WIJKBLAD EDITIE 4 - AUGUSTUS 2020

In dit nummer o.a. ’t Benoordenhuis 6 Thuisclubjes 16 Gesprek met een honderdjarige 22 Julia’s Park 32 Benoordenhout ontruimd 39 International Corner 42 Voor Welzijn 50

AAN DE BEWONERS VAN DIT PAND Uw huis verkopen? Röttgering Makelaars, dat klinkt goed! Wij zijn gespecialiseerd in bemiddeling en advisering bij aan- en verkoop en verhuur van woningen in Den Haag e.o. In onze dienstverlening streven wij naar een grote mate van zorgvuldigheid, openheid en integriteit.

Speelt u met de gedachte om uw woning te verkopen? Dan komen wij graag vrijblijvend bij u langs voor een gratis waardebepaling. Tegen inlevering van deze advertentie ontvangt u het "Promotiepakket" t.w.v. € 450,00 kado! Uw woning verkopen in 6 stappen Vrijblijvend advies Woningopname & verkoopplan Wij Volledige presentatie Bezichtigingen & biedingen komen Verkoop & afronding graag bij Inspectie en notaris u langs!

Breitnerlaan 285 ◆ Den Haag ◆ 070 - 324 55 66 ◆ www.rottgering.nl

2 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 WIJKBLAD BENOORDENHOUT

Uitgave van de Wijkvereniging verschijnt 6x per ­jaar en wordt huis aan huis in de wijk bezorgd

Oplage ca. 9.300 ex.

Abonnement 6 nummers per kalenderjaar € 30,- IBAN NL34 INGB 000380 4427 voor een abonnement mail naar Beste buurtgenoten, Mirjam Kroemer - [email protected]

Advertenties Hoe zullen wij terugkijken op deze tijd, over vijf, tien of twintig jaar? voor tarieven en afmetingen mail naar Mirjam Kroemer - [email protected] Wat zullen we ons herinneren? Eenzaamheid, verveling, ongerustheid? Bij afname van 6 advertenties in Of toch ook rust, saamhorigheid en aandacht? Wat het ook zal zijn, voor 1 kalenderjaar is 1 advertentie gratis mij geldt in ieder geval nu dat ik dankbaar ben dat ik deze tijd door- Benoordenhoutjes breng in onze wijk, die ook in tijden van isolatie de ruimte van de na- € 50,- voor maximaal 30 woorden tuur en goede contacten met buurtgenoten biedt. Deadline advertenties en kopij wijkblad nr. 5 - 7 september 2020 verspreiding - medio oktober 2020 Bovenstaande vraag kwam bij mij op na het gesprek met een wijkge- Redactie wijkblad note die in juni haar honderdste verjaardag vierde, waarin zij terug- [email protected] blikte op haar lange leven. Historische ijkpunten kwamen voorbij: de Anne-Helene Borgts-Kooijmans crisis in de jaren dertig, de Tweede Wereldoorlog, de dekolonisatie. U Georgia Regnault Barbara Verloop vindt haar verhaal in deze editie. Ook leest u in dit blad de herinnerin- Willemien de Vlieger-Moll gen van drie andere Benoordenhouters aan de Tweede Wereldoorlog, Vormgeving en art direction waaronder nog een honderdjarige, mevrouw Bassa. Vlak voor dit blad Creative Company | the art of design ter perse ging, bereikte ons het bericht dat het niet goed ging met haar. Opmaak Pepe Cerón-Balsas Dat is verdrietig, maar het is mooi dat we in deze editie haar verhaal kunnen lezen. Drukwerk Colourcake

Bezorging Uiteraard kijken we in dit blad ook naar onze eigen tijd: u leest over Mission Mail duurzaamheid, ’t Benoorden¬huis, veiligheid, groenbeheer en contac- Wijkblad niet ontvangen? ten met een wijkcentrum in de Schilderswijk. Ook is er weer aandacht [email protected] voor markante aspecten van onze wijk, zoals de slangenmuur in Clin- Disclaimer gendael, de verbouwde Julianakazerne - en zelfs huisnummers! Bijzon- Het Wijkblad heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen. Indien iemand desondanks meent der is de fotoreportage over ‘thuisclubjes’, die toont dat de coronatijd rechten te kunnen doen gelden, dan kan hij of zij ook zijn mooie kanten heeft. contact opnemen met de hoofdredacteur.

Ik wens u alle goeds in deze bijzondere tijden!

Anne-Helene Borgts-Kooijmans

Omslagfoto 070fotograaf.nl

3 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 De Vries Robbé Aandacht, tijd en service makelaars in onroerend goed

Javastraat 47 | 2585 AE Den Haag | 070 - 365 88 44 | [email protected] | www.vriesrobbe.nl

Koop Verkoop Huur Verhuur Taxaties

Het komt in de beste families voor: U gaat uit elkaar of krijgt onmin over de erfenis

Voorkom een vechtscheiding of een slepende familie- kwestie. Zorg voor een duurzame oplossing, waarbij uw belang gediend wordt. Wij kunnen u als mediator, overlegscheidingsadvocaat of procesadvocaat begeleiden bij:

• Echtscheiding en beëindiging samenleving • Alimentatiekwesties • Omgang kinderen, opstellen van ouderschaps- plan • Verdeling huwelijksvermogen • Afwikkeling huwelijksvoorwaarden (ook voor ondernemers) • Erfrecht

Wij staan borg voor deskundigheid en kwaliteit. Wij realiseren het beste resultaat met oog voor de menselijke maat.

Breitnerlaan 299 | 2596 HA Den Haag | T 070 315 40 00 www.chambersadvocaten.nl

4 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Van de voorzitter

Zoals zo velen moet ook ik noodge- komst van een wijkcentrum en is de dwongen van huis uit mijn activiteiten besluitvorming aan het voorbereiden. uitvoeren. Organisaties en bedrijven Enkele aspecten zullen meegewogen zien dit niet alleen als noodzaak ter worden zoals: voorkoming van besmetting, maar mer- ken ook het voordeel ervan in hun kos- I. Marktonderzoek naar vergelijkbare ten. Laten we ons er dus op voorberei- wijkverenigingen. den dat we substantieel en blijvend II. Onderzoek naar de mening van de meer thuis gaan werken. Nu hebben wij wijk. Dit is inmiddels uitgevoerd, de re- het voorrecht in een prachtige en sultaten treft u verderop in dit blad aan. groene wijk te mogen wonen en dan is een korte wandeling al genoeg om ver- IV. Beschikbaarheid van vrijwilligers. kwikt weer achter het scherm te gaan III. De financiële aspecten. zitten. Maar van een ‘live’ gesprek knap Ten aanzien van de tweede voorwaarde, ik altijd op. Zo heb ik gesprekken met het handhaven van de regels, is het vol- wijkgenoten naar aanleiding van de op- gende aan te stippen. Deze taak zou bij roep voor nieuwe bestuursleden en be- de vrijwilligers terechtkomen. We ver- leef ik er veel plezier aan om met men- wachten daarbij echter weerstand, op sen te spreken die het goed voor basis van recente ervaringen, en dat hebben met onze wijk. Met andere gaan wij onze vrijwilligers niet aandoen. woorden: als u nieuwsgierig bent naar ​foto Esther Hessing mogelijkheden om iets te doen voor de Op enig moment zal het mogelijk zijn wijk, aarzel dan niet om contact met elkaar weer live te spreken. Wat ons mij op te nemen voor een afspraak. betreft is dat in een locatie waar je ook eventueel rekening kunt houden met ‘t Benoordenhuis anderhalve meter. ‘t Benoordenhuis gaat weer open per 1 september aanstaande. Zolang echter Eenzaamheid de coronasituatie niet onder controle De wijkvereniging heeft bij het begin is, is dat voor maximaal tien personen van de coronacrisis een hulplijn opge- tegelijkertijd. De ventilatie in het ge- zet die een succes was qua aanmelding bouw is notoir abominabel. Er is geen door hulpaanbieders. Hulpvragers heb- buitenruimte die we kunnen gebruiken ben echter zich amper gemeld. Onze en omdat de gemiddelde leeftijd van de conclusie in samenwerking met het leden van de gebruikers hoog is, willen stadsdeel en Voor Welzijn is dat het as- we geen enkel risico lopen. We zouden pect eenzaamheid de hoofdreden is en het aantal iets uit kunnen breiden, in het bijzonder de schroom om hulp te maar dan moet aan twee voorwaarden vragen. Daarom wordt er door de ge- voldaan worden: meente gewerkt aan een programma ‘eerste hulp bij eenzaamheid’ dat bin- 1. Investeren in beschermende maatre- nenkort aangekondigd gaat worden. gelen en inrichting van het gebouw. Vermeldenswaardig is dat de winke- 2. Toepassen en handhaven van regels. liersverenigingen Van Hoytemastraat en Duinzicht enthousiast gereageerd heb- Ten aanzien van het eerste punt is eer- ben op de oproep om hieraan mee te der gemeld dat het huidige gebouw werken. niet duurzaam in te richten is ten be- hoeve van activiteiten voor de gehele wijk. Dan is investeren in een gebouw Chance Pennington de Jongh dat niet voldoet, niet te verantwoor- den. Het bestuur is bezig met de toe-

5 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Verschillende meningen over ‘t Benoordenhuis

Dit artikel geeft een feitelijke weergave Beoordeling huidig wijkcentrum Als er naar de reden gevraagd wordt van van de uitkomsten van de digitale vra- Ruim driekwart van de respondenten het bezoek, geeft ruim een derde van de genlijst die we tussen 20 mei en 5 juni (77%) is weleens in ‘t Benoordenhuis respondenten aan dat ze dat doen omdat 2020 hebben uitgezet over ons wijk- geweest. De mensen die er niet zijn ge- ze deelnemen aan gezelschapsspellen centrum: ‘t Benoordenhuis. In dit arti- weest, geven aan dat ze onbekend zijn (39%), gevolgd door ‘andere activitei- kel worden de belangrijkste resultaten met de activiteiten (34%) of geen be- ten’, zoals stemmen, lezingen en of voor- gedeeld en wordt het vervolgtraject hoefte hebben aan een wijkcentrum lichtingsbijeenkomsten (33%). ‘t Benoor- dat we voor ogen hebben geschetst. De (34%). Mensen die wel in ‘t Benoor- denhuis is verder niet een plek om spon- vragenlijst bestond uit drie delen: (i) denhuis komen, omschrijven het ver- taan naar toe te gaan; 50% van de res- ervaringen met het huidige wijkcen- schillend; van ’oubollig ’ en ’onaantrek- pondenten was het (enigszins) oneens trum; (ii) wensen voor een wijkcen- kelijk’ tot ’prima plek die een beetje met de stelling ’Ik ga wel eens spontaan trum; (iii) achtergrondinformatie om weinig gebruikt wordt’. De algehele in- naar ‘t Benoordenhuis.’ vast te kunnen stellen of de uitkomsten druk van het wijkcentrum is door de representatief zijn voor onze wijk. meerderheid onbeantwoord gebleven Respondenten konden ook nog in ant- (30%), gevolgd door goed (23%), vol- woord op een open vraag aangeven De respondenten doende (18%) en matig (13%). wat ze nog meer kwijt wilden over ‘t 132 personen hebben de vragenlijst vol- Benoordenhuis. Die antwoorden liepen ledig ingevuld en ingediend. Hiervan Bijna de helft van de personen heeft sterk uiteen, maar een groot deel woont 78% in het Benoordenhout. Qua een nadere toelichting gegeven op hun kwam op het volgende neer: ‘haal er leeftijd is de vragenlijst het meest inge- indruk. Hierbij enkele citaten: meer uit dan nu wordt gedaan’ en ‘boor vuld door respondenten in de leeftijds- nieuwe doelgroepen aan’. categorie 65 tot en met 74 jaar (27%), ’Ik kom er alleen tijdens verkiezingen maar de andere leeftijdsgroepen (met om te stemmen.’ Wensen voor een wijkcentrum uitzondering van de categorie onder de We vroegen de respondenten ook welke 25 jaar) waren ook voldoende vertegen- ’Ik vind het geen prettige ruimte en heb er functie(s) een wijkcentrum moet ver- woordigd. Daarmee zijn de uitkomsten weinig behoefte aan. De gelegenheden vullen. De top drie uit de antwoorden van de vragenlijst voldoende betrouw- waarvoor ik er was, hadden ook op een an- hierop, is: (i) een ontmoetingsplek voor baar bevonden (met een foutmarge van dere plek in de wijk kunnen worden geor- wijkgenoten; (ii) een locatie die ge- 8%) voor het trekken van conclusies. Dit ganiseerd die aangenamer was geweest.’ huurd kan worden voor besloten ver- houdt in dat als 40% van de responden- enigingen (zoals bridge- en schaak- ten het ‘eens’ is met een stelling, tussen ’Gezellig, goed gefaciliteerd en prima bar.’ club); en (iii) een plek waar meerdere de 32% en 48% van de populatie het voorzieningen bij elkaar komen, zoals ‘eens’ zou zijn met deze stelling. ‘De ventilatie is slecht.’ een bibliotheek of loket van de ge-

6 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 meente. Als het wijkcentrum deze ’Er zijn nu al diverse plekken in de wijk toekomst van ‘t Benoordenhuis. We functie(s) zou vervullen, zou bijna de waar mensen bij elkaar kunnen komen, hebben bewust ook kritische reacties helft van de respondenten (vaker) het zogenaamde buurthuis van de toe- opgenomen, zodat u kunt zien hoe ver- komen. komst, zoals hdm en Evita Lokaal. Doe deeld de binnengekomen reacties zijn. het samen, dan is een apart buurthuis We wilden ook van respondenten niet nodig. Scheelt ruimte, vrijwilligers Dan rest natuurlijk de vraag hoe het weten of ze behoefte hadden aan een en dus ook geld.’ nu verder gaat. Naast de uitkomsten vaste plek of niet en of ze bereid waren van deze enquête, komt er een verge- meer te betalen. De antwoorden op die ’Ik heb zelf geen behoefte aan een wijk- lijking met andere wijkcentra en een stellingen liepen uiteen, zoals u hieron- centrum, maar kan mij voorstellen dat financiële analyse. Deze drie onderde- der kunt zien, met uitzondering van de anderen dat wel hebben. Vooral voor ou- len samen zullen resulteren in een ad- laatste twee stellingen. Ruim 70% van deren lijkt mij dan een vaste locatie van vies dat we aan onze leden zullen de respondenten was het er (enigs- doorslaggevend belang.’ voorleggen. Bij dat advies zullen de zins) mee eens dat het wijkcentrum huidige ontwikkelingen vanwege de een vaste plek moet hebben. ’Ga als bestuur actief met initiatieven COVID-19-uitbraak ook worden mee- aan de slag in plaats van uit te stralen genomen. Daarbij kunt u denken aan Op de vraag of mensen zich als vrijwilli- dat het een last is. Als het teveel vraagt het inrichten van de anderhalvemeter- ger in zouden willen zetten voor een van een bestuurslid zoek dan iemand norm in ‘t Benoordenhuis. wijkcentrum gaf 59% van de responden- met meer vrije tijd.’ ten aan van niet. De rest wilde dit mis- schien (34%) en wel (7%). Uiteindelijk ’Het zou zonde zijn als het wijkcentrum heeft 10% van de deze groep zijn con- verloren zou gaan. Alhoewel de huidige tactgegevens achtergelaten. activiteiten niet mijn interesse hebben, zijn ze noodzakelijk voor de wijk’. Alle respondenten kregen aan het einde van de vragenlijst opnieuw de kans om Kortom: er zijn veel uiteenlopende me- te delen wat ze nog kwijt wilden. Hier- ningen die wij als bestuur mee zullen Wijkvereniging Benoordenhout bij enkele citaten: nemen in de besluitvorming over de Foto 070fotograaf.nl

7 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Advertentie Statenkoerier Nassauhuis 2018.qxp_Advertentie 09-10-18 09:46 Pagina 1

NassauHuis 070 324 50 50 | [email protected]

specialisten in vastgoedrecht

Gespecialiseerd in adviseren en procederen voor zowel commerciële als particuliere partijen in (ver)huur, (ver)koop, (ver)bouw en VVE kwesties.

Neem gerust contact op voor een vrijblijvend mr A.A.S. Wiesmeier-van der Brugge kennismakingsgesprek. mr A.S.J. van Etten

Burgemeester Kolfschotenlaan 61 • 2585 DZ Den Haag • 070-3263281 • [email protected] • www.brugrecht.nl

Zelfstandig en verzorgd wonen Mooi kleinschalig woonzorgcentrum in Benoordenhout, Den Haag met ruime appartementen en verpleeggroepen.

Wilt u zelfstandig blijven wonen en indien nodig verpleeghuiszorg thuis/thuiszorg inschakelen? Dat kan in onze 36 appartementen. Voor ouderen die niet meer de regie over hun leven kunnen voeren, zijn er psychogeriatrische en somatische verpleeg- plaatsen in zeven kleinschalige woongroepen. Nog geen zorg nodig? Wijkbewoners zijn van harte welkom in ons restaurant. Voor meer informatie: 070 3143800 of de website: www.jbc-visserhuis.nl P Parkeerplaatsen te huur in onze ondergrondse parkeergarage.

