧﯽ ﻣﺤﺴـﻮب ﻫﻤﯽ ﮐﺮﯾﭙﺘﻮﻓﯿﺖ و ژﺋﻮﻓﯿـﺖ، ﺗﺮوﻓﯿـﺖ، ﻓﺎﻧﺮوﻓﯿـﺖ، ﮐﺎﻣﻔﯿـﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ از ﻧﻈﺮ رﺳﺘﻨﯽ ﻫﺎ ﺟﺰء اﺳﺘﭗ ﻫﺎي درﻣﻨﻪ و ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﻨدﻫ ﺪ و اﯾﻦ اﻣـﺮ ﺑـﺎ ﻃﯿـﻒ زﯾﺴـﺘﯽ آب و ﻫـﻮاي ﮔﻮن ﻓﻼت ﻣﺮﮐﺰي اﯾﺮان ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه (رﺷﯿﻨﮕﺮ، 1977) و ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪ اي ﺧﺸﮏ ﻧﯿﺰ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾـﺪ (زﻫـﺮي، 1974). در
www.SID.ir Archive of SID
اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ، ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎ را اﺷﮑﺎل ﺑﻮﺗـﻪ اي ﺧـﺎردار و اﺳﺖ. وﺟﻮد ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي درﺧﺘﯽ ﻧﺸﺎندﻫﻨـﺪه ﭘﺘﺎﻧﺴـﯿﻞ ﺑـﺎﻟﻘﻮه ﺑﺎﻟﺸــﺘﮏ ﻣﺎﻧﻨــﺪ ﺗﺸــﮑﯿﻞ ﻣــﯽ دﻫــﺪ ﮐــﻪ ﺑــﻪ ﺳــﺮده ﻫــﺎي اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭼﻮب و ذﻏﺎل ﺑـﻮده اﺳـﺖ زﯾـﺮا در Acanthophyllum ،Acantholimon ،Astragalus، ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻘﺎط اﯾـﻦ ﻧـﻮاﺣﯽ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋـﺎت ﭼـﻮﺑﯽ Zygophyllum ،Pteropyrum ،Convolvulus ﺗﻌﻠﻖ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﻮده و در اﺛﺮ ﮐﻨﺪن ﯾـﺎ ﺳـﻮزاﻧﺪن ، ﺑﯿﺸـﺘﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي دارﻧــﺪ و ﻫﻤــﺮاه ﺑــﺎ ﮔﻨــﺪﻣﯿﺎن ﭼﻨــﺪ ﺳــﺎﻟﻪ ﻣﺎﻧﻨــﺪ : .Boiss ﭼﻮﺑﯽ از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ آﺛﺎر ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﻣﺮﺑـﻮط Imperata cylindrical ،Bromus tomentellus ﺑﻪ ﺗﻬﯿﻪ زﻏـﺎل اﯾـﻦ اﻣـﺮ را ﺗﺄ ﯾﯿـﺪ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ . در اﯾـﻦ ﺗﺤﻘﯿـﻖ .Hordeum ،Poa bulbosa L. ،(L.) P. Beauv (ﺟﺪول ﻫﺎي 1 و 2) ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺗﯿﺮه ﻫﺎي Apiaceae, Berberidaceae, Boraginaceae, violaceum Boiss. & Huet دﯾــﺪه ﻣــﯽﺷــﻮﻧﺪ و Brassicaceae, Capparaceae, Caryophyllaceae, ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺸﮏ و ﻣﺮﺗﻔﻊ ﺳﺮد در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ ﮐـﻪ ,Chenopodiaceae, Cupressaceae, Compositae ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮي ﻧﻈﯿﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر زﻣﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳـﯽ، ﻧـﻮع ,Ephedraceae, Hypericaeae, Labiatae Liliaceae, Polygonaceae, Plumbaginaceae, ﺑﺴﺘﺮ و ﺧﺎك و ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻃﺒﯿﻌﺖ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴـﺎن ,Rosaceae, Scrophulariaceae, Tamaricaceae در ﻣﺠﻤﻮع ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻓﻠﻮرﯾﺴﺘﯿﮏ ﺧﺎص اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺗﺸـﮑﯿﻞ Zygophyllaceae در اﯾــﻦ ﻣﻨﻄـــﻘﻪ ﺑــﻪﺻــﻮرت ﺳــﻨﺘﯽ ﻣﯽ دﻫﻨـﺪ (رﺷـﯿﻨﮕﺮ، 1970؛ زﻫـﺮي، 1974؛ ﻓﯿﻠـﺪر، 1992). اﺳﺘـﻔﺎده ﻣﯽ ـﮔ ﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ اﺳﺘـﻔﺎده داروﯾﯽ ﮔـ ـﻮﻧﻪﻫـﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ آﻧﮑـﻪ ﮔﯿﺎﻫـﺎﻧﯽ ﻏﯿﺮﺧـﻮش ﺧـﻮراك ـﺮﺑـﻣ ﻮط ﺑﻪ ﺗﯿـ ﺮهـ ﻫـﺎي ﺷـﺐ ﺑـﻮ و ﻧﻌـ ﻨﺎـ ﺑـﻮد . از ﮔﯿـ ـﺎﻫﺎن Cleome Euphorbia buhsei Boiss. ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ، ﺗﯿــ ﺮهـ ﻫــﺎي Berberidaceae و Apiaceae ﺑــﻪﻋﻨــﻮان Euphorbia bungei coluteoides Boiss. و ﭼﺎﺷـــﻨﯽ ﻏـــﺬاﯾﯽ و ادوﯾـــﻪ و در ﺗﻬـــﯿﻪ اﻧــﻮاع ﺗـﺮﺷـــﯽ، Boiss. در ﻣﻨﻄﻘﻪ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺸـ ﺎن دﻫﻨـﺪه ﺗﺨﺮﯾـﺐ ﺗﯿـــــــــﺮهﻫـــــــــﺎي Liliaceae ،Polygonaceae، اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷ ﺪﻨ . در واﻗﻊ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮش ﺧﻮراك Chenopodiaceae و Scrophulariaceae ﺑــﻪﻋﻨــﻮان ﺗﻮﺳﻂ دام ﺧﻮرده ﺷﺪه و ﺑﻪﻋﻠﺖ ﻧﺒﻮد ﺗﻮازن ﺑﯿﻦ ﺗﻌﺪاد دام و ﻋﻠﻮﻓﻪ، ﺗﯿـﺮه ﻫـﺎي Cupressaceae و Compositae در ﻣﺮﺗﻊ اﯾﻦ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ رﺷﺪ ﮐﺎﻓﯽ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺑـﻪ ﺗﻬـــﯿﻪ و اﺳﺘـــﺨﺮاج ﻧــﻮﻋﯽ ﭼﺴـــﺐ ﻣﺤـــﻠﯽ و رزﯾـــﻦ، اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮو ﯾﺎ ﻏﯿﺮﺧﻮشﺧـﻮراك ﺟـﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﺮهـﺗﯿ ﻫـﺎي Apiaceae و Rosaceae در ﺗـ ـﻮﻟﯿﺪ ﻋـ ـﺴﻞ آﻧﻬﺎ ﮔﺮدﯾﺪه اﻧﺪ (اﻣﯿﺮي ﻧﯿﺎ و ﺷﺎﮐﺮي، 2002). ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ وﺟـﻮد و ﺗﯿـــــﺮهﻫـــــﺎي Brassicaceae ،Boraginaceae، ﻋﺸﺎﯾﺮ و اﺳﺘﻔﺎده روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن و داﻣﭙﺮوران از ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺮﺗﻌـﯽ و Caryophyllaceae ،Apiaceae ،Capparaceae و داروﯾــﯽ ﻣﻨﻄﻘــﻪ ﻣــﻮرد ﻧﻈــﺮ ، ﺑﺮﺧــﯽ ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎ ﻣﺎﻧﻨــﺪ: Ephedraceae ﺑﻪﻋﻨﻮان داروﻫﺎي ﺿﺪﻣﺨﺪر، آراﻣﺶدﻫﻨﺪه Eremostachy boissieriana Scorzonera ، و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻗﻠﺐ، ﺗﺴﮑﯿﻦدﻫﻨﺪه دردﻫﺎي ﺷـﮑﻤﯽ، دﯾﺎﺑـﺖ وﯾـﺎ Astragalus guldenstaedtiae Bunge Regel ، ، ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﺮﺧﯽ اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ. wendelboi Dracocephalum kotschyi Boiss. ، ﻧﻮع اﺳﺘﻔﺎده داروﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪﺻﻮرت دم ﮐﺮده، ﺟﻮﺷﺎﻧﺪه و ﯾﺎ Astragalus megalocystis Bunge Rech. F ، ، ﻗﺮص ﺑﻮد. اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫـﺎي Astragalus rubrolineatus Sirj. & Rech. F. ، داروﯾﯽ و ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﮐﺸﺖ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸـﺘﺮي ﮔـﺮدد ، Cousinia rhabdodes Bornm. & Rech. F. و اﺳــﺘﻔﺎده از اﻃﻼﻋــﺎت ﻣــﺮدم ﺑــﻮﻣﯽ ﻣــﯽﺗﻮاﻧــﺪ ﯾﺎﻓﺘــﻪﻫــﺎي Astragalus fridae Rech. F. در ﻣﻌـﺮض ﺗﺨﺮﯾـﺐ ﮔﺮ ان ﺑﻬﺎﯾﯽ در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺆﺳﺴﺎت ﭘﮋوﻫﺸﯽ داروﯾﯽ ﮐﺸﻮر ﻗﺮار ﻗﺮار دارﻧﺪ، ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﻓﺮاواﻧﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺮﺗﻌـﯽ ﮔﻨـﺪﻣﯿﺎن و دﻫﺪ ﭼﻨﺎنﮐﻪ اﻣﺮوزه در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺠﻼت ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻋﻠﻤﯽ دﻧﯿـﺎ ﺑـﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﯿﺎمداران ﺧﻮشﺧﻮراك (ﺟﺪول ﻫﺎي 1 و 2) ﺑـﻪ ﻋﻠـﺖ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ (ﻗﺮﺑـﺎﻧﯽ، 2005 ؛ ﻫﺒـﺎر و ﻫﻤﮑـﺎران، ﺧﺸﮏﺳﺎﻟﯽﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﭼﺮاي دام ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ 2004؛ ﭼﻼﯾــﺎ و ﻫﻤﮑــﺎران، 2006 .) ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﺷــﺮاﯾﻂ
www.SID.ir Archive of SID
ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﺷﻐﻠﯽ ﻣـﺮدم ﻣﻨﻄﻘـﻪ، در ﺑﺮرﺳـﯽ ﻓﻠﻮرﯾﺴـﺘﯿﮏ ﺟﺎﻧﻮران در ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻧﯿﺎ و اﺗﺨـﺎذ ﺗـﺪﺑﯿﺮﻫﺎي ﻻزم ﺑـﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺨﺮﯾﺐ و اﻧﻘﺮاض ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ، ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﻧﻬﺪام آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ و ارﮔﺎنﻫﺎي ﮔﯿﺎه ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن و دام، ﺷﺨﻢ و ﺗﺒﺪﯾﻞ اراﺿﯽ، ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ دﯾﮕﺮي ﺑـﻪ وﺟـﻮد آﻣـﺪه اﻧـﺪ ﮐـﻪ اﻗـﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺟﻬـﺖ و روﺳﺘﺎ، آﻓﺎت و اﻣﺮاض و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺷـﺪﯾﺪ ﻣﺤـﯿﻂ زﯾﺴـﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ذﺧﺎﯾﺮ ژﻧﺘﯿﮑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎي ژن ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺸﮏﺳﺎﻟﯽ، ﻓﺮﺳـﺎﯾﺶ آﺑـﯽ و ﺑـﺎدي و آﺗـﺶ ﺳـﻮزي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷـﺪه و ﮐﺎﺷـﺖ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي در ﺣـﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ. از ﺗﻌﺪاد 47 ﮔﻮﻧﻪ در ﻣﻌـﺮض ﺧﻄـﺮ (ﺟـﺪول 2) اﻧﻘﺮاض در ﺑﺎغﻫﺎي ﮔﯿـﺎه ﺷﻨﺎﺳـﯽ اﻧﺠـﺎم داده اﻧـﺪ (ﻓـﺮاري و ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ 60 درﺻﺪ ﺟﺰ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﺑـﺎ ﺧﻄـﺮ ﮐﻤﺘـﺮ ﻫﻤﮑﺎران، 1993). در اﯾﺮان ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ از ﺳﻮي ﺳـﺎزﻣﺎن (LR)، 21 درﺻــﺪ ﮔﻮﻧــﻪﻫــﺎي ﺑــﺎ ﮐﻤﺒــﻮد داده (DD)، 15 ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﺟﺎﻧﻮري درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ (VU) و 4 درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي در ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪه ﮐـﻪ ﻣـﯽ ﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺣﻔﺎﻇـﺖ ﺷـﺪه ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ (EN) ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ . در اﯾـﺮان ﮐـﻞ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ارﺳﺒﺎران، ﮐﻮﯾﺮ، ﺗﻮران، ﮔﻠﺴﺘﺎن، ﻗﻤﯿﺸﻠﻮ و ﻣﻮﺗﻪ و ﭘﺎرك ﻣﻠﯽ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ و در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺑﻪﺻﻮرت درﺻـﺪ ﻧﺸـﺎن داده ﮐﻼه ﻗﺎﺿﯽ در اﺻﻔﻬﺎن اﺷـﺎره ﮐـﺮد (ﯾﻮﺳـﻔﯽ، 1996) وﻟـﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ 9/ 3 درﺻﺪ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ ﯾـﮏ ﺳـﺎﻟﻪ و ﺑﻘﯿـﻪ ﭼ ﻨـﺪ ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎي اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه ﺑﻪ درﺳﺘﯽ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﮐﺸـﻮر ﺳﺎﻟﻪ اﻧﺪ، 83 درﺻﺪ از ﮔﻮﻧﻪﻫـﺎي آﺳـﯿﺐ ﭘـﺬﯾﺮ و 71 درﺻـﺪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ دﯾـﺪه ﻧﺸـﺪه و ﯾـﺎ رﻋﺎﯾـﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض، 93 درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد، ﭼﻨـﺎن ﭼـﻪ ﺗﻌـﺪادي از ﮔﯿﺎﻫـﺎن ﺟـﺰء ﮔﯿﺎﻫـﺎن در از اﻧﺘﺸﺎر ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﺤﺪود و 32 درﺻﺪ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺗﺤﺖﺗـﺄﺛﯿﺮ ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ اﻧﻘﺮاض ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و اﮔـﺮ ﻣـﻮرد ﺣﻔﺎﻇـﺖ و ﺗﻬﺪﯾﺪ اﻧﺴﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻃـﻮل ﻋﻤـﺮ، ﺷـﮑﻞ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺟﺪي ﻗﺮار ﻧﮕﯿﺮﻧﺪ، در ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ ﻧـﻪ ﭼﻨـﺪان دور زﯾﺴﺘﯽ، اﻧﺘﺸﺎر ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﮔﯿﺎه ﺗﻮﺳـﻂ اﻧﺴـﺎن ﺷﺎﻫﺪ اﻧﻘﺮاض آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺑﻮد. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل در اﯾـﻦ ﺗﺤﻘﯿـﻖ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﮔﻮﻧﻪﻫـﺎي ﻧـﺎدر ﻣـ ﺆﺛﺮ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ (ﺟﻠﯿﻠـﯽ و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي در ﺣﺎل ﺟﻤﺰاد، 1999 ). اﻟﺒﺘﻪ ﮔﺮاﯾﻢ (1985) ﻋﻼوهﺑﺮ ﻣﻌﯿﺎرﻫـﺎي ﺑـﺎﻻ اﻧﻘﺮاض در اوﻟﯿﻦ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳـﺎﯾﯽ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـ ﺎي ﯾـﺎد ﺷـﺪه و وﺟﻮد رﻗﺎﺑﺖ ﺑﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪاي، ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄـﯽ و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻃﺒﯿﻌـﯽ و ﻏﯿﺮ ﻃﺒﯿﻌـﯽ و ﺳـﭙﺲ در ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺷﺪﯾﺪ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ را ﺑﺮاي ﺗﺸـﺨﯿﺺ ﮔﻮﻧـ ﻪﻫـﺎي ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﺑﻪ ﮐﻨﺘﺮل ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﭘﺮداﺧﺖ. ﻣﻬﻢﺗـﺮﯾﻦ ﻧﺎدر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮار داده اﺳـﺖ و ﺑﺮﺧـﯽ ﭘـﮋوﻫﺶ ﮔـﺮان، روش ﻫﺎي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﻧﻘﺮاض ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ، ﺣﻔﺎﻇـﺖ، ﻗـﺮق، ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﺳﺘﻘﺮار و ﺗﮑﺜﯿﺮ ﻃﺒﯿﻌـﯽ، ﭼﮕـﻮﻧﮕﯽ ﺑﻬـﺮه ﺑـﺮداري ﺟﻠــﻮﮔﯿﺮي از ورود دام ﺗــﺎ زﻣــﺎن رﺳــﯿﺪن ﺑــﺬور ﮔﯿﺎﻫــﺎن، ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴـﺎن ﯾـﺎ دام و ﺣﯿـﺎت وﺣـﺶ و ﺳـﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺬرﮔﯿﺮي، ﮐﺸﺖ ﺑﺬور ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﺑـﺎغ ﻫـﺎي ﮔﯿـﺎه ﺷﻨﺎﺳـﯽ و ﺑﯿﻤﺎري و آﻓﺎت، را ﺑﻪﻋﻨﻮان واﮐﻨﺶﻫﺎي زﯾﺴـﺘﯽ ﮐـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﺗﮑﺜﯿﺮ ﻣﺠﺪد ﮔﯿﺎﻫﺎن ﯾﺎد ﺷـﺪه ، ﺑﺮرﺳـﯽ ﻣﺮاﺣـﻞ ﻓﻨﻮﻟـﻮژي و ﮐﺎﻫﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ زوال ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧـﺪ ﻣﻌﺮﻓـﯽ ﺳﺎزﮔﺎري آﻧﻬﺎ در ﻃﺮحﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ (ﻓﺮاري و ﻫﻤﮑﺎران، 1993) و ﯾـﺎ راﺑﯿﻨـﻮ ﺰﯾﺘ (1981) آﻧﮑﻪ ﺑﯿﺸﺘ ﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ از ﻧﻈﺮ ﺷﮑﻞ زﯾﺴـﺘﯽ اﻧﻮاع ﮐﻤﯿﺎﺑﯽ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ داﻣﻨﻪ اﻧﺘﺸـﺎر ﺟﻐﺮاﻓﯿـﺎﯾﯽ، وﯾﮋﮔـﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻤﯽﮐﺮﯾﭙﺘﻮﻓﯿﺖ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﻨﺪ ﭼﻨـﺎن ﭼـﻪ در ﻣﻨﻄﻘـﻪ، زﯾﺴﺘﮕﺎه و اﻧﺪازه ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﯿـﺎن ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ . ﻓﯿﻠـﺪر و آﻫـﻮس ﺑﺨﺶﻫﺎﯾﯽ ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﺮق در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد (ﺣﺪاﻗﻞ 3 - 2 2 (1992) ﻧﯿﺰ ردهﻫﺎي ﮐﻤﯿﺎﺑﯽ را ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ ﻣﮑـﺎﻧﯽ و ﺳﺎﻟﻪ)، ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدي از ﺑﯿﻦ رﻓﺘﻦ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣـﻮرد ﭘﺎﯾﺪاري زﻣﺎﻧﯽ ﺗﺎﮐﺴﻮنﻫﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮدهاﻧﺪ. ﻫﺪف ﻧﻈﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد. IUCN ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻧﺎدر و ﻣﻔﯿﺪ ﮔﯿﺎﻫـﺎن و
www.SID.ir Archive of SID
ﻣﻨﺎﺑﻊ 1.Amirinia, L., and Shakeri, A. 2002. Covering expression, analysis and evaluation of Mianband ranges in Damghan, Bachelor thesis, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, 87p, (In Persian). 2.Asadi, M. 1988-1996. Flora of Iran. Vol: 1-14. Research Institute of Forests and Rangelands Publication, Tehran, (In Persian). 3.Chellaiah, M., Ayyanar, M., Raja, N., and Ignacimuthu, S. 2006. Medicinal plants used by traditional healers in Kancheepuram District of Tamil Nadu, India. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine, 2: 43-57. 