Kalernadrium Obławy Cz
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Kalendarium obławy lipiec 1945, na podstawie źródeł archiwalnych ze zbiorów Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, opublikowanych na portalu pamyat-naroda.ru opracował Tadeusz Radziwonowicz cz. III: obława 13 – 15 VII 1945 1 Szyfrogram szefa sztabu 50 Armii gen. N. Garnicza z nocy z 12 na 13 lipca do dowódców korpusów z rozkazem, by przeczesywanie kompleksu leśnego i miejscowości rozpocząć o g. 8.00* dnia 13 lipca, https://pamyat-naroda.ru, [dostęp: 31.05.2020] . Rozkaz szefa sztabu 50 Armii gen. N. Garnicza z 13 lipca do dowódcy 2 Gwardyjskiego TacyńskiegoKorpusu Pancernego do przegrupowania części sił w celu zamknięcia pierścienia okrążenia w rejonie styku Puszczy Augustowskiej z lasami na prawym brzegu Niemna (na odcinku Mielniki – Zagórniki – Przełom) przez 271 Samodzielny Zmechanizowany Batalion Specjalnego Przeznaczenia, który ma być zastąpiony przez oddział wydzielony z 26 Brygady Pancernej, kontrolujący odcinek Kanału Augustowskiego od Wólki Rządowej przez Nieciecze po Sonicze i mający również zadanie niedopuszczenia do przenikania na wschód i południowy wschód przeciwnika przez obszar między rzekami Czarną Hańczą i Marychą (wszystkie wymienione miejscowości i teren należą obecnie do Białorusi), https://pamyat-naroda.ru, [dostęp: 31.05.2020] . 3 13 VII 1945 2 Gwardyjski Tacyński Korpus Pancerny Nocą na 13 lipca zostaje ostrzelana ogniem karabinowym i karabinów maszynowych placówka 271 Samodzielnego Batalion Zmechanizowanego Specjalnego Przeznaczenia (batalionu amfibii, podporządkowanego dowództwu korpusu) na odcinku Mielniki – Zagórniki (10-12 km na południowy zachód od Druskiennik). Batalion ten przerzuca większą część sił z odcinka Druskienniki – Świętojańsk i wzmacnia obronę odcinka Świętojańsk – Łukawica z zadaniem nieprzepuszczania „bandyckich grup” przez Niemen w kierunku wschodnim. Korpus siłami 25 i 4 Gwardyjskiej Brygady Pancernej oraz 4 Gwardyjskiej Brygady Zmotoryzowanej wychodzi do g. 20.00 na rubież Wigrańce, Kiecie, a na terenach Litwy od jez. Kawiszki, przez Żmirkle, Męciszki, Niewietkę, Mocewicze po Warwiszki. Natomiast jego 26. Gwardyjska Brygada Pancerna wydzielonym oddziałem w sile 200 ludzi z transporterami opancerzonymi i ciężkimi karabinami maszynowymi zajmuje obronę w rejonie Nieciecze i Sonicze (na północ od Sopoćkiń, obecnie Białoruś), by nie przepuszczać „bandytów” w kierunku wschodnim i północno- wschodnim. W ciągu dnia jednostki korpusu zatrzymują 317 „podejrzanych”, w tym 17 osób znajdujących się w spisach miejscowych organów NKWD. Znajdują m.in. 3 moździerze i 100 pocisków moździerzowych kalibru 120 mm, 19 karabinów i 2 pistolety maszynowe. W Sapieżyszkach zatrzymują w kryjówce Wladasa Piotrowskiego, a w domu jego ojca znajdują 1 tys. szt. naboi i ok. 3 kg zapalników do min. Posterunki zatrzymują w Kopciowie 26 ludzi, z których jeden próbuje zbiec. Śledztwo wykazuje, że uciekający miał związki z „bandytami”. 13 VII 1945 29 Korpus Strzelecki Dwie dywizje strzeleckie korpusu, 102, dowodzona przez płk. Pogrebniaka i 73, dowodzona przez gen. mjr. Paszczkowa, wzmocnione dwoma armijnymi batalionami miotaczy ognia, prowadzą przeczesywanie lasów i miejscowości oraz zajmują pozycje obronne na rubieży od okolic Niemnowa, przy ujściu Kanału Augustowskiego do Niemna (obecnie Białoruś), aż po Zabiele (wieś na płd.