Boek 'Leiders'
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Leide Gerrit Zalm Dick Benschop Pauline van der Meer Mohr Ab van der Touw Maxime Verhagen Hans de Jong Hans Rijnierse Jurriën Koops rs Titia Siertsema Cateautje Hijmans van den Bergh Albert Arp Thom de Graaf Kenaad Tewarie Coen Mom Bas Alblas Gesprekken met Nederlandse topbestuurders Gesprekken Ralph van Hessen Hans Kroeze Else Bos Hans van der Molen Lieve Declercq Gert Kroon Ronald van Zetten Allard Castelein Bruno Bruins Willem van Duin Hans Copier John Brands Willem Huisman Ben Verwaayen Sjoerd Vollebregt Tex Gunning Theo Rinsema Joanne Kellermann Theodor Kockelkoren Rob Shuter Gesprekken met De Kamer, een initiatief van Achmea, is een platform waar bestuurders en directieleden van Nederlandse bedrijven en Nederlandse andere instellingen met elkaar ervaringen en kennis delen. topbestuurders Over de kracht van het Nederlandse bedrijfsleven, Leidersinnovatie, onderwijs en leiderschap Leiders Gesprekken met Nederlandse topbestuurders Leiders Gesprekken met Nederlandse topbestuurders Over de kracht van het Nederlandse bedrijfsleven, innovatie, onderwijs en leiderschap 4 © 2014 Achmea Eerste druk: september 2014 Interviews: Bibi de Vries Ontwerp en layout: Tom van Staveren en Eric van den Berg (graphicisland) Fotografie: © Martin Dijkstra, Guido Benschop (pagina 9, 13 en 299) Redactie: Liesbeth Wijnands Druk: Wilco, Amersfoort Elsevier Media Boeken Postbus 152 1000 AD Amsterdam Boekbestellingen: www.elsevierexclusief.nl ISBN: 97890352 5197 7 NUR: 780 Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd door middel van boekdruk, foto-offset, fotokopie, microfilm of welke andere methode dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. 6 Inhoud 9 Voorwoord John Maassen 11 Visie 14 Gerrit Zalm, 22 Dick Benschop, Bij wijze van amuse ABN Amro Shell Nederland 14 Interviews Gerrit Zalm Dick Benschop Pauline van der Meer Mohr Ab van der Touw Maxime Verhagen Hans de Jong 62 Hans Rijnierse, 70 Jurriën Koops, Hans Rijnierse Sodexo Nederland Algemene Bond Jurriën Koops Uitzend ondernemingen Titia Siertsema Cateautje Hijmans van den Bergh Albert Arp Thom de Graaf Kenaad Tewarie Coen Mom Bas Alblas Ralph van Hessen 110 Kenaad Tewarie, 118 Coen Mom, Hans Kroeze International Innovation Unirobe Meeùs Groep Else Bos Consultants Hans van der Molen Lieve Declercq Gert Kroon Ronald van Zetten Allard Castelein Bruno Bruins Willem van Duin Hans Copier 158 Hans van der Molen, 166 Lieve Declercq, John Brands Gemeenschappelijk Instituut Vitens Willem Huisman voor Toegepaste Psychologie Ben Verwaayen Sjoerd Vollebregt Tex Gunning Theo Rinsema Joanne Kellermann Theodor Kockelkoren Rob Shuter 206 Willem van Duin, 214 Hans Copier, Achmea Propertize 294 Bibi de Vries 298 De Kamer 299 De mensen van De Kamer 254 Tex Gunning, 262 Theo Rinsema, 300 TNT Express Microsoft Nederland Register 7 30 Pauline 38 Ab van der Touw, 46 Maxime Verhagen, 54 Hans de Jong, van der Meer Mohr, Siemens Nederland Bouwend Nederland Philips Benelux Erasmus Universiteit Rotterdam 78 Titia Siertsema, 86 Cateautje Hijmans 94 Albert Arp, 102 Thom de Graaf, Uneto-VNI van den Bergh, St. Jansdal Ziekenhuis Vereniging Hogescholen BoerCroon 126 Bas Alblas, 134 Ralph van Hessen, 142 Hans Kroeze, 150 Else Bos, Lamb Weston / Meijer Winkelman Van Hessen ADG dienstengroep PGGM 174 Gert Kroon, 182 Ronald van Zetten, 190 Allard Castelein, 198 Bruno Bruins, Arcadis Nederland HEMA Havenbedrijf Rotterdam Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen 222 John Brands, 230 Willem Huisman, 238 Ben Verwaayen, 246 Sjoerd Vollebregt, Coca-Cola Enterprises Dow Duitsland RoBen Partners Fokker Technologies Nederland 270 Joanne 278 Theodor 286 Rob Shuter, Kellermann, Kockelkoren, Vodafone Nederland De Nederlandsche Bank Autoriteit Financiële Markten 8 9 Reflectie Nu Nederland zich langzaam ontworstelt aan de lange economische crisis, staan bedrijven voor de vraag: wat nu? Ging de laatste jaren bijna alle aandacht van bestuurders en hun orga- nisaties uit naar een adequate reactie op de crisis, nu is het voor die bestuurders weer tijd om te bouwen – en dus een langetermijnvisie te ontplooien – in een sterk veranderde wereld. Technologie, globali- sering en digitalisering waren natuurlijk ook voor de crisis in 2008 al hot topics. Maar het tempo van technologische innovatie lijkt dus danig te versnellen, dat businessmodellen die goed zijn voor miljarden euro’s omzet zomaar kunnen worden weggevaagd. Tijd dus voor reflectie. Achmea wil aan dit maatschappelijke debat graag een bijdrage leveren. In 2013 hebben wij daarom De Kamer opgericht, een initiatief waarbij we bestuursvoorzitters en bestuurders van grootzakelijke ondernemingen, brancheorganisaties en semipublieke organisaties met elkaar in contact brengen en laten praten over relevante thema’s. In die