Het Burgemeesters Nieuwsbrief Nederlands Genootschap van Burgemeesters

JAARGANG 68 BLAD 26december januari 2001 2003 1831

Record-aantal deelnemers jaarcongres Met het NGB gaat het uitstekend, maar de burgemeesters …

Het Nijmeegse museum Het Valkhof was op 2 oktober jl. het decor gaan. Burgemeester Frank Dales van van het jaarcongres van het NGB. Het museum biedt een uitgebreide Breukelen noemde de vergrote verzameling van archeologische vondsten en een bijzondere collectie betrokkenheid van burgers als groot van zowel oude meesters als moderne, soms experimentele beeldend voordeel van de invoering van de direct gekozen burgemeester. Onno kunstenaars. Een toepasselijker plaats van handeling was niet van Veldhuizen (Hoorn) wees op de denkbaar voor dit congres, dat vlak na het verschijnen van de noodzaak van een visie op het lokaal kabinetsnotitie over de gekozen burgemeester plaatsvond. Mede door bestuur, dat ergens over moet gaan. die actualiteit telde het congres ruim 200 deelnemers, een record. Nol Kleijngeld (Helden) vond dat er teveel aandacht gaat naar de struc- Traditioneel opende het congres met In soms niet mis te verstane bewoor- tuurwijzigingen, terwijl juist op basis een welkomstwoord door de burge- dingen vroegen de burgemeesters van een grondige diagnose vernieu- meester van de congresstad. Guusje zich af wie er nu eigenlijk op de plan- wing van de lokale bestuurscultuur ter Horst zette daarbij gelijk de toon nen van de minister zit te wachten en nodig is. door te stellen dat Minister Thom de of de minister wel wist wat de heden- Graaf naar het hol van de leeuw was daagse burgemeestersfunctie inhoudt. Na de afkoelende pauze stond het gereisd om zijn plannen voor de congres in het teken van het jaarthe- gekozen burgemeester toe te lichten. Er waren ook inhoudelijker reacties ma publiek leiderschap met twee Jaap Pop opende treffend zijn jaarre- uit de zaal. Zo pleitte Margreet Hor- inleidingen vanuit de wetenschap. de met de zin "Met het Genootschap selenberg (Doetinchem) voor een gaat het goed, maar de burgemees- zorgvuldig wetgevingsproces, dat niet Elders in dit Burgemeestersblad vindt ters, dat is een ander verhaal." Daar- gedomineerd wordt door snelheid. u weergaven van de jaarrede van de mee gaf hij aan dat het NGB volop Tom Viezee (Zeewolde) waarschuwde voorzitter, de toespraak van de minis- bezig is een professionaliseringsslag voor een grotere spagaat als de plan- ter en de inleidingen over publiek lei- te maken en dat veel burgemeesters nen van het Kabinet door zouden derschap van de hoogleraren. zich persoonlijk geraakt voelen door het voorstel van het Kabinet om in 2006 de huidige beroepsgroep te ver- vangen door direct gekozen burge- meesters.

Minister Thom de Graaf had het ver- volgens niet makkelijk in zijn toe- spraak. Met regelmaat liet zijn gehoor duidelijk merken hoe met name het aangekondigde collectieve ontslag bij de burgemeesters was aangekomen.

DECEMBERNUMMER 2003 Dit is het decembernummer van Het Burgemeestersblad, de nieuwsbrief van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters. Het vorige nummer (30) verscheen in juni 2003. Bijdragen van lezers kunnen – liefst per e-mail – worden gestuurd aan het redactie- secretariaat, t.a.v. mw. K.G. Bekker-de Zeeuw, gemeente Alphen aan den Rijn, Postbus 13, 2400 AA Alphen aan den Rijn; fax 0172-465485; e-mail: [email protected].

1 Thom de Graaf in het NGB-congres Een burgemeester met macht en mandaat

Het NGB-congres brak met de traditie van een toespraak van de keuze van de burgemeester. Velen minister van Binnenlandse Zaken. Dit jaar had het genootschap gruwelen bij de gedachte om voor het ervoor gekozen zich te laten toespreken door Thom de Graaf. De gekozen ambt de zeepkist te moeten minister van Bestuurlijke vernieuwing en Koninkrijkszaken, die beklimmen. De minister zei best te juist voor het congres zijn model voor de direct gekozen begrijpen dat het wennen is, maar burgemeester wereldkundig had gemaakt, inclusief collectief plaatste er de volgende kanttekening ontslag voor de gehele groep per 2006. Ontvangend burgemeester bij: "de zeepkist is waar de democra- van , , had het dan ook bij het rechte tie begint, als de plaats waar een ieder eind dat de minister naar het hol van de leeuw was gekomen om zijn ideeën kan spuien in de hoop dat daar zijn plannen vanaf de zeepkist toe te lichten. anderen die ideeën delen. En juist uw verdiensten maken dat ik van harte hoop dat u in 2006 wel degelijk op Het ging soms aan de zaal voorbij, moeten doen. Daarvoor is een slag- die zeepkist zult staan. Overigens is maar Thom de Graaf sprak ook veel vaardig bestuur nodig. Om haar slag- de zeepkist tegenwoordig vooral een waarderende woorden aan het adres vaardigheid te vergroten, heeft de symbolisch attribuut. U zult eerder de van de zittende burgemeesters. "U gemeente behoefte aan een lokale lokale radio en de bladen bedienen. " hebt als burgemeesters een waarde- regeringsleider met een sterke positie. Aan het einde van zijn betoog nodig- volle brugfunctie. Als zittende burge- Een burgemeester met sterkere coör- de de minister iedereen uit met hem meesters hebt u grote verdiensten dinerende en sturende bevoegdheden, in discussie te gaan over de inrichting voor het openbaar bestuur en daarom die kan worden aangesproken op van het bestel met een gekozen bur- past zorgvuldigheid ten aanzien van resultaten. " Voor burgers zal dat niet gemeester. En na de besluitvorming uw positie." vreemd zijn, want die dichten de bur- rond de wetgeving heeft de Graaf de Desondanks houdt de minister vol gemeester al een dergelijke macht huidige burgemeesters nodig voor de aan het collectieve ontslag bij de toe. "De nasleep van Volendam en ingrijpende stelselwijziging. "Ik reken komende gemeenteraadsverkiezingen. Enschede toont aan dat de burge- er dus op dat u – als het democratisch "In elk geval zal ik zorgvuldig te meester het vertrouwen van de proces is doorlopen – met mij zal bij- werk gaan. Bij de overgang naar het samenleving krijgt en houdt, als hij dragen aan goede implementatie en nieuwe systeem zult u zorgvuldig zich een rol aanmeet die niet hele- goede voorlichting aan uw burgers. behandeld en adequaat voorgelicht maal overeenkomt met zijn feitelijke Daar bewijzen wij de democratie een worden.", hield de bewindspersoon bevoegdheden. Ik vind dat we dan de dienst mee. Een enkeling betwijfelt het inmiddels morrende publiek voor. logische stap moeten zetten: gééf de wel eens of er wel voldoende goede, "Maar het collectieve ontslag is echt burgemeester dan die bevoegdheden." bekwame en betrouwbare kandidaten noodzakelijk om te voorkomen dat Maar een benoemde burgemeester zijn voor het gekozen burgemeester- we straks twee soorten burgemeesters met meer bevoegdheden zou de schap. Ik twijfel daar niet aan: ik zie én twee gemeentelijke bestuursstel- democratie uithollen, volgens de er zo al meer dan 400: de zittende sels naast elkaar hebben; dat zou minister. "Ik wil een sterke burge- burgemeesters. Er zit geen leeftijds- ongewenst zijn. meester met een eigen mandaat." grens aan, dus – als u wilt – heeft u Dat Thom de Graaf zijn inspiratie Naast de macht van de burgemeester allen nog een prachtige toekomst niet onlangs heeft gevonden, getuigde is er voor De Graaf nog de stem van voor zich!" hij met een verwijzing naar zijn doc- de kiezers die moet beslissen in de Ruud van Bennekom toraalscriptie, die hij als rechtenstu- dent in Nijmegen had geschreven. "Mijns inziens is aan de gekozen bur- gemeester in een werkelijk gedemo- "U hebt als burgemeesters cratiseerde samenleving niet te ontko- een waardevolle brugfunctie. men. Als argumentatie zou eigenlijk Als zittende burgemeesters het principiële uitgangspunt van hebt u grote verdiensten voor democratische legitimatie voldoende het openbaar bestuur en moeten zijn." , schreef De Graaf in daarom past zorgvuldigheid 1981 al. Ook in 2003 staat hij nog ten aanzien van uw positie." achter dit citaat. Het principiële uit- gangspunt van de democratische legi- timatie staat voor De Graaf nog altijd recht overeind en voor hem zelfs actueler is dan ooit. Thom de Graaf ging in zijn betoog vooral in op zijn beweegredenen om met het voorstel voor de gekozen bur- gemeester te komen. "Ik wil gemeen- ten in staat stellen om te doen wat ze