4.Clive, A.S. 1989. Plant Taxonomy and Biosystematics. LTd Publication. Second Ed. 375p. 5.Davis, D.Sc. 1978. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol: 6. University of Edinburgh, 384p. 6.Davis, P.H. (ed.). 1965-1988. Flora of Turkey. Vol. 1-10. Edinburgh University Press, Edinburgh. 7.Ferrari, C., Bona feede, F., and Alessandrini, A. 1993. Rare Plants of the Emilia-Romagna Region (Northern Italia): A Data Bank and computer mapped Atlas for conservation Purpose. Biological Conservation, 64: 11-188 8.Fielder, P.L., and Ahouse, J.J. 1992. Hierarchies of Cause: toward an understanding of rarity in vascular plant species. In: Fielder, P.L., and Jain, S.K. (Eds.) Conservation Biology, The theory and practice of Nature Conservation, Preservation and Management. Champman and Hall. New York, 474p. 9.Ghorbani, A. 2005. Studies on pharmaceutical ethnobotany in the region of Turkmen Sahra, north of Iran (Part 1): General results. journal of Ethnopharmacology, 102: 58-68 10.Grime, P.P. 1985. The C-S-R model of primary plant strategies-origins, implications and tests. In Gottlieb, L.D., and Jain, S.K. (Eds.). Plant Evolutionary Biology. Chapman and Hall Press, London. 355p. 11.Hebbar, S.S., Harsha, V.H., Shripathi, V., and Hegde, G.R. 2004. Ethnomedicine of Dharwad district in Karnataka, India-plants used in oral health care. Journal of Ethnopharmacology, 94: 261-266. 12.IUCN. 1981. How to use the IUCN Red Data Book Categories. Threatened Plants Committee Secretariat. IUCN, Kew, 826p. 13.Jalili, A., and jamzad, Z. 1999. Red data book of Iran. Research Institut of Forests and Rangelands Pub.. Tehran, Iran, 748p. 14.Kerguelen, M. 1993. Index synonymique la Flore de France. Collection "Patrimoines Naturels". Vol: 8. S. FF., Mus. Nation. Hist. Nat. Paris, 456p. (In Persian). 15.Lemee, G. 1978. precis d Écologie vegetale. Masson et cie, Paris, 289p. 16.Leonard, J. 1981-1992. Contribution á létude de la flore et de la vegetation des deserts de Íran. Fasc. 1-10. jard, Botanique National de la Belgique, Pp: 205-217. 17.Lust, J. 1994. The Herb book, Bantam Books. New York, 343p. 18.Maesoumi, A.A. 1986-1995. Astragalus in Iran, Vol: 1-4. Research Institute of Forests and Rangelands Publication, Tehran. (In Persian). 19.Mobaien, S. 1975-1994. Iran Vegetation (Flora of Vascular Plants). Vol: 1-4. Tehran University Publication. Tehran. (In Persian). 20.Mozaffarian,V. 1996. Iranian Plant Names Dictionary. Farhang Moaser Publication. Tehran, 1200p. 21.Parsa, A. 1948-60. Flore d I Iran. 8 vol., Ministere de I Education, Tehran. (In Persian). 