Eit Sogn og Fjordane i miniatyr “Bremanger Kommune er den kommunen som hyser dei mest karakteristiske trekka ved Sogn og Fjordane. Her finn du det nakne kystlandskapet, fjordlandskapet med eit belte av kulturlandskap under skoglier og høgfjell, med isbre og fossefall" sitat frå boka "På Kyrkjeferd i Sogn og Fjord- ane". Så tek vi kanskje ikkje munnen for full når vi karakteri- serer kommunen som eit Sogn og Fjordane i minia- tyr. Bremanger har Nord Europas høgaste sjøklippe, Hornelen, Noregs vestlegaste bre, Ålfotbreen og eit av Nord Europas største helleristningsfelt, Vingen og i Skatestraum- en har det budd folk i 8000 år. Få stader er kystkulturen teken betre i vare enn her i Bremanger. Miljøa i Kalvåg og på Autentiske og godt bevarte sjøhusmiljø finn ein mange av i Bremanger, her ifrå Struen i Bremanger. Iglandsvik er gode eksempel på det. Nordsjøløypa opp sel først på 1900-talet. No kunne dei ligge over Ferdslevegen mellom Førde og Berle Løypa går i relativt slakt lende mellom dei to bygd- til neste morgon og få med seg morgonmålet før dei Vegen over fjellet var den naturlege ferdslevegen ene. Først stubben frå Førde går på grusveg og sein- gjekk ned att med mjølka. Mjølka bar dei i hølkje på mellom bygdene Førde og Berle. Skulle ein på are over på sti. Når ein kjem på høgda i Hesjedalen ryggen, og det var vanleg at dei spøta medan dei Berlestemnet eller friluftsfest i Førsmarka, var det dukkar "Leitesela" opp på høgre sida. Ved kjenna gjekk. Det var faste kvileplassar på turen, og då la dei berre å ta beina fat. Bra var det at naboskapet var der vegen startar å gå nedover mot Berledalen, kan gjerne frå seg spøtet medan dei kvilte. Fleire bruk godt, for det kunne vere travelt å ta seg heilt heim ein ta ein avstikkar nord om "Gliserke" til "Rauskar- hadde sel i lag, og budeiene hadde det såleis sosialt etter ei lang natt med dansing. Det var og populært heim". Her kan ein og gå vidare nordaust over til både medan dei gjekk og om kveldane etter at dei med fjellstemner i tida før krigen. Blant anna var det Smalerabben. Vegen frå kjenna ved "Gliserke" går hadde melka. Det var heller ikkje uvanleg at det kom arrangert stemne på Smalerabben. Mange berlarar slakt nedover på fin sti. Her opnar Berledalen seg ut. besøk på laurdagane. Som regel var det på det stør- gjekk og over fjellet for å lese for presten. Det kunne Ikkje berre er dette ferdslevegen mellom to bygder, ste selet på "Rauskarheim" at det vart dansa om og vere vanleg at kvegdrifter gjekk over fjellet til ein passerar også den gamle fogdegrensa mellom laurdagskveldane eller på danseflaken i Berledalen. Berle for å bli sendt vidare med båt til byn. Sunnfjord og Nordfjord.No er kommunen Sunnfjord- Det var stort sett slutt med seterdrifta på midten av kommune, men i Berle er dei nordfjordingar. I Berle- 1950-talet. Sidan den tid er sela gått over til å bli dalen ligg sætergrendene for bruka i Berle, og stien brukt til ferie og fritidseigendomar. går vidare langs Dalevatnet og føl vidare traktorve- Rullesteinsfjøra på Gotraneset i Berle. gen over "Kjaften" og ned til Berlebygda. Her pas- Berle serar ein skulen og går vidare til parkeringsplassen Historisk er Berle kjend frå før år 1000. Vikinghøvd- ved hovudvegen. Turen tek ca. 1,30t. i roleg gange. ingen Berle-Kåre er nemnd i Snorres Kongesaga. Vidare er bygda kjend gjennom Egil - Soga frå før Seterveg 1200- talet. Denne omhandlar personar som levde Til alle tider har fjellet vore nytta til utmarksbeite . Ei kring Harald Hårfagre si tid. Grim Kveldulfson, eller stor nyvinning var det nok då dei fleste fekk sett seg Skallagrim som han og vart kalla, var barnebarnet til
Bremanger Fasilitetar og opplevingar:
Hytteutleige / Kafe, Pub Kulturminne / Camping Rorbu / Galleri Appartment / Daglegvare Gjestebrygge Badestrand Pensjonat Utsyn over Bremangerpollen. Bremangerpollen vart i Sauehaldet har hatt mykje å seie for det sær- tidlegare tider også kalla " Kvinnfolkehavet". merkte landskapet. Gjennom slått og beiting er øyane opne og snaue. Grotlesanden - ei vakker, kvit skjelsandsstrand med Berle-Kåre. Han var opphavet til Myrmannsætta på Kyrkjeveg transperent sjø. Island. Son til Skallagrim, Egil, er hovudpersonen i Knut Person i Førde har fortalt at det skal ha stått ei Egil Skaldagrimson saga. Denne sagaen er ei av dei kyrkje på jorda hans. Det seiest at på den tida det aktivitet. På vegen vil ein også sjå det gule rome- eldste og største av dei Islandske ættesagaene. På stod kyrkje i Førspollen gjekk Berlarane til kyrkje der. graset, opphavet til sjukdommen Alveld hjå sauer. fleire av gardane finn ein graver frå vikingtida. Dersom det har vore kyrkje i Førde, så må det ha Bremanger er elles ein del av lyngheiområda i Noreg. Berle har og ei krigshistorie. Under 2. verdskrigen vore før Grolskyrkja på 1300-talet. Truleg vart første bygde tyskarane opp eit kystfort på Gotraneset ved Bremangerkyrkja oppsett i Førde på 1100-talet. Kommunikasjon Berle. Berle er eit av utgangspunkta til Nord Europas For å komme til Berle/ Bremanger kan ein nytte høgaste sjøklippe, Hornelen. Ruta frå Berleneset er Flora og Fauna ekspressbåt frå Bergen til Nordfjord med stoppestad merka med T- ane til Den Norske Turistforening. Det snaue landskapet karakteriserar Ytre Bremanger. Smørhamn og vidare med buss til Bremanger. Med Ein høyrer imidlertid sagn om at Bremangerlandet bil, ferje frå Kjelkenes til Smørhamn, Måløy til har vore skogdekt ein gong i tida, og ein har funne Oldeide eller Stårheim-Isane over fastlandssambandet eike – røter i jorda langt inne på fjellet. Avskoginga riksveg 616. Vidare kan ein ta riksveg 614 gjennom langs kysten skuldast for ein stor del menneskeleg kommunesenteret Svelgen til ytre Bremanger.
Fiske på brua over Krokelva i Berledalen.
Hjortejakt Bremanger har lenge vore den største hjortekommu- nen i Norge, men i ytre Bremanger var det Berle som i 1968 var først ute med jakt.
Bremangerpollen På veg opp Nordsjøløypa frå Førssida, vil de få eit flott utsyn over Bremangerpollen. Bremangerpollen vart i tidlegare tider også kalla " Kvinnfolkehavet". Dette fordi det var mange kvinner som deltok på torskefiske. Ein kan tenke seg at dette var barskt arbeid, men det er òg skildra som ei tid kvinnene såg ALLEMANNRETTEN GJELD I UTMARK fram til då dei kunne vere saman. Rettar: Plikter: Sjørøvarane i Førsmarka • Ferdast fritt til fots og på ski • Ikkje skade naturmiljøet eller uroe dyr og Det er fortalt at i dei tider det var skog i Førsmarka • Raste og overnatte fuglar var skogen tilhaldstad for engelske sjørøvarar. Dei var • Ri eller sykle på stiar og vegar • Ikkje gå i dyrka mark og eng til stor plage rundt om i bygdene, så noko måtte • Ferdast fritt i båt, fortøye og gå i land i • Ikkje gjere opp eld i skog og mark mellom gjerast. Bøndene i Førspollen inngjekk difor avtale utmark langs kysten 15. april og 15. september med gulingane om å brenne ned skogen mot å få • Plukke bær, sopp og blomar • Hundar skal vere i band på offentleg veg skogen i Allmenning i byte. Så vart gjort, og sjørøva- • Bade i sjø, vatten og vassdrag eller i naturen. I Bremanger Kommune er det rane måtte komme seg derifrå. Sidan har det vore • Fiske med sportsfiskereiskap etter saltvassfisk bandtvang for hund heile året. skralt med både skog og sjørøvarar i Førsmarka.
Berledråpen Rydd etter deg og ta avfallet med heim. Lag ikkje bål på bart fjell. Vern om kulturminna. Ferdsel i NB utmark er på eige ansvar. Ta særleg omsyn i hjotejakta, sjå merking ved vegen under jakting. Det har som regel vore godt vennskap mellom Berle og Førde. Slik var det og då det sat ein nesjekonge i kvar bygd. Berlekongen var gjerne over til Førde for Turistinformasjon: Hildegard S. Hildegard S. Nygård Nordsjøløypa å ro på fiske derifrå. Men so vart dei usamde, og Tlf. 57 79 37 50 Nygård/ Tor Erik Kart: Ugland IT Group North Sea trail er eit sam- visitbremanger.no Liset/ Karen E. arbeid for vern av Nordsjø- Berlekongen rømde heimover. Førdekongen nådde Bremanger Bremanger Kommune Rylandsholm Formgjeving: Kommune regionen sin felles kultur- han att inn i Førsmarka og slo han i hel der. Staden arv som kommunikasjon Tlf. 57 79 63 00 Foto: Tor Erik Liset / eko Førde der kongen vart drepen har sidan den gong vore og transportåre. Tekst: Jan K. og Kjell Ove Førde/ Supported by Interreg IIIB kalla "Berledråpen". North Sea Programme.