8 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 ContactClub Benoordenhout 55+ (CCB)

Op dit moment is het ons tot onze grote voor de lezing over ‘Chinese export- Onze leden horen per e-mail hoe zij spijt nog niet mogelijk onze gebruike- schilderkunst’ van wijkgenote kunst- zich kunnen aanmelden. Dat maakt het lijke excursies en lezingen weer op te historica Marie-Claire Valck Lucassen. des te meer van belang dat wij van alle starten. Heel frustrerend! Bij onze ex- Die hadden we voor 17 september leden van wie wij nog géén e-mailadres cursies kampen we op dit moment met 2020 in ‘t Benoordenhuis gepland. Deze hebben, het e-mailadres krijgen. Het drie problemen. Ten eerste moeten we lezing gaat nu in aangepaste vorm tóch zou erg nuttig zijn als u dit doorgeeft de hele reis heen en terug een mond- door: niet in ‘t Benoordenhuis, maar via aan Rinia de Bruin (rvdebruin@icloud. kapje dragen en dat is bepaald geen internet op uw computer of laptop com). Als dit vragen oproept, weet u pretje. Verder moeten we in onze bus thuis, met uiteraard de prachtige af- mij vast per e-mail of telefoon te vin- via de middeningang instappen, wat beeldingen die anders via de beamer in den (zie onderaan mijn gegevens). voor velen te lastig is. En, last but not ‘t Benoordenhuis zouden zijn getoond. least, in musea kunnen we met een De lezing gaat over een vorm van schil- Ten slotte wens ik u allen een goede ge- groep niet terecht. Daarom kunnen derkunst die in de loop van de 18e zondheid en mooie resterende zomer onze excursies voorlopig niet plaats- eeuw in China speciaal voor de Wes- toe. Het moet mij nog van het hart dat vinden. Bij onze – voor leden gratis bij terse markt is vervaardigd. Het is een ik elke dag weer ervaar hoe bevoor- te wonen – lezingen in ‘t Benoordenhuis recht wij zijn als bewoners van deze kunnen we als gevolg van de RIVM- aandacht heeft gekregen. prachtige groene wijk. Zelf geniet ik maatregelen maar ten hoogste tien specifiek genre kunst dat lang weinig elke dag van Clingendael met zijn park, personen toelaten, wat een wel erg Aan deze lezing kunt u slechts digitaal vijvers en prachtige bos: zie bijgevoeg- klein aantal de kans geeft een lezing bij deelnemen. Daarbij mist u helaas wel de foto die ik pas met mijn telefoon ge- te wonen. Verder moeten we looprich- het sociale contact waarop de CCB zich maakt heb. Je ontmoet daar nu ook tingen aanbrengen, ieder een vaste juist richt. Mocht u geen toegang tot in- meer mensen, terwijl merkwaardiger- - ternet hebben (thuis of ergens anders), wijs juist in deze coronatijd die ont- drag aan schoonmaakkosten betalen. dan hebt u helaas geen toegang tot moetingen ondanks de fysieke afstand Daaromplaats geven vinden en ookelke onzekeer lezingeneen flink in be ‘t deze lezing. Ondanks deze nadelen wil- veel hartelijker zijn. En de theeschen- Benoordenhuis voorlopig nog niet len we in deze lastige tijd toch eens kerij IJgenweis is dagelijks open! plaats. Voor onze diners bekijken we met deze digitale vorm experimente- nog of we daar eind september 2020 ren. U krijg in elk geval bij de lezing Jan van Kreveld weer mee kunnen beginnen. voorzitter/secretaris van de CCB in het Benoordenhuis via de beamer 06 477 87 109 Online lezing zoudenook de mooieworden afbeeldingen geprojecteerd. te zien,Zie voor die [email protected] Daarmee ligt ons clubleven vrijwel stil. een kenmerkend voorbeeld bijgaande Dat bevalt ons helemaal niet. Gelukkig hebben we nu een oplossing gevonden met o.a. Europese vlaggen. fraaie afbeelding van Chinese kunst 9 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Orthopedisch Centrum Zoetermeer geopend

Goede bewegingszorg kan altijd beter.

Op 7 juli is daarom ons hooggespecialiseerde orthopedisch centrum in Zoetermeer geopend. Onze twintig bevlogen en gespecialiseerde orthopeden werken hier nauw samen met hun collega’s aan één enkel doel: dat u zich weer in alle vrijheid kunt bewegen. Dit doen zij samen met uw huisarts, uw fysiotherapeut of wie verder maar is betrokken bij uw zorg. Mocht u daarnaast nog andere ziekenhuiszorg nodig hebben, dan zijn de lijnen met uw overige specialisten altijd kort.

Het centrum is immers een initiatief van drie ziekenhuizen: het HagaZiekenhuis in Den Haag, Reinier de Graaf in Delft en het LangeLand Ziekenhuis in Zoetermeer. Dankzij de spoedeisende hulp van het naastgelegen LangeLand Ziekenhuis is optimale veiligheid gegarandeerd. En het is dichterbij dan u misschien denkt: met de auto bent u er binnen twintig minuten.

We zijn gedreven om u de beste kwaliteit van orthopedische zorg van Nederland te bieden. Laat u zich daarnaast verrassen met de inrichting van ons volledig nieuwe gebouw. Dankzij veel ruimte, licht en groen verblijft u hier in een plezierige en ontspannen omgeving. En ook dat draagt bij aan een voorspoedig herstel.

Wij begroeten u binnenkort graag in ons gemakkelijk bereikbare centrum in Zoetermeer!

www.rhoc.nl I Toneellaan 2 Zoetermeer De beste orthopedische zorg. Dat is wat ons beweegt.

Nu €100 cashback !

Elektrisch op accu

Met één hand te bedienen

Lichtgewicht ontwerp

Past in elke auto

Mag mee in het vliegtuig

Kom langs in onze showroom op het Stuyvesantplein 55 in ! Maandag, dinsdag en woensdag geopend van 09:30 tot 17:30

10 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Ingezonden brief Toekomst Bronovo: drie scenario’s, maar slechts een maakt kans

Nu de coronagolf voorbij is – en het ho- pelijk niet in dezelfde mate weer de kop op steekt – komt de discussie naar aanleiding van de sluiting van het Bronovoziekenhuis weer op gang. Op 18 juni jl. heeft de commissie samenle- ving van de gemeenteraad hier, in ver- volg op de vergadering van 12 maart, een tweede termijn aan gewijd. Ook op 18 juni hebben wij namens het Comité Park Bronovo onze visie nader toege- licht, evenals de Facebookgroep ‘Bro- novo MOET Blijven’ (BMB). In deze tweede termijn werd andermaal duide- lijk dat wethouder Kavita Parbhudayal zich er sterk voor maakt dat voor het Bronovo verzorgingsgebied goede zorg bereikbaar blijft. Zij wacht eerst het door het HMC aangekondigde strate- teraad via een motie als het college van B belangen van alle wijkgenoten hiermee gierapport af dat naar verwachting en W willen er zorg voor dragen dat zorg- het best zijn gebaat. eind augustus zal verschijnen. voorzieningen onderdeel zullen zijn van de plannen voor de Bronovo-locatie. In Dat wil niet zeggen dat Comité Park Wat betreft de toekomst van het Brono- bovengenoemde brief aan de Kamer- Bronovo nu achterover kan leunen. voterrein doen zich feitelijk drie moge- commissie van 3 juli heeft minister De Waar het immers om zal gaan, is hoe de lijke scenario’s voor: Jonge gesteld: ‘Het HMC gaat in Den door de gemeente gewenste zorgfunc- Haag-Noord/Oost – het verzorgingsge- tie voor de buurt en het door de minis- 1. Het Bronovoziekenhuis blijft alsnog bied van HMC Bronovo – in samenspraak ter aangehaalde innovatieve zorgcon- als (volwaardig) ziekenhuis open. met alle belanghebbenden en de zorg- cept door het HMC worden ingevuld. 2. Het ziekenhuis sluit. Daarvoor komt partners een innovatief concept dicht- Het risico voor scenario 3 is dat op het in de plaats een innovatief zorgcen- bij in de wijk ontwikkelen ten behoeve Bronovoterrein slechts een beperkte - van de zorg voor chronische patiënten en invulling van de zorgfunctie komt, bij- klinische functies alsook een zorghotel kwetsbare ouderen.’ De minister stelt voorbeeld alleen het continueren en entrum zorgwoningen. op anderhalflijns niveau met poli voorts dat de koers van het HMC aansluit uitbouwen van de bestaande huisart- 3. Het ziekenhuis sluit en het gehele bij zijn beleidsplannen voor de ‘juiste senpost Hubertusduin. Dat achten wij terrein wordt verkocht aan een project- zorg op de juiste plek’. volstrekt onvoldoende. ontwikkelaar. Scenario 3, het oorspronkelijke voor- Ons plan voorziet in een echt innovatief Scenario 1 is het doel van de Facebook- nemen om het HMC Bronovo te sluiten - groep BMB. Zoals bekend is echter de en het terrein over te dragen aan een trum waar niet alleen chronische pati- koers van het HMC omvorming van (hoogstbiedende) koper, zou beteke- enënten volwaardig en kwetsbare anderhalflijns ouderen, maar zorgcen alle Bronovo tot weekziekenhuis, zoals vorig nen dat een projectontwikkelaar dit wijkbewoners en daarbuiten baat bij jaar al gerealiseerd, en sluiting over drie aantrekkelijke gebied midden in het hebben. Zou het gezien bovenstaande à vier jaar. Uit een brief van 3 juli jl. van Benoordenhout kan volbouwen. niet tijd zijn de handen ineen te slaan en minister De Jonge aan de Vaste Kamer- als bewoners gezamenlijk te bewerk- commissie van Volksge-zondheid als re- Naar onze mening is nu wel duidelijk stellingen dat er straks daadwerkelijk actie op vragen van de Facebookgroep dat scenario 1, hoe zeer gewenst door zo’n innovatief zorgcentrum komt? BMB blijkt duidelijk dat ook de minister velen, niet realistisch meer is. Wij sluiting van het Bro-novoziekenhuis als nemen aan dat scenario 3 door alle een feit beschouwt. Benoordenhouters, en in het bijzonder Namens het Comité Park Bronovo de omwonenden, als zeker ongewenst Ben Droste en Jan Nelisse Scenario 2 is wat het Comité Park Bro- wordt aangemerkt. Dan blijft scenario www.parkbronovo.nl novo nastreeft. Zowel de Haagse gemeen- 2 over als het meest logische, omdat de Foto 070fotograaf.nl

11 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 WOUDT

WWW.WOUDTDAMESMODE.NL van Hoytemastraat 99, 2596 EP Den Haag Tel. 070 324 22 24 www.mar-y-mar.nl een kleine greep VAN HOYTEMASTRAAT 105 uit onze collectie.

Kapsels wijkblad Benoordenhout advertentie kleur re-design.pdf 1 18/11/14 21:56

van Ho yte a straat C 088 9798253 M

vanY BRONOVOLAAN 5 CM (in ziekenhuis Bronovo) MY KAPSE DAMES- & HERENKAPSALON 2597 AX DEN HAAG CY CMY “UITERAARD OOK VOOR PASSANTEN!” K Ho yte amaandag gesloten dinsdag t/m vrijdag 9 - 17 uur zaterdag gesloten [email protected] WWW.KAPSELS-BRONOVO.NL

Weissenbruchstraat 62 2596 GA Den Haag Tel. 070 - 324 37 31

Maandag Gesloten Dinsdag 08.30 - 17.00 uur Woensdag 08.30 - 17.00 uur Donderdag 08.30 - 20.00 uur Vrijdag 08.30 - 17.00 uur Zaterdag 08.00 - 16.00 uur Zondag Gesloten

• Online reserveren: www.martinhair.nl • Op donderdag geopend tot 20.00 uur

12 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Onze wijk Veiligheid en Jeugd

Ziet u ze ook wel eens, groepjes jonge- dat het verboden is en proberen ze de ren met kratten bier en grote blows? blow te verstoppen als er politie aan Nee, niet op vrijdagavond, maar ge- komt. In het Benoordenhout blowen de woon overdag onder schooltijd in een kinderen gewoon door. pauze? Onlangs gaven Robin Bleijen- berg, de wijkagent jeugd en sociale Waarschuwingen en tips media voor het Haagse Hout, en Mark Nog een paar welgemeende waarschu- Kramer, de jongerenwerker van Xtra in wingen en tips: onze wijkagenten kun- onze wijk, een presentatie. Hieruit nen gemiddeld bij veertig van de hon- bleek dat de meeste toehoorders dat derd huizen binnenkomen via achter- wel eens signaleerden, maar dat geen deuren die open zijn of ramen! Als zij van hen dat ooit gemeld had bij de poli- het kunnen, kunnen dieven het ook. tie en/of bij jeugdwerk. - Dit is verbazend. Het gaat immers blijk- keerd gedumpte vuilnis, etc. de Buiten baar om minderjarige jongeren (die BeterGebruik App. voor En scheefliggende heeft u zich nog tegels, niet aanver- dus nog niet mogen roken of drinken) gesloten bij de Benoordenhout Buurt die doordeweeks overdag gebruiken en Preventie App: stuur dan snel een mail- dus waarschijnlijk onder invloed de tje met adres en telefoonnummer naar klas weer inkomen of op hun scooter- zoveel hoger dat wiet in de richting van [email protected]. tje stappen. Het is tegenwoordig uiter- een harddrug aan het evolueren is. mate simpel op internet of via Insta- De wijkagent die exclusief in het Be- gram wiet of pilletjes te bestellen. Voor Robin werkte voorheen in de buurt van noordenhout opereert, Peter Hooge- je het weet, worden ze afgeleverd door de Kruiskade in Rotterdam en hij heeft veen, kon helaas niet aanwezig zijn. iemand op een scootertje. En oh ja, de indruk dat er in het Benoordenhout wiet is tegenwoordig een stuk minder door leerlingen meer wordt geblowd onschuldig dan toen ‘wij’ jong waren. dan in Rotterdam. In ieder geval zijn ze Het THC-gehalte (de werkzame stof) is zich er in Rotterdam nog van bewust Daniëlla Gidaly

Mag uw brom- of snorfiets nog rijden in Den Haag?

Den Haag krijgt een milieuzone voor Check uw kenteken Op www.denhaag.nl/milieuzone kunt u benzine. Vanaf 1 december 2020 mag u controleren of u met uw voertuig in de vervuilende brom- en snorfietsen op milieuzone mag rijden. Dat doet u door ouder nergens meer rijden in Den de kentekencheck te doen. Indien u in Haag.met een Oude brom- elektrische of snorfiets brom- uit en2010 snor en- kunt u deze meteen aanvragen. aanmerking komt voor een ontheffing, 2-taktfietsen brom-zijn wel en toegestaan. snorfietsen Voorkom een boete zijn vervuilend Rijdt u na 1 december 2020 met een Vooral tijdens het wachten of wegrij- - den bij verkeerslichten stoten 2-takt voertuigen veel schadelijke deeltjes boete.oude brom- Politieagenten of snorfiets en in boa’s de stad kunnen zon uit. Dat is slecht voor de gezondheid vaststellender ontheffing? of u met Dan uw riskeertvoertuig in u Den een Haag mag komen. Er wordt ook via ca- - mera’s gecontroleerd. Naar verwach- geven.van fietsers Uit onderzoek en voetgangers blijkt dat dieeen zichmi- ting is de boete € 65 (daar komen ad- vlakbij deze brom- en snorfietsen be ministratiekosten bij). behoorlijk kan verminderen. lieuzone de uitstoot van roet en fijnstof Kijk voor meer informatie op: www.denhaag.nl/milieuzone

13 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 ERVAREN ADVOCATEN MET PERSOONLIJKE AANDACHT VOOR UW ZAAK

Op het gebied van Arbeids-, Onderneming- en Personen- & Familierecht hebben wij al meer dan 30 jaar ervaring.

Wilt u een vrijblijvend gesprek? Bel 070-3604449 A DVOCATEN

Lange Voorhout 25 I 2514 EB Den Haag website www.carliadvocaten e-mail [email protected]

Deskundig en vertrouwd Deskundig en vertrouwd Wij bieden u een goedWij advies bieden bij: u een goed advies bij: Voor particulieren In de leukste boekwinkel van de wijk bent u welkom om uw inkopen te doen TestamentVoor particulieren Levenstestament voor thuis, op vakantie, op kantoor of op school. Testament HuwelijkseLevenstestament voorwaarden

NalatenschapHuwelijkse voorwaarden Schenkingplan Laat u verrassen door ons brede assortiment boeken, Nalatenschap Jaap Grijmans en Elisabeth Dierckxsens Estate Schenkingplanplanning kantoorbenodigdheden, kalenders en agenda’s, speelgoed en leuke cadeaus Huis en hypotheek Jaap Grijmans en Elisabeth Dierckxsens Estate planning Huis en hypotheek Wij zien u graag in onze winkel! Voor ondernemers Oprichting Van Hoytemastraat 66, 2596 ES Den Haag Voor ondernemers Statutenwijziging Oprichting 070- 4129122 HerstructeringStatutenwijziging Aandelenoverdracht Herstructering BedrijfsopvolgingsfaciliteitenAandelenoverdracht Boeken kunt u ook bestellen via onze website: Bedrijfsopvolgingsfaciliteiten www.boekhandel-denhaag.nl Bezuidenhoutseweg 237-239 U bent van harte welkom! 2594 AM ‘s-Gravenhage T+31(0)70-262Bezuidenhoutseweg 92 67 F+31(0)70-262 237-239 92 67 U bent van harte welkom! www.gdnotaris.nl2594 AM ‘s-Gravenhage T+31(0)70-262 92 67 F+31(0)70-262 92 67 www.gdnotaris.nl

14 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Snoeien bij de slangenmuur

Wie kent ze niet? De twaalf witte ban- ken rond een zandbak in Clingendael. Een paar staan in de schaduw, een paar in de zon, zodat het er altijd goed toe- ven is.

Erachter prijkt een golvende muur met holle en bolle delen: de slangenmuur. In de holle delen staan verschillende fruit- bomen, waarvan de takken plat tegen een houten raamwerk gebonden zijn, de zogenoemde leibomen. Interessant is dat een peer een ander takkenpa- troon heeft dan een abrikoos bijvoor- beeld, net zoals een berk een andere vorm heeft dan een beuk. Leibomen ge- dijen daar goed, omdat de muur de zon- newarmte goed vasthoudt.

Op een zonnige morgen zat ik daar met Die kunst moet niet verloren gaan, bitie die snoeitechniek op een moderne twee vriendinnen, natuurlijk op veilige vindt Wouter. Daarom heeft hij de am- manier aan de jongere generatie door corona-afstand van elkaar, terwijl er een te geven. Hij is nu bezig met het maken man – type kwieke vijftiger – in de weer was bij de muur met een camera op een stappen die je moet nemen bij het statief en een snoeischaar. We raakten in snoeienvan filmpjes van dit waarop soort de bomen verschillende te zien gesprek en onze gesprekspartner – Wou- ter den Boer geheten – wist boeiend over gesproken uitleg. zijn werk te vertellen. zijn. Hij voorziet die filmpjes van een Ik heb er nooit bij stilgestaan dat het Deze leibomen staan hier nu zes jaar onderhoud van leibomen zo arbeidsin- en ze moeten twee keer per jaar ge- tensief is, maar sinds ik het weet, kijk ik snoeid worden om ze in model te hou- met andere ogen naar de fruitboompjes den. Dat is een kunst die niet iedere ho- tegen de slangenmuur in Clingendael. venier meer verstaat, zoals dat met allerlei oude ambachten het geval is. Henriët van der Vaart

Feel Fit ‘als nieuw’ na de lockdown

Door de lockdown vanaf half maart 2020 lag Feel Fit twee weken stil. De sportvereniging moest een oplossing zoeken om niet ten onder te gaan. Eigenares en oprichter Magda Oord zette – gesteund door zes collega-in- structeurs – een nieuw lesprogramma elkaar. Via foto- en videolessen, digi- talevoor zoomlessen haar fitness- en en buitenlessen pilatesschool op in onder meer het landgoed Clingendael tilde Magda haar club, mét steun van haar leden, door de moeilijke corona- weken heen. feelfitdenhaag.nl 06 536 855 47

15 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Thuisclubjes in het Benoordenhout

Met wie bleef jij thuis in de roerige co- ronatijd? Met je gezin, je liefde, je huis- dier of alleen? Inmiddels, bij dit schrij- ven in juli 2020, zijn de richtlijnen van het RIVM alweer flink versoepeld en versmogen in weons weer geheugen – zij het staat op anderhalvedie dag in meter afstand van elkaar – op pad. Nog maart: buurtgenoot minister-president- Mark Rutte roept op om thuis te blijven- om het coronavirus in de kiem te smo ren. De straten zijn leeg, restaurants ge sloten. Scholen gaan ook dicht. Ineens zit iedereen thuis. Thuiswerkplekken worden ingericht en online sportlesjes- schieten als paddenstoelen uit de- grond. De wereld ziet er ineens heel an ders uit. Er volgt een periode vol zor gen om gezondheid, werk en geliefden. Vol gemis van dierbaren.

