Ongka 1, 7 Januari 1869 Para Priyantun Ingkang Mendet Serat
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Ongka 1, 7 Januari 1869 Para priyantun ingkang mendet serat Jurumartan ing taun 1868, sarta dereng bayar ing pangaosipun sami kaaturan uninga, manawi kendeling pangintunipun serat Jurumartani, punika awit saking dereng kabayar ing pangaosipun manawi taksih badhe lestantun ing panampinipun srat Jurumartani punika akintuna pangaosipun wau. Para priyantun ing Ngayogyakarta, ingkang mendhet serat Jurumartani, sami kaaturan ambayara pangaosipun serat Juru- martani punika dhateng tuwan Lamslah, ing kantor paresidhenan Ngayogyakarta, punapa malih para priyantun wau sami kaaturan uninga, manawi boten ambayar pangaosing serat Jurumartani, ing satelasipun wulan Januwari punika, amesthi badhe katagih kapratelakaken wonten ing serat Jurumartani. Surakarta kaping 5 Januwari, 1869 Ingkang medalaken serat Jurumartani' Katandhan Jaspres enko, ========= Pawartos saking Surabaya anyariyosaken kados ing ngandhappu- nika: Surabaya kaping 17 Dhesember 1868, kala wingi enjing saweg kendel jam gangsal, tiyang manggih jisimipun Walandi wonten margi ing kampung Pacinan Surabaya, katingal pejahipun punika boten saking dening kataton, kala samanten sareng parentah tuwin tuwan dhokter kalapuran bab wontenipun jisim wau, lajeng atiti pariksa ing ngriku tetela bilih Walandi ingang pejah punika saking kadhiri anumpak baita, dumugi kareteg ing bibis anyipeng sadalu, sareng wanci angajengaken ebyar saking aturanipun tiyang ingkang nglampahaken baita, tuwan wau menggah dhaeng dharatan, dene pikajenganipun badhe tumbas jampi awit piyambakipun karaos sakit, lampahipun dhateng griyanipun pun Cina, anothok korining griya ingkang llajeng kaengakaken, sarehning cina ingknag gadhah griya boten nate kadhatengan Walandi ing wanci enjing taksih peteng, mireng lajeng anginten bilih Walandi ingkang anomthok kori punika Matrus, kalampahan kori enggal kakancing malih, kala samanten Walandi ingkang sakit tumunten anglajengaken ing lampah ananging watawis saweg angsal kalih tindak tebihipun saking griyaning cina wau, lajeng adhawah, nunten tuwan Sekaut ing wanci satengah nem aningali jisimipun Walandi wau wonten panggenan ing ngriku. =========== Saking pawartosipun sasakit kolerah king nagari Surakarta sapunika sampun kathah sudanipun, ananging sakiwatengenipun nagari sangsaya sanget, ing dhusun Singon titiyangipun jaler sami pejah sadaya, amung kantun jajak satunggil ingkang saweg dhateng dhusun ing ngriku menggah jampi dalima pethak punika sampun kajampekaken dhateng tiyang sakit kolerah kathahipun 11 iji, ingkang gesang 10 pejah satunggil. =============== Bab jampi kolerah cara jawi ingkang presaja sanget. Menggah jampi kolerah cara jawi kados ingkang sampun kaprate- lakaken tuwan, Korper, punika andadosaken pamikiring tiyang, bokmanawi panunggilanipun jampi kolerah ingkang kadamel saking pamanggih jawi badhe amigunani dhateng ingkang sami sakit kolerah, pratelanipun kados ing ngandhap punika: Jampi kolerah wau ingkang kadamel rumput teki sagodhong uwit tuwin oyodipun, punika kapipisa, lajeng kaperes toyanipun saha kadekekan sarem sawuku, toya teki waku kaombe saben sonten manawi badhe tilem, kaambalan ing saben