ASTEKARIA Pdfan
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
.eus 2015eko maiatzaren 24a | LXXVIII. urtea | 2.462 zenbakia | 3,90 euro AHT Zorpetze amaigabea geldiarazteko unea Harrobia ikastola: Zahartze aktiborako ikerketa martxan Langabeziak eta etxebizitza hazkundeak badute eragina euskararen atzerakadan Argitaletxeak: Elkargune izatetik plataforma hutsera TTIP? Mexikarrei gizeneria eta diabetesa ekarri dizkie Datorren astean NON ZER .eus Azaleko argazkia: 2015eko maiatzaren 24a, 2.462. zenbakia 2015eko maiatzaren 24a | LXXVIII. urtea | 2.462 zenbakia | 3,90 euro DANI BLANCO Azala: ANTZA KOMUNIKAZIO GRAFIKOA ASTEKO GAIA AHT ABIADURA HANDIKO TRENA Gero eta arinago... Zorpetze amaigabea geldiarazteko unea sinesgarritasuna galtzen. UNAI BREA /4 Harrobia ikastola: Zahartze aktiborako ikerketa martxan PERTSONAIA Langabeziak eta etxebizitza hazkundeak badute eragina ARGIAko edukiak kopiatu, euskararen atzerakadan TATIANA NAGORNAYA: «Txandala eta oinetakoak besterik Argitaletxeak: Elkargune izatetik moldatu, zabaldu eta plataforma hutsera argitara ditzakezu, gure ez nekartzala etorri nintzen Moskutik Eibarrera». TTIP? Mexikarrei gizeneria eta diabetesa ekarri dizkie egiletza aitortu eta baldintza MIEL A. ELUSTONDO /9 beretan eginez gero. GAIAK Jabetza: Komunikazio Biziagoa, S.A.L. Lehendakaria: Bego Zuza. Zuzendaria: Estitxu Eizagirre. Asteko Gaia- HARROBIA IKASTOLA Langile euskaldunen harrobia lantzen. Pertsonaia: Mikel Garcia. Iritziak: Mikel Asurmendi. Kultura: ITZIAR UGARTE IRIZAR /14 Gorka Bereziartua, Garbine Ubeda. Aisia: Unai Brea. Termometroa: Urko Apaolaza, Xabier Letona, Pello Zubiria. IRITZIAREN LEIHOA Euskara: Onintza Irureta. Interneteko erredakzio-burua: Lander Arbelaitz. www.argia.eus: Jon Torner. Multimedia: Axier LAN DUALTASUNA MIKEL ZURBANO / 18 Lopez. Argazkilaria: Dani Blanco. Produkzioa: ANTZA, S.A.L. LARRU KONTUAK AINGERU EPALTZA / 20 Harpidetzak: Iraitz Agirre. Salmentak: Karlos Olasolo. PARADOXA JASANEZINAK ERIC DICHARRY / 21 Idazkaritza teknikoa: Aloña Soraluze. Publizitatea: Idoia Arregi, MIGRAZIO-IBILBIDEEN BIRZABALTZEA: KASUALITATEA ALA Maite Arrieta, Ixabel Bereziartua, Berdaitz Goia, Olatz Korta, KAUSALITATEA? NEREA AZKONA / 22 Bego Zuza. Administrazioa: Marijo Aiertza, Mari Karmen Loiarte. Harrera: Jone Arzallus. Web garapena: Asier Iturralde. GORA PRO NOBIS ASISKO URMENETA / 19 TXANDAN ITXARO BORDA HELBIDEAK: Gipuzkoa: Industrialdea, 15. 20160 Lasarte- Sei bider. / 20 Oria. Tel: 943 371545. Faxa: 943 361048. Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa: Xalbardin baita. 64122 Urruña. ERDIKO KAIERA Tel: 559 473163. Bizkaia: Eleizalde 1, 2-D. 48600 Sopela. Tel: 94 6765580 Nafarroa: Gazteluko ARGITALETXEAK Behinola elkargune, orain zer? Plaza 44, 3. eskuina. 