Ook voor fotografe Judith van Tartwijk kwam het werk volledig stil te liggen. Na een aantal weken fulltime thuisjuf te zijn geweest voor haar kinderen, begon het enorm te kriebelen om weer- te fotograferen. Zij vatte het idee op om thuisclubjes te gaan vastleggen. Op ge paste afstand, voor de voordeur. Op de fiets door het Benoordenhout e.o. legde aanvragenzij vele thuisblijvers om een vast.tastbare Het bleekherinne een- groot succes. Ze kreeg een groot aantal ring te maken van het clubje waarmee men deze periode heeft beleefd.

16 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 17 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 FEEL FIT BRUIST… (buitenlessen in Landgoed Clingendael en binnenlessen in grote tennishal van WW) Met buitenlessen, oefeningenpakketten, video- kende binnenlessen in onze eigen sportzaal ver- en zoomlessen heeft de ruim 400 leden tellende plaatst naar de ruime overdekte tennishal op ons sportvereniging Feel Fit een creatief antwoord vertrouwde park WW. De komende weken gaan gegeven op de sluiting van sportscholen. Ook in we hier onverdroten mee verder. Reden genoeg de afgelopen zomermaanden bleek dit effectieve om een gratis proefles aan te vragen ... lesrooster succesvol. Daarnaast werden de be-

• Bodyshape • Digitale lessen • Bodyshape + • Feel Fit Man • Stretch&Shape • BBB • Zumba&Shape • Pilates

Onze instructeurs

Info: Locatie Tennispark WW • Van Hogenhoucklaan 35 Magda Oord, Magda Oord (06 - 536 855 47) • [email protected] oprichter en docent… www.feelfitdenhaag.nl

18 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Witte stippen, oranje stippen

Wat doen die witte en oranje wel worden opgemerkt dat het Haagse stippen in het ? Bos bijzonder veel bezoekers kent én De afgelopen weken heeft Staatsbos- een groot aantal paden heeft. Daarom beheer onderzoek laten doen naar de worden er veel bomen meegenomen in bomen die langs de paden in het de inspectie en in het uiteindelijke Haagse Bos staan. Het doel was om te beheer. kijken of er geen gevaarlijke situaties aan het ontstaan zijn voor de bezoe- Wanneer wordt er gezaagd? kers van dit prachtige bos. Bij dat on- We verwachten dat we aan het eind van derzoek zijn bomen voorzien van witte de zomer van 2020 aan de slag gaan. en oranje stippen. Oranje stippen dui- Dan is de gevaarlijke situatie snel opge- den op bomen die dusdanig gevaarlijk lost en zit er nog voldoende blad aan de zijn dat zij uit veiligheidsoogpunt moe- bomen om goed onderscheid te kunnen ten worden geveld. De witte stippen maken tussen dood hout en levende duiden op bomen waarin zich een of takken. Een voor een zullen dan de ge- meerdere gevaarlijke takken bevinden stipte (in vakjargon: gebleste) bomen die naar beneden kunnen komen. aan de beurt komen. Voor de een zal dat een velling betekenen (oranje stip) en Betekent dit dat al die bomen voor de ander het verlies van een of zomaar worden omgezaagd? meerdere dode takken (witte bles). Nee, dat is nog niet zomaar waar. Alle Goede kans dus dat de wit gebleste bomen worden nog geanalyseerd, bomen nu erg opvallen, maar dat de in- waarbij bezien wordt of zij belangrijke greep straks nauwelijks te zien is. natuurfuncties voor bijvoorbeeld vleer- muizen vervullen. In dat geval kan er Meer weten over Staatsbosbeheer en een aangepaste ingreep plaatsvinden. het werk in het Haagse Bos en omstre- Pas na die check gaan we aan de slag ken? Kijk dan eens op https://www. met het bosbeheer. Het gaat hier im- boswachtersblog.nl/zuid-holland/ naar mers om regulier bosbeheer, zoals dat de blogs van boswachter Mark Kras. Of in alle bossen van Staatsbosbeheer volg hem op Twitter of Instagram @ plaatsvindt. Daarbij moet natuurlijk boswachtermark.

Wil je (weer) met stijldanslessen beginnen?

De kosten voor het lidmaatschap be- dragen € 35 per jaar. Voor dit geld or- ganiseert de dansvereniging jaarlijks gratis drie stijldansavonden en één kerstbal. Aangezien wij een vereniging zijn zonder winstoogmerk, bedragen De Davora stijldansvereniging organi- de kosten per lesuur slechts € 7 per seert op woensdag 2 september 2020 persoon. Dit komt neer op € 98 per dansperiode. clubgebouw van VUC aan het Kleine Loo 1,een wijk gratis Mariahoeve proefles stijldansenin Den Haag. in hetEr Geen danspartner? Schrijf je dan in via wordt les gegeven in de standaard ball- de link op onze website. Wij zoeken roomdansen en Latindansen. Je kunt je dan naar een geschikte partner op via de website inschrijven voor de proef- jouw niveau. Alle informatie over de les van 19.30-20.30 uur of van 20.30 danslessen en dansavonden staat op - onze website www.davora.nl. Heb je veau wordt dan bepaald op welke dag en vragen? Stuur dan een mail naar info@ in-21.30 welk uur. uur Afhankelijk je kunt instromen. van jouw dansni davora.nl.

Om danslessen te kunnen volgen moet je lid worden van onze dansvereniging.

19 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Het Warenhuis voor Thuis

Voor al uw hoge kwaliteit tuingereedschappen en materialen. Maak de mooiste tuin van Den Haag!

TERRAS & TUIN • ONKRUID BESTRIJDING • GROENE AANSLAG • TUINMEUBELEN • PARASOLS & BARBECUES

Kom naar de winkel, bekijk ons aanbod en laat u adviseren. beumerijzerhandel.nl • Tel: 070-3280248 Mail: [email protected] • Van Hoytemastraat 72, 2596 ES ‘s-Gravenhage

VERZORGD, CORRECT, STIJLVOL

Hodie Mihi, Cras Tibi Uitvaartverzorging richt zich op het verzorgen van uitvaarten in Den Haag en omstreken. Wij hebben jarenlange ervaring in traditionele, religieuze en eigentijdse uitvaarten en staan garant voor een verzorgde, correcte en stijlvolle uitvoering van de uitvaart.

U KUNT ONS 24 UUR PER DAG, 7 DAGEN PER WEEK BEREIKEN: (070) 324 66 51 [email protected] - WWW.HODIEMIHI.NL

HET CLINGENDAELHUYS - BENOORDENHOUTSEWEG 279 - 2596 BJ DEN HAAG

20 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Juist door te maaien ontstaan bloemrijke bermen

Het is je vast wel eens opgevallen: je -

maar een keer, dan verruigen de ber fietst naar de stad en op de terugweg men en verdwijnen de bloemen. Dan zijn de bloemen op de kade gemaaid. ontstaat er een eentonige groene zone Bezorgde Hagenaars hebben er vragen- Waarommet alleen worden gras en gemaaid brandnetels.’ gras over. En terecht. Want waarom zou je en bloemen weggehaald? bloemen maaien? Daar zijn goede re denen voor. Stadsecoloog Martin van den Hoorn en groenbeheerder Albert ‘Door het maaisel af te voeren, wordt er Zwijnenburg geven antwoord op de ook een deel organische stof en voedsel Waarommeest belangrijke maaien jullie? vragen. afgevoerd. Door dit vaak genoeg te - doen wordt de berm in de loop van vele jaren minder voedselrijk. We willen ‘We maaien om twee redenen. De eer juist voedselarme grond hebben, zodat- ste reden is dat als we niet maaien er in er bloemrijke bermen kunnen ontstaan de berm spontaan struiken en bomen en dat we ze kunnen behouden. Het in gaan groeien, terwijl we juist insecten zetten van een klepelmaaier, die het en bloemen de ruimte willen geven. gras alleen kapotslaat en laat liggen, is Bovendien is het niet veilig voor het Watdan ookbetekent niet toegestaan het maaien in Den Haag.’ verkeer. De tweede reden om te maaien meest krachtig is en vol voedingsstoffen voor de insecten? is om voedingstoffen af te voeren. Onder- zitten. Helaas is dat ook het moment dat- voedselrijke omstandigheden groeien de bloemen vol in bloei staan. Willen we grassen harder dan bloemen en verdrin bloemrijke bermen houden, dan ontko ‘Niet alles wordt tegelijkertijd gemaaid. gen de grassen de bloemen. In de stad men we er niet aan om te maaien als de We proberen her en der plukken gras- zit heel veel voedsel in de grond. De- bloemen bloeien. Op de plekken waar met bloemen, zo’n twintig procent, te bermen in onze stad hebben continu te we maar een keer per jaar maaien, laten staan zodat bijen en andere insec lijden van de aanvoer van voedings neemt het gras de overhand en bloeien ten kunnen overleven. We blijven daar stoffen zoals stikstof van wegverkeer er geen bloemen meer. Hoewel bermen- de komende jaren mee experimenteren,- en hondenuitwerpselen. Om bloemen er na het beheer kaal uitzien, is het dus- zodat we het midden kunnen vinden ook in deze voedselrijke bermen de- juist natuur-bevorderend. In het verle tussen (vaak genoeg maaien) om vol kans te geven om mooi tot bloei te den hebben we wel eens de fout ge- doende bloemrijke bermen te houden komen, moeten wij als groenbeheer- maakt om zones met orchideeën minder en te zorgen dat bijen en vlinders na ders de bermen voedselarm houden en- te gaan maaien. Helaas zijn die groei het maaien voldoende eten houden.- dus moeten we maaien. Het lijkt tegen plaatsen grotendeels verloren gegaan. Binnenkort komt de gemeente met de strijdig, maar juist door te maaien hou Door nu extra te maaien proberen we de Nota Stadsnatuur waarin goede vuist Waaromden en krijgen maaien we jullie meer terwijl bloemen.’ Hoesituatie vaak te maaitherstellen.’ de gemeente? regels staan om met het beheer van de bloemen in bloei staan? bermen en weides (nog) beter rekening Opte houden de hoogte met insecten.’blijven van het Haagse ‘We maaien twee keer per jaar. Vaak in Groen? Ga naar hethaagsegroen.nl ‘Ook dat lijkt tegenstrijdig. Maar maaien de maanden juni/ juli en dan nog een is het meest effectief als het gras het keer in september/oktober. Maaien we Familiegeluk

- Dory Alards woont al zeventien jaar lende voorouders. Als Dory langsloopt,- met veel plezier in een zijstraat van de kijkt ze altijd naar hem uit. Hij is ge Wassenaarseweg. ‘Als ik ’s ochtends de- makkelijk te vinden, omdat hij zich al hond uitlaat, hoef ik alleen maar de tijd wat van de groep afzondert. Sinds- straat uit te lopen om in een hele an een half jaar valt het haar op dat Gijs dere wereld terecht te komen met steeds in gezelschap is van een brand koeien, paarden en schapen, maar gans. Gijs heeft dus na al die jaren een vooral ganzen.’ Al jaren volgt zij een- levensgezellin gevonden. En dat niet van die ganzen, die zij Gijs (naar de alleen: hun liefde is bekroond met een- gans uit de Donald Duck) heeft ge- jong. Gijs loopt zichtbaar trots om zijn noemd. Gijs is een witte ’soepgans’: een vrouw en kind heen en houdt voortdu gedomesticeerde gans met verschil21 - WIJKBLADrend de omgeving BENOORDENHOUT in de gaten. AUGUSTUS 2020 In gesprek met een honderdjarige

Op 28 mei jl. vierde onze wijkgenote Marva Mies Van Nieuwenhuijze-Blom een wel Ineens was de oorlog voorbij. Toen heel bijzondere verjaardag: ze werd Mies hoorde dat er mannen en vrouwen honderd jaar. Wij gingen met haar in werden gezocht voor de strijdmachten, gesprek over haar lange – en avontuur- gaf zij zich meteen op voor de lijke – leven. Koninklijke Marine. ‘Ik had geen idee waar ik aan begon! Maar het avontuur Gastvrij word ik door Mies en haar trok, ik had niets te verliezen. Ik werd dochter Mariette ontvangen in Mies’ aangenomen en met een groep meisjes huis, waar zij nog steeds zelfstandig werden we bij nacht met een schip naar woont. Hier had zij ook haar verjaars- Engeland gebracht. Daar stond een feest willen vieren, met kaas en wijn in truck klaar, die ons naar een grote de tuin. Maar corona gooide roet in het ‘manor’ bracht. Joelend stonden wij eten. ‘Het werd stil om ons heen’, zegt achterin. Daar kregen wij onze training: Mies. ‘Maar toch voelde ik mij die dag we moesten salueren en in het gelid jarig. De buurvrouw had de bomen ver- lopen, terwijl een militair ‘links-rechts’ sierd en ik werd toegezongen door blafte. We vonden alles gek en belache- mijn straatgenoten. Als een koningin lijk. Het was een prachtig stel meisjes, stond ik op de stoep. Mariette kwam we hadden samen veel plezier!’ met gebakjes met mijn gezicht erop. De hele dag door kreeg ik bloemen en ‘Na een paar weken gingen we weer bezoek.’ naar Nederland. We werden onderge- bracht in Scheveningen. Alle huizen Jeugd stonden daar leeg. Sommigen meisjes Mies kan prachtig vertellen over haar Mies in 2020 hadden Canadese vriendjes, die hen lange leven. Zij werd als Maria Isabella nylon kousen gaven. Wij moesten dikke Blom in 1920 in Meppel geboren. ‘Ik zwarte wollen kousen dragen en had- ben een echte Drent’, zegt ze. ‘Toen ik den zoiets nooit eerder gezien. Die vier jaar was zijn we ‘geëmigreerd’ meisjes gingen naar de drogist, koch- naar Heerenveen in Friesland. Ik heb er ten een pakje verf en maakten in de een heerlijke jeugd gehad, maar voor keuken de nylons zwart.’ mijn ouders was het hard werken. Het waren de jaren van de crisis, dus we Naar Nederlands-Indië moesten ‘zûnig’ zijn.’ Toen kwam er een oproep om naar Nederlands-Indië te gaan. Mies dacht: Naar Den Haag ‘Ikke wel natuurlijk!’ Vier weken zaten Op haar twintigste kreeg Mies een baan zij op de boot. ‘Onderweg moesten we op het hoofdkantoor van de PTT in Den Maleis leren, maar daar kwam niet veel Haag. Ze vond een kamer op de van terecht. We werden ondergebracht Frederik Hendrikstraat. ‘Op een och- in Batavia. De stad was helemaal leeg, tend in mei hoorde ik plotseling lawaai de witte huizen groen uitgeslagen. Ik in de lucht’, vertelt Mies. ‘De Duitsers werkte eerst in het archief en later bij vielen ons land binnen. We gingen op zeekaarten de drijvende mijnen, zand- een van de eerste dagen hoorden we Mies als marva bankende hydrografie. en scheepswrakken Elke dag moesten worden in op- datde fietser naarontzettend de kust werdom te gebombarkijken. Op- gevuld. Het was leuk werk. Maar we deerd – dat was Rotterdam.’ Later in de eten te halen bij de boer. Als ruilmate- hadden geen idee van de onderhande- oorlog werkte Mies op het hoofdkan- riaal voor eten namen we opgerolde lingen die gaande waren over de onaf- toor van de HTM (waar nu Babylon schilderijtjes mee van mijn oom, die hankelijkheid. We hadden geen radio, staat). Ook daar hoorde zij een enorm schilder was. Ook aten we tulpenbol- krant of andere nieuwsbronnen.’ bombardement – dit keer in het Bezui- len, niet lekker! Mijn nichtje en ik zaten denhout. een keer in een kroeg met onze meege- Op een feestje ontmoette Mies Chris brachte lunch: gebakken tulpenbollen van Nieuwenhuijze. Hij was geen mili- Inmiddels woonde Mies in Voorburg, op brood. Een paar mannen die daar tair, maar werkte voor gouverneur Van bij haar oom en tante. ‘We gingen op de zaten wilden dat wel eens proeven, ze Mook. ‘Hij leek mij niks! Maar een paar dachten dat ze dood gingen!’ weken later kwam hij naar mijn marva- fiets naar Den Oever en Alkmaar om22 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Mies en Chris in Nederlands-Indië huis. Hij vroeg mij mee uit eten en toen Het Benoordenhout vertelde hij mij van de onderhandelin- Mies: ‘Zo kwamen we terecht in het gen tussen Nederland en Indonesië, Benoordenhout, in het huis waar ik waar ik dus niets van wist. Chris vroeg nog steeds woon. Ik heb hier steeds mij ten huwelijk. Een jaar na ons trou- met plezier gewoond. De band in de wen werd Indië overgedragen. Wij straat is goed, er is een aantal buren moesten terug naar Nederland, zonder dat op mij let.’ Dochter Mariette merkt begeleiding en sociale steun. We kre- op dat haar moeder een verbindend gen alleen een gratis terugreis.’ element is in de straat. Ze heeft altijd veel dingen op touw gezet. Terug in Nederland Zo keerde het echtpaar terug, zonder Ook verder zat Mies niet stil. Zij werd werk en met een kind op komst. Chris verkoopster in de museumwinkel in was indoloog: opgeleid tot bestuurs- het Mauritshuis. ‘Omdat wij als ver- ambtenaar in het verre oosten. Omdat koopsters geregeld vragen kregen over hij veel wist van de islam kon hij aan de schilderijen, besloten we om lessen het werk bij de Wereldomroep in kunstgeschiedenis te nemen. Zo ont- Hilversum. Op initiatief van een aantal stond de kunstclub, die nog steeds be- voormalig residenten werd er een op- staat. We kregen les van een kunsthis- leidingsinstituut opgericht voor be- torica en we kwamen bij mij thuis voor Met straatgenoten op haar honderdste verjaardag stuurders van voormalige koloniën die kleine lezingen en diavertoningen. Ook bezochten we andere musea.’ De aan- klein glaasje port. Ook doet ze al sinds Institute of Social Studies (ISS). Chris koop van een huisje in Frankrijk was haar verblijf in Indië elke dag een mid- wasonafhankelijk een van de waren oprichters geworden: en werd het voor Mies aanleiding om Frans te leren dagslaapje. ‘Zo kom je tot rust en zet je later enkele jaren rector. bij de Alliance Française. ‘Ik heb altijd jezelf even stil.’ Wijze woorden van een veel gelezen, liefst historische romans, avontuurlijke dame. ‘Ik heb géén saai Zelf had Mies ondertussen ook wel ook in het Frans en Engels. Bezig blij- leven gehad!’, besluit Mies haar verhaal. weer aan het werk gewild. ‘Maar dat ven in je hoofd is belangrijk.’ was in die tijd heel moeilijk. We had- den drie kinderen, een dochter en twee Het geheim van een lang leven Anne-Helene Borgts-Kooijmans zoons, en ik had voor hen geen oppas.’ Volgens Mariette is haar moeder zo In 1960 en 1965 woonde het gezin van- sterk omdat ze met weinig toe kan, door- wege het werk van Chris telkens een dat ze de oorlog heeft meegemaakt. En jaar in de Verenigde Staten en vanaf als er iets verandert, dan verandert Mies 1970 twee jaar in Canada. In 1972 mee. Ook haar artsen zijn verbaasd over keerde de familie terug en ging Chris haar veerkracht. Mies heeft weinig ge- door met zijn werk bij het ISS. rookt en drinkt slechts af en toe een

23 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Van Bylandthuis Benoordenhoutseweg 46 2596 BC Den Haag

T 070 219 09 09 E [email protected] W www.maaldrinknotarissen.nl

Alles goed geregeld, gewoon bij u om de hoek.