sonten salaminipun taksih wonten sasakit kolerah, dene kathahing toya rumput teki wau amung dados sacegukan. Saking pawartosipun jampi rumput teki wau angsalipun saking wawangsitipun Sunan Lawu, wonten tiyang tani satunggil aga- griya celak ing redi Lawu, kala wonten sasakit kolerah ing siti dhusun kaprenah celak kaliyan redi Lawu, tiyang tani punika anyupena kapanggih kaliyan Sunan Lawu, ingkang lajeng amangsit dhateng piyambakipun kinen angangge jampi rumaput teki bilih wonten tiyang ingkang kenging sakit kolerah, dene jampi rumput teki wau kawastanan dening Sunan Lawu, racun utawi wisa panulaking sasakit kolerah, menggah kadadosanipun jampi rumput teki punika saged pitulung utawi botenipun, sampun kathah ingkang sami amastani, bilih saged anyarasaken titiyang ingkang kenging sasakit kolerah, malah kathah ingk- nag sampun sami saras saking jampi rumput teki wau, punapa malih kacariyosaken manawi wonten rencang walandi satunggil ingkang kenging sasakit kolerah sareng kajampenan rumput teki lajeng saras, manawi makaten punapa boten kacariyosaken bab kathahing titiyang ingkang sami pejah kenging sasakit koler- ah, sanadyan na sampun kajampenan rumput teki wau, ingkang punika amung para tuwan dhokter kemawon ingkang saged amariksani bab kakuwatanipun ingkang mikantuki kadamel jampi kolerah. Wasana wonten malih jampi kolerah cara jawi, punika prayogi kadamela simpenan salebeting griya, dhateng para tiyang ingknag sami gagriya tebih saking nagari, kadosta ingkang gagriya ing padhusunan, menggah pratelanipun jampi wau kados ingkang kasebut ing ngandhap punika: Mendhet arak ingkang sae sagendul, kalebetana laos ingkang sampun karajang lembat kaliyan kadekekan bawang karajang lembat watawis kandelipun kalih dariji, wah kadekekana sarem ingkang kadamel olah-olah ingkang ragi kathah, supados ngan- tosa asin raosing arak wau, dene panganggenipun jampi punika kaombe sapisanipun sagelas biter, kaambalana ing pangombeni- pun saben sajam sagelas bitter wau ngantos sarasipun babar pisan. Serat saking Samarang katitimangsan kaping 19, wulan dhesem- bert ingkang sampun kapengker anyariyosaken kados ing ngand- hap punika: Dereng lami ing nagari Juwana wonten tiyang dipun kecu, andadosaken pratondha, bilih para kecu wau boten angajeni dhateng pulisi nagari ing ngriku, menggah ingkang kakecu punika tiyang Cina, kalampahan ngantos telas barangipun sadaya kapendhetan ing kecu, dene benetipun Cina sami kawa- dungan, sareng sampun menga isinipun kapendhetan ing kecu ing sapikajenganipun, kala samanten wonten tiyang jaler satunggil ingkang kapejahan ing kecu, bokmanawi tiyang punika rencan- gippun Cina wau. ========== Bandara Kanjeng Pangeran Ariya Jayakusuma, utusan nyadran dhateng (Ng)Imagiri, abdinipun sareng sampun anggenipun nyadran antukipun dumugi takisan kendel angaso, wonten panga- son ngriku asarengan ngaso kaliyan Cina satunggal wasana Cina wau lajeng nybrot dhuwungipun abdi wau, lajeng kasudukaken dhateng rencangipun tiyang wau, kalampahan tatu adhemanipun tiyang ingknag kasebrot dhuwungipun wau namung tatu tangani- pun ing bau kalih pindhah, sareng Cina kacepeng pulisi ing Klathen Cina punika anggadhahi sakit ewah, saha cina katur ing nagari kateranganipun dereng kenging katamtokaken. Jurumartani