2 Politiecentralisatie

Terwijl de ene minister op BZK bezig is de positie van de Als voorbeeld komt alleen naar boven dat de ICT door de te kiezen burgemeester te versterken, is de andere minister verschillende korpsen versnipperd is aangepakt. Alsof een bezig deze te verzwakken. groei- en ontwikkelingsfase niet altijd bestaat uit laat duizend De brief over de versterking van zijn centrale beheersbe- bloemen bloeien. En alsof dat thans niet wordt geharmoni- voegdheden over de regionale politie, die minister Remkes seerd. in september naar de Kamer stuurde, liegt er namelijk niet Met het C2000-project heeft BZK overigens bepaald niet om. laten zien dat men zo’n landelijke opgave aan kan! Hij wil vooraf de hoofdlijnen van het beleid over de taak- Maar geen nood, als het op nationaal of regionaal niveau niet uitoefening van de politie vaststellen. zou lukken, dan zij er nog onze Commissarissen der Koningin. Het Regionaal College en de Korpsbeheerder zijn verplicht Nadat zij en de provincie in de Wet kwaliteitsbevordering dit over te nemen. Als de Korpsbeheerder niet doet wat de brandweer al een zwaardere taak hebben gekregen bij de ram- minister wil, kan hij als zodanig worden ontslagen. penbestrijding, hebben zij zich nu ook gemeld als toezicht- Ter geruststelling staat er bij dat de burgemeester en de houder op het regionale korpsbeheer. officier van Justitie het gezag over de politie behouden en Zo levert iedereen zijn bijdrage in de discussie over de ver- dat de minister daarover niets zal bepalen. Maar vervol- sterking en verzwakking van de gekozen burgemeester. gens zegt hij dat het wel gaat over het door hem vast te stellen prestatieniveau van de politie over het gehele veld. En het zal ook ingrijpender zijn dan wat we tot nu toe ken- den als landelijke beleidsthema’s. Pure centralisatie dus, die wel degelijk over het gezag gaat, nl. over wat de politie moet doen. Jaap Pop En waarom? Dat blijft in de brief vaag. Concreter dan dat Voorzitter Nederlands Genootschap van centrale aansturing nodig is, wordt het niet. Burgemeesters

De toon van de NGB-reactie Jaarrede voorzitter Nederlands Het NGB heeft oog voor de persoon- lijke gevolgen voor de zittende burge- Genootschap van Burgemeesters meesters, maar zal in zijn advies over de hoofdlijnennotitie vooral aandacht Het kon niet anders dit jaar: in over een gedwongen ontslag als eer- besteden aan de doorwerking van de de jaarrede van de voorzitter ste reactie persoonlijk best een groot gekozen burgemeester in het lokaal was weinig aandacht voor de vraagteken zetten" vertelde Jaap Pop bestuur."Bij het opstellen van onze via de zaal aan de minister toen hij reactie op ons advies over de Hoofd- interne NGB-aangelegenheden, van de landelijke politici aandacht lijnennotitie gaan wij uit van het maar des te meer voor de vroeg voor dit persoonlijke aspect. belang dat wij hechten aan een goed politieke actualiteit. Het gebeurt De NGB-voorzitter citeerde een uit- werkend lokaal bestuur. Deze verant- immers niet vaak dat het spraak van een collega uit de krant: woordelijkheid hebben wij van nature kabinet een voor burgemeesters "Toen ik vanmorgen wakker werd las en ook de facto in onze portefeuille. verstrekkend voorstel in de ik dat ik in 2006 ontslagen word". Wij hebben als NGB bij het vraagstuk week voor een NGB-congres wereldkundig maakt. Jaap Pop besteedde dan ook veel woorden aan de kabinetsplannen voor een gekozen burgemeester en de wijze waarop het NGB daarmee omgaat.

Ontslag Veel burgemeesters voelen zich per- soonlijk diep geraakt door het bericht dat zij in 2006 ontslagen moeten wor- den. "Wanneer je een beroep met grote inzet en passie uitoefent – en alle 489 burgemeesters in Nederland doen dat – en wanneer er in je func- tioneren geen concrete knelpunten bestaan, dan mag je bij een bericht