-zach. od Suchowoli), by zapobiec przenikaniu partyzantów w kierunku południowo-wschodnim za Niemen i Biebrzę, na Grodzieńszczyznę i Białostocczyznę. Sztab korpusu stacjonuje w Osmołowszczyźnie pod Dąbrową. Tego dnia pułki, 16, 30 i 40, 102 Dywizji Strzeleckiej zatrzymują łącznie 43 Polaków, m.in. w rejonie wsi Pieszczany i Markowce (obie wsie obecnie na Białorusi) oraz Skieblewo. Z nich zwalniają sześciu jako niepodejrzewanych o przynależność do AK, a pozostałych kierują do oddziału „Smierszu” dywizji. Żołnierze 16 pułku zatrzymują też 22 konie, dwie krowy, 4 parokonne i 4 jednokonne furmanki. Dowództwo korpusu melduje natomiast, że dywizja zatrzymuje w drugiej połowie dnia 12 lipca i 13 lipca 29 osób, w tym 20 pod Skieblewem. Dowództwo 73 dywizji odnotowuje fakt ostrzelania ogniem z broni maszynowej o g. 2. w nocy 13 lipca samolotu U-2 w rejonie Mikaszówki. Z kolei dowództwo korpusu w swoim raporcie do dowództwa 48 Armii informuje o ostrzelaniu o g. 2.30 lasu pod wsią Bohatery Leśne przez samolot U-2, któremu „bandycka grupa” odpowiedziała ogniem broni maszynowej. Wieczorem 13 lipca żołnierze z 73 dywizji zatrzymują i przekazują do oddziału „Smierszu” podejrzanego cywila bez broni, który próbował w bród przekroczyć Biebrzę pod Ostrowiem. W swoim raporcie dowództwo korpusu wymienia Kazimierza Sitnika [ps. Osa] l. 38 ze wsi Dorguń (obecnie Białoruś), który rzadko się w niej pojawia, przebywa w lesie, ma rangę pułkownika [raczej porucznika] polskiej armii i dowodzi dużym oddziałem Armii Krajowej. Jego żona Zofia zamieszkuje w posiadłości w pobliżu wsi Dorguń i ma około 100 ha ziemi. Zostaje zatrzymana w celu przeprowadzenia śledztwa, by ustalić miejsca pobytu męża i liczebność jego oddziału. 13 VII 1945 124 Korpus Strzelecki, 208 Dywizja Strzelecka Dywizja ta, dowodzona przez płk. Cwietkowa, stanowi prawe skrzydło sił 124 korpusu i posuwa się wzdłuż doliny Biebrzy w kierunku północno-wschodnim. Jej sztab stacjonuje w Kopcu, a: - 578 Pułk Strzelecki, wzmocniony dywizjonem 662 Pułku Artylerii, wyrusza z Janówka i Lipowa, sprawdza południowy skraj Puszczy Augustowskiej i wsie: Lipowo, Jaminy, Czarniewo, Czarnylas, Pogorzałe (nieduży folwark), Kunicha, Karoliny, Ewy, Sztabin, Kamień, Krasnoborki, oddzielne gospodarstwa, położone w jego pasie działań, wychodzi w końcu dnia na rubież Krasnoborki – oddzielne gospodarstwa pod uroczyskiem Taborzyska, zatrzymuje w lesie trzech ludzi, także trzech próbujących uciekać oraz 9 osób podejrzanych, - 760 Pułk Strzelecki, również wzmocniony dywizjonem 662 Pułku Artylerii, wyrusza ze wsi Żmojdak i sprawdza las koło Fiedorowizny, rejon wsi i wsie : Janówek, Żmojdak, Huta, Fiedorowizna, Cegielnia (zachodnia część wsi Kamień), b. folwark Cisów (z dawnych dóbr hr. Karola Brzostowskiego) i Podcisówek, leśniczówki, gajówki i oddzielne gospodarstwa, zatrzymuje 40 osób, - 435 Pułk Strzelecki bez jednego batalionu i baterii moździerzy kalibru 120 mm wyrusza z Budzisk i przeczesuje wsie: Budziski, Motułka, Cisów, Komaszówka, Chomaszewo, zatrzymuje 52 osoby, - podporządkowany dowódcy 