wedalipun kemis ping 24 Dhesember 1868 nyebutaken manawi panjenenganipun mas Dahwen amuji-muji kawilujengan kula sapanginggilipun sakalangkung ing pamudhi kula, saha mas Dahwen apitangled\t manawi kula kamanah sampun pejah kengng sasakit kolerah, awit mas Dahwen sampun lami boten maos maos serat kula kang tumrap ing Jurumartani, mads Dahwen punapa pun Kutis kalilan darbe atur ambuka ingkang dados manah kula, bokmanawi mas Dahwen sakit kabuwanan awit boten rpigas serat kula kang tumrap ing Jurumartani, wedalipun kemis ping 10 uigi dhesember 1868 mugi mugi mas Dahwen sampun ngantos kenging sasakit wau, kaganjara karaharjan sapanginggilipun saha kadugenaa ingkang dados kajatipun menggah serat kula punika kula boten nedya paben namung mangsuli seratipun Dahwen awit kula sampun mirsa saliranipun ingkang nama Dah- wen. Pun Murit ing dhusun Pajaran gadhah bebek sadinten nigan 9 iji, menggah lamenipun 6 dinten elet sadasa dalu nigan malih, lamenipun ugi 6 dinten salamenipun makaten nem dinten nigan sadasa dalu boten dene yen nigan ajeg 6 ing dalem sadinten menggah kambanganipun Murit wau 17 iji, nami ingkang nigan 9 ing dalem sadinten namung satunggal wau. Ing dhukuh wonten tiyang kasamber gelap sakala lajeng pejah, naming boten katenggel dene kang katenggel wit kalapa, tiyang punika panuju langkung lajeng wonten baledheg wau. Koripan wonten bangkong kere nedha ayam alit anaming bangkong wau boten satunggal kemawon ing koripan sakalangkung kathah. Kaserat ing dinten Slasa kaping 14 wulan Siyam ing warsa Jimawal ongka 1797. Katandhan Ki Kutis. Kapara kathah titiyang anyariyosaken, awit ing serenan sauru- tipun lepen Benawi, manginggil kala dinten kemis enjing tanggal kaping 10 dhesember punika, umrik wrenining toya pethak sarwa buthek, ing ngriku saklangkung angeram-eramaken kathah ing ngulam wonten ingkang ageng utawi alit-alit, kang klayan wreni-wreni, ingkang... Ongka 2, Kemis kaping 14 Januwari 1869 Kula ngaturi uninga dhateng para mitra saha kawanuhan kula, yen kala kaping 8 Janawari bojo kula gadhah anak estri, ing mangke sakaliyan sami ginanjar wilujeng. Surakarta 14 Janawari 1869. Yonghir Mister Gaeis. ======= Nyonyah Dhongkresnem asuka uninga dhumateng para priyantun ing nagari Surakarta, bilih saha jalipun Nyonyah Dhongkrese- puh sasadeyanipun dhaharan kuwih-kuwih taksih kalestantunaken dening nyonyah Dhongkresnem wau, wonten griyanipun ing wande pelem enceng-enceng pakan mila panuwunipun Nyonyah Dhongkres nem para priyantun ingkang sampun nate ngarsakaken tumbas dhaharan kuwih-kuwih wau ing mangke mugi karsa adumugekaken kados adat saben. Katandhan dening Nyonyah Dhongkresnem. ============ Pawartos warni-warni Serat ingknag kapacak wonten serat pakabaran saking Surabaya anyariyosaken bab kawontenanipun ing tanah Bali, pretelanipun kados ing ngandhap punika. Ing tanah Bali sapunika titiyangipun sami kasangsaran saking dening kenging sasakit kolerah, ananging wontenipun sasakit kolera tanah ig ngriku boten andadosaken eraming tiyang, amargi saking jembaring titiyangipun gagriya. Parentah ageng tumunten aparing pitulung tuwan dhokter Ce, Ye, A, Pander Peldhe kautus dhateng tanah Bali, supados anjampenan titiyang ingkang sami kenging sasakit kolerah, kala tanggal kaping 18 wulan