3 van de aanstellingswijze van de bur- burgemeester. De introductie van een gemeester steeds een consistente lijn gekozen burgemeester met een stevige Colofon aangehouden. Die zullen wij blijven positie, zoals de hoofdlijnennotitie Redactiecommissie volgen, ook nu de verkiezing van de wil, betekent machtsafname voor raad mw. A. van Dok-van Weele burgemeester een politieke realiteit en wethouders. Dat is dus een stevige mr. S.J. Hartkamp is." verschuiving van posities. De wethou- N.P.M. Schoof ders gaan er zwaar op achteruit. De drs. K.C. Tammes De kern van de NGB-benadering was hoofdlijnennotitie zet de gekozen bur- mr. W.L. Zielhuis en is dat een verandering van benoe- gemeester dus zwaar neer. Er moet H.J. Zomerdijk ming naar verkiezing van de burge- immers iets te kiezen zijn.Maar uit- Eindredactie meester niet alleen deze positie gaande van de voorgestelde ingrijpen- R. van Bennekom wezenlijk verandert, maar ook die de reorganisatie van het gemeentelijk van de andere bestuursorganen in de bestel, stellen veel collega’s de vraag BZK-berichten gemeente. Door deze nauwe samen- of het verstandig is deze operatie in te Drs. R.W.J. Smeets; mr. drs. A.J. Vos hang is het gehele gemeentelijke zetten op een moment dat de vorige, (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) bestuursstelsel in het geding. Het gaat die van de invoering van het dualis- Lay-out, opmaak en druk om een fundamentele wijziging van me, nog lang niet ingeburgerd is. Er is Duotone B.V., Alphen aan den Rijn. het lokale bestel. "Wij zullen het absoluut tijd nodig, maar ook een voorliggende voorstel van de regering goed doordacht concept om de geko- Redactieadres dan ook beoordelen op de vraag of de zen burgemeester te introduceren. Het p/a mw. K.G. Bekker-de Zeeuw gekozen burgemeester een verbete- mag geen haastklus zijn. Daarvoor is gemeente Alphen aan den Rijn, ring en versterking van het lokale het gemeentelijk bestuursstelsel te Postbus 13, 2400 AA Alphen aan den Rijn; tel. 0172-465263; fax 0172-465485; bestuur betekent, zowel in z’n interne belangrijk voor de inwoners en de e-mail: [email protected]. als in zijn externe werking. Dat is ons verantwoordelijke bestuurders." eerste toetsingspunt. En daarnaast is Het Burgemeestersblad wordt mede mogelijk er nog een tweede ijkpunt en dat is Krachten bundelen gemaakt door bijdragen van het ministerie dat de onbetwiste en breed gewaar- Jaap Pop deed een oproep aan de bur- van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrela- deerde elementen in de huidige bur- gemeestersvakbonden om tot verder- ties, de Bank Nederlandse Gemeenten en Deloitte & Touche. gemeestersfunctie niet verloren gaande samenwerking met het NGB mogen gaan", aldus de voorzitter in te komen, juist ten aanzien van de zijn jaarrede. aanstellingswijze. "Bij dit onderwerp komt het er meer dan ooit op aan dat Verstandig moment? de burgemeesters goed georganiseerd de burgemeesters die lid zijn van de De wijziging is ingrijpend voor het optreden. Naar mijn oordeel valt de ABVA-Kabo en het CFO om tot deze gehele lokale bestuur, zo betoogde scheiding tussen de rechtpositionele bundeling te komen. Het zou het eer- Jaap Pop. "De introductie van een aspecten en de bestuurlijke en staats- ste positieve effect zijn van de komst tweede rechtstreeks gekozen bestuurs- rechtelijke aspecten nauwelijks meer van de gekozen burgemeester." orgaan, overigens zonder een oplos- te maken. Vanuit dat oogpunt zouden sing voor ernstige politieke conflicten er op korte termijn stappen gezet Jaap Pop hield tenslotte een pleidooi tussen raad en college, het éénhoofdig moeten worden in de bundeling van om de discussie over de gekozen bur- politiek leiderschap en de toedeling krachten van de 3 burgemeestersbon- gemeester niet te verengen binnen de van het bevoegd gezag over het den en het NGB. Ik zou een ernstige huidige Grondwetsbepalingen. "Zon- gemeentelijk apparaat aan de gekozen beroep willen doen op de VBBB, en der wijziging van hoofdstuk 7 kunnen het hoofdschap van de gemeenteraad, de verdeling van de bestuursbevoegd- heden en het raadsvoorzitterschap Jaap Pop deed een niet in de beschouwing worden oproep aan de burge- betrokken. Dat is een ernstige beper- meestersvakbonden om king, die waarschijnlijk onaanvaard- tot verdergaande baar is voor een goede discussie. Het samenwerking met het speelveld zal moeten worden ver- NGB te komen ruimd om de gekozen burgemeester als centrum spits, zoals minister De Graaf hem noemde, de ruimte voor zijn spel te geven. In een eerste reac- tie uit de Tweede Kamer valt dit geluid ook op te maken. Ik hoor col- lega’s ook zeggen: alleen een burge- meester die eigen bestuursbevoegdhe- den heeft en zijn eigen wethouders kan benoemen en ontslaan is een vol- waardig alternatief voor de door de Kroon benoemde burgemeester."

Ruud van Bennekom

4 Installatie Raad van Advies Ze hadden geen oog voor de voorbijtrekkende schaars ge- klede Braziliaanse danseres- sen, die het gereedkomen van nieuw ingerichte binnenstad- straten in Haarlem feestelijk ondersteunden. Nee, na de groepsfoto op het bordes van het Haarlemse stadhuis, trok- ken de leden van de Raad van Advies van het Professionali- seringsfonds Burgemeesters zich terug achter de monu- mentale gevel, om door de voorzitter van het NGB geïnstalleerd te worden in hun functie.

Jaap Pop memoreerde dat de eerste speciaal voor burgemeesters opgezet- te cursus ging over de openbare orde en veiligheid. Ze werden gehouden In de volgorde van de groepsfoto: op het Politiestudiecentrum in Warns- Mr. H.C.J.L. Borghouts, commissaris van de Koningin in Noord-Holland; veld in 1979. Inmiddels is het aanbod Mr. W.L.F.C. ridder van Rappard, voorzitter, lid van het DB van het NGB; opleidingen, trainingen en studiebij- Dr. A.G. Schouw, directeur Kenniscentrum Grote Steden; eenkomsten voor burgemeesters Drs. L. van Halder, directeur-generaal Openbaar Bestuur ministerie van BZK; enorm gegroeid. De jaarlijkse oplei- Mr. R.J.J.M. Pans, voorzitter directieraad VNG; dingsgids biedt een ruime keuze, Prof.dr. P. Tops, hoogleraar Universiteit van Tilburg; waarvan ook goed gebruik wordt Niet op de foto: drs. Th.E.M. Wijte, bestuurslid VBBB. gemaakt. Door de oprichting van het Professionaliseringsfonds kan het aanbod nog beter op de vraag worden De Raad van Advies heeft als taak samenstelling is breed en de belang- afgestemd en bestaat er een vaste om over het opleidingsbeleid te advi- rijkste betrokken partijen zijn er in financieringsmogelijkheid voor de seren en om mee te denken over ont- vertegenwoordigd. burgemeesters. wikkelingen in het aanbod. De

REACTIE VRAGEN – ANTWOORD

"Zou," vraagt NGB-voorzitter Jaap tijd van hovaardig en zogenoemd anderen – zijn onafhankelijke en Pop zich af in Burgemeestersblad nr. onafhankelijk regentendom nu al wer- democratische instelling kan zo blij- 30 (juni 2003), "een gekozen burge- kelijk voorbij is. ven. Het is – ook hier – al vaker meester van Maastricht zich ook zo Het antwoord op de vraag zou onver- geschreven: geen burgemeester lijkt onverbloemd hebben uitgelaten tegen bloemd en en volmondig zijn: "Ja, meer op de Nederlandse benoemde voortzetting van financiële steun aan natuurlijk". dan de Duitse (zware) gekozene. profvoetbalclub MVV?" Waarom? Omdat een goede burge- En, o ja, die politie. Politie en Ik heb niet om zijn ant- meester, in Maastricht, Rotterdam, gemeente horen bij elkaar, zoals de woord gevraagd. Ik denk dat ik het Hoorn of Haarlem of waar dan ook, burgemeester en zijn gemeente. Van antwoord op die vraag van Pop wel hoe dan ook benoemd of gekozen, de locatie van financiële, technische weet. onafhankelijkheid in zich zelf draagt. super-korpsbeheerders hangt dat niet Niet, omdat de zó formeel nog door En het daarop gebaseerde oordeel dan af. Wel van (praktische) zeggenschap de Kroon benoemde burgemeester toetst aan de mening van vele, vele voor de burgemeester over (een deel tussentijds en na ruim 5 jaar ook op anderen - minder- en meerderheden, van) de politie in die gemeente. Vraag zijn daden wordt beoordeeld door de groepen en organen - over de beste dat maar aan de gekozen, daarom vertegenwoordigers van zijn bevol- weg en het meest afgewogen besluit in juist gekozen collega van New York. king. En er dus ook nu de sanctie is het belang van inwoners en gemeente. van het oordeel van mensen uit zijn En dan zijn uitspraken doet. gemeente. Mensen die straks mis- De manier waarop een burgemeester Eppo van Veldhuizen, schien mogen kiezen. Niet, omdat de in zijn ambt komt, mag dan gaan ver- oud-burgemeester van Oss.