22.Rabinowitz, D. 1981. Seven forms of rarity, In: Synge, H. (Ed.). The Biological aspects of rare plant conservation. John Wiley and Sons, New york, Pp: 205-217. 23.Rechinger, K.H. 1963. Flora Iranica. Vol. 1-172. Akademische Druck-u-verlagsanstlt, Graz, Austria. 24.Rechinger, K.H. 1977. Plants of the touran protected Area (Iran). Iran. Journ. Bot. 1: 2. 155-180. 25.Stace, Clive, A. 1989. Plant Taxonomy and Biosystematics. LTd Publication. Second Ed. 387p. 26.Yussefi, M. 1996. Flora and Vegetation Mapping of Ghamishloo( Physionomic Study). Master Thesis of Plant science, Shahid Beheshti University, Tehran, 87p. (In Persian). 27.Zargari, A. 1989-1991. Medicinal Plants. Vol: 1-5. Tehran University Publication. (In Persian). 28.Zohary, M. 1974. Geobotanical Foundations of the Middle East. 2 Vol. Gustav Fischer Verlag Stuttgart, 739p.
www.SID.ir Archive of SID
J. Agric. Sci. Natur. Resour., Vol. 16 (Special issue 1-a), 2009 www.jasnr.info www.sid.ir www.magiran.com/jasnr
An introduction to the flora, life form and Plant Chorology in Damghan Rangelands
*Z. Karimi Instructor, Dept. of Biology, Golestan University, Iran
Abstract13 In this survey was determined medicinal, pastural and rare plants species of Astaneh Mianband, Located in Damghan. Analyses of the flora of this region show that, there are 242 vascular plants species in 38 plant family. The results of this study show that, in total, about 93 medicinal and 149 pastural plant species into 141 Hemicryptophyte, 30 Chamephyte, 40 Therophyte, 31 Phanerophyte and Nano phanerophyte exist in this area. From the view point of regional elements plants of This region include 3.8% cosmopolitan, 17% Euro-Siberian and Irano-Turanian and Mediterranean, 1.45% Euro-Siberian and Irano-Turanian and Saharo-Sindian, 9.7% Irano-Turanian and Mediterranean, 10.2% Irano-Turanian and Saharo-Sindian, 2.42% Euro-Siberian and Irano-Turanian and Mediterranean and Saharo-Sindian, 3.8% Irano-Turanian and Mediterranean and Saharo-Sindian, 19.4% Euro-Siberian and Irano-Turanian, 28.6% Irano-Turanian, 1% Euro-Siberian, 1.63% Saharo-Sindian and 1% Mediterranean determined. Furthermore, threatened species have been analysed according to the IUCN criteria. The most important criteria for determination of the rare species categories have been evaluated. On the basis of this study, four categories of rare species so called endangered, Vulnerable, lower risk and data deficient are determined and list of these species have been presented, this study show that, there are in total, 47 threatened plant species in this area.
Keywords: Flora; Life form; Chorology; Rare Plants; Damghan
*- Corresponding Author; Email: karimiln @ yahoo.com
www.SID.ir