VOOR EEN MOOIE UITVAART MET VOOR EEN MOOIE UITVAART MET VOOR EENAANDACHT MOOIE UITVAART VOOR MET PERSOONLIJKEAANDACHT VOORWENSEN PERSOONLIJKEAANDACHT VOORWENSEN PERSOONLIJKE WENSEN

ALEXANDRA REMPT – MACKAY ALEXANDRA REMPT – MACKAY START HET NIEUWE SCHOOLJAAR GOED! 070ALEXANDRA - 22104 57 REMPT – MACKAY AFTER’S COOL Benoordenhout [email protected] - 22104 57 Weissenbruchstraat 3-5 | 2596 GA Den Haag [email protected] - 22104 57 Mandy Koenraads MSc | T 06-20340451 [email protected] 103 E [email protected] WWW.MACKAYENCO.NLGENTSESTRAAT 103 WWW.MACKAYENCO.NLGENTSESTRAAT 103 Kijk voor meer informatie op: WWW.MACKAYENCO.NL afterscool.nl/start-nieuwe-schooljaar

Adverteren in het Florence Oostduin Benoordenhout? Wanneer u lichamelijke of psychogeriatrische zorg nodig heeft, dan kunt u wonen in woonzorgcentrum Oostduin aan de Goetlijfstraat. Formaten en tarieven excl 9% BTW U woont of zelfstandig in een van onze appartementen of binnen onze zorgafdeling. Naast de zorg biedt Oostduin u nog veel meer, 1/1 pagina Є 550,00 per plaatsing ook op het gebied van uw welzijn. Heeft u tijdelijk een 1/2 pagina Є 375,00 per plaatsing verblijf met zorg nodig? Ook dan kunt u bij ons terecht. 1/2 pagina Є 375,00 per plaatsing 1/3 pagina Є 250,00 per plaatsing Vragen? Wij helpen u graag! 1/3 pagina Є 250,00 per plaatsing 1/6 pagina Є 120,00 per plaatsing Florence Oostduin W www.florence.nl,T 070 - 41 31 000, E [email protected], Florencezorg

24 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Schilderswijk en het Benoordenhout: een mooie kans

De Werkplaats bekwamen voor een diploma in de zorg Het wijkcentrum De Mussen doet hier of het onderwijs. Daarvoor moet eerst wat aan. Het is een centrum waar haar taalvaardigheid worden verbe- onder meer de zogenoemde Schilders- terd. Ik ben haar mentor. In de praktijk wijkmoeders worden begeleid om ste- betekent dit dat wij één of maximaal viger en met meer zelfvertrouwen in twee keer in de week een uur bij De onze maatschappij te staan. Recent is Werkplaats samenkomen. er een Vadercentrum voor de wijkbe- Eerder schreef ik in ons vermaarde woners van start gegaan. Ik ben in het Mentoren gevraagd wijkblad een artikel over het wijkcen- bijzonder betrokken bij een afdeling Er is behoefte aan mannen en vrouwen trum De Mussen in de Schilderswijk. van De Mussen, De Werkplaats ge- die zo’n mentorrol willen invullen. Ter De strekking van die bijdrage was niet naamd. In De Werkplaats worden wijk- ondersteuning van de mentor wordt er alleen om informatie te verschaffen, bewoners in ruime zin (dus ook Laak- een korte cursus gegeven – vijf bijeen- maar ook om te peilen in hoeverre kwartier etc.) gedurende enkele maan- komsten van ca. twee uur elk – waarin onze wijkvereniging een structurele den begeleid naar een betaalde baan. de aanstaande mentor vertrouwd raakt relatie met deze wijk aan de andere Het betreft geen personen die al bij het met het begeleidingsproces. De mentor- kant van Den Haag zou kunnen opbou- Arbeidsbureau als werkzoekenden met rol verrijkt niet alleen degene met wie wen. De reacties zijn bemoedigend en sollicitatieplicht zijn ingeschreven. Het je bezig bent, maar ook de mentor zelf. daar ga ik nu verder op in. gaat vaak om vrouwen die voor het eerst tot het arbeidsproces willen toe- Dit is een manier waarop het Benoor- De Schilderswijk heeft op het Benoor- treden, nadat de kinderen wat ouder denhout haar gezicht in de Schilders- denhout voor dat zij nationale bekend- zijn, of het betreft herintreders die wel wijk kan laten zien. Er is natuurlijk heid geniet, helaas vaak nogal negatief. eerder hebben gewerkt. Maar het aan- meer mogelijk om die band en wissel- Waar onze wijk in doorsnee bestaat uit bod is niet beperkt tot die hoofdcate- werking inhoud te geven, ook vanuit de hoogopgeleide en zelfstandige redzame gorie. Ik ben nu zelf met een nieuwe Schilderswijk naar onze wijk toe. In- burgers, is dat voor de Schilders-wijk werkzoekende vrouw aan een dergelijk dien u geïnteresseerd bent om meer niet het geval. Integendeel, het gaat om begeleidingsproces begonnen. Zij is over wijkcentrum De Mussen en De veelal nieuwe Nederlanders met een Werkplaats te weten, dan ben ik u kwetsbare sociale positie en moeilijke stabiel gezin met een werkende man graag van dienst. kansen op de arbeidsmarkt. Zeker als envan vier Somalische studerende afkomst kinderen en heeftop MBO-, een het tegenzit met de economie, zoals dat VWO- en HBO-niveau. Zij is actief als Ben Droste nu weer het geval is. vrijwilliger, maar wil zich nu verder [email protected]

Het puppy-uurtje

Sinds enige tijd komt er eenmaal in de maand een groep jonge teckels bijeen op het speelveld op het landgoed Arends- dorp. Het begon in maart 2020 toen een jonge teckel met zijn baasje voor het eerst in Arendsdorp mocht wandelen. Het bleek zowel daar als in Clingendael veel jonge teckels rondliepen. Toen was al snel het idee geboren al die hondjes op een zaterdagmiddag bijeen te roepen. De eerste keer was in april. Daarna von- den nog twee speelmiddagen plaats, met iedere keer meer hondjes. Uiteindelijk kwamen er ook nog pups bij van een ander ras. De foto is van de bijeenkomst van juni. Er was toen zelfs een glaasje wijn of iets anders voor de dorstige be- geleiders. Hoe gezellig het was, kunt u zien op de deze foto. Lang leve de teckel- tjes van Arendsdorp!

25 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Heeft u verhuisplannen op termijn en wilt u graag een keer sparren over aan- en verkoop? Neem gerust contact met ons op. We nemen de tijd en garanderen u de aandacht!

ACTIEF IN • VERKOOP • AANKOOP • TAXATIES • VERHUUR • BEHEER

[email protected] BVL steunt het vergeten kind en zal een gedeelte 070 - 350 23 04 van de courtage afstaan aan dit goede doel. www.bvl.nl

Oog voor wat telt

Comfortabel wonen met de nodige zorg

Faciliteiten voor wijkbewoners - Eerstelijnspraktijk fysiotherapie en ergotherapie - Wijkservicepunt - Wel Thuis abonnement, met service, activiteiten en bemiddeling voor bijvoorbeeld kortdurend verblijf in het Maison www.saffiergroep.nl Theo Mann-Bouwmeesterlaan 10, 2597 GW Den Haag, telefoon (070) 37 47 200

26 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Buurthuis hdm maakt sporters in de toekomst weerbaarder Tai Chi-lessen beginnen nu met stokoefeningen

Aanpassing van de lessen doen. Kom eens kijken op vrijdagmor- Op voorstel van enkele deelnemers aan gen om kwart voor tien naar een kleine de Tai Chi-lessen beginnen de oefenin- groep van tien sporters van verschil- gen sinds kort met het oudste wapen lende leeftijd. Uw lijf wordt niet alleen ter wereld, de stok. Het is een prettige leniger, maar door de ‘stok-vorm’ ook afwisseling gebleken van de reguliere weerbaarder. oefeningen in Tai Chi en Qigong. Verder is nu ook voldaan aan de eerdere wens Goed om te weten om aandacht te geven aan een vorm - De Tai Chi-les duurt een uur met hal- van zelfverdediging. verwege een korte rust. is als het ware een verlengstuk van het - 9.45 uur is de exacte begintijd om Stok als waardevolle hulp middelpunt van je lichaam. Het maakt overloop met de volgende les te De houten stok is in ons geval een gewone de schouders en polsen beter los. Je vermijden. bezemsteel van 1,20 meter lang. Deze wordt meer bewust van de bewegingen - De bijdrage per les bedraagt € 6 in- wordt voorlopig gebruikt bij de zachte en het versterkt de concentratie. Door Qigong met toepassingen uit de krijgs- deze extra aandacht scherpt het tevens - We trainen in de grote zaal van het kunst. Alle oefeningen doen we eerst lang- de geest. En niet onbelangrijk, het is buurthuis,clusief koffie; dus met sportschoenen pinpas te betalen. mee. zaam om zowel de zachtheid als de bovendien leuk om te doen. - De docent, de heer Kramer, zorgt voor kracht van de stok te leren kennen. de bezemstelen. U kunt nog meedoen Extra aandacht en concentratie Deze aanpassing van de lessen kunnen Wijtze Bloksma De stok beweeg je vanuit je centrum en een aanleiding zijn om ook mee te gaan [email protected]

Ingezonden brief Fietsen in Clingendael wordt toch niet ‘het nieuwe normaal’?! vaak gebruik maken van de voetpaden - Het valt mij al enige tijd op dat fietsers bordClingendael. of voetpad Mijn komt, verwachting hij of zij afstapt. is dat, jong én oud, worden er zelden op aan- zodra een fietser bij een voetgangers- gesprokenin landgoed en Clingendael.als dat wel gebeurt, De fietsers, dan pen zou het mijns inziens helpen dat er bijOm elkefietsers ingang hier van een hethandje park bij een te helico- nenbord wordt geplaatst met daarop hettrekt speeltuintje een flink aantal schijnt zich een er nietswelhaast van de gewenste gedragsregels, zoals bij- onoverkomelijkaan en fietst vrolijk probleem verder. te Met zijn name om voorbeeld ook gedaan is in de Paleis- wandelend naartoe te gaan. De (bak) tuin. Ook kan gedacht worden aan uit- speeltuin. de hoofdingangen. Dat nodigt uit om de fietsen sjezen je voorbij op weg naar de breiding van het aantal fietsbeugels bij Dat vind ik jammer. Bij deze wil ik alle daar dan aan doen? Het is te makkelijk te gaan. wijkgenoten die hieraan meedoen ver- om te zeggen dat er alleen maar stren- fiets te parkeren en lopend het park in ger gehandhaafd moet worden, net zoals Beste wijkgenoten, helpen jullie mee om Fietsen in Clingendael mag niet ‘het gedaan is voor de toetertrouwerijen in hier samen een succes van te maken? Ik nieuwezoeken normaal’ om het worden. fietsen Het na overgrote te laten. zal u daar in ieder geval zeer erkentelijk deel van Clingendael is wandelgebied. Royaardsplein, om dit probleem aan te voor zijn, en met mij vele wandelaars die Laten we daar samen aan werken. pakken.Clingendael Die énbehoren het fietsen inmiddels op het ookWillem tot willen genieten van al het moois wat het Gelukkig ben ik niet de enige die daar zo - landgoed Clingendael te bieden heeft. over denkt. Ik heb een berichtje op de Facebookpagina ‘Benoordenhout What’s de verleden tijd, juist doordat er flink ge Up’ geplaatst en daar kwamen zeer veel handhaafdIk denk van is. Maarwel. Latenkan het we ook beginnen anders? reacties op. Dit onderwerp leeft dus bij door naar elkaar uit te spreken wat we Adéle Terpstra-Booy van elkaar verwachten op het landgoed Foto 070fotograaf.nl meer wijkgenoten. Maar wat kunnen 27we- WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 DuurSaam De zes routes naar een DuurSaam Benoordenhout

DuurSaam Benoordenhout heeft door een onafhankelijk adviesbureau laten onderzoeken welke mogelijkheden er- voor onze wijk bestaan om op termijn- over te stappen naar duurzame bron- nen. Daar is een zestal routes uitgeko men die alle zijn doorgerekend op kos ten, baten en mate van verduurzaming. Dit artikel geeft een verkort overzicht van de mogelijkheden, die allemaal Routestarten 1: met Isoleren ‘route 1: Isoleren’.

Dit is de route waar u zeker geen spijt van krijgt. Deze route draait om energie besparen door te isoleren, dubbelglas te plaatsen en het huis tochtvrij te maken.- Deze investeringen kunnen uitgevoerd - worden tijdens de reguliere onder past moeten worden om waterstof aan te optie is. Schaalgrootte is cruciaal voor houdsmomenten en betalen zich terug kunnen. Waterstof wordt op dit moment deze optie, omdat het maken van put door een lager energieverbruik. Met nog niet duurzaam gemaakt, maar het is ten en een warmtenet (dat op 70 °C deze route is uw energiebron nog niet wel de bedoeling dat dit gaat gebeuren.- opereert) kostbaar is. De ontwikkeling verduurzaamd, maar heeft u uw huis Deze route is voor onze wijk nu nog van een nieuw warmtenet kost jaren. Routewel voorbereid 2: Hybride op de volgende stap. geen reële optie, maar misschien den De techniek is er klaar voor, maar de- - ken we daar over twintig jaar anders meeste woningen in onze wijk nog niet. - Routeover. 4: Geothermie met een Mid- Deze moeten minimaal het energiela Deze route maakt gebruik van uw hui- dentemperatuur-warmtenet (MT- bel C hebben om de woning op koude dige cv in combinatie met een warmte net) in de wijk Routewinterdagen 5: Lagetemperatuur-warmte- aangenaam te houden. pomp. De warmtepomp voorziet uw wo - net (LT-net) ning in het voor- en najaar van warmte. Als het echt kouder wordt, moet worden- Deze route is op dit moment al be teruggevallen op de cv-ketel. Het meest- schikbaar en gaat over de ontwikkeling Het uitgangspunt van deze route is dat- gebruikte type waterpomp in combina van een nieuw warmtenet. Er wordt de wijk met retourwarmte (van een tie met een cv-ketel is de lucht- water- gebruik gemaakt van waterlagen op geothermiebron) van 40 °C wordt voor warmtepomp. Deze haalt de warmte uit- grote diepte. Hoe dieper de waterlaag, zien. Woningen die geïsoleerd zijn tot de buitenlucht. Daarvoor is een ventila- hoe hoger de temperatuur. Er worden- label A kunnen hier direct op worden tor nodig, die vaak aan de gevel kan wor twee putten gemaakt. Met de ene aangesloten. De woningen met labels B- den geplaatst. De ventilator kan voor ge wordt warm water uit de waterlaag ge- en C hebben een warmtepomp nodig luidsoverlast zorgen. Een voordeel van haald. Dat water kan gebruikt worden om het huis in de koude maanden aan een warmtepomp is dat deze in de om warmte aan een warmtenet te leve genaam te houden en in de zomer de Routezomer 3:ook Waterstof koeling kan opleveren. ren. Het afgekoelde water wordt met Routewoning 6: te All koelen. electric een tweede put weer teruggebracht in - de bodem. - Deze route is nog niet beschikbaar. De- In deze route gaat iedereen een eigen route gaat ervan uit dat het huidige aard- Berekeningen laten zien dat als een oplossing zoeken. Dat betekent dat ie gasnet geschikt wordt gemaakt voor wa groot deel van de wijk meedoet, route dere bewoner voor een warmtepomp terstof. Cv-ketels zullen daarvoor aange28 - WIJKBLAD4 de meest BENOORDENHOUT economische en AUGUSTUS duurzame 2020 gaat of een andere vorm van elektrisch verwarmen. Woningen moeten tot label mende maanden met u in gesprek, om A geïsoleerd zijn om de temperatuur reductie en welke optie geeft het min- te bevorderen dat het voorstel van de aangenaam te houden in huis en de steWelke gedoe? optie levert de hoogste CO₂- gemeente aansluit op de wensen van energiekosten binnen de perken te de wijkgenoten. houden. Dit is voor veel (steensmuur) We horen graag wat u belangrijk vindt woningen in het Benoordenhout een als het aankomt op het kiezen van een of kostbare aangelegenheid. Een voordeel meerdere opties. Wij gaan dat namelijk is wel dat de woning in de zomer met niet voor u doen. Wij horen graag van u een warmtepomp gekoeld kan worden. welke route(s) u het meest kansrijk acht, Naarmate meer woningen warmtepom- zodat we dat op kunnen nemen in ons pen nemen, zonnepanelen plaatsen en voorstel voor het wijkenergieplan op bewoners elektrisch gaan rijden, zal het hoofdlijnen dat we begin 2021 aan de huidige elektriciteitsnet in onze wijk gemeente aan willen bieden.

Dat betekent niet dat wat u aan ons Hoesignificant nu verder? moeten worden verzwaard. doorgeeft ook werkelijkheid zal wor- Wij realiseren ons dat u na het lezen den; wij geven immers alleen aan de Wilt u meepraten over de toekomst van van deze routes nog veel vragen heeft. gemeente door wat de voorkeuren zijn uw woning? Vraag een buurtgesprek aan Om hier antwoord op te geven, organi- van de bewoners in het Benoordenhout. en doe mee. Zie voor meer informatie seren we op uw verzoek kleine buurt- Deze informatie kan de gemeente ge- https://duursaambenoordenhout.nl/wie- bijeenkomsten waarin we uitleg geven bruiken in de warmtevisie die zij eind kan-mij-helpen/. over deze zes routes. Wat zijn de voor- 2021 moet maken. Hierin staat hoe de en nadelen van de verschillende op- energietransitie per wijk zal worden DuurSaam Benoordenhout ties? Welke optie is het goedkoopste? gerealiseerd. Graag gaan we de ko- Wijkvereniging Benoordenhout

Bewoners aan het woord De helpende hand van DuurSaam Benoordenhout!

Bijna drie jaar geleden begon de sche temperaturen lijken te gaan, blijft Stichting DuurSaam Benoordenhout de het huis veel koeler dan vroeger. actie ‘Zonnepanelen op eigen dak’. Josee van Eijndhoven, de voorzitter Daarom was er voor mij alle reden om van de stichting, stelde mij daarvan op energiecoach Harry Gernaat zeer er- de hoogte. Ik sprak mijn waardering uit kentelijk te zijn voor zijn begeleiding, voor die actie, ook omdat ik zelf al een de adviezen en ook de stimulering. jaar eerder veertien zonnepanelen had Zonder de helpende hand van Duur- laten installeren op mijn eigen dak. Saam Benoordenhout had ik niet zulke resultaten kunnen behalen. Daarom De levering van zonnestroom bleek V.l.n.r. Jos van Gennip, Harry Gernaat en Josee breng ik hulde aan Josee van Eijnd- goed te werken en daar was ik blij mee. Van Eijndhoven, foto Trees van Gennip hoven, Harry Gernaat en allen, die zich Een goed en trots gevoel houd je eraan inzetten om te laten zien dat onze wijk over, zeker als tegenover een stevig en een grote buitengevel op het oosten? een voorbeeld van duurzaamheid kan stroomgebruik een positief saldo over- Ze vertelde mij dat de stichting was ge- worden. Harry was heel blij met mijn blijft op de meter. Juist in deze laatste start met energiecoaches. Ze bracht mij reactie en zei: ‘Kijk mensen. Hier doen twee jaren tikt dat, bij al die zonne- in contact met Harry Gernaat, hun eer- we het nu allemaal voor en hier krijg ik schijn, stevig aan. Maar omdat ik het in ste energiecoach. Die bevestigde mijn echt energie van.’ mijn eentje had georganiseerd, wist ik bovengemiddeld gasgebruik. Van hem niet zeker of ik optimaal van de moge- kreeg ik het advies om vooral te kijken Mr. Jos van Gennip - naar het energieverlies door de ramen seerde de voorzitter om standaardad- en dan ook de ramen in de buitengevel viezenlijkheden en hadeventuele geprofiteerd. bemiddelingen Ik advi op het oosten mee te nemen. Medio fe- Wilt u ook isoleren of voor buurtgenoten op te zetten. bruari 2020 zijn alle ramen van isola- zonnepanelen laten plaatsen, tieglas voorzien. Het ziet er perfect uit neem dan contact op met de Daarna heb ik haar mijn hoge gasge- en in die koude maanden februari en energiecoaches via de website. bruik voorgelegd. Wat was daaraan te maart was het temperatuurverschil di- duursaambenoordenhout.nl doen in een huis zonder spouwmuren rect merkbaar. Nu we weer naar tropi-

29 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Maak kennis met tennis! usanne Sluyterman van Loo & kom tennissen bij Tennisclub WW in het Benoordenhout U itv aartbegeleiding ACTIE! Gratis clinic Martin Verkerk!* + dinercheque!

voor meer informatie zie website: www.tennisclubww.nl telefoon 06 37 27 57 77 Van Hogenhoucklaan 35, 2596 TA Den Haag www.susannesluytermanvanloo.nl

uw huis, onze zorg! Met passende zorg, langer zelfstandig en thuis bij Oldael

Zorggroep Oldael beheert twee woonzorgcentra in goede wijken in Den Haag, met ruime apparte- menten, een eigen keuken en begeleiding, zorg makelaars & taxateurs en verpleging op maat. U bent van harte welkom voor een rond leiding in Aelbrecht van Beijeren (Benoordenhout) en Oldeslo (Duttendel).

Bezuidenhoutseweg 110A +31 (0)70 34 74 433 Bel voor een afspraak of meer informatie met 2594 AZ, Den Haag www.svdmakelaars.nl [email protected] onze cliëntadviseur op 070 - 530 05 08

www.oldael.nl

30 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020

Steenks & van Deelen - advertentie 185 x 80.indd 3 03-01-17 11:06 Kijk, in onze wijk! Huisnummers

Bij weer een corona-ommetje door de ruimte, en het moet volgens de uitvoe- stenen, soms huisnummers, soms ook buurt valt je oog soms op iets wat je ringsvoorschriften voldoen aan de plaatsaanduidingen, zoals naast de eerder niet opgevallen is. Dit keer viel NEN-normen voor plaatsing en afme- kerk. Maar landelijk gezien was deze mij op dat de huisnummerbordjes in tingen. Het huisnummer moet niet al- manier van aanduiden verre van onze wijk zo op elkaar lijken. Zo’n huis- leen zichtbaar zijn van de openbare uniform. nummerplaatje is aangebracht toen het ruimte bij het aanbrengen, maar de huis na de bouw werd opgeleverd. In ‘rechthebbende’ moet ervoor zorgen In de periode 1800 tot 1850 was er een onze wijk is er een groot aantal huizen dat het nummer zichtbaar blijft. snelle bevolkingstoename. Zo nam in opgeleverd in de periode 1900- 1910 Den Haag het aantal inwoners in die en 1920-1940. De oorspronkelijke Mocht het ooit nodig zijn om het huis- periode bijvoorbeeld toe van 40.000 huisnummerbordjes dateren dus uit nummer leesbaar te houden: opgeschil- tot 70.000. De regering wilde meer in- die tijd. derde huisnummers en zinken plaatjes - kunnen opnieuw opgeschilderd wor- wikkelingen in het land. Daarom kre- In de oudere delen van de wijk (Nassau- den. Zinken plaatjes en emaillen bord- genzicht gemeenten krijgen in dein demografische1850 opdracht ont de buurt) zijn de huisnummers vaak met jes zijn ook te koop, de emaillen bord- bevolking uniform te registreren. De fraaie cijfers op het huis geschilderd, jes wel meestal in een modernere uit- Gemeentewet van 1851 geeft gemeen- op de muur naast de voordeur. In de voering. ten de bevoegdheid om straatnamen en

jaren dertigbuurten worden meestal Op de foto’s ziet u een voorbeeld van huisnummers vast te stellen. Doordat door elkaar zinken plaatjes of emaillen een opgeschilderd huisnummer, een sinds 1832 het Kadaster bestaat en bordjes gebruikt. Zinken plaatjes zijn zinken plaatje en een emaillen bordje. sinds 1850 ook het bevolkingsregister, bijvoorbeeld wat meer te vinden in de is samen met de straatnaamgeving en Weissenbruchstraat en de Bachman- Geschiedenis van de huisnummering de huisnummering een landelijk uni- straat; emaillen bordjes meer in Waals- De huidige regelingen voor huisnum- forme en overzichtelijke registratie per dorp. De huizen werden vaak per blokje mering vinden hun oorsprong in de tijd gemeente ontstaan van wie er op welk opgeleverd en het is aardig om te zien van Napoleon. In 1795 kregen alle ge- adres woont. dat zo’n blokje dan plaatjes of bordjes meenten opdracht een volkstelling met hetzelfde type cijfers heeft. voor te bereiden en vast te stellen hoe- De gemeente Den Haag hanteert vanaf veel kiesgerechtigden waar precies 1858 een huisnummersysteem per Dat alle bordjes ongeveer even groot woonden. Deze informatie zou ge- straat. De wijze van nummeren is sinds zijn en min of meer op dezelfde plaats bruikt worden voor de eerste alge- die tijd vrijwel ongewijzigd gebleven; aan de gevel zijn bevestigd, komt door mene verkiezing van een nationale ver- wel is het systeem uitgebreid vanwege de voorschriften van de gemeente. De gadering in Nederland. De gemeenten nieuwe bouwtypen, zoals bijvoorbeeld gemeente kent bij het verlenen van een kregen een indeling in wijken, waarbij bouwvergunning voor een nieuw huis iedere wijk één kiesman opleverde. een huisnummer toe. Dit huisnummer Binnen de wijken werden de huizen flatwoningen. moet door de ‘rechthebbende’, meestal doorlopend genummerd. Vóór 1795 de eigenaar, binnen vier weken na op- waren er wel al straatnamen en manie- levering van het huis worden aange- ren om huizen aan te duiden: soms Christine van Marle bracht, zichtbaar vanaf de openbare waren dat namen van huizen en gevel- Foto´s 070fotograaf.nl

31 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 De metamorfose Julia’s Park Wonen op een schiereiland in het Benoordenhout…

Op de grens van het Benoordenhout en ligt tussen het groen van de landgoederen Clingendael en Ooster- beek de Prinses Julianakazerne. Als in 2015 door de gemeente Den Haag een woonbestemming aan de kazerne toe- gekend wordt, is dit voor velen een unieke optie om op deze mooie locatie een huis of appartement te kopen.

Historie De Julianakazerne ligt aan de Thérèse Schwartzestraat 15 en werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gebouwd om dienst te doen als Polizeikaserne. Architect was de Duitse Karl Gonser (1902-1979). Het terrein wordt omgeven door een gracht die on- derdeel is van de Atlantikwall, de toen- maals aangelegde tankgracht door grote delen van Den Haag en Scheveningen. De locatie was voor de Duitsers zeer (nog te koop), 1 loft en 1 residentie. Het - is voorzien van duurzame elementen, studio die ze in beslag hadden genomen. zoals dubbelglas, mechanische ventilatie praktisch: op Oosterbeek stond een film en een warmteterugwinsysteem. Een tuinarchitect heeft ervoor gezorgd dat beekDe Duitse ligt landgoed filmmaatschappij Clingendael, U.F.A. waar maak- de het geheel uniformiteit uitstraalt. rijkscommissariste daarin propagandafilms. van Nederland Achter Ooster- Seyss- Inquart zijn intrek nam. Bewoners Op een regenachtige zaterdagochtend ga Na de bevrijding begin mei 1945 was ik bij Katja op bezoek, die speciaal voor de kazerne in gebruik bij de Koninklijke deze gelegenheid binnen no-time negen Landmacht, die er van 1948 tot 2010 buurtbewoners weet op te trommelen. haar hoofdkwartier heeft gehad. In 2005 kreeg de Julianakazerne een deel eerste bewoners op 23 juli 2019 hun en- van de bestuursstaf van het ministerie treeKoffie maakten en taart enstaan de klaaranderen en hoewelpas twee, de van Defensie onder haar dak. In 2011 vier of zeven maanden later, is de onder- werd besloten dat Defensie de kazerne linge sfeer supergezellig, alsof ze hier al zou verlaten. In 2013 is het complex jaren wonen. Iedereen is blij met de be- ontruimd en overgedragen aan het slissing om hierheen te verhuizen. Ik Rijksvastgoedbedrijf. In 2015 werd be- mag dan ook vooral geen negatieve din- gonnen met de verkoop en in 2016 ver- gen schrijven over gemeenschappelijke kocht het Rijk het pand aan Zinc Real ruimtes die nog niet klaar zijn, want Estate, dat het complex een nieuwe men is uitermate tevreden over de naam gaf: Julia’s Park. bouwonderneming en opzichter Wesley, die hard werken om ervoor te zorgen Metamorfose dat het project wordt afgerond. Wat wel Het complex, dat onder monumenten- gezegd mag worden, is dat het complex zorg valt, is inmiddels door bouwonder- op een privéterrein ligt. Het is dus niet neming Heerkens van Bavel omgebouwd de bedoeling dat nieuwsgierige Benoor- tot een wooncomplex met 24 herenhui- zen, 14 appartementen, 2 penthouses wandelen. Nog één leuk weetje valt er te denhouters een rondje komen fietsen of 32 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 vertellen over de verbouwing: in de ruimte waar de voormalige feestzaal in de kazerne gesitueerd was, stuitte men op een zestig centimeter dik betonnen - cieren moest beschermen tegen een plafondbombardement. dat de feestvierende Duitse offi

Waar de bewoners vooral blij mee zijn, is dat de samenstelling zeer gemengd - lende buurten van Den Haag of uit het buitenland,is. Jong en oud, tussen afkomstig wie er uit vanaf verschil het begin contact is. De oudejaarsborrel was een succes en de pubquiz tijdens de co- ronathuiswerkperiode bleek ook een geslaagd idee. En saai zal het zeker niet worden met twintig opgroeiende kin- deren. Er is al een enthousiaste vader die een kano gekocht heeft en de grote gemeenschappelijke tuin zal zeker ook met een buurtfeest worden ingewijd.

Barbara Verloop Foto's Barbara Verloop, Katja Muderlak, Wim de Bruïne

Uitgelicht

Het is wel apart. Beschrijf je een boek in deze rubriek, komt het ver- volgens in alle bladen en kranten ook voor het voetlicht. Ik probeer deze keer eens iets origineler te zijn met mijn boekkeuze. Beide boeken zijn eigen uitgaves. Daarnaast geef ik nog wat tips voor leuke uitjes, wandelingen en meer die ook in deze tijden van genoodzaakte fy- sieke afstand goed te doen zijn.

Boeken De aankondiging van dit boek ontdekte ik in een krant bij mijn moeder. Zij lag zelf in het ziekenhuis met een klein breukje, het is allemaal goed gekomen. Vanaf 2015 heeft de auteur, Peter Knijnenburg, door middel van ‘oral his- tory’ (opnames maken van gesprek- ken) vele mensen die de oorlog in Label van een theebuiltje uit een dropping Wassenaar hebben meegemaakt, uitge- bonnen, gezinskaarten, telegrammen, hoord. Hij stelde vragen over hoe in die pakjes oorlogssigaretten en zanghul- tijd te overleven, het verraad, verzet, des aan Canadese bevrijders maken Toen hun jeugd stopte…. Wassenaarders praten over 1940-1945, Peter Knijnenburg, 2020, honger en meer. Diverse illustraties in veel duidelijk. Ik las o.a. over allerlei Uitgever Pemaburg, ISBN 978 90 9032648 1, € 25. de vorm van (afdrukken van) foto’s, vorderingen; van honden, paarden en Te bestellen via [email protected]. krantenknipsels, brieven, distributie- huizen! Een indrukwekkend boek. ˃˃˃

33 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 KOOP EN VERKOOP I HUUR EN VERHUUR I BEHEER EN (NWWI) TAXATIES

Sophie Jonkers - Peter de Mos EXPERIENCE THE Leembruggen DIFFERENCE ENJOY THE RESULTS

Wassenaarseweg 31 2596 CE Den Haag Telefoon +31 (0)70 3 249 249 E-mail [email protected] Barbara van Kampen Taco Risselada Internet www.kimmel.nl

34 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 ˃˃˃ Zomaar, middenin de coronatijd, werd ik door Yves Saerens, een jonge Vlaming, benaderd. Hij had een tekst geschreven over Sien Hoornik, de vriendin van Vincent van Gogh in Den Haag (1881-1883). Om zeker te zijn dat het beschreven Haagse leven klopt werd hij via uitgever THOTH in Bussum op mijn pad gezet. Wat volgde was een uitgebreide mailcorrespondentie, op- zoekwerk (gelukkig heb ik veel boeken over Vincent van Gogh en heb ik mijzelf Na de druivenoogst, Antonio Mancini. ©De Mesdag Collectie, Den Haag ooit eens getrakteerd op de mooie zes- delige uitgave van alle brieven van seum wel met de handen in het haar. lingen Rendez-Vous en Momentum Vincent) en nadenken. Aan het Vlaams Vrijwilligers doen heel veel en zijn ei- laten je echt op een andere manier heb ik niets veranderd; dat is echt een genlijk onmisbaar. Zo ook voor Muzee - mooie eigen taal. Inhoudelijk kon ik Scheveningen: dat heeft nu nog maar pjes op de website, maar de belevenis Yves voor nogal wat uitglijders bewa- één vrijwilliger over en die is 69 jaar. vannaar het kunst er zelf kijken. zijn Eris fantastisch!staan mooie film ren. Hij bouwde er een mooie website Het museum stuurde een e-mail uit bij: sienvangogh.com. met de vraag of je voor een paar maan- Zo maak ik een mooie overstap naar den suppoost wilt zijn. Ik heb mij daar- een beeldenwandeling in het West- voor opgegeven. Je denkt dat je een broekpark. Via een goede vriend, die museum goed kent, maar wanneer er jaren in het Benoordenhout heeft ge- kennis van je wordt verwacht – ik wil woond en nu op de grens met Scheve- toch wel iets kunnen vertellen – moet er ningen is neergestreken, hoorde ik weer van alles gelezen worden. Het hierover. Art & Jazz, een kunstenaars- Muzee Scheveningen is in principe open collectief op Scheveningen, verzorgt op woensdag, zaterdag en zondag. enthousiast geleide wandelingen langs

Het tweede museum dat ik meteen be- langs en vindt het bijzonder nu te zocht was het Panorama Mesdag. Dat wetende achttien dat debeelden. ‘Zittende Ik fiets vrouw’, er zo langsvaak had ik zó gemist, gewoon een tijd in het het Kanaal, van Theo van de Nahmer is. Panorama te kunnen staan, het oude De wandeling kan afgesloten worden Scheveningen van 1881 voor je neus. Ik met een lunch bij Greens, Kapelweg 18. heb het al zo vaak gezien, maar het Reserveren via restaurant@greensin- blijft boeien en toch zie ik iedere keer thepark.nl (€ 20 voor wandeling, boek- weer iets anders. De lichtinval, in de je en lunch). Meer informatie ook via verte een schip of de nettenboetsters Art & Jazz, artandjazz.nl. op het veld. Ik ontdekte dat de eerste twee zalen opnieuw zijn ingericht. Via Nog een paar tips voor de lange (na-) mooi vormgegeven panelen word je zomer; Mesdag Collectie, ‘Antonio Man- Sien van Gogh, een historische roman, Yves Saerens, 2020, eigen uitgave, het boek is te koop door het leven van Hendrik Willem en cini’ (tot en met 20 september 2020). bij de Haagse Boekerij in de Frederikstraat, € 22,-. Sientje Mesdag geleid, met schilde- Kunstmuseum, ‘Kies Kleur! Mode die rijen, foto’s en tekeningen. Dan is in- durft’ uit de eigen museumcollectie Kunst derdaad het Panorama een mooie apo- (vanaf 26 september 2020, tekst volgt Wat is het heerlijk om eindelijk weer in theose. in het oktobernummer van dit wijk- musea te kunnen vertoeven, de ten- blad). Museum Bredius aan de Lange toonstellingen te zien die al zo lang op Het Wassenaarse Museum Voorlinden Vijverberg, de vaste collectie. Een ju- mijn verlanglijstje stonden, en gelukkig aan de Buurtweg gaat bijna in haar om- weel van een museum. En loop eens zijn verlengd. Je moet wel een paar ex- geving op. Het oude huis, waar ooit de binnen bij (de tuin van) Pulchri Studio, tra stappen ondernemen: reserveren, directie van de PTT zat, met de tennis- altijd mooie en bijzondere tentoonstel- beperkte tijd om te kijken en er is geen banen naast het huis, is nu een restau- lingen, open dinsdag tot en met zon- horeca open. Maar, het kan weer! rant waar je je drankjes voorlopig nog dag, 12.00 tot 17.00 uur. Er is zoveel te ophaalt en buiten opdrinkt. Het mu- zien en te doen. Gelukkig maar, het De coronamaatregelen gaan ver, vooral seum vind ik prachtig, en het is zo ruim maakt weer enthousiast. voor de kleine musea. Vrijwilligers bo- opgezet. Lange banken nodigen uit om ven de zeventig jaar zijn voorlopig niet naar buiten te kijken, de natuur is meer welkom. Dan zit je als klein mu- kunst op zichzelf. De twee tentoonstel- Willemien de Vlieger-Moll

35 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Buurtvogels Babbelzieke eikelzoeker…

De vogels zingen, het is zonnig en bo- vendien is – hoera! – de grasmaaier kapot. Op het tafeltje naast mij liggen Bewicks ‘History of Britsh Birds’ uit 1797 en de twee fantastische biogra- - terkoninkje van Stephen Moss. Ze concurrerenfieën van het roodborstjemet ‘Why enBob het Dylan win matters’ van de classicus Richard Thomas en de boeken van Hilary Mantel over Henri VIII. Kortom, deze zomerdag op een Benoordenhouts terras heeft alles in zich om ‘perfect’ te mogen heten. Maar zoals vaker in het leven: op het moment dat je denkt dat je het aardig voor elkaar hebt, word je gestraft voor je zelfge- noegzaamheid…

Zelden ben ik zo ruw gewekt uit een soezerige mijmering dan op deze middag. Uit het bosje achter de tuin klonk een aanhoudend ijselijk gekrijs, Gaai op tak grijze haren zou bezorgen. Nu kan het woord Vlaamse was mogelijk een ver- bijeen mij kabaal niet enveel gefladder grijzer, datmaar een ze spook ston- wijzing naar de kleurrijke kledij van de voor Christus de heuvel Capitolinus in den ook recht overeind. Moord en gegoede burgerij uit het rijke Vlaan- Romedenken wilden aan de veroveren. Galliërs dieDe 390verdedi jaar- doodslag hier in het bosje tussen de deren. Zijn Latijnse naam is Garrulus gers werden net op tijd gewekt door glandarius en dat betekent ‘voortdu- ‘de ganzen van Juno’ ofwel de ganzen Na een paar seconden realiseerde ik rend krassende’ of ‘babbelzieke eikel- van het Capitool. Zullen we ooit in het mijVan dat Soutelande- de moordenaar en de Kijfhoeklaan? in kwestie zoeker’. In oude vogelgidsen wordt hij park ‘Oh, dat zijn de gaaien van Zanen’ waarschijnlijk een eekhoorn, ekster of ‘lelijke rover’ genoemd. Ook bijnamen gaai was die een nest eieren of jonkies als Spaanse ekster, eikelaakster, hou- van een merel of zanglijster plunderde. tekster, wout en meerkol zijn weinig Dehoren gaai als als er bosbouwer een hond in zicht komt? Mogelijk zelfs een marter. Een paar mi- vleiend. De gaai is een belangrijke bosbouwer. nuten later verstomde het alarmerende - geroep en gekrijs van de ouders. Ik IJver kan hem niet worden ontzegd kels heeft gelaten waardoor er in het pinkte een traantje weg over het ‘be- De gaai is een nijver dier, hij verzamelt voorjaarHoe? Hij vergeetergens opeenssoms waar een hij eikje zijn op ei- ginnend leven gebroken in de knop’. maar zo vijfduizend eikels, die hij in Iets later zag ik een gaai druk heen en het najaar stuk voor stuk begraaft en in Nederland, zet zijn vergeetachtigheid weer vliegen. Ik verbeeldde mij in zijn de winter weer tevoorschijn haalt. Het zodenkomt… aan Met de dijk. ca. 200.000 gaaien in grasveld is zijn provisiekast. De gaai maar dat is natuurlijk onzin. We heb- behoort tot de kraaiachtigen, de meest De vogel houdt van eiken- en beuken- bengedrag allang iets geleerd zelfingenomens dat we – ook te al com zien,- intelligente vogels. Een voorbeeld: als bos, parken en tuinen en is dus in het municeert het lekker – geen menselijke de gaai weet dat hij in de gaten wordt Benoordenhout vrij algemeen. Net als eigenschappen mogen toedichten aan gehouden als hij eikels verstopt, gaat alle kraaiachtigen zijn gaaien opportu- de dieren om ons heen. Een uil is niet hij rustig door. Geen loerende blik van- nisten: ze eten wat ze kunnen krijgen. ‘wijs’. Hij is. uit een ooghoek, maar ‘business-as- In het voorjaar eet hij insecten, kevers, usual-gedrag’. Als hij zich wat later on- rupsen en broodkorsten. Hun voedsel Kleurrijke vogel bespied waant, komt hij terug, graaft bestaat maar voor een klein deel uit ei- Tot 1989 noemden we deze vogel zijn eikel op en verstopt die ergens an- eren of jongen van andere vogels. Dat ‘Vlaamse gaai’. Hoe we daar al honder- ders. Ook klinkt bij onraad zijn alarm- zijn niet meer dan versnaperingen, tus- roep als eerste door bos of park en ver- sendoortjes. Maar – zo is het ook vaak een zeer fraai uitgedoste vogel. Het stoppen de dieren zich. Ik moest bij de soort mens – één ondeugd be- den jaren geleden op kwamen? Het is 36 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Gaai van opzij

Gaai in de vlucht Concurrerende boeken

kleine soorten voor 70 tot 80 procent zien of het een eerstejaars of een oudere -

uit jonge vogels. Binnen een jaar sneu vogel is. Het aantal broedparen in Kraaien,velt daarvan eksters, weer ca.gaaien 75 procent. en kauwtjes En zo HaagseNederland Vogelbescherming wordt geschat op constateert 45.000 tot Oude illustratie van een gaai helpenneemt in niet feite éénhet natuurlijk soort enorm evenwicht toe. een65.000 geleidelijke en dat toename is redelijk van stabiel. de gaai Dein paalt de totale reputatie… Aan de cre- je op een mooie zomerdag zorgen over ditkant geldt dat kraaien, eksters en Prachtigte bewaren. verenkleed onze parken en achtertuinen. Niets om gaaien heel wat slakken verorberen – De gaai is een alerte, nogal luidruchtige, maarte maken eens dus. de grasmaaierEn nu lezen! repareer… Mantel, Moss, Bewick of Dylan? Ik denk dat ik eerst Natuurlijktot genoegen evenwicht van de tuinliefhebbers. isbontgekleurde beigebruin, vogelhij heeft met eeneen wittegestreepte stuit. Foeke Zeilstra Het is normaal dat een groot deel van De ogen zijn lichtblauw. Zijn verenkleed - zijn de iriserende blauwe veertjes op de seizoen bestaat de populatie van veel kruin en zijn staart is zwart. Erg mooi de jonge vogels sneuvelt. Na het broed 37 - WIJKBLADvleugels. BENOORDENHOUTAan het aantal streepjes AUGUSTUS kun je 2020 briedé sinds 1895 mooi wonen

gordijnen en karpetten behang vloeren voor je complete woninginrichting kom naar onze geheel vernieuwde winkel voor inspiratie, ruim assortiment en volledig advies! verf en kleuradvies raamdeco

Laan van Nieuw Oost Indië 72 (hoek Theresiastraat) Den Haag T (070) 383 82 75 I www.briede.nl E [email protected]

Een thuis vind je samen met Estata.

Met onze persoonlijke aandacht, ons unieke netwerk en brede aanbod zorgen wij ervoor dat jij krijgt waar je echt blij van wordt! Margot Koesen www.estata.nl NVM register Nicoline makelaar taxateur van Heeswijk Kandidaat register  070 350 70 50  [email protected] makelaar taxateur

AANKOOP | VERKOOP | AANHUUR | VERHUUR | BEHEER | TAXATIES | D

38 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Benoordenhout en de Tweede Wereldoorlog 1943: Het Benoordenhout ontruimd

Eind 1943 ontruimden de Duitsers het Benoordenhout. De wijk veran- derde in een militaire vesting. Slechts een beperkt aantal mensen mocht er blijven wonen of werken. Drie wijk- bewoners vertellen hoe dat was: ‘Het Benoordenhout was omgeven door antitankgrachten, gevechtsbunkers en andere versperringen. Huizenblokken waren ingericht als SS-kazernes met prikkeldraadomheining en bewaking. Alleen met een speciaal Ausweis kon je bij enkele doorlaatpunten het Sperr- gebiet in of uit.’

Willy Bassa, die in mei 2020 haar hon- derdste verjaardag vierde in Maison Gaspard de Coligny, begon in 1944 als leerling-verpleegster in ziekenhuis Bronovo. Haar moeder bracht haar de eerste dag tot het eind van de Laan Copes van Cattenburgh. De brug daar was afgebroken. Ze moest haar Ausweis laten zien en mocht met een bootje het water over. ‘Het zag er troosteloos uit. De huizen leeg, de ramen vies. Duitse militairen, soms dronken’, herinnert mevrouw Bassa zich. ‘Gelukkig dat de natuur altijd rustig zijn gang gaat, oor- log of geen oorlog. De bloemen in de tuinen bloeiden als nooit tevoren. Als ik Willy Bassa, de laatste diacones van Bronovo: bloemen plukken uit tuinen van verlaten huizen naar huis ging, plukte ik een bosje voor mijn moeder. Na de oorlog had ik wel- waren huizenblokken ingericht als ka- men dat de ruiten kapot trilden door eens moeite om van de bloemen in an- zerne voor de Hongaarse SS, de huizen de bombardementen met V1’s. Die dermans tuinen af te blijven’, lacht zij. erachter aan de Van Hogenhoucklaan planken zaagde hij uit de vloeren van waren kazernes voor de Nederlandse de huizen. Dankzij hem zijn er weinig Blokhoofd SS en verder in het Benoordenhout ruiten gebroken bij ons in de buurt.’ De - waren in bunkers, kazernes en huizen installaties voor de lancering van de rige bewoner van het Benoordenhout Duitse eenheden gelegerd. De eet- en V1’s (vliegende bommen) en later de zijnPaul Wildeeigen kreegKinderausweis. in 1943 als Het twaalfja gezin zitkamer van de Ruychrocklaan 198, V2’s (echte raketten) stonden onder Wilde woonde in de Van Montfoortlaan waar ik later met mijn gezin woonde, andere in het Haagse Bos. Als de lance- 37. Omdat zijn vader bang was het net bleek als paardenstal te zijn gebruikt. ring mislukte, wachtten de bewoners gekochte huis na de oorlog beschadigd En in de Van Ouwenlaan, waar ik dertig in spanning af waar de bom zou terug te vinden, vroeg hij toestemming jaar heb gewoond, waren de huizen in neerstorten. om in de wijk te mogen blijven wonen. gebruik als Polizei Waffen Schule.’ ‘Voorwaarde was dat mijn vader bereid De Duitse Wehrmacht had de terreinen was blokhoofd te worden van één van De vader van Ernst Vriens, die in De van de Haagse Cricket- en Voetbalve- de brandweerploegen. Hij kreeg een Mildestraat 15 woonde, was eveneens reniging ingenomen. Wilde: ‘Op de vel- karretje met brandslangen en ander blokhoofd. Vriens (1932) herinnert den aan de Van Alkemadelaan verrezen blusmateriaal.’ Achteraf denkt Wilde zich dat buren die vertrokken de sleu- grote hallen op betonnen vloeren voor dat het toch een moeilijke beslissing tels van hun huizen aan zijn vader de reparatie van oorlogsmaterieel. Het moet zijn geweest om met vrouw en gaven. ‘Mijn vader timmerde planken leger gebruikte het eerste veld met vier jonge kinderen in een oorlogsge- voor de ramen die hij met dekens had clubhuis en tribunes voor allerlei spor- bied te blijven wonen. ‘In onze straat omwikkeld. Dat deed hij om te voorko- -

39 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020ten. Duitse officieren maakten regel De voorlopige toestemming van vader Wilde om in De Kinderausweis van Paul Wilde om toegang te krijgen tot het Sperrgebiet de vesting Benoordenhout te mogen blijven wonen. matig gebruik van de tennisbanen.’ Reichs- ’Kind, ga eens staan, draai je eens om: Gevaarlijk tot het einde kommissar Seyss-Inquart, die in land- veel te dun.’ Ik werd dus gewogen en te Vriens dacht op 5 september 1944, goed Clingendael huisde, was volgens licht bevonden, maar gelukkig toch Dolle Dinsdag, dat de oorlog was afge- Vriens een verwoed tennisser. Hij ten- aangenomen.’ Tot haar schrik bleken er lopen. ‘Mijn zusje José en ik besloten niste op tennispark WW. in Bronovo geen Nederlandse, maar de vlag uit te gaan hangen. Terwijl we Duitse patiënten te liggen. Zij vond het daarmee bezig waren, kwamen er Duit- Honger griezelig, de militairen die daar in gro- sers langs. Zij trokken de vlag uit onze In de laatste oorlogsjaren stond alles in ten getale rondliepen. In het zusterhuis, handen en smeten hem tegen het raam. het teken van voedsel. Wilde: ‘Voe- dat één geheel vormde met het zieken- Mijn vader was erg boos op ons.’ dingsmiddelen gingen op de bon. Ik heb huis, zaten jonge mannen ondergedo- nog een aantal van die bonnen. In de ken om de arbeidsinzet te ontlopen. Wilde vertelt dat de laatste weken van Weissenbruchstraat was een gaarkeu- Bassa: ‘Die jongens liepen geen gevaar. de oorlog heel gevaarlijk waren, omdat ken. Je kon er soep, pap of stamppot Zuster Van Hogendorp wist veel respect de bezetters het niet accepteerden dat krijgen. De kwaliteit en kwantiteit daal- af te dwingen bij de Duitsers, haar wil het afgelopen was. ‘Ik dacht op een ge- den echter met de maand en je kreeg was wet. Zij mochten het zusterhuis geven moment dat ik vrij kon wande- ook steeds minder bonnen. Wij hadden niet in en dat gebeurde ook niet.’ len in onze straat. Ik zag in een voor- de hele vesting als jachtgebied. We plukten vruchten van de fruitbomen in de tuinen. Ook onze achtertuin moest het ontgelden. Mijn vader en ik spitten hem om en maakten er een moestuin van. Ik was heel trots als de aardappels, bonen en tomaten het goed deden.’ Zijn mooiste vondst deed Wilde in de (nog bestaande) hospitaalbunker aan de Van Ouwenlaan: ‘Door de vlucht van veel Duitsers en Duitsgezinden na Dolle Dinsdag was er minder toezicht in de vesting. Op een van mijn strooptochten vond ik in de onbewaakte bunker twee grote zakken vol met gedroogd vlees en gedroogde soepgroente.’

Zoals de meeste mensen in die tijd, was Willy Bassa heel mager toen zij sollici- teerde bij zuster Van Hogendorp, de be- sturende zuster van Bronovo. ‘Ze zei: Paul Wilde in zijn zelf aangelegde moestuin in de Hongerwinter

40 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 portaal een fiets staan, er was geen schildwacht te bekennen. Ik liep nog niet met de fiets op het paadje of er- verscheen een militair voor het open raam met revolver in zijn hand, drei gend op mij te schieten als ik de fiets meenam. Ik gooide de fiets van mij af en rende de tuin uit.’

Zelfs na de overwinning en de overgave was het gevaar niet geweken. Wilde herinnert zich dat hij op 15 mei 1945 met zijn vader ging wandelen in de- Bosjes van Zanen. ‘Op een bruggetje ontmoetten we een Duitse onderoffi cier, stomdronken. Met een geweer in zijn ene en een fles in zijn andere hand sloeg hij dreigende taal uit. Mijn vader sprak goed Duits en praatte op hem in. Hij wees hem op het normale leven met vrouw en kinderen dat hij nu weer kon gaan hebben. De man bedankte hem en vertrok.’

Van het einde van de oorlog is Vriens bijgebleven hoe de wijkbewoners wraak namen op de NSB’ers. ‘Je wist precies welke buurtbewoners van de NSB wa- ren. Er was ook een zogenaamde NSB- burgemeester van het Benoorden-hout. Ernst Vriens: Seyss-Inquart tenniste op tennispark WW Na de bevrijding dwongen bewoners hem om kikkerend (op zijn hurken springend – GdL) door de straat te gaan. GerdaSommigen de Langevonden dat te ver gaan.’

Een bevel voor de arbeidsinzet in bezit van Paul Wilde. De tekst bezorgt hem nog altijd rillingen.

41 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 International Corner The Lost Art of Letter Writing

Recently there was an article in the New York Times International Edition by the American book critic and author Dwight Garner: Mourning the Letters That Will No Longer Be Written, and Remembering the Great Ones That Were! I was immediately struck by this sub- editing a book of letters, Write Soon! A jectTransatlantic matter because Correspondence I had just 1956-1970. finished want to comment on the subject of let- terMore writing. about Ithis am bookafraid later,that with but Ipres- first ent-day technology, it is truly a dying art. As Garner says in his article: “Each myself longing for a surprise letter – a big,day whenjuicy one”, the mail and carrierimagine arrives, “slitting I find the letter open and taking it to a big chair and settling in for the 20 minutes it takes to devour it.” He goes on to say: “there will be no (or vanishing few) books of collected emails, and who would want them? The age of proper correspondence has ended, and there’s been no pan-ecumenical service to mourn its passing.”