5 ‘Publiek leiderschap van en in het openbaar bestuur’

Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters heeft ‘Publiek leiderschap van en in het openbaar bestuur’ gekozen als jaarthema voor 2003. De activiteiten van het NGB staan een jaar lang in het teken van dit thema. Daarmee hoopt het NGB bij te dragen aan de ken- nisontwikkeling over dit onder- werp en wil het zijn leden hand- reikingen bieden bij de invul- ling van de eigen rol in de gemeente. Het NGB wordt hier- in bijgestaan door Tonny van der Vondervoort en Hedwig Kramer, adviseurs van Deloitte & Touche.

Het thema wordt benaderd ne zin zullen publieke leiders in een De uitdaging voor bestuurders is de vanuit vier invalshoeken: de democratische samenleving nooit uit communicatie en participatie van bur- samenleving, de rol van de het oog mogen verliezen dat zij moe- gers te versterken. Daarnaast is er de overheid, het (lokale) bestuur ten bijdragen aan verbeteringen voor steeds maar toenemende complexiteit en de bestuurder. In de alle burgers. Langdurige sociale uit- van lokale vraagstukken. Publieke nummers 27, 28 en 30 van Het sluitingen zijn niet aan de orde. leiders staan voor de uitdaging om hierover kennis te ontwikkelen en om Burgemeestersblad verschenen Cruciaal in de ontwikkeling van lei- te zetten in beleid. Dit vraagt inzicht bijdragen over de samenleving, derschapsvaardigheden is het gevoel in kennismanagement en organisa- de rol van de overheid en het voor regeerkunde. Dat wil zeggen het tiekunde. lokale bestuur. In deze af- begrijpen en kunnen beheren van de levering staat de bestuurder context waarin je werkt. Gevoel voor In economisch en financieel opzicht zelf centraal. Dat gebeurt aan bestuurbaarheid en strategisch leider- is er sprake van een globalisering. de hand van de inleiding die schap. Regeerkunde is echter geen Dat brengt ook het vertrek van econo- prof. dr. Erwin Schwella tijdens kille aangelegenheid: het gaat om mische activiteiten met zich mee. Het het NGB-congres van 2 oktober mensen en om relaties tussen mensen. is voor het lokale bestuur een majeure jl in onvervalst Afrikaans heeft Daarom moet een leider ervoor zor- opgave om die trend om te buigen. gehouden. De titel van de in- gen dat er "teamlearning" is en dat de Het strategisch positioneren van communicatie erop gericht is om gemeentelijke diensten voor het leiding van Erwin Schwella anderen over te halen. Bij een derge- bedrijfsleven en het reguleren van de luidde lokaal bestuur en lijke stijl past het niet om te spreken lokale economie door economisch en leiderschap: context, uitdaging- over problemen en over crises, maar belastingbeleid. Gemeenten hebben en en competenties. juist over uitdagingen en dynamica. ook te maken met veroudering van infrastructuur en de noodzaak om Leiderschap als proces Maatschappelijke veranderingen deze te vervangen. Dit vraagt om In traditionele benaderingen werd Publieke leiders moeten blijvend op investeringen voor vervanging en ver- publiek leiderschap statisch benaderd, zoek gaan naar trends in de samenle- nieuwing. maar steeds meer is er het besef dat ving en daarop hun uitdagingen base- leiderschap een dynamische kijk ren. Het gaat om politieke, economi- Op sociaal vlak is er de vergrijzing en vraagt. Democratisch en effectief lei- sche, sociale, technologische en ecolo- verkleuring van de samenleving. Het derschap is een dynamisch proces. gische trends. Een paar voorbeelden. bestuur zal moeten antwoorden met Dit proces omvat de leider zelf en Een politieke trend is de afnemende aanpassing van het beleid en de andere betrokkenen bij hun werk om opkomst voor lokale verkiezingen. dienstverlening aan de veranderende legitieme en bruikbare doelen te De uitdaging daarbij voor de bestuur- behoeften bij de bevolking. Ook is er bereiken. Een dergelijk proces vereist ders is het creëren en vasthouden van een veranderende rol voor de jeugd in een voortdurend leerproces van de legitimiteit voor hun handelen. Een de gemeenschap. De uitdaging is om maatschappij en de organisationele trend is ook het groeiend wantrouwen juist ook bij jongeren leiderschap, context. Daarmee kan de overheid van burgers in overheidsbestuur; bur- maatschappelijke betrokkenheid te haar beleid en de dienstverlening gers verwachten steeds meer profes- cultiveren en met de jongeren part- effectiever en efficiënter maken. Dat sionalisering in de gemeentelijke nership aan te gaan. Diversiteit brengt geldt ook voor gemeenten. In algeme- dienstverlening. nieuwe waarden en normen in de

6 prof. dr. J.A.P.M. van Hooff deed als bioloog jarenlang onderzoek naar het gedrag en de relaties bin- nen een groep apen in Burgers’ Dierenpark in Arnhem. Tijdens het NGB-congres van 2 oktober j.l. hield hij voor het burgemeesters- publiek een lezing over leider- schap onder apen. Opvallende bevinding van Van Hooff en zijn onderzoeksgroep was de constate- ring dat leiderschap niet perma- nent, maar tijdelijk van aard is. In de apengroep bleken onderge- schikte mannetjes succesvol in het smeden van ondermijnende coali- ties en wisten deze leider van de groep na verloop van tijd van de troon te stoten. De verdrongen lei- der schikte zich vervolgens in zijn nieuwe positie en poogde tot nieu- we coalitievorming te komen om weer de weg naar de top te vinden …

de basisvoorwaarden van eerlijkheid en integriteit. In de tweede plaats moet de publiek leider een grote con- centratie op het bereiken van doelen hebben. Dit vereist een visie op maat- lokale samenleving. Het bestuur zal Competenties schappelijke ontwikkelingen en het een nieuw sociaal systeem met uni- Publiek leiderschap is niet iedere vermogen om je doelen meetbaar te versele waarden moeten bewerkstelli- bestuurder gegeven. Slechts enkelen maken. In de derde plaats moet de gen. beschikken over bijna natuurlijke regeerkunde goed ontwikkeld zijn. kwaliteiten om deze rol te kunnen Leiders moeten weten hoe zij in een Op technologisch en ecologisch vervullen. Anderen zullen zich echter complexe omgeving doelen kunnen gebied is er de bedreigende groei met wel moeten bekwamen in het ontwik- behalen en hij zij daadwerkelijk doel- urbanisatie en congestie. Voor publiek kelen van de competenties. Dat bete- gericht kunnen handelen. Publiek lei- leiderschap ligt hier de uitdaging om kent aanpassen van leiderschapsstij- derschap vraagt steeds meer om intel- duurzame alternatieve oplossingen te len en aanpassen aan veranderende lectuele en creatieve capaciteiten. zoeken. Publieke leiders in het wes- omstandigheden. Hiermee is gelijk de ten hebben voorts te maken met snel creatieve aanpak van leiderschap aan- Lerend leiderschap opkomende technologisch vernieu- gegeven. Naast de competenties van integriteit, wende landen. Vernieuwing en kos- doelgerichtheid, regeerkunde en intel- tenbesparingen in de dienstverlening In algemene zin moeten publieke lei- lectuele capaciteit moet de ‘lerende zullen gevonden moeten worden om ders over een viertal competenties leider’ een aantal stijlen en vaardig- niet achterop te raken. beschikken. In de eerste plaats zijn er heden ontwikkelen om de uitdagingen in de veranderende maatschappelijke context aan te kunnen. Dit is een per- manent leerproces. Zo zal hij zijn Erwin Schwella is als hoogleraar bestuurskunde verbonden aan de universiteit strategisch inzicht moeten ontwikke- van Stellenbosch in Zuid-Afrika. Sinds 1992 is Schwella aldaar directeur van len en in de wijze van communiceren de faculteit publiek management. Schwella doet op dit moment vooral onder- mensen moeten kunnen overhalen om zoek naar veranderingsmanagement. Voorts treedt Schwella als adviseur en invloed uit te oefenen. Dit vraagt ont- consultant op voor de lokale en landelijke overheden. Onder andere is Schwel- wikkeling van een coherente la betrokken bij een management-development programma voor de Zuid Afri- bestuursstijl met gevoel voor bestu- kaanse politie. In Nederland is Schwella bekend als lid van de Raad van advies ring. En last-but-not-least over inle- van het Centre for Public Leadership van het ROI vingsvermogen en sociale vaardighe- Meer informatie: den. www.sopm.sun.ac.za www.cpl.org Ruud van Bennekom, met dank aan Erwin Schwella

