Oostzaan, Wormerland, Gr OVER- Gemeenten
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
2020/2823 ZELFEVALUATIE ONDERZOEK OVER-gemeenten (Oostzaan, Wormerland, g.r. OVER- gemeenten) Dit onderzoek is in opdracht van de gemeenteraden van Oostzaan en Wormerland uitgevoerd in het kader van hun wens om zelfstandige gemeenten te blijven. Het onderzoek is begeleid, gevalideerd en voorzien van conclusies en aanbevelingen door adviesbureau WagenaarHoes, drs. H. ter Braak c.s.. Het onderzoek is mede tot stand gekomen met support en een financiële bijdrage van: Zelfevaluatie onderzoek Wormerland, Oostzaan en de werkorganisatie OVER-gemeenten 2020 Blz. 1 Versie 1.10 Slotversie 23-1-2020 2020/2823 Leeswijzer In dit rapport wordt op verschillende plaatsen verwezen naar brondocumenten waaruit informatie is gehaald. Een overzicht van die brondocumenten is als bijlage in dit rapport opgenomen, in de volgorde waarin die documenten aan de orde komen. De brondocumenten zijn voor iedereen raadpleegbaar in het RIS (RaadsInformatieSysteem) met navolgende link https://ris2.ibabs.eu/Agenda/Details/wormerland/574b5838-a738-4dad-93c0-c5dd3824146c . Soms is een link naar een externe website in de tekst van het rapport opgenomen. Die link kan vanuit dit bestand worden aangeklikt en geopend. Mocht dat niet lukken, kopieer dan de link en plak die in de zoekregel van uw webbrowser. Deze versie, 1.10 (Slotversie 23-1-2020) heeft de instemming van de colleges van Oostzaan en Wormerland en van onderzoeksbureau WagenaarHoes. De raad van Wormerland behandelt dit rapport en bijbehorend raadsvoorstel op 28 januari 2020 in een voorronde en op 4 februari 2020 in de raadsvergadering. De raad van Oostzaan behandelt dit rapport en bijbehorend raadsvoorstel op 17 februari 2020 in een commissie en op 2 maart 2020 in de raadsvergadering. Zelfevaluatie onderzoek Wormerland, Oostzaan en de werkorganisatie OVER-gemeenten 2020 Blz. 2 Versie 1.10 Slotversie 23-1-2020 2020/2823 Inhoud Leeswijzer ................................................................................................................................................ 2 Inhoud ...................................................................................................................................................... 3 1. Inleiding ............................................................................................................................................... 4 2. Bestuurskracht Oostzaan en Wormerland .......................................................................................... 5 2.1 Vraagstelling onderzoek ......................................................................................................... 5 2.2 Gehanteerd kader ......................................................................................................................... 5 2.3 Aanpak zelfevaluatie en leeswijzer ............................................................................................... 7 3. Profiel van Oostzaan en Wormerland ................................................................................................. 9 3.1 Ambities Oostzaan en Wormerland .............................................................................................. 9 3.1 Demografie / Karakteristiek van Oostzaan en Wormerland ........................................................ 12 3.2 Economie en toerisme ................................................................................................................ 19 3.3 Bereikbaarheid ............................................................................................................................ 30 3.4 Duurzaamheid ............................................................................................................................. 32 3.5 Gezondheid ................................................................................................................................. 34 3.6 Sociaal domein ............................................................................................................................ 36 3.7 Veiligheid ..................................................................................................................................... 44 3.8 Voorzieningen ............................................................................................................................. 48 3.9 Wonen en Landschap ................................................................................................................. 54 3.10 Oostzaan en Wormerland in regionaal perspectief ................................................................... 58 3.11 De werkorganisatie: OVER-gemeenten .................................................................................... 