Out of curiosity I then googled ‘the lost art of letter writing’ and found forty webpages with this subject matter. They mostly talked about how technol- Laetitia van Rijckevorsel ogy does allow us to stay in contact eas- email from anyone else. The typed adult life in this neighborhood. In fact, then the regret that email correspon- she lives now across the street from her denceily with is friends not really or find connecting lost friends, like letbut- would be whisked away in a few sec- grandmother’s former home. But due to ter writing, which is much more private ondswords as temporarilyI opened the filling next email my screenin my World War II, it was necessary that her and more like a conversation. There is inbox. Since it’s incredibly rare to actu- family moved to other areas of The even a book, Write Back Soon! The ally print out an email, I will almost cer- Hague. Laetitia attended elementary Adventures of Letter Writing, by Karen tainly never lay eyes on it again. But a and part of secondary school in The Benke. It is a compilation of the views handwritten letter from my grandmoth- Hague, but in 1951 went to the Sacré- of many writers on this subject matter, er, written on thin, lilac-scented paper Coeur (Sacred Heart) girls’ boarding in addition to being an ‘interactive in her delicate script becomes a sacred school in Vaals, Limburg. Since she was workbook that encourages creative in- object.” only seventeen upon graduation, her teractions between friends through the parents decided to give her other expe- written word, complete with crossouts, This introduction brings me to a pre- riences before going off to a Dutch uni- smudges, and parenthetical asides.’ sentation of a newly published book of letters: Write Soon! A Transatlantic other Sacré-Coeur school in Rome for Correspondence 1956-1970. The writer threeversity. months Laetitia to study was first Art History. sent to And an- author, Wendy Mass, confronts the and collector of half of these letters, while she was having this enriching emotionalAlso, in this differences book, the prolificbetween American a letter Laetitia van Rijckevorsel, is a true time there, her parents arranged that and an email or text: “An email from my Benoordenhouter. While not born here, she could attend for a year, a small grandmother would look just like an but in Delft, she has lived most of her Catholic girls’ college in Grand Coteau,

42 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Louisiana. So, in February 1956, travel- story, set in the United States and The ling by herself, Laetitia arrived in the deep south of the United States. during the hopeful 50’s While there, she met Carolyn Block, a describeand tumultuous how each 60’s. young During woman this was 15- talented and erudite American girl year correspondence, these 71 letters from New Orleans. When Laetitia went ing academic environments, experienc- for the summer vacation to California ingfinding social her lives way apart in the from world, parents discover- and - ultimately marriage and motherhood. ren, the two began a correspondence as an au pair for a family of five child At one point in Dwight Garner’s article, ‘life got in the way’ with marriage, three “Many letters, like many emails, childrenthat would and last work, fifteen which years. causedAfter 1970, the began with an apology for a belated correspondence to cease. reply.”he says: This was the same sixty years ago in Write Soon! Most of their letters But how did the book, Write Soon! get ended with “write soon’’, hence the title, published? Just over a year ago, Laetitia and many began with apologies, such as saw the email address of her American “Mea culpa, mea college friend in the alumni magazine culpa, etc. Mon amie, please forgive the of the college they had attended. She thislapse one of literaturefrom Carolyn: from this source.” Or decided to take up contact with her “As it must be more than again. All those years, Laetitia had al- half a year ago that you wrote me, I ways kept the letters from her friend imaginefrom Laetitia: you have a lot of reproaches di- and to her delight, she discovered that rected towards me. I hope you will for- Carolyn had also saved her letters. give me and we will write each other again regularly.” Realizing that the letters she had writ- ten to Carolyn were still in existence, “What a lively, she asked if they could be returned to sparkling friendship these two women her. I believe Laetitia was curious as to enjoyed,One reviewer full of wrote:warmth, affection, poe- what she had written in English those try of life and literature, and sheer fun. many years ago, as perhaps she felt They have happy lives, these two, with they were like a diary of her American their kids and husbands, and this by it- adventure and her studies in Nijmegen self makes reading their letters a fairly and Leiden. Upon receiving them, re- rare joyful experience.” reading them and reminiscing about times gone by, Laetitia decided that she Write Soon! A Transatlantic Corres- wanted to publish them. pondence, 1956- 1970 is available at Boekhandel Couvée-Benoordenhaeghe At that moment I came into the picture. on the Van Hoytemastraat, as well as Laetitia and I knew each other from the De Kler bookstores in Wassenaar and tennis courts in the past and one day Voorschoten. last fall she called me quite unexpect- edly. She began to tell me about her nis van het Sacré-Coeur in Nederland (A After reading Write Soon! perhaps you project and if I would help with the edit- World Apart, History of the Sacred ing. This was a totally new experience Heart in the Netherlands), and a short for me, but one I greatly enjoyed in the biography of her uncle, Frans von fromwill your do as past. I A have wonderful done: experience rummage Fisenne, who tragically died in a con- awaitsthrough you! your storage to find letters meeting led to a winter of working to- centration camp at the age of thirty. She getherend because and becoming of the challenge. good friends This first at has also contributed to many collabora- the same time. tive writings, such as 101 Vrouwen en de Oorlog Georgia Regnault Laetitia is no stranger to writing, but and 1001 Vrouwen in de 20ste eeuw the author of many books, including a (101 Women and the War) biography of her father, a well-known Dutch politician, Karel van Rijckevorsel, (1001 Women in de 20th century).Write Strijder tegen Onrecht (Warrior against Soon! A Transatlantic Correspondence Injustice), Een Wereld Apart, Geschiede- 1956-1970The finished is project,a true the‘coming book: of age’

43 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Gespecialiseerde fysio- en craniosacraal therapeut voor 1 op 1 behandeling. ROGIER

- alle bewegingsklachten BOTTING - holistische benadering - kaakfysiotherapie - preventieve check-ups Aan-huis behandeling mogelijk.

Medisch Centrum Loudon Loudonstraat 118 B 2593 WB Den Haag +31 6 24 26 76 57

Breitnerlaan 74 Sumatrastraat 14 2596 HD Den Haag 2585 CS Den Haag 070-3245258 070-3317703

Het team van stomerij Pols strijkt alles met de hand.Ook kunt u bij ons terecht met uw gordijnen, dekbedden, slaapzakken, lakenpakketten en huishoudwas.

Our professionals all iron your laundry by hand! But we also dry clean your curtains, sleeping bags, linens, comforter and your regular laundry.

Aan- / verkoop Rentals Taxaties Consultancy Beleggingen

Betrokken Betrouwbaar

REAL ESTATE PARTNERS BV Bewezen makelaars | taxateurs Herman Kastelein • Lars Olie Cees Lieshout • Cindy Wisse www.real-estatepartners.nl

44 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Sporthistorie De Schitterende Sportgeschiedenis van het Benoordenhout XXX Olie en sport

De Koninklijke Shell met dochter de Bataafsche Petroleum Maatschappij (BPM) en de American Petroleum Com- pany met als moedermaatschappij het Amerikaanse Standard Oil of New Jersey waren vanaf de eerste helft van de vorige eeuw verwikkeld in een hef- tige concurrentiestrijd. Die kwam op allerlei vlakken tot uiting. Het Benoor- denhout getuigt op indrukwekkende wijze van deze machtsstrijd, met name door de dominante kantoorgebouwen die beide grootmachten hier lieten bouwen. De BPM was dan wel de eer- ligt tussen de Buurtweg en de paarden- In 1985 verhuisde ESSO naar Breda. ste, maar de Amerikanen konden niet renbaan Duindigt en eigendom was Duyngheest bleef leeg achter. Maar niet achterblijven. van de familie Jochems. Ze moesten lang. Een nieuwe huurder werd gevon- hun voetbalveld wel delen met de rug- den in het ministerie van Economische Natuurlijk wilden zij hun concurrent byers van de in 1932 opgerichte HRC, Zaken, die daarvoor volgens een artikel zo mogelijk overtroeven. Hun gebouw maar dat drukte de sportpret niet. in het Leidsch Dagblad wel 74.000 gul- moest hoger worden. Daarom kreeg den huur per jaar moesten afdragen aan het gebouw Petrolea dan ook een extra Er werden ook drie gravelbanen aange- de Stichting Duindigt. Was dat een hoge toren. In 1924 werd de Rode legd. Dat gebeurde niet saai op een rij- schandalige bevoordeling van de ambte- Olifant, een bijnaam, geopend. De Roos tje, maar als een soort grote rode naren die daar gratis konden sporten? en Overeijnder hadden het ontworpen. bloembladeren in het groene park. In Een teleurgestelde journalist moest con- Zij waren beroemd geworden door hun 1933 sloot de tennisafdeling zich bij de cluderen dat het bedrag werd opge- ontwerp van Sparta’s Kasteel, het eer- NLTB aan onder de naam Petrolea. Men bracht door lidmaatschappen en de af- ste voetbalstadion van Nederland. kan vanaf dat jaar op bescheiden ni- dracht van de huur van de locatie voor veau meedoen aan de competitie. vergaderingen. De Stichting Duindigt Standard Oil (S.O.) moest vanwege de was voor hem ook nog eens onvindbaar Amerikaanse antitrustwetgeving wor- Het bleef echter de eerste decennia een den opgesplitst, maar de naam werd eenvoudige accommodatie. Dat veran- gehandhaafd. In 1938 besloot de direc- derde in 1955. Het Vaderland berichtte Nuen konvliegen dus nietdaar reageren. nog steeds Dubieus! ballen door tie het concern in Europa om te dopen dat de club het dertigjarig bestaan vierde de lucht, al zijn ze een stuk kleiner. Het met de heropening van het terrein na veld waarop ooit gerugbyd en gevoet- een jarenlange voorbereiding. Het was Detot ESSO,BPM hadzie deinmiddels afkorting! het Rijswijkse omgetoverd was tot een luxe landgoed. Duinzicht is er naar toe verhuisd, tot Te Werve verworven om voor de perso- De drie tennisbanen waren vernieuwd. grotebald werd, vreugde is nu van een de leden.golfhole. Want Golfclub het is neelsleden een fraaie sport- en ont- Een mooi clubhuis was gebouwd met een plaatje geworden, zo tussen de spanningslocatie te creëren. De Ameri- een ruime recreatiezaal en goed toege- hoge bomen. De tennisbanen naast de kanen konden niet achterblijven. In vijver zijn omgetoverd tot de chipping 1925 werd hun eigen sportclub opge- zo van de weer toenemende welvaart in green, oefenholes en de driving range. richt, die uiteindelijk bekend zou komen Nederland.ruste kleedkamers. Het voetbalelftal De ESC profiteerdebleef in de Als archeologen ooit hier gaan graven, te staan als de Esso Sport Club (ESC). De Haagse voetbalbond aardig meedoen tot zullen ze op restanten gravel stuiten. club was voornamelijk op voetbal en grote vreugde van de tegenstanders die tennis gericht. Het voetbalelftal begon daardoor op één van de fraaiste velden aan de Parkweg in Voorburg en ver- van Den Haag konden spelen. huisde nog eenmaal, voordat de club een Theo Bollerman En in 1956 was een verlof B vergun- ning aangevraagd, zodat de voetballers Theo Bollerman is auteur van de boe- Voordefinitieve de ESC bestemming was 1931 kreeg. een belangrijk ken over de Haagse sportgeschiedenis jaar. De club kreeg de beschikking over potje ook nog eens een lekker potje ’Sportstad Den Haag, al eeuwen onver- Duyngheest, het terrein dat ingesloten bieren de konden tennissers nuttigen. na afloop van hun slaanbaar’ deel 1 en deel 2.

45 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 46 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Familiebedrijven Joey Geerlings Groente en Fruit

Joey en Kelly. Vader Chris ontbreekt op de foto. Foto Fiene van der Leer

Joey Geerlings heeft het druk, druk, Joey laadt in de vroege ochtend zijn passie over zijn werk en houdt tijdens druk. Zijn groente- en fruitwinkel op spullen in en rijdt naar het Willem ons gesprek de boel tevens nauwlet- het Willem Royaardsplein 11 staat vol Royaardsplein om zijn winkel klaar te tend in de gaten. De vele trouwe klan- met verse spullen, die hij elke ochtend maken. Om 8.00 uur gaat hij open. In ten komen vaak dagelijks bij hem in de om 5.00 uur koopt bij de grossiers- de winkel werken, op parttimebasis, winkel, voor de kwaliteit van de pro- markt in het Forepark in Leidschendam. ook zijn vader Chris en zijn zusje Kelly. ducten, maar ook voor een praatje. De grossiers kopen groente, fruit en Vaste medewerker Rob Kop is gestopt exotische artikelen de voorgaande dag met zijn eigen groente- en fruitzaak en Joey zou zijn winkel graag volgens de op de veiling zodat de winkeliers deze werkt sinds vijf jaar drie dagen per huidige moderne maatstaven willen re- in hun loodsen in de vroege ochtend week bij Geerlings. noveren, maar het wachten is op het kunnen komen uitzoeken en inladen. herontwikkelingsplan van WP Retail Joey begon al op jonge leeftijd te wer- Invest. Het plein is voor de bewoners en er worden nieuwtjes uitgewisseld. ken in de groente- en fruitwinkel van van de buurt een geliefde ontmoetings- IedereenEr wordt kentook gezelligelkaar goed. koffie gedronken de beste vrienden van zijn ouders. Hij plek en Joey vindt het daarom ook zo - jammer dat de planning van dit ingrij- ‘De gekte tijdens de coronacrisis was lijk klaar met zijn middelbareschoolop- pende project nog steeds onzeker is. compleet’, vertelt Joey. Supermarkten, leiding.was vijftien Na een jaar jaar en ofletterlijk acht hoorde en figuur Joey Intussen focussen hij en zijn team zich maar ook de kleinere winkels konden op de veiling dat er sprake van was dat met veel enthousiasme op het aanbie- de spullen voor hun klanten bijna niet de familie Braams, die al dertig jaar de den van ‘mooie’ spullen en blijft hij de aandragen. De inkoopprijs voor asper- groente- en fruitwinkel op het Willem toekomst met vertrouwen en enthousi- ges werd met Pasen vier keer zoveel, Royaardsplein runde, wilde stoppen. asme tegemoet zien. van vier euro per kilo naar zestien euro Dit was het ideale moment voor Joey om deze winkel over te nemen en aldus Barbara Verloop naar hun prijsafspraken met de leve- in 2014 op 23-jarige leeftijd, met alle ranciersper kilo. Supermarktenen werden in kondendeze tijd fluiten fors opgedane ervaring, voor zichzelf te be- overboden. ginnen. Hij vertelt met veel energie en

47 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 TE HUUR AUTOBOXEN De uitvaart in de stijl van het leven JOHAN VAN DER MEER UITVAARTZORG VAN AKENSTRAAT UITSLUITEND VOOR STALLING OF OPSLAG

Nieuwe Uitleg 37 2514 BR ’s-Gravenhage 06 51 32 75 27 [email protected] www.gravex.nl

Beheer - Registergoederen - Fiscale adviezen

Invulling geven aan uw eigen wensen met deskundige begeleiding en oog voor detail.

Kleinschalig maar wel direct benaderbaar. Ahmadiyya Moslim Gemeenschap,Liefde voor iedereen, Haat voor niemand. Voor plechtigheden in huiselijke kring, kerk, Oosduinlaan 79 | 2596JJ |Den Haag | T: 070-3245902 | Alislam.org | Islamnu.nl crematorium, begraafplaats, theater of anders...

Opbaring thuis, in de wijk of elders; het kan. Met jarenlange ervaring in Benoordenhout en omgeving. Met Stijl en gevoel voor Traditie.

Graag nodig ik u uit voor een kosteloos en oriënterend gesprek, dat kan ook bij u thuis.

Alexander Gogelweg 32 Wij zijn dag & nacht voor u bereikbaar: 2517 JJ Den Haag 070 - 70 70 007 of 06 - 57 344 442 T (070) 35 88 000 F (070) 35 88 707

E [email protected] E [email protected] I www.stijlentraditie.nl I www.matzingereversdijk .nl

48 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 43618_advertentie_90x80.indd 1 11-12-2008 13:19:01 Zorg in de wijk Evita Lokaal

SeniorWeb digitale scholingen schrijfopdrachten te maken en zelf her- In het najaar wordt er een interessant inneringen te vertellen. Iedere week aanbod digitale workshops en cursus- wordt een nieuw thema behandeld, sen gepland voor starters en gevorder- waaronder kinderjaren en reizen. Een den. Dit aanbod is voor gebruikers van ervaren acteur draagt verhalen op thea- zowel Apple als Android. trale wijze voor, maakt muziek en laat u genieten van bijzondere literaire erva- Houd hiervoor onze nieuwsbrieven en ringen. Grote en minder bekende namen Informatieve lezingen website in de gaten. uit de Nederlandse literatuur worden zomer/najaar 2020 belicht. 21 augustus: Hoe regel ik mijn zorg Mindfulness en begeleiding thuis? Evita biedt in het najaar een kennisma- Deze cursus vindt plaats op vijftien Wat zijn de mogelijkheden en waar en king met mindfulness aan. In vijf ses- woensdagochtenden en wordt verzorgd bij wie kunt u terecht? Door Pascal sies van anderhalf uur worden de door Stichting Bedtime Stories in Haags Noordover – directeur Evita Zorg. hoofdprincipes van mindfulness be- Ontmoeten locatie Evita Lokaal. handeld en vooral ook geoefend. Cur- Try out: 26 augustus 10:30–12:30 uur. 18 september: Bijsluiters en sus is inclusief een werkmap met be- bijwerkingen. knopte theoretische informatie en audio Meer informatie en het vaste pro- Hoe leest u bijsluiters en kunt u om- bestanden om thuis te oefenen. gramma vindt u op www.evitalokaal.nl. gaan met bijwerkingen van geneesmid- Voor aanmelden of overleg kunt u bel- delen? Door Dhr. Fischer – Duinrand De cursus wordt gegeven door Mieke len naar 070-3141606 of een berichtje apotheek. Overgaag-Roelands, coach en mindful- sturen naar [email protected]. ness- en compassietrainer en tevens 16 oktober: Voedzaam eten als u zorgverlener bij Evita. ouder wordt. Hoe belangrijk is voedzaam eten als u Verborgen Schatten ouder wordt? Achtergrondinformatie en Ontdek samen uw verhalen van toen en tips voor gezonde en gemakkelijke maal- nu en ontdek uw eigen verborgen schat- tijden. Door Berenice Jaime – diëtist. ten: door samen verhalen te delen, leuke

49 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Wat kan Voor Welzijn voor u betekenen?