7 In het vorige nummer van het Burgemeestersblad refereerde NGB-voorzitter Jaap Pop in zijn column aan de stellingname van de Maastrichtse burgemeester Gerd Leers tegen financiële steun van de gemeente aan 1e divisieclub MVV. Over dit onderwerp ontvingen wij onderstaand artikel van Jaap van der Linde, oud-burgemeester van o.a. Hoogezand-Sappemeer, thans voorzitter van FC Groningen en lid van de Raad van Commissarissen van de Eredivisie NV. Hij is tevens commissaris van de NV Euroborg, die tot doel heeft een nieuw stadion voor FC Groningen te bouwen.

Betaald voetbal en de (gemeentelijke) overheid

Het betaald voetbal was in het vorige seizoen (2002-2003) vaak weken gaan er zeer velen naar de onderwerp van gesprek in meerdere gemeenten. Het ging dan bijna thuiswedstrijd van hun club en daar- altijd over de vraag of en in hoeverre de betreffende gemeente de naast volgt een veelvoud van de sup- plaatselijke club financieel moest ondersteunen. Bekende porters het wel en wee van hun club voorbeelden zijn Breda (NAC), Utrecht (FC Utrecht), Arnhem via de media, waarbij de regionale (Vitesse) en Enschede (FC Twente). Maar ook op de agenda’s van de pers veelal een aparte positie bijvoorbeeld de gemeenten Waalwijk (RKC), Veendam (Veendam), inneemt. Betaald voetbal wordt als een van de weinige sporten gevolgd Emmen (Emmen), Alkmaar (AZ) en Nijmegen (NEC) stond het op door alle lagen van de bevolking, de een of andere manier vermeld. Bovendien moesten er in door alle rangen en standen. Op Groningen (FC Groningen) en Den Haag (ADO Den Haag) zware maandagochtend worden de resulta- beslissingen worden genomen over de realisering van nieuwe ten van het afgelopen weekeinde stadions. Ook de raad van de gemeente Haarlem, waar NGB- zowel op de werkvloer als in de voorzitter Jaap Pop burgemeester is, stemde in met de plannen voor directiekamer besproken. De naam een nieuw stadion voor de FC Haarlem (1e divisie), waarbij de grond van de gemeente gaat het hele land wordt verkocht voor 1 euro en verwacht wordt dat de door: ‘free publicity’. Op het terrein grondexploitatie de gemeente 4 miljoen euro oplevert. van ‘citymarketing’ en ‘regiobran- ding’ speelt voetbal een belangrijke rol. Een voetbalclub is een belangrijk Deze opsomming is zeker niet volle- grenzen op de een of andere wijze bindmiddel in het sociale verkeer. dig. In Binnenlands Bestuur van 13 daar aan bij. Waarom gebeurt dat en Leden van businessclubs ontmoeten juni 2003 stond een overzicht van de is het maatschappelijk verantwoord? elkaar daar. Van belang is ook dat gemeentelijke bijdragen die toen bij Alvorens deze vragen te beantwoor- breedtesport gediend is bij goed func- de redactie van dat blad bekend den constateer ik dat het volstrekt tionerende topsport. Het is dan ook waren. Het bleek te gaan om in totaal normaal gevonden wordt dat gemeen- begrijpelijk dat een gemeentebestuur ruim 216 miljoen euro aan 26 van de ten grote financiële bijdragen geven zijn BVO niet snel laat vallen. toen 36 Betaald Voetbal Organisaties aan allerlei andere sociaal-culturele Economisch en maatschappelijk Een voetbalclub is een belangrijk bindmiddel in het belang Vaak krijgt het economisch belang sociale verkeer van het voetbal nauwelijks aandacht. In ons land kun je wel degelijk spre- (BVO’s) in ons land. Variërend van voorzieningen, zoals een schouwburg, ken van een belangrijke bedrijfstak. 34,5 miljoen euro in Den Haag als een museum of een beroepsmatig Het Nederlands Economisch Instituut bijdrage in de bouw van een nieuw orkest. In een stad als Groningen gaat heeft daar in 2000 onderzoek naar stadion, via 12 miljoen euro in Nij- het jaarlijks om bedragen van zo’n 16 gedaan. Het betreffende rapport ver- megen voor de aankoop van het euro per bezoeker voor de schouw- scheen in mei 2000 onder de titel bestaande stadion, tot 300.000 euro in burg en 12 euro voor het museum. "Voetbal gewaardeerd" met als onder- Oss voor een lening en het omzetten Dit soort voorzieningen wordt in het titel ‘maatschappelijke en economi- van een bestaande lening van 2,6 mil- algemeen niet door alle lagen van de sche betekenis van voetbal in Neder- joen euro in een renteloze lening. bevolking bezocht zoals dat bij een land’. Het rapport gaat over voetbal Niet vermeld werden de voorwaarden voetbalstadion wèl het geval is. Wan- in het algemeen, dus over zowel waaronder die bijdragen worden vers- neer in 2005 in Groningen het nieuwe betaald voetbal als amateur voetbal. trekt. In meerdere gevallen worden de stadion gereed is (wat het mooiste Er kwam uit naar voren dat er sprake voor stadions bestemde bijdragen, of van Nederland zal blijken) zal dat de het nu om nieuwbouw gaat of het gemeente 0,27 euro per bezoeker kos- overnemen van een bestaande accom- ten. modatie, door de clubs terugbetaald Terug naar de vragen over de maat- middels marktconforme rentes. schappelijke betekenis van betaald voetbal. Een BVO is vrijwel altijd Financiële steun door gemeente een belangrijke voorziening èn factor verantwoord? in de betreffende gemeente en de Uiteindelijk draagt vrijwel elke daarbij behorende regio. Het houdt gemeente met een BVO binnen haar duizenden bezig, eenmaal in de twee