208 dywizji 23 Pułk Strzelecki z 51 Dywizji Strzeleckiej ze sztabem w Kamieniu przestępuje do zatrzymywania i „bierze pod straż” wszystkich mężczyzn w okolicy (jego pododdziały stacjonują w: Sztabinie, Karolinach, Ewach, Fiedorowiźnie, Kamieniu, Krasnoborkach, Hucie, Podcisówku) w wieku od 16 do 50 lat i dokładnie sprawdza w celu ustalenia ich związków „z bandytami”. Strona tytułowa, zakończonej 7 lipca 1945 r., piątej części dziennika działań bojowych 435. Pułku Strzeleckiego 208 Dywizji Strzeleckiej 124 korpusu, liczącej 85 kart, z których zachowały się dwie ostatnie karty lub opublikowano tylko ich kopie z opisem wydarzeń z okresu od 30 czerwca do 7 lipca 1945 r., https://pamyat-naroda.ru, [dostęp: 10.05.2020]. 7 13 VII 1945 124 Korpus Strzelecki, 216 Dywizja Strzelecka Dywizja, dowodzona przez gen. mjr. Malukowa, operuje w centrum ugrupowania 124 korpusu, sztab stacjonuje w Kolnicy, a jej: - 589 Pułk Strzelecki i 665 Pułk Strzelecki posuwają się z rubieży Komaszówka – Polki –Rzepiski oraz spod Podborowej w kierunku wschodnim, - oba pułki do g. 13 osiągają wyznaczoną na dzień 13 lipca rubież w Puszczy Augustowskiej, a 665 pułk dociera w rejonie uroczyska Biała Glina na południe od jez. Sajno do skrzyżowania linii kolejowej i szosy, które prowadzą z Grodna do Augustowa, - 647 Pułk Strzelecki pozostaje w odwodzie dowódcy dywizji w Poniziu, a następnie przemieszcza się w kierunku wschodnim i zatrzymuje się w rejonie Podborowa – Podwejsowizna (na północny wschód od Kolnicy), - oddziały dywizji zatrzymują 28 osób i kierują je do Oddziału Kontrwywiadu „Smiersz” dywizji w celu złożenia wyjaśnień. 6 Fragment dziennika działań bojowych 589. Pułku Strzeleckiego 216 Dywizji Strzeleckiej 124 korpusu ze wzmiankami o udziale w obławie augustowskiej i zapisem „Po koncentracji [8 km na południe od Augustowa] otrzymał [pułk] rozkaz bojowy z zadaniem wyłowienia resztek band >>Armii Krajowej<< i >>banderowców<<”, https://pamyat-naroda.ru, [dostęp: 10.05.2020]. 9 13 VII 1945 124 Korpus Strzelecki, 51 Dywizja Strzelecka Jednostki tej dywizji, dowodzonej przez gen. mjr. Chwostowa, operują w rejonie Augustowa, a także na wschód od miasta. Na rozkaz dowódcy korpusu cały Augustów jest otoczony posterunkami i polowymi wartami, a miasto ciągle patrolowane. 287 Pułk Strzelecki stacjonuje w rejonie „miasteczka” położonego o 1,5 km na północny wschód od Augustowa, najpewniej w byłych koszarach 1. Pułku Ułanów Krechowieckich. Jego jedna kompania pozostaje w dyspozycji dowódcy korpusu i ochrania jego sztab, zaś druga wzmacnia pododdziały 300. Pułku Artylerii. Jeden batalion 348 Pułku Strzeleckiego patroluje teren wzdłuż Kanału Augustowskiego, przez Czarny Bród, Żyliny po Suchą Rzeczkę, a jego jedna wzmocniona kompania pozostaje na placówce w rejonie Płaskiej. Drugi batalion pułku przeczesuje las między jeziorami Sajno i Studzieniczne po śluzę Swoboda na Kanale Augustowskim, pod Sajenkiem zatrzymuje trzech ukrywających się w ziemiance Polaków, a następnie wraz z pododdziałami specjalnymi pułku koncentruje się w rejonie Studzienicznej. Żołnierze wzmocnionej kompanii piechoty z 287 pułku oraz 300 Pułk Artylerii pełnią służbę garnizonową i patrolują Augustów. Od g. 21.00 dnia 12 lipca do g. 8.00