Welzijnsorganisatie Voor Welzijn is ac- tief in onder andere het stadsdeel Haagse Hout. Wij ondersteunen bewo- ners van jong tot oud. Daarbij worden de talenten en mogelijkheden van men- sen benut. Voor Welzijn biedt onder Den Haag Doet Burenhulp andere de volgende diensten: Haagse Hout Iedereen kan wel eens hulp gebruiken. Opbouwwerk Ook zijn er veel mensen die hulp willen Opbouwwerk activeert en ondersteunt en kunnen bieden. Den Haag Doet bewoners van een wijk om hun leefom- Burenhulp brengt vraag en aanbod bij geving te verbeteren. In het Benoor- elkaar. Het gaat om eenvoudige, denhout ondersteunt opbouwwerker meestal kortdurende klussen. Een Jaap de Wit het Platform Benoorden- klusje in huis of de tuin, de hond uitla- hout, dat als doel heeft dat ouderen vei- ten, boodschappen doen, koken of de tv instellen. Maar ook als u gezelschap wonen. Samen met de wijkvereniging zoekt voor een praatje, een wandeling proberenlig, fit en de vitaal opbouwwerkers thuis kunnen bewoners blijven of een uitje proberen we aan uw vraag te activeren om nieuwe activiteiten in ‘t te voldoen. Heeft u zelf hulp nodig of Benoordenhuis te starten. Voor meer wilt u graag een handje helpen? Neem informatie kunt u contact opnemen via dan contact met ons op! Voor meer in- tel.nr.: 070 205 25 50. formatie kunt u contact opnemen met de vrijwilligers, die iedere werkdag te Ouderenconsulent bereiken zijn tussen 9.00 en 12.00 uur De ouderenconsulent in het Benoor- Daisy Krommenhoek op tel.nr.: 070 205 25 00. denhout is Daisy Krommenhoek. De ouderenconsulent is er voor alle zelf- - Alzheimer Café standig wonende ouderen in het ganisaties. Voor meer informatie kunt Voor iedereen die met dementie te Benoordenhout. Ook kunnen mensen, unaar contact specifieke opnemen hulpverleners via tel.nrs.: en/of 06 or42 maken heeft, als mantelzorger, patiënt, die zorgen voor familie, vrienden en - familielid, buurvrouw, professional, of buren (mantelzorgers) en hulpverle- [email protected]. anderen die belangstelling hebben in dit ners, een beroep op ons doen. U kunt 70 89 56/ 070 205 25 60 of d.krom onderwerp, wordt elke tweede woens- bij de ouderenconsulent terecht voor Begeleiden en Rijden Haagse Hout dag van de maand het Alzheimer Café informatie en ondersteuning. Wij leve- Deze dienst biedt begeleid vervoer aan Haagse Hout georganiseerd. Tijdens ren graag een bijdrage aan uw leefple- voor senioren door vrijwillige chauf- deze avonden staat steeds een ander zier! De ouderenconsulent heeft speci- feurs. De vrijwilligers maken gebruik thema centraal, waarbij gastsprekers van hun eigen auto. Mogelijke bestem- met deskundigheid op het betreffende lopende onderwerpen, zoals: mingen zijn: een (tand)arts of zieken- onderwerp informatie brengen en in- fieke kennis op het gebied van uiteen- huis, een begraafplaats of plechtigheid, gaan op de vragen van bezoekers. • Diensten in de wijk een fysiotherapiepraktijk, etc. Deze • Activiteiten en vrijwilligerswerk dienst is bedoeld voor senioren die tij- Dit Alzheimer Café vindt plaats in wijk- • Welzijn dens hun bezoek of afspraak begelei- centrum Mariahoeve, Ivoorhorst 155 • Wonen ding nodig hebben en vanwege hun ge- in Den Haag. De inloop start om 19.00 • Zorg zondheid of beperkte mobiliteit geen uur. Het programma begint om 19.30 • Sociale contacten gebruik kunnen maken van andere ver- en duurt tot 21.00 uur. Het Alzheimer • Financiën voersmogelijkheden, zoals de wijkbus, Café start weer op woensdag 9 septem- • Mantelzorg Taxibus en Regiotaxi en openbaar ver- ber 2020, met als thema: Mantelzorger, • Veiligheid voer. De jaarlijkse contributie bedraagt hoe zorg je goed voor jezelf? Terugblik • Belangenbehartiging en bemiddeling € 10, daarnaast geldt er een prijs van € op coronatijd. 5 voor een retour binnen het stadsdeel Een gesprek met een ouderenconsu- (kosten verhogen na een uur). Buiten Servicepunt XL lent is vertrouwelijk en er zijn geen het stadsdeel geldt een kilometerprijs Bij het Servicepunt XL in Mariahoeve kosten aan verbonden. De ouderencon- van € 0,40 per kilometer. Wilt u meer kunt u terecht voor gratis advies en in- informatie? De vrijwilligers zijn iedere formatie over werk, inkomen, zorg, en ondersteuning. Als dat nodig is, kan werkdag tussen 9.00 en 12.00 uur be- participatie en welzijn. De medewerker desulent ouderenconsulent geeft onafhankelijk u doorverwijzen informatie reikbaar op tel.nr.: 070 205 24 50. van het Servicepunt denkt met u mee

50 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 en zoekt samen met u naar een ant- Even voorstellen: woord op uw vraag. U kunt bij het stadsdeelmanager Voor Welzijn Servicepunt XL terecht voor: Mijn naam is Souad Filali. Sinds 1 juni 2020 ben ik aan de slag als Stads- • hulp bij formulieren invullen en orde- deelmanager Haagse Hout bij stichting nen van post en administratie (thuis- Voor Welzijn. Hiervoor heb ik diverse administratie); managementfuncties bekleed binnen • advies van ouderenadviseurs en maat- het sociaal domein in de Haagse regio. schappelijk werkers; • servicepunt over werk, inkomen, Voor Welzijn verzorgt al jaren het wel- zorg, participatie en welzijn; zijnsaanbod voor de wijken Maria-hoe- • praktische hulp; ve-Marlot, Bezuidenhout West, Bezuiden- • vrijwilligerspunt Den Haag Doet; hout Midden-Oost en Benoordenhout. • servicepunt gemeentelijke informa- Onze welzijnsprofessionals ondersteu- tie en advies; nen bewoners van jong tot oud bij hun • Den Haag Doet Burenhulp; vragen en behoeften en faciliteren en • mantelzorgondersteuning: zorgt u activeren hen om betrokken te raken voor een naaste dan kunt u bij ons te- bij hun directe leefomgeving. Hierbij recht voor informatie, advies en tips werken wij nauw samen met diverse over het regelen van praktische hulp ketenpartners in de wijk, de gemeente en ondersteuning. en betrokken bewoners.

Openingstijden: maandag tot en met Souad Filali De komende weken zullen voor mij donderdag van 9.00 tot 15.00 uur. zowel intern als extern in het teken Maatschappelijk Werk Adres: Ivoorhorst 155, 2592 TH Den Het Algemeen Maatschappelijk Werk op deze nieuwe uitdaging. Ik kijk er Haag, tel.nr.: 070 205 25 00 (AMW) ondersteunt kwetsbare mensen naarstaan uit van om kennismaking samen met enmijn oriëntatie nieuwe team een bijdrage te leveren aan onze Vanwege de maatregelen m.b.t. het co- U kunt voor het maken van een af- opdracht in Haagse Hout en verheug ronavirus is het servicepunt de ko- spraakbij hun bellensociale met en financiëlehet Servicepunt problemen. XL in mij erop om dit mooie en boeiende mende periode alleen toegankelijk op Mariahoeve, 070 205 24 50. stadsdeel beter te leren kennen. afspraak. Brainstormsessie nieuwe Vrijwilligerswerk activiteiten in Benoordenhout Bent u op zoek naar vrijwilligerswerk? Op woensdag 2 september van 11.00 - De medewerkers van het Vrijwilligers- 12.00 uur organiseert Voor Welzijn een punt zoeken graag samen met u naar brainstormsessie. Het doel is het op- een passende vacature. Voor meer in- zetten van nieuwe activiteiten in het formatie: Esther de Groen, e.degroen@ Benoordenhout. Wij zijn op zoek naar xtra.nl, tel.nr.: 070 205 25 00. gezamenlijk uit te voeren. Wilt u mee- Website www.haagsesenioren.nl denken?sprankelende U kunt en originelezich aanmelden ideeën ombij De website www.haagsesenioren.nl is Jaap de Wit: [email protected] / een initiatief van Xtra en een bijdrage 06 190 444 57. De locatie wordt nader aan Den Haag Senior Vriendelijke stad. bekend gemaakt. De website Haagse Senioren heeft als doel om alle informatie rondom het ouder worden in Den Haag te bundelen en makkelijk vindbaar te maken. De website is gekoppeld aan de Sociale Kaart Den Haag. U vindt informatie over activiteiten in de wijk, zorg, onder- steuning, vervoer, wonen, maar ook de ouderenconsulenten van Voor Welzijn. Ik nodig u van harte uit om eens rond te kijken op onze nieuwe website. Daisy Krommenhoek, Voor Welzijn, ouderen- consulent het Benoordenhout.

51 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Rob de Winter Computer - Audio - Video Welkom bij Laure Essentials Voor al uw oplossingen op computer en televisie gebied.

Bekijk de website voor meer informatie. Massages en LED-Lichttherapie www.rob-de-winter.nl voor vrouwen of bel met Rob de Winter 06 478 730 66

Atris B.V. Een afspraak maken? Atris b.v. verhuurt garage-opslagboxen in de Weissenbruchstraat www.laure-essentials.com 06 13 99 86 26 particulier gebruik. Info: Atris bv, en plaatsene-mail: in de [email protected] fietsenstalling. Garage-opslagboxen of 070-2600040. alleen voor Locatie Salon: Wassenaarseweg 73, Benoordenhout, Den Haag

Roever Bouw BV.

Komeetweg 3 2516 AV Den Haag

Roever Bouw T: 070-3468737 RB a a n n e m e r s b e d r i j f F: 070-3455539 E: [email protected] W: www.roeverbouw.nl

• Verbouwingen • Renovatie • Schilderwerk • Badkamers • Dakwerk • Timmerwerk • Installatiewerk • Tegelwerk • Stukadoorswerk • Onderhoud •

KENNIS, VAARDIGHEID EN COMMUNICATIE Roever Bouw B.V. is een deskundig aannemersbedrijf voor verschillende bouw- projecten. Wij zijn in staat werkzaamheden vakkundig in een korte tijd uit te voe- ren. Onze opdrachtgevers zijn particulieren, verenigingen van eigenaren, woning- bouwcoöperaties en de zakelijke markt Gecertificeerd NEN-EN-ISO 9001:2015 VCA*2008/5.1

Lid worden van de wijkvereniging? Ja, doen!

Mail uw naam en adres naar [email protected] en maak € 12.50 over op rek nr NL34 INGB 0003804427 t.n.v. Wijkvereniging Benoordenhout

52 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020

SchaakprobleemSchaakprobleem 166 166 Schaakclub Benoordenhout XABCDEFGHY 8-wq-snk+-+( 7+-+-+p+-' 6-+-tRpwQp+& 5+NtrpzP-zPp% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-zP-# 2-+-+-+P+" 1+-+-+-mK-! Evita Abonnement xabcdefgh Een vertrouwd gevoel Wit speelt en bereikt een gewonnen stelling. Wit speelt en bereikt een gewonnen stelling. Oplossing probleem 165: 1… Txc3! 2.Dxb7 Txb7 3.bxc3 Pd3+ 4.Ka2 Tb2mat (Saravana – Vignesh, Majitar 2019)

Oplossing probleem 165: 1…Oplossingen Txc3! 2.Dxb7 Txb7 3.bxc3 Pd3+ 4.Ka2 Tb2mat (Saravana – Vignesh, MajitarKunt 2019) u opsturen naar Schaakclub Benoordenhout, Waals- dorperweg 165, 2597HT Den Haag. Goede oplossers wor- den uitgenodigd om, onder genot van een drankje, kennis te maken met de gezellige sfeer op de schaakclub.

Inlichtingen over de club 070 328 02 01 Met het abonnement bent u goed voorbereid op het zo [email protected] - scbenoordenhout.nl lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen zoals u dat voor ogen heeft. U wordt regelmatig geïnformeerd over relevante onderwerpen. U bent bij ons bekend en wij Schaakclub zoekt nieuwe leden kennen uw wensen. Schaakclub Benoordenhout, die al decennia het schaakpro- bleem in het wijkblad verzorgt, is op zoek naar nieuwe leden. De 4 zekerheden van het abonnement • U bent verzekerd van snelle inzet van zorg Kunt u (een beetje) schaken en houdt u van een goede sfeer, • U bent en blijft bij ons in beeld kom dan eens kennismaken met onze gezellige club. De we- • U heeft een vaste coördinator kelijkse clubavond is op woensdag om 20.00 uur in het wijk- • U bent goed geïnformeerd over zorg- en centrum aan de Bisschopstraat. ondersteuningsmogelijkheden Wilt u meer informatie over inhoud en kosten of een afspraak maken om een abonnement af te sluiten, dan kunt u contact opnemen met coördinator Nicole Bicker, zij staat u graag te woord.

Van Alkemadelaan 309A 2597 AJ Den Haag | t 070-314 16 00 [email protected] | www.evitazorg.nl

Volg ons op social media

53 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Wijkvereniging Benoordenhout Bisschopstraat 5 2596 XH Den Haag Website wvbn.nl Twitter @wvbn.nl Facebook facebook.com/wijkverenigingbenoordenhout

Bestuur Schaakclub Benoordenhout HDM Buurthuis van de Toekomst Voorzitter Woensdagavond, de heer H. van Bommel Theo Mann-Bouwmeesterlaan 205 Chance Pennington de Jongh 070 – 328 02 01 2597 GV Den Haag - 070 - 324 13 53 [email protected] [email protected] BridgeClub Redubeth Donderdagavond, Mevr. E. Goossens De Zonnebloem Haagse Hout Secretaris Wim van Noort, secretaris Paul van Dijk 070-324 86 07 06 - 133 333 03 - [email protected] [email protected] Aanmelden: [email protected] website: nbbclubsites.nl/club/3021 Buurtbibliotheek Benoordenhout Jongeren-ouderen-expats Yoga Woonzorgcentrum Oostduin Stefan Baecke - Willeke Richel Vrijdagochtend, mevr. J. Hogendonk Goetlijfstraat 5, 070-754 05 55 [email protected] 070 – 328 08 67 Open op ma-, wo-, en vrijdag van 14.00-17.00 uur Penningmeester Vogelbescherming John Boss De heer T. Haase 070 – 354 39 16 Den Haag Doet Burenhulp [email protected] Voor hulp bij eenvoudige klusjes Orchideeënclub 070-205 25 00 Ruimtelijke ordening Mevr. Mayke Kok 071 – 561 38 78 Elisabet Molenaar St. DuurSaam Benoordenhout [email protected] Diverse instanties Josee van Eijndhoven, voorzitter Gemeente ‘s-Gravenhage www.duursaambenoordenhout.nl Duurzaamheid Algemeen informatienummer 14070 Elisabet Molenaar - [email protected] Gemeenteberichten te volgen op Boodschappen begeleidingsdienst(BBD) www.denhaag.nl/gemeenteberichten 070 - 364 66 61 Commissie Groen Hester van Kimmenade-de Laat de Kanter Gemeente Welstand/Monumentenzorg Problemen in de wijk? [email protected] Voor omgevingsvergunningen zie Bij noodgevallen bel 112 www.denhaag.nl/welstand Brandweer – politie – ambulance Ledenadministratie Mirjam Kroemer Stadsdeelkantoor Haagse Hout Politie [email protected] Loudonstraat 95, 2593 RV Den Haag Bureau Overbosch - 0900 – 8844 kosten lidmaatschap € 12,50 per jaar 070 – 14 070 Vlaskamp 1 2592 AA Den Haag 070 – 324 03 07 www.denhaag.nl Wijkagent: de heer Hans van der Linde

Bankgegevens Ouderenconsulent Benoordenhout Arts nacht/weekenddienst NL34INGB0003804427 Wijkcentrum Bezuidenhout Van 17.00 tot 08.00 uur, in het weekend t.n.v. Wijkvereniging Benoordenhout Postadres Joh. Camphuysstraat 25 en op erkende feestdagen. www.voorwelzijn.nl SMASH 070 - 346 96 69 Buurtpreventie What's app Voor Welzijn 070-205 25 60 aanmelden of vragen: [email protected] Daisy Krommenhoek, Slachtofferhulp Nederland [email protected] 0900 - 0101

Wijkcentrum Aanmelden Wijkbus Klachtenraad Welzijn en Gehandicapten 't Benoordenhuis tussen 10.00 en 11.15 uur: 070 – 365 06 00 Bisschopstraat 5 070-347 74 98 070 - 324 05 72 Klachten overlast Reserveringen 06 203 847 48 Telefooncirkel 55+ 070- 353 58 56 Beheerder Mirjam Kroemer Joannemie van Dijk [email protected] [email protected] Klachten riolering 070 - 205 25 60 070 - 353 30 00 of 070 - 353 30 03 Contactclub Benoordenhout (55+) Jan van Kreveld Buurthuis van de Toekomst Dierenambulance (Stichting 06 - 477 871 09 Evita Lokaal - Van Alkemadelaan 309A Dieren-hospital en Ambulancedienst [email protected] 2597 AJ Den Haag - 070 - 314 16 06 ´s-Gravenhage en omstreken) [email protected] Overdag bereikbaar 070-328 28 28 Eerste Haagsche Bridgevereniging ‘s nachts alleen voor spoedgevallen Ma-, wo-, vrijdagmiddag en dinsdagavond Mevr. Bagijn 070 – 306 11 06 [email protected]

54 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 WIJ ZIJN ER TROTS OP DAT ONS TEAM SEDERT 1922 DESKUNDIGHEID EN ACCURATESSE BIEDT MET OPTIMALE SERVICE EN PERSOONLIJKE DIENSTVERLENING.

BEEUWKES MAKELAARDIJ IS DE EXPERT VOOR AAN- EN VERKOOP, TAXATIES, VERHUUR, VASTGOEDBEHEER EN CONSULTANCY.

CEES LASEURLAAN 1107, DEN HAAG

Informatie: Indeling: Aanvullende informatie: In serviceappartementencomplex gemeenschappelijke entree, ruime hal - eigen grond “Nieuw Clingendael” gelegen met receptie en restaurant, lift naar 4e - woonoppervlak 110 m2 3/4-kamerwoning op de 4e verdieping verdieping; entree appartement, ruime - bijdrage VvE € 655,-- p.m. met ruim balkon op het zuidwesten, hal, toilet met fontein, eenvoudige incl. kosten garage; geschatte kosten berging en garage. De winkels aan het keuken, zeer ruime woon-/eetkamer met elektra, gas en water € 250,-- (indicatief) Willem Royaardsplein, Park Clingendael, schuifpui naar zonnig balkon met prachtig - voorzien van aluminium kozijnen met golfvereniging Duinzicht en het openbaar uitzicht, slaapkamer aan de achterzijde deels dubbel glas vervoer bevinden zich op loopafstand. met vaste kasten en schuifpui naar - huismeester en receptioniste aanwezig Zowel voor als achter vrij uitzicht over zeembalkon, 2e slaapkamer met vaste - logeerkamers te huur en mogelijkheid groen. kasten en tevens toegang tot zeembalkon, maaltijdvoorziening (tegen betaling) Garage separaat te koop. badkamer met douche, wastafel en wasmachineaansluiting. Vraagprijs: 315.000,-- k.k.

Van Alkemadelaan 338, 2597 AS Den Haag, telefoon +31 (0)70 314 30 00, www.beeuwkes.nl

55 - WIJKBLAD BENOORDENHOUT AUGUSTUS 2020 Nicole Vrolijk

Monique Muller Irma Postma

Het is tijd voor expertise.

Is het nu het juiste moment om mijn huis te verkopen? Wat is mijn huis waard? Wat is de ideale tactiek? Als geselecteerd partner van Baerz & Co, een kwaliteitsnetwerk van prestigieuze Nederlandse woningmakelaars, geven wij woningen optimale aandacht. In heel Nederland én wereldwijd. Maar onze expertise begint lokaal. Met aandacht voor ú. Met een persoonlijk gesprek. Weet dat wij voor u klaarstaan. Face to face, telefonisch of virtueel.

Statenlaan 128, Den Haag • T 070 350 1400 • E [email protected] • www.nelisse.nl