8 is van een besteding van 1,5 miljard Brusselse verbodsbepalingen op dit genoemde drie zitten boven de 50 euro, een toegevoegde waarde van terrein moet een BVO als maatschap- miljoen euro en van de overige clubs 800.000 euro en werkgelegenheid met pelijke onderneming uiteindelijk op is de hoogste begroting circa 15 mil- een omvang van 19.400 arbeidsplaat- eigen benen kunnen staan. Ik gebruik joen euro, terwijl de meeste BVO’s sen. Het gaat bij voetbal niet alleen het begrip ‘maatschappelijke onder- het met een begroting van (soms zelfs om de spelers, maar ook om de sta- neming’ omdat een BVO is te veel) minder dan 10 miljoen euro dionexploitaties, de media, de ver- beschouwen als een bedrijf, maar dan moeten doen. FC Groningen bijvoor- voerders en de merchandising. Aan wel –zoals hierboven aangeduid - met beeld heeft een – sluitende - begro- belastingen komt er via het voetbal een duidelijke maatschappelijke bete- ting van 8,3 miljoen euro. De uitein- zo’n 200 miljoen euro binnen (BTW, kenis en zonder winstoogmerk (winst delijke ranglijst aan het eind van de loonbelasting en vennootschapsbelas- wordt alleen gebruikt voor het opbou- competitie blijkt voor een belangrijk ting), terwijl de overheid volgens wen van een redelijk eigen vermogen, deel parellel te lopen met de financië- genoemd onderzoek ongeveer 120 maar vooral voor versterking van het le ranglijst. Nu vele clubs om finan- ciële steun bij ‘hun’ gemeenten moes- het volstrekt verantwoord dat gemeentelijke overheden ten aankloppen dreigt er een geheel nieuwe factor de sportieve ranglijst te ook betaald voetbal financieel ondersteunen gaan bepalen: de financiële draag- spelersmateriaal). kracht van de betreffende gemeenten. miljoen euro aan voetbal uitgaf. Deze Dit lijkt mij niet juist. Het lijkt mij uitgaven (het was een onderzoek in Sportieve ranglijst en uiterst wenselijk dat er overleg op 2000, dus vóór de grote operaties van gemeentelijke draagkracht gang komt van de betrokken instan- het afgelopen seizoen) betreffen sub- Dat alles neemt niet weg dat het ties over afspraken of regelgeving sidies aan verenigingen, kosten van betaald voetbal ook in ons land een inzake gemeentelijke bijdragen aan accommodaties en de kosten voor de ongezonde ontwikkeling heeft door- betaald voetbal. VNG, KNVB en veiligheid voor, tijdens en na de wed- gemaakt. Vanwege de geringe bevol- BZK zouden daarmee snel moeten strijden. In dit kader bleek onder kingsomvang van Nederland in ver- starten. De onduidelijke positie van meer uit de monitoring van het Cen- houding tot landen als Duitsland, "Brussel" zou hierbij moeten worden traal Informatiepunt Voetbalvandalis- Engeland, Spanje en Italië en de me dat de totale kosten van de politie- inzet op dat moment circa 9 miljoen een nieuwe factor dreigt de sportieve ranglijst te euro omvatten. Verder kan nog wor- bepalen: het financiële draagvlak van de gemeente den gewezen op het grote aantal vrij- willigers dat bij voetbal is betrokken vooral daarmede verband houdende meegenomen. De vraag of een en - niet te vergeten – op het ‘oranje- mediainkomsten, bleek het niet gemeentelijke bijdrage wel of niet gevoel’. Het rapport zegt daarover: mogelijk aan de salariswedren mee te verantwoord is lijkt nu vaak te wor- "Als het Nederlands voetbalelftal doen. Toch zijn ook hier die salaris- den bepaald door het zoeken van een wint, groeit het oranjegevoel. Deze kosten (het leeuwendeel van de uitga- antwoord op de vraag of dat wel identiteit is belangrijk voor de samen- ven van een BVO) her en der fors uit "Brussel-proof" is. hang en binding van de samenleving. de hand gelopen. Daar moet ingrij- Het draagt bij aan saamhorigheid en pend worden gesaneerd en dat Tenslotte een grotere betrokkenheid van bur- gebeurt nu ook. Een groot spannings- Voor burgemeesters is de aanwezig- gers bij de samenleving". Onze huidi- veld hierbij is dat de Nederlandse heid van een BVO in zijn of haar ge minister-president zal dit met rode topclubs (Ajax, Feyenoord en PSV) gemeente in het algemeen een inte- oortjes hebben gelezen… willen strijden op Europees niveau. ressant fenomeen. Het betekent soms Naar mijn mening is het volstrekt Dat lukt niet of nauwelijks ondanks bijzondere aandacht op het terrein verantwoord dat gemeentelijke over- hun veel hogere begrotingen dan die van de openbare orde, maar ook de heden ook betaald voetbal financieel van de overige clubs in ons land. Het mogelijkheid om regelmatig met rela- ondersteunen. Dat moet zich dan wel is betaald voetbal zodat de speelresul- ties naar een boeiende sportwedstrijd beperken tot de randvoorwaarden, taten voor een belangrijk deel worden te gaan, te midden van vele inwoners zoals het stadion en de daarbij beho- bepaald door de omvang van de uit alle lagen van de bevolking. rende infrastructuur. Regelmatige beschikbare budgetten. Dat span- exploitatiesubsidies zijn niet gewenst. ningsveld is er ook in de Nederlandse Jaap van der Linde, oud-burgemeester, Los van de regelmatig aangevoerde verhoudingen. De begrotingen van de voorzitter van FC Groningen