context interviewde De Kamer de afgelopen maanden vijfendertig topbestuurders. Zij blikken in dit boek terug, maar kijken vooral ook vooruit, in tal van scherpe observaties en persoonlijke visies: wat is de kracht van ons bedrijfsleven? Ik wil hen van harte danken voor hun inspirerende openhartigheid en hun boeiende bijdrage aan deze bijzondere maatschappelijke discussie. John Maassen, Voorzitter directie Achmea Corporate Relations 10 11 Bij wijze van amuse e afgelopen zestig jaar is door opeen- Leiderschap, kortom, is belangrijk. Op basis van die volgende generaties veel opgebouwd. observatie vond De Kamer het passend om de vijf- Toch blijven de uit dagingen groot. Zo endertig interviews te bundelen in dit boek Leiders. is de staatsschuld torenhoog opgelo- Voor het overige is de wereld niet maakbaar, ook pen en vergrijst de bevolking. Dat, zo niet voor bestuurders: over heel veel zaken zijn de Dmerkte De Kamer (zie de mensen van De Kamer op meningen verdeeld. De Kamer wil met deze inlei- pagina 299), houdt ook bestuurders bezig. Sterker: ding tot het boek Leiders dan ook niet de mening veel bestuurders ervaren het zelfs als een plicht om van bestuurders samenvatten, maar veeleer de ge- voor volgende generaties duurzame oplossingen dachten prikkelen, bij wijze van amuse – en zo zelf te creëren. De Kamer heeft het afgelopen jaar met een steentje in de vijver van dat maatschappelijk bestuurders gereflecteerd op thema’s en onder- debat gooien. Dit door nader in te gaan op enkele werpen die ertoe doen voor zakelijk Nederland. onderwerpen die het team van De Kamer in het oog Door op een coöperatieve manier kennis en kunde springen. te delen, wil De Kamer een bijdrage leveren aan het Nederlandse bedrijfsleven. De Kamer interviewde Interessant vraagstuk: de export wordt vaak ge- vijfendertig topbestuurders uit het bedrijfsleven noemd, zowel binnen als buiten de marges van dit en de semipublieke sector. Ook organiseerde De boek Leiders, als een van de drijvende krachten, Kamer kleinschalige evenementen, de zogeheten zo niet dé drijvende kracht achter de Nederlandse Kamer sessies. De bedoeling is een bijdrage te leve- economie. Maar hoe blijft die kracht behouden? Zo ren aan een belangrijk maatschappelijk debat: wat is Nederland uniek in waterbouw. Andere succes- is de kracht van ons bedrijfsleven en onze economie voorbeelden: de technische maakindustrie, de in het algemeen? En wat zou die kracht moeten zijn? voedings middelenindustrie en de agrarische sector Als uit het zeer brede scala aan observaties door zijn sectoren die er op wereldniveau toe doen. bestuurders één rode draad te distilleren valt, dan Dat laatste succes wordt mede bepaald door een is het wel deze: bestuurders willen maar al te graag hecht samenwerkende groep van kennisinstituten, een maatschappelijke bijdrage leveren. Ze willen agrariërs en bedrijven, en hun vermogen om sa- hun eigen kinderen recht in de ogen kunnen kijken. men te innoveren. Een voordeel is ook de beperkte 12 Bij wijze van amuse honderdduizend zelfstandig werkenden. Als een ‘De laatste jaren kwart daarvan één iemand aan zou nemen, worden is een trend waar tweehonderdduizend fulltime banen gerealiseerd. te nemen dat het Naast kansen is er ook sprake van grote uitdagin- gen. Het Nederlandse pensioenstelsel heeft een bedrijfsleven enorme financiële slagkracht. Nederland is het ech- ter aan volgende generaties verplicht om als een de samenwerking goed huisvader te zorgen voor de pensioenpot van zoekt met duizend miljard euro. Vaststaat – die conclusie is inmiddels wel on- overheid en ontkoombaar – dat het pensioenstelsel flexibeler moet worden. De groep werkenden die een zzp- kennis instellingen, bestaan combineert met een arbeidsrelatie wordt belangrijker. Veel werknemers zullen, totaal anders in de triple helix’ dan vroeger het geval was, waarschijnlijk vijf tot tien werkgevers hebben gedurende hun loopbaan, mogelijk ook in verschillende sectoren. Een ander element in de pensioendiscussie, bekeken vanuit de optiek van het bedrijfsleven, is de kostprijs van pensioen voor werkgevers. De concurrentiekracht van Nederland staat onder druk door de oplopende kosten van pensioen (en ook zorg). In een aantal sec- toren zijn de loonkosten de grootste kostenpost. Door de verplichte deelname aan pensioenfondsen dreigen werkgevers soms in de problemen te komen. omvang van Nederland, waardoor partijen mak- kelijker te verbinden zijn en de logistieke kracht en Zoals reeds aangestipt: de flexibilisering van de goede positionering van Nederland worden benut. arbeidsrelaties. Her en der wordt het systeem van collectieve arbeidsovereenkomsten doodverklaard. Uit successen valt dus lering te trekken, al was het Velen zien de genoemde flexibilisering sowieso als maar door vervolgvragen te stellen: is er voldoende structureel. Maar kunnen bestuurders