60 4. Bestuurskracht Oostzaan en Wormerland ........................................................................................ 63 A. De gemeente als bestuur van de gemeenschap .......................................................................... 63 B. De gemeente als dienstverlener ................................................................................................... 66 C. De gemeente als participant in allerlei relevante netwerken ........................................................ 66 D. De gemeente als organisatorische eenheid ................................................................................. 67 5. Financiën ........................................................................................................................................... 69 6. Conclusies en Aanbevelingen ........................................................................................................... 74 Brondocumenten overzicht .................................................................................................................... 76 Overzicht van gemeenten, gemeenschappelijke regelingen, bedrijven en instellingen die zijn geraadpleegd door WagenaarHoes terzake de omgevingsverkenning ................................................ 78 Zelfevaluatie onderzoek Wormerland, Oostzaan en de werkorganisatie OVER-gemeenten 2020 Blz. 3 Versie 1.10 Slotversie 23-1-2020 2020/2823 1. Inleiding Hoe bestuurskrachtig zijn de gemeenten in Zaanstreek-Waterland? Zijn de bestuurlijke verhoudingen in de regio evenwichtig? Of zijn er kleine gemeenten die het risico lopen dat hun bestuurskracht onvoldoende is? Over die vragen gaat deze rapportage in algemene zin. Meer in het bijzonder bevat dit rapport een zelfevaluatie van de gemeenten Oostzaan en Wormerland. De centrale vraag is, of Wormerland en Oostzaan bestuurlijk sterk genoeg zijn. De zelfevaluatie komt voort uit een vraag van de provincie aan Oostzaan en Wormerland om aan te geven dat de samenwerking via het construct van OVER-gemeenten daadwerkelijk de zelfstandigheid waarborgt. Zie ook de vraag onder 2.1. Oostzaan, Wormerland, de regio Oostzaan en Wormerland zijn zelfbewuste buurgemeenten. Ze willen nadrukkelijk hun zelfstandigheid behouden. Dat hebben ze in 2018 desgevraagd aan de provincie laten weten, en aan de overige gemeenten in Zaanstreek-Waterland. Wormerland en Oostzaan werken sinds 2010 nauw samen. Zij hebben hun ambtelijke organisatie samengevoegd in het samenwerkingsverband OVER-gemeenten. Pogingen om dat samenwerkingsverband te verbreden met andere gemeenten zijn tot heden niet geslaagd. Niet alle gemeenten in Zaanstreek-Waterland maken dezelfde keuzes. Waar Oostzaan en Wormerland zelfstandig willen blijven, zijn Beemster en Purmerend samen in een herindelingsprocedure betrokken. Landsmeer besloot in 2014, aan het begin van de oriëntatie op de bestuurlijke toekomt van de gemeenten, dat zelfstandig blijven geen reële optie is. In 2018 concludeerde Landsmeer dat een bestuurlijke fusie met een of meer groen-landelijke buurgemeenten wel een toekomstbestendige oplossing is. Waterland verwacht later in 2019 te kunnen beslissen of het zelfstandig door wil gaan, danwel of het een bestuurlijke toekomst samen met een of meer andere gemeenten verkiest. Edam-Volendam heeft geen voorkeur of plan voor verdere opschaling, maar staat niet op voorhand afwijzend tegenover een eventueel fusieverzoek. De vraag naar de bestuurskracht De provincie vindt het van belang dat de bestuurskrachtversterking in de regio Zaanstreek-Waterland in totaliteit wordt bezien. De provincie wil zich ervan vergewissen dat de gemeenten in de regio voldoende bestuurskracht hebben. Sommige gemeenten gaan immers samen of zijn betrokken bij herindelingen. De provincie wil niet dat er gemeenten overblijven die zo klein zijn dat hun bestuurskracht onvoldoende wordt. De provincie vraagt van Oostzaan en Wormerland de informatie die nodig is om te kunnen beoordelen of deze gemeenten, inclusief hun samenwerking in OVER-gemeenten, voldoende krachtig zijn om zelfstandig te blijven. Zelfevaluatie Om de vraag van de provincie adequaat te beantwoorden, hebben beide gemeenten samen een zelfevaluatieonderzoek uitgevoerd. Ze willen daarmee onderbouwen dat het gewenste behoud van zelfstandigheid reëel en realistisch is. Dit rapport bevat de resultaten van die zelfevaluatie. In dit zelfevaluatieonderzoek zijn de gemeenten begeleid door onafhankelijk onderzoekbureau WagernaarHoes. Dit bureau interviewde ook diverse netwerkpartners van beide gemeenten om een beeld te krijgen van de positionering van Oostzaan en Wormerland, gezien vanuit lokaal en regionaal perspectief. Met het oog op dit onderzoek overlegden bestuurders van beide gemeenten met de provincie. Dat overleg leidde tot de conclusie dat de provincie akkoord gaat met een zelfevaluatie en omgevingsverkenning