9 BOEKBESPREKING Buitenlandse burgemeesters bekeken (II)

Onder deze titel heeft het de politie te zeggen heeft, betreft dat inzake openbare orde, veiligheid en Centre for Local Democracy de Ordnungspolizei, een soort dienst politie. De (nog weinige) gekozen van de Erasmus Universiteit stadstoezicht. Hij heeft wel bevoegd- burgemeesters hebben daar wel meer te Rotterdam in 2003 twee heden op het terrein van de openbare belangstelling voor. Opmerkelijk is studies gepubliceerd. orde en veiligheid, inclusief brand- dat in Groot-Brittannië raadsleden weer, rampen en calamiteiten. Hierin deel uitmaken van de regionale Police lijkt zijn positie op die van zijn Authorities en – althans op papier – De eerste studie betrof de formele Nederlandse collega. De gemeente- meer over de politie te zeggen hebben positie van burgemeesters in een aan- raad heeft op dit terrein wel het recht dan burgemeesters. In Groot Londen tal Europese landen, te weten Ierland, om te worden geconsulteerd, geen echter, een regionaal bestuur, stelt de Engeland (Groot Londen), Spanje, beslissingsrecht – tenzij het raakt aan (gekozen) burgemeester het politie- Duitsland, Frankrijk en België, met het budgetrecht. De rol van de burge- budget vast. als centrale onderzoeksvraag: In hoe- meester inzake openbare orde, veilig- verre is de formele aanstellingswijze heid en politie is overigens geen In Spanje worden de burgemeesters van burgemeesters van invloed op onderwerp van publiek debat. Het aangesteld door de gemeenteraden, hun feitelijk functioneren? In Burge- veiligheidsbeleid wordt op lokaal met uitzondering van gemeenten met meestersblad nr. 29 (mei 2003) is die niveau wel steeds belangrijker. Zo minder dan 100 inwoners. Sommige studie reeds besproken. ontstaan er vormen van samenwer- delen van Spanje kennen vier zelf- Ditmaal komt de tweede studie aan king tussen de Ordnungspolizei en de standige politieorganisaties. Naast bod, die is gericht op de vraag of en Staatliche Polizei, in de vorm van twee nationale korpsen bestaan in zo ja, in hoeverre, de aanstellingswijze Ordnungspartnerschaften (convenan- enkele autonome gemeenschappen van de burgemeesters in een aantal ten). De burgemeester krijgt daarbij regionale politiekorpsen en in Europese landen van invloed is op hun een meer geprofileerde en meer zicht- gemeenten met meer dan 5.000 inwo- functioneren op het terrein van open- bare rol, die sterker wordt in het ners gemeentelijke korpsen. Ook bare orde, veiligheid en politie. Beide geval van een gekozen burgemeester. omdat de bevoegdheden elkaar over- studies zijn uitgevoerd in opdracht van lappen is het gebrek aan coördinatie het ministerie van BZK, voortvloeiend De aanstellingswijze van de burge- het dominante probleem. Als reactie uit het Strategisch Akkoord van het meester in België lijkt op die in daarop beginnen Spaanse burgemees- kabinet-Balkenende I. Nederland, met dit verschil dat de ters meer taken te claimen op het ter- Blijkens het voorwoord was voor burgemeesterskandidaat uit de plaats rein van openbare orde en veiligheid. deze studie slechts een periode van zelf komt en verkozen is: in veel Ook in Spanje stijgt de politieke twee maanden beschikbaar. Het gevallen de politiek leider van de belangstelling voor veiligheidvraag- onderzoek heeft zich beperkt tot grootste raadsfractie. De politie in stukken. Of de burgemeester op dit Duitsland, België, Engeland en Span- België is meer een lokale aangelegen- terrein meer bevoegdheden zou moe- je. De onderzoekers zeggen te hopen heid dan in Nederland. De gemeente- ten krijgen is in discussie. Dit staat dat de bevindingen zullen bijdragen raden oefenen invloed uit via het bud- overigens los van de wijze van aan- aan de discussie in Nederland over de get van de "meergemeentezone", die stelling. vraag of gekozen burgemeesters ook over de politie gaat. Na de recente verantwoordelijk kunnen zijn voor politiehervorming is de positie van de Constateringen en conclusies openbare orde, veiligheid en politie. Belgische burgemeester sterker De onderzoekers komen tot de con- geworden en meer vergelijkbaar met statering dat de Nederlandse burge- Pluriformiteit die in Nederland. Hij is verantwoor- meester een steviger positie heeft op Per land wordt, bij wijze van samen- delijk voor het beheer van de politie, het terrein van de politie, openbare vatting van de eerste studie, ingegaan alleen of samen met de andere burge- orde en veiligheid dan zijn collega’s op de aanstellingswijze van de burge- meesters ten aanzien van de zonale in de onderzochte landen, met uitzon- meester in de vier genoemde landen. korpsen. Hij kan een deel van zijn dering van de Belgische. Een discus- Dit geeft een pluriform beeld. Toege- taken – niet de verordenende - inzake sie als in Nederland over de taken spitst op openbare orde, veiligheid en de politie overdragen aan een van zijn van de burgemeester op dit terrein politie is het beeld als volgt. schepenen (wethouders). doet zich in die landen niet voor. Als het om de inrichting van het poli- Duitsland kent in toenemende mate De situatie in Engeland is divers. tiebestel gaat zijn er volgens de direct gekozen burgemeesters. Tussen Sommige gemeenten kennen geen onderzoekers in het algemeen twee de Bondslanden bestaan verschillen burgemeester of een vergelijkbare – opties: nationale politie, zoals in in hun bevoegdheden. De Duitse bur- slechts ceremoniële – functionaris. Spanje of Groot-Brittannië, of een gemeester heeft geen bevoegdheden Andere gemeenten kennen direct politie met een lokaal zwaartepunt, inzake de reguliere politie. Die liggen gekozen burgemeesters, zoals ook het zoals in België. Vraagstukken van bij de regering van het Bondsland en regionale bestuur van Groot Londen. openbare orde en veiligheid spelen bij de Bondsregering. Voorzover de De Engelse burgemeesters hebben overigens overal en zeker ook op burgemeester in Duitsland iets over niet of nauwelijks bevoegdheden lokaal niveau, ongeacht waar de

10 bevoegdheden liggen. Rechtstreeks verkiezen van de burgemeester doet Coninck hieraan geen afbreuk. Rechtstreekse verkiezing lijkt de attentiewaarde van De installatie het veiligheidsvraagstuk wel te ver- groten. Deze conclusie, aldus de De installatie van een collega is meestal een tijdrovende en saaie gebeurtenis. Voor onderzoekers, geldt zowel in situaties Coninckde nieuwe collega is zijn installatie natuurlijk een absoluut hoogtepunt na vele met een formeel direct gekozen bur- maanden van onzekerheid maar voor zittende collega’s is de bijeenkomst vaak een gemeester (Duitsland en Engeland) verplicht nummer. Dat gold ook dit keer voor de installatie van de nieuwe collega in als "materieel" direct gekozenen de centrumgemeente. Coninck kon er als voorzitter van de kring niet onderuit en dus (Spanje). zat hij op de eerste rij in de schouwburg waar de plechtigheid plaatsvond. Het onderscheid tussen beheer en De gemeenteraad zat op het toneel. gezag is typisch Nederlands. In de Het publiek roezemoesde tot de waarnemend voorzitter de bijeenkomst met een ferme onderzochte landen komt dat op die klap van de voorzittershamer opende. manier niet voor, hooguit valt het af Het licht ging uit en gevangen in een spotlight en begeleid door tromgeroffel kwam te uit taakverdelingen. de nieuwe collega vanuit de coulissen op. Terwijl het welkomstapplaus klonk, werd het podium uitgelicht. Uit de resultaten van dit onderzoek De voorstelling begon. vloeien geen belemmeringen voort Het gebruikelijke ritueel speelde zich af; de griffier las het Koninklijk Besluit voor, voor het uitvoeren van het voornemen de waarnemend voorzitter hield zijn toespraak, gevolgd door de nestor van de raad van het (in 2002 aangetreden) kabi- en een wethouder. Keurig, vriendelijk maar weinig verrassend. net-Balkenende tot het direct laten De show begon pas echt toen de loco-burgemeester van de vorige gemeente van de verkiezen van de Nederlandse burge- nieuwe collega het woord kreeg. meesters. "Uw nieuwe burgemeester vindt het prettig dat, als hij om precies negen uur arri- veert, de bode bij de deur gereed staat om zijn jas in ontvangst te nemen. Vervolgens Albert van Diggele is hij gewend dat de bode hem begeleidt naar zijn kamer en daar de stoel aanschuift als de burgemeester gaat zitten. Uw burgemeester wenst aangesproken te worden met burgemeester en wanneer hij zich, wat overigens zelden voorkomt, door het De hierboven besproken studie is gemeentehuis begeeft dan was het bij ons de gewoonte dat degenen die hij in de (onder ISBN 90-806487-6-0) uitge- gang tegenkwam zich met de rug tegen de muur posteerden en de burgemeester met bracht door het Centre for Local een knikje lieten passeren. Medewerkers die op de gang met elkaar in gesprek waren, Democracy (CLD), Faculteit Sociale staakten natuurlijk terstond de conversatie." Wetenschappen, Erasmus Universi- De gezichten van de raadsleden op het podium stonden strak. Het was duidelijk dat teit, Postbus 1738, 3000 DR Rotter- ze niet goed raad wisten met dit verhaal. Het zal wel humor zijn, moeten velen dam (tel. 010-4082119 / 4082644. gedacht hebben. De ontknoping komt zodadelijk. E-mail: [email protected]. De nieuwe collega hield zijn handen gevouwen voor zijn gezicht waarbij zijn kin rustte op zijn duimen. Hij leek te bidden. "Uw burgemeester drinkt zijn koffie precies om halftien en halfelf. Hij wenst de kof- Burgemeesters fie telkens uit een schoon kopje te drinken. Bijschenken uit een thermoskan is vols- trekt uit den boze. on-line Ongevraagd bij hem binnenstappen is niet toegestaan. Hij is alleen op afspraak te spreken en dat geldt ook voor de wethouders, de secretaris en de griffier." Het zal menigeen zijn opgevallen: De gezichten op het podium betrokken. De nieuwe collega had zijn ogen inmiddels de website van het NGB gesloten en in de zaal klonk gefluister. (www.burgemeesters.nl) leidt al "Uw nieuwe burgemeester kan slecht tegen een geintje. Ik zal dat met twee voorbeel- enige tijd een slapend bestaan. Achter de schermen is de revisie den illustreren: echter in volle gang. Naar ver- Enige tijd geleden ontvingen wij de Commissaris van de Koningin ter gelegenheid wachting zal de nieuwe site begin van het duizendjarig bestaan van onze stad. Voor die gelegenheid was een bijzonder 2004 operationeel zijn. Dat wil bord van aardewerk vervaardigd dat de burgemeester aan de Commissaris aanbood. zeggen actueel en aangevuld met Bij wijze van grap had ik een oud soepbord in laten pakken waarop ik met viltstift een professionaliseringsdeel. Heeft een mooie tekst gezet had. Toen het papier eraf ging keek de burgemeester niet blij. u suggesties voor de inhoud van Een ander voorbeeld: Toen uw burgemeester een plaquette in de stad onthulde had de website? Geef deze dan door ik over de plaquette het bekende schilderij van het zigeunermeisje laten plakken. aan Ruud van Bennekom, coördi- Lachen natuurlijk toen dat schilderij tevoorschijn kwam. Uw burgemeester waar- nator van het NGB via r.vanbenne- deerde de grap niet. [email protected]. Dames en Heren, uw burgemeester is een bekwaam bestuurder; hij houdt van correc- Ook zal de bij velen al bekende te omgangsvormen maar mist helaas gevoel voor humor. Wanneer u rekening houdt burgemeesters-vak-mail aan de met deze referenties dan redt u het samen wel." vernieuwde site gekoppeld wor- De loco-burgemeester verliet het spreekgestoelte, een ieder in opperste verbazing den. Wanneer u deze electronische achterlatend. Was dit nu ernst of humor? nieuwsbrief nog niet ontvangt, Niemand die het wist. dan kunt u zich aanmelden via [email protected]. Nico van Abbenes.