31001 Iruñea. Tel: LANDER ARRETXEA BEREZIARTUA / 24 948 222285. POSTA ELEKTRONIKOA. Komertziala: HIP HOPA EUSKARAZ Nola iritsi heldutasunera flow-a galdu [email protected]. Harpidetzak: [email protected]. gabe. GORKA BEREZIARTUA MITXELENA / 28 Erredakzioa: [email protected]. Interneten: www.argia.eus. Lege.gordailua: SS 837-2012. ISSN: 0213-909X. LITERATURIA Aurten galdu ezin dituzun bost zita. Batzorde.parekidea: 72562 E. Inprimategia: Antza S.A.L. ITZIAR UGARTE IRIZAR / 30 Informatika: iametza interaktiboa, S.L. Urtebeteko LITERATURA XABIER ETXANIZ ERLE / 32 harpidetza: Euskal Herria eta Espainia: asterokoa, 145 euro; hilean bi ale, 77 euro; hilean behinekoa, 41 euro. Beste MUSIKA IKER BARANDIARAN / 33 atzerriak: 182 euro. Airez: 285 euro. Komunikazio Biziagoa DENBORA-PASAK ANA ZAMBRANO / 34 S.A.L. Ametzagaiña Taldeko partaidea da. ALEA Zein da zein aurtengo Usopopen? GORKA BEREZIARTUA MITXELENA / 35 OSASUNA JABIER AGIRRE / 36 DENBORAREN MAKINA NAGORE IRAZUSTABARRENA / 37 LANDAREAK JAKOBA ERREKONDO / 38 l BIZI BARATZEA, EMAN ETA HARTU / 39 TERMOMETROA IMANOL ESNAOLA: «Udalerri euskaldunak inguru hauskor bezala ikertu behar dira». ONINTZA IRURETA AZKUNE / 40 TXANPONAREN BESTE ALDEAK Adinekoari besotik heltzea baino zerbait gehiago. ITSASO ZUBIRIA ETXEBERRIA /42 UDAL ETA FORU HAUTESKUNDEAK 2015 PPren azken gotorlekua eror liteke Araban. XABIER LETONA /43 HERRI HARRESIA Desobedientzia Gasteizen AXIER LOPEZ, LANDER ARBELAITZ /46 EUSKARA ALBISTEAK ONINTZA IRURETA AZKUNE / 47 EKONOMIAREN TALAIAN JUAN MARI ARREGI / 47 NET HURBIL TTIP eta osasuna: Mexikon gertatuak irakatsi diguna. PELLO ZUBIRIA KAMINO / 48 MALTZAGATIK XABIER LETONA / 50 2015EKO MAIATZAREN 24A 3 ASTEKO GAIA ABIADURA HANDIKO TRENA Gero eta arinago... sinesgarritasuna galtzen Abiadura handiko trena ez da sozialki errentagarria ia inon, eta Euskal Herrian ere ez da izango. Hala diote munduan barrena egindako hamaika azterketak –kontrakoa dioen azterketarik ez da faltako, noski–, eta errealitate horri aurre egin beharko dio Euskal Y sustatzen buru-belarri diharduen Eusko Jaurlaritzak, gehiengoaren onurarako izango ez den proiektua guztion diruz estali beharreko zulo beltz bilakatzea nahi ez badu. Hona datuak. | UNAI BREA | EUSKAL Y, EAEko abiadura handiko tren Hori gutxi balitz, hautsak harrotu dituen proiektua, 2019an egongo da funtzionatzeko datua zabaldu zuen Pastor ministroak Berga- prest, eta atzera bueltarik gabeko proiektua rako bisitaldian: AHTren abiadura ez da da. Halaxe adierazi zuen urtarrilean Ana Pas- hasieran iragarri bezain handia izango. Hala, tor Espainiako Sustapen ministroak, azpiegi- EAEko hiru hiriburuen arteko bidaia-denbo- tura horren obrak ikusteko Bergarara eginda- rak aurreikusitakoak baino sano luzeagoak ko bisitaldian. Garbiago esan du hil honetan izango dira: 43 minutu Bilbo eta Gasteiz bertan Julio Gómez-Pomar Azpiegituretara- lotzeko –28 minutukoa izango zela iragarrita ko Estatu idazkariak, Pastor eta gero ministe- zegoen–, eta 55na Donostia eta beste bietako rioan gehien agintzen duenak alegia: abiadura edozeinen artean –17 minutu gehiago Bilbo- handia estatu proiektua da. ra, 21 gehiago Gasteizera–. Argudio bat Gómez-Pomarrek ez zuen bereziki Euskal gutxiago Y-aren alde. Y-a aipatu, baina zalantzarik ez dago Espai- niako Gobernuaren egitasmo handi eta, gero Inbertsioa berreskuratzea oso zaila da eta gehiagoren ustez, zentzugabe horren Martxoaren 4an, EH Bilduren eskariz, Germà barruan, berebiziko garrantzia Bel eta David Hoyos ekonomiala- duela EAEko AHTk. Mariano riek –lehenbizikoa Espainiako Rajoy presidenteak argi esan Errentagarritasunik gabeko Gobernuaren aholkularia izan zen zuen maiatzaren 10ean Correo egitasmoa dela kontuan izanda garraioaren alorrean, 90eko egunkariari emandako elkarriz- ere, zilegi litzateke Euskal Y hamarkadan– agerraldia egin ketan: Estatuan bultzada merezi geldiaraztea, lanaren erdia zuten Eusko Legebiltzarreko duen abiadura handiko proiek- Ingurumen eta Lurralde Politika- turik bada, Euskal Y da. eginda dagoen honetan? David ren Batzordean. Biek ala biek Nola Madrilek hala Gasteizek Hoyosek baietz uste du azpimarratu zutenez, abiadura eta Iruñeak abiadura handiko tre- handiko trenaz egindako ikerketek naren defentsa sutsua egitea ez adierazten dute ia inoiz ez dela da berria, baina aipatutakoen tankerako adie- azpiegitura errentagarria. Izan ere, munduan razpenak zeharo ugaritu dira azken hilabeteo- linea bitan baino ez da lortu eraikuntza gastuak tan. Ez da kasualitatea. Euskal Y inoiz ez beza- berreskuratzeko adinako bidaiari kopurua: la dago bere sustatzaileen babes beharrean, Tokio-Osaka (urtean 150 milioi bidaiari ingu- jendartean inoiz baino zalantza handiagoak ru) eta Paris-Lyon (25 milioi, ia Espainiako eragiten baititu proiektuaren bideragarritasu- Estatu osoko linea guztiek beste). nak. Haren aurkako jarrera ez da, dagoeneko, Ekuazioa sinplea da: abiadura handiko ekologisten tema bakarrik. Mundu akademi- trena oso azpiegitura garestia da, eta ez dago kotik datozen datuak garbiak dira: abiadura inbertsioa berreskuratzerik bidaiari kopurua handiko trena ez da sozialki errentagarria ia biziki handia ez bada. Aipatutako bi adibi- inon, eta nekez izango da Euskal Herrian. deez landa, linea bakar batek ere ez du lortu 4 2015EKO MAIATZAREN 24A ABIADURA HANDIKO TRENA Euskal Y-ren eraikitze lanak, Bergara eta Beasain arteko zatian. errentagarritasun atalasea gainditzea. Zehazki Biztanleko kilometro kopuruari dagokio- esanda, hainbat ikerlanetik ondorioztatzen da nez, berriz, txapelduna da alde handiz Espai- abiadura handia nekez justifika daitekeela nia, eta alde hori are handiagoa izango da sozialki, lehen urteko bidaiari kopurua aurreikusitako lineak eraikitakoan: 80 kilome- gutxienez zortzi milioikoa ez bada. tro AHT milioi biztanleko. Frantziaren bi Euskal Y-ren eskariari buruz egindako halako, Txinaren zazpi halako. Eskarian, azterketen arabera, EAEko AHTn sei milioi aldiz, datuak alderantzizkoak dira: trenbide eta erdi ibiliko dira asko jota. Eta ildo horre- kilometro bidaiari kopurua sei aldiz handia- tan, komeni da Germà Belek Legebiltzarrean goa Frantzian Espainian baino. Alemanian, esandako zerbait gogoratzea: abiadura handi- lau aldiz. Italian, hiru. ko tren proiektuetan, aurreikusitako eskaria beti izaten da handiagoa benetakoa baino. Aldeko argudioak gezurtatuz Beste datu bat ere eman zuen Belek: eskain- Legebiltzarreko agerraldian, David Hoyos tzaren eta eskariaren arteko desoreka handie- EHUko ekonomialariak esan zuen Euskal Y- na Espainiako Estatuak du. Izan ere, eraikita- aren egokitasuna defendatzeko erabili ohi ko AHT kilometro gehien daukan munduko diren lau argudio ez liratekeela erabili behar, bigarren herrialdea da, Txina eta gero. esku artean daukagun ebidentzia enpirikoa- 2015EKO MAIATZAREN 24A 5 ABIADURA HANDIKO TRENA AHTren zenbait datu À Mugimendu guztien %1 EAEn egunero 6 milioi lekualdatze daude. Erdia oinez egiten dira, eta heren bat autoz. Y-ak