11 Politiek sonnet

Weblog De gekozen burgervader

"Rond 12.00 uur in de auto naar mijn oude woonplaats Nij- Ik kies natuurlijk voor een blanke man. megen. Mijn vader was daar ooit burgemeester. Dus wel een Geen jood. Geen allochtoon, maar iemand met toepasselijk oord om op uitnodiging van het Nederlands ideeën, fris en eerlijk. Die ons redt Genootschap van Burgemeesters over, hoe kan het ookén om met een zeer moedig, streng vierjarenplan. anders, de gekozen burgemeester te spreken. Voorzitter Jaap Pop memoreert dat er twee ministers op BZK zitten. E De korte metten maakt en meppen wil de burgemeester te benoemen, de ander om ... enz. Leuke op tuig dat hier niet horen wil grap, die ik dus haastig uit mijn eigen tekst streep. De verza- Die schoonheid wenst in plaats– van maar modderpoelen. voelen! melde ruim 200 burgemeesters roeren zich tijdens mijn toe- (Door al dat zwart zie je geen kleurverschil.) spraak als een actievergadering van de vakbond. Sommigen zijn oprecht boos dat zij de plannen uit de kran- Kortom, een vent ! En dus geen slappe lul! ten moesten lezen. Dat kan ik begrijpen. Ik heb weliswaar op Een cowboy of agent, een militair hetzelfde moment dat ik de notitie aan de Tweede Kamer in wie een jongen zich ook graag herkent. aanbood ook alle burgemeesters een exemplaar gestuurd, maar tussen verzenden en ontvangen zit nu eenmaal de Een sterke geest: "Weg met de flauwekul!" publiciteit. Het debat na afloop van mijn verhaal geeft mij de Die eerlijk zegt: "Ik ben reactionair!" mogelijkheid in rechtstreeks contact de plannen uit te leg- Hém maken we daarna dan president. gen, goed te luisteren en weerwoord te geven. Her en der klinkt door dat dit toch alleen een speeltje van D66 is. Die Theodor Holman burgemeesters wijs ik er op dat de gekozen burgemeester De Groene Amsterdammer, 4 oktober 2003 inmiddels ingang heeft gevonden in alle grotere partijen en bovendien wordt gesteund door een ruime meerderheid van de bevolking. Vanzelfsprekend zal ik de inzichten van het NGB en de individuele burgemeesters serieus betrekken bij de nadere voorstellen. Dat is natuurlijk iets anders dan die zonder meer te volgen." Algemene politieke beschouwingen Thom de Graaf, weblog 2 oktober 2003 Werner (CDA): op www.ministerdegraaf.nl … Het CDA-verkiezingsprogramma hecht aan de door de Kroon benoemde burgemees- ter. Gelet op het regeerakkoord zal onze fractie voorstellen dienaangaande niet op voorhand verwer- pen, maar stelt zij wel een aantal randvoorwaarden. Allereerst – en dat spreekt vanzelf voorstel zorgvuldig toetsen aan de Grondwet.– zullen wij elk Wouter’s kijk op de direct gekozen Voorts hechten wij eraan dat de gemeenteraad, als Burgemeester algemeen vertegenwoordigend orgaan, aan het hoofd van de gemeente blijft staan. En ten slotte, Zelf heb ik er nooit een geheim van gemaakt voor de direct het lokaal bestuur is zo waardevol dat wij het niet gekozen burgemeester te zijn. Mij maak je niet wijs dat het in een permanente staat van verandering willen een zootje is in al die landen waar dat al lang het geval is. brengen. Het werkt verlammend op een bestuur dat Voor mij persoonlijk is de koers die wij nu hebben ingezet in het belang van en dicht bij de burgers juist krach- dus niet louter ingegeven door de vraag hoe we het meeste tig en effectief moet kunnen optreden. invloed kunnen hebben op de lopende discussie, maar ook Rosenthal (VVD): Of je doet aan een zuivere door principieel democratische argumenten. Daarnaast moe- benoeming, of aan een direct gekozen burgemeester. ten we ons realiseren dat een toenemend aantal burgemees- Wat dat laatste betreft zijn er nog allerlei wegen te ters in onze partij ook vanuit hun ervaring opschuiven in de gaan. Het moet nog duidelijk worden onder welke richting van een direct gekozen burgemeester; maar dan wel voorwaarden dit zich zal manifesteren. ... Wij zijn een echte en een goede! Het voorstel van Thom De Graaf ëren zeer geïnteresseerd in de uitwerking die het kabinet biedt dat nog lang niet en we hopen dat hij daar ook met ons, via het wetgevingstraject aan dit element van de en niet slechts binnen de coalitie, over wil discussi gekozen burgemeester zal geven. Ik vind het dan nogal prematuur als ik de minister-president nu al hoor verklaren dat wij naar een systeem gaan met Bosbode nr. 24, een door de raad gekozen wethouder. Aan die lijn 17 oktober 2003 zijn wij in de VVD nog niet toe. Bij ons liggen de verschillende opties nog open. ..

Handelingen Eerste Kamer, 21 oktober 2003

12